1
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan nội dung Khóa luận do bản thân tự nghiên cứu, tìm tòi
và học hỏi, dưới sự hướng dẫn và chỉ đạo của giáo viên hướng dẫn. Trong quá
trình thực hiện khóa luận, bên cạnh sự cố gắng nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận
rất nhiều sự giúp đỡ từ thầy cô, gia đình và bạn bè. Qua đây, tôi xin gửi lời cảm
ơn chân thành tới các thầy giáo, cô giáo và các bạn học Khoa Thông tin Thư
Viện khoa 2007- 2011. Đồng thời, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành của
mình tới các thầy giáo, cô giáo, các anh chị, cô chú công tác tại Trung tâm
Thông tin Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội và Thư viện Quốc gia Việt Nam đã
chỉ bảo và tạo điều kiện giúp tôi hoàn thành khóa luận của mình.
Đặc biệt, cho tôi được tỏ lòng kình trọng và biết ơn sâu sắc tới cô giáo,
Ths. Nguyễn Thị Thúy Hạnh đã tận tình hướng dẫn, động viên và giúp đỡ tôi
trong thời gian qua.
Hà Nội, ngày 23 tháng 5 năm 2011
Sinh viên
Mai Thị Hương
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
CSDL
Cơ sở dữ liệu
TNS
Tài nguyên số
TVĐT
Thư viện Điện Tử
2
TVS
Thư viện Số
TTTTTV ĐHQGHN
Trung tâm Thông tin Thư viện Đại học
Quốc gia Hà Nội
TVQGVN
Thư viện Quốc gia Việt Nam
TLS
Tài liệu số
MỤC MỤC
PHẦN 1: LỜI MỞ ĐẦU ......................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................. 1
2. Đối tượng nghiên cứu ................................................................ 2
3. Cơ sở lí luận và phương pháp nghiên cứu .................................. 2
4. Mục địch nhiệm vụ nghiên cứu ................................................... 3
5. Ý nghĩa khoa học của niên luận .................................................. 3
6. Bố cục của niên luận ................................................................... 3
PHẦN 2: NỘI DUNG ............................................................................. 5
CHƢƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ TTTTTV ĐHQG HN VÀ NHỮNG VẤN
ĐỀ CHUNG VỀ TÀI NGUYÊN SỐ ...................................................... 5
1.1 Một số khái niệm chung và những nhân tố tác động tới hoạt động
phát triển và chia sẻ tài nguyên số .................................................. 5
1.1.1 Những vấn đề chung .............................................................. 5
1.1.1.1 Thư Viện số ......................................................................... 5
1.1.1.2 Thư viện điện tử .................................................................. 6
1.1.1.3 Tài liệu điện tử .................................................................... 7
1.1.1.4 Tài liệu số ............................................................................ 8
1.1.1.5 Số hóa .................................................................................. 9
1.1.1.6 Siêu dữ liệu .......................................................................... 9
1.1.1.7 Khái niệm chia sẻ tài nguyên số .......................................... 13
3
1.1.2. Những nhân tố tác động tới hoạt động phát triển và chia sẻ tài
nguyên số ......................................................................................... 15
1.1.2.1Chính sách của đảng và Nhà nước về sự nghiệp thư viện ... 15
1.1.2.2 Chức năng loại hình, quy mô của thư viện ......................... 16
1.1.2.3 Các hoạt động thuộc môi trường hoạt động chung ............. 17
1.1.2.4 Yếu tố tài chính và kinh phí hoạt động ............................... 18
1.1.2.5 Trình độc cán bộ .................................................................. 19
1.1.2.6 Vấn đề liên quan tới công nghệ ........................................... 22
1.2.. Khái quát về Trung tâm TTTV ĐHQGHN ............................. 23
1.2.1 Lịch sử hình thành và phát triển ............................................. 23
1.2.2. Chức năng nhiệm vụ ............................................................. 26
1.2.3 Cơ sở vật chất ......................................................................... 27
1.2.4 . Cơ cấu tổ chức ..................................................................... 27
1.2.5 Xu hướng phát triển .............................................................. 29
1.3 Giới thiệu về Thư viện Quốc gia Việt Nam .............................. 29
1.3.1 Lịch sử hình thành của Thư viện Quốc gia Việt Nam .......... 29
1.3.2 Chức năng nhiệm vụ của Thư viện Quốc gia Việt Nam ........ 30
1.3.3 Cơ sở vật chất ......................................................................... 33
1.3.4 Cơ cấu tổ chức ........................................................................ 33
CHƢƠNG 2: TÌM HIỂU VỀ VIỆC PHÁT TRIỂN VÀ CHIA SẺ TÀI
NGUYÊN SỐ TẠI TTTTTV ĐHQG HN VÀ THƢ VIỆN QUỐC GIA
VIỆT NAM ............................................................................................... 36
2.1. Việc phát triển và chia sẻ tài nguyên số tại Trung tâm TTTV
ĐHQGHN ........................................................................................
