INNTERNET toàn tập

Chia sẻ: Trịnh Xuân Hòa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:373

Thêm vào BST

Báo xấu

82
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Internet cũng được gọi là Nat là hệ thống máy tính lớn nhất thế giới. Bạn có thể cho rằng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: INNTERNET toàn tập

INNTERNET TOAÂN TÊÅP 1 CHÛÚNG 1 INTERNET LAÂ GÒ? TAÅI SAO? INTERNET LAÂ GÒ? Internet - cuäng àûúåc goåi laâ Net - laâ hïå thöëng maáy tñnh lúán nhêët thïë giúái. Baån coá thïí noái rùçng "Thïë thò àaä sao? Töi àaä tûâng thêëy caái cuã caãi lúán nhêët thïë giúái vaâ noá tröng coá veã khöng hêëp dêîn lùæm - vaâ töi àaánh cuöåc rùçng noá cuäng chùèng ngon gò". Vêng, maång thò khöng giöëng nhû cuã caãi, quy mö laâ rêët quan troång vò möåt maång caâng lúán thò noá caâng mang laåi nhiïìu thûá. Thêåt ra, Internet khöng phaãi laâ möåt maång - noá laâ maång cuãa caác maång, têët caã àïìu trao àöíi thöng tin tûå do. Caác maång bao göìm tûâ nhûäng maång lúán vaâ chñnh thûác nhû caác maång cuãa nhûäng cöng ty nhû AT&T, Digital Equipment vaâ Hewlett-Packard cho àïën nhûäng maång nhoã vaâ khöng chñnh thûác nhû maång trïn gaác xeáp cuãa töi (vúái 2 maáy PC cuä mua tûâ muåc quaãng caáo) vaâ moåi thûá nùçm úã khoaãng giûäa. Caác maång úã trûúâng àaåi hoåc tûâ lêu laâ möåt böå phêån cuãa Internet, hiïån nay caác trûúâng trung hoåc vaâ tiïíu hoåc cuäng àaä gia nhêåp. Cho àïën 8/1993, trïn 14.000 maång àaä úã trong Internet vúái möîi thaáng 1.000 maång múái àûúåc thïm vaâo. MÖÅT SÖË CÊU CHUYÏÅN TRONG ÀÚÂI THÛÅC Baån coá thïí coi Internet göìm hai yïëu töë laâ nhûäng ngûúâi sûã duång noá vaâ thöng tin chûáa trong àoá. Caác hoåc sinh lúáp 7 úã San Diego sûã duång Internet àïí trao àöíi thû tûâ vaâ truyïån vúái nhûäng treã em úã Israel. Möåt phêìn àïí vui àuâa vaâ kïët baån úã nûúác ngoaâi nhûng möåt nghiïn cûáu khoa hoåc nghiïm tuác ghi nhêån rùçng khi treã em coá nhûäng khaán giaã thûåc sûå cho caác vêën àïì cuãa mònh thò chuáng seä viïët hay hún (Àaáng ngaåc nhiïn).
INTERNET TOAÂN TÊÅP 2 Taåi möåt söë núi trïn thïë giúái, Internet laâ caách nhanh nhêët vaâ àaáng tin cêåy nhêët àïí chuyïín thöng tin. Trong cuöåc chñnh biïën úã Liïn xö nùm 1991, möåt nhaâ cung cêëp Internet nhoã goåi laâ RELCOM vúái möëi liïn kïët túái Phêìn Lan vaâ qua àoá àïën phêìn coân laåi cuãa thïë giúái Internet àaä tûå thêëy rùçng mònh laâ con àûúâng àaáng tin cêåy àïí coá àûúåc nhûäng baáo caáo àïën vaâ tûâ Mosco vò caác àûúâng dêy àiïån thoaåi bõ cùæt àûát vaâ baáo chñ khöng àûúåc xuêët baãn. Caác thaânh viïn cuãa RELCOM gûãi ra nhûäng cêu chuyïån maâ leä ra àaä àûúåc xuêët baãn trïn baáo chñ, caác phaát biïíu cuãa Boris Yelsin (àûúåc baån beâ truyïìn tay nhau) vaâ nhûäng quan saát caá nhên cuãa hoå tûâ ngoaåi ö Moscow. Internet cuäng coá nhûäng cöng duång thöng thûúâng. Dûúái àêy laâ vaâi kinh nghiïåm caá nhên cuãa töi: Möåt ngaây kia, vúå töi muöën tòm loaåi vaãi àïí may möåt caái aáo kiïíu thúâi kyâ quên sûå nùm 1960 (Möåt ngûúâi baån coá möåt chiïëc aáo cuä maâ anh ta ûa thñch tûâ nhûäng ngaây úã trong quên àöåi nhûng noá khöng coân chöî àïí khêu caác miïëng vaá). Do àoá töi yïu cêìu Internet giuáp àúä. Net àaä coá nhiïìu cuöåc thaão luêån vïì chuã àïì quên sûå vaâ möåt vïì trang phuåc quên àöåi. Trong voâng möåt ngaây, nhiïìu ngûúâi khaác nhau àaä traã lúâi bùçng caách cho töi àõa chó baán caác loaåi vaãi naây. Hêìu hïët trong söë àoá noái rùçng hoå vui sûúáng àûúåc cung cêëp caác lúâi khuyïn vaâ meåo vùåt khaác nïëu chuáng töi gùåp rùæc röëi. Internet laâ nguöìn phêìn mïìm töët nhêët. Bêët cûá khi naâo töi nghe noái vïì möåt dõch vuå múái (nhû nhûäng dõch vuå mö taã trong Chûúng 19-22), thûúâng töi chó mêët ñt phuát àïí tòm phêìn mïìm cho maáy tñnh cuãa töi (möåt caái laptop 386 chaåy Windows), download vaâ bùæt àêìu sûã duång noá. Vaâ hêìu hïët moåi phêìn mïìm sùén coá trïn Internet àïìu miïîn phñ. Cuäng coá nhûäng phêìn mang tñnh chêët àõa phûúng vaâ cuåc böå cuãa Internet. Khi töi muöën baán chiïëc xe taãi nhoã àaáng tin cêåy nhûng cuä kyä cuãa mònh, möåt thöng baáo baán trïn Internet tòm àûúåc ngûúâi mua trong voâng 2 ngaây. INTERNET VAÂ BAÅN Nhû vêåy Internet laâ möåt maång, thûåc ra laâ möåt maång cuãa maång vaâ noá rêët lúán. Thêåt vêåy, khöng ai biïët àûúåc noá lúán nhû thïë naâo vò àoá laâ möåt têåp húåp nhûäng maång maáy tñnh nhoã hún hoaåt àöång riïng reä maâ khöng coá möåt chöî duy nhêët naâo ghi nhêån laåi moåi möëi liïn kïët.
