Khảo sát hàm lượng vitamin D3 và vitamin E trong các sản phẩm sữa bột trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh năm 2010

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KHẢO SÁT HÀM LƯỢNG VITAMIN D3 VÀ VITAMIN E<br /> TRONG CÁC SẢN PHẨM SỮA BỘT<br /> TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM 2010<br /> Trần Thị Ánh Nguyệt*, Đòan Vũ Tố Uyên*, Nguyễn Đức Thịnh*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn ñề: Hiện nay trên thị trường Việt Nam, nhiều loại sản phẩm sữa bột có bổ sung thêm vitamin D3 và<br /> vitamin E. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm khảo sát hàm lượng vitamin D3 và vitamin E ghi trên<br /> bao bì của các sản phẩm sữa bột hiện ñang lưu hành trên ñịa bàn Tp. Hồ Chí Minh.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác ñịnh hàm lượng vitamin D3 và vitamin E trong các sản phẩm sữa bột trên ñịa bàn<br /> Tp.Hồ Chí Minh.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Đây là một nghiên cứu mô tả cắt ngang. Lấy mẫu ngẫu nhiên tại<br /> các chợ, siêu thị trên ñịa bàn Tp.Hồ Chí Minh (40 mẫu). Xác ñịnh hàm lượng vitamin D3 và vitamin E bằng<br /> phương pháp sắc ký lỏng cao áp.<br /> Kết quả: Qua khảo sát 40 mẫu sữa có vitamin D3 với hàm lượng 0,75 - 14 µg/100g và vitamin E với hàm<br /> lượng 1,62 – 19 µg/100g. 100% mẫu có hàm lượng vitamin D3 và vitamin E tương tự với hàm lượng ghi trên bao<br /> bì sản phẩm.<br /> Kết luận: 100% mẫu kiểm tra có hàm lượng vitamin D3 và vitamin E tương tự với hàm lượng ghi trên bao bì<br /> sản phẩm.<br /> Từ khóa: Vitamin D3 trong sữa bột, vitamin E trong sữa bột.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> SURVEY OF VITAMIN D AND VITAMIN E CONTENT ON FORTIFIED MILK<br /> IN HO CHI MINH CITY IN 2010 YEAR<br /> Tran Thi Anh Nguyet, Doan Vu To Uyen, Nguyen Duc Thinh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 2 – 2010: 337 - 341<br /> Background: Recently, in Vietnamese market have many milk products fortified with vitamin D3 and vitamin<br /> E. We carried out a study to survey of vitamin D and vitamin E content on pack of milk product in Ho Chi Minh<br /> market.<br /> Study objectives: Determine vitamin D3 and vitamin E content in milk powder in Ho Chi Minh City.<br /> Study methodology: A cross-sectional study design was applied. 40 milk samples were randomly selected<br /> from markets and supermarkets in Ho Chi Minh City. Vitamin D and vitamin E content were analysed using<br /> HPLC method.<br /> Result: Result of the survey shows 40 milk samples have vitamin D3 content range from 0.75-14 µg/100g and<br /> vitamin E content range 1.62-19 µg/100g. 100% samples have vitamin D3 and vitamin E content are similar the<br /> vitamin content on the label.<br /> Conclusion: 100% samples have vitamin D3 and vitamin E content are similar the vitamin content on the<br /> label.<br /> Keywords: D3 vitamin on fortified milk, E vitamin on fortified milk.