hồi ức của một thiên tài đầu tư chứng khoán: phần 2 xã hội

Phần. 14<br /> Điều vẫn mãi day dứt sau khi rời Williamson & Brown là những kẻ giỏi nhất<br /> cũng từ bỏ thị trường. Chúng tôi rơi vào cảnh không xu dính túi trong một<br /> thời gian dài, bốn năm đầy khốn khổ. Chẳng thể kiếm được một đồng xu nhỏ<br /> nào. Như Billy Hendriquez từng nói, “Trên một thị trường như thế, kể cả<br /> một kẻ đê tiện cũng không thể kiếm ra tiền.”<br /> Dường như lúc đó tôi đã gặp rắc rối. Có thể đó là ý của Thượng đế để trừng<br /> phạt tôi, nhưng quả thực tôi đã không tự phụ đến mức đáng phải chịu một cú<br /> vấp như vậy. Tôi chưa từng phạm vào những tội đầu cơ có thể khiến một<br /> người giao dịch phải trả giá với tư cách là một con nợ. Tôi không có tội khi<br /> [9]<br /> trở thành một kẻ ngốc điển hình. Ở phía bắc phố Forty-second với những<br /> gì tôi đã làm, hay đúng hơn, những gì tôi đã không làm, tôi xứng đáng với<br /> những lời khen hơn những lời trách móc. Ở phố Wall, đó là việc làm ngu<br /> ngốc và tốn tiền. Nhưng hơn nữa, điều tồi tệ nhất là người ta ngày càng ít có<br /> ý tự cho phép mình trải qua những cảm xúc của con người.<br /> Tôi rời sở của Williamson và thử ở một vài sở khác. Ở nơi nào tôi cũng mất<br /> tiền. Điều đó cũng đúng thôi, bởi tôi đã cố bắt thị trường trao cho tôi thứ mà<br /> nó không có – nghĩa là, cơ hội kiếm tiền. Tôi không chút khó khăn kiếm<br /> được những khoản tín dụng, bởi những ai quen biết tôi đều có niềm tin ở tôi.<br /> Bạn sẽ hiểu được niềm tin của họ mạnh mẽ đến mức nào nếu tôi nói với bạn<br /> rằng khi tôi ngừng giao dịch bằng các khoản tín dụng, số tiền nợ đã là hơn<br /> một triệu đô-la.<br /> Vấn đề không phải ở chỗ tôi đã không làm chủ được mình mà đơn giản là<br /> trong bốn năm khốn khổ đó, cơ hội không xuất hiện. Tôi vẫn tiếp tục, cố<br /> gắng kiếm một khoản nhưng tất cả những gì tôi đạt được là những khoản nợ<br /> ngày càng nhiều. Sau khi tôi ngừng những vụ giao dịch cho riêng mình bởi<br /> tôi không thể vay tiền của bạn bè nhiều hơn nữa, tôi kiếm sống bằng cách<br /> quản lý tài khoản cho những người tin rằng tôi hiểu cuộc chơi này đủ rõ đến<br /> mức có thể thắng được cả khi thị trường đang trong tình trạng ảm đạm. Tôi<br /> kiếm được vài phần hoa hồng cho mỗi khoản lợi tôi kiếm được nếu có. Nhờ<br /> đó mà tôi sống được. Hãy cứ nói đó là cách tôi sống qua ngày.<br /> Dĩ nhiên, không phải lúc nào tôi cũng thua, nhưng chưa bao giờ tôi kiếm đủ<br /> tiền để trả bớt những khoản nợ. Cuối cùng, khi mọi việc ngày càng trở nên<br /> tồi tệ hơn, lần đầu tiên trong cuộc đời tôi bắt đầu cảm thấy chán nản.