Khảo sát nồng độ CA125 và HE4 huyết thanh ở thai phụ có khối u buồng trứng lành tính

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết đánh giá nồng độ CA125 và HE4 huyết thanh trong 3 quý ở thai phụ có khối u buồng trứng lành tính. Nồng độ CA 125 cao nhất ở quý đầu thai kỳ. Nồng độ HE4 cao nhất ở thai kỳ cuối.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khảo sát nồng độ CA125 và HE4 huyết thanh ở thai phụ có khối u buồng trứng lành tính

HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ 27 - HỘI HÓA SINH Y HỌC HÀ NỘI VÀ CÁC TỈNH PHÍA BẮC KHẢO SÁT NỒNG ĐỘ CA125 VÀ HE4 HUYẾT THANH Ở THAI PHỤ CÓ KHỐI U BUỒNG TRỨNG LÀNH TÍNH Phạm Thị Thanh Thủy1 , Nguyễn Khánh Dương1 , Nguyễn Phương Tú2 , Nguyễn Hải Phương1 , Trần Thị Hải Yến 1 , Đặng Văn Tốt2 TÓM TẮT 7 pregnant women with benign ovarian tumors at Mục tiêu: Đánh giá nồng độ CA125 và HE4 the National Hospital of Obstetrics and huyết thanh trong 3 quý ở thai phụ có khối u Gynecology from January 2021 to March 2024. buồng trứng lành tính. Phương pháp: Nghiên Results: The median CA 125 concentration in cứu cắt ngang hồi cứu trên 111 phụ nữ mang thai the first, second and third trimesters of pregnancy có khối u buồng trứng lành tính tại Bệnh viện was: 55,78; 22,79; 19,65 U/mL. The median Phụ sản Trung Ương từ tháng 1 năm 2021 đến HE4 concentration in the first, second and third tháng 3 năm 2024. Kết quả: Nồng độ CA 125 có trimesters of pregnancy was 38,03; 33,30; 48,20 giá trị trung vị ở quý đầu, quý hai và quý ba của pmol/L, respectively. Conclusion: CA 125 level thai kỳ là: 55,78; 22,79; 19,65 U/mL. Nồng độ was highest in the first trimester of pregnancy. HE4 có giá trị trung vị ở quý đầu, quý hai và quý HE4 level was highest in third trimester. ba của thai kỳ lần lượt là 38,03; 33,30; 48,20 Keywords: HE4, CA125, ovarian tumors, pmol/L. Kết luận: Nồng độ CA 125 cao nhất ở trimester. quý đầu thai kỳ. Nồng độ HE4 cao nhất ở thai kỳ cuối. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Từ khóa: HE4, CA125, u buồng trứng, các Tỷ lệ chung mắc khối u buồng trứng ở quý trong thai kỳ. phụ nữ mang thai là 1 trên 505 (0,2%) ca sinh. Trong những phụ nữ mang thai có u SUMMARY buồng trứng thì tỷ lệ u ác tính là 5,30%, tỷ lệ SERUM CA 125 AND HE4 LEVELS IN lành tính là 94,70% [2]. Thách thức trong PREGNANT WOMEN WITH BENIGN chẩn đoán ung thư buồng trứng ở phụ nữ có OVARIAN TUMORS thai là các triệu chứng lâm sàng của u buồng Objective: To evaluate serum CA125 and trứng có thể nhầm lẫn với các triệu chứng do HE4 levels over 3 trimesters in pregnant women thai kỳ gây nên. Phần lớn khối u buồng trứng with benign ovarian