TRCttNG D(\\ HOC VO TRCfOlfG TOflN
KHOA LUAN TOT NGHIEP
CHUYEN NGANH VAN HOC
CANH THIEN NHIEN TRONG TRUYEN NGAN
SAU 1975 CUA NGUYEN MINH CHAU
Giang vien hinrng dan:
Sinh vien thirc hien:
NGUYEN LAM DIEN
CHAU VAN NHAN
KHOA KHOA HOC CO BAN
^Thot^
Hau Giang, ihdng 06 nam 2012
LOI CAM TA
The la bon nam ngoi tren giang duang dai hoc sap di qua. Chung toi sap buac
thirc hien nhung mong uac cua minh. Qua bon nam ngoi ghe giang duang chung toi
vao dai vai nhung ap u bao du dinh, ma uac trong tuang lai. Niem khao khat dugc
ca ve due Ian tai. Hoa vao cung khong khi tat bat trong nhirng ngay hoc cuoi khoa,
chung toi that sir vinh dir, vui mung khi dugc thuc hien khoa luan tot nghiep. Lan
dugc trao doi kien thirc va nhung kT nang song, giup chung toi hoan thien ban than
dau tien nhan dugc de tai nghien cuu khoa hoc, toi that sir lung tiing, ba nga va gap
nhieu kho khan khi thuc hien de tai. Nhung noi ban khoan, lo lang khien toi khong
dinh tao dong lire lan giup toi hoan thanh khoa luan nay. Vi the, toi xin gui lai cam
an chan thanh den tat ca moi nguai da giup toi vugt qua nhung ngay kho khan khi
lam khoa luan.
Dae biet toi xin gui lai cam an sau sac den thay Nguyen Lam Dien, nguai da
tan tinh chi day, giup da toi nhiet tinh, sua chua chu dao cho khoa luan nay. Xin gui
den thay lai chuc sue khoe, hanh phuc, chiic thay luon thanh cong va gat hai dugc
nhieu thanh qua trong cong tac giang day. Xin gui lai cam an den cac thay, co thinh
giang va thay, co trong bo mon Khoa Co ban da tan tinh day bao, trang bi kien thuc
cho toi trong bon nam hoc vua qua.
Ben canh do, toi xin gui lai cam an den Truang Dai hoc Vo Truang Toan da
tim ra huang thuc hien. Nhung nha dugc sir dgng vien cua thay, co, ban be va gia
tao dieu kien cho chung toi thuc hien khoa luan tot nghiep. Cam an Khoa khoa Ca
dau tien cua minh.
ban da theo sat va don doc chung toi hoan thanh cong trinh nghien cuu khoa hoc
Ngoai ra, toi xin gui lai can an chan thanh den thu vien Thanh pho Can Tha da
tao moi dieu kien cho chung toi trong viec tham khao tai lieu. Toi xin cam ta va tran
Xin chan thanh cam ta!.
trong khac ghi nhung tarn long quy bau ay.
Sinh vien thu*c hien
CHAU VAN NHAN
Hau Giang, ngay 11 thang 06 nam 2012
LOI CAM DOAN
Toi xin cam doan rang luan van nay la do chinh toi thuc hien, cac so lieu thu
thap va ket qua phan tich trong luan van la trung thuc, luan van khong trung vai bat
Sinh vien Jhyc hien
CHAU VAN NHAN
cu de tai nghien cuu khoa hoc nao.
PHIEU DANH GIA LUAN VAN TOT NGHIEP (Giang vien hw&ng dan)
1. GIANG VIEN HU'CJNG DAN: 2. SINH VIEN THUC HIEN: ...,.
MSSV:
.^.IS:....f.. "....*:......
KHOA:
3. TEN DE TAI:
NHAN XET CUA GIANG VIEN HUO»NG DAN
1.1. Chuyen can:
1.2. Thai do:
1.3. Khac:
. Danh gia chung qua trinh lam luan van tot nghiep:
2.1. Dat van de (theo 5 buac):
2. Danh gia luan van:
2.2. Noi dung chinh:
2.3. Chu thich, thu muc:
2.4.1. Dung lugng (trang):
2.4.2. Khuon kh6:
2.4.3. In an:
2.4.4. Trinh bay:
2.4.5. Chinh ta, ngu phap:
3. Danh gia, xep loai:
Danh gia:
Xep loai:
2.4. Hinh thuc trinh bay:
thdng nam 2012
., ngay Giang vien huang dan (Ki va ghi ro hg ten)
TOM TAT
Ngi dung cua de tai ngoai phan ma dau va ket luan gom co ba chuang.
Chuang mot: Nhirng van de chung ve truyen ngan cua Nguyen Minh Chau
Chau
Chuang hai: Canh thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Minh
Chau
Chuang ba: Nghe thuat the hien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Minh
chuang va d c diem truyen ng n cua Nguyen Minh Chau. Trong chuang nay nguai
viet di vao tim hieu them ve gia cung vai qua trinh sang tac cua ong ma dac biet tim
Trong chuang mot co hai ngi dung chinh: Vai net ve cuoc dai, sir nghiep van
trinh nghien cuu va thuc hien de tai.
Den chuang hai nguai viet tim hieu ve nhung canh sac thien nhien trong
hieu nhirng dac sac ve dac diem truyen ngan cua ong. De tu do co ca sa trong qua
truyen ngan cua ong sau 1975. Tong chuang nay nguai nghien cuu tap chung vai
nhirng canh vat thien nhien nhu: Canh may trai, song,bien, nui rung va canh rugng
vuan. Tu do lam noi bac len ve dep ciia canh sac thien nhien trong truyen cua ong.
truyen cua ong. Thien nhien ong mang ve buon ruai ruai vai nhung hinh anh dugm
buon.
Thien nhien trong truyen cua ong vai net u buon hoa vao cai sau ciia canh vat trong
dac sac nghe thuat trong viec mieu ta canh thien nhien trong truyen cua ong. Tu do
Trong chuang ba vai hai ngi dung chinh nguai viet di sau vao tim hieu nhirng
tim ra nhirng gia tri nghe thuat mai lai va doc dao trong truyen ngan sau 1975 cua
Qua moi chuang nguai viet muon tim hieu kl ve tac gia Nguyen Minh Chau
vai nhung dieu mai la trong truyen ngan cua ong. Ngoai ra nguai viet muon kham
pha cai doc dao trong nhung truyen ngan cua ong qua de tai kha mai me nay.
Nguyen Minh Chau.
MUC LUC
1. Li do chgn de tai 2. Lich su van de 3. Muc dich nghien cuu 4. Pham vi nghien cuu 5. Phuang phap nghien cuu
Trang 1 2 4 4 5
CHU'ONG 1: NHUNG VAN DE CHUNG VE TRUYEN NGAN
CUA NGUYEN MINH CHAU
1.1.1. Tieu su 1.1.2. Qua trinh sang tac van chuang
1.2. Dac diem truyen ngan cua Nguyen Minh Chau
6 6 6 7 13 14 18
1.1.Vai net ve nha van Nguyen Minh Chau
CHU'ONG 2: NHUNG CANH THIEN NHIEN NOI BAT TRONG TRUYEN NGAN CUA NGUYEN MINH CHAU 2.1. Canh thien nhien may trai, song bien varung nui
1.2.1. Dac diem ve ngi dung 1.2.2. Dac diem ve nghe thuat
2.2. Canh dong rugng va vuan tugc
2.2.1. Canh dong rugng 2.2.2. Canh vuon tugc
26 26 26 31 34 37 37 39
CHU'ONG 3: NGHE THUAT THE HIEN CANH THIEN NHIEN TRONG TRUYEN NGAN CUA NGUYEN MINH CHAu 3.1. Nghe thuat ta canh
2.1.1. Canh may trai 2.1.2. Canh song bien 2.1.3. Canh nui rung
3.2. Nghe thuat su dung tu ngu chi mau sac KETLUAN.. TAl LIEU THAM KHAO
41 41 41 44 46 49 50 53 56 58
3.1.1. Tu xa tai gan va tu gan den xa 3.1.2. Tu thap len cao va tu cao xuong thap 3.1.3. Ta canh ban ngay 3.1.4. Ta canh ve dem 3.1.5. Nghe thuat ta canh bo mua
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
1. Li do chon de tai.
minh cho nghe thuat. Ong song vi nghe thuat va luon luon co trach nhiem vai ngoi
Nguyen Minh Chau mot cay but tai hoa, suot cuoc dai song va cong hien het
but cua minh. Cho nen, co the noi rang, Nguyen Minh Chau la mot trong nhung
vien ngoc sang cua nen van hoc Viet Nam sau nam 1975. Dac biet, trong the loai
truyen ngan. Vai nhung tac pham da di vao long nguai nhu: "Chiec thuyen ngoai
xa, Co Ian, Phien cho Gidt, Ben que, Khdch a que mai ra,...". Qua nhung trang viet
ciia Nguyen Minh Chau ta thay tham dugm tinh nguai, tinh dai, mot triet li "nhan
sink" sau sac.
Khong chi viet ve de tai chien tranh ma ong con viet ve nhung chuyen trong cuoc
song ma ong da trai qua. Tu do cho thay rang, Nguyen Minh Chau co cai nhin sau
sac trong rung trang viet cua minh. Sir da dang ve de tai cho nen trong truyen ngan
ciia Nguyen Minh Chau co nhieu goc do cam nhan khac nhau.dat biet la goc do
tham my. Ngoi but mieu ta ciia Nguyen Minh Chau rat tinh te va nhay ben khi ta ve
thien nhien, ve dep hoang so, an chua nhieu cam xiic va su vlnh hang cua no trong
the giori tu nhien.
Viec nghien cuu de tai "thien nhien " trong truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau
la mot de tai kha mai me trong hoat dong nghien cuu khoa hoc. Boi le, truac day
cac nha nghien cuu chi chii tarn dao sau vao kham pha con nguai, cam xiic cua nhan
vat hay nhung datdiem nghe thuat ma chua di vao tim hieu ve canh sac thien nhien
trong truyen ngan cua ong. Nhung nhu vay van chua dii khi nghien cuu ve Nguyen
Minh Chau cho nen khi nhan de tai lam khoa luan toi da chon de tai:
De tai trong truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau rat phong phu va da dang.
'Thien nhien
trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Minh Chau". Mot mat, vi toi yeu thich
cac truyen ngan cua ong, yeu loi hanh van dan nguai doc chim dam trong cau
chuyen va hoa long minh vao the gioi nhan vat dugc ong xay dung mot each chan
thuc, sau sac. Toi muon thu sue minh khi thuc hien mot de tai nghien cuu khoa hoc
trong Mnh vuc minh dang theo hoc. Mat khac, toi muon ma rong them von hieu biet
ciia minh ve tac gia Nguyen Minh Chau. Ngoai viec cung co kien thuc cho ban than
va toi muon tim hieu sau hon ve ngoi but cua ong de tu do co the nam bat dugc
nhung van de ong phan anh trong tung trang viet. Dieu do giup toi co them nguon
kien thuc mai lam giau kho kien thuc cho minh, gop mot phan nho cong sue ciia
minh chung tay xay dung dat nuac va phuc vu trong Mnh vuc giao due ciia nucVc nha
khi sap buac vao dai.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
2. Lien sir van de.
Sau nam 1975, cuoc khang chien chong My cuu nuac cung vira ket thiic, nhan
dan ta buac vao con duang xay dung va doi mai dat nuac. Song song vai su doi
mai do thi van hoc nghe thuat cung buac dau thay doi de cung hoa vao thai cuoc
chung ciia dat nuac. Su chuyen huang tu de tai cho den noi dung lan nghe thuat,
van hoc thai ki nay cung da tao dugc dau an rieng cho minh tieu bieu la the loai
truyen ngan. Nhieu cay but da khang djnh dugc tai nang qua nhung diia con tinh
than cua minh nhu: Nguyen Khai, Nguyen Huy Thiep, Ma Van Khang, Ta Duy
Anh,.. .va dat biet la Nguyen Minh Chau.
Nha van Nguyen Minh Chau mot nha van uu tu cua van xuoi Viet Nam hien dai.
trai qua hai thai ki sang tac cua minh ong da de lai nhung gia tri tot dep cho dai.
Trong cac tac pham cua Nguyen Minh Chau co the coi no nhu mot kho " ngu lieu "
vo cung phong phu. Doc no chiing ta phai suy ngam nhieu dieu va nhung tran tra tu
trong cuoc song. Cho nen trong hoat dong van hoc cua minh, Nguyen Minh Chau
luon dugc sir quan tarn cua nhieu nha phe binh, nghien cuu van hoc vi nhung dong
gop to lan cho nen van hoc nuac nha.
Co the noi rang, da co nhieu cong trinh tarn huyet danh cho truyen ngan ciia
Nguyen Minh Chau. Trong nhung cong trinh nghien cuu cu the, cac nha phe binh,
binh luan ve Nguyen Minh Chau da co de cap den nhieu van de trong truyen cua
ong. Tuy nhien do mai chi la nhung y kien mang tinh khai quat, thien ve cam nhan
so khai.
Nghien cuu ve nha van Nguyen Minh Chau, nguai viet da thu thap dugc mot so
y kien khi tim hieu ve van chuang cua ong.
De cap den cac tac pham ciia Nguyen Minh Chau sau 1975 Phan Cu De da cho
rang: "Buac sang cac tac phdm sau 1975 ciia Nguyen Minh Chau, goc chieu nhdt
quan ve mot luan diem lan khong con duy tri nua. Thay the vao do, moi truyen ngan
tra thanh mot mdnh lang kinh chieu roi mot go khudt, mot khodng toi trong cuoc
song phong phu, nhieu mdu sac cua con nguai [...], dieu Nguyen Minh Chau theo
duoi khong phdi la cdi tron ven, cdi lung linh, cdi sieu pham ciia nhung anh hung
hay thanh nhan ma lai chinh la cdi da su, phuc tap, bien do cua con nguai thwang
nhdt - con nguai ca the, tra troi doi mat vai nhung thai cue khac nhau ciia cuoc
song: duac va mat, chan va gia, trung thanh vd phan boi, tot va xdu xa, bat hanh va
hanhphuc... " [ 4; tr. 672].
Cung de cap den triet li song Ha Minh Due da nhan xet: "Truyen ngan da buac
vao thai ki doi mai. Truac hit phdi ke den nhung dong gop cua Nguyen Minh Chau
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
"(1985) . Tu chien tranh chuyen sang hoa binh, tu cam hung anh hung ca chuyen
qua hai tap truyen ngan " Nguvi dan ba tren chuyen tau toe hanh " va " Ben que
sang cam hung nhan dao trong dai thwang, Nguyen Minh Chau da sang tao dugc
nhieu truyen ngan co gia tri". [ 6; tr.867].
Con To Hoai ban ve thai gian gan lien vai cuoc song, ong viet: "Nguyen Minh
Chau, nguai ta thay cuoc dai va trang sdeh lien nhau, chang duang horn nay cung
nhu tirng doan sang tdc tren trang gidy ciia nguai viet tai ndng. Nhung cdi twang
nhw binh thwang lat vat trong cuoc song hang ngay, dual con mat va ngoi but ciia
[14;tr.274].
Khong chi nghien ciiu ve noi dung ciia Nguyen Minh Chau ma cac nha nghien
Nguyen Minh Chau deu tra thanh nhung gai y dang suy nghi va co tarn triet ly ".
cuu, phe binh cung kham pha cai hay, cai dep va ca net dac sac nghe thuat trong truyen ciia nha van. Nguyen Tri An nhan xet rang: "Trong sang tdc ciia Nguyen Minh Chau, dat biet a trong truyen ngan, thuang xudt hien nhung an du, bieu twang
da nghia khong tham gia vao cot truyen va hanh dong nhan vat nhung no giai bay
duac nhieu suy nghi cua tdc gia, ndng tdc phdm len y nghia triet hoc twang trung'"
[ 7; tr. 222].
Phan Cu De thi cho rang: "Trong truyen ngan cua minh, Nguyen Minh Chau la
nguai luon co y thirc sau sac ve "ban chat nghe thuat van hoc " - ve yeu cdu phan
anh hien thuc thong qua chu the sang tao ciia nha van. Vi le do, dii say swa vai
nhirng suy ngdm va triet li bon be ve cuoc dai, nha van cung khong de cho nhirng
...] bang
luan de dt tinh nghe thuat tinh he thong nhdt hwu ca ciia tdc phdm. [
nhirng tinh huong doc dao va chim an trong nhirng bieu twang da nghia - do do, tdc
phdm cung hien len nhw mot sinh the song tu nhien.'" [ 4; tr.673]. Nhung trang viet
ciia Nguyen Minh Chau luon chua dung nhung gia tri thuc tai cua dai song, bang
cai tai cua minh ong da gop them tieng noi cho van dan Viet Nam them tinh nhan
van.
Con To Phuong Lan thi nhan xet rang: "Nguyen Minh Chau la nguai co biet tai
mieu ta canh sac thien nhien nhom mau tarn trang"" [ 9; tr.321]. Canh sinh tinh ggi
len nhung net u sau trong tarn trang ciia nhan vat. Canh sac thien nhien vai muon
mau no co the khien nhirng gi xung quanh no vui va ngugc lai no cung lay di nhirng
gi vui tuai a quanh no.
Du nghien cuu va luon tim toi cai mai trong su nghiep van chuang ciia Nguyen
Minh Chau. Chung ta liic nao cung bat gap nhung dieu mai la trong tac pham cua
ong. Da qua nhieu chang duang lich sii nghien ciiu nhung ciing phai nhin nhan rang
van chuang Nguyen Minh Chau la mot "kho ngu* lieu". Trai qua biet bao cong trinh
GVHD: Nguyen Lam Bien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
nghien ciiu, tu the he nay sang the he khac van miet mai tim kiem cac gia tri trong nhung diia con tinh than cua ong. Tu do, cho thay de tai ve Nguyen Minh Chau
luon luon hap dan va loi cuon nhieu nguai nghien cuu.
quanh van de so phan, con nguai, nhung gia tri nghe thuat, triet ly song. Nhirng van
de do trong truyen ciia ong khong con la mot manh dat trong, no dugc cay xai ti mi
Qua nhung cong trinh nghien cuu tren ta nhan thay cac nha nghien ciiu chi xoay
trinh nghien ciiu truac day va cho den thai diem minh dang nghien cuu thi cac cong
trinh truac kia chi kham pha nhung khia canh tu noi dung den nghe thuat chua ai
tim hieu sau ve van de "Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen
trong tirng manh dat. Nhung van chua day du, nguai viet nhan thay rang cac cong
Minh Chau". Day la mang de tai mai me va hap dan nguai nghien cuu, vai sir
mong muon qua bai tieu luan ciia minh co the gop phan vao viec kham pha cai dac
sac trong truyen ngan cua Nguyen Minh Chau. Ngoai ra, toi muon lam moi ve tac
thien nhien tha mong. Qua do, lam rang ngai cho nen van hoc nuac nha vi co mot
Nguyen Minh Chau da tai.
3. Muc dich nghien cihi.
Nghien ciiu de tai "Thien nhien trong truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau sau
gia Nguyen Minh Chau qua cong trinh nghien cuu cua minh vai nhung canh sac
1975", toi muon tim hieu sau hon ve ngoi but tai hoa ciia Nguyen Minh Chau trong
nhirng sang tac cua ong. Ngoai ra, nguai viet muon kham pha va tim ra nhung gia
tri doc dao ve nghe thuat khi mieu ta canh sac thien nhien trong truyen ngan sau
1975. Co the noi, day la de tai dau tien nghien cuu a mot binh dien mai trong the
loai truyen ngan cua Nguyen Minh Chau. Qua do, muon gop phan vao viec tim ra
cai mai va binh gia nhung net dac sac cung nhu nhung triet li song trong linh vuc
van chuang, nhin nhan lai nhung dong gop het sue to Ion cua Nguyen Minh Chau
cho nen van hoc nghe thuat nuac nha.
