Khảo sát chất lượng bữa ăn dặm cho trẻ từ 6-24 tháng tuổi đến khám dinh dưỡng tại Bệnh viện Nhi Đồng 2

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG BỮA ĂN DẶM CHO TRẺ TỪ 6 -24 THÁNG<br /> TUỔI ĐẾN KHÁM DINH DƯỠNG TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2<br /> Nguyễn Thị Thu Hậu*,Trần Thị Hoài Phương*, Nguyễn Hoàng Nhựt Hoa*, Trần Hồng Nhân**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát chất lượng bữa ăn dặm cho trẻ từ 6 -24 tháng tuổi khám dinh dưỡng tại bệnh viện Nhi<br /> Đồng 2.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Cắt ngang mô tả.<br /> Kết quả: từ tháng 6-8/2010, nghiên cứu trên 252 bệnh nhân từ 6-24 tháng tuổi đến khám dinh dưỡng tại<br /> bệnh viện Nhi Đồng 2, trong đó 36,9% ở thành phố Hồ Chí Minh và 63,1% ở tỉnh khác. Tỉ lệ trẻ được ăn đủ 4<br /> nhóm thực phẩm chỉ chiếm 77%. Không cho ăn chất béo ở nhóm tuổi 6 – 9 tháng chiếm tỉ lệ cao nhất( 35,7%),<br /> thiếu béo trong khẩu phần còn cao: 9-12 tháng: 31,6%, 12-18 tháng: 44,4%, 18-24 tháng: 48,7%. Cung cấp đủ<br /> chất đạm: cao nhất ở tuổi 9 – 12 tháng ( 66,6%), không cho ăn chất đạm: chiếm tỉ lệ cao nhất ở nhóm tuổi 6 – 9<br /> tháng (26, 2%). Tuy nhiên, tỉ lệ ăn thừa đạm của các lứa tuổi: từ 15,6%-20,5%. 28,2-43,9% còn thiếu rau trong<br /> bữa ăn.<br /> Kết luận: Việc hướng dẫn chế biến thức ăn dặm thích hợp theo lứa tuổi cho phụ huynh cần được tiến hành<br /> thường xuyên và tích cực hơn. Ngoài chú trọng về cung cấp đủ chất béo, rau, cần lưu ý cả việc cho trẻ ăn quá<br /> thiếu hay quá thừa chất đạm.<br /> Từ khóa: suy dinh dưỡng, ăn dặm, ăn bổ sung, bổ sung các chất dinh dưỡng.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> QUALITY OF COMPLEMENTARY FOODS FOR CHILDREN AGED 6 - 24 MONTHS AT<br /> NUTRITIONAL CONSULTATION UNIT OF CHILDREN’S HOSPITAL 2<br /> Nguyen Thi Thu Hau,Tran Thi Hoai Phuong, Nguyen Hoang Nhut Hoa, Tran Hong Nhan,<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 4 - 2010: 277 - 280<br /> Objectives: Determine the quality of complementary foods for children aged 6-24 months who come to<br /> nutritional consultation unit of Children’s hospital 2.<br /> Methods: Descriptive cross-sectional study.<br /> Results: From June to August, 2010, 252 patients of Nutritional Consultation Unit of Children’s hospital<br /> 2 were enrolled in this study. 36.9% of them lived in Ho Chi Minh city and 63.1% in other provinces. 77%<br /> children were provided enough 4 groups of food. The highest non- fat supplement rate was in 6-9 months group<br /> (35.7%), rates of fat lacking in foods were high:3.6% in aged 9-12 months, 44.4% in aged 12-18months,48.7% in<br /> aged 18-24 months. Enough protein providing were best in aged of 9-12 months (66.6%), protein lacking highest<br /> in 6-9 months (26.2%). However, 15.6-20.5% of children were provided too much protein.28.2-43.9% of them<br /> were undersupplied of vegetable.