Kết quả chuyển gân chày sau điều trị bàn chân rủ tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày đánh giá kết quả phẫu thuật chuyển gân chày sau ra mu chân điều trị bàn chân rủ. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu mô tả hồi cứu trên 33 bệnh nhân (BN) trưởng thành bị biến chứng bàn chân rủ do tổn thương thần kinh hông khoeo ngoài trên 12 tháng không hồi phục, được phẫu thuật chuyển gân chày sau ra mu chân và được cố định vào xương chêm II bằng Stappler, tại bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trong thời gian từ tháng 1/2016 đến tháng 6/2023.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kết quả chuyển gân chày sau điều trị bàn chân rủ tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 539 - THÁNG 6 - SỐ CHUYẤN ĐỀ - 2024 KẾT QUẢ CHUYỂN GÂN CHÀY SAU ĐIỀU TRỊ BÀN CHÂN RỦ TẠI BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG QUÂN ĐỘI 108 Nguyễn Văn Lượng1, Nguyễn Năng Giỏi1 TÓM TẮT 71 SUMMARY Mục tiêu: Đánh giá kết quả phẫu thuật THE RESULTS OF TIBIALIS chuyển gân chày sau ra mu chân điều trị bàn POSTERIOR TRANSFER FOR THE chân rủ. Đối tượng và phương pháp: Nghiên TREATMENT OF FOOT DROP IN THE cứu mô tả hồi cứu trên 33 bệnh nhân (BN) 108 MILITARY CENTRAL HOSPITAL trưởng thành bị biến chứng bàn chân rủ do tổn Objectives: To evaluate the results of tibialis thương thần kinh hông khoeo ngoài trên 12 tháng posterior transfer to foot dorsum for treating foot không hồi phục, được phẫu thuật chuyển gân drop. Subjects and methods: In a retrospective chày sau ra mu chân và được cố định vào xương control study, 33 adult patients with permanent chêm II bằng Stappler, tại bệnh viện Trung ương foot drop secondary to peroneal nerve injury over Quân đội 108 trong thời gian từ tháng 1/2016 đến 12 months underwent tibialis posterior transfer to tháng 6/2023. Kết quả về chức năng được đánh foot dorsum with attachment on the middle giá bằng khả năng gâp mu bàn chân tại thời điểm cuneiform using a stapler at 108 Military Central nghiên cứu và được phân loại thành 4 loại: Rất Hospital from January 2016 to June 2023. tốt, tốt, trung bình, kém. Kết quả: Tại thời điểm Functional outcome was assessed by grading nghiên cứu (trung bình 36,8 tháng sau mổ), lần active foot dorsiflexion at the time of the study lượt có 9 BN, 21 BN, 3 BN có gấp mu chủ động and categorized as excellent, good, moderate, and bàn chân đạt mức rất tốt, tốt và trung bình. Kết poor. Results: At the time of the study (mean luận: Điều trị biến chứng bàn chân rủ do tổn 36.8 months postoperatively), patients had active thương thần kinh hông khoeo ngoài không hồi foot dorsiflexion as excellent: 9, good: 21, and phục, được phẫu thuật chuyển gân chày sau qua moderate: 3 cases. Conclusion: Treatment of màng liên cốt ra mu chân và được cố định vào ireversible foot drop secondary to common xương chêm II bằng Stappler là phương pháp tin peroneal nerve palsy by re-routing of the tibialis cậy để khôi phục gấp mu bàn chân và cân bằng posterior tendon through the interosseous route bàn chân. and fixation to the medial cuneiform using a Từ khóa: Bàn chân rủ; Chuyển gân chày sau; stapler is a reliable method to restore foot foot; liệt thần kinh hông khoeo ngoài.. dorsiflexion and provides balanced foot outcomes. Keywords: Foot drop; tibialis posterior transfer;bàn chân; peroneal nerve palsy. 1 Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Văn Lượng I. ĐẶT VẤN ĐỀ Email: luongnv108@gmail.com Bàn chân rủ không hồi phục là một tổn Ngày nhận bài: 21/4/2024 thương thường gặp trên lâm sàng. Nguyên Ngày phản biện khoa học: 07/5/2024 nhân gây bàn chân rủ có thể do tổn thương Ngày duyệt bài: 23/5/2024 511
