Hướng dẫn phê bình lý luận văn học Anh - Mỹ: Phần 1

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:50

Thêm vào BST

Báo xấu

228
lượt xem 52
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu Phê bình lý luận văn học Anh - Mỹ: Phần 1 gồm các nội dung:Hemingway ở Paris, Kỷ niệm về Ernest Hemingway, Ernest Hemingway, Havana, 1948, Chân dung ngài Papa. Tài liệu là Tài liệu học tập, tham khảo hữu ích cho sinh viên chuyên ngành Sư phạm Văn và một số chuyên ngành có liên quan. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hướng dẫn phê bình lý luận văn học Anh - Mỹ: Phần 1

Phï bònh lyá luêån vùn hoåc Anh - Myä TRÛÚÂNG ÀAÅI HOÅC SÛ PHAÅM HAÂ NÖÅI KHOA NGÛÄ VÙN Lï huy bùæc (Tuyïín dõch) Haâ Nöåi - 2000 http://ebooks.vdcmedia.com
Lï Huy Bùæc (tuyïín dõch) 2 MUÅC LUÅC HEMINGWAY ÚÃ PARIS................................................................................................................ 3 KYÃ NIÏÅM VÏÌ ERNEST HEMINGWAY ..................................................................................... 12 ERNEST HEMINGWAY ............................................................................................................. 17 HAVANA, 1948 ............................................................................................................................ 20 CHÊN DUNG NGAÂI PAPA ......................................................................................................... 27 PHOÃNG VÊËN HEMINGWAY...................................................................................................... 51 "TÖI HOÅC VIÏËT BÙÇNG CAÁCH XEM TRANH BAÃO TAÂNG"..................................................... 57 NGÛÚÂI ÚÃ TUÖÍI SAÁU MÛÚI....................................................................................................... 63 ANH TRAI TÖI, HEMINGWAY ................................................................................................. 68 NGHÔ VÏÌ HEMINGWAY ............................................................................................................ 74 TÑN ÀIÏÌU CUÃA MÖÅT CON NGÛÚÂI ........................................................................................... 89 PHOÃNG VÊËN TONI MORRISON ............................................................................................... 99 http://ebooks.vdcmedia.com
Phï bònh lyá luêån vùn hoåc Anh - Myä HEMINGWAY ÚÃ PARIS Gertrude Stein Khi chuáng töi quay vïì Paris thò Hemingway àaä mang bûác thû giúái thiïåu cuãa Sherwood Anderson àúåi úã àoá. Töi nhúá rêët roä êën tûúång cuãa mònh vïì Hemingway vaâo buöíi chiïìu àêìu tiïn êëy. Anh treã, rêët àeåp trai, hai mûúi ba tuöíi. Maâ röìi khöng lêu sau àoá con ngûúâi ta seä bûúác qua tuöíi hai saáu, seä söëng trong àöå tuöíi hai saáu. Trong voâng hai hoùåc ba nùm nûäa têët caã nhûäng chaâng trai treã naây seä bûúác vaâo àöå tuöíi hai saáu. Àêëy laâ àöå tuöíi hoaân toaân thñch húåp cho thúâi àiïím vaâ võ thïë xuêët hiïån. Coá àöi ngûúâi chûa àïën hai mûúi, chùèng haån nhû George Lynes, nhûng hoå khöng àûúåc tñnh àïën nhû Gertrude Stein cêín thêån giaãi thñch cho hoå. Nïëu hoå laâ ngûúâi treã tuöíi thò hoå phaãi hai saáu. Röìi vïì sau, hùèn laâ khaá lêu hoå seä laâ hai möët vaâ hai hai. Nhûng Hemingway múái hai ba, tröng khaá ngoaåi quöëc, àêìy nhiïåt tònh, àöi mùæt rêët chên thaânh. Anh ngöìi àöëi diïån vúái Gertrude Stein lùæng nghe vaâ quan saát. Khi êëy hoå noái chuyïån, say sûa vïì nhûäng àiïìu hai ngûúâi quan têm. Anh ngoã lúâi múâi cö gheá qua cùn höå cuãa mònh vaâo möåt töëi naâo àoá àïí xem qua cöng viïåc cuãa anh. Ngay tûâ luác êëy Hemingway àaä toã roä baãn nùng cûåc töët cuãa mònh trong viïåc tòm kiïëm nhûäng cùn höå quaái dõ nhûng úã võ trñ thuêån tiïån vûâa choån àûúåc ngûúâi nöåi trúå àaãm àang vûâa coá thûác ùn ngon. Àêy laâ cùn höå àêìu tiïn luác anh tûâ Tertre àïën. Chuáng töi àïën thùm vaâo buöíi töëi, anh vaâ Gertrude Stein xem xeát nhûäng thûá anh àaä viïët khi êëy. Anh bùæt àêìu viïët möåt cuöën tiïíu thuyïët nhû möåt khúãi àêìu têët yïëu vaâ dùm ba baâi thú maâ vïì sau àûúåc McAlmon in trong Contact Edition. Gertrude Stein http://ebooks.vdcmedia.com
Lï Huy Bùæc (tuyïín dõch) 4 thñch nhûäng baâi thú êëy, chuáng xaác thûåc, theo phong caách Kipling, nhûng cuöën tiïíu thuyïët thò cö thêëy coân yïëu. Trong naây coá quaá nhiïìu nhûäng àoaån miïu taã, cö noái, maâ khöng phaãi thûåc sûå töët. Haäy bùæt àêìu laåi vaâ têåp trung hún, cö noái. Luác êëy Hemingway àïën Paris vúái tû caách laâ phoáng viïn cho möåt túâ baáo Canada. Anh nhêån nhiïåm vuå àïën àoá àïí baây toã nhûäng gò theo caách anh goåi laâ quan àiïím Canada. Anh vaâ Gertrude Stein thûúâng ài daåo vúái nhau vaâ say sûa thaão luêån nhûäng gò hai ngûúâi quan têm. Ngaây noå cö baão anh, "Naây, cêåu baão vúái töi laâ cêåu coá möåt ñt tiïìn. Liïåu coá àuã àïí töìn taåi nïëu hai ngûúâi söëng bònh dõ". "Coá thïí", anh àaáp. "Töët", cö noái "vêåy thò cûá laâm nhû thïë. Nïëu cûá theo àuöíi cöng viïåc baáo chñ thò cêåu seä chùèng bao giúâ àaåt àûúåc caái gò àêu, cêåu seä chó thêëy möîi tûâ ngûä khö cûáng maâ thöi vaâ àiïìu àoá seä khöng, dô nhiïn, giuáp cêåu nïëu cêåu dûå àõnh trúã thaânh nhaâ vùn". Anh cuâng vúå ài xa vaâo kyâ nghó vaâ ngay sau àoá, Hemingway àïën möåt mònh. Anh àïën chöî chuáng töi vaâo khoaãng mûúâi giúâ saáng vaâ ngöìi laåi ùn trûa, suöët caã buöíi chiïìu, anh úã laåi duâng bûäa