tumors. Methods: A được tìm thấy trong thai kỳ bao gồm các u retrospective cross-sectional study on 111 nang đơn giản và chúng có xu hướng biến mất một cách tự nhiên trong thai kỳ. Vẫn còn 1 Bệnh viện Phụ Sản Trung Ương một tỷ lệ khối u tồn tại trong thai kỳ thứ hai 2 Trường Đại học Y Hà Nội và thứ ba cần được theo dõi và đôi khi phải Chịu trách nhiệm chính: Phạm Thị Thanh Thủy phẫu thuật cắt bỏ. Đồng thời các phương SĐT: 0972080888 pháp hỗ trợ chẩn đoán như chụp x-quang và Email: thanhthuybs2007@gmail.com cắt lớp vi tính thường bị hạn chế sử dụng trên Ngày nhận bài: 15.8.2024 nhóm bệnh nhân này. Do vậy định lượng các Ngày phản biện khoa học: 17.8.2024 chất chỉ thị khối u là một trong những xét Ngày duyệt bài: 23.8.2024 nghiệm dễ thực hiện hơn và ít xâm lấn hơn. Người phản biện: PGS.TS Hoàng Văn Sơn 48
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 Trong bệnh lý ung thư biểu mô buồng độ CA 125, HE4 trên các thai phụ có khối u trứng, CA 125 (Carbohydrate antigen 125) buồng trứng lành tính. và HE4 (Human epididymis protein 4) là hai dấu ấn ung thư được sử dụng rộng rãi nhất. II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Tuy nhiên với dấu ấn CA 125, các nghiên 2.1. Đối tượng nghiên cứu: 111 thai phụ cứu trên thế giới đã chứng minh màng đệm có khối u buồng trứng lành tính được chỉ thai nhi, nước ối và màng rụng của mẹ có định làm xét nghiệm CA 125, HE4 trước chứa một lượng đáng kể CA 125 và có thể là phẫu thuật và có kết quả giải phẫu bệnh sau nguồn tiềm ẩn làm tăng CA 125 huyết thanh phẫu thuật tại bệnh viện Phụ Sản Trung [3]. Còn với HE4, gần đây đã được các nhà Ương. khoa học đề xuất như một dấu ấn sinh học 2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu: mới cho bệnh ung thư buồng trứng ở phụ nữ Nghiên cứu được tiến hành tại khoa Sinh có thai, với độ đặc hiệu và độ nhạy cao hơn. hóa, bệnh viện Phụ Sản Trung Ương từ tháng Các dấu ấn sinh học khác như AFP (Alpha- 01 năm 2021 đến tháng 03 năm 2024. fetoprotein) và β-hCG (beta-Human 2.3. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên chorionic gonadotropin) thường được sử cứu hồi cứu. dụng để đánh giá ung thư buồng trứng tế bào Các giá trị HE4, CA 125 huyết thanh mầm lại chỉ có giá trị hạn chế vì bản thân được thực hiện trên hệ thống miễn dịch thai kỳ đã ảnh hưởng đến nồng độ của 2 chất Cobas E801. này [4]. Khoảng tham chiếu của chỉ số CA 125 Cho đến nay đã có rất nhiều nghiên cứu huyết thanh là < 35,00 U/mL. về chỉ số CA 125 và HE4 trên phụ nữ không Khoảng tham chiếu của chỉ số HE4 là: có thai nhưng chưa có nghiên cứu nào về chỉ < 40 tuổi: < 60,50 pmol/L số CA 125 và HE4 trong đánh giá khối