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC THƯỜNG NIÊN HỘI HÌNH THÁI HỌC VIỆT NAM - 2024 thần kinh hông khoeo ngoài, thoát vị đĩa thương thần kinh hông khoeo ngoài được đệm, bại não; tổn thương đứt gân chày trước, chuyển gân chày sau ra mu chân, tại bệnh chèn ép khoang cẳng chân,... [1], [2], [3], [4]. viện Trung ương Quân đội 108 trong thời Tổn thương thần kinh hông khoeo ngoài gian từ tháng 1/2016 đến tháng 6/2023. không hồi phục là nguyên nhân thường gặp Tiêu chuẩn lựa chọn: bệnh nhân từ 18 nhất gây ra bàn chân rủ với biểu hiện mất tuổi trở lên, bị biến chứng bàn chân rủ do tổn gấp mu, mất duỗi các ngón và mất xoay thương thần kinh hông khoeo ngoài trên 12 ngoài bàn chân. Có nhiều phương pháp điều tháng và không hồi phục, được phẫu thuật trị biến chứng bàn chân rủ như điều trị bảo chuyển gân chày sau ra mu chân qua màng tồn bằng đeo nẹp chỉnh hình, tuy nhiên, liên cốt và được cố định vào xương chêm II phương pháp này đem lại nhiều phiền toái và bằng Stappler, thời gian từ tháng 1/2016 đến chức năng bàn chân khôi phục ở mức hạn tháng 6/2023. chế. Vì vậy, hầu hết bệnh nhân trẻ được phẫu Tiêu chuẩn loại trừ: BN bị tổn thương thuật chuyển gân để khôi phục chức năng và gân cơ cẳng chân, có tổn thương xương, sự cân bằng của bàn chân và gân chày sau là khớp phối hợp, biến dạng cổ chân, tổn lựa chọn hàng đầu [1-6]. Có nhiều phương thương khác hoặc di chứng chèn ép khoang pháp chuyển gân chày sau ra mu chân như kèm theo. chuyển gân chày sau qua màng liên cốt, BN được vô cảm bằng tê tủy sống, rồi chuyển gân chày sau qua, việc lựa chọn nằm ngửa. BN được dùng kháng sinh dự phương tiện cố định và vị trí cố định gân phòng. chày sau cũng có nhiều cách khác nhau [1-8]. Các bước phẫu thuật: Tại Bệnh viện TWQĐ 108, chúng tôi đã - Bộc lộ điểm bám tận gân chày sau, cắt triển khai chuyển gân chày sau ra mu chân gân tại điểm bám tận, kéo gân lên đường mổ qua màng liên cốt và cố định vào xương sau trong 1/3 dưới cẳng chân. chêm II bằng các Stapler tự tạo bằng đinh - Luồn gân qua màng liên cốt ra mặt Kirschner và cố định cổ chân bằng cọc ép ren trước 1/3 dưới cẳng chân. Luồn gân qua dây ngược chiều. Trong một số năm gần đây, chằng vòng cổ chân xuống mu bàn chân. chúng tôi đã cố định gân chày sau vào xương - Cố định gân chày sau vào xương chêm chêm II bằng 1 stapler và cố định cổ chân II bằng 1 Stapler ở tư thế bàn chân gấp mu bằng nẹp cẳng bàn chân, tuy nhiên, chức có khoảng 100. công trình nghiên cứu tổng kết kết quả điều - Khâu các vết mổ theo lớp. Băng vô trị. Vì vậy, chúng tôi thực hiện nghiên cứu trùng. này nhằm đánh giá kết quả phẫu thuật - Đặt 1 nẹp cẳng bàn chân trong 6 tuần. chuyển gân chày sau qua màng liên cốt ra mu Chăm sóc, điều trị sau mổ: chân và cố định vào xương chêm II bằng BN được dùng thuốc giảm đau, giảm nề Stapler điều trị bàn chân rủ. trong 3-5 ngày, ra viện sau mổ 1-2 ngày. BN được đặt nẹp cẳng bàn chân trong 6 tuần. Sau II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU mổ 3 tuần, BN được tập gấp mu từ từ. Sau 6 Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu mô tuần, BN được tháo nẹp, tì nén, tập gấp duỗi tả hồi cứu trên 33 bệnh nhân (BN) trưởng cổ chân. Sau 3 tháng, BN được tập chạy, bơi thành bị biến chứng bàn chân rủ do tổn nhẹ nhàng và từ từ tăng dần. 512