töëi, röìi ngöìi tiïëp cho àïën mûúâi giúâ àïm vaâ àöåt nhiïn anh thöng baáo cö vúå àaä coá thai vaâ àêëy laâ nöîi thêët voång ghï gúám rùçng "töi, töi quaá treã àïí laâm cha". Chuáng töi cöë hïët sûác àöång viïn röìi khuyïn anh cûá tiïëp tuåc dûå àõnh cuãa mònh. Khi hoå quay laåi, Hemingway baão anh àaä quyïët àõnh. Hoå seä quay vïì Myä vaâ anh seä cêåt lûåc laâm luång trong möåt nùm röìi vúái söë tiïìn kiïëm àûúåc cöång vúái khoaãn hoå àaä coá, hai vúå chöìng seä àõnh cû vaâ anh seä tûâ boã nghïì baáo àïí theo àuöíi nghiïåp vùn cuãa mònh. Hoå ài xa trong voâng möåt nùm nhû àaä heån röìi quay laåi vúái möåt àûáa beá vûâa sinh. Cöng viïåc baáo chñ àaä chêëm dûát. Àiïìu àêìu tiïn cêìn laâm khi hoå quay laåi nhû hoå nghô laâ phaãi laâm lïî rûãa töåi cho àûáa beá. Hoå muöën Gertrude Stein vaâ töi laâm meå àúä àêìu vaâ möåt chiïën hûäu ngûúâi Anh cuãa Hemingway laâm cha àúä àêìu. Têët caã chuáng töi àïìu àûúåc khai sinh tûâ nhûäng tñn ngûúäng khaác nhau vaâ hêìu hïët moåi ngûúâi àïìu khöng thaåo vïì lïî rûãa töåi lùæm nïn thêåt khoá àïí quyïët àõnh àûáa beá seä àûúåc rûãa töåi úã nhaâ thúâ naâo. Muâa àöng êëy, chuáng töi àaä mêët rêët nhiïìu thò giúâ àïí baân baåc vêën àïì êëy. Cuöëi cuâng moåi ngûúâi thöëng nhêët àûáa beá seä àûúåc rûãa töåi úã nhaâ http://ebooks.vdcmedia.com
Phï bònh lyá luêån vùn hoåc Anh - Myä thúâ theo Giaáo höåi Anh giaáo vaâ noá trúã thaânh tñn àöì cuãa giaáo phaái êëy. Töi chùæc laâ mònh chùèng thïí hiïíu lïî rûãa töåi àûúåc xoay xúã ra laâm sao vúái möåt múá höí löën tñn ngûúäng cuãa caác öng cha, baâ meå àúä àêìu nhûng thùçng beá cuäng àûúåc rûãa töåi taåi möåt ngöi thaánh àûúâng thuöåc giaáo phaái Anh giaáo. Cha meå àúä àêìu laâ hoåa sô hay vùn sô thò thêåt chùèng coá thïí nhúâ vaã àûúåc chuát naâo. Búãi vò rêët coá thïí möëi quan hïå tònh baån giûäa hoå seä phai nhaåt khöng lêu sau àoá. Töi biïët vaâi trûúâng húåp nhû thïë, cha meå àúä àêìu cuãa Paulot Picasso töåi nghiïåp àaä biïën mêët tùm vaâ nheå nhaâng hïåt nhû thïí khoaãng thúâi gian daâi kïí tûâ khi chùèng möåt ai trong söë chuáng töi tröng thêëy hoùåc nghe àûúåc tin tûác gò vïì àûáa con àúä àêìu Hemingway êëy. Têët nhiïn, thuúã ban àêìu, chuáng töi laâ nhûäng öng cha baâ meå àúä àêìu nhiïåt tònh, àùåc biïåt laâ töi. Töi trang trñ möåt caái ghïë nhoã, àan möåt chiïëc aáo ngöå nghônh cho àûáa con àúä àêìu. Trong thúâi gian àoá, cha àeã àûáa beá laåi miïåt maâi cöng viïåc àïí trúã thaânh nhaâ vùn. Gertrude Stein khöng bao giúâ sûãa löîi baãn thaão cho bêët kyâ ai, cö àùåc biïåt nghiïm khùæc vúái nhûäng nguyïn tùæc saáng taåo chung, caách nhaâ vùn choån àiïím nhòn vaâ möëi quan hïå giûäa nhûäng gò àûúåc quan saát vaâ caách thïí hiïån chuáng trïn trang giêëy. Khi viïåc quan saát khöng röëi rùæm thò vùn viïët seä dung dõ, rêët dung dõ, chùèng coá löîi gò úã àoá caã, cö nhêën maånh thïë. Àêëy laâ thúâi àiïím Hemingway viïët nhûäng truyïån ngùæn maâ vïì sau àûúåc in trong têåp Trong thúâi àaåi cuãa chuáng ta. Ngaây noå, Hemingway àïën vaâ rêët haáo hûác vïì Ford Madox Ford vaâ túâ Transatlantic. Ford Madox Ford àaä cho ra Transatlantic tûâ vaâi thaáng trûúác. Nhiïìu nùm thaáng ïm àïìm trûúác àêy, thêåm chñ trûúác caã chiïën tranh, chuáng töi àaä quen vúái Ford Madox Ford, luác êëy vêîn coân àang laâ Ford Madox Hueffer. Öng àaä kïët hön vúái cö Violet Hunt, maâ Violet Hunt vaâ Gertrude Stein laåi quen biïët nhau, têm àêìu húåp yá bïn baân traâ vaâ nhûäng chuyïån hoå cuâng quan têm. Lêìn êëy, töi ngöìi gêìn Ford Madox Hueffer, töi rêët thñch öng, töi thñch nhûäng cêu chuyïån öng ta viïët vïì Mistral vaâ Tarascon vaâ töi thñch öng àaä coá mùåt trïn vuâng àêët cuãa nhûäng ngûúâi baão hoaâng Phaáp êëy, búãi sûå giöëng nhau giûäa öng vaâ nhûäng ngûúâi Bourbon. Töi chûa bao giúâ thêëy bêët kyâ möåt ngûúâi theo phaái http://ebooks.vdcmedia.com
Lï Huy Bùæc (tuyïín dõch) 6 Bourbon naâo nhûng chùèng nghi ngúâ gò nûäa, vaâo thúâi àiïím àoá, Ford hùèn laâ möåt ngûúâi Bourbon. Chuáng töi àaä nghe tin Ford àïën Paris nhûng khöng àïën thùm. Tuy nhiïn Gertrude Stein cuäng àaä xem mêëy söë Transatlantic, thêëy noá hêëp dêîn nhûng nghô noá khöng coá triïín voång. Khi àoá Hemingway àïën, rêët haâo hûáng vaâ noái Ford muöën xin baãn thaão cuãa Gertrude Stein àïí in vaâo söë túái vaâ anh ta, Hemingway, muöën Saáng taåo cuãa ngûúâi Myä àûúåc àùng nhiïìu kyâ trïn taåp chñ êëy vaâ anh cêìn gêëp nùm mûúi trang àêìu tiïn. Gertrude Stein dô nhiïn laâ kòm àûúåc veã vui mûâng trûúác yá tûúãng naây, nhûng chùèng coá baãn thaão naâo chuêín bõ xong ngoaåi trûâ baãn àaä àoáng thaânh quyïín. Chùèng hïì gò àêu, Hemingway noái, töi seä sao laåi. Anh vaâ töi àûa ài sao laåi vaâ phêìn êëy àaä àûúåc in vaâo söë tiïëp theo cuãa túâ Transatlantic. Thïë laâ lêìn àêìu tiïn möåt phêìn cuãa taác phêím bêët huã maâ àaä àoáng vai troâ khúãi àêìu, thûåc sûå khúãi àêìu cho vùn xuöi hiïån àaåi, àûúåc in vaâ chuáng töi rêët haånh phuác. Vïì sau khi coá möëi bêët hoâa xaãy ra giûäa Gertrude Stein vaâ Hemingway, cö vêîn luön nhúá vúái loâng biïët ún rùçng dêîu sao thò chñnh Hemingway laâ ngûúâi àêìu tiïn àïì nghõ in möåt phêìn taác phêím Saáng taåo cuãa ngûúâi Myä. Cö luön noái, vêng chùæc chùæn laâ töi coá àiïím khöng phaãi vúái Hemingway. Dêîu sao thò anh ta laâ ngûúâi àêìu tiïn trong söë nhûäng àaân öng treã àïën goä caánh cûãa cuãa töi vaâ thuyïët phuåc Ford in phêìn àêìu cuãa Saáng taåo cuãa ngûúâi Myä. Baãn thên töi thò khöng quaá tin rùçng chñnh Hemingway àaä laâm àiïìu àoá. Töi chùèng hïì biïët truyïån laâ gò nhûng töi luön chùæc rùçng coá möåt cêu chuyïån naâo àoá àùçng sau noá. Àêëy laâ caách töi caãm nhêån. Gertrude Stein vaâ Sherwood Anderson hay àuâa tïëu vïì Hemingway. Lêìn cuöëi cuâng, luác Sherwood úã Paris hoå thûúâng xuyïn noái vïì anh. Hemingway àaä àûúåc hai ngûúâi giuáp àïí thaânh nhaâ vùn vaâ caã hai vûâa tûå haâo vûâa húi xêëu höí vïì nhûäng suy nghô trong àêìu hoå. Hemingway àaä coá luác, khi anh baác boã Sherwood Anderson vaâ taác phêím cuãa öng ta, àaä viïët cho Sherwood möåt bûác thû nhên danh vùn hoåc Myä maâ anh, Hemingway, vaâ nhûäng nhaâ vùn àûúng àaåi nhû mònh seä ra tay cûáu nguy cho noá vaâ noái vúái Sherwood rùçng anh http://ebooks.vdcmedia.com