u 40 – 49 tuổi: < 76,20 pmol/L buồng trứng đối với phụ nữ mang thai tại 50 – 59 tuổi: < 74,30 pmol/L Việt Nam. Trong nghiên cứu này, chúng tôi 60 – 69 tuổi: < 82,90 pmol/L tiến hành khảo sát một vài đặc điểm và nồng ≥ 70 tuổi: < 104,00 pmol/L III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 3.1. Đặc điểm về tuổi của thai phụ tham gia nghiên cứu Bảng 3.1. Đặc điểm về tuổi của nhóm thai phụ tham gia nghiên cứu Nội dung Kết quả n = 111 Tuổi trung bình 27,23 ± 4,61 Min 18 Max 40 Nhóm tuổi ≤ 19 tuổi 3 (2,70%) 20 - 24 tuổi 29 (26,10%) 25 - 29 tuổi 46 (41,40%) 30 - 34 tuổi 25 (22,50%) 35 - 39 tuổi 7 (6,30%) ≥ 40 tuổi 1 (0,90%) 49
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ 27 - HỘI HÓA SINH Y HỌC HÀ NỘI VÀ CÁC TỈNH PHÍA BẮC Trong nhóm thai phụ có u buồng trứng chiếm 41,40%. Nhóm tuổi chiếm tỉ lệ nhỏ tham gia nghiên cứu. Độ tuổi trung bình là nhất là nhóm hơn 40 tuổi chiếm 0,90%. 27,23. Tuổi mẹ khi mang thai nhỏ nhất trong 3.2. Đặc điểm về tuần thai của thai phụ nhóm nghiên cứu là 18, lớn nhất là 40. Nhóm tham gia nghiên cứu tuổi chiếm tỉ lệ lớn nhất là nhóm 25 – 29 tuổi Bảng 3.2. Đặc điểm về tuần thai của nhóm thai phụ tham gia nghiên cứu Nội dung n Tỉ lệ ≤ 12 tuần 60 54,10% 13 – 22 tuần 35 31,50% ≥ 23 tuần 16 14,40% P < 0.001 Trong nhóm tuần thai của nhóm thai phụ tham gia nghiên cứu được phát hiện có u buồng trứng, nhóm tuần thai chiếm tỉ lệ cao nhất là nhóm dưới 12 tuần chiếm tỉ lệ 54,10%, nhóm chiếm tỉ lệ ít nhất là ≥ 23 tuần chiếm 14,40%. 3.3. Đặc điểm của nồng độ CA 125 và HE4 theo tuổi mẹ Bảng 3.3. Đặc điểm của nồng độ CA 125 và HE4 theo tuổi mẹ CA 125 HE4 Nội dung Dưới giá trị cut-off Trên giá trị cut-off Dưới giá trị cut-off Trên giá trị cut-off Median 39,60 38,06 Mean 64,08 ± 75,57 39,27 ± 11,10 Min 6,76 20,56 Max 501,38 88,90 Nhóm tuổi ≤ 19 tuổi 1 (2,10%) 2 (3,10%) 3 (2,90%) 0 (0,00%) 20 – 24 tuổi 12 (25,50%) 17 (26,60%) 26 (24,80%) 3 (50,00%) 25 – 29 tuổi 19 (40,40%) 27 (42,20%) 45 (42,90%) 1 (16,70%) 30 – 34 tuổi 10 (21,30%) 15 (23,40%) 24 (22,90%) 1 (16,70%) 35 – 39 tuổi 4 (8,50%) 3 (4,70%) 6 (5,70%) 1 (16,70%) ≥ 40 tuổi 1 (2,10%) 0 (0,00%) 1 (1,00%) 0 (0,00%) Tổng 47 (100,00%) 64 (100,00%) 105 (100,00%) 6 (100,00%) Nồng độ CA 125 trung vị của nhóm phụ nữ có thai có u buồng trứng là 39,60 U/mL. Nồng độ HE4 trung vị của nhóm phụ nữ có thai có u buồng trứng là 38,06 pmol/L. Nhóm tuổi có giá trị CA 125 vượt ngưỡng nhiều nhất là nhóm 25 đến 29 tuổi chiếm 42,20%. Nhóm tuổi có giá trị HE4 vượt ngưỡng nhiều nhất là nhóm 20-24 tuổi chiếm 50,00%. 50
