HPV (HUMAN PAPILLOMA VIRUS)

Chia sẻ: Than Con | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

105
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Theo các báo cáo gần đây của OMS, có khoảng 15% các loại ung thư có nguyên nhân liên quan đến virus, trong số đó được nhắc đến nhiều nhất là virus gây viêm gan siêu vi B, virus gây viêm gan siêu vi C, một số trường hợp có thể dẫn đến ung thư gan.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: HPV (HUMAN PAPILLOMA VIRUS)

HPV (HUMAN PAPILLOMA VIRUS) Theo các báo cáo gần đây của OMS, có khoảng 15% các loại ung thư có nguyên nhân liên quan đến virus, trong số đó được nhắc đến nhiều nhất là virus gây viêm gan siêu vi B, virus gây viêm gan siêu vi C, một số trường hợp có thể dẫn đến ung thư gan. HPV VÀ KHẢ NĂNG GÂY UNG THƯ HPV là một loại virus không có vỏ bọc, gây các bệnh ở da và niêm mạc. Đường lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với người mang bệnh. HPV là một trong những tác nhân gây bệnh lây truyền qua đường sinh dục có tỷ lệ cao nhất thế giới. Tỷ lệ mắc bệnh mới hàng năm ở phụ nữ sau khi có quan hệ tình dục trong vòng 1 năm là 30%. Tỷ lệ mắc bệnh ở lứa tuổi 20 25 là 30%, sau đó giảm còn 10% ở phụ nữ độ tuổi 30- 35. HPV nguy cơ cao (về tính gây ung thư) có liên quan m ạnh đến bệnh lý gây ung thư. Trong hầu hết các trường hợp tử vong do ung thư cổ tử cung đều có sự hiện diện của HPV nguy cơ cao. Ngoài ra còn thấy có sự liên hệ giữa HPV với các ung thư đường sinh dục và ung thư đầu cổ. HPV nguy cơ cao, type 16,18 có mặt trong hơn 70% ung thư cổ tử cung trên toàn thế giới, tuy nhiên cũng có một vài nước, tỷ lệ này có thể thay đổi. Tỷ lệ bệnh nhân nữ nhiễm HPV và tiến triển thành ung thư hay tiền ung thư cao hơn ở những phụ nữ mắc bệnh HIV trước đó.
Việc phát triển vaccin ngăn ngừa sự lây nhiễm của HPV cần dựa trên những đặc điểm dịch tể học này, đặc biệt đối với việc ngăn ngừa ung thư cổ tử cung. 1. TỔNG QUAN Việc lây nhiễm HPV chủ yếu qua tiếp xúc với da và niêm mạc người mang bệnh. Thông thường, HPV được phát hiện thông qua sự tăng sinh biểu mô da như mụn cóc. Những nghiên cứu sâu về HPV không được thực hiện trong một thời gian dài do khó khăn trong việc nuôi cấy in vitro, chỉ từ những năm đầu thập niên 80, nhờ sự phát triển của công nghệ sinh học phân tử, người ta mới phát hiện ra vai trò của virus trong việc gây bệnh ở người, đặc biệt là vai trò của virus trong các bệnh ung thư. Ngày nay, hơn 100 type virus HPV đã được phát hiện, trong đó có hơn 30 types gây b ệnh đường sinh dục và lây nhiễm qua đ ường quan hệ tình dục. HPV - human papilloma virus là một trong những tác nhân lây nhiễm qua đường tình d ục phổ biến nhất. Trong số các HPV gây bệnh đường sinh dục, người ta chia thành HPV nguy cơ cao(HR-HPV) có liên quan mạnh đến bệnh lý ung thư, được tìm thấy trong hầu hết các ca ung thư cổ tử cung và HPV nguy cơ thấp (HR- HPV) ít cơ nguy cơ gây thương tổn cũng như phát triển thành ung thư. Ung thư cổ tử cung là dạng ung thư thường gặp nhất do HPV, ngoài ra các ung thư khác như ung thư vùng hậu mơn hay ung thư vùng hầu họng