Phï bònh lyá luêån vùn hoåc Anh - Myä ta, Hemingway àaä suy nghô vïì taác phêím cuãa öng bùçng yá nghô laâ chùèng coá gò àaáng àïí taán dûúng caã. Khi Sherwood àïën Paris, roä raâng Hemingway súå. Nhûng Sherwood nhû baãn tñnh cuãa mònh laâ khöng theâm chêëp. Nhû töi àaä noái, öng ta vaâ Gertrude Stein maäi àuâa tïëu vïì chuyïån êëy. Hoå thûâa nhêån rùçng, Hemingway laâ ngûúâi nhaát gan, anh chaâng êëy, Gertrude Stein nhêën maånh, chó hïåt nhû mêëy anh chaâng ài thuyïìn àaáy bùçng trïn söng Mississipi maâ Mark Twain àaä miïu taã. Nhûng vïì möåt cuöën saách, caã hai àïìu àöìng yá, laâ cêu chuyïån thûåc cuãa Hemingway, khöng phaãi do anh hû cêëu maâ nhû lúâi tûå thuá tûâ chñnh cuöåc àúâi thûåc cuãa Ernest Hemingway. Bêy giúâ cêu chuyïån êëy hùèn daânh cho àöåc giaã khaác hún laâ cho àöåc giaã Hemingway, nhûng àêëy laâ taác phêím rêët tuyïåt vúâi. Vaâ röìi caã hai àöìng yá laâ hoå àaä mùæc bïånh mï Hemingway, búãi anh ta laâ möåt hoåc troâ gioãi. Hoåc troâ hû thò coá, töi phaãn àöëi. Cö khöng hiïíu, caã hai cuâng noái, coá veã húi tûå haâo khi coá möåt hoåc troâ laâm maâ khöng hiïíu viïåc mònh laâm, noái caách khaác anh ta àang hoåc, maâ hïî bêët kyâ ai àang hoåc thò àïìu laâ hoåc troâ ngoan. Caã hai thûâa nhêån laâ àaä mùæc bïånh mï. Gertrude Stein coân noái thïm, cö thêëy àêëy anh ta giöëng nhû Derain. Cö coá nhúá ngaâi De Tuille noái, khi töi khöng hiïíu taåi sao Derain thaânh cöng, anh ta thaânh cöng laâ búãi tröng anh ta giöëng möåt ngûúâi hiïån àaåi vaâ sùåc muâi baão taâng. Vaâ Hemingway cuäng thïë, tröng anh ta hiïån àaåi vaâ sùåc muâi baão taâng. Nhûng cêu chuyïån êëy laâ chuyïån thûåc cuãa Hemingway vaâ laâ chuyïån anh ta nïn kïí cho chñnh baãn thên mònh, nhûng húäi öi anh ta seä khöng bao giúâ. Toám laåi nhû chñnh anh ta coá lêìn lêím bêím, phaãi coá sûå nghiïåp, sûå nghiïåp. Nhûng haäy quay laåi vúái nhûäng sûå kiïån àang xaãy ra. Hemingway àaä laâm têët caã. Anh sao baãn thaão vaâ chûäa baãn in thûã. Viïåc chûäa baãn in thûã, nhû töi àaä noái, giöëng nhû viïåc phuãi buåi, baån biïët àûúåc giaá trõ cuãa àöì vêåt maâ khöng cêìn phaãi àoåc nhiïìu múái hiïíu noá. Bùçng viïåc chûäa baãn in thûã êëy, Hemingway múái vúä ra rêët nhiïìu àiïìu vaâ anh ta àaä thûâa nhêån nhûäng gò mònh hoåc àûúåc. Vaâo dõp naây, anh viïët cho Gertrude Stein rùçng cö àaä laâm àûúåc àiïìu àoá trong viïåc viïët Saáng taåo cuãa ngûúâi Myä vaâ anh cuâng têët caã sûå quen biïët cuãa mònh seä cöë tòm caách xuêët baãn noá. http://ebooks.vdcmedia.com
Lï Huy Bùæc (tuyïín dõch) 8 Anh hy voång coá thïí thûåc hiïån àûúåc àiïìu naây. Möåt ai àoá, töi nhúá tïn laâ Sterne noái rùçng anh ta coá thïí àùåt vêën àïì xuêët baãn cuöën saách vúái möåt nhaâ xuêët baãn. Gertrude Stein vaâ Hemingway tin rùçng anh ta coá thïí, nhûng khöng lêu sau àoá Hemingway baão rùçng Sterne àaä sa vaâo con àûúâng khöng àaáng tin cêåy nûäa. Sûå viïåc kïët thuác úã àoá. Trong khoaãng thúâi gian êëy hay laâ vïì sau, trûúác khi Mina Loy àûa McAlmon àïën chöî chuáng töi thò àöi luác anh àïën vúái vúå hoùåc vúái William Carlos William. Vaâ cuöëi cuâng anh muöën in Saáng taåo cuãa ngûúâi Myä úã Contact Edition vaâ anh àaä laâm àiïìu àoá. Töi chúâ xem. Trong thúâi gian êëy, McAlmon àaä in Ba baâi thú vaâ mûúâi cêu chuyïån cuãa Hemingway, William Bird àaä in xong Trong thúâi àaåi chuáng ta vaâ Hemingway àang bùæt àêìu nöíi tiïëng. Anh laâm quen vúái Dos Passos, Fitzgerald, Bromfield, George Antheil vaâ nhiïìu ngûúâi khaác, thïm caã Harold Loeb úã Paris. Hemingway àaä trúã thaânh nhaâ vùn. Anh cuäng laâ voä sô quyïìn Anh nghiïåp dû, nhúâ Sherwood vaâ biïët nhûäng trêån àêëu boâ qua lúâi kïí cuãa töi. Töi luön yïu thñch vuä àiïåu vaâ àêëu boâ Têy Ban Nha, töi thñch trûng baây nhûäng bûác aãnh àêëu boâ vaâ caác àêëu sô. Töi cuäng thñch treo bûác aãnh Gertrude Stein vaâ töi ngöìi úã haâng ghïë phña trûúác, bûác aãnh chuáng töi tònh cúâ chuåp úã àoá. Vaâo nhûäng ngaây êëy, Hemingway àang daåy möåt cêåu treã hún àêëm böëc. Cêåu ta chùèng biïët taåi sao nhûng àaä àêëm ngaä Hemingway. Töi chùæc laâ àiïìu àoá thónh thoaãng vêîn xaãy ra. Dêîu sao thò, daåo àoá, Hemingway tuy laâ ngûúâi chúi thïí thao nhûng laåi rêët choáng mïåt. Anh thûúâng mïåt moãi khi ài böå tûâ nhaâ mònh àïën nhaâ chuáng töi. Chùæc taåi chiïën tranh laâm anh xuöëng sûác. Dêîu thïë naâo ài nûäa thò anh, nhû Helence nhêån xeát vïì têët caã àaân öng, laâ dïî vúä. Múái àêy, möåt ngûúâi baån khoeã maånh cuãa anh noái vúái Gertrude Stein, Ernest rêët dïî vúä, hïî anh chúi bêët kyâ mön thïí thao naâo thò seä coá caái gò àoá gaäy vúä, tay, chên hoùåc àêìu. Thuúã ban àêìu, Hemingway thñch têët caã nhûäng ngûúâi cuâng thúâi, trûâ Cummings. Anh chó trñch Cummings laâ àaä ùn cùæp moåi thûá, khöng cheáp cuãa ngûúâi naây thò cuäng cheáp cuãa ngûúâi khaác. Gertrude Stein, ngûúâi bõ gêy êën tûúång maånh búãi Cùn phoâng röång lúán, noái rùçng Cummings khöng sao cheáp, anh ta chó kïë thûâa truyïìn thöëng New England möåt caách tûå nhiïn vúái sûå khö cùçn, vö sinh nhûng cuäng mang àêåm neát caá biïåt cuãa noá. Hoå khöng àöìng yá http://ebooks.vdcmedia.com