INTERNET TOAÂN TÊÅP 3 Ñt nhêët möåt triïåu maáy tñnh àûúåc nöëi vúái noá vaâ noá coá nhiïìu triïåu ngûúâi sûã duång trïn moåi luåc àõa (Haäy xem àoaån "Moåi luåc àõa?"). Möåt àiïìu chuáng ta biïët roä laâ noá phaát triïín nhû àiïn, khoaãng chûâng 10% möîi thaáng. Vò hiïån coá ñt nhêët möåt triïåu maáy tñnh trïn Net àiïìu naây coá nghôa laâ 100.000 maáy tñnh múái gia nhêåp möîi thaáng! Möåt àiïìu khaác thûúâng khaác vïì Internet laâ noá coá thïí laâ maång múã nhêët trïn thïë giúái. Haâng ngaân maáy tñnh cung cêëp nhûäng tiïån nghi cho bêët kyâ ai tiïëp cêån àûúåc vúái Net. Tònh huöëng naây hoaân toaân khaác thûúâng - hêìu hïët caác maång rêët nghiïm nhùåt vúái nhûäng gò chuáng cho pheáp ngûúâi sûã duång àûúåc laâm vaâ àoâi hoãi nhûäng sùæp xïëp cuäng nhû mêåt khêíu riïng cho tûâng dõch vuå. Ngoaâi möåt söë ñt dõch vuå laâ phaãi traã tiïìn (vaâ chùæc chùæn seä coá thïm nhiïìu trong tûúng lai) nhûng àaåi àa söë caác dõch vuå Internet àïìu miïîn phñ khi sûã duång. Àiïìu khaác thûúâng nûäa trong Internet laâ àiïìu coá thïí àûúåc goåi laâ "tñnh khöng phên biïåt vïì mùåt xaä höåi". Nghôa laâ khöng coá maáy tñnh naâo laâ töët hún caác maáy khaác vaâ khöng ngûúâi naâo gioãi hún ngûúâi khaác. Baån laâ ai trïn Internet tuây thuöåc vaâo caách baån tûå giúái thiïåu mònh thöng qua baân phñm. Nïëu nhûäng gò baån noái laâm cho baån coá veã nhû laâ möåt ngûúâi thöng minh vaâ thuá võ thò àoá chñnh laâ con ngûúâi cuãa baån. Khöng thaânh vêën àïì viïåc baån bao nhiïu tuöíi, baån tröng giöëng ai hoùåc baån coá phaãi laâ möåt sinh viïn, möåt doanh nhên hay möåt cöng nhên xêy dûång. Khuyïët têåt vïì thïí chêët khöng thaânh vêën àïì - töi liïn laåc vúái nhûäng ngûúâi muâ hoùåc àiïëc. Nïëu hoå khöng thñch kïí àiïìu àoá cho töi biïët thò töi àaä khöng bao giúâ biïët. Coá nhûäng ngûúâi nöíi tiïëng trong cöång àöìng Net, möåt caách thuêån lúåi hoùåc bêët lúåi nhûng hoå trúã nïn nhû vêåy do nöî lûåc cuãa chñnh hoå. Vêåy thò möåt maång maáy tñnh laâ gò? Nïëu baån àaä biïët àiïìu naây thò baån coá thïí boã qua phêìn naây. Nhûng baån cuäng coá thïí muöën àoåc noá chó àïí chùæc chùæn rùçng chuáng ta àang sûã duång nhûäng tûâ ngûä tûúng tûå àïí noái vïì möåt àiïìu giöëng nhau. Vïì cú baãn, möåt maång maáy tñnh laâ möåt nhoám caác maáy tñnh àûúåc nöëi kïët vúái nhau theo möåt caách naâo àoá. (Trong laänh vûåc maáy tñnh, chuáng töi thñch nhûäng àõnh nghôa chñnh xaác vaâ dûát khoaát). Vïì nhêån thûác, noá giöëng nhû kiïíu maång truyïìn hònh hoùåc radio nöëi kïët möåt
INTERNET TOAÂN TÊÅP 4 nhoám caác traåm truyïìn hònh hoùåc radio laåi vúái nhau sao cho chuáng coá thïí cuâng chia seã höìi múái nhêët cuãa The Simsons. Nhûng àûâng àêíy sûå tûúng tûå naây ài quaá xa. Caác maång truyïìn hònh gûãi thöng tin tûúng tûå àïën moåi traåm vaâo cuâng luác (àûúåc goåi laâ maång truyïìn hònh vò nhûäng lyá do cuå thïí; trong maång maáy tñnh, möîi thöng àiïåp thûúâng àûúåc dêîn àïën möåt maáy tñnh cuå thïí naâo àoá. Khaác vúái caác maång truyïìn hònh, caác maång maáy tñnh luön hai chiïìu sao cho khi maáy tñnh A gûãi thöng àiïåp túái maáy tñnh B thò B coá thïí traã lúâi laåi cho A. Möåt söë maång maáy tñnh bao göìm möåt maáy tñnh trung têm vaâ möåt nhoám caác traåm tûâ xa coá thïí baáo caáo vïì maáy tñnh trung têm (vñ duå möåt maáy tñnh dõch vuå giûä chöî haâng khöng trung têm coá haâng ngaân kïnh taåi caác sên bay vaâ àaåi lyá du lõch). Nhûäng maång khaác, kïí caã Internet thò bònh àùèng hún vaâ cho pheáp moåi maáy tñnh naâo trïn maång liïn laåc vúái bêët kyâ maáy tñnh naâo khaác. Moåi luåc àõa? Möåt söë àöåc giaã hoaâi nghi, sau khi àaä àoåc thêëy rùçng Internet traãi röång ra moåi luåc àõa, thò coá thïí chó ra rùçng chêu Nam cûåc laâ möåt luåc àõa, tuy rùçng dên söë úã àoá phêìn lúán laâ caác chuá chim caánh cuåt, nhûäng àöëi tûúång maâ theo chuáng töi àïën nay àûúåc biïët khöng quan têm nhiïìu lùæm àïën maáy tñnh. Internet coá àïën àoá khöng? Thûåc sûå laâ coá. Möåt vaâi maáy taåi Scott Base, McMurdo Sound taåi Nam cûåc laâ nùçm trong maång Net àûúåc kïët nöëi bùçng liïn kïët vö tuyïën àïën New Zealand. Cú súã taåi Nam cûåc àûúåc cho thûâa nhêån rùçng coá sûå kïët nöëi túái Myä nhûng hoå khöng cöng böë àõa chó àiïån tûã. Vaâo luác viïët saách naây thò vuâng àêët röång lúán nhêët trïn thïë giúái khöng coá Internet dûúâng nhû laâ Bali hoùåc coá thïí laâ Java (Greenland vaâo Internet nùm 1992). BÙÇNG CAÁCH NAÂO ÀÏÍ COÁ THÏÍ NOÁI RÙÇNG TÖI ÀAÄ VAÂO INTERNET RÖÌI? Nïëu baån àaä tiïëp cêån möåt maáy tñnh hay möåt kïnh maáy tñnh thò baån coá thïí àaä úã trong Internet. Coá möåt vaâi caách àïí kiïím tra:
INTERNET TOAÂN TÊÅP 5 Nïëu baån coá möåt taâi khoaãn trïn caác dõch vuå trûåc tuyïën nhû CompuServe, GEnie hoùåc MCI Mail thò baån coá thïí sûã duång hïå thöëng thû àiïån tûã cuãa caác dõch vuå naây àïí trao àöíi caác thöng àiïåp vúái bêët kyâ ai trïn Internet. Möåt söë dõch vuå trûåc tuyïën, àaáng lûu yá nhêët laâ Delphi, cuäng cung ûáng nhiïìu dõch vuå khaác mang tñnh tûúng taác trïn Internet. Nïëu baån sûã duång möåt BBS (Bulletin Board System: Baãng thöng baáo àiïån tûã) trao àöíi caác thöng àiïåp vúái nhûäng BBS khaác thò baån cuäng coá thïí trao àöíi thû àiïån tûã vúái Internet. Nïëu cöng ty baån coá möåt hïå thöëng thû àiïån tûã nöåi böå thò noá cuäng coá thïí àûúåc kïët nöëi vúái Internet. Haäy tham khaão yá kiïën möåt chuyïn gia maång cuåc böå. Nïëu cöng ty baån coá möåt maång cuåc böå thò noá cuäng coá thïí àûúåc kïët nöëi trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp vúái Internet hoùåc chó duâng cho thû tñn hoùåc cho haâng loaåt caác dõch vuå khaác. Nhûäng maång UNIX thûúâng sûã duång nhûäng quy ûúác kïët maång tûúng tûå nhû Internet do àoá sûå kïët nöëi laâ dïî daâng vïì mùåt kyä thuêåt. Caác maång