Kết quả phẫu thuật cố định cột sống do chấn thương và bệnh lý bằng nẹp vít qua cuống tại Bệnh viện đa khoa Đa Khoa Hợp Lực

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> KẾT QUẢ PHẪU THUẬT CỐ ĐỊNH CỘT SỐNG DO CHẤN THƯƠNG<br /> VÀ BỆNH LÝ BẰNG NẸP VÍT QUA CUỐNG<br /> TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HỢP LỰC THANH HOÁ<br /> Nguyễn Thanh Vân*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Chấn thương cột sống – tuỷ sống thường để lại di chứng liệt bại, tỷ lệ tàn phế và tử vong cao<br /> trong các loại chấn thương đặc biệt là tổn thương tuỷ cổ. Do vậy cần phẫu thuật sớm để cứu sống người bệnh.<br /> Việc chẩn đoán và điều trị còn gặp nhiều khó khăn nhất là tại bệnh viện tuyến Tỉnh. Chúng tôi thống kê lại các<br /> trường hợp phẫu thuật cố định cột sống tại BV đa khoa Hợp Lực để có cái nhìn tổng quan về nhóm bệnh lý này ở<br /> địa phương.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu tiến cứu, trong thời gian từ tháng 5/2011 đến 5/2012 tại bệnh viên Đa Khoa<br /> Hợp Lực, trên các BN được tiến hành phẫu thuật cố định cột sống lưng – thắt lưng bằng nẹp vít qua cuống điều<br /> trị chấn thương cột sống mất vững và bệnh nhân xẹp, trượt cột sống bẩm sinh.<br /> Kết quả: Trong 47 BN trong mẫu nghiên cứu: gặp phần lớn là tổn thương cột sống ở đoạn D12–L1 và L5–<br /> S1 với tỷ lệ 23,41% và 51,06%. Lứa tuổi trung niên hay gặp chấn thương là lực lượng lao động chủ yếu nam và<br /> nữ xấp xỉ nhau (nam/nữ = 1,23 lần). Nguyên nhân chấn thương cột sống là do tai nạn giao thông và tai nạn lao<br /> động chiếm tỷ lệ lớn. Nguyên nhân bệnh lý ít gặp hơn. Phương pháp phẫu thuật chủ yếu là nẹp vít qua cuống<br /> đơn thuần (42,55%) và phần lớn cố định đoạn cột sống qua 2 đến 3 đốt (89.36%). Kết quả điều trị tốt: Frankel E<br /> 95,74%, chỉ có 2 trường hợp kém, thiếu hụt vận động Frankel D 4,26%.<br /> Kết luận: Phẫu thuật cố định cột sống ngực và thắt lưng tại BV đa khoa Hợp Lực bước đầu cho kết quả tốt.<br /> Từ khóa: cố định cột sống, bắt vis qua cuống cung<br /> <br /> ABSTRACT<br /> RESULTS OF THE SPINAL, FIXATION SURGERIES FOR INJURIES AND DAMAGES BY<br /> PEDICLE SCREW PLACEMENT THROUGH VERTEBRAL COLUMN AT THE HOP LUC<br /> GENERAL HOSPITAL<br /> Nguyen Thanh Van* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 4 - 2012: 346 - 350<br /> Objective: Of all injuries, spinal column and spinal cord injuries, especially cervical spine trauma in the<br /> neck area, often cause paralysis with a high percentage of disabilities and fatalities. The earlier operation takes<br /> place, the less severe the consequences are. The diagnosis and treatment still encounter many difficulties,<br /> especially at the provincial hospitals.