Phï bònh lyá luêån vùn hoåc Anh - Myä vïì àiïìu àoá. Hoå cuäng khöng àöìng yá vïì Sherwood Anderson. Gertrude Stein quaã quyïët rùçng Sherwood Anderson laâ thiïn taâi trong viïåc sûã duång cêu vùn àïí khai thaác caãm xuác trûåc tiïëp, àiïìu naây töìn taåi trong truyïìn thöëng vô àaåi Myä, vaâ chó duy nhêët Sherwood, chùèng coá ai úã Myä coá thïí viïët àûúåc möåt cêu vùn giaãn dõ vaâ àêìy caãm xuác nhû thïë. Hemingway khöng tin nhêån àõnh àoá, anh khöng thñch chêët cuãa Sherwood. Chêët thò chùèng coá liïn quan gò àïën cêu vùn caã, Gertrude Stein nhêën maånh. Cö cuäng noái thïm laâ, Fitzgerald laâ nhaâ vùn treã duy nhêët coá thïí diïîn àaåt cêu vùn cuãa mònh möåt caách tûå nhiïn. Gertrude Stein vaâ Fitzgerald coá möëi quan hïå rêët àùåc biïåt. Gertrude Stein chõu êën tûúång rêët lúán búãi Phña bïn naây thiïn àûúâng. Cö àoåc khi noá vûâa àûúåc xuêët baãn vaâ trûúác luác cö tiïëp xuác vúái caác nhaâ vùn treã Myä. Cö noái cuöën saách êëy àaä thûåc sûå saáng taåo nïn möåt thïë hïå múái cho àöåc giaã. Cö khöng bao giúâ thay àöíi nhêån àõnh êëy vïì cuöën saách. Cö nghô cuöën saách hay bùçng Gatsby vô àaåi. Cö nghô Fitzgerald seä coân àûúåc àoåc khi nhûäng nhaâ vùn nöíi tiïëng cuâng thúâi anh ta àaä bõ laäng quïn. Fitzgerald luön noái rùçng anh nghô Gertrude Stein noái àiïìu êëy àïí khiïën anh ta bûåc mònh bùçng caách buöåc anh phaãi nghô vïì êín yá cuãa cö trong cêu noái êëy vaâ anh noái thïm theo löëi noái ûa thñch cuãa mònh, nhûäng gò cö noái laâ lúâi àöåc aác nhêët maâ xûa nay töi múái àûúåc nghe. Tuy nhiïn hoå luön vui veã khi gùåp nhau. Vaâ lêìn gùåp cuöëi cuâng hoå rêët thoaãi maái vúái nhau vaâ vúái caã Hemingway. Khi êëy coân coá caã McAlmon. McAlmon coá möåt phêím chêët maâ theo Gertrude Stein laâ sûå döìi daâo, anh ta coá thïí tiïëp tuåc viïët nhû thïë nhûng cö phaân naân laâ múâ nhaåt. Cuäng coá caã Glenway Wescott nhûng Gertrude Stein khöng coá thúâi gian àïí quan têm àïën anh. Anh coá phêím chêët naâo àoá nhûng chûa àûúåc böåc löå. Vêåy laâ luác êëy nghïì nghiïåp cuãa Hemingway àaä bùæt àêìu. Möåt thúâi gian ngùæn sau, chuáng töi ñt thêëy anh, röìi sau àoá anh laåi àïën. Anh thûúâng thuêåt laåi tó mó vúái Gertrude Stein caác àoaån àöëi thoaåi maâ vïì sau anh àûa vaâo Mùåt trúâi vêîn moåc vaâ hoå chuyïån troâ khöng mïåt moãi vïì tñnh caách cuãa Harold Loeb. Vaâo luác êëy, Hemingway àang chuêín bõ möåt têåp truyïån ngùæn àïí gúãi cho möåt nhaâ xuêët baãn úã http://ebooks.vdcmedia.com
Lï Huy Bùæc (tuyïín dõch) 10 Myä. Möåt töëi noå, bùéng ài thúâi gian sau khi khöng gùåp nhau, Hemingway àûa Shipman àïën. Shipman laâ chaâng trai vui nhöån vaâ seä laâ ngûúâi thûâa kïë mêëy ngaân àö la khi àïën tuöíi. Anh ta vêîn chûa àuã tuöíi. Anh ta seä mua taåp chñ Transatlantic khi trûúãng thaânh, àêëy laâ àiïìu Hemingway noái. Anh ta seä àúä àêìu möåt taåp chñ siïu thûåc, Andreá Masson noái. Anh ta seä mua möåt ngöi nhaâ úã miïìn quï khi àuã tuöíi, Josette Gris noái. Thûåc tïë laâ khi anh ta àïën tuöíi thò chùèng möåt ai biïët hay nghe noái gò vïì viïåc anh ta laâm vúái söë taâi saãn kïë thûâa. Hemingway àûa anh ta àïën chöî chuáng töi àïí noái vïì viïåc mua túâ Transatlantic vaâ nhên tiïån mang têåp baãn thaão àõnh gúãi vïì Myä àïën. Anh àûa noá cho Gertrude Stein. Anh àaä thïm vaâo têåp truyïån möåt truyïån ngùæn nhoã mang tñnh suy ngêîm vaâ lêìn naây anh noái Cùn phoâng röång lúán laâ cuöën saách cûâ nhêët maâ anh àaä tûâng àoåc. Khi êëy Gertrude Stein noái, Hemingway, lúâi bònh khöng vùn hoåc. Sau lêìn êëy, chuáng töi khöng gùåp Hemingway trong khoaãng thúâi gian khaá daâi vaâ khi chuáng töi ài tòm möåt ngûúâi quen, chó sau khi Saáng taåo cuãa ngûúâi Myä àûúåc xuêët baãn, vaâ Hemingway luác êëy àang coá mùåt úã àoá, àïën chöî Gertrude Stein vaâ ngoã lúâi giaãi thñch lñ do anh khöng thïí viïët baâi bònh cuöën saách. Ngay khi êëy, möåt baân tay nùång chõch àùåt lïn vai anh vaâ Ford Madox Ford noái, anh baån treã, töi muöën noái chuyïån vúái Gertrude Stein. Khi êëy Ford noái vúái cö, töi muöën àïì nghõ xin pheáp tùång cuöën saách múái cuãa töi cho cö. Coá thïë chûá, Gertrude Stein lêîn töi àïìu caãm thêëy cûåc kyâ haâi loâng vaâ biïët ún. Vaâi nùm sau dõp êëy, Gertrude Stein vaâ Hemingway khöng gùåp nhau. Sau àoá chuáng töi nghe tin anh àaä quay laåi Paris vaâ noái vúái nhiïìu ngûúâi laâ anh rêët muöën gùåp cö. Sao cö khöng ài tòm múâi Hemingway laåi nhaâ, töi thûúâng noái khi cö ài daåo. Biïët chùæc rùçng, ngaây naâo àoá khi vïì cö seä àûa Hemingway ài cuâng. Hoå ngöìi noái chuyïån rêët lêu. Cuöëi cuâng töi nghe cö noái, Hemingway, röët cuöåc thò anh cuäng àaä quay àïën chñn mûúi phêìn trùm. Sao chõ, anh noái, khöng baão laâ taám mûúi phêìn trùm? Khöng, cö noái tiïëc nuöëi, töi khöng thïí. Sau moåi chuyïån, nhû cö luön noái, anh àaä thïë, vaâ töi coá thïí noái, anh coá nhûäng khoaãnh khùæc húâ hûäng. Sau àoá hoå thûúâng xuyïn gùåp nhau. Gertrude Stein luön noái cö thñch anh, anh rêët tuyïåt vúâi. Vaâ giaá nhû maâ anh chó noái vïì http://ebooks.vdcmedia.com
