Khảo sát quy trình lập kế hoạch điều trị ung thư lưỡi và sàn miệng bằng kỹ thuật xạ trị ngoài kết hợp với xạ trị áp sát tại Bệnh viện Ung Bướu thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: ViAnkanra2711 ViAnkanra2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

61
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khảo sát quy trình lập kế hoạch xạ trị ngoài kết hợp xạ trị áp sát cho bệnh nhân ung thư lưỡi và sàn miệng tại Bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí Minh, đánh giá sự tối ưu, lợi ích của quy trình kết hợp qua các giá trị liều lượng mà bướu và cơ quan lành nhận được, tìm hiểu một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả đạt được.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khảo sát quy trình lập kế hoạch điều trị ung thư lưỡi và sàn miệng bằng kỹ thuật xạ trị ngoài kết hợp với xạ trị áp sát tại Bệnh viện Ung Bướu thành phố Hồ Chí Minh

XẠ TRỊ - KỸ THUẬT PHÓNG XẠ KHẢO SÁT QUY TRÌNH LẬP KẾ HOẠCH ĐIỀU TRỊ UNG THƯ LƯỠI VÀ SÀN MIỆNG BẰNG KỸ THUẬT XẠ TRỊ NGOÀI KẾT HỢP VỚI XẠ TRỊ ÁP SÁT TẠI BỆNH VIỆN UNG BƯỚU THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÔ TRUNG NGHĨA1, LÊ XUÂN HẬU2 TÓM TẮT Mục tiêu: Khảo sát quy trình lập kế hoạch xạ trị ngoài kết hợp xạ trị áp sát cho bệnh nhân ung thư lưỡi và sàn miệng tại Bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí Minh, đánh giá sự tối ưu, lợi ích của quy trình kết hợp qua các giá trị liều lượng mà bướu và cơ quan lành nhận được, tìm hiểu một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả đạt được. Đối tượng, phương pháp: Đối tượng được tiến hành khảo sát là quy trình lập kế hoạch xạ trị ung thư lưỡi và sàn miệng của 70 bệnh nhân tại Bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí Minh. Đối với quy trình xạ trị ngoài, quy trình được khảo sát trên những kế hoạch 3D - CRT với phần mềm Eclipse của hãng Varian. Quy trình xạ trị trong được khảo sát trên những kế hoạch có mô phỏng 3D trên phần mềm Oncentra của hãng Nucletron. Các phương pháp thực hiện như thu thập số liệu, thống kê, và thực nghiệm lập kế hoạch tại Bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả: Liều chỉ định khi chỉ xạ ngoài đơn thuần trong khoảng từ 50 -70Gy, với chỉ định tối đa là 70Gy. Trong khi đó, khi kết hợp giữa xạ trị ngoài và xạ trị áp sát liều chỉ định vào bướu luôn lớn hơn 75Gy, tối đa lên tới 90Gy. Đối với trường hợp xạ trị ngoài đơn thuần, liều cực đại vào tủy sống dưới 45Gy đạt 82% vào thân não dưới 54Gy đạt 100%. Trong khi đó, 100% ca xạ trị ngoài kết hợp xạ trị áp sát có liều cực đại vào tủy sống dưới 45Gy, vào thân não dưới 54Gy. Kết luận: Khẳng định việc kết hợp kĩ thuật xạ trị ngoài và xạ trị áp sát đã khắc phục được những nhược điểm xạ trị ngoài đơn thuần, giúp tăng liều lượng vào bướu mà vẫn giữ liều lượng vào các cơ quan lành ở mức an toàn. ABSTRACT An analysis on treatment planning for cancer of the tongue and floor of mouth using External Beam Therapy in conjunction with Brachytherapy at Ho Chi Minh City Oncology Hospital Target: An analysis on treatment planning for cancer of the tongue and floor of mouth using External Beam Therapy in conjunction with Brachytherapy at Ho Chi Minh City Oncology Hospital. Recording the dose values that the tumor and the organs at risk receive, learn some of the factors