<br /> Methods: A prospective study from 5/2011 to 5/2012, in Hop Luc general hospital, for patients with<br /> traumatic unstable column and congenital flat column, that has been treated with pedicle screw placement<br /> through vertebral column operations to fix the back column and waist level, who has<br /> Results: There are 47 patients. Most of the injuries were in the D12-L1 and L5-S1 levels with a ratio of<br /> 23.41% and 51.06%. Injuries at the middle-aged group who are often the bread runner in their families: the ratio<br /> between male and female patients are similar (male/ female: 1.23 times). Common cases of vertebral column<br /> * Khoa Ngoại-Sọ não-Cột sống-Lồng ngực BV Đa Khoa Hợp Lực_Thanh Hóa<br /> Tác giả liên lạc: BSCKII Nguyễn Thanh Vân<br /> <br /> 346<br /> <br /> Email:hoplucth@gmail.com<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> trauma are traffic and labor accidents accounting for most cases. Medical cases are less common. Major operation<br /> is common pedicle screw placement through vertebral column (42.55%) and mostly the fixation through 2-3<br /> vertebras (89.36%). Good operation results: Frankel E 95.74%, only two case was weak and lack of exercise<br /> frankel D 4.26%.<br /> Conclusion: Pedical screw fixation in the Hop Luc General Hospital has proved to be effective with many<br /> good results.<br /> Key word: pedicle crew fixation.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Chấn thương cột sống- tuỷ sống thường để<br /> lại di chứng liệt, bại, tỷ lệ tàn phế và tử vong cao<br /> (đặc biệt là tổn thương tuỷ cổ) trong các loại<br /> chấn thương. Do vậy cần phẫu thuật sớm, đúng<br /> nguyên tắc mới hi vọng giảm bớt những di<br /> chứng, biến chứng, giảm chi phí và thời gian<br /> điều trị cho người bệnh(2,6).<br /> Việc chẩn đoán và điều trị còn gặp nhiều<br /> khó khăn, nhất là các bệnh viện tuyến tỉnh, phẫu<br /> thuật sớm những trường hợp tổn thương cột<br /> sống mất vững, trượt cột sống, xẹp lún cột sống<br /> do chấn thương cũng như bệnh lý, mục đích trả<br /> <br /> Đánh giá kết quả sau mổ dựa vào bảng phân<br /> loại của Frankel(4).<br /> Bảng 1: Phân loại tổn thương thần kinh của Frankel<br /> Loại<br /> A<br /> B<br /> C<br /> D<br /> E<br /> <br /> Đặc Điểm<br /> Liệt hoàn toàn, không có bất kỳ cảm giác hay vận<br /> động nào dưới mức tổn thương.<br /> Liệt không hoàn toàn: Còn cảm giác – mất vận<br /> động<br /> Liệt không hoàn toàn: Còn cảm giác + vận động<br /> đến 2/5<br /> Liệt không hoàn toàn: Còn cảm giác + vận động<br /> còn 3/5, 4/5<br /> Bình thường: Cảm giác và vận động trở lại bình<br /> thường<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu và bàn luận<br /> Bảng 2: Tuổi và giới<br /> <br /> lại chức năng cột sống, phục hồi giải phẫu, trả<br /> lại cho người bệnh cuộc sống lao đông sinh hoạt<br /> bình thường.<br /> Trong thời gian từ tháng 5/2011 đến tháng<br /> 5/2012 bệnh viện Đa Khoa Hợp Lực đã tiến hành<br /> phẫu thuật cố định cột sống bằng nẹp vít qua<br /> cuống cho 47 bệnh nhân và chấn thương cột<br /> sống – tuỷ sống và bệnh nhân xẹp, trượt cột<br /> sống bẩm sinh.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Gồm 47 bệnh nhân được mổ cố định cột<br /> sống tại bệnh viện Đa Khoa Hợp Lực Thanh<br /> Hoá từ 5/2011 đến tháng 5/2012.