Ben canh do, viec nghien ciiu de tai nay gop phan khang dinh tarn quan trong
ciia hinh anh thien nhien trong truyen ngan cua ong ve phuang dien noi dung den
nghe thuat the hien. Dong thai gop phan khang dinh gia tri dich thuc va dac sac
trong sang tac ciia Nguyen Minh Chau. Be dat dugc muc dich do yeu cau nguai viet
phai khao sat, tim hieu truyen ngan ciia ong, tu do mai co the nhan ra dugc nhung
gia tri hien dien ciia canh sac thien nhien trong truyen ngan cua ong.
Cung qua de tai nay, nguai viet muon hieu nhieu hon ve Nguyen Minh Chau, mot
nha van chan chinh cua van hoc Viet Nam hien dai. Dong thai, giup cho nguai
nghien ciiu biet each tiep can mot de tai ngien cuu khoa hoc. Nang cao kien thiic
GVHB: Nguyen Lam Bien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
trong hoat dong danh gia va nhin nhan mot tac pham van hgc cung nhu de lam nen
tang cho viec nghien ciiu tiep theo sau nay.
4. Pham vi nghien cihi
Do de tai nghien cuu la "Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen
Minh Chau" nen khi nghien cuu de tai nay, nguai viet dua tren nhirng truyen ngan
ciia Nguyen Minh Chau sau nhung nam 1975 de ban luan ve van de da dat ra. Nham
hieu ro hon van de thien nhien trong truyen ngan sau 1975 va co the thay dugc cong
lao dong gop het siic quy bao ciia Nguyen Minh Chau cho nen van hoc.
Van de nghien cuu chi giai han tu sau nam 1975 nen pham vi nghien cuu ciia toi
luan tot nghiep. Tu lieu gom cac truyen ngan sau:
cung chi mot so truyen ngan dac sac cua ong de lam tu lieu nghien cuu cho khoa
Chiec thuyen ngoai xa
Co lau
Ben que
Miia trai coc a mien Nam
-
Phien cha Gidt
Khdch a que ra
-
Bite tranh
Ngwdi dan ba tren chuyen tdu tochdnh.
- Ben duang chien tranh
5. Phuong phap nghien cuu
nghien ciiu khac nhau nhu: phuong phap he thong, phan tich - chiing minh, so sanh
va sii dung ca phuong phap thong ke trong cong trinh nghien ciiu cua minh.
- Doi vai phuong phap he thong: Nguai viet sii dung phuang phap nay nham xac
dinh pham vi truyen ngan Nguyen Minh Chau nam trong giai doan nao. De tu do
nhin nhan va danh gia truyen a goc nhin dong dai hay lich dai.
- Phuang phap phan tich - chiing minh: Bang phuang phap nay nguai nghien ciiu
dua ra nhung dan chiing cu the, tieu bieu, co chon loc. Sau do, dua tren nhung dan
chiing do dao sau vao van de, tim k iem, kham pha cac gia tri lam noi bac len cai tai
ciia Nguyen Minh Chau trong canh mieu ta thien nhien co gi doc dao va dac sac so
vai cac nha van cung thai.
- Phuang phap so sanh: Nguai viet dung phuang phap so sanh de so sanh hinh
anh thien nhien trong truyen ngan Nuyen Minh Chau vai nhung tac pham cung thai
de tu do thay dugc net doc dao trong truyen ciia ong qua hinh anh thien nhien trong
truyen sau 1975.
GVHB: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
De hoan thanh tot khoa luan ciia minh, nguai viet da dua tren nhieu phuong phap
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
Ngoai ra, nguai nghien ciiu cung su dung phuang phap thong ke canh thien nhien
trong truyen ngan cua Nguyen Minh Chau vai cac tac gia khac. Phuang phap thong
ke ciing khong kem phan quan trgng trong viec liet ke nhung mau sac, canh vat
thien nhien trong tac pham ciia ong, de co nhung ngu lieu de phan tich lam cho bai
luan them chat che hon, thiet phuc hon.
GVHD: Nguyen Lam Dien
r
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
NHUNG VAN DE CHUNG VE TRUYEN NGAN
CUA NGUYEN MINH CHAU
1.1. VAI NET VE TAC GIA NGUYEN MINH CHAU
l.l.l.Tieu sir
Nguyen Minh Chau, mot cay but dugc toi luyen va truang thanh trong each
mang. Ong vua la nha van vua la mot chien si, hai con nguai ay luon hoa quyen vao
nhau, bo sung cho nhau. De tu do, nung diic nen mot nha van da tai Nguyen Minh
Chau.
Nguyen Minh Chau sinh ngay 20 thang 10 nam 1930, a Lang Thai, thuoc xa
Quynh Hai, huyen Quynh Luu, tinh Nghe An. Ong xuat than trong mot gia dinh
nong dan kha gia, la con lit trong gia dinh co sau nguai con, cho nen ong dugc tao
dieu kien hgc hanh kha chu dao. Tu nam 1944 den nam 1945, ong hgc truang Ky
Nghe Hue va sau khi Nhat dao chinh Phap Nguyen Minh Chau ve que hgc tiep, do
tot nghiep thanh chung va tiep tuc hgc chuyen khoa truang Huynh Thuc Khang -
Nghe TTnh. Nam 1950, ong nhap ngu va dugc ket nap vao Dang cong san Viet Nam
cung vao thai gian nay. Nam 1951, Nguyen Minh Chau la hgc vien truang si quan
luc quan Tran Quoc Tuan. Tu nam 1952 den nam 1956, ong cong tac tai ban tac
chien, ban tham muu tieu doan 722 va tieu doan 706 va cung vao giai doan nay
Nguyen Minh Chau bat dau viet truyen ngan (1954). Sau do ong chuyen cong tac ve
lam chinh tri vien dai doi, trg ly van hoa Thanh nien trung doan 64 trong gan ba
nam (tu 1956 den 1958). Nam 1958, Nguyen Minh Chau dugc phong ham trung uy
va dugc dua di hgc bo tuc quan su khoa 2. Den nam 1960, ong cong tac tai phong
Van nghe, Tong cue chinh tri Quan doi nhan dan Viet Nam va di hgc truang van
hoa Lang San nam 1961. Nam 1962, Nguyen Minh Chau chuyen ve cong tac tai
phong Van nghe Quan doi, sau chuyen sang tap chi Van nghe Quan doi va phuc vu
cho den khi ong qua dai. Ong mat ngay 23 thang 01 nam 1989, tai Ha Noi.
Trong hoat each mang cua minh, ong da co nhieu dong gop dang ke ma dac
biet trong linh vuc van hgc nghe thuat. Nguyen Minh Chau ciing lan lugt dugc
phong cac ham vi nhung dong gop ciia minh nhu: Thugng uy (1963), Dai uy
Chirong 1
(1973), Thieu ta (1977), Trung ta (1981) va Dai ta (1986). Vao nam 1972, ong dugc
dai bieu chinh thuc du Dai Hgi nha van Viet Nam lan thu 3 tai Ha Ngi va tning cii
vao Ban chap hanh hoi khoa 3.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
Hgi Nha van Viet Nam ket nap lam hgi vien. Den nam 1983 ong dugc vinh du la
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
Ngoai ra, Nguyen Minh Chau con nhan cac giai thuang nhu:
ve nguai linh va chien tranh.
- Giai thuang ciia Bo quoc phong (1984 - 1989) cho toan bo tac pham viet
ngan Co lau.
- Giai thuang ciia Hoi Nha van Viet Nam (1988 - 1989) cho tap truyen
- Va dugc Nha nuac phong tang giai thuang Ho Chi Minh ve van hgc nghe
thuat (dgt II, nam 2000).
1.2.1.Qua trinh sang tac van chuong
chong thuc dan Phap va de quoc My cua dan toe. Ca cuoc doi ong gan lien vai
Nguyen Minh Chau sinh ra va truang thanh trong hai cuoc khang chien
mai dua va toi luyen trong khoi
lira, dan bom cua chien tranh mot each sac sao.
Nguyen Minh Chau suot cuoc dai minh cong hien cho van hgc, cho dat nuac, cho
dan toe, song miet mai, kham pha, tim ra nhung gia tri cho dai ve triet li nhan sinh
sau sac. Trai qua nhung ngay thang dau thuang Nguyen Minh Chau song va da viet
nen nhung tac pham mang dam dau an ciia chien tranh day nghiet nga va nhung
gian truan cua cuoc dai. Con duang sang tac cua Nguyen Minh Chau chia ra thanh
2 giai doan: Truac va sau nam 1975.
Giai doan triroc nam 1975: Nguyen Minh Chau cung mot so cay but cung
thai da trai nghiem cuoc dai cua nguai linh, song gan bo vai nhan dan trong nhirng
nam thang ac liet ciia chien tranh, chinh vi le do, da dan hg den vai con duang nghe
thuat. Doi vai Nguyen Minh Chau, ong den vai van hoc kha muon so vai cac cay
but cung thai khac, nam 30 tuoi ong mai co tac pham dau tay cua minh. Nhirng
trang viet cua Nguyen Minh Chau trong giai doan nay luon xoay quanh de tai ve
chien tranh, ve nguai linh, ve nguai anh hung, ve nguai nong dan, ve nguai phu nu
va con nguai di xay dung chii nghTa xa hoi. O moi tac pham Nguyen Minh Chau dat
ra nhung van de khac nhau nhung dieu huang den viec ca nggi ly tuong cong san,
ca nggi y chi kien cuong cua nguai linh,...trong cuoc khang chien truang ki chong
de quoc My cua ca dan toe.
Trong giai doan nay, Nguyen Minh Chau da viet thanh cong tap truyen ngan
nhung nam thang cua chien tranh khoc liet. Chinh vi vay, ngoi but ciia ong dugc
Nhirng viing trai khac nhau (1970). O tap truyen nay, ngoai viec khac hoa cuoc
song ciia nhan dan va de quoc My, Nguyen Minh Chau con di vao kham pha ve dep
tarn hon con nguai Viet Nam trong nhung nam thang ciia chien tranh. Do la y chi
son sac, quyet tarn bao ve dan toe, bao ve dat nuac. Nhirng doi trai gai xung phong
ra chien tran vi muc dich chung ciia ca dan toe. Hg gac lai nhung gi rieng tu ciia ban
than nhung tinh cam hg danh cho nhau van sau dam. Hg yeu nhau nhung trong tinh
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
8
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
yeu ay con co ca tinh dong dpi, dong chi, cung giup da, dong vien nhau chien dau
nguai yeu da tra thanh mot dang vien, mot nguai can bo nong cot a dia phuong,
tinh yeu thiiy chung ciia hg hoa vai tam long thuy chung son sac vai Cach mang.
den cung. Trong truyen ngan Nhdnh mai Luang sau bao nam chia each gap lai
con duang dau tranh cua minh.
Trong tap truyen Nhirng viing trai khac nhau, Nguyen minh Chau dac biet
Chinh tinh dong doi, tinh yeu ay da tiep them siic manh cho ho viing buac hon tren
thanh cong vai truyen ngan Manh trang cuoi rung. O truyen ngan nay, ong ca nggi
tinh tuyet dep vai Lam. Ong khong di sau vao de tai chien tranh khoc liet dau
thuang ma Nguyen Minh Chau chu yeu dua nguai dgc den viec cam nhan chat tru
ve dep tam hon trong sang ciia con nguai dugc the hien qua nhan vat Nguyet va moi
lam noi bat len but phap tai hoa ciia ong.
Do nhung yeu cau khach quan nen van hoc thai ki 1945 - 1975 "tap trung
tinh, chat tha, chat nhac trong tam hon ciia con nguai. Sir ket hgp uyen chuyen da
khang dinh cdi Ta chung" [ 5; tr.4]. Cam hiing lang man va khuynh huang su thi
to ca nhan gac lai mot ben, huang den cong dong, hoa hop va gan bo vai tap the.
Trong "Manh trang cuoi rung" nhan vat Nguyet vai tinh yeu trong sang vai Lam
nhung chuyen tinh ciia hg cung phai gac lai vi muc dinh chung cua dan toe. Tinh
yeu ay dugc thi vi hoa va ca sir lang man cua moi tinh dep de trong hoan canh dat
nuac con chien tranh. Trong con khoi lua ciia dan bom nhung lai co mot chuyen
tinh tuyet dep, su chung thuy son sac giira Nguyet va Lam. Mot su hi sinh cao ca, vi
dugc de cao do la yeu cau chung cua each mang doi vai sir nghiep van chuang. Yeu
long ve dai cuoc. Trong truyen ngan nay, ong khong di vao khai thac de tai chien
tranh khoc liet ma chii yeu dan nguai dgc den su cam nhan chat tha, chat nhac trong
tam hon con nguai. Do la ve dep cua nhung tam hon trong sang, thanh cao. Giira
canh dan bom on ao, du doi hinh anh ciia nhung nguai thanh nien nhu Nguyet nhu
Lam tra nen lung linh, ki dieu ma khong mot siic manh nao co the huy diet dugc.
Du trong chien tranh thi su dau thuang, mat mat la khong the tranh khoi nhung mat
nuac cang dau kho hon gap tram ngan lan, cho nen, cai bi liic nay da chuyen sang
thanh bi trang nhung khong bi luy.
Cac tac pham van chuang ciia Nguyen Minh Chau trong thai ki nay tap
trung ca nggi nguai chien si Cach mang. Xay dung dugc nhieu hinh tugng dep, sinh
dong va tao niem phan khai cho cac chien si dang cam siing de bao ve To quoc nhu:
Chi Ut Tich trong "Nguai me cam sung" ciia Nguyen Thi, Tnii trong "Rung xa
tfz/'ciia Nguyen Trung Thanh va Dao trong "Miia lac" ciia Nguyen Khai. Du song
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
sir nghiep chung cua ca mot dan toe danh nen lai cam siic cua ca nhan ma huang
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
hien ngang "sung ben sung, dau sat ben dau". Doi vai Nguyen Minh Chau cung
vay, cac tac pham ciia ong trong giai doan nay cung mang dam chat lang man each
mang nhu trong truyen ngan "Manh trang cuoi rirng " no nhan manh ve ve dep li
tuong va ve dep tam hon ciia nguai chien si.
trong gian kho nhung trong long ho day len y chi kien cudng, bat khuat va hinh anh
Vai Nguyen Minh Chau, dieu quan trgng hon ca khong chi la " hat ngoc"
ton tai trong cuoc song quanh ta, nhung doi khi chiing an sau trong nhung lop vo
dugc tim thay ma la van de tim chat ngoc do nhu the nao?. Cai dep, cai thien von
dugc dieu gi chim sau trong do va tim thay no trong cai binh thuang, gian di cua
cuoc song. Trong truyen ngan Manh trang cuoi rirng con duang Lam tim ra ve dep
vun vat ciia nhirng hien tuong cua dai song va sii menh cua nha van la phai doc
trgn ven ciia Nguyet cung giong nhu qua trinh "manh trang cuoi rung" sau nhirng
thai khac chap chan an hien tu xa xoi va cuoi cung cung hien ro vang trang tron
vanh vai nhirng anh sang bao trum ca khong gian va thai gian trong khung canh va
trong long nguai trai tre. Con duang di tim cai dep ay khong det bang hoa tuoi
tham ngat ma lai la con duang chien tranh day khiic khuyu, gap ghenh vai nhung
ho bom va lua dan. Ciing chinh con duang ay giup Le trong truyen ngan Nhirng
viing trai khac nhau ngay cang kham phuc va yeu quy San han.
Trong thai diem nay, Nguyen Minh Chau rat sau sac khi nghT rang chien
tranh khong chi la nhung chien cong, khong chi co anh hung qua cam ma con mot
phan chim khuat vai bao noi da doan ciia cuoc dai. Va moi so phan ciia con nguai
vai bao hy sinh, mat mat, chia lia,... van phai dan long nen lai de huang den cong
biet bao cuoc dai, so phan ma cuoc dai bi "chat lia" boi chien tranh ac liet. Co le,
khong ai co the noi ve nhung di tich ciia chien tranh, nhung mat mat, dau thuang,
eo le, nhung bi kich khung khiep ciia chien tranh han sau trong tirng so phan con
nguai mot each day diit nhu Nguyen Minh Chau.
Trong giai doan nay, Nguyen Minh Chau viet khong nhieu nhung da de lai
mot dau an lam nen ten tuoi ciia ong trong buoi dau sang tac van hgc. Vai hai the
loai; truyen ngan va tieu thuyet, Nguyen Minh Chau da rung buac mai dua ngoi but
ciia minh dua nguai doc den vai van hoc ngay cang nhieu hon, tiep can van hoc ma
dac biet la tieu thuyet va truyen ngan mang phong each hien dai.
Ba tac pham la tieu thuyet va truyen ngan la:
- Cira song (Tieu thuyet, NXB Van hoc, 1967)
- Nhung viing trai khac nhau (Tap truyen ngan, NXB Van hoc, 1970)
- Ddu chan nguai linh (Tieu thuyet, NXB Thanh nien, 1972)
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
5 y
10
dong ve dan toe. Doi vai con nguai, chien tranh "nhu mot luai dao phat ngang",
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
da tra thanh tam diem chii y tren thi dan van hgc liic bay gia. Cac tac pham ciia
Nguyen Minh Chau mang dam hinh anh cua chien tranh va nhung con nguai binh
di, song cuoc dai gan lien vai khoi lira, mua bom. Noi ve noi kho khan cua nguai
cam siing ra tran, Nguyen Minh Chau ca nggi su hi sinh ca cuoc dai de bao ve dat
nuac, giu binh yen cho dan toe, khich le, ca nggi ve dep ciia nguai
linh anh
dung.. .trong thai chien.
Giai doan sau 1975: Day la giai doan ma Phong Le cho rang "Ky ire ve
chien tranh van con rat doi dao trong ca mot doi ngu; va den liic nay thi khoi ky ire
ay mai co dip noi dai vai ky ire thai chong Phap de thanh mot mang song lan trai
dai suot 30 nam each mang va chien tranh cua dan toe." [ 10; tr.223]. That vay, a
chang duang sang tac nay Nguyen Minh Chau van tiep tuc nhung de tai truac nam
1975, ciing vai mot so tac gia nhu: Nguyen Khai, Nguyen Manh Tuan, Le Luu, Ma
Van Khang,...Nhung sang tac ciia ho bat dau co sir chuyen doi ve de tai, cac tac
quan tam ciia doc gia. Cho nen, "Day la mot su tiep tuc, khong phdi nhu mot noi dai
pham huang ve nhung van de ciia thai binh, ve cuoc song con nguai, ve nhirng moi
cua lich su, ma la mot chuyen doi cua lich sir. Day la cdch viet ve chien tranh sau
chien tranh. Viet ve chien tranh trong boi canh va yeu cau cua thai binh. Viet ve
chien tranh cho mot doi twang mai, vai so dong vd ngdy cang dong han Id nhirng
the he sinh ra trong hoa binh.'" [ 10; tr.227].
Do do, Nguyen Minh Chau khong con viet ve nguai linh dang cam siing ma
thai binh. Bang von song phong phu ve nhan thiic thuc tien da ma cho ong mot loi
mai trong nhung sang tac cua minh. Tat ca nhirng gi Nguyen Minh Chau viet la
niem say me, ca nggi tran trong, yeu thuang chan thanh doi vai nhan dan, vai cong
dong. Bai vay, nhung sang tac cua Nguyen Minh Chau vao thai diem nay di vao
cac so phan va tinh each con nguai vai nhung noi niem tham kin, cuoc dai chim
khuat trong noi da doan, nhirng hi sinh mat mat, chia lia va su xuong cap ve nhan
each dao diic.
Trong truyen ngan Birc tranh nhan vat Hang vi tha a quen di lai hiia hen,
hay Toan trong truyen Mua trai ede a mien Nam sir lanh nhac, tha a vai nguai me
da mong cho dugc gap nguai con bao nam xa each va vai ca dong doi ciia minh.
Trong truyen ngan Co lau noi ve cai Tham Nguyen Minh Chau mieu ta net hon
nhien, tinh cam tha thiet yeu quy ciia mot dua tre doi vai chii bo doi
la tinh cam
chan thanh va trong sang. "Ca Tham vong hai cdch tay mem mai quanh cdi co ram
la nhirng nguai linh dang gop sue xay dung va phuc vu cho dai, cho dat nuac trong
ndng ciia bde, dp ma vao ma bde, no yeu bde bo doi tdc bac biet bao nhieu, bai le
bde rat yeu no va bde co rat nhieu chuyen ke"\ 3; tr.31]. Niem vui cua be Tham da
GVHD: Nguyen Lam Dien
„
^TH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
gop them niem vui cho cac chien si co them siic lire vugt qua nhung kho khan trong
chien tranh, tiep them siic manh va nghi lire de moi nguai vuan len. Chi mot viec
nho be thoi nhung be Tham da trao niem vui cua minh cho bao nguai khac qua
nhung biic thu viet cho cac chii bo doi.