that affect the outcome to evaluate the optimal and beneficial effects of the conjunction. Objects and methods: The subject of the survey was a radiographic treatment plan for tongue and oral cancer of 70 patients at the Ho Chi Minh City Oncology Hospital. For external radiotherapy, the procedure was explored on 3D-CRT plans with Varian's Eclipse software. The internal radiotherapy procedure was investigated on 3D simulations on Nucletron's Oncentra software. Implementation methods such as data collection, statistics, and hands-on planning at the Ho Chi Minh City Oncology Hospital. Result: The dose is indicated when external radiation alone ranges from 50 to 70Gy, with a maximum indication of 70Gy. Meanwhile, when the combination of external radiation and radiotherapy close to the dose specified in the tumor is always greater than 75Gy, the maximum up to 90Gy. In the case of external radiotherapy, the maximal dose in the spinal cord was less than 45Gy, reaching 82% in the cerebellum below 54Gy, reaching 100%. At the same time, 100% of radiotherapy outside 1 KS. Phó Trưởng Khoa Kỹ thuật Phóng xạ - Bệnh viện Ung Bướu TP. HCM 2 Kỹ sư Vật lý Y khoa - Công ty TNHH MTV Ngôi sao Y tế 298 TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM
XẠ TRỊ - KỸ THUẬT PHÓNG XẠ radiotherapy with maximal dose to the spinal cord under 45Gy, into the brain stem below 54Gy. Conclude: Confirming the conjunction of external radiotherapy and brachytherapy has overcome some of the external side effects of radiation therapy, increasing the dose in the tumor and keeping doses in the organs at risk at a safe level. Nội dung chính: kế hoạch xạ trị ngoài và xạ trị áp sát trong ung thư lưỡi và sàn miệng tại Bệnh viện Ung Bướu Thành ĐẶT VẤN ĐỀ phố Hồ Chí Minh; đề tài cũng tiến hành khảo sát trên Ung thư vẫn đang là một bệnh lý có tần suất 70 bệnh nhân ung thư lưỡi và sàn miệng, qua đó ngày càng tăng. Theo WHO, hằng năm có 110 000 đánh giá mức độ đáp ứng về liều lượng của bướu ca mới mắc tại Việt Nam, tỷ lệ tử vong cao, vấn đề và cơ quan lành, thảo luận về các yếu tố ảnh hưởng điều trị còn nhiều khó khăn và thách thức [1]. Ở nam đến kết quả. giới, ung thư lưỡi và sàn miệng là một trong mười ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP, TIÊU CHUẨN loại ung thư thường gặp nhất. Các tế bào ung thư ĐÁNH GIÁ tăng lên không kiểm soát, xâm lấn và phá hủy các tổ chức xung quanh. Đồng thời, chúng có thể di căn Đối tượng nghiên cứu qua các hạch và các cơ quan khác dẫn đến tử vong. Quy trình xạ trị ngoài trong Quy trình xạ trị áp sát trong xạ trị ung thư lưỡi, sàn xạ trị ung thư lưỡi, sàn Xạ trị là một trong những biện pháp hữu hiệu để miệng miệng điều trị ung thư nói chung và ung thư lưỡi và sàn Bước 1: Cố định bệnh nhân Bước 1: Chuẩn bị bệnh nhân miệng nói riêng. Để việc xạ trị được hiệu quả và chính xác, đảm bảo được những yêu cầu đặt ra về Bước 2: Chụp CT mô phỏng Bước 2: Chụp CT mô phỏng liều lượng cho bướu cũng như ngưỡng an toàn cho Bước 3: Lập kế hoạch điều trị Bước 3: Lập kế hoạch điều trị cơ quan lành, thì cần có một quy trình lập kế hoạch - Xác định thể tích điều trị - Xác định thể tích điều trị xạ trị phù hợp. và cơ quan lành và cơ quan lành Đối với bệnh nhân ung thư lưỡi và sàn miệng - Chỉ định tổng liều, phân - Tái tạo bộ áp thì phương pháp