<br /> Conclusions: Training of appropriate method to introduce complementary food for children should be held<br /> more effectively and more regularly. Besides targeting at how to provide enough fat, vegetable, it should be noted<br /> at undersupply or oversupply of protein.<br /> * Bệnh viện Nhi Đồng 2, ** Trường Cao đẳng Kinh tế công nghệ<br /> Tác giả liên lạc: KTV.Trần Thị Hoài Phương, ĐT: 0908435540, Email: phuongdinhduong2000@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Key words: malnutrition, weaning, complementary feeding, nutrients supply.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Dinh dưỡng hợp lý vô cùng quan trọng<br /> trong việc giúp trẻ có thể phát triển được hết<br /> tiềm năng của cơ thể(1). Hai năm đầu đời của trẻ<br /> là giai đoạn cao điểm của tình trạng chậm tăng<br /> trưởng, thiếu vi chất dinh dưỡng, và các bệnh<br /> nhiễm khuẩn(2). Chất lượng bữa ăn dặm đóng<br /> vai trò quan trọng phòng chống suy dinh<br /> dưỡng. Phòng Khám Dinh Dưỡng của bệnh viện<br /> Nhi đồng 2 tiếp nhận rất nhiều thân nhân bệnh<br /> nhi đến tham vấn về vấn đề nuôi dưỡng trẻ,<br /> trong đó có khá nhiều bệnh nhi ở lứa tuổi từ 6 –<br /> 24 tháng tuổi. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu:<br /> “Khảo sát chất lượng bữa ăn dặm của trẻ từ 6 –<br /> 24 tháng tuổi đến khám tại Phòng Khám Dinh<br /> Dưỡng Bệnh Viện Nhi Đồng 2”. Trên cơ sở đó,<br /> đưa ra những giải pháp can thiệp để cải thiện<br /> tình trạng dinh dưỡng cho trẻ nhóm tuổi ăn<br /> dặm.<br /> <br /> Thời gian<br /> Tháng 6/2009-8/2010.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> Trẻ 6-24 tháng tuổi đến khám Dinh dưỡng,<br /> không mắc các bệnh mạn tính, bẩm sinh, có<br /> người chăm sóc trực tiếp đi cùng, đồng ý<br /> phỏng vấn.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Ngoài lứa tuổi trên, không có người chăm<br /> sóc trực tiếp đi cùng, có bệnh lý mạn tính bẩm<br /> sinh, không đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Cắt ngang mô tả.<br /> <br /> Phương pháp lấy mẫu<br /> Thuận tiện, theo công thức<br /> Z2 1-α/2 P(1-P)<br /> N= -----------------------d2<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Mục tiêu chung<br /> Tìm hiểu về chất lượng trong bữa ăn dặm<br /> của trẻ từ 6 – 24 tháng tuổi đến khám tại Phòng<br /> Khám Dinh Dưỡng Bệnh Viện Nhi Đồng 2.<br /> Mục tiêu chuyên biệt<br /> - Xác định các đặc điểm của dân số nghiên<br /> cứu<br /> - Xác định tỉ lệ trẻ được ăn đủ 4 nhóm<br /> thực phẩm.<br /> - Xác định tỉ lệ cung cấp chất béo trong<br /> thực hành ăn bổ sung theo từng lứa tuổi.<br /> - Xác định tỉ lệ cung cấp chất đạm trong<br /> thực hành ăn bổ sung theo từng lứa tuổi.<br /> - Xác định tỉ lệ cung cấp nhóm rau trong<br /> thực hành ăn bổ sung theo từng lứa tuổi.