Khong phai ngay tu dau, nhung sang tac ciia Nguyen Minh Chau da dugc
chinh giai van nghe chap nhan de dang. Sau 1975, tren cai nen chung ciia van hgc
Viet Nam, khi no dang van dong theo quan tinh ciia giai doan truac do, sir tu doi
mai dien ra a Nguyen Minh Chau am tham, cham chap nhung het siic manh me,
cang ve sau cang tra nen kien quyet va triet de. Day la giai doan ma ong co nhieu
thanh cong tu noi dung cho den hinh thuc nghe thuat. Ngoi but cua Nguyen Minh
Chau liic nay, da gan gui vai cuoc song thuc tai hon, gian di va sau sac hon. Nhung
tac pham ciia Nguyen Minh Chau di sau phan anh cuoc song kho khan khi dat nuac
hoa binh va cuoc song kho khan ma nhan dan ca nuac phai doi mat, chong choi va
vugt qua nhung thach thiic mai.
Tu sau 1975, Nguyen Minh Chau da xuat hien vai net but rat khac la: tu
cam hiing nggi ca sang lang dong, suy tu...vai nhung doi thay cua con nguai truac
dai song thuc tai. Trong cuoc khang chien truon ky cua dan toe, ong nhan thay tinh
each, pham chat ciia con nguai Viet Nam liic bay gia la tinh each anh hung, gan da,
hieng ngang... Ho la ket tinh cua nhung dieu cao dep. Khong phai Nguyen Minh
Chau da thi vi hoa con nguai ma ong nhin thay a ho due tinh hy sinh, siic chiu dung
ben bi, vugt qua nhung kho khan gian kho vai nhirng thu thach chong gai de cung
dong bao, dong doi tham gia vao cuoc chien tranh bao ve dan toe. Nhung khi dat
nuac hoa binh, co thai gian nhin lai cuoc song dai thuang, cuoc song ciia nhirng
nguai xung quanh minh, Nguyen Minh Chau nhan ra rang cuoc song luon ton tai
nhung mau thuan, nhung don nen noi tam, nhung dieu thien ac trong dai.
Trong thai ki nay, ngoi but ciia Nguyen Minh Chau da that sir truang thanh.
Ong tiep tuc viet hai mang de tai so truang do la tieu thuyet va truyen ngan nhung
thanh cong nhat do la the loai truyen ngan. Vai the loai truyen ngan Nguyen Minh
Chau that sir gay dugc tieng vang trong nen van hgc Viet Nam qua cac truyen ngan
nhu Co lau, Bite tranh, Phien cha Gidt,...Moi cau chuyen an chiia bao dieu trong
cuoc song ma khi dgc ta phai suy ngam. Cau chuyen duang nhu binh thuang nhung
Nguyen Minh Chau da cho chiing ta thay dugc rang nhung quy luat ciia doi song ve
nep song, ve each ling xii ciia nguai dai. Ngoai ra, truyen ngan ciia ong cung la su
chiem nghiem ve dai nguai, bi kich cua so phan ngang trai trong chien tranh va ca
su vo cam, lanh lung. Nhung yeu to do da gop phan tao nen thanh cong trong truyen
ngan ciia Nguyen Minh Chau.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
12
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
Viec doi mai thi phap trong truyen ngan ciia ong da the hien ro dieu ay.
Nhu nhieu nha van khac, sau chien tranh Nguyen Minh Chau da tu suy ngam ve
chang duang 30 nam vua cam sung, vua cam but, vua viet van ciia minh. Qua do,
ong chan cho cho chang duong sap tai. Do la khat vgng co dugc nhung tac pham
cao han nua trong viec the hien sau sac nhung quan niem ve nhan sinh, ve the sir
ciia mot nguai bang ca y thiic, luang tam trach nhiem va su trai nghiem chinh cuoc
dai ciia nha van.
Nhirng tinh the tu y thiic, tu nhan thiic cung da tirng dugc de cap den trong
van xuoi ciia ta tu nhung nam 1960, nhat la nhung truyen ngan, truyen vua noi den
quan he "rieng-chung", ma mot vi du tieu bieu la cac truyen cua Nguyen Khai. O
nhung truyen loai do, khi da nhan ra nham lan, nhan vat se noi, hoac neu nhan vat
chua kip noi thi tac gia se noi to len cai giai phap: phai co "tam nhin xa", "hay di xa
han nua", nghTa la hay xep cai "rieng" nho be lai. O nhung truyen ke tren ciia
Nguyen Minh Chau, hoan toan khong the giai quyet dugc gi neu ho len nhu the.
Khong phai
la lai ho ay co cho nao "lac hau" so vai tinh hinh. Cai chinh la no
khong diing cho so vai tinh huong dat ra a day. Co Quy, anh hoa si, ca nguai cuu
thu thanh tam tieng mot thai trong Dau vet nghe nghiep lan tac gia cac truyen nay
deu khong the dung nhung lai "niem chii" kia, nhu Nguyen Khai va cac nhan vat
ciia nha van ay da dung. Dieu nay chung to cac tinh the nhan thiic a cac truyen nay
ciia Nguyen Minh Chau dugc dat ra tren mot cap do, mot binh dien khac han. Van
de la can nhan ra tinh chat khong hoan toan phu hop giua y chi chii quan va hieu
qua khach quan. Va cai triet ly nhan thiic nay khong phai de bien ho ma la de vugt
qua su phien dien au tri tung co a moi nguai, mot thai ky nao do.
Hau het cac truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau deu dung tren nhung tan
kich nhan thiic, deu nhan vao su phan biet giua chu quan va khach quan, deu de nghi lay sir phan tich ciia ly tri tinh tao de phan biet. Q kieu ke truyen tren: Birc
tranh, Sam vai, Ngwdi dan ba tren chuyen tdu toe hanh. Dau vet nghe nghiep de
the hien tan kich nhan thiic, duang nhu tac gia phai dua vao nhung nhan vat ma toi
goi uac le la nhan vat y chi, nhung con nguai co dugc va co mot each manh me cai
kha nang tu phanh phui mo xe y thuc minh, loi song cua minh. Du hg dang chim
trong dau kho, dan vat, tham chi hien dien trong bo dang mot con benh tam than, thi
ta van thay cai siic voc khac thuang, cai no lire khac thuang trong hanh vi tu phe
phan ciia hg. Noi khac di, a kieu truyen nay, ngay khi phe phan cai quan niem tuyet
doi doi hoi phai co nhung "thanh nhan" trong doi
thuang, thi hien nhien trong
truyen van lap 16 nhung bong dang thanh nhan, nhirng ly tri trong suot sang lang
dang nhan thiic cac le dai. Cai ve bi cuong dieu, bi nhan manh thai qua a cac nhan
GVHD: Nguyen Lam Didn
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
vat ciia kieu truyen nay chi tao dugc siic thuyet phuc nha tinh chat "tam ca" ciia tan
kich ma ho dang lam vao, nha tam he trong, nghiem trang cua van de dat ra, nha
chieu sau ciia sir phan tich ma phan nhieu la do tac gia ke chuyen dam nhan, hoac
neu co trao cho nhan vat de no tu noi len thi tinh hinh ciing khong khac di bao nam
Trong giai doan nay, chi co 14 nam nhung Nguyen Minh Chau da sang tac
vai mot so lugng kha phong phu gom co:
Tir gia tuoi tha (Tieu thuyet, NXB Van hgc, 1977)
- Lira tirnhirng ngoi nha (Tieu thuyet, NXB Van hgc, 1977)
- Nhirng ngwai Iwu lac (Tieu thuyet viet cho thieu nhi,NXB Kim Dong, 1981)
- Nhwng ngwai di tir trong rirng ra (Tieu thuyet,NXB Quan doi nhan dan,
1982)
- Ngwai dan ba tren chuyen tdu tdc hanh (Tap truyen ngan, NXB Tac pham
moi, 1983)
- Dao da ki la (Tieu thuyet viet cho thieu nhi,NXB Kim Dong, 1985)
- Manh dat tinh yeu (Tieu thuyet, NXB Tac pham mai, 1987)
- Chiec thuyen ngoai xa (Tap truyen ngan, NXB Tac pham mai, 1987)
- Co lau (Tap truyen ngan,NXB Tac pham mai, 1989)
Tranggidy trwac den (Tieu luan phe binh,NXB Khoa hoc xa hoi, 1994)
Qua each nhin, each nghi, trai theo thai gian ngoi but ciia Nguyen Minh
Chau da khang dinh dugc ten tuoi cua minh tren van dan nuac nha. Day la giai doan
danh dau sir truang thanh trong ngoi but ciia ong. Mot nha van nhay ben trong sang
tac, cam nhan tinh te ve dai song con nguai qua nhung tac pham song mai theo thai
gian.
1.2. DAC DIEM TRUYEN NGAN CUA NGUYEN MINH CHAU
Dac diem truyen ngan ma yeu to quan trgng bac nhat ciia truyen ngan la nhung
chi tiet co due, co dung lugng lan va loi hanh van mang nhieu an y, tao cho tac
hang ngay, siic tich, de doc, lai thuang gan lien vai hoat dong bao chi, do do co tac
dung, anh huang kip thai trong doi song. Nhieu nha van lan tren the giai va nuac ta
da dat tai dinh cao cua sir nghiep sang tao nghe thuat chu yeu bang nhirng truyen
ngan xuat sac ciia minh. Mac du thuat ngu truyen ngan ra dai muon (khoang cuoi
the ky XIX) nhung ban than truyen ngan da xuat hien va ton tai ngay tir buoi binh
minh cua nhan loai, khi con nguai biet sang tac van chuong.
Truyen ngan da ham chiia cai thu vi ciia nhung dieu sau sac trong mot hinh thiic
nho, gon, xinh xinh va day truyen cam,
truyen dan cue nhanh nhung thong tin,
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
pham nhung chieu sau chua noi het. Truyen ngan la the loai gan gui vai dai song
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
nhanh cung la mot the manh de truyen ngan chinh phuc doc gia duang dai. Truyen
ngan gan chat vai bao chi. Day la mot lgi the Ion, bai hien tai bao chi ke ca bao dien
tii dang bung no vai toe do chong mat. Nguai dgc quen va thich dgc truyen ngan
trong vai chuc phut hoac trong mot vai gia. Han nua, sau nhieu nam chiem linh van
dan, tha, kich, tieu thuyet duang nhu vat kiet ve kha nang hoi sinh va doi mai the
loai. Trong khi do truyen ngan con la manh dat tuong doi trong, dieu nay tao dieu
kien het siic thuan lgi de cac cay but tre khang dinh tai nang. Lich sii' phat trien ciia
nen van hgc hien dai va duong dai Viet Nam gan lien vai truyen ngan.
The ky XX truyen ngan Viet Nam phat trien lien tuc va vugt troi len tren tat
ca cac the loai, bat dau tu nhung nam hai muai vai sir dong gop cua Nguyen Ba
Hoc, Pham Huy Ton, Ho Bieu Chanh, Nguyen Cong Hoan, Thach Lam, Nam Cao,
Kim Lan, To Hoai, Bui Hien, Vu Bang...Tir sau canh mang thang Tam truyen ngan
co chiing lai nhung van chay lien tuc vai ten tuoi: Tran Dang, Vu Tii Nam, Nguyen
Ngoc, Nguyen Khai, Nguyen Quang Sang, Vu Thi Thuong, Le Minh, Nguyen Minh
Chau...Chien tranh ket thiic, truyen ngan vugt len to ro sir uu viet ciia minh trong
sir kham pha nghe thuat dai song. Nhat la 1986 tra di, truyen ngan gan nhu da doc
chiem toan bo van dan, hang ngay tren cac bao va cac tap chi co tren duai hai muai
truyen ngan dugc in. Thuc te ay da kich thich manh den viec sang tac, phe binh - ly
luan ve truyen ngan nhung nam gan day. Nhieu cuoc thi sang tac truyen ngan dugc
khai xuong. Nhieu cuoc hoi thao da dugc ma ra va nhieu y kien co khi trai ngugc
nhau cung da dugc trinh bay. Dieu nay chiing to, truyen ngan dang la the loai dugc
cac nha van quan tam, no lire each tan bac nhat. Nguyen Huy Thiep da tirng tao nen
mot can 16c xoay van hgc. Gan day khong khi van chuang dugc nong len bai ten
tuoi Do Hoang Dieu - Bong de, Nguyen Nggc Tu - Canh dong bat tan. Moi nha van
mot but phap rieng tao nen "hieu ling" truyen ngan hay va dugc gan vai cac ten ggi
"boi thu", "thang hoa", dieu do chiing to truyen ngan da doi moi. Tu do, Nguyen
Minh Chau bat dau lam quen vai the loai nay va buac dau cung gat hai dugc nhung
thanh cong ban dau vai hai tap truyen ngan :Nhirng viing trai khac nhau (1970) va
Dau chan ngwai linh (1972). Cung vai su phat trien ciia the loai
truyen ngan
Nguyen Minh Chau da gop cong minh vao sir phat trien chung cua nen van hoc noi
chung va the loai van hgc noi rieng.
1.2.1. Dac diem ve noi dung
Doc truyen ngan cua Nguyen Minh Chau, ta luon hgc dugc nhieu bai hgc ve
thac tu nhung goc nhin trong dai song xung
dao ly trong cuoc song. Ong khai
quanh, nhung the sir hang ngay dang chua bao nhieu van de ciia cac quan he nhan
sinh, dao due va so phan cua con nguai. Nhieu truyen ngan chi la nhung cau chuyen
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
hang ngay trong gia dinh, giua cha me va con cai, trong tap the nhu: Me con chi
binh thuang, Nguyen Minh Chau da nghiem thay dugc nhung quy luat ciia dai song
va nhung van de trong each song, each ling xii ciia con nguai. Su vo tam trong doi
xu vai nguai me cua chi Hang chi dang traeh, nhung sir vo tam va thoi xau " ngoi
le doi mach" ciia nhirng nguai dan ba trong khu tap the co the dan den cai chet
Hang, Dira an cap, Hwang vd Phai,...qua nhung su viec, cau chuyen duang nhu
liia hoa ra lai dugc bat dau tir sir sap xep nhu trong mot tro chai cua hai dua tre ban
than - cai Huong va cai Phai, roi niem vui cua gia dinh nay lai phai danh doi bang
sir thiet thoi cua gia dinh khac trong truyen Hwang vd Phai. The hien nhirng dieu
quan sat a dai thuang cua nhirng nguai xung quanh, Nguyen Minh Chau muon luu
y moi nguai ve each song, thiic tinh a moi nguai nhin lai nhung thoi quen, nhirng
each ling xii vai nguai khac va vai chinh minh.
Trong truyen ngan Bwc tranh, Nguyen Minh Chau huang vao y thiic tu van
de con nguai tu nhin vao chinh minh, nhat la con nguai ben trong. Hay trong truyen
ngan Co lau mot bi kich ciia so phan bi chien tranh phat ngang lam hai nua va
khong the nao gan ket tra lai dugc nhu Luc va Thai. Va thai do lanh lung, vo cam
truac dong doi ma con bat nhan vai nguai me da bao nam khoac khoai mong dugc
gap con vai noi day diit khon nguoi. Su that ciia cuoc dai do la su nghiet nga da
dugc Nguyen Minh Chau mo ta trong Chiec thuyen ngoai xa da xua tan lan khoi
lang man phu len hinh anh tu lau tra nen quen thuoc ve mot ngu phii duai canh
buom ma ao ban mai len tren khong gian ciia bien ca. Hang loat tac pham ciia ong
crura dung cac y nghia rong lan, sau xa. No khien ta giat minh khi nghi rang cuoc
doi da het dau thuang va so phan bat hanh da dugc doi thay.
Noi den so phan con nguai. Nguyen Minh Chau dac biet quan tam la nguai
phu nu. Hinh anh nguai phu nu luon gan lien vai rung trang viet ciia ong chii yeu
dugc the hien dam net qua nhung ca tinh manh me, gan da nhu Thuan (Nhdnh mai),
Nguyet trong (Manh trang cuoi rirng), Quy co gai ca tinh va yeu cai dep (Ngwai
thuang tam ciia co con gai bi nghi la dua an cap. Viec dai su tram nam ciia mot doi
dan ba tren chuyen tau tdc hanh) va Thai trong (Co lau). Tat ca hinh anh ciia ho
dugc Nguyen Minh Chau khac hga mot each sac sao va ro net. Ho la nhung nhan
vat dai dien cho nguai phu nu Viet Nam trong chien tranh vai nhung pham chat va
khi tiet cao quy. Du cho bom dan khoc liet nhung pham chat ay van sang ngoi trong
moi nguai phu nu Viet Nam "Ve dep phi thwang ciia ho khien nguai doc ciing phdi
"dirng tir xa" ma chiem ngwang ( nhw Nguyet - Manh trang cuoi rung, San -
Nhiing vung trai khac nhau,...) [....] Qua trinh do ciing giong nhw qud trinh co
Quy (Nguoi dan ba tren chien tau toe hanh) - tir mot thieu nu ma mong luon kiem
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
tim mot bong hinh ngwai thwang hoan hdo nhw thanh nhan vd mot thir hanh phuc
toan bich khong cd thuc... tra thanh ngwaiphu nw dam tham vd kien tam vai hanh
phuc gian di dai thwang ma minh dang cd, vai tinh yeu bang da bang thit ma minh
dang so him trong chia se vd hi sinh." [ 4; tr.669]. Vi vay, nhan vat nu hien len
trong truyen ngan Nguyen Minh Chau xuat phat tu mot tinh yeu that ro net. C> sang
tac cua Nguyen Minh Chau, truyen ngan luon bo 16 ra nhung dac tinh cua the loai
huang den cai hanh phuc sau nay.
uu viet, ma ra cho van hoc nhiing van de mai cua doi song nhan Han ma dar. bietia igftiflfo w mmmwi hinh tuong nhan vat nu. Ho hi sinh tat ca, tu tuoi ?|i
;rl llilUu ¥alh*r6!i|
Sau 1975, sir chuyen huang trong sang tac da derj lliliWu tWaiWfonf cho Nguyen Minh Chau a the loai truyen ngan. Nguyen Minh Chau la nha van gan minh
vai cuoc khang chien va lao dong ciia dan toe. Vai Nguyen Minh Chau van de dao diic, loi song, quan niem song ciia con nguai la van de dugc ong quan tam lo lang
hang dau. Ong don het tam huyet, siic lire, tinh cam cua minh de len loi vao nhirng
ngo ngach sau kin nhat cua tam hon con nguai, mieu ta hg tu ben trong lan ben
nguai me - vi su gia toi nghiep phai rong rui "suot hai mwai nam nay ba di tim, de
ngoai cua cuoc song. Trong truyen ngan Mua trai ede a mien Nam bi kich ciia
an may tinh thwang va cau xin dwac tha thw" ciia dua con ma trai tim da xa ciing di
bao nam trai cua Toan. Hay so phan dau buon ciia Thai va lire trong truyen ngan Co
lau, chien tranh da chem due cuoc dai ho, chien tranh qua di hoa binh lap lai Luc
tim ve que de gap lai gia dinh nhung anh da gap phai hoan canh tra treu khi vg
minh da la vg cua nguai khac. Mac khac, Thai van con yeu Luc, van mong muon
song ben canh anh nhung Thai con co moi quan he vai con vai nguai chong thu
hai...Nguai doc khong khoi nhiic nhoi, bang hoang, xot xa truac nhung giot nuac
mat am tham ciia Hanh trong Phien cha Gidt vai nhirng noi dau cua cuoc dai.
nguai trong cuoc, bang chinh nhiing noi lo au va khoac khoai ve con nguai va cuoc
Nguyen Minh Chau da viet ve nhung dieu ay bang tieng noi cam thong, chia se ciia
giai doan nay da khai triing mach ngam nhan van, dap ling dugc nhu cau nhan ban
cap thiet va dat ra mot each kham pha mai doi vai nen van hoc Viet Nam sau chien
tranh.