Phï bònh lyá luêån vùn hoåc Anh - Myä truyïån cuãa mònh. Trong lêìn noái chuyïån múái àêy, cö traách anh laâ àaä tiïu diïåt rêët nhiïìu àöëi thuã cuãa mònh vaâ vuâi hoå trong coã. Töi khöng bao giúâ cho laâ Hemingway thûåc sûå giïët möåt ai caã ngoaåi trûâ möåt ngûúâi vaâ anh ta laâ möåt keã töìi vaâ anh ta àaáng nhêån àiïìu êëy, nhûng nïëu töi giïët möåt ai àoá maâ khöng biïët thò töi seä khöng bõ lûúng têm cùæn rûát. Chñnh Ford laâ ngûúâi àaä coá lêìn noái vïì Hemingway, anh ta àïën ngöìi dûúái chên töi vaâ ca tuång töi. Viïåc àoá khiïën töi böëi röëi. Hemingway coá lêìn noái, töi neán ngoån lûãa cuãa töi, möåt ngoån lûãa nhoã, xuöëng vaâ xuöëng thêëp, cho àïën luác bêët thònh lònh möåt tiïëng nöí vang lïn. Nïëu khöng coá gò khaác ngoaâi tiïëng nöí êëy, thò taác phêím cuãa töi seä hêëp dêîn àïën mûác khöng möåt ai laåi khöng thñch noá. Têët nhiïn, dêîu töi noái gò ài nûäa thò Gertrude Stein luön noái, phaãi, töi biïët nhûng töi mùæc phaãi bïånh mï Hemingway. Lï Huy Bùæc dõch tûâ cuöën Ernest Hemingway, the man and his work, John K.M. McCaffery (Ed) Avon Book Division, NewYork, 1950 http://ebooks.vdcmedia.com
Lï Huy Bùæc (tuyïín dõch) 12 KYÃ NIÏÅM VÏÌ ERNEST HEMINGWAY John Groth Lêìn àêìu tiïn töi gùåp Ernest Hemingway laâ vaâo àêìu thaáng chñn nùm 1944. Quên àoaân Möåt chuêín bõ tiïën vaâo Àûác. Töi àïën Böå tham mûu Sû àoaân Böën vaâo luác chiïìu muöån. Möåt sô quan dên vêån baão töi rùçng Hemingway àang úã taåi nöng traåi thuöåc Siegfried Line. Nïëu töi muöën, anh ta seä àûa töi àïën àoá. Tònh thûåc laâ töi rêët muöën - möåt cú höåi gùåp Hemingway trong chiïën tranh. Trúâi àaä töëi, àang mûa. Suáng bùæn khi chuáng töi àïën nöng traåi, luác naây chó laâ möåt khöëi hònh thuâ àen sêåm hún maân àen xung quanh. Caánh cûãa múã nhanh ra röìi vöåi àoáng laåi vaâ chuáng töi thoaáng caãm giaác rùçng cùn phoâng saáng rûåc, mùåc duâ duy chó coá aánh saáng tûâ ngoån àeân dêìu leo leát trïn caái baân àùåt cuöëi phoâng. Phña sau ngoån àeân, Hemingway àang ngöìi: to lúán giûäa nhoám lñnh Myä. Dô nhiïn laâ töi chûa bao giúâ gùåp öng trûúác àoá, nhûng ngoaåi diïån cuãa öng quen thuöåc àöëi vúái töi nhû thïí laâ Jack Dempsey hoùåc Babe Ruth. Tröng öng hïåt nhû mêëy bûác aãnh cuãa öng maâ töi àaä tûâng xem, tûâng mûúâng tûúång trong àêìu: vúái lûåu àaån vaâ cö-nhùæc trïn baân trûúác mùåt öng. Töi laâ ai öng àêu coá bêån têm. Töi laâ möåt ai àoá mùåc àöì quên sûå. Töi àûúåc àoán tiïëp nhû bêët kyâ ai mùåt quên phuåc. Öng khöng àïí yá àïën huy hiïåu phoáng viïn cuãa töi; öng khöng bao giúâ quan têm àïën cêëp bêåc. Töi coá thïí nhêåp höåi vúái hoå khöng? Töi haâi loâng vïì àiïìu gò? Cö-nhùæc, rûúåu Kummel hay vang? Coá rêët nhiïìu Cö nhùæc. Möåt huã rûúåu cöí nhoã cao gêìn möåt meát phònh to buång trong goác phoâng. Hùèn noá àaä àûúåc "giaãi phoáng" tûâ höm qua. Noá àaä hïët möåt nûãa. Hemingway cuâng nhoám quên "phi chñnh quy" cuãa öng, bao göìm lônh Myä vaâ lñnh Phaáp mùåc quên phuåc Myä, nhûäng ngûúâi theo caách noái cuãa öng laâ saát caánh bïn öng, hùèn http://ebooks.vdcmedia.com
Phï bònh lyá luêån vùn hoåc Anh - Myä àaä viïëng thùm ngûúâi baán rûúåu gêìn Bleialf. Trong luác Hemingway bùæt möåt ngûúâi Àûác hoaãng súå raán trûáng thò Red Pelkie vaâ Kimbrough (öng chó dêîn cho hoå trong luác noái chuyïån) lùn caái huä rûúåu mûúâi ga löng êëy vaâo laåi hêìm rûúåu bïn caånh. Khi Hemingway noái, töi phaác hoåa öng. Öng hoãi xem töi coá phaãi laâ John Groth, ngûúâi àaä minh hoåa nhûäng truyïån ngùæn cuãa öng trïn túâ Esquire tûâ nhiïìu nùm trûúác khöng. Öng noái rùçng öng thñch nhûäng bûác tranh minh hoåa êëy: nhûäng caái lûúäi lï àêm túái, trêån giaáp laá caâ - nhûng àêëy khöng phaãi laâ cuöåc chiïën thûåc sûå nhû noá vöën xaãy ra tûâ nùm 1918. Saáng mai öng seä àûa töi ra trêån àïí töi hiïíu chiïën tranh laâ thïë naâo. Trïn têëm baãn àöì quên sûå treo taåi Töíng haânh dinh sû àoaân, nöng traåi àûúåc ghi chuá laâ "Lûåc lûúång àùåc nhiïåm cuãa Hemingway". Khöng coá boáng lñnh Myä naâo xen giûäa nöng traåi vaâ phoâng tuyïën quên Àûác caách chûâng 1,5km. Vaâo thaáng chñn 1944, lûåc lûúång àöìng minh cuãa chuáng ta thiïëu huåt böå binh nïn coá nhûäng khoaãng húã röång giûäa caác àún võ. Khoaãng caách giûäa caác sûúân traái vaâ phaãi cuãa caác àún võ röång chûâng möåt cêy söë. Ban àïm, àöi khi caác àöåi tuêìn tra Àûác lêìn vaâo thung luäng ngay phña dûúái cûá àiïím Schloss cuãa Hemingway. Möîi buöíi töëi, nöng traåi àûúåc àùåt vaâo tònh traång phoâng thuã. Nhûäng ngûúâi Àûác söëng úã àoá - bao göìm anh nöng dên, ngûúâi vúå vaâ con gaái - àaä bõ nhöët trong têìng hêìm trûúác khi töi àïën. "Papa", nhû caách cuãa mêëy ngûúâi "lñnh khöng chñnh quy" kia goåi Hemingway, vaåch kïë hoaåch phoâng thuã cho töëi höm êëy. Öng coá thïí ngöìi trûåc suöët àïm. Öng seä àaánh thûác chuáng töi nïëu coá toaán tuêìn tra vaâo sên. Cûãa àûúåc khoáa chùåt vaâ khöng ai traã lúâi khi coá tiïëng goåi hay goä cûãa. Nïëu nhûäng ngûúâi kia cöë àöåt nhêåp vaâo thò Pelkie tûâ cûãa söí trïn gaác vaâ Jean, möåt trong nhûäng cêåu ngûúâi Phaáp, tûâ cûãa söí khaác trïn gaác seä bùæn cheáo caánh seã. Trong khi àoá, öng, Kimbrough, Marcel cuâng cêåu ngûúâi Phaáp kia seä bùæn tûâ caác cûãa söí têìng dûúái. Têët caã nhûäng àiïìu êëy hêëp dêîn vaâ coá phêìn khöng tûúãng. Nhûng Hemingway thuyïët phuåc töi khaã nùng thûåc thi kïë hoaåch bùçng caách thaã hai traái lûåu àaån vaâo loâng töi vaâ thïë laâ töi trúã thaânh thaânh viïn cuãa nhoám. Öng chó cho töi caách thaã lûåu àaån xuöëng mùåt àûúâng bïn dûúái cûãa söí núi öng phên cho töi trêën giûä. Vúái têm traång húi hûng phêën, töi lïn gaác nguã. Thêåt khoá coá thïí nguã trïn caái giûúâng àïåm nhöìi löng chim bêín vúái toaân böå quêìn http://ebooks.vdcmedia.com
