Khảo sát tinh dầu cây cần tàu (Apium graveolens L.)

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> KHAÛO SAÙT TINH DAÀU CAÂY CAÀN TAØU (Apium graveolens L.)<br /> Traàn Thò Phuïng*, Nguyeãn Thaønh Trung*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Caây caàn taøu hoaëc caàn ta ñöôïc thu haùi taïi aáp Baø Traø, xaõ Taân Ñoâng, Goø Coâng (Tieàn Giang). Laø loaïi rau<br /> gia vò raát phoå bieán ôû nöôùc ta, caây di thöïc vaøo Vieät Nam laâu ñôøi vaø ñaõ thích nghi vôùi ñieàu kieän khí haäu vuøng<br /> nhieät ñôùi.<br /> Tinh daàu caàn taøu raát coù yù nghóa trong y hoïc, döôïc phaåm vaø thöïc phaåm, daân gian Vieät Nam thöôøng<br /> duøng caây Caàn taøu ñeå ñieàu trò cao huyeát aùp, tinh daàu caàn taøu coù trong thaønh phaàn thuoác boå, thuoác an thaàn,<br /> thoâng ñöôøng ruoät... Do ñoù, chuùng toâi tieán haønh ly trích tinh daàu toaøn caây vaø rieâng caùc boä phaän: thaân, laù,<br /> haït ñeå xaùc ñònh thaønh phaàn hoùa hoïc, tính chaát hoùa lyù, khaû naêng khaùng khuaån vaø ñieàu kieän toái öu cuûa caùc<br /> phöông phaùp ly trích.<br /> <br /> SUMMARY<br /> STUDYING ESSENTIAL OILS OF APIUM GRAVEOLENS L.<br /> Tran Thi Phung, Nguyen Thanh Trung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 17 – 20<br /> <br /> Celery, Apium graveolens (L) is a annual herb of the Apiaceae (Umbelliferae) family. The essential<br /> oil of the seeds and plants was examined by GC – MS. The main constituent of the oil is limonene. We<br /> used two methods for activating of hydrodistillation: conventional heating and microwave irradiation.<br /> <br /> TOÅNG QUAN[1,2].<br /> Teân thöôøng goïi: caây caàn ta, caàn taøu, slender<br /> celery, wild celery<br /> Teân khoa hoïc: Apium graveolens L.<br /> Hoï Hoa taùn (Umbellifrae hoaëc Apiaceae)<br /> Daïng caây thaûo, cao töø 30 −> 40cm, coù nhieàu<br /> raõnh doïc, chia nhieàu nhaùnh moïc thaúng. Laù coù cuoáng<br /> daøi, cheû 3 vôùi caùc laù cheùt phaân 3. Reã nong vaø moûng<br /> maûnh. Hoa nhoû maøu traéng nhaït hay luïc (ôû mieàn Nam<br /> Vieät Nam caây troàng khoâng ra hoa) ôû mieàn Baéc taïi<br /> vuøng Caàu Dieãn (Haø Noäi), caây troàng ra hoa [2].<br /> <br /> KEÁT QUAÛ VAØ BAØN LUAÄN[3,4,5,6,7].<br /> Caùc phöông phaùp ly trích tinh daàu<br /> Ly trích tinh daàu baèng phöông phaùp<br /> chöng caát hôi nöôùc coå ñieån (Phöông<br /> phaùp A, sô ñoà 1).<br /> <br /> Hieäu suaát cao nhaát laø 0,0610%, thôøi gian toái öu laø<br /> 5 giôø.<br /> <br /> Nhaän xeùt: Phöông phaùp coù öu ñieåm laø ñôn giaûn,<br /> thu ñöôïc hoaøn toaøn tinh daàu coù trong nguyeân lieäu,<br /> ñoàng thôøi baát lôïi vôùi nhöõng nguyeân lieäu coù haøm löôïng<br /> tinh daàu thaáp, vaø caáu phaàn coù nhieät ñoä soâi cao.