Ngoai ra, nhan vat trong truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau chiing ta thay
rang cac nhan vat khong chi mang li tuong ve tam long hi sinh, cong hien tuoi xuan
cua cuoc dai, het long phuc vu cho dat nuoc ma con ca li tuong ve tinh yeu cao dep.
Trong canh dat nuac dang nhuom mau ciia chien tranh nhung li tuong cua long tin
yeu, siic song manh liet cua con nguai van sang ngoi. Nhung sang tac cua Nguyen
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
dai ma ong het long yeu thuang gan bo. Co the noi sang tac cua Nguyen Minh Chau
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
Minh Chau truac nam 1975 da hoa ciing dong chay cua y thiic dan toe vai nhung trang viet hao hung ve nhung nam thang dau tranh. Nhung tran tra cua nha van ve
mot thai vang son cua lich sii dan toe, chien dau, ren luyen va phat trien nhan each trong sir phat trien cua hoan canh ben ngoai. Ho it co dieu kien va nhu cau song rieng vai ban than minh trong nhung suy tu, tran tra ciia cuoc song noi tam. Ho la nhirng con nguai co li tuong co pham chat cao dep trong nhan thiic ve each mang. Di sau vao tirng tac pham vai tirng nhan vat cua Nguyen Minh Chau ta se thay dugc nhung biic tranh noi tam rieng biet tirng nhan thiic den tam tu tinh cam. Hg la nhung con nguai giau long nhiet huyet vai To quoc, nhirng con nguai song va anh
dung tren nhung mat tran ciia chien truang. Moi nguai mang trong minh mot tinh
yeu manh liet, nhung khong vi the ma ho quen di nghia vu cua minh doi vai nhan
dan vai dat nuac.
Vai quan niem ve con nguai ,ve so phan, truyen ngan cua Nguyen Minh
Chau da mang den cho nguoi dgc nhieu hiing thu. Hiing thu a each viet mai me,
each nhin nhan, kham pha va the hien moi khia canh doi song cua ong. Truyen ngan cua ong da dac ra nhung van de tuong nhu da an sau, giau kin trong tam h6n con nguai. Gia dugc phai bay, the hien. Ben canh viec the hien tieng noi noi tam
Nguyen Minh Chau con bgc 16 niem khac khoai, lo au ciia minh ve tinh cam, dao
diic cua con nguai, ve sir khong hoan thien, ve nhung thoi xau xa, ich ki dugc an
nap ben tronbg con nguai. Cai xau van luon ton tai trong nhirng dieu cao dep.
Nhung dieu Nguyen Minh Chau ghi nhan trong sang tac cua minh la nhung vun vat
Truyen ngan cua Nguyen Minh Chau da tao dung dugc nhung hinh tuong
rat dai thuang, nhirng manh vun ciia cuoc song.
nhan vat dac sac, co siic am anh manh me ma noi bat la Quy ( Ngwai dan ba tren
chuyen tau tdc hanh), Hanh ( Ben dwdng chien tranh), Khung (Khach a que mai ra
vd Phien cha Giai). Nhirng nhan vat nay khi mai xuat hien da lam cho mot so nguoi
doc, ke ca mot so dong nghiep, cho la nhan vat di biet va hoai nghi tinh chan thuc
han hep ay va cac nhan vat nay lam nen thanh cong cho ngoi but ciia Nguyen Minh
Chau trong viec dao sau vao ban the day phuc tap, dang khong ngung bien dong,
sinh thanh ciia moi con nguoi. khi xay dung nhan vat, Nguyen Minh Chau chii y
ciia nhirng hinh tugng ay. Nhung thuc tien da vugt qua each hieu, danh gia co phan
khai thac nhung dien bien tam ly ben trong ciia con nguai, mieu ta ho vai nhirng
trang thai tinh than xac thuc. Do do, nhirng nhan vat trong truyen ngan cua Nguyen
vai hien tai, lang quen qua khii hay dau tranh dan vat vai cai xau, cai ac hay tieng
noi thiic tinh luong tam. De tir thu va chiem nghiem le doi, khong gi bang de cac
GVHD: Nguyen Lam Dien
~
SVTH: Chau Van Nhan
Minh Chau thuong co nhieu dien bien tam ly noi tam phuc tap. Ho co the bang long
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
nhan vat song trong dong doc thoai noi tam. Nhu nhan vat Luc trong truyen ngan Cd lau, truac noi dau kho cua mot co gai mat nguai yeu. Ngoai ra, Nguyen Minh
Chau dat nhan vat minh vao vong quay cua qua khii, phai doi dien vai hien tai va
boc 16 nhirng tu tuong, tinh cam5 trang thai tam ly chan that manh liet ciia nhan vat. Do la trang thai khi nguoi hoa si trong truyen Birc tranh khi doi dien vai nguai chien si nam xua vai nhung dien bien tam ly din vat truac nhirng lai hiia hen bat trg hien ve.
Doc truyen ngan ciia ong, chiing ta luon cam nhan dugc tinh cam ciia ong doi vai dai. Bang ngoi but tai hoa ciia minh, Nguyen Minh Chau khac hoa nhung con
nguai mang li tuong cao dep va ca so phan nghiet nga ma ho phai vugt qua. Vai
tam long yeu cai dep tir trong cuoc song Nguyen Minh Chau da luon di tim cai dep ,
cuoc nhu Nguyet, Lam,... hay nhirng con nguai can mam nhu lao Khung. Yeu cuoc dai bao nhieu Nguyen Minh Chau cang cam nhan tham thia hon ve dai song xung
quanh. Vai tam long nhay cam, Nguyen Minh Chau da to di£m them cho nhirng
trang viet cua ong co hon va sau lang han.
Nhin chung, Nguyen Minh Chau khong chap nhan nhung quan niem so luge,
gian don ve con nguai va cuoc doi, khong phai ngau nhien sir phat trien ciia tinh
cai mai me xung quanh minh. Ong noi ve cai dep ciia nguai linh biet hi sinh vi dai
each, cua tinh tiet va cot truyen trong cai ac. Tir day sau trong tam long don hau cua
ciia nhung gia tri nhan ban. Ong noi: "Moi con ngwai dieu chwa dwng trong long
nha van luon luon chay len niem tin thiet tha vao con nguai va siic manh bat diet
nhirng net dep de, ky dieu den cd mot dai cung chwa dii nhan thirc khdm phd tat cd
nhirng cdi do" [ 3; tr.216]. Cho nen, nha phe binh Ha Minh Due da nhan dinh rang:
"Trong van xudi Nguyen Minh Chau vai nhieu truyen ngan xuat sac da de cao
[6;tr.lll ].
Chinh vi le do, ta hieu vi sao sang tac cua Nguyen Minh Chau vua tham
nhuan tinh than tu nhan thiic vua the hien cho chiing ta bai hoc ve y nghia ciia mot
nha van chan chinh, co sii' menh khoi nguon cho dong song van hoc do ra dai duong
menh mong cua nhirng triet ly nhan sinh sau sac.
1.2.2. Dac diem ve nghe thuat
Con duang van chuang ciia Nguyen Minh Chau gan lien vai van hoc Viet
Nam a nhung thai diem lich su. Ngoi but cua ong dugc toi luyen, mai dua va
truong thanh tirng buac khang dinh dugc cai tai cua Nguyen Minh Chau tren thi dan
chudn mwc ve gia tri nhan ban trong van hoc vai cdch nghi mai me va thuyet phu"
la ong sam nhan ra gia tri dich thuc cua thu van chuang ca tung mot chieu ma ong
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
19
van hgc. Nguyen Minh Chau nhu vien nggc "cang mai cang sang" va deu dang quy
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
cho la chi quen vai viec cai hoa, ket la, cho nhung khuon kho co san. Phan Cu De
nhan dinh rang: "Trong truyen ngan ciia minh, Nguyen Minh Chau la nguai luon cd
y thuc ve "ban chat nghe thuat cua van hoc "- ve yeu cau phan dnh hien thuc thong
qua chu the sang tao ciia nha van. VI le do, du say sua vai nhung suy ngdm va triet
li bon be ve cuoc dai, nha van ciing khong the cho nhung luan de lan dt tinh nghe
thuat, tinh thong nhdt hiru ca ciia tdc phdm. " Chat triet li", "chat luan de" dugc
boi dap bai nhirng chi tiet nghe thuaatj tuoi tan, dugc " 16 sang " bang nhung tinh
huong doc ddo va chim dn trong nhirng bieu tugng da nghia - do do, tdcphdm ciing
hienj len nhu mot sinh the song tu nhien" [ 4; tr.673]. Cho nen, mai sinh ra mot
Nguyen Minh Chau tirng nhieu nam tran tra, giang xe trong "Tdm bi kich danh mat
ban than" [11; tr.392] ciia nhung nha van tai nang va tam huyet. Duong nhu, a day
co sir bat gap nhieu diem vai bac thay van xuoi Viet Nam hien dai la tac gia Nam
Cao. Ca hai deu nung nau mot y niem ggi la " tdc phdm de dai". Nhung co le van
de ma Nguyen Minh Chau dat ra khong chi dung lai trong quan niem nghe thuat vi
phai co cai nhin tinh tao va da dien nhu Nguyen Minh Chau co lan nhan dinh: " Nha
nhan sinh, day con la van de cua nhan thiic, de nhan thiic ban chat ciia hien thuc,
van khong cd quyen nhin su vat mot cdch dan gian vd nha van can phan dau de dao
xdi ban chat con nguai vao cdi tang sau lich sir" [11; tr.376].
Nguyen Minh Chau hay ban ve cac thu phap nghe thuat, thuong quan tam
den tieu thuyet va truyen ngan la hai the loai chu yeu ma ong sang tac. Sang tac cua
ong deu la nhung trang viet day tam huyet, tham duom mot tinh than bao dung va
uu ai vai con nguai, vai cuoc dai. Sir kham pha, suy ngam cang tra nen sau sac qua
cac tac pham nhu: Ben que (Tap truyen ngan, 1985), Co lau (Tap truyen ngan,
1989),...sir mai me but phap vua dam tham, vua bay bong, vua phang phat cai
buon, cai day dut den khon nguoi. Mat khac, trong hau het sang tac cua Nguyen
so phan cua moi con nguoi, cua cuoc dai chim khuat vai bao noi da doan, biet bao
Minh Chau chiing ta co the nhan thay dac diem noi bat cua ong la di sau khai thac
tha hoa xuong cap ve dao due nhan each va nhung toi ac nay sinh tu trong nhung
sir hi sinh mat mat, chia lia, do la thai do nghiem nghj phe phan, canh tinh nhung sir
nguai bi chien tranh lam hu di. Tieu bieu nhu nhan vat Bang trong Mien chay, sir
tha a ciia Hang trong Bite tranh, sir phan boi de hen ciia Quang trong Can giong, ...
nghe van, chiing ta nhan ra rang nhirng diem ca ban trong tu tuong nghe thuat cua
Ben canh do, khi tim hieu qua mot so y kien cua Nguyen Minh Chau ve
tim hieu tu tuong nghe thuat cua ong trong ban than tac pham. Cho nen, "Nghe
ong bgc 16. True tiep tren binh dien ly luan de ma ra mot cai nhin tong quan nham
thuat Id sang tao[...J da sang tao thi khong the khong chu y den sac thai, phong
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
6 J
_ 20
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
cdch ciia nha van[....] chii y den cdi cd tinh ciia tirng nha van, cdi doc ddo bieu
hien ciia tirng nha van " [ 17; tr.945].
Xuat phat tu quan niem coi con nguai vai nhung qui luat vinh hang la doi
tugng cua van hgc. Ong di sau vao cac so phan, cac tinh each tim den cac noi niem
rieng tu, sau kin von thuang bj trum phu bai cac sir kien xa hoi hoac bi che khuat
bai tu tuang cua thai dai, qua trinh tim kiem con duang di ciia minh tai cai dich xa
xoi ciia nghe thuat, "Thai ki doi mai vai nhieu tdc gia tim toi sang tao, doi mai van
chuang ve noi dung, hinh thirc. Da cd nhirng thanh cong dugc ghi nhan va tiep tuc
cd nhirng the hien mai giau then vong vai tat cd mot the he nha van sung sire, tuoi
tre tra thanh nguai dai dien cho van chuang nhirng nam cuoi the ki XX dau the ki
XXF[ 6; tr.412]. Khat vgng nhan thiic nhu vay, co le la diem xuat phat ciia nhung
tim toi, la nggn nguon tinh lac quan, cai nhin don hau ciia Nguyen Minh Chau doi
vai cuoc dai, co the cam thay ro a sang tac ciia ong co sir ma mong cua cac nhan
vat, khung canh thien nhien, khong gian thai gian trong moi tac pham. Truyen ngan
Manh trang cuoi rirng trong quan niem cua nha van, moi con nguai deu mang trong
minh ve dep ki dieu.
con nguai Viet Nam. Chien tranh va van menh cua dan toe dat moi con nguai truac
moi doi hoi phai lay cai "Ta" lam muc dich chung. Tir cai nho be, dai thuang khong
dang ke nhung doi vai Nguyen Minh Chau, ong co each nhin ngugc lai cai thuang
nhat ay la ca mot van de can phai kham pha va hgc hoi. Trong chien tranh nhung
con nguai khong phai nguai anh hung nhung da biet song vai nhan each dich thuc,
biet song cho minh va cho mgi nguai. Nhung kho khan, gian kho cua nhung nguai
chien sT thai chien da dugc Nguyen Minh Chau bien thanh nhung gi thieng lieng
nhat trong cuoc song. Truac het la nhung con nguai nhu Nguyet "Nguyet da hi sinh
Chinh vi le do, nha van da co gang di tim chat nggc an dau trong tam hon
chien dau dung cam [....] ngay thuang lai hien lanh ". Cai nhin ciia Nguyen Minh
Chau trong "Manh trang cuoi rirng" khong rai vao sir kho ciing ma no dua truyen
ngan co kha nang chuyen tai nhirng rung cam yeu thuang, du cho chien tranh co ac
den dau ciing khong the diet, khong che lap nhung sac thai yeu thuang lua doi ciia
song va cung la nggn nguon tao nen sue manh ciia chien thang. Cai ma mong ciia
tinh yeu dugc Nguyen Minh Chau gui vao trong tac pham cua minh duang nhu
con nguai. Tinh yeu nang buac con nguai, cho con nguai co niem tin vao cuoc
Khong chi quan tam den dai song noi tam nhan vat Nguyen Minh Chau luon
vugt len khoi cai cai hang ngay tra thanh cai phi thuang.
dong cua true giac, linh cam ciia tam linh. Nguyen Minh Chau su dung yeu to tam
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
quan tam den nhung phut giay bat chat, nhung khoanh khac ciia con nguai chiu tac
Thien nhien trong truyen ngansau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
linh de di sau vao tam ly nhan vat lam cho nhan vat them mau sac dam chat tru tinh, lang man va huyen ao. Trong truyen ngan Manh trang cuoi rirng hinh anh lang man ay chinh la anh trang. Bang nguon sang ciia minh, anh trang da tao ra khong gian bao boc va to diem them cho nhan vat Nguyet trong cai anh sang trong treo. Anh trang chap chon lay dong trong tam trang hu thuc kho phan. Hay Quy trong Ngwai
dan ba tren chien tau toe hanh, co gai luon hanh dong theo sir mach bao ciia tam linh, nu cuoi bi an: Chi tra thanh nguoi dan ba mong du dua ki lie lang thang tren chiec tau toe hanh song trong mot tam trang tuong tugng gay ra do ao giac, .. .Cung nha sir mach bao cua tam linh ma trong nhung khoanh khac tam trang dac biet ay chi chgt nghi ra, kham pha nhung dieu vo cung gian di ve gia tri cua con nguai va
siic manh cua nghe thuat khi ngam biic tugng go ngan mat ngan tay tren toa sen:
"Hoa ra cuoc song tir bao gia da la nhw the, con ngwai la motsw ket tinh ciia nhirng
tinh hoa, hoa ra thai nao ciing cd nhirng con ngwai nhw anh ay, tap trung tri tue vd
tai nang trdc tuyet ciia nhan dan vd mang trong long tat cd nhirng khac vgng chay
bong cua nhan dan. Toi ngac nhien den siing sd trwdc twang twang ki dieu ciia con
ngwai tha cham go, bat chat trong gidy phut da mach bao cho toi thay tri tue vd
niem ma woe ciia nhan dan la bat tir" [ 3; tr. 185]
La con de ciia each mang va nhung cuoc dau tranh lan, van hgc Viet Nam
truac 1975 khong the khong mang nhung dac diem cua mot nen van hoc thai chien.
Chien tranh va each mang khong bao gia co nhu cau dat len tren het nhung van de
chiing ta va chiing no, van de cong dong, dan toe va lich sii. Chi co van hgc mai co
the 16c ta het nhung van de do. Gan vai van menh cua To quoc, truac nam 1975,
van hoc ciia chiing ta ve ca ban la mot nen van hoc su thi. So vai van hoc thai tien
chien, nhan to each tan nghe thuat quan trgng bac nhat ciia no la su phat hien ra noi
bao gia hinh tugng tap the, hinh tugng To quoc hien len trong van hgc rue ra va dep
de den nhu the.
Trong cuoc chien trang chong My cuu nuac, do yeu cau dan toe dat len
dung cong dong trong dai song xa hoi va phuong tien trong y thiic ca nhan. Chua
hang dau ma van hoc la mot cong cu thuc hien. Cho nen, van hgc thai ki nay la chii
diem noi bat nhat trong giai doan nay: khuynh huang sir thi ket hgp cam huang lang
man. Moi truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau trong thai ki nay mang khong gian
rong Ion va thai gian keo dai. Trong truyen ngan Manh trang cuoi rirng ta cam nhan
dugc khong gian ngot ngat, tran trui, nong bong, nhung deu ay dugc lain mat di bai
the dua cai Ta cong dong den vai cong chiing. Chinh cai Ta ay da quy dinh dac
khong gian lung linh huyen ao cua vang trang chap chon Trang sang soi thang vao
khudn mat Nguyet lam cho khudn mat tuoi mat ngoi len vd dep la thudngl. Doi liic,
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
22
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
thai gian nhu nen lai va ngung troi vai chuyen tinh trai gai day cam xiic lang man kia dii bao bom dan doi xudng ciing khong he dirt, khong the tan phd noi va trong truyen Nhirng viing trai khac nhau con duang hanh quan ma nhung chien sT vugt
qua that vo tan, khong gian khong cung noi tiep nhau. Hoan canh chien tranh da dua nhirng con nguai xa la den gan nhau, diing cung mot hang ngu va ca len nhung khiic ca hao hung cua dan toe. Khong gian hinh nhu thu hep lai tu tram mien ho tim den mot li tuong chung, "chia nhau tirng tdm gidt nam, vai tdm do sac mui sung dan ". Nhin chung, the giai nghe thuat ciia Nguyen Minh Chau dugc phan chieu qua moi truyen ngan, no hien len nhu mot ban hung ca ve qua khii va hien tai mang li
tuong hoa. Dieu do chiing to, trong truyen Nguyen Minh Chau vao thai ki nay
Sau khi giai phong, dat nuac bat dau buac vao hanh trinh khoi phuc sau chien tranh. Sir doi mai trong tu tuong nhan thiic va tu duy trong duong loi lanh
dao cua Dang. Vi vay, xu huong van hoc cung bat dau chuyen huong tren nhieu
phuang dien nhu ma rong de tai, thay doi ca noi dung cho den hinh thiic nghe thuat.
Danh dau buac chuyen minh Nguyen Minh Chau da cho ra doi truyen ngan Birc
mang giong dieu ca rung theo phong each lang man.
tranh. Viet ve thai hau chien nha van dua nguoi dgc vao cuoc chien khong kem
phan kich tinh. Do la, cuoc chien noi tam, cuoc chien ben trong ciia moi con nguoi
de gin giu va hoan thien nhan each cua chinh minh. Hay trong Quy trong Ngwai dan
minh, mot co gai co so phan ki la, luon khao khat sir toan my trong cuoc song.
