Kết quả điều tra thực trạng nghề khai thác thủy sản tại vùng biển ven bờ từ Cửa Lò đến Diễn Châu, tỉnh Nghệ An

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 1/2017<br /> <br /> THOÂNG BAÙO KHOA HOÏC<br /> <br /> KẾT QUẢ ĐIỀU TRA THỰC TRẠNG NGHỀ KHAI THÁC THỦY SẢN<br /> TẠI VÙNG BIỂN VEN BỜ TỪ CỬA LÒ ĐẾN DIỄN CHÂU TỈNH NGHỆ AN<br /> INVESTIGATING OF FISHERY EXPLOITATION ALONG THE COASTAL AREA<br /> FROM CUA LO TO DIEN CHAU DISTRICT, NGHE AN PROVINCE<br /> Nguyễn Thị Hoa Hồng1, Trần Đức Phú2, Nguyễn Văn Lục3<br /> Ngày nhận bài: 06/02/2017; Ngày phản biện thông qua: 20/02/2017; Ngày duyệt đăng: 10/3/2017<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bài báo nhằm cung cấp thông tin thực trạng hoạt động khai thác thuỷ sản trong vùng biển ven bờ từ thị<br /> xã Cửa Lò đến huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An gọi chung là vùng biển nghiên cứu (VBNC). VBNC có diện tích<br /> khoảng 1667km2, ở đó có vịnh Diễn Châu độ sâu chỉ từ 5÷7m và hai bãi tôm Diễn Châu, Cửa Hội [4] thuận tiện<br /> cho nghề lưới rê, lưới kéo, câu và nghề khác (lồng bẫy, mành, vó...) hoạt động. Với nguồn lợi đa dạng, phong<br /> phú đã làm cho số lượng tàu thuyền hoạt động trong VBNC liên tục tăng từ 1303 (2011) lên 1473 tàu (2016);<br /> trung bình mỗi năm tăng 34 chiếc; trong đó có cả những tàu công suất lớn hơn 20cv và nhiều loại tàu thuyền,<br /> dụng cụ có tính huỷ diệt, phá hoại ngư trường và nguồn lợi.<br /> Bài báo cũng cho biết thực trạng ngày càng gia tăng số lượng tàu thuyền hoạt động khai thác trong<br /> VBNC đã làm cho năng suất và sản lượng khai thác ngày càng giảm, trong khi đó tàu thuyền dưới 20cv hầu<br /> hết cũ kỹ, chất lượng vỏ máy kém, trình độ ngư dân thấp...rất khó cho chủ trương cải tiến tàu thuyền để vươn<br /> lộng ra khơi.<br /> Từ khoá: Vùng biển ven bờ, Diễn Châu, Cửa Lò, thực trạng<br /> ABSTRACT<br /> The purpose of this article is to provide information on fisheries exploitation along the coastal area from<br /> Cua Lo town to Dien Chau district, Nghe An province (hereafter referred to as VBNC - the marine area under<br /> research). VBCN covers an area of 1667 square kilometres home to Dien Chau bay, has the depth of 5-7 metres,<br /> and two shrimp grounds (Dien Chau and Cua Hoi) [4], which are suitable for trawls, drift nets, line fishing and<br /> others (cages, traps, trammels, lift nets...). Due to the rich resources, the number of fishing ships, boats in the<br /> VBCN has increased continuously from 1303 ships (2011) to 1473 ships (2016); which is about 34 each year<br /> on an average. These include ships of bigger than 20HP and many ships have tools which can exterminate or<br /> damage the fishery grounds and resources severely. The article also points out that the increase in the number<br /> of ships, boats has caused the exploitation productivity and output to decline. Moreover, most of ships, boats<br /> with less than 20HPare old, and their hulls have poor quality; and fishermen are not well-trained... These<br /> cause difficulties in implementing the policy on improving ships and boats for offshore fishing.<br /> Keywords: Coastal area, Dien Chau, Cua Lo, status<br /> <br /> Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn<br /> Viện Khoa học và công nghệ khai thác - Trường Đại học Nha Trang<br /> 3<br /> Viện Hải dương học Nha Trang<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 29<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Vùng biển ven bờ từ Diễn Châu đến Cửa<br /> Lò gọi chung là vùng biển nghiên cứu ký hiệu<br /> là VBNC. Phía Tây VBNC được giới hạn bởi<br /> đường bờ biển các huyện Diễn Châu, Nghi<br /> Lộc, thị xã Cửa Lò; phía Đông là tuyến bờ;<br /> phía Nam giáp với tỉnh Hà Tĩnh còn phía Bắc<br /> giáp vùng biển ven bờ huyện Quỳnh Lưu [2].<br /> Trong VBNC có vịnh Diễn Châu là nơi sinh sản,<br /> nuôi dưỡng các loài hải sản cung cấp nguồn<br /> lợi phong phú và đa dạng cho cả vùng biển.