PC hoùåc Macs sûã duång nhûäng quy ûúác khaác nhau do àoá cêìn coá möåt cöíng nöëi (gateway) àïí diïîn dõch. TÖI COÁ THÏÍ SÛÃ DUÅNG INTERNET NHÛ THÏË NAÂO? Nhûäng tiïån nghi cuãa Internet àûúåc cung cêëp thöng qua rêët nhiïìu loaåi dõch vuå khaác nhau nïn khoá coá àuã chöî liïåt kï toaân böå úã àêy (Thêåt vêåy, möåt danh saách hoaân chónh coá thïí lêëp àêìy nhiïìu quyïín saách coân lúán hún quyïín naây) nhûng möåt söë vñ duå dûúái àêy khuyïën khñch baån tiïëp tuåc àoåc: Thû àiïån tûã: Àêy chùæc chùæn laâ dõch vuå àûúåc sûã duång röång raäi nhêët - baån coá thïí trao àöíi thû àiïån tûã vúái haâng triïåu ngûúâi trïn khùæp thïë giúái. Vaâ ngûúâi ta sûã duång thû àiïån tûã thay cho bêët cûá àiïìu gò maâ leä ra ngûúâi ta coá thïí sûã duång giêëy buát hoùåc àiïån thoaåi: taán gêîu, caách laâm moán ùn, tin àöìn, thû tònh (Töi coân biïët rùçng möåt söë ngûúâi sûã duång chuáng trong nhûäng vêën àïì liïn quan àïën cöng viïåc). Caác danh saách thû àiïån tûã cho pheáp baån tham gia vaâo thaão luêån nhoám vaâ gùåp
INTERNET TOAÂN TÊÅP 6 nhûäng ngûúâi khaác trïn Net. Caác mail server (nhûäng chûúng trònh àaáp laåi caác thöng àiïåp thû àiïån tûã) cho pheáp baån truy tòm moåi loaåi thöng tin. Xem caác chûúng 7, 8 vaâ 10 àïí biïët thïm chi tiïët. Àaâm thoaåi trûåc tuyïën: Baån coá thïí "noái chuyïån" nhû thûåc vúái nhûäng ngûúâi sûã duång khaác úã bêët cûá núi naâo trïn Net. Tuy àaâm thoaåi trûåc tuyïën gêìn nhû vö ñch àöëi vúái nhûäng ngûúâi úã rêët gêìn núi baån cû nguå nhûng noá laåi laâ àiïìu lúán lao khi troâ chuyïån vúái nhûäng ngûúâi úã caác luåc àõa khaác àùåc biïåt khi möåt trong caác bïn laåi khöng phaãi laâ nhûäng ngûúâi noái tiïëng Anh baãn ngûä (àaánh maáy thò roä raâng hún laâ troâ chuyïån). Truy tòm thöng tin: Nhiïìu maáy tñnh coá caác file chûáa thöng tin cho pheáp lêëy miïîn phñ. Caác file àoá bao göìm tûâ nhûäng quyïët àõnh cuãa Toâa aán Töëi cao Hoa kyâ, nhûäng danh muåc theã thû viïån cho àïën caác hònh aãnh àûúåc söë hoáa (hêìu hïët trong chuáng àïìu thñch húåp vúái caác khaán giaã gia àònh) vaâ möåt söë lûúång lúán caác phêìn mïìm tûâ troâ chúi cho àïën caác hïå thöëng àiïìu haânh. Nhiïìu cöng cuå àûúåc thaão luêån trong saách naây giuáp baån hiïíu biïët vïì haâng nuái thöng tin sùén coá trïn Internet vaâ chó ra nhûäng gò sùén coá. Nhû àaä nïu trong phêìn "Giúái thiïåu", àöi khi baån seä thêëy muåc "Navigate" (Tòm àûúâng) chó àïën nhûäng phêìn giuáp baån lûu thöng trïn maång. Baãng thöng baáo àiïån tûã (Bulletin Board): Möåt hïå thöëng tïn laâ USENET laâ möåt baãng thöng baáo àiïån tûã vô àaåi vúái 40 triïåu kyá tûå caác thöng àiïåp bao göìm 2.000 nhoám chuã àïì khaác nhau àûúåc tiïëp nöëi haâng ngaây. Caác chuã àïì bao göìm tûâ caác vêën àïì maáy tñnh hoác buáa cho àïën nhûäng troâ giaãi trñ nhû àua xe àaåp, tûâ nhûäng yá kiïën tranh luêån chñnh trõ khöng bao giúâ kïët thuác cho àïën nhûäng vêën àïì têìm thûúâng nhêët. Nhoám USENET àûúåc àoåc röång raäi nhêët laâ caác mêíu chuyïån vui àûúåc choån loåc, möåt söë trong nhûäng chuyïån naây thûåc sûå buöìn cûúâi. Troâ chúi vaâ taán gêîu: Möåt troâ chúi àûúåc goåi laâ MUD (Multi-User Dungeon) coá thïí dïî daâng thu huát toaân böå thúâi gian cuãa baån - trong àoá baån coá thïí thi taâi vúái nhûäng ngûúâi chúi khaác úã bêët cûá núi naâo trïn thïë giúái. Internet Relay Chat (IRC) laâ möåt àûúâng dêy theo nhoám qua àoá baån coá thïí coá nhûäng cuöåc àaâm thoaåi thuá võ vúái nhûäng
INTERNET TOAÂN TÊÅP 7 ngûúâi sûã duång khaác úã khùæp moåi núi. IRC dûúâng nhû àûúåc sûã duång nhiïìu nhêët búãi nhûäng sinh viïn àang buöìn chaán nhûng baån seä khöng bao giúâ biïët àûúåc ai laâ ngûúâi àang noái chuyïån vúái baån. INTERNET XUÊËT PHAÁT TÛÂ ÀÊU Töí tiïn cuãa Internet laâ ARPANET, möåt dûå aán do böå Quöëc phoâng khúãi àêìu nùm 1969 vûâa laâ möåt thûåc nghiïåm trong viïåc kïët maång möåt caách àaáng tin cêåy, vûâa laâ möåt kïët nöëi giûäa böå Quöëc phoâng vaâ caác nhaâ thêìu nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ quên sûå laåi vúái nhau, bao göìm möåt söë lúán caác trûúâng àaåi hoåc tiïën haânh caác nghiïn cûáu quên sûå àûúåc taâi trúå. (ARPA laâ viïët tùæt cuãa chûä Advanced Research Projects Agency: Cú quan Caác Dûå aán Nghiïn cûáu Cao cêëp, möåt böå phêån thuöåc böå Quöëc phoâng phuå traách viïåc cêëp phaát taâi trúå. Àïí laâm röëi thïm, hiïån nay cú quan naây àûúåc goåi laâ DARPA, trong àoá chûä D thïm vaâo laâ Quöëc phoâng àïì phoâng trûúâng húåp coá sûå nghi ngúâ vïì núi xuêët xûá cuãa tiïìn taâi trúå). Viïåc kïët maång sao cho àaáng tin cêåy bao göìm viïåc taåo laåi àûúâng dêîn möåt caách nùng àöång. Nïëu möåt trong nhûäng liïn kïët maång bõ phaá huãy búãi cuöåc têën cöng cuãa keã thuâ thò lûu thöng trïn àoá coá thïí àûúåc tûå àöång chuyïín sang nhûäng liïn kïët khaác. May mùæn thay, Internet hiïëm khi chõu sûå têën cöng cuãa keã thuâ nhûng ruãi ro do caáp bõ cùæt àûát thûúâng xaãy ra do àoá àiïìu quan troång àöëi vúái Net laâ coá thïí phoâng ngûâa viïåc caáp bõ àûát. ARPANET thaânh cöng vang döåi vaâ moåi trûúâng àaåi hoåc trong nûúác àïìu muöën gia nhêåp. Thaânh cöng naây coá nghôa laâ ARPANET bùæt àêìu khoá quaãn lyá àùåc biïåt vúái söë lûúång lúán vaâ ngaây caâng tùng caác àõa àiïím trûúâng àaåi hoåc trïn àoá. Do àoá, noá àaä àûúåc chia thaânh 2 phêìn: MILNET vúái caác àõa àiïím quên sûå vaâ möåt ARPANET múái, nhoã hún daânh cho caác àõa àiïím phi quên sûå. Tuy nhiïn, hai maång naây vêîn coân liïn kïët vúái nhau nhúâ vaâo möåt chûúng trònh kyä thuêåt àûúåc goåi laâ IP (Internet Protocol: Giao thûác Internet) cho pheáp lûu thöng àûúåc dêîn tûâ maång naây sang maång khaác khi cêìn. Moåi maång nöëi búãi IP àïìu sûã duång IP àïí giao tiïëp nïn chuáng àïìu coá thïí trao àöíi caác thöng àiïåp vúái nhau.