Nguyen Minh Chau song, viet va suy nghi ve cuoc dai, ve van hoc, ve
nghiep van. Ong luon luon co thai do nghiem tuc, mot tinh than het minh vai nghe.
ba tren chuyen tau tdc hanh, hanh trinh di tim hanh phuc va di tim chinh ban than
hung hon ma luon thay a ong mot khuon mat dau kho, liic nao cung nhu nghi nggi,
Nguai ta khong thay a ong hinh anh mot nha van be ve vai giong noi khiic chiet
ciia Nguyen Minh Chau luon y thiic va nhan thuc sau sac ve trach nhiem va sii
tram tu ben ngon den dau da gop them siic cho ngoi biit ciia ong. Cuoc dai cam biit
mang thien lieng ve nghiep van ciia minh. Co the noi, cau hoi ve muc dich va y
chan cho thuang true va da diet trong long Nguyen Minh Chau. Y thuc nghe thuat
nghia ciia van chuang, ve moi quan he van hoc va doi song luon la moi quan tam,
ciia ong.
Lay van chuang lam sir nghiep lam sir nghiep dai minh, Nguyen Minh Chau
khao khat sang tao. Nhung thuyen van cua Nguyen Minh Chau khong the bai ngugc
dong song van ciia thai dai. Nhieu tac pham ciia ong cung vi the chiia dung ca chan
ly lan nhung lam lac ciia lich su. Co the chi ra de dang tu tuong cua thai dai qua
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
23
do, ly tuong xa hoi va ly tuong tham my quan xuyen dinh huong toan bo sang tac
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
nhung tac pham ciia ong nhu: Ngwai dan ba tren chuyen tau toe hanh, Khach a que ra, Birc tranh,...Cung co the nhan thay a day nhung tac pham chat van chuang ciia mot tai nang doc dao. Do la, nang lire quan sat tinh te, la ngoi biit giau chat tha va mot tam long don hau rong ma. Nhung that kho chi ra dau la tu tuong nghe thuat rieng cua nhirng tac pham ay so vai tu tuang chung cua cong dong. Nguyen Minh Chau am hieu dai song cua nguai linh va dai song ciia nhan dan, dac biet dai song ciia day dat mien Trung que huong. Co the bat gap nhiing am tram, not lang khi ngoi biit ciia ong cham vao cuoc song ngheo kho, lam lia va tham lang cua nguai nong dan nhu Khung trong Phien cho Gidt vd Khach a que ra.
Co the noi nhirng tac pham cua Nguyen Minh Chau khi di vao nghien ciiu
thi hinh anh mo mong liic nao cung hien ra trong truyen mot each rat dac sac. Su
ma mong cua nha van Nguyen Minh Chau chiing ta duang nhu da hoa than vao tat ca nhung khia canh ciia cuoc song. Nha van duang nhu khai thac tat ca nhung gi
tuong chung nhu binh thuong trong cuoc song de cho con nguoi thay dugc sir ay luon la nhung gi tot dep nhat. Ben canh nhiing bieu hien tren, tinh cam ciia Nguyen
Minh Chau doi vai thien nhien, con nguai tao nen chat tru tinh ciing kha doc dao.
Qua nhung tinh cam nay, nhung tu tuong von dugc phat ngon, cam nhan true tiep
da chiing to dugc tai nang va ban linh cua Nguyen Minh Chau. Nhirng hinh anh tu
song ton tai ma khong phai nha van nao cung co dugc. Nguyen Minh Chau da di
vao cuoc song, di vao con nguai de tao nen chat lang man va chat tru tinh trong
truyen ngan Nguyen Minh Chau la hai pham tru nghe thuat nam tren nhung binh
dien khac nhau. Moi mot pham tru dieu the hien dugc net dac sac rieng, tuy chiing
tuong da dugc nha van hoa than bang hinh tugng nghe thuat va tu no co mot siic
len tren thuc tai, chinh vi yeu to do da lam cho truyen ngan cua Nguyen Minh Chau
tra nen dac sac.
Day ciing la qua trinh Nguyen Minh Chau the hien cai rieng cua minh trong
nam tren nhung binh dien khac nhau nhung luon di doi cung nhau, d£u co the vugt
de ciia dai song: "Con dwang di ciia ngwai van dam khdm phd vd sang tao, con
quan diem, trong cai nhin, the hien a nhung kien giai doc dao cua ong truac cac van
dwdng di ciia mot nghe si chan chinh noi chung thwang gap ghenh vd cd khi gap
ong nhu: Cd lau, Phien cho Gidt, Khach a que ra, Chiec thuyen ngoai xa, Ngwai
nguy hiem". Nhung ban khoan ciia ong da dugc tai hien qua nhung tac pham ciia
dan ba tren chuyen tau tdc hanh,...tao nen dong chay va xuyen suot 16 trinh nghe
thuat trong ngoi biit cua Nguyen Minh Chau. Song khi phan anh dai song xung
quanh, noi ma no chiia dung day nhirng mau thuan va nhirng bieu hien ciia no.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
24
Nhieu khi giua cai ben trong va ben ngoai, cai hien tugng va ban chat, cai gia va cai
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
that "lat mat nhau", bay tru nhau. Dieu nay, Nguyen Minh Chau rat y thiic khi nhin nhan va danh gia cuoc song va con nguoi. Vai nhung tac pham nhu Dira an cap, Sam vai,...Ik nhung truyen ngan tieu bieu cho nhung bieu hien tren. Sir tuong phan
trong truyen ngan ciia ong lam cho nguai doc phai giat minh khi nhan ra rang cuoc
song khong dan gian, mot chieu. Suy nghi cua con nguoi can phai chinh chan khi
quyet dinh lam mot viec gi do.
Nhin chung, dac diem truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau tham dam triet li
nhan sinh sau sac. Qua moi cau truyen la mot bai hoc de doi dugc the hien qua loi
song va cuoc dai ciia rung nhan vat. Nhung tac pham ciia ong chiia dung nhieu suy
nghi chan tra ve cuoc song kho khan, gian kho ciia nhung so phan con nguai trong thai chien va ca trong thai binh. Truyen ngan cua Nguyen Minh Chau da xay dung dugc nhung hinh tugng nhan vat dac sac co siic thu hut va gay dugc an tugng trong
long nguoi doc nhu Thai va Luc trong Cd lau, lao Khiing trong Khdch d que ra vd
Nhung truyen ngan co noi dung triet hgc, doi khi mang ca mau sac "vien tuong ciia
Nguyen Minh Chau, nhu vay, khong phai la duoi theo cai bong ma ho cua nhung sir
trim tuong tu bien, trai lai, la nhung sang tao in dam nhung thao thiic suy nghi cua
nha van tren hang loat van de cap thiet da va dang dien ra trong dai song y thiic ciia
xa hoi chiing ta. Chieu sau moi me trong sang tac truyen ciia Nguyen Minh Chau
chinh la nay sinh trong sir doi mai cac binh dien nhan thiic dai song, manh dan di
tim nhieu each the hien khac nhau, tu lam phong phu cac kha nang nghe thuat ciia
minh va ciia chung nen van xuoi chiing ta, von dang buac vao mot thai ky phat trien
mai
Trong cac truyen ngan ciia minh, Nguyen Minh Chau rat chii y den ngon
Phien cho Gidt hay Quy trong truyen Ngwai dan ba tren chuyen tau tdc hanh.
nhan vat Quy trong Ngwai dan ba tren chuyen tau tdc hanh khi co doi thoai vai
nhan vat xung toi: "Dai toi la mot chudi nhirng lam lan khien xuc pham den xung
ngu nhan vat. Do co the la doi thoai hay xen lan giua doi thoai va doc thoai, nhu
quanh ". Ngon ngu ciia nhan vat trong truyen cua Nguyen Minh Chau mang ca the
hoa sau sac. Tir nhiing ngon ngu chan que binh di nhu lao Khiing trong Khdch d
que ra chan chat, hien lanh "Chu day [...] vo chau vira de. No ten la Hue" Hay
trong Bwc tranh nguai hoa sT thich triet chinh luan trong giao tiep "Kho khan Id
nhirng thir nghe khac, nhung cong viec khac,vi nhw nhirng ngwai buon ban gian lan,
chir nhw cdi nghe ciia anh, thai nao ma so tdc chang moc ra, ngwai ta bao gia ma
chang phdi cat tdc".
Dac biet,
trong truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau truac va sau 1975,
nguai doc luon tim thay o do nhung tir ngu giau hinh anh va cam xiic. Cai "Soi chi
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
xanh ong anh" trong Manh trang cuoi rirng da lam xao xuyen tam hon cua bao the he. Sgi chi xanh ay mai mai ong anh qua thai gian va mua bom, lira dan. No khiic sau vao trong long nguoi doc bao noi niem xao xuyen. Trai qua thai gian, khi hoa
binh trang viet cua ong mang net buon ruai rugi vai nhung vui buon trong cuoc
song. Tung trang viet ciia ong mang net tru tinh sau lang "Ben kia nhirng hang cay bang lang, trai dau thu dem den cho song Hong mot mau do nhat, mat song nhw rongthem ra, vdm trai ciing nhw cao hon. Nhirng tia ndng sdm dang tir tir di chuyen tir mat nwdc len" dugc Nguyen Minh Chau mieu ta trong truyen ngan Ben que.
Vay nen a tirng thai diem, tung hoan canh, tirng nhan vat khac nhau, tac gia co each
su dung tir ngu. Neu truac nam 1975, xuat phat tir yeu cau cua thai dai, ngon ngu
truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau chi mang tinh dan thanh, mot gigng. Nhung
Trong sang tac, Nguyen Minh Chau rat quan tam den viec sir dung tir ngu.
trong viec sii dung tu ngii nen sir da thanh da giong la mot dac diem ca ban trong
cang ve sau truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau ang co sir linh hoat, uyen chuyen
truyen ngan cua Nguyen Minh Chau. Dieu nay dugc the hien qua sir tac dong hoa
khuon kho cua the loai va sir tirng trai trong sang tac, ngon ngu trong truyen ngan
ciia Nguyen Minh Chau da dat dugc sir co dgng, ham xiic va mang tinh khai quat
tron giira ngon ngu tac gia, ngon ngii nguai ke chuyen va ngon ngii nhan vat. Do
cao. Ta da biet van hgc la loai hinh nghe thuat ngon tu, ngon tu la chat lieu co ban
ciia van hoc. Ngon ngu van hg la mot loai hinh thai hoat dong mang y nghia tham
my giup cho nha van xay dung nen nhiing hinh tuong van hoc. Trong sang tac cua
thai diem, tirng hoan canh, tung nhan vat khac nhau, tac gia co each su dung tir ngii
khac nhau.
Tu cam hiing ca nggi sang sau lang, suy tu nguoi doc khong chi thay dugc
minh Nguyen Minh Chau rat quan tam den viec sii dung tir ngu. Vay nen o tirng
tai nang nghe thuat ciia ong a the loai tieu thuyet ma con nhan thay sir sac sao cua
Nguyen Minh Chau trong truyen ngan. That sir con duang tim den thanh cong a the
tam huyet ciia minh ong tim toi kham pha cai moi me trong cuoc song qua nhiing
trang van gan gui vai thuc tai. Doi vai ong sang tac van chuang la mot qua trinh ren
luyen, sang tao,...Do phai la qua trinh lao dong nhiet tinh, hang say, kham pha den
cung moi van de ciia cuoc song.
Sau 1975, con duang doi moi van hgc bat dau. Doi moi tu noi dung den
nghe thuat, Nguyen Minh Chau dugc coi la nha van tieu bieu cho chan duong doi
moi nay. Cai mai trong cac tac pham ciia ong dugc the hien qua tam ly nhan vat,
hinh anh nhan vat va ca cot truyen mang tinh hien dai. Tu nhung khia canh cua cuoc
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
26
loai truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau da trai qua nhieu kho khan, vat va. Bang
song ong phan anh cuoc song day kho khan, moi tac pham la mot biic tranh ciia xa
hoi qua do ong bgc bach nhung suy tu cua minh ve thai the. Nhung dong gop cua
Nguyen Minh Chau a giai doan nay mang y nghia het sue to lan, nhung truyen ngan
ciia ong vai nhirng tim toi phat hien cai mai da phan anh diing va sau sac vai thuc te
ma chinh ong chiing kien. qua nhirng cam quan cua minh ong da viet len nhirng
dieu tam huyet, nhung suy tu, chan cho cua minh ve cuoc song hien tai.
Trai qua thai gian, ngoi biit cua ong dugc toi luyen va tra nen sau sac han,
tung tac pham mang mot dau an lam cho nguai dgc xao xuyen, tha thiet vai trang
van ciia ong va dua nguai dgc cam nhan, thau hieu dugc nhung gia tri cua cuoc
song. Ngoai ra, ong con cho thay dugc trach nhiem ciia nguai cam biit khi tao ra
diia con tinh than cua minh. Tu nhirng doi mai trong ngoi biit cua minh, Nguyen
Minh Chau da dong gop vao sir chuyen bien ve quan diem doi mai nghe thuat trong
thai ki doi mai van hgc ca ve ngi dung den nghe thuat.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
Chirong 2
NHUNG CANH THIEN NHIEN NOI BAT TRONG TRUYEN NGAN
CUA NGUYEN MINH CHAU
Nguyen Minh Chau vai sir trai nghiem ciia cuoc dai, ong di nhieu nai nen nhirng hinh anh ma Nguyen Minh Chau bat gap deu ggi cho ong nhung cam xiic
trao dang de ong xay dung nen nhirng hinh anh tuyet dep trong nhiing tac pham. Nhiing hinh anh that gan gui, gian di nhung vai cai nhin ggi cam va tinh te Nguyen Minh Chau da lam noi bat len net dep ciia no. Nhirng hien tugng nhu: may, mua,
gio, dong song, cay co,...va nhirng khung canh cua dong que yen binh. Tat ca nhung hinh anh binh di do da gop phan tao nen cai doc dao va cai hon cho truyen
ngan cua Nguyen Minh Chau.
2.1.CANH THIEN NHIEN MAY TRdl, SONG BIEN VA RUNG NUI
2.1.1.Canh may trdi
Dan gian co cau "Nang mua la chuyen ciia trdi" that vay, do la hien tugng
ciia tu nhien da tra thanh quy luat khong ai co the thay doi dugc no. Ta xem do chi la nhiing hien tugng binh thuang trong cuoc song nhung doi vai mot tam h6n nhay cam cua mot thi si thi no tra thanh cai dep trong cac tac pham ciia ho. Nhung hien
hiing doi dao, xay dung nen nhung trang viet ciia thi gia them siic song, tha mong
va sau lang hon. Ngoai ra hinh anh thien nhien cung la chiec cau noi giua tac gia
vai ban dgc gan nhau hon.
Noi den bau trai, Nguyen Minh Chau mieu ta nhiing hien tugng cua tir nhien
da gan lien vai chiing ta tu khi mai chao dai. Bau trai co liic thoai mai, de chiu nhu
trong Birc tranh:"Thdt Id thoai mai, de chiu. Trdi lai ndng nhat, cimg that de chiu"
[ 3; tr.53] ggi cho ta cam giac de chiu va nang dong trong cong viec. Bang nhung tia
tugng ve canh sac thien nhien vai ve dep binh thuang, gian di da khai nguon cam
phan chieu trong Ben que: "Ben kia nhirng hang cay bang lang, tiet trdi dau thu
nang diu nhe du de chieu nhiing tia am ap cho sir song qua nhirng gam mau nhe
dem den cho con song Hong mot mau do nhat, mat song nhw rdng ra. Vom trdi
cung nhw cao hon. Nhirng tia ndng sdm dang tir tir di chuyen tir mat nwdc len nhirng
khodng bd ben kia song" [ 3; tr. 139]. Hinh anh ciia hang cay bang lang ggi su em
mau " do nhat" lan rong ra khoang khong menh mong va hoa quyen vao net em dem
diu va mang net buon cua dat trai vao thu. Ciing vai con song Hong gio day tra
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
28
ciia canh sac thien nhien. Bau trai cao viit cang lam cho sac trai cang va nhung tia
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
nang som mang hai am ap cho trang viet ciia Nguyen Minh Chau. Khong con net
buon cua sac trai miia thu va hinh anh bang lang tim.
Hay pha mot chut mau hong hong ciia nhiing tia sang ciia anh binh minh
trong Chiec thuyen ngoai xa. Bmh minh len mang mau sac cua sir song, mang den
bien mot canh sac day tha mong vai ve dep huyen ao, em dem ciia canh bien liic
mat trai dang 16 dang. Nang len mgi vat bat dau mot ngay mai vai nhung hoat dong
thuang nhat. Mau cua nang da tiep them sue cho sir song dam choi, ket qua, mang nguon sinh khi cho moi hoat dong song. Su quan sat tinh t§ va nhay ben trong tu
duy ve sir trai nghiem cua cuoc song xung quanh Nguyen Minh Chau mieu ta canh
sac thien nhien mot each chan thuc khong kem phan tru tinh va day tha mong.
Nhiing hien tugng thien nhien luon tao nhieu cam hiing trong sang tac. Moi
mot hinh anh luon ggi cho ta nhieu cam xiic ve hinh anh do. Co the noi thien nhien
trong truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau mang nhieu mau sac khac nhau, co liic
dep, huyen dieu, ma mang va cung co liic dugm buon. Tuy tung hinh anh mang ve
khac nhau va sir cam nhan nhirng the giai quan theo goc nhin true tiep dugc
Nguyen Minh Chau the hien true tiep trong tung tac pham cua minh.
giang kin ca khong gian ciia bau trai: "Ngoai trdi van mua. Mua da may ngdy cung
Hinh anh mua trong "Khdch d que ra " la con mua buon ba, nhirng giot mua
chd con ai nha dugc nua. Chi thay mot khoi nude trang liic nao cimg tudn trao
ngoai manh san heo vd mau hax\, gidn han tren mai ngoi chi chit ciia day phd" [ 3;
tr.58]. Mua luon ggi trong ta nhiing cam xiic u sau, nhin nhung gipt mua bao nhieu
nhiing ki niem tu trong nhirng ki lie chgt hien ve. Dong cam xiic cii tuong trao theo
co don, trong trai. Nhiing con mua u sau, lanh leo va mot noi co don dugc mua khoi
nguon dugc Nguyen Minh Chau khac hoa nhu dong doi dang lang le troi di.
Hay trong Cd lau, con mua ciing that vo tinh pha vo khong gian vang lang
ciia nui rung heo hut. Nguyen Minh Chau viet: "Me san luge trong chiec noi ddt
tung giot mua roi. Nhin mua rai long thon thiic bao niem tam sir. Mua ggi buon, sir
vira kip chin toi thi con giong dung dung keo den. Gid n't tren ngon cay lau ngd rap
xudng. Gid long Ion nhw cd hdng ngdn binh ma keo qua thdo nguyen co lau. Mwa
dp xudng. Tren lung chirng trdi, giua ke hai tang may den con sot lai mot chilt anh
sang mat trdi vang khe nhu dinh chat vdo giua cdi nen trdi ndu ndu vang qudi di,
mot hinh nguoi ddn bd bang dd gia tay chuc bat mot con chim cat dap cdnh dirng
im mot cho. Mua bao keo den nua dem thi dot ngot tanh. Vd trang moc. Bau trdi,
mat dat day thanh vang, hoang dai" [ 3; tr.264]. can mua vo tinh hay co y keo den
roi lam cho nui rung cang them heo hut, hoang vang va dugm buon.. Con gio thoi
qua nghe nhu co hang van binh ma keo qua lam cho dam co lau vai siic song manh
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
5 j
29
Thien nhien trong truyen ngdn sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
liet ciing phai ap xuong. Nui rung trong dem mua da u sau, buon ba, vay ma nguoc nhin len bau trai lai cang u sau hon vai mot chut anh sang con xot lai tren nen trai
chieu.
Mua keo den nhanh nhung roi ciing dot ngot tanh. No tra lai bau trai va mat
dat day thanh vang va hoang dai. Mua ciing lam cho con nguai phai suy tu, tran tra.