<br /> <br /> Mọi việc dường như chẳng chịu theo ý tôi. Tôi không định than vãn về sự đi<br /> xuống của mình, từ cuộc sống với tiền triệu và du thuyền tới một cuộc sống<br /> đơn giản và những khoản nợ. Tôi không thích thú gì tình cảnh này, nhưng<br /> cũng không đến mức phải than thân trách phận. Tôi cũng không có ý định<br /> mong chờ Thượng đế và thời gian giúp tôi xóa đi những lo lắng. Vì vậy, tôi<br /> nghiên cứu những rắc rối của mình. Rõ ràng cách duy nhất giúp tôi thoát<br /> khỏi những rắc rối này là kiếm được tiền. Để làm được điều này, tôi cần<br /> những vụ giao dịch thành công. Tôi đã từng có những vụ giao dịch như thế,<br /> và giờ đây tôi chỉ cần làm thế thêm một lần nữa. Tôi đã từng kiếm được hàng<br /> trăm ngàn từ một khoản vốn nhỏ. Sớm hay muộn thị trường cũng sẽ trao cho<br /> tôi một cơ hội.<br /> Tôi luôn tự nhủ những gì sai chỉ là sai đối với tôi, không phải là đối với thị<br /> trường. Vậy bây giờ vấn đề của tôi là gì? Tôi tự đặt cho mình câu hỏi đó với<br /> tinh thần như vẫn làm khi xem xét các mặt khác nhau của những vấn đề<br /> trong giao dịch của mình. Tôi bình tĩnh suy nghĩ và đi đến kết luận rằng vấn<br /> đề chính của tôi là đã quá lo lắng về số tiền nợ. Tôi chưa bao giờ cảm thấy<br /> thanh thản vì nó. Cần phải giải thích với bạn rằng đó không chỉ là nhận thức<br /> về những khoản nợ của tôi. Bất kỳ thương nhân nào cũng dính vào những<br /> khoản nợ trong quá trình kinh doanh. Hầu hết những khoản nợ của tôi chỉ là<br /> những khoản nợ kinh doanh, do những điều kiện kinh doanh bất lợi đối với<br /> tôi đem lại. Nó cũng chẳng tồi tệ hơn những gì một nhà buôn phải chịu đựng<br /> khi trời trái tiết bất thường và kéo dài như bị phù phép.<br /> Dĩ nhiên là, khi thời gian cứ trôi qua mà tôi vẫn chưa trả được nợ, tôi dần<br /> cảm thấy thản nhiên với những khoản nợ đó. Tôi sẽ giải thích: tôi nợ hơn<br /> một triệu đô-la – hãy nhớ rằng, tất cả đều vì thua lỗ trên thị trường chứng<br /> khoán. Hầu hết các chủ nợ của tôi đều là người tốt và không làm phiền tôi<br /> nhiều; nhưng có hai người đã làm tôi điêu đứng.<br /> Về cơ bản, đó là những gì tất cả các chủ nợ lớn của tôi đã nói. Đó là một mặt<br /> của phố Wall dành cho bạn. Đó không đơn thuần chỉ là thiện tính hay tinh<br /> thần mã thượng. Đó còn là một quyết định rất sáng suốt, bởi đó là một vụ<br /> giao dịch tốt đẹp. Tôi mang ơn cả thiện chí và óc thực tế trong kinh doanh<br /> của họ.<br /> Những chủ nợ này đã xóa cho tôi khoản nợ lên đến một triệu đô-la. Nhưng<br /> còn hai chủ nợ nhỏ không chịu ký giấy xóa nợ cho tôi. Một trong số họ là<br /> người tôi nợ tám trăm đô-la như đã kể với các bạn. Tôi cũng còn nợ một<br /> hãng môi giới đã phá sản sáu mươi ngàn đô-la, và những người tiếp quản,<br /> những người chẳng hề biết mặt mũi tôi như thế nào, không sớm thì muộn sẽ<br /> <br /> đè đầu cưỡi cổ tôi. Thậm chí nếu họ có muốn noi gương những chủ nợ lớn<br /> nhất của tôi, tôi e rằng toà án cũng không để họ làm vậy. Dù thế nào, chung<br /> quy lại kế hoạch phá sản của tôi chỉ mất một trăm ngàn đô-la; mặc dù, như<br /> tôi đã nói, tôi nợ hơn một triệu đô-la.