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Tiến cứu, trực tiếp mổ và theo dõi tại khoa<br /> phẫu thuật sọ não – chấn thương và lồng ngực.<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> Tuổi<br /> <br /> Giới Tính<br /> Nam<br /> <br /> 10 - 20<br /> 21 - 30<br /> 31 - 40<br /> 41 - 50<br /> 51 - 60<br /> 61 - 70<br /> Tổng<br /> <br /> 1<br /> 8<br /> 9<br /> 5<br /> 3<br /> 26<br /> <br /> Nữ<br /> 1<br /> 3<br /> 5<br /> 7<br /> 5<br /> 20<br /> <br /> Cộng<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> 11<br /> 14<br /> 12<br /> 8<br /> 47<br /> <br /> 2,13<br /> 2,13<br /> 23,40<br /> 29,79<br /> 25,53<br /> 17,02<br /> 100,00<br /> <br /> Lứa tuổi hay gặp từ 31 đến 60 (78,72%), 41<br /> đến 50 (29,79%) nam nhiều hơn nữ không đáng<br /> kể (26/21 xấp xỉ 1,23 lần). Đây là lực lượng lao<br /> động chính trong xã hội.<br /> Bảng 3: Vị trí tổn thương<br /> Số bệnh nhân<br /> Đốt sống<br /> tổn<br /> Không liệt Cộng Tỷ lệ % Ghi Chú<br /> thương Liệt tuỷ<br /> tuỷ<br /> D11<br /> D12<br /> L1<br /> L2<br /> L3<br /> L4<br /> <br /> 1<br /> 5<br /> 6<br /> 1<br /> 3<br /> 1<br /> <br /> 1<br /> 5<br /> 6<br /> 1<br /> 3<br /> 1<br /> <br /> 2,13<br /> 10,64<br /> 12,77 17 trường<br /> hợP<br /> 2,13 (36,17%)<br /> 6,38<br /> 2,13<br /> <br /> 347<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> C4-C5<br /> D12-L1<br /> L1-L2<br /> L2-L3<br /> L4-L5<br /> L5-S1<br /> Cộng<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> 1<br /> 1<br /> 13<br /> 11<br /> 46<br /> <br /> thương và lỏng lẻo cột sống phải cố định là 25<br /> 4,26<br /> 2<br /> 4,26<br /> 2<br /> 1<br /> 2,13<br /> 1<br /> 2,13<br /> 13 27,66 24 TH<br /> 11 23,40 (51,06%)<br /> 47 100,00<br /> <br /> Tổn thương 1 đốt có 17 trường hợp chiếm<br /> 36,17%.<br /> Chấn thương cột sống thường gây tổn<br /> thương ở đốt D12 và L1 (đốt bản lề), có 11/17<br /> trường hợp chiếm 64,70%.<br /> Tổn thương 2 đốt liên tiếp là 30 trường hợp<br /> chiếm 63,83%.<br /> Trượt cột sống bẩm sinh do gãy eo hay mắc<br /> phải do chấn thương thường xảy ra ở liền đốt<br /> sống L4 – L5 (27,66%) và L5-S1 (23,40%). Tổn<br /> thương ở L4-L5 và L5-S1 đã chiếm hơn một nửa<br /> 51,06%.<br /> Bảng 4: Nguyên nhân<br /> Nguyên Nhân<br /> Giao thông<br /> Tai nạn<br /> Lao động<br /> Sinh hoạt<br /> Xẹp lún do di chứng chấn<br /> thương<br /> Trượt cột sống bẩm sinh<br /> Bệnh lý Trượt cột sống do di chứng<br /> chấn thương<br /> Thoát vị đĩa đệm lỏng lẻo cột<br /> sống<br /> Tổng<br /> <br /> trường hợp chiếm 53,19%.<br /> Bảng 5: Triệu chứng lâm sàng<br /> TT<br /> 1<br /> <br /> Triệu chứng<br /> Đau hông<br /> <br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> <br /> Đau tăng khi ho, hắt hơi<br /> <br /> 9<br /> 10<br /> 11<br /> 12<br /> 13<br /> 14<br /> 15<br /> 16<br /> 17<br /> <br /> Số lượng<br /> Tỷ lệ %<br /> bệnh nhân<br /> 8<br /> 17,02<br /> 4<br /> 8,51<br /> 5<br /> 10,64<br /> <br /> Teo cơ<br /> Bại hai chân<br /> Liệt nặng bàn chân<br /> Hội chứng đuôi ngựa<br /> yếu sức cơ ngón cái<br /> Gù và lệch vẹo cột sống<br /> dấu hiệu Lasegue (+