Luc khong ngu ma chi "Nam lang nghe tirng giot nwdc roi ta tdch, deu dan vd chdm
rai tir nhirng tau la sdnf...]. Hai con mat toi khong hieu vi sao chang khep noi. Tren
nen trdi sang trang menh mong, nhirng hinh ngwai dan bd bang dd dung cdm lang
nhw da hang trieu nam vdn dirng the. Sau Iwng ho, mdnh trang cuoi thdng nhw mot
chiec dia bang vdng bi vd."[ 3; tr.264-265]. Hinh anh "manh trang" xuat hien tren
bau trai sau con mua, Nguyen Minh Chau mieu ta thien nhien mot each gian di cam nhan bang chinh nhung gi ong da nhin thay da trai qua trong cuoc song. Manh trang
cuoi thang thap thoang xa xa ggi len bao noi niem. Nhin trang vai anh sang nhgt
Cung vai giot nuac mua cii lang le roi xuong nghe ta tach trong dem vang. Tung
nhat co gi do hu ao Luc lai tram tu suy nghi trong dau minh vai bao dieu tran tra.
rung. Thai gian troi qua, giot nuac cii ti tach roi hoa vao nhip dieu cua thai gian va
cii lang le troi qua. Dieu do, lam cho Luc cii tran tra, suy tu mai va khong the chop
mat. Hinh anh binh di, gan gui nhung dugc Nguyen Minh Chau mieu ta mot each ti
mi, tinh te va sau sac qua tung cau chu cua ong. Chinh vi vay, tao nen mach van gan
vai cuoc song dua nguai den gan vai tac pham, thau hieu tac pham mot each chinh
xac han.
giot tung giot nuac rai nhu hoa vao khoang khong vang lang, em dem cua nui
nhu dai dan "Trdi vira mwa dam, vira cd mil, mot thir mil dung due nhwsira danh do
Trong truyen ngan Ngwai dan bd tren chuyen tau tdc hanh con mua duang
xudng ddt vira muc len, mau vdng vdng bgc kin lay cd vung ddt bdt ngdt Id nho day
than cay do vd ho bom."[ 3; tr.209]. Can mua dam da lam cho Quy buon tha than.
Mua luon mang bao noi sau, tung giot mua la tung noi lo lang tran tra hien ve lam
cho con nguai suy tu, tram lang. Nhin mua roi bao noi long thon thiic dugc boc 16
truyen ciia Nguyen Minh Chau ai dgc cung cam nhan dugc ve buon ba qua nhung
con mua. Nhung khong han the, mua van co net dep rieng ciia no. Trong "Chiec
qua nhung con nguoi giau cam xiic. Noi den mua ai ciing nghi no buon, trong
thuyen ngoai xa" vai sir co mat ciia mua da tao khung canh huu tinh, ma mong
truac bien, lam cho Phung co dugc mot biic anh tuyet tac.
Trong liic do, Phung chop lay thai ca khi bat gap mot thien canh tuyet dep
truac mat minh: "Luc bay gid trdi day mil tir bien bay vao. Lac dac may hat mwa.
Toi rut vao ben bdnh xich ciia mot chiec xe tang de tranh mwa [...]. Tat cd khung
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
5 y
30
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
cdnh ay nhin qua nhirng cdi mat ludi va cdi liiai nam giira hai chiec gongvd hien ra diroi mot hinh thu y het con dai, toan bo khung cdnh tir duong net den anh sang deu hodi hoa vd dep, dep mot ve dep that don gian vd toan bich khien dirng truac no tra nen boi roi, trong con tim duang nhw bdp that vao?" [ 3; tr.152].
Hinh anh thien nhien ve bien luon la noi nguon cua nhung cam xiic. Bien
trong truyen cua Nguyen Minh chau cang tra nen dep han, tha mong han khi co
them hinh anh ciia nhirng con mua rao ra rich triit xuong tren bau trai. Canh vat hoa vao ve dep chung ciia khung canh bien huu tinh khong kem phan lang man. Trong biic tranh truac bien liic binh minh huyen ao pha them chut cua con mua rao cang
lam cho canh them sac, dam da va lang man. Hinh anh suong cang lam cho canh vat
Nhung lang suong trang xoa dugc Nguyen Minh Chau mieu ta mot each tinh te vai nhiing khoanh khac dac biet cua thien nhien. Trong Chiec thuyen ngoai
thien nhien cang tha mong va huyen ao.
trai lam noi bat len ve dep gian di, mot ve dep thien nhien tha mong ki ao. Hay
trong Cd lau ca mot bau trai chim vao trong mang suong trong buoi sang som, dugc
anh len trong nhiing tia sang cua mat trai phan chieu xuyen qua nhirng khe da, giua
nui rung hoang vang tao mot khong khi thoang dang: "Mat trdi da chim trong dam
xa mot mang suong trang nhu sua dugc phan chieu trong nhung tia nang cua mat
Strang mil lai chat nho ra giira hai ke rang nui dd dang xa. O day khong khi that
thoang dang" [ 2; tr.152].
da khac hga nhung giot suong khuya mot each tinh te va ti mi bang sir cam nhan
thuc te qua xiic giac, thi giac va thinh giac ciia minh. Suong dem mang mot noi co
Hay nhiing hat suong ve dem trong Phien chg Gidt . Nguyen Minh Chau
don lanh leo, trong dem vang nhiing giot suong dong lai thanh nhiing giot nuac tren
nhung phien la. Am thanh nho giot cua hat suong trong dem sau tham cua man dem
tinh lang nghe buon ba: "Mot trdi sao day nhw mat sang sang long lanh vd wot
at.Swang khuya rai Idp ddp ndng triu tir tren nhirng tau la xudng mat ddt chung
quanh nha vdn da wot dam swong. Lao Khiing nhw mot cdi than cay kho day mau
mat va van veo dirng im thit giira mdnh san moi ne vdi trang todt dang hirdng mat
ve phia bien " [ 3; tr.96]. Mang dem ay, duang nhu che day dieu gi chang? Cai dem
len so phan ciia con nguoi dang lay hoay trong vong xoay ciia cuoc doi. Sir be tac
dem den noi hiu quanh, buon te va thanh vang. Su tTnh mjt, em dem duong nhu ggi
nhirng cau hoi dat ra nhung khong bao gia Khung gia quyet dugc, mot y nghi be tac
khong thong suot cii de nang, cii chim dam trong mang dem den cua pho nui ,
trong suy nghi cua con nguai dugc the hien qua nhan vat Khiing. Nhirng suy nghi,
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
31
Nguyen Minh Chau cang cho thay noi be tac that sir trong suy nghT cua Khung
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
trong mang dem sau tham. Sir thanh vang den noi nhung giot suong rai rat ro "lop dop" trong dem. Nui rung vang ve den noi khong mot tieng dong ciia chim thu, ciia nhirng tieng con trung keu ma chi nghe tung giot suong rai mot each chan thuc ro net. Nhirng giot suong lanh leo, cam nhan sir ret buot cua suong dem lam cho ta
cam thay sir co quanh liic dem ve khuya. Bang sir cam nhan sac sao va sir tinh te
trong each viet cung nhu each nhin van de cua Nguyen Minh Chau ta thay dugc cai tai ciia ong.
Ngoai ra, cai lam nen ve dep thien nhien trong truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau chiing ta phai ke den khong gian ve dem. Trong dem, moi vat nhu tinh lang nhuong cho cho khong gian vang ve va moi vat gan nhu tra ve vai trang thai tinh cua no. Trong Khdch d que ra cai dem khuya sau tham va im lang duang nhu
muon lan toa khap nui rung. Sir tinh lang lam cho con nguoi liic nao ciing cam nhan dugc sir co don le loi trong khoang khong menh mong trong vang. Con dem khuya
trong Phien chg Gidt ong viet: "Trong dem vang, vd mot khodnh bdng toi den kit cir
nhw dong dinh vaophia trwdc mat con bd, mot khodng bdng toi chirng nhw qud sau,
qud day, con lau mai choc thung, va dwdi chan lao Khung vd con vat, tat cd ddt dai
cimg cd cay deu dang con ndng nan trong giac ngu say nhw chet, nhirng con chim
sau lan lilt trong dam cd may ciing chwa he cat len tieng keu chich chich, lao chi
nghe tieng con trung ti te rat xa, tieng cho sua cimg vgng toi tir dau do rat xa, vd
bonphi trdi ddt dwdng nhw dang con mit mimg chim dam trong khoang toi ciia am
ti" [ 3; tr. 107]. Cai bong dem ay Nguyen Minh Chau da cam nhan sau sac ve man
dem, thau hieu nhirng gi man dem mang lai cho cuoc song. Chieu sau ciia no den
noi bat cii cai gi tren dai nay co the pha va no. Con nguai cung canh vat chim dam
trong man dem sau tham giua cai em dem, hoang vang ciia nui rirng trong dem. Mgi
vat duong nhu tieu bien va chim sau trong dem, khung canh mang mot net u buon
tTnh lang trong man den ciia nui rung ve dem Qua man dem do no chon dau biet bao
noi niem rieng tu va nhiing ki niem ve cuoc doi ciia mot con nguoi. Nhu Hue mot
co gai thanh thi quen vai cuoc song am em vi chien tranh da dua co den vai nai heo
hut, vang ve khong mot bong nguoi. Bao noi dang cay, chua chat co cang rang chiu
kin trong long khong the chia se ciing ai.
Nhin len bau troi dem, nhung chom sao dang lap lanh nhu muon xua tan di
dung. Du co dugc cuoc song coi nhu hanh phuc nhung Hue van mang noi sau sau
cai yen tinh cua bong dem. Trong truyen ngan Phien chg Gidt, Nguyen Minh Chau
viet: "Trong the giai bao la giira dem toi sau tham tinh mich, chi nhirng ngoi sao
xanh ngoi ngoi vd dm wot, dang nhap nhdy tan dinh trdi la cd the nhin thay hai giot
nwdc mat dac quanh nhw mot thir chat dau dang dang len tan trong khde mat lao
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
32
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
Khiing" [ 3; tr. 108]. Nhirng chom sao do vai anh sang don dieu ciing chi dii siic de chieu nhung tia sang nho nhoi trong mang dem sau Mm. No khong the sang soi cho ca canh vat noi ay. Nhung tia sang yeu at, le loi in tren nen trai cao ngat va vai man dem den sau tham cang lam cho canh vat dugm buon. Canh vat cua nui rung dugc bao trum bai mot mau den mit 6m tron ca khung canh ciia nui rung cang lam cho long cua lao Khiing them au sau qua nhung giot nuac mai: tren khoe mai cua lao. Nguyen Minh Chau mieu ta bau troi quanh nhan vat Khiing vai man dem lang le, tinh lang den noi toi mit, sau tham, sau hut trong bong toi. Nhirng hinh anh do Nguyen Minh Chau cung noi len phan nao cuoc dai cua lao Khiing. Mot lao nong can cu, chiu thuang chiu kho lam an vai ruong vuon cua minh. Sir can cii lam an den noi khong phut nghi ngoi, Khiing phai lam lu lao dong vi cuoc song muu sinh ciia minh. Hinh anh anh trang va nhiing chom sao la doi ban cung lao bao nam len
khai hoang viing dat chet can coi. No da gan lien vai lao trong suot cuoc dai, soi cho lao trong nhung dem ngoai dong xuai dat lam ray. Qua do ta thay dugc thien
nhien trong ngoi biit ciia Nguyen Minh Chau day sac sao va tinh te.
2.1.2. Canh song, bien
Hinh anh con song da gan lien vai tuoi tha ciia moi nguai. Con song la noi
ta tam mat khi nhiing buoi trua he oi biic, la ngon nguon ciia sir song. Trong bai tha
Nho con song que hwong ciia Te Hanh, ong viet:
"Que hwong toi cd con song xanh biec
Nwdcgwong trong soi tdc nhirng hang tre
Tdm hon toi la mot buoi tnra he
Tda nang xudng dong song dm dp "
Con song vai dong nuac trong xanh, tuoi mat da nuoi duong bao the he
truang thanh. Dong song liic nao ciing tha mong tao nguon cho nhiing sang tac
mang dam mau sac ciia thien nhien que huong. No gan gui, than thiet vai moi nguai
trong cuoc song, gan lien vai tuoi tha va ca nam thang sinh thanh.
gui, gian di, moc mac ciia no. Doi vai Nguyen Minh Chau nhung trang viet ciia ong
luon gan lien vai lang mac, vai nui rung va con nguoi gan lien vai dong song.
Duong nhu do la quy luat ciia dai song, con nguai luon ben canh hinh anh ciia dong
song. No la chiing nhan ciia lich sir trai qua nhiing chang duong chien tranh "Cuoc
De tai ve con song luon hap dan nguai ta sang tac, bai ve dep tir nhien, gan
khang chien, lang dwgc tang thwang hudn chwong vi thdnh tich to chirc dwgc mot
doi thuyen virgt bien di tiep te vu khi tan trong khu nam. Nhwng chien tranh ket
thiic, gdn bon chuc cap thuyen ra khai chi con lai mot md xac thuyen nam gdi bai
rdi rdc dgc con song nwdc man. Dinh gap Khung d ngang cdi xdm dao nhin sang
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
33
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
ben kia song la may mdnh twang dd con sot lai ciia mot cdi nha Tay doan ngdy xwa"[ 3; tr.64]. Con song la noi ta sinh song va truang thanh, cuoc song hang ngay phu thuoc vao thien nhien ma tieu bieu la dong song.
Nguyen Minh Chau mieu ta con nguoi phai bam lay song suoi de muu sinh. Nhan vat Mai trong truyen ngan Khdch d que ra, Nguyen Minh Chau viet:
"Tir trwdc Cdch mang thdng Tdm, ngwai ta thay thang Moi - vdn la con hoang ciia
mot tay lam mo trong lang - song vdt wrong a ddu ghenh cuoi bai, thuy trieu
len xudng de kiem con ngao, con cd vd thuang nuong ndu noi cong den lang" [ 3;
tr.71]. Cuoc song vat va nhung dong song cua que huang da nuoi tung the he nay
sang the he khac Ion len trong vong tay che cho cua no. Theo nam thang cua thai gian troi qua dong song van nhu the nhung con nguoi thi the he nay n6i tiep the he kia sinh song va truang thanh tren con song than quen. Dong song vai bao am ap ciia nghia tinh, no cho di ma co bao gia no doi hoi sir den dap. Dong song trong
con hoang ngay ngay lam ban vai dong song, dugc dong song che cha, nuoi nang
qua nam thang. Ngay ngay mai cii lenh denh tren dong song bat nhiing con ngao,
con ca de trang trai cuoc song muu sinh cho minh. Dong song lang le ay dugc
Nguyen Minh Chau mieu ta binh di nhung mang mot triet ly nhan sinh sau sac cho
doi.
Trong Co lau, Nguyen Minh Chau khac hoa dong song ma mang, pha va cai
khong gian vang lang ciia nui rung hoang vu. Hinh anh dong song Thach Han toa
khoi giua rung lau lach, Nguyen Minh Chau viet: "O ngay sau cdi khodng thdnh
truyen ngan cua Nguyen Minh Chau ciing the no cho che bao nguoi. Mai mot diia
trong hodc ay, bay gid hien ra truac mat nude mau kem ciia mot khiic song Thach
Han dang tda khdi mo mdng, ngay ben hoi nha ciia cdi cira hieu dnh Igp bang
nhirng tdm ghi sat Id cho vet dan ban tirhaiphia. " [ 3; tr.243]. Mau cua nuac, canh
nhiing bui co lau a hai ben bo song, duai mat nuac thi nga mau kem va nhirng
quang beo tay dat ve giang kin mat nuac giua con song vang heo. Mau sac cung
khong co ve gi tuoi vui ma chi la mang net buon ruai rugi hoa vao khong gian vang
ve va hoang vu ciia nui rung. Trong cai khoang khong trong vang, em dem ciia
hai ben bo song tao cho dong song mang nhieu mau sac. Vai mau xanh xanh ciia
them hoang vang. Nhung dong song ciing la niem ao uoc dugc mot lan di chiem
nguong no.
Hay trong Ben que nhan vat NhT dii di toi khong sot mot xo xinh nao tren
trai dat nhung van co mot noi ma NhT chua di bao gia den, do la hinh anh con song
Hong vua do vao tiet troi ciia mua thu: "Ben kia nhung hdng cay bdng lang, tiet trdi
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
34
dong song ciing voi nui rung mang day mau sac tam trang cang lam cho canh vat
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
dau thu dem den cho con song Hdng mot mau do nhat, mat song nhurdng them ra. Vdm trdi cung nhu cdo han. Nhirng tia ndng sdm dang tir tir di chuyen tir mat nude
len nhirng khodng bd bai ben kia song, va cd mot vungphu sa lau dai ciia bai boi a
ben kia song Hdng liic nay dang phd ra truac khudn cira so ciia gian gac nha Nhi
mot thu mau vang thau xen vdi mau xanh non - nhirng mau sac than thudc qud nhu
da thit, hai tha ciia ddt mau ma" [ 3; tr. 193]. Mot con song tha mong va day sir tinh
tii. Canh sac vao thu vai nhirng net buon ba, u hoai, cai ve im lang cua no cung tao
nen ve nen tha trong truyen. Doi vai NhT lai thay song Hong dep den bat nga khi
lan dau chiem nguang ve dep vao thu cua no. Mot ve dep gian di, va em d£m khi6n
cho NhT phai ngan nhin no. Khung canh cua song Hong khi vao thu vai nhung hang
cay bang lang tim ggi ve im lim ben dong song. Sac tim cua hoa bang lang hoa vao
anh sang ciia trai thu in vao dong song menh mong mang mau do nhat. Hinh anh
con song Hong vao Thu doi vai mgi nguai la binh thuang nhung doi vai NhT la mot
hinh anh dep ma anh chua tung dugc thay. Vai canh buom vua cang phong gio, con
do ngang cii moi ngay qua lai khiic song Hong vai canh buom nau bac trang that
binh di nhung doi khi bi lang quen trong ki tic ciia con nguai. Hinh anh that binh dj
va gian dan nhung Nguyen Minh Chau da tao dung no tra thanh hinh anh tuyet dep
trong nhung trang viet cua ong.
Bien ca ciing dau kem gi dong song tha mong ay. Nguyen Minh Chau da to
diem cho biic tranh thien nhien cua minh co them huang vi cua bien ca menh mong
day sir ggi cam va huyen ao. Trong truyen ngan Phien chg Gidt Nguyen Minh Chau
thoang nhin ve phia bien va bat gap hinh anh cua bien trong suong: "Phia bien ngdp
chim trong suang trang, thinh thoang xuat hien giang mot hang hat cudm long lanh
trai lam cho binh minh them chut huyen ao va mong ma. Suang mang hai lanh lam
cho canh vat lanh leo, buon te. Nhung van nen tha va tuyet dep. Gia day suang da
tan dan va tra lai cho canh bien liic binh minh vai ve dep tha mong va huyen ao.
Suang tan binh minh lai den canh vat noi xii bien cang tra nen tuai dep. Nhirng can
trong thoang choc rdi lai tat" [ 3; tr. 129]. Nhung man suong trang lanh lanh cua tiet
song ri ram am tham xo ba lam tung len nhung bgt nuac trang xoa va ca nhung con
lai ggi cho Khiing bao noi suy tu va u buon.
song bac dau tung hoi keo nhau len bai bien. Bien binh yen tuoi dep nhu the nhung
Hoac trong Chiec thuyen ngoai xa Nguyen Minh Chau mieu ta: "Vao mot
buoi sang toi thirc day. Dang dong da sang trang. Tren mot nira vdm sao da lan het.
Nhirng ddm may hinh nhu vd so cir hdng len ddn, trong khi do, mat bien tuy da sang
ro, den cdi mire dirng trong ba ciing nhin thay tirng duang gap net lan tan tren mat
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
tdm thep ddt mau xdm due, nhirng sao ma te nhat, tieng song d d doi vao giac ngii
Thien nhien trong truyen ngdn sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
suot dem chay tron di dau hit, bien im thit vd khong mau sac, nhu mot con sira
khong Id giat vao bai" [ 3; tr. 150]. Suang xuat hien khi tiet trai tra lanh. No xuat
hien liic dem khuya va ket thiic khi anh binh minh 16 dang. Trong khoanh khac thoi
nhung hinh anh suang cung lam cho canh vat dugm buon va co dan. Bien van dep
va van nen tha khi nhung lan suang dan dan nhuong khoang khong cho anh nang
ban mai qua sac hong hong cang lam cho canh bien tra nen tru tinh han sau lang
hon. Canh vat that gian dj va binh thuang nhung qua ngoi biit ciia Nguyen Minh
Chau tra nen dep de va nen tha lam trang can cua ong co siic loi cuon, ggi chut tha
mong va day sac qua nhung canh sac thien nhien.