cũng có liên quan đến HR-HPV. Ơû đây chủ yếu tập trung nói về HPV gây bệnh ung thư. 2. DỊCH TỂ HỌC & HPV 2.1 Phân bố theo độ tuổi HPV được coi là virus rất thường gặp ở người , có thể nói hầu hết mọi người đều có tiếp xúc với virus này ở d a hay niêm mạc nhưng không xuất hiện triệu chứng. Theo nghiên cứu, ở các phụ nữ mắc bệnh ung thư cổ tử cung, hầu hết đều lây nhiễm qua đường tình dục. Nhằm xác định dịch tể học HPV, một nghiên cứu meta-analysis được thực hiện trên cả 4 châu lục (Châu Phi, Châu Mỹ, Châu Aâu, Châu Á) ở 158000 phụ nữ bằng phương pháp phát hiện ADN virus ở cổ tử cung, tỷ lệ nhiễm HPV chung là 10.4% (tế bào cổ tử cung vẫn bình thường). Tỷ lệ nhiễm cao nhất được nhận thấy ở phụ nữ Phi Châu và Trung Mỹ: hơn 20%. Xét riêng về mặt độ tuổi, tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở phụ nữ trong độ tuổi từ 20 – 25 tuổi : hơn 20 %. Tỷ lệ này giảm dần theo độ tuổi, đặc biệt là ở những nước phát triển, tỷ lệ nhiễm HPV ở phụ nữ từ 30 -35 tuổi là 10%. Ơû độ tuổi mãn kinh, tỷ lệ nhiễm HPV lại tăng trở lại, tuy nhiên chưa lý giải đ ược nguyên nhân rõ ràng của việc tăng cao ở độ tuổi này. 2.2 Ảnh hưởng của HPV
HPV thường gặp ở phụ nữ trẻ sau trong vài năm đầu sau khi có quan hệ tình dục. Có thể nói hầu hết phụ nữ đều nhiễm ít nhất 1 type HPV trong cuộc đời. Nghiên cứu dịch tể học HPV được thực hiện tại Mỹ trên quy mô lớn: - thực hiện ở sinh viên nữ từ 18-20 tuổi - test âm tính với HPV khi bắt đầu nghiên cứu và theo dõi trong vòng 3 năm. - Sau 2 năm, tỷ lệ sinh vieân nhieãm HPV là 38,8% (tính treân nhöõng sinh vieân coù quan heä tình duïc) - sau 3 năm nghiên cứu tỷ lệ sinh viên có quan hệ tình dục nhiễm HPV là 50%. Nhóm nghiên cứu treân cũng thực hiện khaûo saùt về ảnh hưởng giữa số lượng bạn tình và tỷ lệ nhiễm HPV: - ở những người chỉ có 1 bạn tình tỷ lệ nhiễm HPV là 28,5%. - Nguy cơ nhiễm bệnh sẽ tăng tỷ lệ ở những người quan hệ với người nam trước đó có nhiều bạn tình. Những nghiên cứu về HPV tác động trên nam giới còn ít. Nhóm nghiên cứu trên cũng thực hiên 1 nghiên cứu ở thanh niên từ 18 – 20 tuổ i có quan hệ tình d ục bình thường trong vòng 2 năm. Tỷ lệ nhiễm
HPV sinh dục là 62,4%. HPV cũng được tìm thấy ở dương vật, bao quy đầu, âm hộ, hậu môn, ít gặp hơn ở móng tay và rất ít khi gặp ở nước tiểu. Tyû leä nhieãm HPV taêng tyû leä thuaän vôùi soá löôïng baïn tình thay ñoåi tröôùc ñoù. 2.3 PHƯƠNG THỨC LÂY NHIỄM HPV là virus lây bệnh trực tiếp từ người này sang người khác do tiếp xúc trực tiếp với da và niêm mạc. Mặt khác, HPV là loại virus không có vỏ bọc nên có thể tồn tại ở môi trường bên ngoài và gây nhiễm hay do tiếp xúc với vết thương. HPV lây nhiễm qua tế bào biểu mô đáy, khi tiếp xúc với vùng da tổn thương, nhân virus có thể đi vào gây nhiễm ở tế bào biểu mô đáy. HPV lây nhiễm qua đường sinh dục, không chỉ qua giao hợp mà ngay cả những phương cách quan hệ khác nhau có tiếp xúc với vùng da tổn thương cũng có thể gây nhiễm, đó là lý do HPV còn có thể tìm thấy ở cả người còn trinh bị nhiễm khi quan hệ bằng đường hậu môn. Ơû người nam đã cắt bao quy đầu, tỷ lệ nhiễm HPV sinh dục thấp hơn. Tuy nhiên, khi so sánh giữa người phụ nữ chỉ có một bạn tình khi quan hệ với người nam đã cắt bao quy đầu và có quan hệ với nhiều bạn tình, tỷ lệ nhiễm HPV tăng cao hơn so với người phụ nữ chỉ có 1 bạn tình và người nam chưa cắt bao quy đầu nhưng không quan hệ với nhiều người.