<br /> <br /> Với α: xác suất sai lầm loại 1, α =0.05<br /> d: sai số cho phép, d= 0.05<br /> P: trị số mong muốn của tỉ lệ, theo NC tại<br /> NĐ1, lấy P=0.224<br /> P= 0.239 (tỉ lệ trẻ cho ăn đủ dầu, đạm), mẫu =<br /> 263 và 279 bệnh nhân<br /> <br /> Thu thập số liệu<br /> Phỏng vấn trực tiếp bằng bảng câu hỏi.<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Nhập và xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS<br /> 11.5 for Windows.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Trẻ em từ 6 – 24 tháng tuổi và người trực<br /> tiếp nuôi dưỡng trẻ đến khám tại Phòng khám<br /> dinh dưỡng Bệnh Viện Nhi Đồng 2.<br /> <br /> Biểu đồ 1. Đặc điểm dân số nghiên cứu<br /> <br /> 2Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> Nhận xét: Có 252 trẻ đủ tiêu chuẩn được<br /> nhận vào lô nghiên cứu trong đó:<br /> Có 122 trẻ nam (chiếm 48,4%) và 130 trẻ nữ<br /> (chiếm 51,6%).<br /> Lứa tuổi: 6-9 tháng tuổi: 84 trẻ (33,3%); 10-12<br /> tháng: 57 trẻ (22,6%); 13-18 tháng: 72 trẻ (28,6%),<br /> 19- 24 tháng: 39 trẻ (15,5%).<br /> Thành phố Hồ Chí Minh: 36,9%. Tỉnh khác là<br /> 63,1%.<br /> Nguyên nhân đến khám: phần lớn vì dinh<br /> dưỡng (biếng ăn, không lên cân, chậm lên cân)<br /> hoặc vì các rối loạn ăn uống khi mắc bệnh cấp<br /> tính (hô hấp, tiêu hóa, …).<br /> Tất cả trẻ đều đã được cho ăn dặm.<br /> <br /> Biểu đồ 2. Tỉ lệ được ăn đủ bốn nhóm chất<br /> * Nhận xét: Qua khảo sát việc ăn bốn nhóm<br /> chất trong khẩu phần ăn bổ sung của trẻ nhận<br /> thấy: Trong số trẻ đến khám có 77% được cho ăn<br /> đủ bốn nhóm chất, 23% trẻ bị cho ăn không đủ<br /> bốn nhóm chất vì đa số các bà mẹ cho rằng con<br /> còn nhỏ nên không cho ăn.<br /> Bảng 1. Xác định tỉ lệ cung cấp chất béo theo từng<br /> lứa tuổi<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> 6-9 th<br /> <br /> 9-12th<br /> <br /> 12-18th<br /> <br /> 18-24th<br /> <br /> Không ăn<br /> <br /> 35,7<br /> <br /> 8,8<br /> <br /> 4,2<br /> <br /> 12,8<br /> <br /> Thiếu<br /> <br /> 29,8<br /> <br /> 31,6<br /> <br /> 44,4<br /> <br /> 48,7<br /> <br /> Đủ<br /> <br /> 33,3<br /> <br /> 59,6<br /> <br /> 45,8<br /> <br /> 38,5<br /> <br /> Thừa<br /> <br /> 1,2<br /> <br /> 0<br /> <br /> 5,6<br /> <br /> 0<br /> <br /> Bảng 2. Xác định tỉ lệ cung cấp chất đạm theo từng<br /> lứa tuổi:<br /> Tỉ lệ %<br /> 6-9 th<br /> Không cho ăn 26,2<br /> Thiếu<br /> 17,9<br /> Đủ<br /> 35,7<br /> Thừa<br /> 20,2<br /> <br /> 9-12th<br /> 1,8<br /> 15,8<br /> 66,6<br /> 15,8<br /> <br /> 12-18th<br /> 4,2<br /> 13,9<br /> 55,5<br /> 26,4<br /> <br /> 18 -24th<br /> 2,6<br /> 20,5<br /> 56,4<br /> 20,5<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 3. Xác định tỉ lệ cung cấp nhóm rau theo từng<br /> lứa tuổi<br /> Tỉ lệ %<br /> Không cho ăn<br /> Thiếu<br /> Đủ<br /> Thừa<br /> <br /> 6-9 th<br /> 31,0<br /> 28,6<br /> 39,3<br /> 1,2<br /> <br /> 9-12th<br /> 3,5<br /> 43,9<br /> 50,9<br /> 1,8<br /> <br /> 12-18th<br /> 9,7<br /> 37,5<br /> 51,4<br /> 7,4<br /> <br /> 18-24th<br /> 12,8<br /> 28,2<br /> 59,0<br /> 0<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy trẻ ở tỉnh có<br /> vấn đề về dinh dưỡng cao hơn trẻ ở TPHCM.