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 539 - THÁNG 6 - SỐ CHUYẤN ĐỀ - 2024 Các chỉ tiêu nghiên cứu gồm: thương mạch máu thần kinh. Đặc điểm nhóm nghiên cứu: Tuổi, giới, Kết quả xa được đánh giá sau mổ 12 bên tổn thương. tháng theo tiêu chuẩn của Singer và Fripp Biến chứng gần: Nhiễm khuẩn vết mổ, (1958). chảy máu viêm rò vết mổ, tuột gân, tổn Bảng 1: Phân loại của Singer và Fripp[5]. Kết quả Góc gấp mu Biên độ vận động cổ chân Vẹo trong Dáng đi Rất tốt >=10 0 >= 300 Không Bình thường Tốt 100 đến 00 150-300 Không Bình thường Trung bình 00 đến -100 0-150 Nhẹ Rủ nhẹ Xấu < -100
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC THƯỜNG NIÊN HỘI HÌNH THÁI HỌC VIỆT NAM - 2024 khâu nối, ghép thần kinh có thể mang lại kết tôi cho rằng, không nhất thiết phải lấy kèm 1 quả phục hồi thần kinh, tuy rằng kết quả này mảnh xương chêm II nếu cố định gân chày tương đối hạn chế (46% - 54% không hồi sau bằng Stapler. Hầu hết các tác giả đều cho phục). rằng, cần chọn đường đi của gân chuyển đến Thời điểm chuyển gân vị trí cố định ngắn nhất, thẳng nhất có thể, Hầu hết các tác giả cho rằng chuyển gân không xoắn vặn, gấp khúc, cuộn gân, ướm chày sau đơn thuần chỉ thực hiện ở giai đoạn thử độ dài của gân trước khi cố định gân [1, bàn chân liệt rũ, chưa có các biến dạng quan 2,3,4,5,6], [7,8]. Việc tạo đường hầm qua trọng về xương, khớp nên thực hiện sau tổn màng liên cốt cần đủ rộng, kiểm tra lại thấy thương 12 - 14 tháng, cơ động lực nguyên gân trượt dễ dàng trong đường hầm. Chúng vẹn về giải phẫu, chức năng, sức co cơ tốt, tôi cho BN tập vận động nhẹ nhàng cổ chân điều kiện toàn thân cho phép, BN hợp tác tốt sớm sau mổ để tránh dính gân. trong tập vận động phục hồi chức năng trước Việc cố định gân chắc chắn vào xương tụ và sau mổ [1-8]. Chúng tôi nhất trí với quan cốt ở mu chân, ở tư thế bàn chân gấp mu 10 điểm này. Thời gian từ khi tổn thương đến độ là rất quan trọng. Tống Khánh Vinh [5] cố khi phẫu thuật trung bình 13,9±1,6 tháng. định gân chày sau vào xương chêm II bằng Tuy nhiên, BN cần được khám lâm sàng, làm đinh chữ U. Đối với trẻ em, tác giả cố định điện thần kinh cơ để đánh giá xem có hồi bằng các mũi khâu vào xương vì xương phục thần kinh hông khoeo ngoài không chêm nhỏ, nhiều sụn, gân chày sau mảnh, cố trước khi được phẫu thuật. định bằng đinh chữ U không chắc. Tác giả đã Kỹ thuật mổ gặp 1 BN 5 tuổi bật điểm cố định gân phải 33 BN được chúng tôi chuyển đơn độc mổ để khâu cố định lại. Tống Khánh Vinh sử gân chày sau ra mu chân qua đường hầm liên dụng khung cố định ngoài (cọc ép ren ngược cốt cẳng chân với mục đích phục hồi gấp mu chiều) để cố định khớp cổ chân ở tư thế gấp bàn chân đồng thời tạo sự cân bằng cho bàn mu khoảng 10 độ, với mục đích sau khi tháo chân khi được gấp mu, tránh vẹo trong hoặc cố định, bàn chân sẽ đạt được tư thế trung vẹo ngoài bàn chân nếu chuyển gân chày sau bình, bảo đảm độ căng của gân, cơ hợp lý. dưới da. Điều này được nhiều tác giả ủng hộ. Trong quá trình đưa gân đến vị trí cố định, Codivilla [7], là người tiên phong trong đặt cọc ép, cố định gân cần tính toán kỹ càng chuyển gân chày sau với đường hầm qua sao cho gân có độ căng vừa phải, không quá màng liên cốt. Trong nghiên cứu của chúng căng cơ sẽ mất chức năng, quá chùng dẫn tôi, 18/33 BN được đục lấy 1 mảnh xương đến sức co cơ không đủ để