<br /> Tôi thực sự không vui khi thấy câu chuyện của mình bị đăng lên báo. Tôi lúc<br /> nào cũng thanh toán nợ đầy đủ và kinh nghiệm mới mẻ là điều đã khiến tôi<br /> cảm thấy xấu hổ nhiều nhất. Tôi biết rằng ngày nào tôi còn sống, sẽ có ngày<br /> tôi trả hết nợ cho mọi người, nhưng những người đã đọc bài báo đó lại không<br /> nghĩ thế. Sau khi đọc được bài báo đó, tôi cảm thấy xấu hổ mỗi khi ra ngoài.<br /> Nhưng giờ đây mọi việc đã qua đi và bạn không thể biết được rằng tôi cảm<br /> thấy nhẹ nhõm đến mức nào khi biết rằng mình sẽ không phải gánh chịu<br /> những phiền nhiễu từ những người không hiểu hoàn cảnh một người phải<br /> dồn tất cả tâm trí của anh ta vào kinh doanh - nếu anh ta muốn được thành<br /> công trong đầu cơ chứng khoán.<br /> Tâm trí tôi được giải thoát tôi tiếp tục công việc kinh doanh với một số triển<br /> vọng thành công, (không còn bị phiền nhiễu bởi những món nợ) bước tiếp<br /> theo là tạo dựng một cơ đồ khác. Thị trường chứng khoán bị đóng cửa từ 31<br /> tháng Chín đến trung tuần tháng Mười Hai, năm 1914. Phố Wall đang ở<br /> trong tình trạng ảm đạm. Đã từ lâu rồi chưa có bất kỳ vụ buôn bán nào. Tôi<br /> nợ tất cả bạn bè tôi, và tôi không thể lại một lần nữa nhờ họ giúp đỡ chỉ bởi<br /> họ đã tỏ ra rất vui vẻ và thân thiện với mình, khi tôi biết rằng không ai có đủ<br /> khả năng để giúp được người khác nhiều.<br /> Để kiếm được một khoản tiền vốn kha khá là một nhiệm vụ rất khó khăn, bởi<br /> khi mà thị trường chứng khoán đóng cửa, chẳng còn việc gì tôi có thể yêu<br /> cầu những người môi giới của tôi làm. Tôi cố thử ở một vài nơi. Nhưng vô<br /> dụng.<br /> Cuối cùng, tôi đến gặp Dan Williamson. Đó là vào tháng Hai, năm 1915. Tôi<br /> nói với ông ấy tôi đã thoát ra khỏi cơn ác mộng ám ảnh tinh thần của những<br /> món nợ và đã sẵn sàng để giao dịch như trước kia. Bạn sẽ nhớ lại khi ông ta<br /> cần tôi, ông ta đã đề nghị tôi sử dụng khoản tiền hai mươi lăm ngàn đô-la mà<br /> không cần hỏi ý kiến ông ta.<br /> Giờ đây, khi tôi cần ông ta, ông ta lại nói, “Khi nào anh thấy điều gì đó tốt<br /> cho anh và anh muốn mua năm trăm cổ phần để tiếp tục, hãy quay lại đây.”<br /> Tôi cảm ơn ông ta và bỏ đi. Ông ta khiến tôi bỏ lỡ cơ hội kiếm được một<br /> khoản tiền lớn và hãng của ông ta cũng đã để vuột mất khoản hoa hồng<br /> <br /> không nhỏ.