kết hợp xạ trị ngoài và xạ trị áp sát liều và số phân liều - Xác định phân bố nguồn là một trong các phương pháp được điều trị tại - Thiết kế trường chiếu Bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí Minh. - Tính toán liều - Che chắn cơ quan lành Tuy nhiên, tại Việt Nam chưa có nhiều nghiên cứu - Tối ưu liều về quy trình kết hợp giữa xạ trị ngoài và xạ trị áp sát - Lựa chọn thuật toán và - Đánh giá và chấp nhận tại các cơ sở điều trị. Vì vậy, mục đích của nghiên tính liều kế hoạch cứu này là khảo sát quy trình lập kế hoạch xạ trị - Điều chỉnh liều ngoài kết hợp xạ trị áp sát cho bệnh nhân ung thư - Đánh giá kế hoạch xạ trị lưỡi và sàn miệng tại Bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí Minh, đánh giá sự tối ưu, lợi ích Bước 4: Kiểm tra kế hoạch Bước 4: Tiến hành xạ trị xạ trị của quy trình kết hợp qua các giá trị liều lượng mà bướu và cơ quan lành nhận được, tìm hiểu một số Bước 5: Thực thi kế hoạch Bước 5: Tháo dụng cụ điều yếu tố ảnh hưởng đến kết quả đạt được. xạ trị trị và chuyển bệnh nhân Bước 6: Theo dõi Nhóm tác giả đã được tiến hành dựa trên việc nghiên cứu lý thuyết về ung thư lưỡi và sàn miệng, quy trình xạ trị và đặc biệt chú trọng lập TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM 299
XẠ TRỊ - KỸ THUẬT PHÓNG XẠ Hình 1. Các trường chiếu photon trong kế hoạch xạ trị ngoài ung thư lưỡi đợt 1 (A): Trường chiếu thẳng cổ trên đòn (B): Trường chiếu bên Hình 2. Hình ảnh bộ áp được tái tạo 3D và 1 lát cắt CT trong xạ trị áp sát (A): Hình ảnh bộ áp được tái tạo 3D, (B): Hình ảnh bộ áp trong 1 lát CT Nghiên cứu được thực hiện trên 70 bệnh nhân Phương pháp nghiên cứu ung thư lưỡi trong đó có 20 bệnh nhân được chỉ Lập kế hoạch: tiến hành lập kế hoạch cũng như định kết hợp xạ trị ngoài và xạ trị áp sát[2]. quan sát thực tiễn quy trình lập kế hoạch xạ trị ngoài  Các khối bướu T1-2 ở bệnh nhân không đủ và xạ trị áp sát tại Bệnh viện Ung Bướu Thành phố điều kiện để phẫu thuật cùng với nguy cơ di căn Hồ Chí Minh. cao ở hạch. Thu thập số liệu: tiến hành thu thập những số  Với các khối bướu T3-4 hoặc N+ mà yêu cầu liệu về bệnh nhân (tuổi tác, giới tính, giai đoạn phẫu thuật sẽ làm mất chức năng hoặc thẩm bệnh,...), về liều lượng vào bướu (liều cực tiểu, liều mỹ của lưỡi. cực đại, liều trung bình,…), liều vào các cơ quan lành (thân não, tủy, xương hàm,…)  Khối bướu ở vị trí đủ điều kiện để xạ trị. Xử lí số liệu: những số liệu sau khi thu thập sẽ Một bệnh nhân được chỉ định điều trị bằng phác được xử lí để tính ra phần trăm theo liều chỉ định, vẽ đồ kết hợp xạ trị ngoài và xạ trị áp sát sẽ trãi qua cả các phân bố để khảo sát, chuyển đổi liều và cộng hai quy trình xạ trị. Sau khi hoàn thành quy trình xạ tổng liều để so sánh và nhận xét. trị ngoài được 1-2 tuần, bệnh nhân bắt đầu được Tiêu chuẩn đánh giá tiến hành xạ trị áp sát để bù liều. Kế hoạch đạt là kế hoạch thỏa mãn yêu cầu về liều. Đối với xạ trị ngoài, liều nhận được trên PTV thỏa mãn tiêu chuẩn ICRU 50[3]. Đối với xạ trị áp sát, 300 TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM
XẠ TRỊ - KỸ THUẬT PHÓNG XẠ liều vào CTV thỏa mãn các yêu cầu của ICRU 58 và xương hàm chỉ có thể nhận tối đa 70Gy hoặc 75Gy Radiotherapy and Oncology 122 (2017) 248–254. cho 1cm3. Trong khi đó xương hàm lại nằm hoàn toàn trong trường chiếu và được bao phủ bởi KẾT QUẢ đường 95% liều chỉ định như mô tả ở hình 3. Trong Liều chỉ định theo các phác đồ quy đổi ra liều khi đó, khi kết hợp giữa xạ trị ngoài và xạ trị áp sát tương đương phân liều 2Gy liều chỉ định vào bướu luôn lớn hơn 75Gy, tối đa lên tới 90Gy. Liều chỉ định khi chỉ xạ ngoài đơn thuần trong khoảng từ 50 -70Gy, với chỉ định tối đa là 70Gy vì Hình 3. Xương hàm nằm hoàn toàn trong trường chiếu và được bao phủ bởi đường 95% liều chỉ định Hình 4. Liều chỉ định của phác đồ xạ trị ngoài và xạ trị ngoài kết hợp xạ trị áp sát TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM 301
XẠ TRỊ - KỸ THUẬT PHÓNG XẠ Liều cực đại vào tủy sống và thân não Hình 5 cho thấy phân bố liều trên 45Gy ở một lát ảnh CT trong trường hợp xấu nhất. Hình ảnh cho thấy phần thể tích tủy sống nhận liều trên 45Gy là rất nhỏ, hoàn toàn không thể gây viêm tủy cắt ngang. Hình 5. Phân bố liều trên 45Gy của kế hoạch xạ trị ngoài Hình 6. Liều cực đại vào tủy sống, thân não của kế hoạch xạ trị ngoài và kết hoạch xạ trị ngoài kết hợp xạ trị áp sát So sánh liều ngưỡng cho tủy sống và thân não ngoài kết hợp xạ trị áp sát nhỏ hơn so với nhóm chỉ của kế hoạch xạ trị ngoài và xạ trị ngoài kết hợp xạ xạ trị ngoài. trị áp sát, kết quả thu được liều cực đại vào tủy sống Đối với trường hợp xạ trị ngoài đơn thuần, liều và thân não ở trường hợp lớn nhất của nhóm xạ trị cực đại vào tủy sống dưới 45Gy đạt 82% vào thân não dưới 54Gy đạt 100%. Trong khi đó, 100% ca xạ 302 TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM
XẠ TRỊ - KỸ THUẬT PHÓNG XẠ trị ngoài kết hợp xạ trị áp sát có liều cực đại vào tủy TÀI LIỆU THAM KHẢO sống dưới 45Gy, vào thân não dưới 54Gy. 1. Bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí Minh KẾT LUẬN (2017), Hướng dẫn điều trị các bệnh ung thư thường gặp tại Bệnh viện Ung Bướu Thành phố Kết hợp xạ trị ngoài và xạ trị áp sát đối với bệnh Hồ Chí Minh tập 2, Thành phố Hồ Chí Minh. nhân ung thư lưỡi và sàn miệng nhằm mục đích tăng kiểm soát bướu tại chỗ cũng như bảo vệ được 2. György Kovács, Rafael Martinez-Monge, Ashwini cơ quan lành, giảm biến chứng, tăng chất lượng Budrukkar et al of the GEC-ESTRO Head & cuộc sống cho bệnh nhân. Kỹ thuật xạ trị ngoài với Neck Working Group (2017),“GEC-ESTRO việc sử dụng linh hoạt các chùm photon, electron với ACROP recommendations for head & neck các mức năng lượng cũng như độ rộng trường chiếu brachytherapy in squamous cell carcinomas: 1st khác nhau cho phép xạ trị ở nhiều độ sâu, nhiều update - Improvement by cross sectional vùng khác nhau, dễ dàng tiếp cận các hạch di căn imaging based treatment planning and stepping hoặc có nghi ngờ. Xạ trị áp sát được dùng như một source technology”, Radiotherapy and Oncology cách để tăng liều khu trú vào bướu 1-2 tuần sau khi 122(2) pp. 248-254. đã hoàn thành xạ ngoài. Điều đó không những giúp 3. ICRU (International Commission on Radiation kiểm soát khối bướu tốt hơn mà còn giúp giảm thời Units and Measurement) (1993), gian điều trị. Một hệ quả tất yếu khi thực hiện một liệu pháp có thời gian điều trị ngắn là chi phí chữa trị 4. Report 50: Prescribing, Recording and Reporting giảm, không tạo nhiều áp lực về thời gian cho nhân Photon Beam Therapy, USA. viên điều trị, đồng nghĩa với việc có thêm nhiều bệnh nhân có cơ hội được chữa trị hơn. TẠP CHÍ UNG THƯ HỌC VIỆT NAM 303