2.4 . SỰ PHÂN BỐ CÁC TYPE HPV Khi nhiễm HR-HPV có thể phát triển thành ung thư cổ tử cung, có hơn 40 type HPV lây nhiễm qua đường sinh dục, trong số đó các type thường thấy trong ung thư cổ tử cung là 16,18,31,33,35,39,45,51,52,56,58,59,66,68,73. Việc tìm ra các type HPV nguy cơ cao có ý nghĩa quan trọng đánh giá tình trạng ung thư cổ tử cung và ngăn ngừa tiền ung thư bằng vaccin type 16,18. Biểu đồ 2 cho thấy sự phân bố các type HPV ở người phụ nữ có kết quả về tế bào cổ tử cung b ình thường hay có thương tổn ở mức độ nhẹ, mức độ vừa hay đã phát triển thành ung thư cổ tử cung. Trên toàn thế giới, HR-HPV type 16,18 được tìm thấy ở 70% trường hợp ung thư cổ tử cung, 52% có tổn thương nặng, 26% trường hợp tổn thương nhẹ và 3.4% ở người nữ có kết quả tế bào bình thường. Đây là 2 type thường gặp nhất trong các trường hợp ung thư cổ tử cung do HPV, các type khác được tìm thấy và có tỷ lệ khác nhau tùy thuộc vào vùng sinh sống. Tại Pháp, nghiên cứu đa trung tâm EDITH, cho thấy HPV type 16,18 chiếm 83% trong tổng số 516 ca ung thư cổ tử cung, chiếm 64% trong tổng số 493 ca có tổn thương nặng (CIN2,3) 2 type HPV 16 18 tìm thấy trong hầu hết các trường hợp ung thư cổ tử cung trên toàn thế giới, các vaccin hiện nay có tác dụng bảo vệ đối với 2 type này.
Các type khác như 31,35,45 là những type thường gặp khác trên toàn thế giới ngoại trừ Châu á. Tại Châu á, ngoài 2 type 16,18 thường gặp các type khác như 52,58. Ơû những người nhiễm HIV dù kết quả tế bào cổ tử cung b ình thường, tỷ lệ nhiễm HPV cao hơn nhiều sơ với nhóm không nhiễm HIV. (36% so với 10% ở nhóm không nhiễm), tỷ lệ thương tổn cổ tử cung cũng cao hơn đối với 2 type 16,18 2.5 U NHÚ ĐƯỜNG SINH DỤC 2 Type HPV 6.11 không mang gene gây ung thư được tìm thấy trong hơn 90% trường hợp nhú ( condylom) sinh dục (sùi mào gà) Mặc d ù các trường hợp u nhú này đa phần là lành tính nhưng có thể gây ảnh hưởng về mặt tâm lý cũng như gây tái nhiễm thường xuyên sau khi điều trị gây tốn kém cho điều trị. 2 vaccin hiện nay cũng có thể kháng lại 2 type 6,11 này do đó có cả tác dụng kháng u nhú đường sinh dục. 2.6 MỐI LIÊN HỆ GIỮA HPV VÀ HIV
Tỷ lệ nhiễm HPV tăng cao hơn ở phụ nữ nhiễm HIV ở cả 2 dạng HPV : HR- HPV và LR-HPV. Tỷ lệ mắc bệnh u nhú đường sinh dục cũng cao hơn ở những phụ nữ nhiễm HIV cũng như dễ nhiễm HR-HPV. Ung thư cổ tử cung là dạng ung thư thường gặp nhất ở người phụ nữ nhiễm HIV, đây được xem như một yếu tố định nghĩa cho tình trạng chuyển sang giai đoạn sida theo định nghĩa của CDC. Sự suy giảm miễn dịch dường như được xem như là yếu tố thúc đẩy chuyển sang giai đoạn ung thư cổ tử cung. Ơû người phụ nữ nhiễm HIV, sự kiểm soát ung thư cổ tử cung cũng khó khăn và không mang lại kết quả tốt so với người không nhiễm HIV. Ơû những phụ nữ nhiễm HIV có số lượng tế bào TCD4 200 / µl. Khoảng 1/3 phụ nữ nhiễm HIV và nhiễm HPV không có tổn thương bằng soi tế bào cổ tử cung, tỷ lệ này tăng cao đến 70% ở phụ nữ có tổn thương mức độ nhẹ, 84% tổn thương mức độ nặng. Sau khi khởi đầu điều trị bằng thuốc kháng virus, hệ miễn dịch của bệnh nhân khôi phục trở lại giúp việc kiểm soát các nhiễm trùng cơ hội tốt hơn cũng như các ung thư có liên quan do HIV.