INTERNET TOAÂN TÊÅP 8 Tuy vaâo luác àoá chó coá 2 maång nhûng IP àûúåc thiïët kïë àïí cho pheáp khoaãng 10.000 maång. Möåt sûå kiïån khaác thûúâng vïì thiïët kïë IP laâ vïì nguyïn tùæc möîi maáy tñnh trïn maång IP àïìu coá khaã nùng bùçng vúái caác maáy khaác, do àoá möîi maáy àïìu coá thïí giao tiïëp vúái moåi maáy khaác. (Kïë hoaåch giao tiïëp naây toã ra thiïët thûåc nhûng chó úã thúâi àiïím hêìu hïët caác maång bao göìm möåt söë lûúång nhoã caác maáy tñnh trung têm khöíng löì vaâ rêët nhiïìu traåm cuöëi chó coá thïí giao tiïëp vúái caác hïå thöëng trung têm chûá khöng giao tiïëp àûúåc vúái caác maáy khaác). Internet coá thïí thûåc sûå khaáng cûå laåi sûå têën cöng cuãa keã thuâ hay khöng? Haäy nhòn vaâo sûå kiïån sau: Trong cuöåc chiïën tranh vuâng võnh nùm 1991, quên àöåi Myä àaä gùåp rêët nhiïìu khoá khùn khi àaánh guåc maång lûúái ra lïånh cuãa Iraq. Ngûúâi ta khaám phaá ra rùçng phña Iraq àang sûã duång nhûäng hïå thöëng taåo àûúâng dêîn thûúng maåi sùén coá vúái kyä thuêåt phuåc höìi vaâ taåo àûúâng dêîn tiïu chuêín cuãa Internet. Noái möåt caách khaác, sûå taåo laåi àûúâng dêîn möåt caách linh àöång thûåc sûå hoaåt àöång àûúåc. Thêåt thuá võ khi biïët àûúåc sûå hoaåt àöång cuãa viïåc taåo laåi àûúâng dêîn möåt caách linh àöång tuy rùçng coá thïí àêy khöng phaãi laâ luác thñch húåp nhêët àïí tòm ra. HAÄY TRÚÃ LAÅI LÚÁP HOÅC CAÁI ÀAÄ Bùæt àêìu khoaãng nùm 1980, ngaânh tñnh toaán trong caác trûúâng àaåi hoåc thay àöíi tûâ möåt söë lûúång nhoã caác maáy moác phên chia thúâi gian, möîi maáy trong söë àoá phuåc vuå haâng trùm ngûúâi sûã duång àöìng thúâi, àïën möåt söë lûúång lúán caác traåm laâm viïåc nhoã hún daânh cho ngûúâi sûã duång caá nhên. Vò nhûäng ngûúâi sûã duång àaä quen vúái nhûäng thuêån lúåi cuãa caác hïå thöëng phên chia thúâi gian nhû nhûäng thû muåc àûúåc chia seã chûáa caác file vaâ thû àiïån tûã nïn hoå muöën giûä laåi nhûäng tiïån nghi tûúng tûå trïn traåm laâm viïåc cuãa mònh (Hoå hoaân toaân haånh phuác àïí laåi phña sau nhûäng bêët lúåi cuãa caác hïå thöëng phên chia thúâi gian. Möåt chuyïn viïn àaä tûâng noái "Àiïìu töët nhêët úã möåt traåm laâm viïåc laâ noá khöng chaåy nhanh hún vaâo nûãa àïm"). Hêìu hïët nhûäng traåm laâm viïåc chaåy UNIX, möåt loaåi phêìn mïìm phöí biïën (vaâ gêìn nhû miïîn phñ àöëi vúái caác trûúâng àaåi hoåc) àûúåc phaát
INTERNET TOAÂN TÊÅP 9 triïín taåi University of California taåi Berkeley. Nhûäng ngûúâi úã àoá rêët hêm möå viïåc kïët maång maáy tñnh do àoá baãn UNIX cuãa hoå bao göìm toaân böå caác phêìn mïìm cêìn thiïët àïí vaâo maång. Nhûäng nhaâ saãn xuêët traåm laâm viïåc cuäng bùæt àêìu laâm luön phêìn cûáng cêìn thiïët cho maång, do àoá têët caã nhûäng gò baån phaãi laâm àïí cho maång hoaåt àöång laâ duâng caáp àïí nöëi caác traåm laâm viïåc laåi vúái nhau, möåt àiïìu maâ caác trûúâng àaåi hoåc coá thïí laâm vúái giaá reã vò hoå thûúâng coá thïí yïu cêìu sinh viïn laâm àiïìu naây. Bêy giúâ, thay vò coá möåt hoùåc hai maáy tñnh kïët nöëi vúái ARPANET, möåt àõa àiïím coá thïí coá haâng trùm. Hún nûäa, möîi traåm laâm viïåc nhanh hún àaáng kïí so vúái toaân böå hïå thöëng àa sûã duång cuãa nhûäng nùm 1970 do àoá möîi traåm laâm viïåc coá thïí phaát sinh àuã lûu thöng maång àïí laâm traân ngêåp ARPANET, vöën àaä trúã nïn oåp eåp tûâng phuát möåt. Phaãi àûa ra möåt àiïìu gò àoá. HÖÅI ÀÖÌNG KHOA HOÅC QUÖËC GIA NHÊÅP CUÖÅC (NATIONAL SCIÏNC FOUNDATION – NSF) Sûå kiïån kïë tiïëp laâ Höåi àöìng Khoa hoåc Quöëc gia (NSF) quyïët àõnh thiïët lêåp 5 trung têm siïu maáy tñnh nhùçm muåc àñch nghiïn cûáu (Möåt siïu maáy tñnh laâ möåt maáy tñnh cûåc kyâ nhanh vúái giaá rêët àùæt, khoaãng 10 triïåu USD möîi maáy). NSF tñnh toaán rùçng nïn taâi trúå cho möåt ñt maáy tñnh, àïí cho caác nhaâ nghiïn cûáu trïn khùæp àêët nûúác sûã duång ARPANET gûãi caác chûúng trònh cuãa hoå àïën àïí àûúåc "siïu tñnh toaán" vaâ röìi gûãi kïët quaã trúã