<br /> <br /> *<br /> <br /> Viện Vệ sinh - Y tế Công cộng TP Hồ Chí Minh<br /> <br /> Địa chỉ liên lạc: ThS.Nguyễn Đức Thịnh<br /> <br /> ĐT: 08 3 8559 503<br /> <br /> Email: tranthianhnguyet@ihph.org.vn<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 337<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Những năm ñầu thế kỷ 20, các nhà khoa học phát<br /> hiện ra: trong thực phẩm, ngoài các thành phần như<br /> ñạm, béo, ñường, còn có những thành phần thiết yếu<br /> khác ñảm bảo sức khỏe cho người sử dụng. Một trong<br /> những thành phần ñó chính là “vitamin”. Hiện nay<br /> vitamin ñược sử dụng bổ sung trong nhiều lọai thực<br /> phẩm khác nhau, nhất là sản phẩm sữa dùng cho trẻ<br /> em. Nhiều lọai vitamin khác nhau ñược bổ sung trong<br /> sữa trẻ em trong ñó có vitamin D và E.<br /> Vitamin D là nhóm hợp chất thuộc họ steroid có<br /> cùng hoạt tính chống bệnh còi xương. Vitamin D<br /> tham gia vào quy trình kiến tạo xương, thông qua cơ<br /> chế phân phối chất vôi và phốt pho, do ñó chức năng<br /> chủ yếu của nó là chống còi xương. Nói cách khác,<br /> thiếu vitamin D thì cấu trúc của xương bị loãng hoặc<br /> không ñồng bộ (xương dễ bị gãy, biến dạng xương ức,<br /> xương sọ, ñốt sống và xương hàm, chân vòng kiềng<br /> hoặc chân chữ bát, khung chậu hẹp…). Thiếu vitamin<br /> D sẽ làm hạn chế chiều cao của trẻ, hạn chế chức năng<br /> hô hấp, làm trẻ hay bị viêm phổi tái ñi tái lại nhiều<br /> lần. Khi dùng vitamin D ở liều cao dễ gây ngộ ñộc;<br /> thường biểu hiện buồn nôn, chán ăn, mệt mỏi, nhức<br /> ñầu, táo bón hoặc tiêu chảy,… Các triệu chứng này sẽ<br /> hết khi ngừng uống vitamin D. Tránh sử dụng quá<br /> liều vitamin D kéo dài sẽ làm tăng can xi trong máu<br /> và vôi hóa mạch máu gây sỏi thận(6).<br /> Các nguồn thực phẩm giàu vitamin D thường là:<br /> cá biển, lòng ñỏ trứng, gan, dầu gan cá(6)…Không như<br /> nhiều người lầm tưởng, vitamin D có rất ít trong sữa<br /> (khoảng 10-20 IU/100mL sữa). Vì vậy, cần lưu ý bổ<br /> sung thêm lượng vitamin này vào thực phẩm, nhất là<br /> bổ sung thêm trong sữa trẻ sơ sinh.<br /> Vitamin E (tocopherol) có vòng chromanol và<br /> các nhóm methyl gắn trên vòng, với nhóm hydroxyl<br /> có thể giải phóng nguyên tử hydro ñể khử các gốc tự<br /> do và phần kỵ nước cho phép xâm nhập vào các màng<br /> sinh học. Tocopherol có dây cacbon bão hoà nối với<br /> nhóm chromanol. Các tocopherol có dạng alpha, beta,<br /> gamma và delta, ñược xác ñịnh theo số lượng và vị trí<br /> của các nhóm methyl trên vòng chromanol. Tocopherol có 3 nhóm methyl gắn trên vòng<br /> chromanol. -Tocopherol và -Tocopherol có 2<br /> nhóm methyl gắn trên vòng chromanol. Mỗi một<br /> tocopherol có 8 ñồng phân quang học. Chỉ có α –<br /> tocopherol hiện diện trong máu và mô của cơ thể con<br /> người, vì vậy α – tocopherol là một chất dinh dưỡng<br /> quan trọng và ñược dùng bổ sung vào thực phẩm(Error!<br /> Reference source not found.)<br /> . Trong sữa, vitamin E liên kết với<br /> lipid và thường ña số ở dạng α – tocopherol(1), còn<br /> ñược gọi là all-rac-α-tocopherol (tên thương mại ñược<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> gọi là dl-α-tocopherol).<br /> Vitamin E là một trong những chất chống oxy<br /> hóa, tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ cấu trúc chất<br /> béo và màng tế bào khỏi sự tấn công của các gốc tự<br /> do, chống xơ vữa ñộng mạch và ñau tim(10). Được sử<br /> dụng làm phụ gia thực phẩm E307 (alpha () –<br /> tocopherol). Liều cần thiết cho cơ thể sử dụng vitamin<br /> E trung bình hàng ngày khoảng từ 100 – 400IU. Khi<br /> sử dụng với liều quá cao có thể gây buồn nôn, tiêu<br /> chảy, chóng mặt, nứt lưỡi, viêm thanh quản. Nếu<br /> thiếu vitamin E có thể sinh non, có các triệu chứng<br /> thần kinh (yếu cơ, run giật nhãn cầu, xúc giác giảm<br /> nhạy cảm).