<br /> Phöông phaùp chöng caát hôi nöôùc vôùi söï<br /> hoã trôï cuûa vi soùng (Sô ñoà 2)<br /> Phöông phaùp vi soùng khoâng theâm nöôùc<br /> vaøo nguyeân lieäu (phöông phaùp B)<br /> <br /> Hieäu suaát thu ñöôïc cao nhaát laø 0,0788%, thôøi<br /> gian toái öu laø 13 phuùt.<br /> Phöông phaùp vi soùng coù theâm nöôùc coá<br /> ñònh (phöông phaùp C)<br /> <br /> Hieäu suaát thu ñöôïc cao nhaát laø 0,0853%, thôøi<br /> gian toái öu laø 22 phuùt.<br /> Nhaän xeùt: Phöông phaùp coù öu ñieåm laø tieát kieäm<br /> thôøi gian, naêng löôïng, tinh daàu thu ñöôïc coù muøi, maøu<br /> saéc töï nhieân. Ñoàng thôøi coù khuyeát ñieåm laø chæ aùp<br /> duïng cho caùc loaïi caây maø tuyeán tinh daàu naèm ôû beà<br /> maët laù nhö saû, traøm, thì laø, huùng queá...<br /> <br /> * Khoa Khoa Hoïc Cô Baûn, Ñaïi Hoïc Y Döôïc - TP.HCM<br /> <br /> 17<br /> <br /> Sô ñoà 1 Ly trích tinh daàu baèng phöông phaùp chöng caát hôi nöôùc coå ñieån<br /> Nguyeân lieäu<br /> <br /> Caét nhoû<br /> Bình caát<br /> <br /> Chöng caát<br /> Tinh daàu vaø nöôùc<br /> <br /> 1. Ly trích baèng dietil eter<br /> 2. Laøm khan nöôùc<br /> 3. Thu hoài dietil eter<br /> <br /> Tinh daàu saûn<br /> phaåm<br /> <br /> Dietil eter<br /> <br /> Sô ñoà 2 Ly trích tinh daàu baèng phöông phaùp chieáu xaï vi soùng<br /> Nguyeân lieäu<br /> <br /> Caét nhoû<br /> Bình chöng caát ñaët trong<br /> loø vi soùng<br /> <br /> Heä thoáng ngöng tuï<br /> <br /> Tinh daàu vaø nöôùc<br /> <br /> Dietil eter<br /> <br /> 18<br /> <br /> 1. Trích baèng dietil eter<br /> 2. Laøm khan nöôùc<br /> 3. Thu hoài dietil eter<br /> <br /> Tinh daàu saûn phaåm<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> So saùnh vaø nhaän xeùt caùc phöông phaùp<br /> ly trích<br /> <br /> Xaùc ñònh chæ soá vaät lyù vaø hoùa hoïc cuûa<br /> caây caàn taøu (Baûng 3)<br /> <br /> Baûng1 So saùnh caùc phöông phaùp ly trích<br /> <br /> Baûng 3 Chæ soá vaät lyù vaø hoùa hoïc<br /> <br /> Phöông phaùp ly trích<br /> Chöng caát hôi nöôùc coå<br /> ñieån (A)<br /> Vi soùng khoâng theâm<br /> nöôùc (B)<br /> Vi soùng coù theâm nöôùc<br /> (C)<br /> <br /> Thôøi gian<br /> toái öu<br /> <br /> Hieäu suaát<br /> (%)<br /> <br /> 300 phuùtø<br /> <br /> 0,0610<br /> <br /> 13 phuùt<br /> <br /> 0,0788<br /> <br /> 22 phuùt<br /> <br /> 0,0853<br /> <br /> Muøi, maøu<br /> saéc<br /> Thôm noàng,<br /> maøu vaøng<br /> Thôm dòu,<br /> khoâng maøu<br /> Thôm dòu,<br /> khoâng maøu<br /> <br /> Nhaän xeùt: Töø nhöõng keát quaû cuûa caùc phöông<br /> phaùp ly trích treân cho ta keát luaän sau:<br /> − Phöông phaùp vi soùng giuùp chuùng ta tieát kieäm<br /> ñöôïc thôøi gian, naêng löôïng, haøm löôïng tinh daàu thu<br /> ñöôïc cao hôn, chaát löôïng cuõng toát hôn so vôùi phöông<br /> phaùp chöng caát hôi nöôùc coå ñieån.