Lï Huy Bùæc (tuyïín dõch) 14 aáo trïn ngûúâi. (Töi àûúåc nhùæc laâ phaãi mùåc nguyïn quêìn aáo ngöå nhúä phaãi ruát ài). Lûåu àaån àïí trïn baân nguã caånh àêìu töi, möåt cêy thaánh giaá treo trïn tûúâng vaâ caái öng Hemingway maâ töi àaä àoåc quaá nhiïìu àang trûåc úã dûúái nhaâ vúái khêíu tiïíu liïn vaâ lûåu àaån àeo úã thùæt lûng. Cuöëi cuâng töi cuäng lùn ra nguã. Töi bõ àaánh thûác bêåt dêåy búãi troång phaáo bùæn tûâ khêíu àöåi àoáng trïn ngoån àöìi phña sau chuáng töi. Trong khöng gian yïn tônh, töi coá thïí nghe tiïëng laách caách nöí gioân cuãa caác loaåi suáng cúä nhoã trong thung luäng bïn dûúái. Bêy giúâ àaä hoaân toaân tónh nguã, töi ngöìi dêåy. Töi nhòn xuöëng cêìu thang vaâo phoâng khaách. úã àoá, nhû àaä noái, Hemingway àang ngöìi gaác, àoåc cuöën taåp chñ loaåi boã tuái, khêíu tiïíu liïn àùåt trong loâng. Khi êëy laâ böën giúâ saáng. Vïì sau, öng kïí cho töi biïët laâ coá möåt àöåi tuêìn tra àaä tiïën vaâo àöìng coã phña bïn traái ngöi nhaâ. Saáng höm êëy, öng cho töi thêëy chiïën tranh. Chuáng töi ài xe jeep vûúåt qua àoaân quên vaâ suáng öëng àang di chuyïín. Khöng àûúåc thoaãi maái, caã Hemingway cuäng thïë vò ghïë ngöìi xe jeep khöng àûúåc röång. (Cöång thïm mêëy bi àöng cö-nhùæc àeo úã thùæt lûng cuãa möîi ngûúâi). Khi chuáng töi lïn túái võ trñ tiïìn tiïu àaä chiïëm giûä àûúåc tûâ ngaây höm trûúác, öng àùåt mêëy bi àöng cö-nhùæc cuãa mònh xuöëng búâ àêët truäng phña sau möåt võ trñ phoâng thuã, hònh thaânh möåt quaán bar ngêîu nhiïn. Böå binh dûâng laåi uöëng cuâng öng. Moåi ngûúâi àïìu biïët öng, khöng phaãi laâ Ernest Hemingway vúái tû caách laâ möåt nhaâ vùn. Hoå biïët öng nhû laâ möåt "böë giaâ". Öng àaä ài trong àoaân xe cuãa hoå bùng qua Phaáp. Öng coá mùåt bêët cûá núi àêu hoå àïën. Öng chùèng cêìn coá lêëy dêîu möåt caái giêëy thöng haânh naâo. Uöëng hïët cö-nhùæc, öng àûa töi àïën bòa khu rûâng nhoã. Chuáng töi nùçm trong buåi cêy vúái ngûúâi trùæc thuã, nhòn sêu vaâo phoâng tuyïën quên Àûác. Öng baão töi, caánh àöìng maâu vaâng trûúác mùåt seä bõ nöí tung nïëu coá bêët kyâ vêåt gò di chuyïín. Bïn kia caánh àöìng maâu vaâng êëy laâ tuyïën phoâng thuã cuãa quên Àûác, coân àùçng sau laâ thaânh phöë Brandscheid. Phaáo cuãa chuáng töi àang nhêën chòm Brandscheid trong rûâng khoái. Trong luác chuáng töi quan saát, möåt chiïëc xe cuãa böå tham mûu Àûác leo lïn ngoån àöìi vaâ biïën mêët trong maân lûãa. Möåt trêån àêëu phaáo khöng traánh khoãi bùæt àêìu nïn chuáng töi quay laåi chöî truá êín an toaân sau caác cuåm phoâng thuã. Àêy laâ cuöåc chiïën - diïîn ra úã cûå ly caách xa nhau, khöng giöëng vúái nhûäng àiïìu http://ebooks.vdcmedia.com
Phï bònh lyá luêån vùn hoåc Anh - Myä töi tûúãng tûúång. Chùèng coá ai àêm lï vaâ cuäng chùèng coá toaán böå binh naâo theát gaâo xung trêån. Trïn àûúâng quay vïì nöng traåi, chuáng töi dûâng laåi úã súã chó huy trung àoaân. Viïn àaåi taá àang triïín khai phûúng aán taác chiïën cho caác sô quan dûúái quyïìn taåi bûäa ùn töëi. Thïm nhiïìu ngûúâi vaâ vuä khñ àûúåc chuyïín àïën, nhòn qua tònh hònh coá veã khaã quan. Coá thûác ùn noáng; hoå ùn theo khêíu phêìn K. Bïn trong naây, khöng khñ dïî chõu. Nhûäng bûác aãnh - Kimbrough chuåp sû àoaân Böën àang tiïën vaâo Siegfied Line - àûúåc Hemingway mang àïën, vaâ khi moåi ngûúâi àang chuyïìn tay nhau àïí xem thò möåt tiïëng nöí àêåp maånh vaâo cûãa söí, phaá vúä, laâm tùæt caã ngoån àeân trêìn. Quaã àaån cúä taám mûúi taám àaä roát xuöëng. Khi nïën àûúåc thùæp saáng, têët caã chuáng töi - nhûäng sô quan vaâ phoáng viïn - àang toaâi ngûúâi trïn saân, cöë co ngûúâi beá laåi vaâ àang súâ soaån tòm muä sùæt. Têët caã, ai cuäng laâm thïë, chó trûâ möåt ngûúâi: Hemingway vêîn ngöìi trïn baân, têëm lûng röång cuãa öng quay vïì phña cûãa söí, àêìu khöng àöåi muä, àang ùn. Nöng traåi Hemingway laâ trung têm thu huát úã phaåm vi tuyïën àêìu êëy. Caác tûúáng lônh, phoáng viïn vaâ nhiïìu ngûúâi khaác quen biïët öng àïìu tòm àïën thùm. Cuäng coá nhiïìu ngûúâi àïën thùm vò hiïëu kyâ. Hoå mïën öng. Chiïìu mûa noå, töi àang ngöìi veä bïn cûãa söí thò coá hai anh chaâng lñnh Myä rêu ria xöìm xoaân, quêìn aáo vêëy bêín, ûúát lûúát thûúát, bûúác vaâo sên vaâ baân vúái nhau dûå àõnh toám möåt con gaâ, öí trûáng hay bêët kyâ thûá gò àoá àïí xoa dõu caái daå daây vaâ cún buöìn vöën laâ nhûäng thuöåc tñnh cöë hûäu cuãa chiïën tranh. Möåt trong söë lñnh cuãa Hemingway phaát hiïån ra hoå: "Boån maây laâm gò úã àêy vêåy?". Hoå àaáp: "Thò can hïå gò túái maây?" Vaâ röìi laâ "toám cöí", vaâ "Öi, chaâ", cho àïën khi anh lñnh Myä cuãa chuáng töi quaát: "Boån maây khöng àûúåc giúã troâ úã àêy. Àêy laâ nhaâ ngaâi Hemingway". Boån hoå hoãi, "Öng êëy... laâ ai vêåy?" Ngay luác àoá, öng êëy xuêët hiïån trïn ngûúäng cûãa vaâ noái, "Vaâo ài, caác baån. Uöëng tñ chûá?" Trong chiïën tranh, chùèng coá ai tûâ chöëi rûúåu. Hoå vaâo nhaâ. Töi nghe ba ngûúâi noái chuyïån vïì phuå nûä, vïì lñnh, boáng àaá, boáng chaây, cúâ baåc, àêëm böëc, àêëu vêåt röìi moåi thûá liïn quan àïën chiïën tranh maâ caánh lñnh thûúâng noái khi gùåp nhau. Hemingway noái coân thaåo hún mêëy ngûúâi kia. Àöå chûâng tiïëng sau, öng chaâo hoå röìi lïn gaác tiïëp http://ebooks.vdcmedia.com