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 3.4. Đặc điểm của nồng độ CA 125 và HE4 theo tuần thai Bảng 3.4. Đặc điểm của nồng độ CA 125 và HE4 theo tuần thai CA 125 HE4 Nội dung Dưới giá trị cut-off Trên giá trị cut-off Dưới giá trị cut-off Trên giá trị cut-off Mean ± SD ≤ 12 tuần 84,22 ± 78,60 37,86 ± 8,69 13 – 22 tuần 38,48 ± 64,68 35,87 ± 9,74 ≥ 23 tuần 44,52 ± 67,39 51,98 ± 13,54 Median ≤ 12 tuần 54,78 38,03 13 – 22 tuần 22,79 33,30 ≥ 23 tuần 19,65 48,24 P < 0,001 < 0,001 Tỉ lệ ≤ 12 tuần 9 (19,10%) 51 (79,70%) 59 (56,20%) 1 (16,70%) 13 – 22 tuần 26 (55,30%) 9 (14,10%) 34 (32,40%) 1 (16,70%) ≥ 23 tuần 12 (25,50%) 4 (6,30%) 12 (11,40%) 4 (66,70%) Tổng 47 (100,00%) 64 (100,00 %) 105 (100,00%) 6 (100,00%) Tỉ lệ CA125 vượt ngưỡng nhiều nhất là ở thấy có đến 54,10% thai phụ được phát hiện thai kỳ thứ I. Trong tổng số thai phụ nghiên có u buồng trứng ở thai kỳ đầu, 31,50% được cứu, tỉ lệ CA 125 có giá trị vượt ngưỡng phát hiện ở thai kỳ giữa và chỉ 14,40% thai chiếm 79,70%. Tỉ lệ HE4 vượt ngưỡng nhiều phụ được chẩn đoán u buồng trứng ở thai kỳ nhất ở thai kỳ thứ 3 chiếm 66,70%. cuối. Kết quả này tương đồng với kết quả của nhóm tác giả Turki Gasim [2]. Trong 92 IV. BÀN LUẬN trường hợp thai phụ có u buồng trứng, 69,2% 4.1. Đặc điểm về tuổi của thai phụ có u các trường hợp thai phụ được phát hiện chủ buồng trứng yếu ở thai kỳ đầu và thai kỳ giữa. Các thai Trong nghiên cứu của chúng tôi, nhóm phụ được chẩn đoán u buồng trứng ở những 111 thai phụ có u buồng trứng lành tính có thai kỳ đầu là do được thăm khám và siêu âm độ tuổi trung bình là 27,23. Tuổi mẹ khi buồng trứng trong những lần thăm khám và mang thai nhỏ nhất trong nhóm nghiên cứu siêu âm thai định kì. là 18, lớn nhất là 40. Nhóm tuổi chiếm tỉ lệ 4.3. Đặc điểm về nồng độ CA 125 và nhỏ nhất lại là nhóm hơn 40 tuổi. Nhóm tuổi HE4 theo tuổi mẹ chiếm tỉ lệ lớn nhất là nhóm 25 – 29 tuổi do Đặc điểm nồng độ CA 125 trung vị của đây là giai đoạn về mặt xã hội và sức khoẻ tất cả nhóm phụ nữ có thai có u buồng trứng sinh sản là phù hợp và tối ưu cho việc lập gia là 39,60 U/mL, nồng độ HE4 trung vị là đình và mang thai tại Việt Nam. 38,06 pmol/L. Cao hơn nồng độ ghi nhận của 4.2. Đặc điểm về tuần thai của thai phụ nhóm tác giả Azim Samira. Nồng độ CA 125 có u buồng trứng và HE4 trung vị theo nghiên cứu của nhóm Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho tác giả Azim lần lượt là 22 U/mL và 36 51