<br /> Tôi rời văn phòng của Dan Williamson và nghiên cứu về tình hình nói chung<br /> và vấn đề của tôi nói riêng. Hiện thị trường đang đầu cơ giá lên. Tôi có thể<br /> nhận thấy rõ ràng điều đó cũng như hàng ngàn người giao dịch khác. Nhưng<br /> khoản tiền vốn của tôi chỉ cho phép tôi có năm trăm cổ phần. Vậy là, với<br /> giới hạn như vậy, tôi không được để mất thời gian. Tôi không có đủ tiền cho<br /> bất kỳ thất bại nào ngay từ khi bắt đầu. Tôi phải tạo ra khoản vốn cần thiết<br /> ngay từ lần đầu cơ đầu tiên. Tôi phải kiếm ra tiền thực. Tôi biết, những phán<br /> đoán đúng của tôi sẽ chẳng mang lại lợi ích gì trừ khi tôi có đủ vốn giao<br /> dịch. Nếu không có một số dư ký quỹ tương xứng, tôi sẽ không thể giữ được<br /> thái độ vô tư, tỉnh táo trước cuộc chơi đòi hỏi khả năng chi trả cho những<br /> thua lỗ nho nhỏ như tôi vẫn thường làm để kiểm tra thị trường trước khi tiến<br /> tới những khoản cược lớn.<br /> Tôi nghĩ giờ đây tôi đang đứng trước thời điểm quyết định trong sự nghiệp<br /> đầu cơ. Nếu lần này tôi không thành công, không thể nói trước được sẽ là khi<br /> nào, ở đâu, thậm chí là liệu tôi còn có khả năng kiếm đủ vốn cho một cơ hội<br /> khác hay không. Vậy là, công việc của tôi hiện giờ chỉ là chờ đợi, đợi đến<br /> thời điểm thích hợp nhất.<br /> Tôi không lai vãng tới Williamson & Brown. Tôi muốn nói, trong sáu tuần<br /> liên tiếp đọc bảng tin, tôi cố ý tránh xa chỗ đó. Tôi sợ rằng nếu tôi đến đó,<br /> với ý nghĩ tôi có thể mua năm trăm cổ phần, tôi có thể sẽ lao vào giao dịch<br /> không đúng thời điểm hay với cổ phiếu không thích hợp. Một người giao<br /> dịch phải biết tự hiểu mình và khắc phục những điểm yếu của chính mình,<br /> bên cạnh việc nghiên cứu những điều kiện cơ bản, là ghi nhớ các tiền lệ của<br /> thị trường và tâm lý của công chúng cũng như các giới hạn của những người<br /> môi giới của anh ta. Không cần thiết phải tức giận vì mình cũng là một người<br /> bình thường. Tôi đã học được một điều, học cách tự hiểu mình cũng cần thiết<br /> không kém việc học cách đọc bảng tin. Tôi đã nghiên cứu và tính toán dựa<br /> trên những phản ứng của chính mình trước những thôi thúc nhất định và<br /> những cám dỗ không thể tránh khỏi của một thị trường năng động, với cùng<br /> một tâm trạng và tinh thần như khi tôi đang cân nhắc điều kiện vụ mùa hay<br /> đang phân tích các báo cáo thu nhập.<br /> Vậy là, ngày qua ngày, trong tình cảnh phá sản và đang nóng lòng muốn<br /> quay trở lại giao dịch, tôi đã ngồi trước bảng tin của một sở giao dịch khác,<br /> nơi tôi không thể mua hay bán nhiều hơn một cổ phần, nghiên cứu thị<br /> trường, không bỏ qua bất kỳ giao dịch nhỏ nào được hiển thị trên bảng tin,<br /> và chờ đợi cơ hội thích hợp để tăng-tốc-tối-đa.