Lï Huy Bùæc (tuyïín dõch) 16 tuåc baâi baáo àang viïët dúã, chó coân hai ngûúâi kia vaâ ngûúâi lñnh cuãa chuáng töi. Möåt ngûúâi hoãi, "Öng êëy laâ ai vêåy? Öng êëy siïu thêåt." Ngûúâi cuãa chuáng töi àaáp, "Ernest Hemingway." "Hemingway laâ ai?" "Öng êëy laâ möåt trang haão haán. Töi khöng biïët chñnh xaác laâ ai, nhûng öng êëy thûåc sûå cûâ khöi." (Thêåm chñ ngay àïën caã ngûúâi laái xe cho Hemingway cuäng chó biïët öng laâ ngûúâi chõu chúi hún laâ möåt vùn sô lûâng danh). Töi coá thïí nghe hai ngûúâi lñnh Myä kia lêím bêím nhû thïí muöën hoåc thuöåc, "Ernest Hemingway... Ernest Hemingway...", khi hoå ra àûúâng. Möåt tiïëng sau, trong êm thanh huyïn naáo cuãa toaán ngûúâi haáo hûác, haâng chuåc lñnh Myä vaâ sô quan bûúác vaâo sên. Möåt anh chaâng trñ thûác úã khêíu àöåi nhêån ra caái tïn êëy nïn hoå keáo àïën gùåp vaâ xin chûä kyá lûu niïåm tûâ thêìn tûúång cuãa mònh. Möåt trung sô löi tûâ tuái dïët cuãa mònh ra cuöën Coá vaâ khöng. Anh ta àaä mang theo noá trïn suöët haânh trònh kïí tûâ cêìu àöí böå. Anh ta laâ ngûúâi duy nhêët coá àûúåc chûä kñ cuãa Hemingway úã taác phêím cuãa öng trïn trêån tuyïën Siegfried Line úã Àûác. Hemingway hoãi anh ta àaä àoåc cuöën saách chûa. Anh ta àaáp anh ta seä àoåc... ngay bêy giúâ. Nhûäng bûác minh hoåa àêìu tiïn töi veä cho Àaân öng khöng àaân baâ laâ nhûäng bûác rêët trau chuöët. Nhaâ xuêët baãn thñch chuáng, nhûng khi töi àoåc laåi caác truyïån êëy vaâ nhêån ra rùçng trong khi caác bûác minh hoåa êëy tûúm têët nhû moåi bûác minh hoåa khaác thò chuáng thûåc sûå khöng phuâ húåp vúái truyïån cuãa Hemingway. Möåt kiïíu truyïån phaác thaão, cö àoång, àêìy caãm xuác vaâ ñt lúâi, kiïíu truyïån hay nhêët. Dêîu sao thò töi cuäng caãm nhêån àûúåc nhûäng truyïån êëy möåt caách sêu sùæc vaâ töi àûúåc ban àùåc ên laâ coá cú höåi àïí minh hoåa chuáng. Lï Huy Bùæc dõch tûâ cuöën Ernest Hemingway, the man and his work, John K.M. McCaffery (Ed), Avon Book Division, New York, 1950 http://ebooks.vdcmedia.com
Phï bònh lyá luêån vùn hoåc Anh - Myä ERNEST HEMINGWAY Andreá Maurois Sau chiïën tranh thïë giúái lêìn thûá hai, anh úã laåi möåt khaách saån taåi Venice vúái hy voång laâ seä viïët möåt cuöën saách vïì cuöåc chiïën tranh êëy. Bõ giaán àoaån búãi bïånh têåt (möåt mùæt bõ nhiïîm àau vaâ cûá keáo daâi trong suöët chuyïën ài sùn), anh taåm gaác cuöën saách êëy àïí viïët möåt cuöën tiïíu thuyïët ngùæn hún: Qua söng vaâo rûâng, cêu chuyïån vïì cuöåc tònh duyïn cay àùæng cuöëi cuâng cuãa ngûúâi àaåi taá giaâ vúái möåt phuå nûä treã, mûúâi chñn tuöíi. Caánh phï bònh àaä chaán ngêëy viïåc ngúåi ca, liïìn vöì ngay cuöën naây vaâ búái moác noá àïën têån chó khêu. Trong saách, Hemingway miïu taã döng daâi vïì möåt chiïën dõch quên sûå maâ anh tûâng tham dûå khi têën cöng vaâo chiïën àõa Marshal Montgomery - àoaån naây gêy nïn sûå bûåc böåi trong rêët nhiïìu àöåc giaã Anh. Tònh thûåc, nhûäng ngûúâi phï bònh êëy khöng àuáng; àêëy khöng phaãi laâ cuöën tiïíu thuyïët hoaân toaân khöng coá giaá trõ vúái taác giaã cuãa noá. Àêëy khöng phaãi laâ cuöën tiïíu thuyïët hay nhêët cuãa anh, chùæc chùæn laâ thïë, nhûng laåi boã rêët xa nhûäng cuöën hay nhêët cuãa nhiïìu nhaâ vùn khaác. Trong khoaãng thúâi gian êëy, Hemingway kïët hön lêìn thûá tû. Cö vúå múái cuãa anh laâ Mary Welsh, phoáng viïn taåp chñ Time. Bêy giúâ anh söëng cuâng vúå taåi ngöi nhaâ gêìn Havana coá tïn goåi laâ Finca Vigia (trang traåi àaâi quan saát). Anh àaä choån núi àoá àïí söëng búãi anh yïu Cuba vaâ caãm thêëy thanh thaãn hún moåi núi khaác. Anh luön tiïëp haâng àoaân khaách khûáa àïën thùm khöng ngúát - tûâ nhûäng ngöi sao Hollywood àïën caác quyá töåc Têy Ban Nha. Hemingway, ngûúâi tröng giöëng nhû möåt pho tûúång thaánh vúái böå rêu baåc trùæng vaâ khuön mùåt saåm nùæng hùçn sêu nhiïìu nïëp nhùn, thûúâng thûác dêåy vaâo luác nùm giúâ ba mûúi saáng vaâ bùæt tay vaâo cöng viïåc. Anh viïët nhûäng àoaån miïu taã bùçng buát chò vaâ àöëi thoaåi thò bùçng maáy chûä. Vaâo buöíi chiïìu, khi thúâi tiïët cho pheáp, anh ài cêu vúái ngûúâi hoa tiïu kiïm http://ebooks.vdcmedia.com
Lï Huy Bùæc (tuyïín dõch) 18 thuãy thuã cuãa mònh. Anh vêîn tin rùçng bùçng nhûäng hònh thûác hoaåt àöång naâo àoá nhaâ vùn phaãi thûúâng xuyïn tiïëp xuác vúái thiïn nhiïn. Nïëu anh ta taách ly khoãi cuöåc söëng thò vùn chûúng cuãa anh ta cuäng chó laâ àöì boã ài. Kïí tûâ khi cha anh ta àùåt chiïëc cêìn cêu caá àêìu tiïn vaâo tay anh thò anh vêîn laâ ngûúâi cêu caá taâi ba cho àïën têån höm nay. Vaâo 1952, anh àaä chûáng minh roä caái chên lyá mònh àùåt ra, laâ nhaâ vùn phaãi baám saát cuöåc söëng bùçng caách saáng taåo nïn Öng giaâ vaâ biïín caã, möåt cuöën tiïíu thuyïët ngùæn nhûng laåi nhêån àûúåc sûå taán dûúng vö cuâng têån. Sau khi Qua söng vaâo rûâng ra àúâi, ai àoá àaä nhêån xeát hoaân toaân sai laåc, "Papa àaä hïët thúâi". Vúái Öng giaâ vaâ biïín caã, Papa chûa bao giúâ àaåt àûúåc phong àöå àónh cao nhû thïë trûúác àoá. Àêëy laâ cuöën saách tuyïåt vúâi; tuyïåt vúâi úã sûå thöng thaåo tay nghïì vùn hoåc, úã viïåc am hiïíu caách xûã lyá khi cêu caá biïín khúi vaâ caã úã trong tònh nhên àaåo êëm aáp. Coá sûå caãm nhêån thöng minh vaâ àêìy taâi nùng trong cêu chuyïån vïì öng laäo àaánh àaá Cuba Santiago, can àaãm vaâ kiïn trò chiïën àêëu àïí àûa