Chau cho thay canh sac thien nhien tuyet dep qua canh bau trai, ba bien hien len vai
ve diu hien, ma mang. Ve dep tu nhien ciia bien ca da lam cho Phung phai nga ngan
Bang sir cam nhan true tiep dugc the hien gian tiep qua nhan vat Nguyen Minh
vi no. Anh bj cuon hut bai ve dep tha mong cua bien ma anh bat chgt nhin thay khi
nhin ra bien. Khong gian ma mang, hoa vai mau suang trang binh minh va con
nguai xii bien thap thoang trong suang mu da tao nen biic tranh tuyet dep ma Phung
khong the bo la dip may de chup mot biic anh day nghe thuat: "Qua khung hinh dnh
sdng, toi da hinh dung thay truac nhirng tdm dnh nghe thuat ciia toi se la vdi ba
chiec mui thuyen va mot cdnh dan cheo ciia nhirng tdm ludi dong day nhiing giot
nude, moi mat ludi se la mot not nhac trong ban hoa tau dnh sdng va bdng toi,
tugng trung cho khung cdnh binh minh la mot khodng sdng rue ra den mire chdi
mat, trong khodng toi do se hien len trong tdm nhin that xa nhirng duang net ciia
than hinh mot nguai dan bd dang cui lorn khom, sdi canh tay that dai ve phia truac
keo tdm ludi len khdi mat nude, va phia sau lung nguai dan ba, hinh mot ngu phu
vd mot diia tre dung thdng tren dau mui thuyen, dung lire ddn bay ndng bdng hai
chiec gong lirdi chia thang len trai" [3; tr. 151].
Chi vai hinh anh thoi nhung Nguyen Minh Chau da ve nen mot biic tranh son
thuy lung linh va huyen ao cua bien trong buoi binh minh. Hinh anh ba mui thuyen
dan cheo nhau nhu nhung mat luai, nguai dan ba lorn khom keo luai va dua tre
diing truac mui thuyen nang hai chiec ggng luai cho thay canh sinh hoat noi bien ca
ca ve dep mong ma cua no.
liic binh minh that nhon nhjp. Binh minh mang den niem vui, mang den siic song va
Bien trong truyen ciia Nguyen Minh Chau luon luon liic nao cung tha mong
va hien diu khong nhu bien cua Xuan Quynh co liic diu em, lang le nhung ciing doi
liic on ao va du doi. Bien that sir la mot bi an lan, ngoai ve dep tu nhien bien con an
ggi
len bao hinh anh thien nhien tuyet dep. Nhung con song nho to thay nhau tung
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
36
chua nhieu dieu can kham pha. Bien von la hinh anh than quen vai ve dep tu nhien
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
dot vo ba. Hinh anh chi dan sa nhung ciing du lam cho canh sac thien nhien tuyet
dep, hinh anh song bien, canh vat con nguai, nhung am thanh ciia song, tieng ro
cheo ccuar ngu phu lai mang mot ve dep day siic hut. Moi tac gia co mot each de
tham kin ciia minh vai nhung noi tran tra, suy tu va sau muon.
khai thac khac nhau nhung ciing chi mugn hinh anh ciia bien de noi len noi niem
Hinh anh nui rung gan lien vai tung trang viet cua Nguyen Minh Chau.
Hinh anh nay da theo suot cuoc dai tac gia. Trong khang chien hinh anh nay cang
tra nen tha mong va tuyet dep trong sang tac cua Nguyen Minh Chau vai tac pham
2.1.3. Canh nui rirng
Mdnh trang cuoi rirng canh rung nui that lang man: "Nhung a lung cac cdnh rung,
suang trang khong biet tir dau cir dim ra mai. Dong sdng ben trdi duang phut choc
bien mat, chi con la suang trang phu kin, thdng hoac mai thay mot chom rirng, mot
ngon nui dd ben kia sdng nho len, den dui vd cd doc giira mot mau trang xda"
[ 2; tr.31]. Canh vat nui rung trong truyen ngan Nguyen Minh Chau that tha mong.
Trong dem tren loi mon cua con duang ra tran chien giua dem khuya canh vat tra
nen tTnh tai va lang em trong khung canh chung cua nui rung. Ve dep tha mong
dugc to dam bai nhung yeu to ciia canh vat thien nhien. Hinh anh nui rung trong
rung xanh man man, mau cua co cay hoa la xum xe. Trong truyen Cd lau, Khdch a
truyen ngan ciia ong luon mang net buon ba, sir hoang vu, vang ve. Vai nhung canh
co xanh tot, bat ngat va ca xanh urn. Sir tuoi tot cua thuc vat cang lam cho biic tranh
thien nhien them sinh dong ggi len mot sue song manh liet. Noi hoang vang nhu the
que ra, Nguai dan ba tren chuyen tau, va Mua trdi ede a mien Nam, hinh anh cay
ma lai co mot su song tran day, mot biit phap tai hoa mai lam nen nhu the. Hinh anh
tTnh nhung cai dong an chua trong cai tTnh.
trong ve dep ciia no: "Trong mot ngay cuoi nam, chi hoi ha quay tr lai r ng, mot
Trong Nguai dan bd tren chuyen tau tdc hanh hinh anh nui rung yen lang
viing rirng dep de vd linh thieng nhdt dai chi, tim den ben mot dong sudi, ben kia
dong sudi la mot bai cd tuoi tot. Tren muai ngdn chan tran, chi rdn ren dam len
nhirng ngon cd. Trong cdi su vang lang ciia mot vimg rirng cd mot thai that la chat
chdi vd dong due, mot vimg rirng nhu vdn con niem phong lai bao niem vui, noi
buon va khat vgng sau xa nhdt ciia con nguai, moi la cd tuoi tot se lang le vudt ve
ban chan chi vd mach bao cho chi moi dieu. chi se nhe nhang lat len mot vung co.
Chi cdm lay trai tim vdn con hdng hao cua minh len ng m nghia rdi e lai nhu cu."
bau trai cao ngiit. Nhirng dam co xanh tot hoa chung mau ciia sac mau cua rung nui.
Nui rung van chim trong cai tTnh lang, hoang vu va sau tham ciia khung canh yen
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
[ 3, tr.200]. Rung nui vai ve dep dan sa, nhung khu rung xanh tot vuong minh len
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
binh ciia niii rung. Cai binh yen ay trong sir trong vang va ca khu rung duong nhu
chua dugc ai ma ra no van con dugc "niem phong". Hinh anh cua dam co xanh tot
mang mot niem tin vao cuoc song se hanh phuc va binh yen. Canh vat rung nui
liic tuai dep va ca mo mong.
Canh vat nui rung luon tao nhieu thien canh tuyet dep. Tuy nhirng hinh anh ay rat binh di nhung vai con mat da sau ciia thi sT thi no tra thanh mot tuyet canh.
Cai tai cua nha van do la tim ra cai moi cai ma chua ai kham pha no mac du no ton
tai xung quanh ta ma ta xem do la nhung su vat binh thuong chang co gi chii y.
Nhung vai sir nhay ben va tinh te qua cac giac quan ho da cho thay dugc "chat
trong truyen cua Nguyen Minh Chau tao cho ta nhieu dieu bat nga co liic buon, co
Hinh anh lam tang them ve dep ciia nui rung trong truyen ngan ciia
Nguyen Minh Chau do la nhung sinh vat mang am thanh ciia minh d§ hoa cung
chung nhip dieu cua nui rung. Trong truyen Mua trdi cdc d mien Nam am thanh cua
nhung con trung dugc Nguyen Minh Chau mieu ta: "Toi nghe dwgc muon ngan con
nggc" an chua trong cai binh thuang do.
trung dang keu ram ran, ti te dwdi tirng bwdc chan minh, trong nhwng vat cd xanh
ma toi da trong thay liic ban chieu cirxanh ran dwdi trdi mwa tdm ta, bay gid mau
xanh twoi tot day quyen rii da dn minh trong bdng toi hoang hon" [ 2; tr.747]. Canh
nui rung trong dem nhirng tieng con triing dua nhau reo len nhung am thanh cii
nhiing am thanh do. Ca khu rung gio day chi toan la nhung tieng keu ciia nhung con
trung, nhiing dam co trong rung gia day ciing ciing an minh trong bong toi ciia
hoang hon. Mau xanh man man gia day chi con lai la bong den, sac mau xanh tot
duong cho cho mau den cua dem toi mat siic lang toa. Nui rung cung canh vat noi
day hoa vao nhau mang ve buon man mat truac cai dem lanh gia cua dat trai. Tat ca
duang nhu chim vao trong man dem den sau hut. Doi liic nhiing am thanh cua
nhiing sinh vat nho be ngan len pha vo cai bong dem vang ve va tao cho canh nui
rung trong truyen ciia Nguyen Minh Chau khong con hoang vang va em dem.
vang vong ca rung sau. Trong dem thanh vang cua nui rung ta moi co the nghe ro
Hay trong Ngwai dan bd tren chuyen tau tdc hanh thi: "Dem dem, trong cdi
hang dd lanh ngdt vd toi om [...] Long hang vdn im dng vd toi mo" va ca nhiing
tieng chim rung hot ram ran trong khoang khong gian hoang vang. Nui rirng la vay,
co cay, hoa la deu chim vao trong cai tinh lang ciia niii rung. Sir co quanh va ca su
lanh leo khi suong dem buong xuong. Cai lanh buot gia den noi da ciing lanh ngat.
Va nhiing hang dong trong rung coi nhu noi tru ngu cua moi vat va ca nguai con
quanh hiu hon.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
~~ 38
gia day ciing lanh gia bai man dem. Khung canh noi nay cang tra nen em dem han,
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
Con trong Co lau thi: "Mat trdi da chim trong dam suong mil lai chgt nho ra ke rang nui dd dang xa. O day khong khi that thoang dang. Hoa lau pha phat nen xanh uyen chuyen ciia rirng lau, than cay lau cuoi rap xudng tirng dat, dnh Id
xanh hang len dwdi dnh mat trdi rdi trd lai nen mau san huyen bi trong vd van
tieng la cham nhau xao xac" [ 3; tr.322]. Hinh anh niii Dgi sung siing giua dat troi, mot bieu tuong cua sir thuy chung son sac cua nguai phu nu. Ngay ngay hinh anh niii Dgi van nhu the van dgi cho mot hinh bong ciia con nguai nam xua. Dii trai qua
nhiing nam thang phai nang, phai suang, dam mua nhiing hinh anh cua ngon niii
Dgi van cii sung sung ra do khong mot chut phai ma. Mot rung lau xanh muot gio
day cung pha mau huyen bi. Con gio nhe thoi ngang qua lam cho rung lau lay dong
Hinh anh niii rung da gan lien vai trang viet ciia Nguyen Minh Chau, vai
truyen ngan Mdnh trang cuoi rirng hinh anh rung niii that dep that nen tha. Trong
vai nhiing hoa lau pha phat cung nhung phien la cham vao nhau keu xao xac.
tin, mo uac va ca sir mong uac. Du "Dem rirng that vang ve va yen tinh" nhung
canh niii rung van tha mong tuyet dep. Trong truyen ngan Khdch a que ra canh
rung niii that hoang vang. Rung xanh um xen ke vai nhiing "vung rirng cd tranh
mua bom lua dan nhu the niii rung van hien len mot ve dep rang ngoi. No nhu niem
cao ngdp dau". Hinh anh co tranh cao ngat hien len mot bieu tuong ciia siic song
van manh me, van vuang re dam choi. Chinh vi the, dau dau ciing bat gap hinh anh
co tranh trong nhung vung niii rung. Ve dep tu nhien cua niii rung von dT ton tai
manh liet. Du song a nai dau, dii kho khan gian kho nhung siic song cua co tranh
canh vat. Khung canh niii rung gia day chi la rung vai rung khong mot bong nguai
tren viing dat rung thieng nuac doc. Sir vang ve den noi di den trai da diing bong
ma chang thay mot bong nguoi. Nhin troi va chi co troi nhin xung quanh thi ciing
chi thay niii vai lai rung. Ggi len mot vung rung niii day hoang vang, buon te va
mang net le loi, dan doc.
nhung thien nhien bao gia ciing mang ca net buon hoa chung vai net u hoai ciia
len mot tinh cam ma ong cam nhan ve thien nhien, mot tinh cam dac biet vai thien
nhien. Thien nhien a day nhu mot cai gi do te nhat, khong gian nhu tra nen hiu hat,
vang lang, mot noi buon man mac trong rung niii mang nhieu mau sac co dan. Tom
lai voi mot tinh cam dac biet danh cho thien nhien, Nguyen Minh Chau da viet len
nhiing cau van lam xao dong long nguoi, thien nhien trong truyen mang nhieu mau
sac.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
39
Nhiing canh sac thien nhien do qua ngoi biit ciia Nguyen Minh Chau no ggi
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
2.2. CANH DONG RUONG VA VUON TUOC
2.2.1. Canh dong ruong
Noi ve dong ruong Nguyen Minh Chau chi mieu ta thoang qua chii khong
di sau vao hinh anh cu the. Trong Ngwai dan bd tren chuyen tau tdc hanh, ong viet:
"Cd buoi sdng toi phdi ngoi het ngdm hoa lai ngdm strong giang ngoai cdch dong
hdng gid dong ho" [ 3; tr. 180] va " Ra den ngoai cdnh dong, toi khong quay mat lai
lan nao ciing thay mot ngwai dan ong chan ddtphong phanh trong tdm do bdng tim
da bgt, dang chay theo vd ggi toi" [ 3; tr.232]. Hinh anh each dong vao buoi binh
minh that dep. Nhiing man suong trang phii kin ca canh dong lan toa khap khoang
khong menh mong. Tao cho canh each dong liic binh minh tha mong, tru tinh hon. Tung lan suang noi nhau bay khap anh dong ggi nen khung canh yen tTnh va n6ng nan em diu ciia buoi binh minh day huyen ao.
Hay chi nhac den trong dong cam xiic roi lai bay mat. Trong truyen Mua trdi
ede a mien Nam, ong viet: "cdch dong rong bdt ngdt [...] nhwng cdch ruong kho
no..." hinh anh ay chi dugc nhac den trong khoanh khac roi lai tieu bien. Canh
dong vai nhung hoa mau xanh tot, sir mau ma tren tung manh dat qua doi tay cham
bon cua con nguai. Hinh anh canh dong rong menh mong, bat ngan vai nhiing
Canh dong phai chiu canh mua bom triit xuong lam cho canh dong bien dang di. Va
manh ruong lua xanh tuoi dang chiu dung canh dau thuang ben le cua chien tranh.
hinh anh manh ruong bi nut ne vi mua kho. Thieu nuac canh dong kho hanh va siic
nhung Nguyen Minh Chau da cho thay sir trai ngugc trong hinh anh cua canh dong.
Mot ben thi mau mo xanh tot, mot ben thi kho hanh tao cho nguai doc bat nga trong
loi viet ciia ong. Dong thai cho thay dugc sir tinh y trong sang tac qua cai nhin thuc
song ciia moi vat duong nhu dirng lai. Sir doi lap ve hinh anh, chi vai dong mieu ta
Trong truyen ngan Khdch d que ra canh dong ruong dugc Nguyen Minh
te trai nghiem, sir nhay ben trong biit phap cua Nguyen Minh Chau.
Chau mieu ta vai sir mau ma, tru phii cua san vat. Khiing mot lao nong can cii cham
soc manh ruong ciia minh de tao ra nhiing qua ngon ngpt phu vu lgi ich cho chinh
tren manh manh dat ciia minh: "Nhirng sgt cd chua chin do xudng ban tan dwdi cho
Vinh, sdng di chieu ve. Cd khi ruong cd chua chin ro, hai dira phdi di tir chieu horn
nguoi da cham chut tung manh ruong de no xanh tot va mau mo hon. Hinh anh
truac vd ngii dem lai dwdi thdnh phd" [ 3; tr.76]. Bang chinh doi tay ciia minh, con
nhirng sot ca chua vua moi thu hoach vai mau do tuoi cho thay dugc sir tru phii cua
chua da chin ro, mot mua boi thu cua con nguoi. Du dat pha lan vai da nhung ban
canh dong. Nhiing ruong ca chua gio day da vao mua thu hoach, nhung ruong ca
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
5
40
tay con nguoi da khai hoa va vun dap de cho no tru phii. Vai manh dat mien Trung
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
mot vung dat kho can bai khi hau khac nghiet, nuac hiem hoi, dat thi kho hanh,
hiing chiu nhieu mua bao. Nhung khong vi the ma nhung canh dong lai bac mau, tieu dieu di ma thay vao do la nhiing hinh anh mau ma, tot tuoi ciia canh vat qua
mieu ta cua Nguyen Minh Chau.
Nhung lao Khiing vai mot nghi lire va y chi sac da da bien vung dat chet thanh mot vung dat day sir song: "Thay vao cdi "d gdu chd "la mot nep nha go rdt khang trang dirng giira mot vungddt bdt ngdt cirxanh um len, khong phdi mau xanh
ciia hoang da ciia rung nua, ma Id lac, mia, che, mit, bau bi, vd vd xa xa dudi chan
doi truac nha la lua, lua dang vao chde..." [ 3; tr.86]. Du dat co can kho di nua
nhung bang y chi, lao Khiing da bien thanh vung dat song. Vung dat ma nguoi ta
hay goi la vung dat chet bay gio khong con nhu xua nua ma doi lai la mot vung vai
ca mia, ngo, khoai, lac,...nhiing canh dong tir tir mo rong ra va cang co nhieu nong
san moi. Nhiing canh dong lua xa xa xen lan vai niii rung, pha chut cham pha cho
khung canh thien nhien them dep. Vung dat mai dugc lao Khiing khai hoa gia day
la nhirng canh dong voi sir mau mo cua san vat. Mot canh dong mau mo giira niii
rung hoang vang va sir khac nghiet cua dat troi day thach thiic gio day khong con la
sir song tran day. San vat bat dau phong phii them khong chi co ca chua ma con co
mot luong sinh khi moi tren vung dat chet, can kho nay.
Canh dong cung la noi ta chieu chieu vui dua, noi luu giu nhung ki niem
noi lo lang ciia con nguai, ma thay vao do la mot viing dat vai siic song tran day,
Trong truyen ngan Nguoi dan bd tren chuyen tau tdc hanh, ong viet: "Toi chat nho
ma tuoi tha minh da trai qua va cung la noi uam mam cho nhiing uac ma.
lai giac mo ciia mot cau chu be, vao mot dem ngoi ben nguoi me giira cdnh dong,
chu be noi thi tham vdo tai me rang lan len chu se che tao mot chiec may cay y nhu
chiec may cay trong phim" [ 3; tr.221]. Nhirng liic ta vui buon canh dong deu biet
va no nhin ta Ion len tung ngay, nuoi song ta thanh nguai. Tuoi tha gan lien voi
dong song, voi canh dong va ca nhirng buoi trua he tam song. Bao nhieu ki niem
nhau, chai nhiing tro con nit that hon nhien va dep de. Bang ve dep binh di canh
dong da la noi khoi nguon ciia sir sang tao va cung la noi nung nau nhiing nhan tai.
Canh dong ay da tao bao y nghT cho tre tha ve tuang lai ve nhiing uoc mo ciia cuoc
song. Trong each mieu ta ciia Nguyen Minh Chau cho thay co su chon loc hinh anh
de tao nen net dac sac nghe thuat trong tac pham ciia ong. Hinh anh thien nhien luon
lam cho trang viet cua ong dam da chat tru tinh sau lang va ca nhung ki niem em
dem ciia cuoc doi qua canh vat thien nhien.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
ciia mot thai tha au da in sau vao que huong. Canh dong chieu chieu chay nhay dua
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
2.2.2. Canh viron tiroc
Ngoi biit cua Nguyen Minh Chau sau nam 1975 da tung buac doi moi tir
trong tu duy qua hinh thiic the hien va noi dung trinh bay. Mac du, trong giai doan
nay chien tranh da ket thiic nhung Nguyen Minh Chau van ggi cho ta ve nhung nam
thang hao hung da trai qua.