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ 27 - HỘI HÓA SINH Y HỌC HÀ NỘI VÀ CÁC TỈNH PHÍA BẮC pmol/L [1]. Nhóm tuổi có nồng độ Ca125 này có tiềm năng trở thành công cụ hỗ trợ vượt ngưỡng nhiều nhất là 25-29 tuổi. Nhóm chẩn đoán ung thư buồng trứng ở các thai tuổi có nồng độ HE4 vượt ngưỡng nhiều nhất phụ. Cần tiến hành thêm các nghiên cứu về là nhóm 20-24 tuổi. Điều này có thể do số động học chỉ dấu khối u CA 125 và HE4 ở lượng các thai phụ trong nhóm 20-24 và 25- những thai phụ mắc ung thư biểu mô buồng 29 tuổi chiếm tỉ lệ nhiều hơn các nhóm tuổi trứng. khác. 4.4. Đặc điểm của nồng độ CA 125 và TÀI LIỆU THAM KHẢO HE4 theo tuần thai 1. Azim SA, Mutz-Dehbalaie I, Wieser V, Nồng độ CA 125 cao nhất ở quý I thai kỳ Berger A, Böttcher B, Fiegl H, Marth C, có trung vị là 56,50 U/mL. Thai kỳ thứ II và Widschwendter A. Influence of Pregnancy- thứ III có nồng độ trung vị thấp hơn lần lượt Related Conditions on Human Epididymis là 22,15 và 20,90 U/mL. Kết quả này giống Protein 4 Serum Levels in Comparison to CA với nghiên cứu của tác giả Bilge Ulsu với giá 125 - a Prospective Cohort Trial. trị trung bị lớn nhất của CA 125 gặp ở thai Geburtshilfe Frauenheilkd. 2021 Sep;81(9): kỳ đầu là 30,45 U/mL. Các thai kỳ sau có 1047-1054. trung vị thấp hơn lần lượt là 19,89 và 29,84. 2. Gasim, T., Al Dakhiel, S.A., Al Ghamdi, [5]. A.A. et al. Ovarian tumors associated with Nồng độ HE4 ở thai kỳ thứ I và thứ II có pregnancy: a 20-year experience in a nồng độ trung vị thấp hơn thai kỳ thứ III. Kết teaching hospital. Arch Gynecol Obstet 282, quả nghiên cứu của chúng tôi tương đồng với 529–533 (2010). kết quả nghiên cứu của tác giả Azim [1] 3. Karaman E, Karaman Y, Alkış İ, Han A, Tương tự với nghiên cứu của Bilge với nồng Yıldırım G, Ark HC. Maternal serum CA- độ HE4 trung vị tại 3 thai kỳ lần lượt là 125 level is elevated in severe preeclampsia. 38,24; 40,16 và 45,29 pmol/L [5]. Pregnancy Hypertens. 2014 Jan;4(1):29-33. Ngoài ra, nghiên cứu còn ghi nhận các doi: 10.1016/ j.preghy.2013.08.003. Epub dữ liệu: trong tổng số 3 thai kỳ, tỉ lệ CA 125 2013 Sep 7. có giá trị vượt ngưỡng chiếm 57,66% so với 4. Michalczyk K, Cymbaluk-Płoska A. kết quả nghiên cứu của tác giả Azim chỉ là Approaches to the Diagnosis and 16,4%. Tỉ lệ HE4 có giá trị vượt ngưỡng chỉ Management of Ovarian Cancer in chiếm 5,41%. Có tới 94,59% các kết quả Pregnancy. Cancer Manag Res. 2021 Mar HE4 vẫn thấp hơn ngưỡng cut-off. Con số 11;13: 2329-2339. doi: 10.2147/CMAR. này ở kết quả nghiên cứu của tác giả Azim là S290592. PMID: 33732025; PMCID: 97,50% [1]. PMC7959196.. 5. Uslu, B., Dogan, S., Özdem, S., & Şimşek, V. KẾT LUẬN T. (2019). Serum concentrations of HE4 and Nồng độ CA 125 cao nhất ở thai kỳ đầu, Ca125 in uncomplicated pregnancies: a thấp hơn ở thai kỳ giữa và thai kỳ cuối. Nồng longitudinal study. Journal of Obstetrics and độ HE4 cao nhất ở thai kỳ cuối. Như vậy, Gynaecology, 1–7. việc theo dõi động học các chỉ dấu ung thư 52