<br /> Thực phẩm chứa nhiều vitamin E là: các lọai dầu<br /> thực vật (dầu cọ, hướng dương, ô liu, ñậu tương),<br /> mầm lúa mì, hạt ngũ cốc, dừa, sữa bò, sữa dê, sữa mẹ<br /> (ñặc biệt là sữa non)(10).<br /> Trên thị trường Việt nam hiện nay có nhiều loại<br /> sản phẩm sữa bột bổ sung thêm vitamin D3 và<br /> vitamin E. Vì vậy, dựa vào tài liệu tham khảo kết<br /> hợp với ñiều kiện thực tế của Trung Tâm Kiểm<br /> Nghiệm An Tòan Vệ Sinh Thực Phẩm Khu Vực<br /> Phía Nam, chúng tôi tiến hành nghiên cứu khảo sát<br /> nhằm xác ñịnh hàm lượng vitamin D3 và E trong<br /> sữa bột (có ghi hàm lượng trên bao bì) hiện ñang<br /> lưu hành trên ñịa bàn Tp. Hồ Chí Minh.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Xác ñịnh hàm lượng vitamin D3 và vitamin E<br /> trong các sản phẩm sữa bột trên ñịa bàn Tp.Hồ Chí<br /> Minh.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNG PHÁPNGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng<br /> Các sản phẩm sữa bột trên bao bì ghi có chứa<br /> thành phần vitamin D3 (cholecalciferol) và vitamin E<br /> (tocopherol). Mẫu ñược mua tại các chợ, siêu thị trên<br /> ñịa bàn Tp. Hồ Chí Minh vào tháng 11 năm 2009.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang một thời ñiểm<br /> <br /> Phương pháp phân tích<br /> Tiến trình phân tích vitamin D3<br /> Xử lý mẫu và chuẩn vitamin D theo quy trình<br /> AOAC 995.05: Chuẩn/ mẫu sau khi ñược xà phòng<br /> hóa và chiết lỏng- lỏng bằng n-hexane cho qua cột<br /> SPE SiOH. Dung dịch sau rửa giải ñược làm khô<br /> bằng khí nitơ và ñịnh mức lại bằng 1mL acetonitrile,<br /> ñóng vial và xác ñịnh vitamin D3 bằng máy sắc ký<br /> lỏng hiệu năng cao có ñầu dò UV bước sóng 265nm,<br /> cột sắc ký pha ñảo: C18 250 x 4,6mm.<br /> Điều kiện chạy máy<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 338<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> + Thể tích tiêm: 20µL.<br /> + Thời gian chạy: 35 phút<br /> + Pha ñộng: chạy gradient hỗn hợp acetonitrile,<br /> methanol và ethyl acetate.<br /> Tiến hành phân tích<br /> + Tiến hành tiêm chuẩn vào máy, ghi lại sắc ký<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ñồ của chuẩn.<br /> + Tiến hành tiêm mẫu cần phân tích vào máy, ghi<br /> lại sắc ký ñồ của mẫu.<br /> Tính toán hàm lượng vitamin D3 trong mẫu<br /> bằng cách so sánh diện tích peak của chất phân tích<br /> trong mẫu với diện tích của dung dịch chuẩn.<br /> <br /> Sắc ký ñồ của nội chuẩn vitamin D2 và chuẩn vitamin D3<br /> <br /> Tiến trình phân tích vitamin E<br /> Xử lý mẫu và chuẩn vitamin E theo quy trình<br /> AOAC 992.03: Chuẩn/ mẫu ñược xà phòng hóa và<br /> chiết lỏng- lỏng bằng n-hexane. Dung dịch sau chiết<br /> ñược làm khô bằng cô quay chân không và ñịnh mức<br /> lại bằng 5mL methanol, ñóng vial và xác ñịnh vitamin<br /> E bằng máy sắc ký lỏng hiệu năng cao có ñầu dò UV<br /> bước sóng 280nm, cột sắc ký pha ñảo: C18 250 x<br /> 4,6mm.<br /> Điều kiện chạy máy<br /> + Thể tích tiêm: 100µL.<br /> + Pha ñộng: methanol.<br /> + Tốc ñộ dòng: 2ml/phút.<br /> + Thời gian chạy: 15 phút.<br /> Tiến hành phân tích<br /> + Tiến hành tiêm chuẩn vào máy, ghi lại sắc ký<br /> ñồ của chuẩn.<br /> + Tiến hành tiêm mẫu cần phân tích vào máy, ghi<br /> lại sắc ký ñồ của mẫu.