<br /> Điều này phù hợp với báo cáo của Trung tâm<br /> Dinh dưỡng TPHCM: tỉ lệ SDD ở trẻ < 5 tuổi tại<br /> TPHCM thấp nhất trong cả nước(2).<br /> Một số nghiên cứu trong và ngoài nước đã<br /> phản ánh thời kì trẻ có nguy cơ cao bị suy sinh<br /> dưỡng là thời gian trẻ bắt đầu ăn bổ sung(1). Để<br /> đảm bảo thức ăn bổ sung của trẻ đáp ứng được<br /> nhu cầu dinh dưỡng thì trẻ cần phải cho ăn<br /> đúng thời điểm, ăn đủ bốn nhóm chất (tinh bột,<br /> đạm, béo, rau củ) và đủ số lượng mỗi nhóm.<br /> Qua đó, việc cung cấp thông tin đầy đủ đến các<br /> bà mẹ thông qua việc tuyên truyền và tư vấn<br /> dinh dưỡng là rất cần thiết. So với NC trước đây<br /> tại Nhi đồng 2 năm 2009, 61,1% bà mẹ không<br /> biết chế biến bữa ăn dặm đúng cách và cho ăn<br /> không đủ 4 nhóm thức ăn(2) tỉ lệ 77% bữa ăn có<br /> hiện diện của 4 nhóm chứng tỏ công tác tuyên<br /> truyền đã có kết quả hơn, nhưng vẫn cần nhiều<br /> nỗ lực.<br /> Tỉ lệ trẻ từ 6- 9 tháng không được cho ăn chất<br /> béo là cao nhất (35,7%). Ở độ tuổi này, các bà mẹ<br /> nghĩ trẻ sẽ bị khó tiêu khi cho thêm chất béo vào<br /> bữa ăn hoặc trẻ dùng bột ăn liền nên không bổ<br /> sung. Với trẻ ở lứa tuổi ăn cháo, mẹ đã có ý thức<br /> bổ sung dầu ăn nhưng vẫn chưa đủ số lượng,<br /> 31,6% trẻ 9-12 tháng, 44,4% trẻ 12-18 tháng bị<br /> thiếu béo trong khẩu phần và trẻ ở độ tuổi có thể<br /> ăn cơm nát hoặc cháo xen kẻ thì tỉ lệ này càng<br /> tăng lên: đến 48,7% trẻ ăn thiếu béo. Kết quả này<br /> cũng giống như một nghiên cứu ở tỉnh Phú Thọ:<br /> trẻ dưới 12 tháng được bổ sung dầu vào bữa ăn<br /> rất ít chỉ chiếm 3,6% trên tổng số nhu cầu cơ thể.<br /> Tỉ lệ ăn thiếu béo sẽ làm tăng nguy cơ suy dinh<br /> dưỡng ở trẻ dưới 5 tuổi do đậm độ năng lượng<br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> 3<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> của bữa ăn thấp và ảnh hưởng không nhỏ đến<br /> sự phát triển của hệ thần kinh cũng như vần đề<br /> thể chất về sau. Do đó, cần đẩy mạnh công tác<br /> truyền thông về việc bổ sung đầy đủ dưỡng<br /> chất, đặc biệt là chất béo cho trẻ < 2 tuổi, nhằm<br /> giảm tỉ lệ SDD và thấp còi ở trẻ em Việt Nam(2).<br /> <br /> - Có 122 trẻ nam (chiếm 48,4%) và 130 trẻ nữ<br /> ( chiếm 51,6%),<br /> <br /> Thời điểm trẻ từ 6 – 9 tháng tuổi, tỉ lệ các bé<br /> <br /> - Không cho ăn chất béo ở nhóm tuổi 6 – 9<br /> tháng chiếm tỉ lệ cao nhất 35,7%.<br /> <br /> không được cho ăn chất đạm là cao nhất 26,2%<br /> vì bà mẹ cho rằng bé lúc này còn rất nhỏ nếu ăn<br /> nhiều chất đạm sẽ khó tiêu hoá. Thời điểm trẻ từ<br /> <br /> - Trẻ ở thành phố Hồ Chí Minh: 36,9%. Tỉnh<br /> khác là 63,1%.