vận động gấp mu thuyền đi theo gân chày sau. 15/33 BN chỉ tốt được, bàn chân sẽ còn thuổng, ảnh hưởng lấy gân chày sau đơn thuần. Trên thực tế, đến vận động đi lại. Nguyễn Xuân Thùy sử chúng tôi thấy rằng, khi cố định gân vào dụng chỉ không tiêu (47,4%), hoặc vít xốp xương chêm II bằng Stapler, thì mảnh xương (26,3%) hoặc vít tự tiêu để cố định gân chày thuyền đi cùng ít có tác dụng cố định gân sau vào xương tụ cốt bàn chân [6]. Chúng tôi chày sau vào xương chêm II. Vì vậy, chúng sử dụng 1 stapler để cố định gân chày sau 514
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 539 - THÁNG 6 - SỐ CHUYẤN ĐỀ - 2024 vào xương chêm II, bệnh nhân chỉ phải đeo định vào xương chêm II bằng Stappler là nẹp cẳng bàn chân trong 6 tuần sau mổ, có phương pháp tin cậy để khôi phục gấp mu thể tập gấp mu bàn chân sớm sau mổ, tránh bàn chân và cân bằng bàn chân. dính gân, cứng khớp sau mổ. Đồng thời, nó cũng tạo cho BN có biên độ gấp mu bàn chân TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Yeap JS, Birch R, Singh D (2001), Long- tốt hơn. Góc gấp mu bàn chân sau mổ ở term results of tibialis posterior tendon 30/33 BN đều đạt > 00, trong đó biên độ vận transfer for drop-foot. Int Orthop, 25:114-8. động cổ chân đều trên 150. 3/30 BN chỉ gấp 2. Ozkan T, Tuncer S, Ozturk K, Aydin A, mu ở mức -3 độ, -5 độ, - 8 độ. Nguyên nhân Ozkan S (2009), Tibialis posterior tendon có lẽ là do gân chày sau chưa thật căng khi transfer for persistent drop foot after peroneal cố định, hoặc gân chày sau còn chưa được nerve repair. J Reconstr Microsurg, 25:157- tập tốt trước khi chuyển gân, tập PHCN sau 64. mổ còn chưa tốt,…Nguyễn Xuân Thùy [6] 3. Johnson JE, Paxton ES, Lippe J, et al. gặp 14/38 BN còn rủ nhẹ, 1/38 BN không cải (2015), Outcomes of the bridle procedure for thiện so với trước mổ; 60,6% đạt kết quả tốt the treatment of foot drop. Foot Ankle Int., và rất tốt. Tống Khánh Vinh có kết quả rất 36:1287-96. tốt và tốt là 84,5%, trung bình 12,5% và xấu 4. Carayon A, Bourrel P, Bourges M, Touze M (thất bại) 3,12%. Chúng tôi đạt kết quả rất tốt (1967): Dual transfer of the posterior tibial và tốt là 90,9%, không gặp kết quả xấu. Kết and flexor digitorum longus tendons for drop quả của chúng tôi cao hơn kết quả của foot. Report of thirty-one cases. J Bone Jt Surg, 49:144-8. Nguyễn Xuân Thùy và Tống Khánh Vinh. 5. Tống Khánh Vinh (2009), Kết quả phẫu thuật Nguyên nhân có lẽ là do gân chày sau được chuyển gân chày sau điều trị bàn chân rũ. cố định vững vào xương chêm II khi sử dụng Luận văn Bác sỹ chuyên khoa II, Học viện Stapler, cho phép BN tập phục hồi chức năng quân y. sớm. Chúng tôi cũng không gặp biến chứng 6. Nguyễn Xuân Thùy, Nguyễn Văn Thạch, tổn thương mạch máu, thần kinh, nhiễm Nguyễn Tiến Ngọc, Vương Đình Toàn, khuẩn vết mổ, tuột gân. Điều đó cho thấy sự Nguyễn Văn Khoa (2011), Tạp chí Ngoại an toàn, hiệu quả của kỹ thuật chuyển gân khoa, 5 (43-48). chày sau qua màng liên cốt và cố định bằng 7. Codivilla A (1899): On tendon transplants in Stapler. orthopedic practice [in Italian]. Arch Ortop, 16:225-50. V. KẾT LUẬN 8. Ozkan T, Tuncer S, Ozturk K, Aydin A, Điều trị biến chứng bàn chân rủ do tổn Ozkan S: Surgical restoration of drop foot thương thần kinh hông khoeo ngoài không deformity with tibialis posterior tendon hồi phục, được phẫu thuật chuyển gân chày transfer. Acta Orthop Traumatol Turc. 2007, sau qua màng liên cốt ra mu chân và được cố 41:259-65. 515