<br /> Tính toán hàm lượng vitamin E trong mẫu bằng<br /> cách so sánh diện tích peak của chất phân tích trong<br /> mẫu với diện tích của dung dịch chuẩn.<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 339<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Sắc ký ñồ của chuẩn vitamin E<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Kết quả khảo sát hàm lượng vitamin D3 và vitamin E có trong 40 mẫu sữa bột<br /> Qua khảo sát 40 mẫu sữa bột chúng tôi thu ñược kết quả hàm lượng vitamin D3 và vitamin E<br /> ñược trình bày như trong bảng 1<br /> Bảng 1: Kết quả phân tích hàm lượng vitamin D3 và E trong 40 mẫu sữa bột<br /> Hàm lượng trên<br /> bao bì<br /> Tên mẫu<br /> Vitamin Vitamin Vitamin Vitamin<br /> E (mg/ D3 (µg/ E (mg/<br /> D3<br /> (µg/100g) 100g)<br /> 100g) 100g)<br /> Similac mom<br /> 8,30<br /> 12,05<br /> 6,60<br /> 11,40<br /> Similac 1<br /> 12,00<br /> 15,.85<br /> 7,88<br /> 16,00<br /> Similac gain 2<br /> 5,76<br /> 13,95<br /> 8,38<br /> 13,00<br /> Gain IQ 3<br /> 5,74<br /> 7,96<br /> 8,38<br /> 8,70<br /> Friso gold<br /> 9,85<br /> 10,20<br /> 9,70<br /> 10,00<br /> Similac isomil 2<br /> 9,74<br /> 19,09<br /> 7,00<br /> 19,00<br /> Grow school<br /> 8,00<br /> 6,21<br /> 7,00<br /> 6,9<br /> Grow IQ advance<br /> 8,00<br /> 7,85<br /> 7,00<br /> 7,60<br /> Pediasure<br /> 3,40<br /> 12,36<br /> 4,00<br /> 11,40<br /> Ensure gold<br /> 4,60<br /> 10,81<br /> 4,75<br /> 11,80<br /> Glucerna SR<br /> 1,59<br /> 10,28<br /> 5,00<br /> 9,60<br /> Lactogen 1<br /> 5,23<br /> 7,50<br /> 5,45<br /> 7,28<br /> Lactogen 2<br /> 8,99<br /> 7,58<br /> 8,25<br /> 8,00<br /> Lactogen 3<br /> 9,20<br /> 8,07<br /> 8,10<br /> 8,10<br /> Babysan 1<br /> 9,80<br /> 9,05<br /> 9,00<br /> 10,00<br /> Babysan 2<br /> 10,71<br /> 4,16<br /> 9,70<br /> 3,80<br /> Dumex Dupro 2<br /> 8,27<br /> 6,90<br /> 7,30<br /> 7,30<br /> Dumex Dugro 4<br /> 7,27<br /> 3,00<br /> 4,12<br /> 3,50<br /> Dutch Lady 1<br /> 8,00<br /> 9,82<br /> 9,30<br /> 10,00<br /> Dutch Lady 123<br /> 6,00<br /> 8,10<br /> 6,70<br /> 7,00<br /> Imperial Mom XO<br /> 9,00<br /> 5,43<br /> 9,80<br /> 5,80<br /> Imperial Dream<br /> 7,80<br /> 4,20<br /> 9,30<br /> 4,80<br /> Kết quả<br /> <br /> TT<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> 9<br /> 10<br /> 11<br /> 12<br /> 13<br /> 14<br /> 15<br /> 16<br /> 17<br /> 18<br /> 19<br /> 20<br /> 21<br /> 22<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 340<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Hàm lượng trên<br /> bao bì<br /> Vitamin Vitamin Vitamin Vitamin<br /> E (mg/ D3 (µg/ E (mg/<br /> D3<br /> (µg/100g) 100g)<br /> 100g) 100g)<br /> Kết quả<br /> <br /> TT<br /> <br /> 23<br /> 24<br /> 25<br /> 26<br /> 27<br /> 28<br /> 29<br /> 30<br /> 31<br /> 32<br /> 33<br /> 34<br /> 35<br /> 36<br /> 37<br /> 38<br /> 39<br /> 40<br /> <br /> Tên mẫu<br /> <br /> XO 2<br /> Imperial Dream<br /> XO 3<br /> Imperial Kid XO<br /> Imperial Majesty<br /> XO<br /> Enfa mama<br /> chocolate<br /> Enfalac A+<br /> Enfapro A+<br /> Enfagrow A+<br /> Enfakid A+<br /> Dielac mama<br /> Dielac alpha 123<br /> Dielac alpha 456<br /> Meiji merry mama<br /> Meiji merry 3<br /> Meiji gold 1<br /> Meiji gold 3<br /> Meiji gold 4<br /> Nestlé gấu 1+<br /> Nestlé gấu 3+<br /> <br /> 7,00<br /> <br /> 5,36<br /> <br /> 9,30<br /> <br /> 4,80<br /> <br /> 10,70<br /> <br /> 5,38<br /> <br /> 10,10<br /> <br /> 4,70<br /> <br /> 9,30<br /> <br /> 5,46<br /> <br /> 8,80<br /> <br /> 5,80<br /> <br /> 0,70<br /> <br /> 1,69<br /> <br /> 0,75<br /> <br /> 1,62<br /> <br /> 8,62<br /> 9,90<br /> 5,75<br /> 5,70<br /> 2,00<br /> 8,30<br /> 4,00<br /> 17,00<br /> 9,00<br /> 8,00<br /> 7,78<br /> 7,16<br /> 4,00<br /> 3,72<br /> <br /> 6,40<br /> 7,53<br /> 5,31<br /> 10,10<br /> 4,55<br /> 5,86<br /> 7,11<br /> 12,30<br /> 6,11<br /> 6,66<br /> 6,65<br /> 6,51<br /> 9,28<br /> 10,11<br /> <br /> 7,75<br /> 6,75<br /> 3,75<br /> 3,75<br /> 4,50<br /> 10,00<br /> 4,90<br /> 14,00<br /> 7,50<br /> 7,50<br /> 7,50<br /> 7,50<br /> 3,33<br /> 3,33<br /> <br /> 6,60<br /> 7,70<br /> 5,50<br /> 8,00<br /> 5,13<br /> 6,00<br /> 7,50<br /> 12,40<br /> 6,00<br /> 6,20<br /> 6,00<br /> 6,00<br /> 10,10<br /> 10,00<br /> <br /> Nhận xét: Từ kết quả phân tích trên 40 mẫu sữa bột, chúng tôi nhận thấy 100% sản phẩm sữa bột<br /> ñều chứa vitamin D3 và vitamin E ở hàm lượng gần với hàm lượng ghi trên bao bì sản phẩm mà nhà<br /> sản xuất ñã công bố. Hàm lượng vitamin D3 trong mẫu sữa từ 0,75 - 14 µg/100g và vitamin E từ 1,62<br /> – 19 µg/100g.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Qua kiểm tra 40 mẫu sữa bột có bổ sung vitamin D3 và vitamin E, chúng tôi nhận thấy 100% sản<br /> phẩm có hàm lượng hai vitamin này như ñã ghi trên bao bì.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> 3.<br /> 4.<br /> 5.<br /> 6.<br /> 7.<br /> 8.<br /> 9.<br /> 10.<br /> <br /> 11.<br /> 12.<br /> <br /> Ann. Fac. Medic. Vet. Di Parma (Vol. XXV, 2005). Ubaldi A., Delbono G., Fusari A., Serventi P. Sezione di Diagnostica e<br /> Tossicologia Sperimentale - Dipartimento di Salute Animale Quick HPLC method to determine vitamin E concentration in cow’s milk.<br /> Pag. 101 – pag. 110.<br /> AOAC 981.17 “Vitamin D in fortified milk and milk powder”<br /> AOAC 992.26 “Vitamin D3 in ready to feed milk based infant formula”<br /> AOAC 995.05 “Vitamin D in infant formulas and enteral products”<br /> AOAC Official 10Method 992.03 Vitamin E Activity (All-rac-α-tocopherol) in Milk-Base Infant Formular.<br /> Pacaud (1999), Vitamin và nguyên tố vi lượng với ñời sống con người, NXB Y học<br /> Leo M.L.Nollet (1997), Handbook of food Analysis, 2 Volumes; Marcel Dekker Inc., NY, Basel, Hongkong<br /> Maret G.Traber, Scott W. Leonard. The tocopherol transfer protein and vitamin E adequacy. The Linus Pauling Institue.<br /> Eitenmiller R., Lin Ye,.Landen.Jr (2009), Vitamin analysis for the health and food sciences, chapter two: Vitamin D p83, Vitamin E<br /> p142.<br /> Scott W Leonard, Yuko Terasawa, Robert V Farese, Jr and Maret G Traber (2002), Incorporation of deuterated RRR- or all-rac- tocopherol in plasma and tissues of -tocopherol transfer protein–null mice, American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 75, No. 3,<br /> 555-560, March 2002.<br /> TCVN 7787-2007 “Sữa bột gầy- Xác ñịnh hàm lượng vitamin D bằng sắc ký lỏng hiệu năng cao”<br /> Viện Vệ Sinh Y Tế Công Cộng TPHCM. MT.CL.01-1 HDCV “Phương pháp xác ñịnh ñộ chính xác, ñộ ñúng, giới hạn phát hiện, giới<br /> hạn ñịnh lượng và khoảng tuyến tính của phương pháp xét nghiệm”<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 341<br /> <br />