laåi. Kïë hoaåch sûã duång ARPANET khöng thûåc hiïån àûúåc vò möåt söë lyá do caã vïì kyä thuêåt lêîn chñnh trõ. Do àoá NSF, khöng bao giúâ ngaåi phaãi thiïët lêåp möåt vûúng quöëc múái, àaä xêy dûång NSFNET, möåt maång riïng vaâ nhanh hún nhiïìu cuãa mònh àïí nöëi vúái caác trung têm siïu tñnh toaán. Sau àoá, NSF daân xïëp àïí thiïët lêåp möåt chuöîi caác maång khu vûåc nhùçm liïn kïët nhûäng ngûúâi sûã duång trong tûâng khu vûåc vúái NSFNET nöëi moåi maång khu vûåc. NSFNET hoaåt àöång hiïåu quaã ngay tûác thò. Trïn thûåc tïë, cho àïën nùm 1990, rêët nhiïìu doanh nghiïåp àaä chuyïín tûâ ARPANET sang
INTERNET TOAÂN TÊÅP 10 NSFNET àïën nöîi sau gêìn 20 nùm, ARPANET àaä khöng coân tñnh hûäu ñch nûäa vaâ àaä bõ deåp boã. Nhûäng trung têm siïu maáy tñnh maâ NSF dûå àõnh höî trúå toã ra khöng thaânh cöng lùæm: möåt söë siïu maáy tñnh khöng hoaåt àöång vaâ nhûäng caái coân laåi thò quaá töën keám khi sûã duång àïën nöîi maâ hêìu hïët caác khaách haâng tiïìm nùng quyïët àõnh rùçng möåt söë ñt traåm laâm viïåc coá hiïåu nùng cao cuäng coá thïí àaáp ûáng cho yïu cêìu cuãa hoå. May mùæn thay, qua thúâi gian khi caác siïu maáy tñnh roä raâng àaä trúã nïn löîi thúâi thò NSF àaä àûúåc xaác lêåp vûäng chùæc trïn Internet nïn coá thïí söëng àûúåc maâ khöng cêìn àïën muåc àñch ban àêìu nûäa. NSFNET chó cho pheáp nhûäng lûu thöng liïn quan àïën nghiïn cûáu vaâ giaáo duåc, do àoá nhûäng dõch vuå maång IP àöåc lêåp, thûúng maåi toã ra coá thïí àûúåc sûã duång cho nhûäng muåc àñch khaác. Caác maång thûúng maåi nöëi vúái caác maång khu vûåc theo caách tûúng tûå nhû kïët nöëi cuãa NSFNET vaâ cung ûáng kïët nöëi trûåc tiïëp àïën khaách haâng. Xem danh saách nhûäng dõch vuå naây trong chûúng 27. ÚÃ bïn ngoaâi Hoa Kyâ, caác maång IP xuêët hiïån taåi nhiïìu nûúác, do caác cöng ty àiïån thoaåi àõa phûúng taâi trúå (thûúâng cuäng laâ bûu àiïån àõa phûúng) hoùåc do möåt nhaâ cung ûáng quöëc gia hoùåc khu vûåc àöåc lêåp. Hêìu hïët trong söë hoå àïìu àûúåc kïët nöëi trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp vúái möåt maång naâo àoá cuãa Hoa Kyâ, coá nghôa laâ têët caã àïìu coá thïí trao àöíi lûu thöng vúái nhau. Maång quöëc gia Vaâo nùm 1991, Phoá töíng thöëng Al Gore, khi àoá laâ thûúång nghõ sô, àaä quyïët àõnh rùçng Hoa Kyâ tiïëp tuåc laâ möåt quöëc gia àêìu tiïn vaâ mang tñnh caånh tranh trïn thïë giúái vïì nhûäng maáy tñnh vaâ maång lúán. Öng àaä uãng höå cho Àaåo luêåt Tñnh toaán vúái Hiïåu suêët cao 1991 nhùçm kïët nöëi moåi nhaâ nghiïn cûáu, trûúâng àaåi hoåc, tiïíu hoåc, cú quan chñnh phuã... vaâo möåt maång lúán vaâ rêët nhanh (nhanh hún 100 lêìn so vúái caác liïn kïët Internet hiïån thúâi) coá tïn laâ Maång Nghiïn cûáu vaâ Giaáo duåc Quöëc gia (National Research and Education Network - NREN). Kïí tûâ àoá àaä diïîn ra nhûäng cuöåc tranh giaânh àaáng kïí vò rêët nhiïìu nhûäng töí chûác khaác nhau cöë gùæng vêån àöång àïí dûå phêìn vaâo viïåc
INTERNET TOAÂN TÊÅP 11 kinh doanh beáo búã nhùçm xêy dûång maång naây. Hiïån nay, tiïën trònh cuå thïí nhêët cho NREN laâ NSFNET àaä àûúåc chñnh thûác xem nhû NREN taåm thúâi. Khöng coân nghi ngúâ gò nûäa, NREN sau cuâng seä àûúåc xêy dûång vaâ noá seä keáo daâi vaâ töën keám hún têët caã nhûäng gò maâ moåi ngûúâi thûâa nhêån. Nhûäng àiïìu àoá coá yá nghôa gò vúái baån vêîn coân laâ möåt àiïìu coân gêy nhiïìu tranh caäi. Möåt söë ngûúâi thêëy àûúåc triïín voång maâ maång mang àïën cho hoå tûâ nhûäng ngûúâi tûúng tûå àang àiïìu haânh bûu àiïån vaâ chùæc chùæn rùçng caác maång thûúng maåi nhanh, hiïån àang àûúåc xêy dûång, seä xuêët hiïån súám hún NREN nhiïìu. Mùåt khaác, nïëu baån àang úã trong möåt cú súã giaáo duåc ngheâo naân, nhû taåi möåt trûúâng tiïíu hoåc cöng lêåp, thò NREN dûå kiïën seä nöëi maång cho baån àïën nhûäng taâi nguyïn cuäng nhû àöëi vúái caác trûúâng lúán khaác - vaâ nhû vêåy thò viïåc truy cêåp àïën Internet cuäng khaá laâ thuá võ.