Điều trị kết hợp 3 thuốc kháng virus cho thấy có hiệu quả trong việc phục hồi hệ miễn dịch giúp cho việc kiểm soát bệnh, giảm sự tiến triển thành tiền ung thư hay sự tiến triển bệnh. Hiện nay đã có 2 nghiên cứu chứng minh vai trò của thuốc kháng virus trong điều trị HPV. Nghiên cứu tại Pháp cho thấy có sự giảm thương tổn tế bào từ 69% -53% ở 49 phụ nữ đang trong giai đoạn tiến triển bệnh HIV sau 5 tháng điều trị. Tương tự, nghiên cứu tại Mỹ (WHIS) trên 141 phụ nữ bị HIV có thương tổn tế bào cổ tử cung, sự giảm mức độ bệnh từ 0%- 12,5% sau khi khởi đầu điều trị bằng thuốc kháng virus. Đánh giá sự giảm bệnh dựa trên số lượng tế bào TCD4. Tuy nhiên cũng có những nghiên cứu cho thấy thuốc kháng virus không có hiệu quả trong điều trị trên thương tổn do HPV. Nghiên cứu được thực hiện trên 774 phụ nữ sử dụng thuốc trog 5,5 năm. Nghiên cứu cho thấy không có mối liên quan giữa hiệu quả kháng virus và hiệu quả trên các thương tổn tế bào cổ tử cung do HPV. 2.7 C ác tổn thương đường sinh dục đặc biệt ở phụ nữ trẻ nhiễm HPV Các triệu chứng do nhiễm HPV ở khu vực hậu môn – sinh dục ở phụ nữ trẻ , được đánh giá dựa trên sự có mặt của nhú sinh dục (condylomes) thường lây truyền do những sai lầm trong quan hệ tình dục. Đ ây là nguyên nhân thường gặp nhất của các tổn thương đặc biệt này. Đầu tiên, các u nhú sinh dục này có thể xuất hiện ở trẻ em hay thiếu niên do lây từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở do người mẹ mang mầm
bệnh (u nhú). Việc lây HPV từ mẹ sang con có thể có hay không có biểu hiện trong những năm đầu sau khi sanh, các thương tổn này có thể ở vùng hậu môn sinh dục hay vùng hầu họ ng. Th ứ hai, có rất nhiều nghiên cứu cho thấy các u nhú sinh dục ở thiếu niên thường thấy có nguyên nhân do mụn cóc ở âm đạo , nhất là HPV type 2 Sự hiện diện các thương tổn trong trường hợp này có thể giải thích do phản ứng tự miễn hay hetero-inoculation thường bắt đầu bằng các mụn cóc trên da, hay giải thích bằng các phương thức lây nhiễm không trực tiếp khác của HPV như: tắm, rửa. Trên một nghiên cứu khảo sát trên 42 trẻ vị thành niên có các u nhú sinh dục cho thấy : - Thương tổn xuất hiện do sự lây truyền từ mẹ sang trong khi sinh chiếm 12 ca: 28.6% - Mục cóc do phản ứng tự miễn 3 ca: 7.1% - Quan hệ tình dục không đúng cách: 2 ca 4.8% - 25 ca còn lại (59,%) không rõ nguyên nhân nhưng có lẽ là do quan hện tình dục không đúng cách. - Từ nghiên cứu trên cho thấy bằng chứng về sự x uất hiện các nhú sinh dục ở trẻ em do trước đó có người mẹ mắc bệnh lây nhiễm qua đường
sinh dục nhưng không được điều trị. 3. CAÙC UNG THÖ DO HPV 3.1 UNG THÖ COÅ TÖÛ CUNG 3.1.1 Dịch tể học ung thư cổ tử cung Ung thư cổ tử cung là ung thư chiếm tỷ lệ cao thứ hai trong các loại ung thư ở p hụ nữ. - 500,000 ca mắc bệnh mới hàng năm - 275,000 ca tử vong hàng năm Hơn 80% ca ung thư cổ tử cung trên thế giới thường xuất hiện ở các nước phát triển. Tần xuất m ắc bệnh tăng cao nhất được b áo cáo ở khu vực Châu Phi (dưới sahara), châu mỹ la tinh, Caribe, Melanesia, trung Á, Bắc Âu. HPV gây ung thư cổ tử cung chủ yếu tác động ở biểu mô. Tăng sinh biểu mô cổ tử cung (nghịch sản cổ tử cung) chiếm khoảng 10% trường hợp ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên, tỷ lệ nghịch sản cổ tử cung này tăng cao hơn đến gần 25% ở các nước công nghiệp hóa
3.1.2 Các yếu tố nguy cơ mặc dù việc nhiễm HPV là cần thiết cho sự phát triển thành ung thư cổ tử cung, hiện nay vẫn chưa có nhiều chứng cứ rõ ràng. Việc kết hợp giữa hút thuốc lá, sử dụng thuốc ngừa thai đường uống cũng được xem như là yếu tố nguy cơ gây ung thư cổ tử cung. Béo phì cũng có mối liên hệ với việc gia tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung. Vai trò của các yếu tố khác như nhiễm herpes simplex type 2 hay nhiễm Chlamidia trachomatis cũng được nhắc đến. 3.2 CÁC UNG THƯ KHÁC Ung thư niệu quản là ung thư ít gặp nhất do HPV. Trong khi đó các ung thư đường sinh dục khác như âm hộ, âm đạo, d ương vật, hậu môn, hầu họng cũng có thể gây ra do HPV. Các ung thư đường sinh dục khác thường hiếm gặp hơn ung thư cổ tử cung và cũng thường gặp do các HR-HPV thường gặp nhất là type 16.18. Ung thư hậu môn là 1 ung thư có tỷ lệ mắc bệnh gia tăng nhiều nhất trong những năm gần đây. Ung thư này thường gặp ở những người đồng tính mà trước đó có quan hệ bằng đường hậu môn- sinh dục và tỷ lệ này cao hơn ở những người nhiễm HIV.
