iên quan của một số yếu tố với tổn thương tim trên siêu âm ở bệnh nhân viêm thận lupus

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 4 * 2014<br /> <br /> LIÊN QUAN CỦA MỘT SỐ YẾU TỐ VỚI TỔN THƯƠNG TIM<br /> TRÊN SIÊU ÂM Ở BỆNH NHÂN VIÊM THẬN LUPUS<br /> Vương Tuyết Mai*,**, Nguyễn Thị Hồng Lê*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu tiến hành với mục tiêu tìm hiểu mối liên quan của một số yếu tố với tổn thương tim<br /> trên siêu âm ở bệnh nhân viêm thận lupus.<br /> Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu hồi cứu thực hiện ở bệnh nhân viêm thận lupus được tiến hành<br /> siêu âm tim, điều trị nội trú tại khoa Thận-Tiết niệu, Bệnh viện Bạch Mai trong 05 năm từ tháng 01/2008 đến<br /> 12/2010.<br /> Kết quả: Nghiên cứu bao gồm 142 bệnh nhân viêm thận lupus được làm siêu âm tim, trong đó nữ chiếm<br /> 88%, nam chiếm 12%, tuổi trung bình 33,8 ± 13,7 (16-76 tuổi). Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy<br /> không có mối liên quan của tuổi, giới, protein niệu với các tổn thương tim. Tuy nhiên các thông số đánh giá chức<br /> năng thất trái ở nhóm có mức lọc cầu thận0,05<br /> <br /> 36,8 ± 15,5 36,2 ± 22,6 >0,05<br /> 14 (82,4%) 94 (75,2%) >0,05<br /> 3 (17,6%) 31 (24,8%)<br /> 17<br /> <br /> 125<br /> <br /> Nhận xét: Phân số tống máu thất trái trung<br /> bình của nam và nữ, chỉ số co ngắn sợi cơ thất trái<br /> của nam và nữ không có sự khác biệt có ý nghĩa<br /> thống kê với p>0,05. Áp lực động mạch phổi<br /> trung ở nam và nữ cũng như số bệnh nhân nam<br /> giới có tăng áp lực động mạch phổi là 82,4%, nữ là<br /> 75,2% không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê<br /> với p>0,05.<br /> <br /> 173<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 4 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 2: Mối liên quan giữa nhóm tuổi và chức năng<br /> thất trái<br /> Số BN Tỷ lệ %<br /> Nhóm tuổi Phân số tống Chỉ số co<br /> máu thất trái ngắn cơ thất (n=142)<br /> trái (%)<br /> (%)<br /> ≤ 20 tuổi<br /> 28<br /> 19,7<br /> 58,6 ± 8,8<br /> 31,7 ± 7<br /> 21 – 30 tuổi 57,4 ± 14,1<br /> 31 – 40 tuổi 59,9 ± 10<br /> 41 – 50 tuổi 62,2 ± 15,6<br /> <br /> 31 ± 9<br /> 32,2 ± 6,2<br /> 34,3 ± 10,2<br /> <br /> 41<br /> 37<br /> 15<br /> <br /> 28,9<br /> 26,1<br /> 10,6<br /> <br /> 51 – 60 tuổi<br /> > 60 tuổi<br /> <br /> 32,9 ± 7<br /> 26,5 ± 5,7<br /> <br /> 15<br /> 6<br /> <br /> 10,6<br /> 4,1<br /> <br /> 60 ± 9,7<br /> 51,3 ± 9,1<br /> <br /> p<br /> <br /> >0,05<br /> <br /> Nhận xét: Phân số tống máu và chỉ số co<br /> ngắn sợi cơ thất trái giữa các nhóm tuổi của nhóm<br /> không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với<br /> p>0,05. Khi chỉ chia bệnh nhân thành 2 nhóm:<br /> nhóm bệnh nhân ≤ 40 tuổi có tỷ lệ tổn thương các<br /> van tim là 86,8%, nhóm >40 tuổi có tỷ lệ tổn<br /> thương các van tim là 88,9%, sự khác biệt cũng<br /> không có ý nghĩa thống kê với p>0,05.<br /> Bảng 3: Mối liên quan giữa các mức độ tổn thương<br /> van tim và giới tính<br /> Van tim Tổn thương<br /> <br /> Nam (n=17)<br /> Nữ (n=125)<br /> Số BN Tỷ lệ % Số BN Tỷ lệ %<br /> Van hai lá Bình thường<br /> 3<br /> 17,7<br /> 30<br /> 24<br /> Hở nhẹ<br /> 10<br /> 58,8<br /> 75<br /> 60<br /> Hở vừa<br /> 3<br /> 17,6<br /> 6<br /> 4,8<br /> Hở nhiều<br /> 1<br /> 5,9<br /> 13<br /> 10,4<br /> Hẹp (nhẹ)<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0,8<br /> Van ba lá Bình thường<br /> 7<br /> 41,2<br /> 59<br /> 47,2<br /> Hở nhẹ<br /> 9<br /> 52,9<br /> 61<br /> 48,8<br /> Hở vừa<br /> 1<br /> 5,9<br /> 1<br /> 0,8<br /> Hở nhiều<br /> 0<br /> 0<br /> 4<br /> 3,2<br /> Hẹp<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> Van động Bình thường<br /> 8<br /> 47,1<br /> 77<br /> 61,6<br /> mạch chủ Hở nhẹ<br /> 9<br /> 52,9<br /> 46<br /> 36,8<br /> Hở vừa<br /> Hở nhiều<br /> Hẹp<br /> Van động Bình thường<br /> mạch phổi Hở nhẹ<br /> Hở vừa<br /> Hở nhiều<br /> Hẹp<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 9<br /> 8<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 52,9<br /> 47,1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 68<br /> 57<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0,8<br /> 0,8<br /> 0<br /> 54,4<br /> 45,6<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Nhận xét: Tỷ lệ tổn thương các van tim và<br /> mức độ tổn thương các van tim ở nam và nữ khác<br /> biệt không có ý nghĩa thống kê. Tổn thương van<br /> chủ yếu là mức độ nhẹ ở cả hai giới, tuy nhiên hở<br /> <br /> 174<br /> <br /> van nhiều có xu hướng gặp nhiều ở nữ hơn nam.