INTERNET TOAÂN TÊÅP 12 CHÛÚNG II TÏN, SÖË VAÂ QUY TÙÆC Vêng, Internet coá hún möåt triïåu maáy tñnh nöëi àïën noá. Laâm thïë naâo baån tòm thêëy maáy tñnh baån muöën? Coá hai caách (khöng ai baão àiïìu naây dïî àêu). Möîi maáy trïn maång àûúåc nhêån diïån bùçng möåt söë vaâ möåt tïn. Trûúác hïët, töi nhòn vaâo söë vaâ sau àoá nhòn vaâo tïn. Toám tùæt cöng viïåc Caách àïí gaán caác söë vaâ tïn trïn Internet thò khöng thïí traánh khoãi mang tñnh chêët kyä thuêåt. Do àoá dûúái àêy laâ baãn ruát goån nhûäng caách sau: Möîi maáy trïn Internet (àûúåc goåi laâ möåt maáy chuã trïn Internet) coá möåt söë àûúåc gaán àïí nhêån diïån noá vúái nhûäng maáy chuã khaác, kiïíu nhû möåt söë àiïån thoaåi. Söë göìm coá 4 phêìn, vñ duå nhû 123.45.67.89. Baån nïn biïët söë cuãa maáy chuã baån sûã duång nhiïìu nhêët, ngûúåc laåi thò coá thïí quïn caác con söë ài àûúåc röìi. Hêìu hïët caác maáy chuã àïìu coá tïn, tïn dïî nhúá hún nhiïìu so vúái söë. Caác tïn coá nhiïìu phêìn ngùn caách nhau búãi caác dêëu chêëm, vñ duå nhû tïn maáy tñnh cuãa töi laâ chico.iecc.com. Möåt söë maáy chuã coá nhiïìu hún möåt tïn nhûng baån sûã duång tïn naâo cuäng àûúåc. Coá nhiïìu quy tùæc phûác taåp kiïím soaát caách gaán tïn vaâ söë nhûng búãi vò baån khöng chùæc seä laâm gò vúái viïåc gaán tïn naây nïn baån thûåc ra khöng cêìn biïët vïì chuáng. Möîi maång trong Internet àïìu coá nhûäng quy tùæc cho pheáp möåt söë loaåi lûu thöng. Baån nïn biïët nhûäng quy tùæc aáp duång cho
INTERNET TOAÂN TÊÅP 13 (caác) maång baån sûã duång àïí traánh laâm cho nhûäng ngûúâi àiïìu haânh maång nöíi giêån. TRONG SÖË COÁ NHÛÄNG GÒ ? Bêët kyâ maáy tñnh naâo, tûâ nhoã nhêët cho àïën lúán nhêët, àûúåc gùæn vúái Internet cuäng àïìu àûúåc goåi laâ maáy chuã. Möåt söë maáy chuã laâ nhûäng maáy tñnh mainframe lúán hoùåc siïu maáy tñnh cung ûáng nhûäng dõch vuå cho haâng ngaân ngûúâi sûã duång, möåt söë maáy khaác laâ nhûäng traåm laâm viïåc nhoã hay caác maáy tñnh caá nhên coá möåt ngûúâi sûã duång, vaâ möåt söë laåi laâ nhûäng maáy tñnh chuyïn biïåut nhû caác maáy taåo àûúâng â dêîn nöëi möåt maång vúái maång khaác hoùåc vúái nhûäng terminal server àïí cho caác thiïët bõ àêìu cuöëi àún (dump terminal) (nhû caác maáy caá nhên chaåy Procomm, Crosstalk hoùåc caác loaåi tûúng tûå) goåi àïën vaâ nöëi vúái caác maáy chuã khaác. Nhûng theo quan àiïím cuãa Internet, têët caã àïìu laâ nhûäng maáy chuã. Möîi maáy àûúåc gaán cho möåt söë, kiïíu nhû söë àiïån thoaåi. Vò laâ maáy tñnh nïn caác söë naây laâ nhûäng söë nhõ phên 32 bit. Vñ duå, söë cuãa maáy tñnh cuãa töi laâ 10001100101110100101000100000001 Hûâm. Thêåt khöng dïî nhúá chuát naâo. Àïí laâm cho nhûäng söë naây tûúng àöëi dïî nhúá hún, noá àûúåc chia thaânh 4 nhoám 8 bit vaâ röìi möîi nhoám àûúåc chuyïín thaânh söë thêåp phên tûúng àûúng. Do àoá, söë maáy cuãa töi trúã thaânh 140.186.81.1 cuäng khöng phaãi hoaân toaân töët hún nhûng ñt ra thò ngûúâi ta cuäng coá thïí nhúá trong voâng möåt vaâi phuát. Töi phaãi quan têm àïën nhûäng söë naây nhû thïë naâo? Cho àïën giúâ, baån vêîn chûa biïët bêët kyâ söë maáy chuã naâo vò trong hêìu hïët caác trûúâng húåp, baån seä sûã duång thûúâng xuyïn hún caác tïn seä
INTERNET TOAÂN TÊÅP 14 àûúåc mö taã trong chûúng naây. Tuy nhiïn, àöi khi chûúng trònh kiïím soaát tïn bõ sûå cöë. Trong trûúâng húåp nhû vêåy, viïët ra hai söë nhû sau cuäng laâ 1 àiïìu hûäu ñch: Söë maáy baån sûã duång Söë cuãa möåt maáy khaác gêìn àoá maâ baån tiïëp cêån. Lyá do cuãa viïåc biïët con söë thûá hai laâ nïëu baån liïn laåc vúái maáy tñnh thûá hai bùçng söë chûá khöng phaãi bùçng tïn thò baån coá thïí kïët luêån möåt caách húåp lyá laâ kïë hoaåch àùåt tïn àaä thêët baåi. Nïëu baån khöng thïí liïn laåc vúái noá bùçng caã hai caách thò chùæc rùçng maång, hay ñt ra laâ liïn kïët maång cuãa baån àaä thêët baåi hoaân toaân coá thïí do baån àaä sú yá àaá vaâo möåt súåi dêy caáp loãng leão. Oops !! CAÁC MAÅNG CUÄNG COÁ SO SAO? Töi e rùçng nhû vêåy. Haäy thûã xeát trûúâng húåp söë àiïån thoaåi cuãa baån, kiïíu nhû 202-653-1800. Saáu chûä söë àêìu chó àõnh núi àùåt töíng àaâi - trong trûúâng húåp naây laâ Washington D.C. Böën chûä söë cuöëi laâ söë àiïån thoaåi riïng trong töíng àaâi àoá - trong trûúâng húåp naây laâ söë àiïån thoaåi chñnh cuãa US Naval Observatory. Caác söë maáy chuã trong Internet cuäng àûúåc chia laâm 2 phêìn: phêìn àêìu laâ söë cuãa maång (haäy nhúá Internet bao göìm rêët nhiïìu maång khaác nhau nhûng coá thïí liïn kïët àûúåc vúái nhau) vaâ phêìn hai, phêìn cuåc böå laâ söë maáy chuã trïn maång àoá. Trong trûúâng húåp maáy cuãa töi, 140.186.81.1 coá nghôa söë cuãa maång laâ 140.186 coân söë maáy chuã cuåc böå (trïn maång àoá) laâ 81.1. Àöi khi, àïí laâm rùæc röëi thïm, ngûúâi ta viïët söë cuãa maång thaânh 4 phêìn bùçng caách thïm vaâo nhûäng söë 0 nhû 140.186.0.0. Vò möåt söë maång coá nhiïìu maáy chuã trïn àoá hún nhûäng maång khaác nïn caác maång àûúåc chia thaânh 3 loaåi: lúán, trung bònh vaâ nhoã. Trong nhûäng maång lúán (Nhoám A), söë àêìu trong 4 söë laâ söë cuãa maång, coân 3 söë kia laâ phêìn cuåc böå. Trong nhûäng maång trung bònh (Nhoám B), hai söë àêìu laâ söë cuãa maång, coân 2 söë kia laâ phêìn cuåc böå. Trong nhûäng
INTERNET TOAÂN TÊÅP 15 maång nhoã (Nhoám C), ba söë àêìu laâ söë cuãa maång, coân söë cuöëi laâ phêìn cuåc böå. Söë àêìu tiïn trong böën söë seä cho baån biïët maång thuöåc loaåi naâo. Baãng 2-1 toám tùæt caác nhoám vaâ quy mö cuãa chuáng. Nhoám Söë àêìu Àöå daâi söë cuãa maång Söë lûúång maáy chuã töëi àa A 1-126 1 16,387,064 B 128-191 2 64,516 C 192-223 3 254 Nhûäng töí chûác lúán (hoùåc ñt ra laâ nhûäng töí chûác coá rêët nhiïìu maáy tñnh) coá xu hûúáng coá nhûäng maång loaåi A. Vñ duå, IBM coá maång 9, AT&T coá maång 12, do àoá söë maáy chuã cuãa IBM coá thïí laâ 9.12.34.56 coân AT&T laâ 12.98.76.54. Nhûäng töí chûác coá quy mö trung bònh, bao göìm hêìu hïët caác trûúâng àaåi hoåc, coá caác maång nhoám B. Rutgers University coá maång 128.6, Goldman Sachs (möåt cöng ty möi giúái àêìu tû sûã duång rêët nhiïìu maáy tñnh àïí theo doäi nhûäng khoaãn tiïìn maâ cöng ty quaãn lyá) coá maång 138.8. Caác maång nhoám C àûúåc sûã duång búãi nhûäng töí chûác nhoã vaâ àöi khi búãi nhûäng böå phêån nhoã trong caác töí chûác lúán. Vñ duå maång 129.65.175 àûúåc sûã duång búãi möåt phoâng nghiïn cûáu cuãa IBM. (Taåi sao hoå laåi khöng sûã duång söë maång cuãa IBM? Ai maâ biïët àûúåc). Möåt vaâi söë cuãa maång vaâ maáy chuã àûúåc daânh cho nhûäng muåc àñch àùåc biïåt. Àùåc biïåt, bêët kyâ söë naâo coá thaânh phêìn laâ 0 hoùåc 255 (hai con söë coá yá nghôa huyïìn thoaåi àöëi vúái maáy tñnh) laâ söë àùåc biïåt vaâ khöng thïí àûúåc sûã duång nhû söë cuãa möåt maáy chuã (àiïìu naây húi cûúâng àiïåu nhûng noá àuã gêìn guäi cho hêìu hïët caác muåc àñch). Caác maång con, siïu maång, siïu siïu maång... Thaão luêån naây àùåc biïåt mang tñnh kyä thuêåt. Àûâng noái rùçng töi khöng baáo trûúác.