Ung thư này cũng tương tự như ung thư cổ tử cung, thường gặp nhất là HPV type 16.18. Ung thư hầu họng thường đi kèm với yếu tố nguy cơ do hút thuốc lá và uống rượu nhiều, các ung thư này cũng thường gặp do HR-HPV. HPV cũng là nguyên nhân của hơn 50% ung thư amidale thường gặp nhất là type 16. 3.2.2 HPV và các thương tổn ở da Có rất nhiều type HPV được tìm thấy ngay cả ở vùng da lành không có thương tổn, đặc biệt là vùng nang lông, caùc thöông toån naøy coù theå laønh tính hay aùc tính. Muïn coùc laø beänh phaùt trieån, toàn taïi laâu daøi treân da, ít khi töï bieán maát. Mụn cóc là những u nhỏ tăng sản lành tính của lớp thượng bì, bề mặt thường sần sùi, gây ra b ởi virus HPV, phân nhóm beta-papilloma, thường gặp nhất là type 5,8. Các thương tổn này có thể phát triển thành u nhọt ở vùng thượng bì, đặc biệt là vùng da thường xuyên tíếp xúc với ánh sáng. Ngòai mụn cóc, HPV còn có thể gây ung thư da, tuy nhiên vấn đề này vẫn còn nhiều tranh cãi. Thật vậy, HPV gây bệnh trên da thường thấy cả ở những người khỏe mạnh hay suy giảm miễn dịch nhưng không xúât hiện triệu chứng
Tần suất xuất hiện của HPV ở các thương tổn tiền ung thư hay ung thư da tăng không đáng kể so với người khỏe mạnh. Tuy nhiên, sự xuất hiện một vài type beta-papilloma trên da cũng được xem như yếu tố nguy cơ phát triển thành ung thư da, nguy cơ này tăng cao ở những người suy giảm miễn dịch, nhất là các bệnh nhân ghép tạng. Các beta-papilloma nhóm 2 (HPV 9,15,17,22,23,38,80 và một số type đã xác định kiểu gen) được tìm thấy với tần súât cao hơn rõ rệt ở người ung thư da so với người khỏe mạnh. 4. K ẾT LUẬN HPV là virus rất thường gặp, phần lớn mọi người có họat động tình d ục đều có tiếp xúc hay lây nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời. Mặc d ù các type HPV nguy cơ cao rất thường gặp nhưng chỉ một số ít trường hợp phát triển thành ung thư. Các yếu tố nguy cơ như do gene, môi trường, tình trạng miễn dịch của cơ thể có thể đóng vai trò trong sự tiến triển thành ung thư. Nhờ các nghiên cứu về dịch tể học HPV và mối liên quan giữa các type gây ung thư giúp cho việc tạo ra các vaccin như một bước đột phá nhằm giảm tỷ lệ các ung thư hay tiền ung thư do HPV(do HPV 16,18)hay các u nhú (sùi mào gà) do HPV 6,11. Tuy nhiên cần có thêm các nghiên cứu về tính hiệu quả của vaccin khi áp dụng đại trà nhằm đánh giá lại thời gian bảo vệ của vaccin và các tác dụng không mong muốn cũng như tác dụng bảo vệ chéo giữa các type khác HPV của vaccin này.