<br /> VBNC có bãi tôm Diễn Châu và Cửa Hội nằm<br /> dọc theo tuyến bờ, từ vĩ độ 17-190 Bắc. Nguồn<br /> lợi chủ đạo của vùng biển là cá, chiếm 65,5%;<br /> sau đó là giáp xác chiếm 30,1%, còn lại là mực<br /> và các loài hải sản khác [4]. Vùng biển nghiên<br /> cứu có nền đáy bằng phẳng, độ sâu nhỏ, đặc<br /> biệt là vịnh Diễn Châu có độ sâu từ 5÷7m, rất<br /> thuận lợi cho nghề lưới kéo, lưới rê và nghề<br /> câu của ngư dân sống trên bờ biển phát triển.<br /> Trong nhiều năm qua đội tàu thuyền khai<br /> thác thuỷ sản trong VBNC liên tục gia tăng từ<br /> 1303 chiếc (2011) lên 1473 (2016) trong đó<br /> có cả những tàu công suất lớn hơn 20cv hoạt<br /> động sai tuyến. Ngoài ra còn có nhiều loại tàu<br /> thuyền, dụng cụ có tính huỷ diệt, phá hoại ngư<br /> trường và nguồn lợi. Thực trạng này đã làm<br /> cho năng suất và sản lượng khai thác trong<br /> VBNC ngày càng giảm dẫn đến nguy cơ huỷ<br /> diệt nguồn lợi. Mặc dù Ủy ban nhân dân tỉnh<br /> Nghệ An đã có nhiều chủ trương nhằm khắc<br /> phục tình trạng trên nhưng kết quả chưa đạt<br /> được như mong muốn.<br /> Cần phải tiến hành điều tra xác định đầy đủ<br /> các số liệu thực trạng hoạt động khai thác làm<br /> cơ sở khoa học cho việc phân tích, đánh giá để<br /> đề xuất những giải pháp nhằm khai thác hợp lý<br /> góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất và bảo<br /> vệ nguồn lợi thuỷ sản trong VBNC.<br /> II. TÀI LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu<br /> Số liệu thứ cấp được khai thác từ các<br /> số liệu thống kê của địa phương [1,3], công<br /> trình khoa học liên quan như các báo cáo tổng<br /> <br /> 30 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> Số 1/2017<br /> kết đề tài; bài báo trong và ngoài nước; báo<br /> cáo khoa học hội thảo về khai thác nguồn lợi<br /> thuỷ sản....<br /> Số liệu sơ cấp được thu thập từ phỏng vấn<br /> và khảo sát trực tiếp theo mẫu phiếu điều tra<br /> xây dựng sẵn theo hình thức ngẫu nhiên và đại<br /> diện. Số lượng tàu thuyền thực tế hoạt động<br /> khai thác trong VBNC giai đoạn từ 2011-2016<br /> được tiến hành qua 5 bước như sau:<br /> Bước 1: Xác định danh sách tàu thuyền<br /> khai thác thuỷ sản của huyện Diễn Châu, Nghi<br /> Lộc, Cửa Lò (tạm gọi là địa phương nghiên<br /> cứu (ĐPNC)):<br /> Bước 2: Xác định danh sách sơ bộ tàu<br /> thuyền hoạt động khai thác trong VBNC:<br /> Bước 3: Xác định tàu thuyền khai thác thuỷ<br /> sản ra hoặc vào VBNC<br /> Bước 4: Kiểm chứng thực tế tàu thuyền<br /> hoạt động trong VBNC<br /> Bước 5: Lập danh sách tàu thuyền thực tế<br /> hoạt động trong VBNC<br /> Thông tin về năng suất khai thác, sản lượng,<br /> ngư cụ, kích thước mắt lưới, sản phẩm... được<br /> xác định thông qua số liệu điều tra trong giai<br /> đoạn 2011-2016 và tham vấn chuyên gia bằng<br /> cách khảo sát trực tiếp và gián tiếp từ thuyền<br /> trưởng, thuyền viên; cán bộ quản lý nghề cá tại<br /> các cấp; nậu vựa tại bến cá kết hợp phương<br /> pháp đánh giá nhanh nông thôn (PRA), phỏng<br /> vấn cá nhân trực tiếp, qua điện thoại và email,<br /> quan sát trực tiếp...<br /> 2. Phương pháp xử lý số liệu<br /> Tiến hành hiệu chỉnh số liệu thu được và<br /> làm sạch các phiếu câu hỏi điều tra. Xử lý và<br /> phân tích thông tin bằng kiến thức chuyên môn<br /> thông qua Microsoft Excel.<br /> 3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu<br /> 3.1. Phạm vi nghiên cứu<br /> Phạm vi về không gian: Vùng biển ven bờ<br /> và các xã ven biển thuộc huyện Diễn Châu,<br /> Nghi Lộc và thị xã Cửa Lò tỉnh Nghệ An [5].<br /> Phạm vi thời gian: từ năm 2012 đến 2016.<br /> 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động khai<br /> thác thuỷ sản tại vùng biển nghiên cứu.<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 1/2017<br /> <br /> III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN<br /> 1. Cơ cấu đội tàu thực tế hoạt động khai thác thuỷ sản trong VBNC<br /> Bảng 1. Cơ cấu đội tàu thực tế hoạt động trong VBNC theo địa phương<br /> Năm<br /> <br /> Diễn Châu<br /> <br /> Nghi Lộc<br /> <br /> Cửa Lò<br /> <br /> Tỉnh Khác<br /> <br /> Tổng<br /> <br />