<br /> - Tỉ lệ trẻ được ăn đủ 4 nhóm thực phẩm chỉ<br /> chiếm 77%.<br /> <br /> Thiếu béo trong khẩu phần: 9-12 tháng:<br /> 31,6%, 12-18 tháng: 44,4%, 18-24 tháng: 48,7%<br /> Chất đạm đủ: 9 – 12 tháng: 66,6%.<br /> <br /> 18 – 24 tháng tuổi đã được bổ sung đạm nhưng<br /> không đủ chiếm tỉ lệ nhiều nhất 20,5%. Đây là<br /> tuổi có thể ăn cơm nát với gia đình, đồng thời trẻ<br /> hay ham chơi bỏ ăn, do đó nguy cơ thiếu đạm<br /> cũng khá cao. Thời điểm trẻ từ 9 – 12 tháng tuổi<br /> được bổ sung chất đạm đầy đủ nhất chiếm tỉ lệ<br /> 66,6%, có thể trẻ bắt đầu mọc răng, được cho ăn<br /> cháo nên được bổ sung đầy đủ các chất dinh<br /> dưỡng theo hướng dẫn. So với trước đây, khi<br /> điều kiện kinh tế khó khăn, ngày nay các bà mẹ<br /> đã chú trọng việc cung cấp đủ chất dinh dưỡng<br /> cho trẻ, tuy nhiên một số người có quan niệm sai<br /> <br /> Không cho ăn chất đạm: chiếm tỉ lệ cao nhất<br /> ở nhóm tuổi 6 – 9 tháng 26, 2%.<br /> Tỉ lệ ăn thừa đạm của các lứa tuổi: từ 15,6%20,5%.<br /> Nhóm rau trong bữa ăn: 28,2- 43,9% còn<br /> thiếu.<br /> <br /> KIẾN NGHỊ<br /> Tăng cường các lớp tập huấn về thực hành<br /> ăn bổ sung cho trẻ từ 6 – 24 tháng tuổi: ăn đúng<br /> thời điểm khuyến nghị, khẩu phần ăn đủ bốn<br /> nhóm chất<br /> <br /> từ 15,8%-26,4%. Đây cũng là 1 lý do làm trẻ lâu<br /> <br /> Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền và tư<br /> vấn thực hành dinh dưỡng cho các bà mẹ trên<br /> các phương tiện thông tin đại chúng đặc biệt các<br /> bà mẹ ở vùng nông thôn.<br /> <br /> tiêu hóa và biếng ăn.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> khi cho rằng ăn càng nhiều đạm càng bổ. Do đó,<br /> trong NC, tỉ lệ bổ sung chất đạm thừa chiếm tỉ lệ<br /> <br /> Rau rất cần thiết cho trẻ trong việc cung<br /> <br /> 1.<br /> <br /> cấp hàm lượng chất xơ để chống táo bón, béo<br /> <br /> 2.<br /> <br /> phì. Ngoài ra rau còn cung cấp nhiều vitamin,<br /> khoáng chất thiết yếu cho cơ thể. Nhìn chung<br /> các trẻ từ 6 – 24 tháng đều được bổ sung rau<br /> <br /> Hà Huy Khôi (1999). Bàn về giải pháp giảm Suy dinh dưỡng<br /> trẻ em. Y học thực hành số 3/1999, tr8-9.<br /> Trần Thị Hoài Phương, Nguyễn Thị Kim Hoàng, Nguyễn Thị<br /> Kiều Thu, Mai Quang Huỳnh Mai, Nguyễn Thị Thu Hậu.<br /> (2009). Khảo sát thực hành chăm sóc dinh dưỡng ở trẻ dưới 6<br /> tháng tuổi đến khám lần đầu tại Phòng khám dinh dưỡng<br /> Bệnh viện Nhi Đồng 2 năm 2008 – 2009. Y học Thành Phố Hồ<br /> Chí Minh.13(5): p.98-104.<br /> <br /> tương đối đầy đủ, riêng nhóm trẻ từ 6 – 9<br /> tháng thì hơi thấp hơn vì bà mẹ nghĩ ở độ tuổi<br /> mới bắt đầu ăn dặm, trẻ không thích mùi vị<br /> của rau khi cho vào khẩu phần ăn hoặc lo sợ<br /> trẻ dễ bị tiêu chảy.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Qua khảo sát trên 252 trẻ chúng tôi nhận<br /> thấy:<br /> <br /> 4Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 5<br /> <br />