INTERNET TOAÂN TÊÅP 16 Thöng thûúâng, möåt töí chûác coá möåt söë hiïåu cuãa maång àún muöën caâi àùåt nhûäng maáy tñnh nöåi böå cuãa mònh trïn nhiïìu maång. Vñ duå, toaân böå maáy tñnh trong möåt phoâng ban thûúâng àûúåc gùæn vúái möåt maång àún cuâng vúái möåt loaåi kïët nöëi naâo àoá gùæn caác maång giûäa caác phoâng laåi vúái nhau (Coá nhûäng lyá do caã vïì quaãn lyá lêîn kyä thuêåt cho sûå daân xïëp naây nhûng töi seä khöng giaãi thñch àïí baån khoãi buöìn chaán). Nhûng nïëu theo caách maâ Internet àûúåc caâi àùåt ban àêìu coá nghôa laâ möåt böå göìm 25 maång nöåi böå seä phaãi coá 25 söë khaác nhau daânh cho chuáng. Àêy laâ möåt àiïìu khöng hay vò nhiïìu lyá do. Noá coá nghôa laâ möîi lêìn möåt cöng ty caâi àùåt möåt maång nöåi böå múái thò cöng ty àoá phaãi xin möåt söë hiïåu maång múái. Tïå hún nûäa, phêìn coân laåi cuãa thïë giúái Internet cuäng phaãi àûa söë hiïåu maång múái naây vaâo baãng àïí hoå biïët caách gûãi thöng àiïåp àïën àoá. Roä raâng phaãi laâm möåt àiïìu gò àoá. Àiïìu àoá àûúåc goåi laâ maång con (subnet). Noá coá nghôa laâ möåt maång coá thïí àûúåc chia thaânh nhûäng phêìn nhoã goåi laâ caác maång con bùçng caách xûã lyá phêìn leä ra laâ möåt söë chuã nhû möåt phêìn cuãa söë maång. Vñ duå, trong maång 140.186, con söë thûá ba trong söë chuã laâ söë cuãa maång con, àöëi vúái maáy 140.186.81.1 thò söë maång con laâ 140.186.81 vaâ söë maáy chuã laâ 1. Àiïìu naây cho pheáp caâi àùåt rêët nhiïìu maång cuåc böå (hiïån chuáng töi múái sûã duång 90 trong söë 254 maång con coá thïí àûúåc) vaâ àöëi vúái phêìn coân laåi cuãa thïë giúái thò hoå chó cêìn biïët àïën söë 140.186. Trïn thûåc tïë, têët caã caác maång chó trûâ nhûäng maång nhoã nhêët àïìu coá thïí taåo maång con. Cuäng trïn thûåc tïë, baån gêìn nhû khöng bao giúâ phaãi quan têm àïën caác maång con. Khi maáy tñnh cuãa baån lêìn àêìu àûúåc nöëi vúái maång thò ngûúâi caâi àùåt seä thiïët lêåp cho noá möåt mùåt naå maång con (subnet mask) phaãn aãnh àuáng nhûäng quy ûúác taåo maång con hiïån taåi. Nïëu mùåt naå naây bõ sai baån coá thïí gùåp phaãi nhûäng vêën àïì kyâ quaái, vñ duå nhû chó coá thïí liïn laåc vúái möåt nûãa söë phoâng ban trong cöng ty (nhû chó liïn laåc àûúåc vúái caác maáy coá söë chùén). Möåt söë töí chûác laåi gùåp phaãi vêën àïì ngûúåc laåi. Hoå coá quaá nhiïìu maáy tñnh so vúái maång nhoám C (nhiïìu hún 254) nhûng laåi khöng coá núi
INTERNET TOAÂN TÊÅP 17 naâo àuã gêìn àïí caâi àùåt maång nhoám B. Hoùåc möåt cöng ty àang phaát triïín coá thïí coá quaá nhiïìu maáy tñnh àöëi vúái maång nhoám B (hún 64.000) nhûng laåi khöng thïí coá möåt söë maång nhoám A vò nhoám naây coá rêët ñt nïn khöng thïí xin thïm nûäa. Trong trûúâng húåp naây, töí chûác coá thïí lêëy möåt daäy caác söë maång kïë tiïëp vaâ xûã lyá böå phêån cuãa söë maång nhû möåt söë maáy chuã, tiïën trònh naây àûúåc goåi laâ taåo siïu maång. (Sau àoá söë siïu maång laåi àûúåc taåo maång con, möåt tñnh chêët phuå thïm maâ chuáng ta seä khöng xem xeát àïën). Taåo siïu maång hiïån nay khöng phöí biïën nhûng seä àûúåc sûã duång röång raäi hún khi nhiïìu cöng ty àûa rêët nhiïìu maáy tñnh vaâo Internet. Tûúng tûå nhû taåo maång con, baån khöng phaãi quan têm àïën noá trûâ phi ai àoá laâm röëi loaån cêëu hònh cuãa hïå thöëng cuãa baån. Maáy chuã coá nhiïìu söë Sûå rùæc röëi thïm vaâo sau cuâng trong viïåc àaánh söë laâ möåt söë maáy chuã coá nhiïìu söë. Lyá do thûåc ra rêët àún giaãn: möåt söë maáy chuã thuöåc vïì nhiïìu hún möåt maång, do àoá chuáng cêìn möåt söë riïng cho möîi maång gùæn túái. Nïëu baån cêìn liïn hïå möåt maáy tñnh coá nhiïìu söë thò baån coá thïí sûã duång bêët kyâ söë naâo. TRONG TÏN COÁ NHÛÄNG GÒ? Nhûäng ngûúâi bònh thûúâng sûã duång tïn, chûá khöng duâng söë nïn caác maáy chuã Internet thûúâng àûúåc tham chiïëu bùçng tïn chûá khöng bùçng söë. Vñ duå, maáy cuãa chuáng töi vúái söë 140.186.81.1 coá tïn laâ chico. Vaâo nhûäng thúâi kyâ àêìu cuãa ARPANET, caác maáy coá nhûäng tïn àún giaãn chó göìm möåt thaânh phêìn vaâ coá möåt danh saách chuã caác tïn. Maáy taåi Harvard àûúåc goåi laâ HARVARD v.v... Nhûng vúái 1 triïåu maáy trïn Internet thò khoá coá thïí coá nhûäng tïn khaác nhau cho têët caã caác maáy. Àïí traánh möåt sûå khuãng hoaãng trong viïåc taåo tïn, giaãi phaáp laâ caác tïn coá nhiïìu thaânh phêìn, möåt kïë hoaåch àûúåc biïët àïën möåt caách röång raäi laâ Domain Name System hoùåc DNS. Caác tïn chuã laâ möåt chuöîi