<br /> − Trong phöông phaùp vi soùng löôïng nöôùc ñöôïc<br /> duy trì ñaày ñuû cuõng laø coâng vieäc quan troïng, goùp phaàn<br /> naâng cao hieäu suaát ly trích tinh daàu.<br /> Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán haøm löôïng<br /> tinh daàu<br /> Theo ñoä tuoåi<br /> <br /> Khaûo saùt caây caàn taøu ôû ñoä tuoåi töø 4 ñeán 10 tuaàn<br /> thu ñöôïc hieäu suaát cao nhaát laø 0,061% ñoä tuoåi laø 8<br /> tuaàn tuoåi.<br /> Theo boä phaän thöïc vaät<br /> <br /> Söû duïng nguyeân lieäu: caû caây, thaân, laù, haït.<br /> (Baûng 2)<br /> Baûng 2 Haøm löôïng tinh daàu theo boä phaän:<br /> Cô quan<br /> Caû caây<br /> Thaân<br /> Laù<br /> Haït<br /> <br /> Khoái löôïng (g)<br /> 0,3050<br /> 0,1844<br /> 0,4744<br /> 1,4854<br /> <br /> Haøm löôïng (%)<br /> 0,0610<br /> 0,0369<br /> 0,0949<br /> 2,9708<br /> <br /> Theo thôøi gian ñeå heùo<br /> <br /> Khaûo saùt caây ñöôïc ñeå heùo töø 5 ñeán 10 giôø. Hieäu<br /> suaát tinh daàu giaûm nhanh daàn theo ñoä heùo cuûa caây<br /> Theo thôøi ñieåm thu haùi trong ngaøy<br /> <br /> Hieäu suaát tinh daàu thu ñöôïc cao nhaát laø 0,061%<br /> luùc 11 giôø.<br /> <br /> Tæ troïng ôû 27oC<br /> Goùc quay cöïc ôû 27oC<br /> Chæ so ákhuùc xaï ôû 27oC<br /> Chæ soá acid<br /> Chæ soá savon<br /> Chæ soá ester<br /> <br /> 0,8831<br /> +3o33'<br /> 1,4792<br /> 3,36<br /> 56,41<br /> 53,05<br /> <br /> Thaønh phaàn hoùa hoïc<br /> Tinh daàu ñöôïc phaân tích baèng phöông phaùp saéc<br /> kyù khí gheùp phoái phoå (GC−MS). Keát quaû ñöôïc trình<br /> baøy ôû (Baûng 4)<br /> <br /> Baûng 4 Thaønh phaàn hoùa hoïc caây caàn taøu ly trích<br /> baèng phöông phaùp A,B,C<br /> STT<br /> <br /> Teân caáu phaàn<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> 9<br /> 10<br /> 11<br /> 12<br /> 13<br /> 14<br /> <br /> β -Pinen<br /> dl−Limonen<br /> cis−β -Ocimen<br /> trans -β -Ocimen<br /> γ -Terpinen<br /> trans-Cariophilen<br /> α-Humulen<br /> β-Selinen<br /> α-Selinen<br /> 1,5,8-p-Mentatrien<br /> Miristicin<br /> Apiol<br /> Butilidenptalid<br /> Sedanenolide<br /> Toång coäng<br /> <br /> Thaønh phaàn (%)<br /> A<br /> 13,37<br /> 41,97<br /> 4,96<br /> 0,17<br /> 1,50<br /> 2,79<br /> 0,38<br /> 7,58<br /> 1,20<br /> 0,28<br /> −<br /> −<br /> <br /> B<br /> 2,31<br /> 23,51<br /> 1,34<br /> 0,04<br /> 0,78<br /> 1,86<br /> 0,24<br /> 2,76<br /> 0,43<br /> 0,21<br /> −<br /> −<br /> <br /> C<br /> 1,57<br /> 14,2<br /> 0,69<br /> −<br /> 0,38<br /> 0,34<br /> 0,04<br /> 0,56<br /> 0,08<br /> −<br /> 0,08<br /> 0,09<br /> −<br /> −<br /> <br /> −<br /> 1,43<br /> 16,95 −<br /> 92,58 33,48 17,95<br /> <br /> Thöû nghieäm tính khaùng khuaån<br /> Tinh daàu haït coù hoaït tính khaùng khuaån treân haàu<br /> heát caùc vi khuaån nhö vi khuaån gaây beänh ñöôøng ruoät<br /> Escherichia coli (ATCC 25922), Pseudomonas<br /> aeruginosa, Salmonella typhi, Streptococcus fecalis),<br /> vi khuaån gaây ngoä ñoäc thöïc phaåm Staphylococcus<br /> aureus (ATCC 25923).<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> Qua keát quaû khaûo saùt tinh daàu caây caàn taøu troàng<br /> taïi xaõ Baø Traø − Goø Coâng Taây (Tieàn Giang), chuùng toâi<br /> coù theå ñöa ra keát luaän sau:<br /> <br /> 19<br /> <br /> − Vieäc aùp duïng vi soùng trong quaù trình ly trích<br /> tinh daàu ñem laïi keát quaû toát, phöông phaùp kích hoaït<br /> naøy giuùp chuùng ta tieát kieäm thôøi gian, naêng löôïng vaø<br /> thu ñöôïc tinh daàu coù chaát löôïng toát so vôùi phöông<br /> phaùp chöng caát hôi nöôùc coá ñònh.<br /> <br /> phaàn nghieân cöùu ñaõ khaûo saùt.<br /> <br /> − Ñoái vôùi nguyeân lieäu töôi, khi ly trích tinh daàu<br /> baèng phöông phaùp vi soùng, vieäc cho theâm löôïng nöôùc<br /> coá ñònh vaøo nguyeân lieäu cuõng goùp phaàn taêng hieäu<br /> suaát tinh daàu hôn söû duïng phöông phaùp ly trích chæ<br /> söû duïng löôïng nöôùc töï nhieân coù saün trong caây.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> − Caây caàn taøu thích hôïp vôùi khí haäu mieàn Nam<br /> Vieät Nam, coù theå troàng quanh naêm, thò tröôøng tieâu<br /> thuï roäng raõi. Neáu söû duïng caây caàn taøu ñeå ly trích tinh<br /> daàu caàn phaûi tuaân thuû nhöõng ñieàu kieän toái öu maø<br /> <br /> 20<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1.<br /> 2.<br /> <br /> 4.<br /> 5.<br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> Leâ Ngoïc Thaïch, Tinh daàu, NXB Ñaïi hoïc Quoác gia TP.<br /> Hoà Chí Minh (2003).<br /> Phaïm Hoaøng Hoä, Caây coû mieàn Nam Vieät Nam, Khoa<br /> hoïc Ñaïi hoïc ñöôøng Saøi Goøn (1960)<br /> Brian M. Lawrence, Essential Oil, Allured Publishing,<br /> Wheaton, 1979−1980 (1981), 1981−1987 (1989).<br /> Barton D.H.R., De Vries J.X., J.chem. Soc. London,<br /> 1916(1963)<br /> Lewis D.A., Int. J. Crude. Drug. Res; 23; 1.27(1985)<br /> Vhlig J. W., Chang A., Jen J. J., Effect of phthacide<br /> Aroma constituents of Celery. Phytochem.,27, 373 –<br /> 375 (1988)<br /> http://<br /> wwwTropicadk/celery<br /> (Apium<br /> graveolens<br /> “Bouquet” html).<br /> <br />