<br /> <br /> Vì những điều kiện đã quen thuộc với cả thế giới, cổ phiếu tôi đang đầu tư<br /> giá lên trong những thời khắc quyết định đầu năm 1915 này là cổ phiếu của<br /> Bethlehem Steel. Tôi chắc chắn cổ phiếu này sắp tăng giá, nhưng để đảm<br /> bảo tôi sẽ thắng trong lần đặt cược đầu tiên này, việc tôi bắt buộc phải làm<br /> được, tôi quyết định đợi đến khi giá vượt qua mức giá danh nghĩa[10].<br /> Như tôi đã từng nói với bạn, kinh nghiệm của tôi cho thấy bất cứ khi nào giá<br /> của một cổ phiếu vượt qua mức 100 hoặc 200 hoặc 300 lần đầu tiên, gần như<br /> lúc nào nó cũng tiếp tục lên thêm khoảng ba mươi tới năm mươi điểm nữa ở mức 300 còn nhanh hơn ở mức 200 hoặc 100. Một trong số những vụ làm<br /> ăn táo bạo của tôi là với cổ phiếu Anaconda, tôi đã mua vào khi giá vượt<br /> mức 200 và bán ra một ngày sau đó ở mức 260. Những kinh nghiệm về mua<br /> cổ phiếu sau khi giá vượt qua mức giá danh nghĩa tôi có được từ thời còn<br /> làm cho hãng môi giới bất hợp pháp. Đó là một nguyên tắc giao dịch đã lâu<br /> đời.<br /> Bạn có thể tưởng tượng được lúc đó tôi mong muốn quay lại với công việc<br /> giao dịch khối lượng lớn như trước kia đến mức nào. Tôi nóng lòng được bắt<br /> đầu đến mức tôi chẳng còn nghĩ đến việc khác, nhưng tôi đã buộc phải kìm<br /> lòng mình lại. Ngày qua ngày, tôi chứng kiến giá cổ phiếu Bethlehem Steel<br /> tăng lên, mỗi ngày một cao hơn, tôi đã chắc chắn nó sẽ như vậy. Tôi đang<br /> thử thách lòng kiên nhẫn của mình để không lao tới Williamson & Brown và<br /> mua ngay năm trăm cổ phần. Tôi hiểu rằng tôi cần phải thắng trong lần giao<br /> dịch đầu tiên với độ chắc chắn hết mức con người có thể.<br /> Mỗi điểm giá tăng lên cũng có nghĩa là tôi chưa thể mua năm trăm cổ phần<br /> đó. Mười điểm tăng đầu tiên đồng nghĩa với việc tôi đã có thể bắt đầu tiến<br /> hành mua theo kiểu kim tự tháp. Thay vì năm trăm, giờ đây tôi đã có thể có<br /> được một ngàn cổ phiếu, đem lại cho tôi một ngàn đô-la một điểm. Nhưng<br /> tôi vẫn ngồi yên, và thay vì nghe theo những hi vọng hay những niềm tin<br /> đang gào thét trong tôi, tôi chỉ lưu ý đến những nhắc nhở từ kinh nghiệm của<br /> mình và những phán đoán thông thường. Khi nào có đủ vốn, tôi sẽ có đủ khả<br /> năng để chớp lấy cơ hội. Nhưng khi không có một khoản vốn nào, thì các cơ<br /> hội, dù là cơ hội nhỏ nhất, cũng đều như những món hàng xa xỉ, nằm ngoài<br /> tầm với của tôi. Sáu tuần kiên nhẫn chờ đợi – nhưng, cuối cùng, là một chiến<br /> thắng của óc phán đoán thông thường trước những hi vọng và lòng tham!<br /> Tôi thực sự bắt đầu dao động và mướt mồ hôi khi giá lên đến 90. Cứ nghĩ<br /> đến những gì tôi đã bỏ qua, khi tôi đang đầu cơ giá lên thế này. Rồi, khi giá<br /> đạt mức 98, tôi tự nhủ, “Bethlehem sẽ vượt qua mức 100, và đến khi đó,<br /> mức trần sẽ bị thổi bay!”. Bảng tin cũng nói lên điều tương tự. Thực ra là nó<br /> <br />