2.1.1 Việc phát triển tài nguyên số tại TTTTTV ĐHQGHN .......... 36
2.1.1.1. Đội ngũ cán bộ kĩ thuật ...................................................... 36
4
2.1.1.2. Thiết lập chính sách phát triển kho tài nguyên số tại Trung tâm
TTTV ĐHQGHN ............................................................................ 38
2.1.1.3. Biện pháp để tạo lập kho tài nguyên số tại Trung tâm TTTV
ĐHQGHN ........................................................................................ 39
2.1.1.4. Lập ngân sách và duy trì ngân quỹ cho việc phát triển kho tài
nguyên số tại Trung tâm TTTV ĐHQGHN .................................... 40
2.1.1.5. Công tác phối hợp và giám sát hoạt động xuất bản của bộ sưu
tập điện tử tại Trung tâm TTTV ĐHQGHN ................................... 41
2.1.1.6. Vấn đề công nghệ trong phát triển tài nguyên số ............... 41
2.1.1.7 Bảo quản tài nguyến số tại TTTTTV Đại học Quốc gia Hà Nội
......................................................................................................... 47
2.1.1.8 Vấn đề bản quyền trong phát triển nguồn tài nguyên số tại Trung
tâm TTTV ĐHQGHN ..................................................................... 48
2.1.1.9 Vấn đề hỗ trợ người dùng tin trong phát triển TNS ............ 50
2.1.2 Tìm hiểu về việc chia sẻ tài nguyên số tại Trung tâm TTTV
ĐHQGHN ........................................................................................ 51
2.2 Phát triển và chia sẻ tài nguyên số tại Thư viện Quốc gia Việt Nam
......................................................................................................... 52
2.2.1 Phát triển tài nguyên số tại Thư viện Quốc gia Việt Nam ..... 52
2.2.1.1 Đội ngũ cán bộ kỹ thuật ...................................................... 52
2.1.1.2 Thiết lập chính sách phát triển kho tài liệu ......................... 53
2.2.1.3 Biện pháp tạo lập kho tài nguyên số tại Thư viện Quốc gia Việt
Nam ................................................................................................ 54
2.2.1.3.1 Cơ sở dữ liệu thư mục ...................................................... 54
2.2.1.3.2 Cơ sở dữ liệu toàn văn ..................................................... 56
2.2.1.4 Lập chính sách duy trì ngân quỹ cho phát triển kho tài nguyên số
tại Thư viện Quốc gia Việt Nam ..................................................... 62
5
2.2.1.5 Công tác phối hợp và giám sát hoạt động xuất bản của bộ sưu tâp
số tại Thư viện Quốc gia Việt Nam ................................................ 63
2.2.1.6 Vấn đề công nghệ cho việc phát triển tài nguyên số ........... 63
2.2.1.7 Bảo quản tài nguyên số ...................................................... 70
2.2.1.8 Vấn đề bản quyền trong phát triển tài nguyên số ................ 71
2.2.1.9 Vấn đề hỗ trợ người dùng tin trong phát triển TNS ............ 74
2.2.2 Chia sẻ tài nguyên số tại Thư viện Quốc gia Việt Nam ......... 75
3. So sánh hoạt động phát triển và chia sẻ tài nguyên số tại Trung tâm
TTTV ĐHQGHN và Thư viện Quốc gia Việt Nam ........................ 77
CHƢƠNG 3 MỘT SỐ NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ VÀ KIẾN NGHỊ .. 80
3.1. Nhận xét và đánh giá ................................................................ 80
3.1.1 Tại Trung tâm TTTV ĐHQGHN ........................................... 80
3.1.2 Tại Thư viện Quốc gia Việt Nam ........................................... 81
3.2. Kiến nghị và giải pháp ............................................................. 83
3.2.1 Trung tâm TTTV ĐHQGHN ................................................. 83
3.2.1.1 Đảm bảo tính pháp lý cho phát triển tài nguyên số ............. 83
3.2.1.2 Đảm bảo nguồn kinh phí cho hoạt động phát triển tài nguyên số
......................................................................................................... 84
3.1.1.3 Hoàn thiện hệ thống phần mềm .......................................... 85
3.1.1.4 Đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào .................................. 85
3.1.1.5 Đào tạo bồi dưỡng trình độ cho cán bộ ............................... 86
3.1.1.6 Đào tạo, đảm bảo kiến thức thông tin người dùng .............. 86
3.1.1.7 Tăng cường chia sẻ nguồn tài nguyên số ............................ 87
3.1.1.8 Các giải pháp khác .............................................................. 87
3.2.2 Thƣ viện Quốc gia Việt Nam ............................................... 88
3.2.2.1 Đảm bảo tính pháp lý cho phát triển tài nguyên số ............. 88