<br /> Hẹp van hầu như không gặp, chỉ có một bệnh<br /> nhân nữ hẹp van hai lá nhẹ.<br /> Bảng 4: mối liên quan giữa tổn thương van tim với<br /> MLCT và protein niệu<br /> p<br /> MLCT (ml/<br /> p<br /> Tổn thương Protein niệu<br /> tim<br /> (g/24h)<br /> phút/1,73m2)<br /> 0,0<br /> 5<br /> Tỷ lệ<br /> 86<br /> 86,7<br /> 88,6<br /> 86,1<br /> %<br /> Không Số BN<br /> 8<br /> 10 >0,05 12<br /> 5<br /> >0,0<br /> 5<br /> Tỷ lệ<br /> 14<br /> 13,3<br /> 11,4<br /> 13,9<br /> %<br /> Tổng số<br /> 105<br /> 57<br /> 57<br /> 105<br /> Các thông số đánh giá chức năng thất trái<br /> %D<br /> 31,7 ± 32 ± >0,05 31,2 ± 34 ± 5,6 0,01<br /> 8,2<br /> 7,5<br /> 8,2<br /> EF(%)<br /> 58,8 ± 59,2 ± >0,05 57,7 ± 62,5 ± 0,00<br /> 11<br /> 12,4<br /> 12,5<br /> 8,1<br /> 5<br /> Tổng số<br /> 57<br /> 75<br /> 105<br /> 36<br /> Áp lực động mạch phổi<br /> Trung bình 37,1 ± 36 ± >0,05 37 ±<br /> 34,4 >0,0<br /> 5<br /> 11,3<br /> 12,4<br /> 11,4<br /> ±13,6<br /> Tổng số<br /> 57<br /> 75<br /> 105<br /> 36<br /> Tình trạng tràn dịch màng tim<br /> Có Số BN 42<br /> 61 >0,05 84<br /> 25<br /> >0,0<br /> 5<br /> Tỷ lệ 73,7<br /> 81,3<br /> 80<br /> 69,4<br /> %<br /> Không Số BN 15<br /> 14 >0,05 21<br /> 11<br /> >0,0<br /> 5<br /> Tỷ lệ 26,3<br /> 18,7<br /> 20<br /> 30,6<br /> %<br /> Tổng số<br /> 105<br /> 75<br /> 105<br /> 36<br /> <br /> Nhận xét: Tổn thương van tim, tăng áp lực<br /> động mạch phổi và tràn dịch màng tim ở nhóm<br /> có MCLT0,05.<br /> Tuy nhiên các thông số đánh giá chức năng thất<br /> trái ở nhóm có MLCT 0,05. Nhóm có<br /> MCLT0,05;<br /> nhóm protein niệu ≥ 3,5 g/l và < 3,5 g/l tỷ lệ là<br /> 86% và 86,7% với p>0,05, như vậy không thấy có<br /> sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa các nhóm.<br /> Nghiên cứu của Roldan CA và cộng sự thực<br /> hiện trên 69 bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống,<br /> <br /> 176<br /> <br /> tỷ lệ nam/nữ là 61/8, tuổi trung bình là 38 tuổi,<br /> có nhóm đối chứng là 56 người khỏe mạnh, tỷ<br /> lệ nam/nữ là 25/31, tuổi trung bình là 35 tuổi.<br /> Theo dõi dọc tình trạng tổn thương van tim<br /> trong thời gian 57 ± 12 tháng ở bệnh nhân<br /> lupus ban đỏ hệ thống và nhóm đối chứng<br /> trong 57 ± 15 tháng, sử dụng siêu âm tim qua<br /> thực quản để đánh giá tổn thương van tim. Kết<br /> quả nghiên cứu cho thấy có 61% bệnh nhân<br /> lupus ban đỏ thống có bất thường van tim và<br /> sau quá trình theo dõi tỷ lệ này là 53%. Roldan<br /> CA và cộng sự đã ghi nhận tại thời điểm bắt<br /> đầu nghiên cứu nhóm có tổn thương van tim<br /> thời gian bị bệnh là 9 ±7 năm và nhóm không<br /> có tổn thương van tim thời gian bị bệnh là 8 ± 7<br /> năm. Kết luận về các yếu tố như giới tính, thời<br /> gian mắc bệnh, các yếu tố lâm sàng và cận lâm<br /> sàng đánh giá trong các giai đoạn bệnh tiến<br /> triển, không có sự khác nhau giữa nhóm bệnh<br /> nhân lupus ban đỏ hệ thống có và không có<br /> tổn thương van tim(9). Crozier IG và cộng sự<br /> thực hiện nghiên cứu trên 50 bệnh nhân lupus<br /> ban đỏ hệ thống có đối chứng với 50 người<br /> bình thường phù hợp về tuổi giới cũng đưa ra<br /> kết luận tổn thương van tim ở bệnh nhân lupus<br /> ban đỏ hệ thống không có mối liên quan với<br /> khoảng thời gian mắc bệnh(1).<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy<br /> không có mối liên quan của tuổi, giới, protein<br /> niệu/24h với các tổn thương tim. Tuy nhiên các<br /> thông số đánh giá chức năng thất trái ở nhóm có<br /> mức lọc cầu thận