INTERNET TOAÂN TÊÅP 18 caác tûâ (hoùåc ñt ra laâ nhûäng thûá tûúng tûå nhû tûâ) àûúåc phên caách bùçng nhûäng dêëu chêëm. Trong chïë àöå naây, tïn thûåc cuãa chico laâ CHICO.IECC.COM. (Caách àùåt tïn naây roä raâng àûúåc taåo ra búãi nhûäng ngûúâi THÑCH VIÏËT MOÅI THÛÁ BÙÇNG CHÛÄ HOA. May thay, chûä thûúâng trong tïn maáy chuã luön àûúåc xem nhû tûúng àûúng chûä hoa, do àoá ta seä traánh àûúåc viïåc àùåt tïn bùçng chûä thûúâng). Caác khu vûåc, laänh vûåc... Baån phaãi giaãi maä möåt tïn Internet tûâ phaãi sang traái. Àiïìu naây coá veã ngûúåc àúâi nhûng trïn thûåc tïë noá tiïån lúåi hún nhûäng caách khaác tûúng tûå nhû lyá do ta àùåt tïn gia àònh sau tïn riïng (taåi Anh, núi ngûúâi ta laái xe bïn traái thò hoå viïët tïn maáy chuã tûâ traái sang phaãi). Phêìn bïn phaãi nhêët cuãa möåt tïn goåi laâ khu vûåc (zone). Nïëu ta xem xeát tïn àêìy àuã cuãa chico thò phêìn cûåc phaãi laâ com coá nghôa laâ commercial site (àõa àiïím thûúng maåi, trong laänh vûåc thûúng maåi), traái vúái caác loaåi khu vûåc giaáo duåc, quên sûå... maâ töi seä baân àïën trong chûúng naây. Phêìn kïë tiïëp cuãa tïn chico laâ tïn cöng ty I.E.C.C. Phêìn bïn traái cuãa tïn cöng ty laâ tïn chiïëc maáy trong cöng ty. Cöng ty cuãa töi hoáa ra laâ möåt cöng ty khaá nhoã vúái chó coá 6 maáy tñnh, do àoá caác baån cuãa chico laâ milton, astrud vaâ xuxa àûúåc viïët laâ milton.iecc.com, astrud.iecc.com vaâ xuxa.iecc.com. Thûåc ra kïë hoaåch àùåt tïn maâ töi sûã duång coá logic cuãa noá. Chuáng àûúåc àùåt tïn theo caác ngöi sao nhaåc pop Braxin maâ töi ûa thñch. Chico laâ Chico Buarque, ngûúâi hoaân toaân coá tñnh chñnh trõ. Milton laâ Milton Masiemento, ngûúâi coá tñnh thi sô vaâ êm nhaåc hún. Xuxa laâ möåt loaåi pha tröån giûäa Madonna vaâ Mr.Rogers. Astrud (Astrud "Girl from Ipanema" Gilberto) laâ liïn kïët giûäa maång cuãa töi vaâ phêìn coân laåi cuãa Internet. Hïå thöëng àùåt tïn maáy chuã hoaân toaân bònh àùèng. Trong àoá iecc.com, möåt cöng ty coá 2 nhên viïn thò ngang haâng vúái ibm.com, möåt cöng ty vúái haâng trùm ngaân nhên viïn. Caác töí chûác lúán hún thûúâng coá thïm
INTERNET TOAÂN TÊÅP 19 caác tïn maáy àûúåc chia nhoã thïm theo àõa àiïím hoùåc phoâng ban, vñ duå möåt maáy àiïín hònh taåi khoa Computer Science taåi Yale University coá tïn laâ bulldog.cs.yale.edu. Möîi töí chûác coá thïí thiïët lêåp tïn cuãa mònh tuây yá nhûng trïn thûåc tïë caác tïn vúái nhiïìu hún 5 thaânh phêìn thò hiïëm thêëy vò noá khoá nhúá vaâ khoá àûa vaâo. Nïëu baån àaánh vaâo möåt tïn àún giaãn maâ khöng coá caác dêëu chêëm thò maáy tñnh cuãa baån coá thïí cho rùçng phêìn coân laåi cuãa tïn tûúng tûå nhû cuãa maáy maâ baån àang sûã duång. Do àoá, nïëu töi login vaâo laâ milton vaâ liïn laåc vúái chico thò töi coá thïí chó cêìn àaánh vaâo chico thò coá nghôa laâ chico.iecc.com. Caác khu vûåc Caác khu vûåc tïn àûúåc chia laâm 2 loaåi chñnh: loaåi 3 kyá tûå vaâ loaåi 2 kyá tûå. Caác khu vûåc 3 kyá tûå àûúåc thiïët lêåp theo loaåi töí chûác. Chuáng ta àaä thêëy com duâng cho commercial (thûúng maåi). Baãng 2-2 liïåt kï caác loaåi. Khu vûåc YÁ nghôa com Thûúng maåi edu Caác töí chûác giaáo duåc gov Caác böå vaâ cú quan chñnh quyïìn int Caác töí chûác quöëc tïë (hiïån chuã yïëu göìm NATO) mil Caác àõa àiïím quên sûå net Caác töí chûác maång org Caác loaåi khaác, vñ duå nhû caác töí chûác chuyïn mön Taåi Hoa Kyâ hêìu hïët caác àõa àiïím Internet àïìu coá caác tïn vúái möåt trong caác khu vûåc trïn. úã nhûäng núi khaác, viïåc sûã duång tïn theo khu vûåc àõa lyá, seä àûúåc thaão luêån tiïëp theo, laâ phöí biïën hún.
INTERNET TOAÂN TÊÅP 20 Vanuatu úã àêu? Caác tïn khu vûåc hai kyá tûå àûúåc töí chûác vïì àõa lyá. Möîi khu vûåc tûúng ûáng vúái möåt quöëc gia hoùåc möåt Thûåc thïí Chñnh trõ àûúåc cöng nhêån. Coá möåt danh saách tiïu chuêín chñnh thûác trïn quöëc tïë göìm caác maä quöëc gia hai chûä söë àûúåc sûã duång hêìu nhû nhûng khöng phaãi hoaân toaân khöng thay àöíi nhû möåt danh saách caác khu vûåc hai kyá tûå. Maä quöëc gia cho Canada laâ CA, do àoá möåt àõa àiïím taåi York University taåi Canada àûúåc goåi laâ nexus.yorku.ca. Caác nhaâ àiïìu haânh maång taåi möîi quöëc gia coá thïí gaán cho caác tïn maâ hoå thêëy thñch húåp. Möåt söë quöëc gia coá nhûäng sûå phên chia nhoã hún úã mûác àöå töí chûác, vñ duå möåt àõa àiïím úã möåt trûúâng àaåi hoåc uác àûúåc goåi laâ sait.edu.au. Caác tïn khaác àûúåc gaán möåt caách tuây yá. Taåi Hoa Kyâ, tûúng àöëi ñt maáy tñnh coá tïn trong khu vûåc àõa lyá Hoa Kyâ, àûúåc töí chûác theo tiïíu bang vaâ thaânh phöë. Vò I.E.C.C úã Cambridge, Massachusetts nïn chico.iecc.com tûâng àûúåc biïët àïën nhû iecc.cambridge.ma.us (Luác àoá töi chûa goåi tïn noá laâ chico vò luác àoá noá laâ maáy tñnh duy nhêët maâ töi coá). Taåi Hoa Kyâ, viïåc choån lûåa caác tïn theo khu vûåc àõa lyá hay theo töí chûác khaá laâ tuây yá. Nïëu baån coá möåt hay hai maáy thò tïn àõa lyá laâ dïî hún. Nïëu baån coá nhiïìu hún söë àoá thò tïn töí chûác laâ dïî hún, cho pheáp baån quaãn lyá tïn ngay trong töí chûác cuãa baån (Xem chûúng 6 àïí biïët thïm chi tiïët vïì caách àùng kyá tïn). Baãng 2-3 liïåt kï möåt söë tïn khu vûåc àõa lyá phöí biïën. Coá möåt danh saách àêìy àuã caác khu vûåc àõa lyá trong Phuå luåc A. Khu vûåc Quöëc gia AU UÁc AT AÁo BE Bó CA Canada CZ Seác