vaâo àêët liïìn con caá lúán nhêët trong àúâi laäo, duy chó àïí thêëy noá bõ xêu xeá búãi luä caá mêåp, chùèng àïí laåi cho laäo caái gò ngoaåi trûâ möåt böå xûúng trùæng trêìn truåi. Töi khöng thïí ngùn àûúåc caãm nghô rùçng trong cêu chuyïån coá möåt hònh aãnh tûúång trûng, coá leä laâ möåt tûúång trûng khöng àûúåc yá thûác. Con caá kiïëm khöíng löì laâ cuöën tiïíu thuyïët lúán Hemingway nghô mònh seä àaåt àûúåc vaâ nhûäng nhaâ phï bònh laåi xeá noá ra thaânh nhiïìu maãnh. Caãm nhêån riïng tû naây, nöîi àau cuãa vïët thûúng boãng raát naây, mang laåi cho Öng giaâ vaâ biïín caã nöîi cay àùæng vaâ nhûäng êín yá àang chuyïín di cuãa noá. Sau lêìn phuåc thuâ naây, cuöåc chiïën cuãa Hemingway chöëng thúâi àaåi cuãa mònh àaä giaânh àûúåc thùæng lúåi. Lêìn naây öng laäo cêu caá àaä giûä vûäng sûå troån veån cuãa mònh. Thïë giúái hoan nghïnh khi Nobel vùn hoåc àûúåc trao tùång anh vaâo 1954. Chùèng coân coá sûå lûåa choån naâo thñch húåp hún. Hemingway àaä thûåc sûå mang laåi cho vùn hoåc möåt phong caách múái, phong caách cuãa thïë kyã chuáng ta. Ngay àêìu nùm êëy, suöët vaâi tiïëng àöìng höì, anh àûúåc nghô nhû laâ àaä chïët. Trong luác àang ài sùn úã chêu Phi, maáy bay cuãa anh lao vaâo rûâng rêåm Sudan gêìn söng Nile - khu vûåc cuãa caác loaâi thuá ùn thõt ngûúâi. Baáo chñ vöåi àùng taãi lúâi caáo phoá dûåa trïn múá taâi liïåu linh tinh cuãa hoå. Caác mêíu chuyïån àïìu laâ do àúm àùåt. Papa vêîn coân khaá khoeã, http://ebooks.vdcmedia.com
Phï bònh lyá luêån vùn hoåc Anh - Myä àûáng dêåy lêìn ra búâ söng Nile vaâ àûúåc àoán lïn con thuyïìn ài qua. "Vêån may cuãa töi vêîn coân töët chaán," anh noái vúái tay nhaâ baáo tòm àïën traåi mònh trong rûâng ngay sau tai naån xaãy ra. Nhûäng nguy hiïím cêån kïì nhû thïë àaä àûúåc nhaâ vùn chuyïín lïn trang saách söëng àöång, lan röång khùæp thïë giúái. Hemingway khöng àïën Stockholm nhêån giaãi thûúãng Nobel. "Taåi nhûäng vïët thûúng, nhû baån biïët àoá." Tuy nhiïn, lyá do chñnh laâ anh àang bêån vúái cuöën tiïíu thuyïët lúán cuãa mònh. "noá àang tiïën triïín rêët töët, anh biïët àêëy, töët hún caã thúâi gian daâi khi giaãi thûúãng êëy àïën... Khi àang töët laânh maâ nhaâ vùn dûâng laåi thò chó coá Chuáa múái biïët khi naâo noá seä laåi bùæt àêìu." Nhûng anh àaä gúãi baâi diïîn vùn àïën Thuåy Àiïín nhúâ Àaåi sûá Myä àoåc. Anh xin löîi vò àaä khöng quen phaát biïíu trûúác àaám àöng. Vaâo ngaây trao giaãi thûúãng úã Stockholm, Hemingway ài cêu xa Cojimar, ngöi laâng Cuba núi anh lêëy böëi caãnh cho Öng giaâ vaâ biïín caã. Anh ài cuâng Gregorio Fuentes, thuãy thuã cuãa anh trïn con thuyïìn sún xanh, àen Pilar daâi chûâng 12 meát vúái hai maáy Chrysler. Caá àang cùæn cêu vaâ biïín móm cûúâi vúái öng laäo. Möåt biïn têåp viïn taåp chñ Time tûâng tiïëp xuác vúái anh àaä ghi laåi nhûäng yá nghô naây. Dêîu cho coá thïí thò Hemingway khöng hïì muöën thay àöíi caã cuöåc söëng lêîn phong caách saáng taåo cuãa mònh. "Chó möåt lêìn thaânh cöng àïí àöi ngûúâi nhúá baån thò cuäng àaä laâ àuã. Nhûng nïëu baån laâm àûúåc àiïìu àoá tûâ nùm naây sang nùm noå thò nhiïìu ngûúâi seä nhúá baån vaâ seä kïí vúái con hoå röìi, con hoå, chaáu hoå àïìu nhúá vaâ nïëu àiïìu àoá coá liïn quan àïën nhûäng cuöën saách thò chuáng coá thïí àoåc. Vaâ nïëu àiïìu àoá thûåc sûå töët thò noá seä töìn taåi lêu cuâng nhên loaåi." Àêëy laâ phêìn thûúãng duy nhêët maâ möåt nhaâ vùn thûåc sûå mong àúåi. Lï Huy Bùæc dõch tûâ cuöën Hemingway and his critics, NXB Hill and Wang, New York, 1961 http://ebooks.vdcmedia.com
Lï Huy Bùæc (tuyïín dõch) 20 HAVANA, 1948 A.E.Hotchner Muâa xuên nùm 1948, töi àûúåc chó àõnh àïën Cuba àïí laâm caái viïåc "thöìn thöån" laâ àïì nghõ Ernest Hemingway viïët baâi cho muåc "Tûúng lai cuãa vùn hoåc." Töi úã trong ban biïn têåp taåp chñ Cosmopolitan vaâ töíng biïn têåp àang lïn kïë hoaåch phaát haânh möåt söë vïì tûúng lai cuãa moåi thûá: Frank Lloyd Wright vïì kiïën truác, Henry Ford II vïì ö tö, Picasso vïì höåi hoaå vaâ nhû töi àaä noái, Hemingway vïì vùn hoåc. Dô nhiïn chùèng coá nhaâ vùn naâo laåi biïët caái tûúng lai vùn hoåc quaá nhûäng àiïìu anh ta seä viïët vaâo saáng höm sau, thêåm chñ rêët nhiïìu ngûúâi cuäng chùèng hïì thêëy àûúåc chuát tûúng lai êëy, nhûng taåi àêy, töi àang àùåt phoâng úã khaách saån Nacional, vúái muåc àñch nghïì nghiïåp laâ gùåp Hemingway, tûå giúái thiïåu röìi nhúâ öng gheá mùæt vaâo quaã cêìu thaåch anh vùn hoåc àoá àïí boái cho túâ Cosmo an khang thõnh vûúång. Caái miïìn thöån trong töi khöng phaãi laâ quaá mûác. Tûâ thúâi töi àoåc taác phêím àêìu tiïn cuãa Hemingway, Mùåt trúâi vêîn moåc, khi coân laâ hoåc sinh trung hoåc trûúâng Soldan úã St. Louis töi chõu chung êën tûúång maånh meä nhû thïë hïå mònh: kñnh nïí Hemingway. Vúái trñ tûúãng tûúång cuãa tuöíi hoåc troâ, töi nghô mònh giöëng Nick Adams (cêåu ta xêëp xó tuöíi töi vaâ laâ nhên vêåt trung têm trong nhiïìu truyïån ngùæn cuãa Hemingway) khi cêåu ta múã löëi ài giûäa caái thïë giúái u aám àêìy rêîy nhûäng voä sô quyïìn Anh no àoân, nhûäng keã giïët ngûúâi, nhûäng ngûúâi da àoã tûå saát, nhûäng con nghiïån ma tuyá, àô àiïëm vaâ nhûäng ngûúâi khöën khöí trong chiïën tranh taåi Italy. Suöët Chiïën tranh thïë giúái lêìn thûá hai, vúái tû caách laâ sô quan khöng quên úã Phaáp, töi laåi caâng kñnh phuåc hún khaã nùng khai thaác chiïën trêån cuãa nhaâ baáo Hemingway. Öng àaä tham dûå chiïën tranh vaâ àaä tûå http://ebooks.vdcmedia.com