Nguyen Minh Chau viet nhieu mang de tai khac nhung du it hay nhieu thi
hinh anh thien nhien van co trong cac tac pham ma ong sang tac. Noi den thien
nhien la noi den nhung gi xung quanh chiing ta, nhiing canh vat quen thuoc va gan
gui. Canh vuan tugc trong truyen cua Nguyen Minh Chau that moc mac va binh di.
Pham vi cua vuan tugc khong rong bang pham vi cua canh dong, mot manh dat vai
met cung co the ggi la vuan tugc. De khac hga nen canh vuan tugc doi hoi
Nguyen Minh Chau phai chon loc nhiing hinh anh dep va co siic khai quat cao trong
pham tru ciia canh vuan tugc.
Trong truyen ngan Nguoi ddn bd tren chien tau tdc hanh, ong nha lai
manh vuan trong qua khu: "Nhirng vuan tieu, nhiing chudng trdu cung bi xe My iii
di sach. Trepheo bao quanh nha cung bi iii, chi thinh thoang moi thay hien len dot
xuat d mot goc ddu do vdi dgt tre nhu chiec can cdu Idt lay dung dirng giira dem
tdi."[ 3; tr.347]. Trong qua khu manh vuan bi cay xoi bai bom dan cua quan thu, no
tra nen tieu dieu va hoang vang. qua khu ve chien tranh luon mang den noi buon
dau thuang va ca su han thu. Nhirng manh vuan liic nao ciing in dau ciia bom dan,
nhung ho sau ciia do mua bom triit do van con do. Canh tieu deu hoang vang ciia
vuan tieu quanh nha gia tan hoan. Chi con lai dau do nhiing goc tre van con im do
giua man dem den. Nhung dot tre lat lay cang lam cho canh vuon tugc cang them
buon ba voi noi dau bi cay xuoi.
Hay trong truyen Ben duang chien tranh canh vuon tugc dugc mieu ta
khi nhiing tia sang cuoi cung ciia hoang hon chua tat han thi nhiing manh vuon da
ngap nhiing lan suong: "Duong phd thua nguoi vd rong thenh thang, nhirng ngoi
nha dn minh trong vuon ddo vd vuon man va nhung viing suong trang mo mo da
bat ddu day len tirkhi mat trdi chua kip tat han." [ 2; tr.859] va nhirng anh sang ciia
doan xe cho quan anh len vuon cay va mai hien nha va sau khi nhiing anh sang kia
khuat xa thi khung canh ciia vuon cay tro ve man dem im lang, tham tham. Nhiing
canh vuan tugc rat hiem khi ta bat gap trong tac pham ciia Nguyen Minh Chau, no
chi thap thoang dau do khi tac gia muon mugn de lam tang them trang viet ciing
nhu ngii canh ma ong can dat.
Tom lai voi mot tinh cam dac biet danh cho thien nhien, Nguyen Minh
Chau da viet len nhung cau van lam xao dong long nguoi. Thien nhien trong truyen
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
42
Thien nhien trong truyen ngdn sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
ngan ciia ong mang nhieu mau sac, chat chiia trong mach cam xiic cua tac gia.
Nhirng hinh anh thien nhien da tao nen siic hap dan ciia truyen ngan, chiing tao ra
trong tac pham nhung tinh cam dac biet de tu do ong noi len tam trang ciia minh
mot each chan thanh, tao cho truyen ong co mot phong each rieng do la phong each
Chinh vi le do, hinh anh thien nhien lam cho tac pham co hon, co sue
song va di vao long nguai. No danh dau sir phat trien tu duy nghe thuat va dua van
xuoi xich lai gan vai tha ve sir sau sac, de hieu va truyen cam han.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
tru tinh lang man.
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
Chiromg 3
NGHE THUAT THIE HIEN CANH THIEN NHIEN
•
•
*
TRONG TRUYEN NGAN CUA NGUYEN MINH CHAU
3.1. NGHE THUAT TA CANH
3.1.1. Tu* xa den gan va tu* gan den xa
Noi den nghe thuat ta canh cua Nguyen Minh Chau, chiing ta thay dugc
dieu khac biet trong each mieu ta ciia ong so vai cac tac gia khac. Nguyen Minh
Chau khac hoa thien nhien mot each chan thuc, gan gui, tir nhung canh vat quen
thuoc cho den nhiing ve dep cua thien tao. Bang von song va sir trai nghiem cua
cuoc dai ong da dem cai binh di tu trong cuoc song vao tung trang viet cua ong de
no tro thanh cai dep nghe thuat trong van chuang.
Trong each xay dung va mieu ta canh thien nhien, Nguyen Minh Chau mieu
ta a hai chieu huang tu gan den xa va ngugc lai. Nhung 6 chieu huong nao di nua
thi Nguyen Minh Chau luon cho thay dugc canh vat luon hoang vang, le loi, sau
tinh te tir trong cuoc song. De ta canh thien nhien tir xa den gan va tir gan den xa,
Nguyen Minh Chau da lot ta canh vat that em dem, hoang vang va ca sir lang man
ciia the giai thien nhien.
Trong Phien chg Gidt, canh niii rung hoang vu, vang ve, tu xa "Mat ddt ddu
tham va doi liic tho mong va dep tuoi. Tat ca deu dugc cam nhan bang sir quan sat
ddu cimg la rirng ru, nguoi thi it Idc ddc" den noi "Tham chi mot cdi rudt do bong
mdi mua de mac ret, suot mua he virt ngoai khe dd ma cd ma nao lay?" [ 3; tr. 105].
Mot khung canh day sir tTnh lang, trong vang cua niii rung va khong gian chim dam
trong sir tTnh tai ciia no. Nguyen Minh Chau da mieu ta canh niii rirng day hoang so
von co ciia no voi sir bao la va ram rap cua co cay niii rung. Trong sir vang ve ay
duong nhu dang chim vao khoang khong vo tan khi "Tat cd dat dai cimg cd cay deu
dang con ndng nan trong giac ngu say nhu chet, nhirng con chim sau lan minh
trong ddm co may cimg chwa he len tieng keu chich chich, lao chi nghe tieng con
trung ti te rdt xa, tieng chd sua cung vgng toi tir ddu dd rdt xa, vd bon phia trdi ddt
dwdng nhw dang con mit mitng chim dam trong khodng toi cua dm ti. " [ 3; tr. 107],
roi den "Phia bien ngdp chim trong strong trang, thinh thoang xuat hien giang
giang mot hdng hat cwdm long lanh trong thoang choc rdi lai tat" [ 3; tr. 129].
Trong khung canh man dem den chi mot am thanh ciia nhirng con trung ngan vang
pha vo cai tTnh lang ciia man dem. Mot dau cham nho thoi nhiing ciing de lam cho
SVTH: Chau Van Nhan
GVHD: Nguyen Lam Dien * y
44
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
canh vat co them am dieu. Thuc tai man dem sau tham khong the pha va va tim ra
dieu gi nhung doi voi Nguyen Minh Chau bang cai nhin thau dao da tim ra trong
khung canh cua minh mot dau cham xa xa de tao them biic tranh ciia ong co hon va
siic hut. Du tat ca moi thii chim sau vao trong im lang ciia giac ngii man dem nhirng
vai dieu ma Nguyen Minh Chau Du mieu ta xa hay gan nhung Nguyen Minh Chau
trong each nhin, each nghT ong da cho thay dugc ve hoang vang, tTnh lang ciia thien
nhien.
Truyen ngan Ngwai dan bd tren chuyen tau tdc hanh ciia Nguyen Minh
Chau, canh vat liic nay khong con sir tTnh tai nua ma thay vao do la sir ron rang va
net lang man ciia canh vat "Lai thdy nhirng mdnh ndng dudi nhau tren motgiai sdng
van lot ta het nhiing gi an sau trong khung canh thien nhien ay. Sir tinh te, nhay ben
lap lanh nhw ddt bac rdi tiep tuc dudi nhau tren bai cd, bai mia xanh ran ben kia
con song Chau, lai dwgc trong thdy cdi dang ngwai me que mua dang liii hid lam
lung giira ngoi vwdn cay trdi um turn va khi chgt ngang len, lan nao ciing vay, sau
cdu chdo hoi vdn vd ciia toi, bao gid me toi cung keu len mot tieng: Cha may, tau be
kho khan, chen chuc the nay, ve lam gi luon cho kho ha con?" [ 3; tr.212], nhin ve
nhien ban tang, mot net dep gian di cua nhung day nang duoi bat nhau tren nhirng
bai co, mia, mot sir tinh te trong quan sat canh vat qua hien tugng cua tu nhien de
roi Nguyen Minh Chau di sau vao tung yeu to rieng le va khai thac no mot each co
nghe thuat. Khong chi nhu vay, Nguyen Minh Chau con cam nhan dugc canh vat
xung quanh minh ron rang nhiing mam song voi nhung tieng chim se goi nhau lau
tau va nhirng bai co xanh muot ben nhirng dong suoi trong niii rung. Hinh anh bai
co, bai mia xanh ran hoa cung vao nhiing hang cay trai um turn ggi len ve em dem
trong truyen ciia ong. Nhirng hinh anh mang mau tuoi tot lai cang lam tang them ve
dep lang mang trong biic tranh cua Nguyen Minh Chau.
Trong Ben que, canh vat dugc Nguyen Minh Chau mieu ta tir gan den xa
dong song Chau, ong da bat chgt kham pha cai net quyen ru cua canh vat thien
"Ngoai cira so bay gid nhirng bdng hoa bdng lang da thwa that- cdi giong hoa ngay
khi mdi no,[...]. Ben kia nhirng hdng cay bang lang, tiet trdi ddu thu dem den cho
con sdng Hdng mot man do nhat, mat sdng nhw rong them ra." [ 3; tr. 139]. Hinh
anh bong hoa bang lang ben ciia so thua that ggi ve u buon, le loi dan chiec. Hoa
tim mang ve u sau chim dam vao trong noi buon ciia mua thu lam cho canh sac
them buon ba. Mua thu den mang mang buon, khong ggi chut gi vui ve nhung thieu
no thien nhien se mat di cai net buon ruai ruai.
Mot ve dep binh di, gan gui nhung it ai nhan ra ve dep ciia no. Ve dep do
dugc nhan vat NhT nhan ra khi nhin qua khung ciia so, net gian di cua canh vat quen
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
thugc ma tir lau NhT da bo qua. Canh tuang nhu binh thuang nhung khi dugc
Nguyen Minh Chau dua vao trong trang viet cua minh thi no tra thanh tuyet my. Du
diing a phuang dien mieu ta nao thi Nguyen Minh Chau ciing cho thay dugc sir sac
sao trong ngoi biit cua minh khi mieu ta thien nhien.
Ngoai ra, trong truyen ngan Chiec thuyen ngoai xa net dep cua thien nhien
dugc Nguyen Minh Chau khac hga qua cai nhin bat chgt cua Phung ve bien ca
"Dang lui hui thay phim liic ng
ng len thdy mot chuyen hai la: mot chiec thuyen
ludi vd ma toi doan la trong nhdm danh cd ban nay dang cheo thang vao mat
toi.[...]: truac mat toi la mot birc tranh muc tau ciia mot danh hoa thai cd. Mui
thuyen in mot net ma ho loe nhde vdo bau suang mu trang nhu sira cd pha doi chut
mau hdng hdng do dnh mat trai chieu vao. Vdi bdng nguai lan lan tre con ngoi im
phdng phdc nhu tugng tren chiec mui khum khum, dang huang mat vao ba. Tdt cd
khung cdnh ay nhin qua nhirng cdi mat luai va tdm lirdi nam giira hai chiec gong vd
hien ra dudi mot hinh thu y hit cdnh con dai, toan bd khung cdnh tir duang net den
dnh sdng deu hai hoa va dep, mot ve dep thuc dan gian va toan bich khien dirng
thien nhien voi cai nhin bat chgt. Canh vat tu xa dugc to diem bai hinh anh cua
chiec thuyen dang liiat vo ve ben dau. Chi mot hinh anh, mot cham trong khung
truac no toi trd nen boi rdi" [ 3; tr. 152], Trong truyen Nguyen Minh Chau mieu ta
trong each mieu ta thien nhien qua each nhin tinh te va sac sao.
Mot cai nhin nhay cam Nguyen Minh Chau da ggi ta dugc net dep an trong
lan suang ciia bien truac binh minh, sir tha mong, huyen ao trong suong mu. Qua
canh cua Nguyen Minh Chau thoi nhung ciing du de cho thay cai tai hoa cua ong
ong kinh ciia Phung nhung gi trong thien canh do deu dugc chup va ghi lai cai
tim ra dugc thien canh do trong khong gian khac. Moi mot hinh anh Nguyen Minh
khoanh khac kho phai trong long Phung vi do la thien canh chi co mot lan, khong
Chau luon cho thay dugc ve dep cua no. Hinh anh chiec thuyen trong truyen ngan
Chiec thuyen ngoai xa hay bong hoa tim bang lang trong Ben que ciing dii siic ggi
len canh vat thien nhien day cam xiic. Chi mot hinh anh pha them chut cham pha
ngoi biit tai hoa ciia ong.
Du mieu ta thien nhien a goc nhin gan hay xa Nguyen Minh Chau van dem
den nguoi dgc mot cam giac chan thuc ve cuoc song. Tuy do chi la nhung hinh anh
kha quen thugc, binh thuang nhung chua ai co the tim ra dugc cai ve dep tiem an
trong no. Nhung Nguyen Minh Chau da lam dugc dieu nay qua each mieu ta thien
trong each mieu ta Nguyen Minh Chau da cho ta thay dugc ve dep cua canh vat qua
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
nhien qua lang kinh chieu vat tir gan den xa va tu xa den gan. Hai goc chieu dan xen
A^ 46
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
nhau tao cho truyen ciia Nguyen Minh Chau co hon va hap dan nguoi doc trong
viec ta canh thien nhien.
3.1.2. Tu* thap len cao va tu cao xuong thap
Khi mieu ta canh thien nhien Nguyen Minh Chau luon dung a nhieu goc
nhin de doi sanh. Qua do, ngoi biit ong co the chieu roi nhung gi an sau trong canh
vat muon tning cua cuoc song xung quanh. Nguyen Minh Chau di tim va kham pha
nhien theo true doi xiing va qua lai cua true tung, Nguyen Minh Chau mieu ta thien
cai dep tiem an trong cai binh di cua the giai thien nhien. Quan sat canh sac thien
che trong truyen ngan ciia ong.
Truyen ngan Khdch d que ra khi mieu ta canh niii rung xung quanh nhan vat
Hue liic sinh no, Nguyen Minh Chau viet: "Sang toi ben kia sudn deo, Hue nhin
nhien tu thap len cao va tu cao xuong thap dan xen lan nhau, tao moi lien ket chat
qua vat do cdnh triim len mat, thdy mot nen trdi chieu xanh nhat hien ra sau mot
hire thdnh mau xanh sdm ket bang chom rirng keo dai vd cirnhw dang dang cao ddn
len mai. Tir trong khoang cao xanh, lai chap chon vgng xudng mot thir dm thanh vi
viit, bay bdng. Lang nghe mot Idt, Hue moi cdm nhan ra dwgc cdi tieng sao dieu
ngdn nga vira chgt nghe, chinh no vdn la cdi tieng keu cua nhirng vdng quay a dwdi
hrng," [ 3; tr.79]. Giua niii rung hoang vu, bao la, rong lan va bau troi cao ngat.
Mau xanh ciia rung cay in tren khoang khong bao la hoa vao mau sac chung ciia bau
troi tao nen mau xanh sam cua biic tranh thien nhien. Hai hinh anh mang cung mot
gam mau sac thai xanh, tren khoang cao xanh la mau xanh nhat duoi mat dat dugc
bao phii voi mau xanh sam ciia la cay rung. Toan canh ciia khong gian dau dau cung chi mang mot mau xanh, tir thap len cao va tir cao xuong thap Nguyen Minh Chau
mieu ta chi mot gam mau va lam cho thien nhien nhat di de thay dugc noi dau ciia
Hue bat di va mang mot niem tin moi, hi vong moi.
Trong truyen ngan Phien cho Gidt Nguyen Minh Chau lai viet: "Trdi ddt hinh nhw cd sdng hon mot chut. Mot vet ddt nhan chim ngdp trong rirng cd may lan sim
mua ciia nhirng trqt doi nam nghieng nghieng nhap nho hai ben, den liic nay lao
Khiing mdi cam thdy dn lanh, cdi lanh nhw tir nhwng vet sao xanh ngoi ngoi tan
tren dinh trdi tiet ra theo tirng nhip dnh sdng nhap nhdy [...] tdt ca ddt dai cimg co
cay deu dang con ndng nan trong giac ngu say nhw chet, nhwng con chim sau lan
hit trong ddm co may cung chwa he cat tieng keu chich chich, lao chi nghe tieng
con trung ti te rdt xa, tieng chd sua cimg vgng tai tir ddu do rdt xa va bon phia trdi
ddt dwdng nhw dang con mit mung chim dam trong khodng toi cua dm ti. "
tren dinh troi lam cho canh vat thien nhien buon ba va ca sir don doc. Lao Khiing
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
[ 3; tr. 106-107]. Trong khoang khong vang ve va lanh leo, cung nhung vet sao sang
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
ciing cam nhan dugc cai khung canh dugm buon cua mgi vat xung quanh minh, ca
trai va dat cung mang mot tam trang u hoai cua dem khuya thanh vang. Va lao
Khiing "Ngira mat len trdi, roi mat luc tim khap bon phuang trai vdi mot sir to mo
vira kinh can vira cd y khinh sudt. Lao ngdm ky luang mot vdi ddm sao sdng xanh,
nhirng vi sao to nhdt, sdng nhdt, vd lao dinh ninh day la nhirng ngoi sao dinh menh
cua cac vi vua chua hoac lanh tu. Chao di cd mot trai sao tren ddu lao, cang nhin
cang thdy lam, trong khi ay thi a dual mat ddt vao luc nay duang nhu chi cd mot
minh lao va con bd dang thap thorn, mo mam di giira mat ddt bao la va toi tam."
[ 3; tr.l 18]. Bang su cam nhan sac sao ve the giai thien nhien, Nguyen Minh Chau
thay minh lao Khiing cii nghT nggi ve nhiing vi sao kia. Nhung vi sao ay, dau la vi
mieu ta tren vom trai co nhirng dom sao sang xanh lap lanh nhung nhin xuong lai
va khien lao khong tim ra dugc dau la vi sao so mang ciia minh.
Tren bau trai ay Nguyen Minh Chau mieu ta nhirng ngoi sao dang mang
nhung tia sang yeu at ciia minh de lam tan di cai bong dem sau th m. Cach ong the
hien canh thien nhien luon tao dugc diem nhan trong van canh cua cau chuyen qua
sir quan sat ti mT tu cao xuong thap va tu thap len cao, bang chinh sir trai nghiem
ciia cuoc dai, cung sir am tuong ve the giai thien nhien. Sir doi lap giua bau trai vai
sao ciia cuoc dai lao. Cai suy nghT van va hien trong dau lao gia day cu bam lay lao
Khiing duai goc nhin cua Nguyen Minh Chau trong sir doi sanh giua hai hien
tugng.
Bang cam nhan chan thuc ve thien nhien Nguyen Minh Chau mieu ta ve dep
nhung ngoi sao toa sang va mat dat toi mo cho thay sir be tac trong suy nghT cua lao
cua bau trai liic tinh suang va canh sac cua bien trong Chiec thuyen ngoai xa. Ong
viet: "Vao moi buoi sdng, bdu trai khong xanh biec, cao tham tham ma dugc mot
sac giira xanh vd xdm, bdu trdi nhu ha xudng nhu ngirng dong lai; giua trdi vd
nude ay chi cd mot chiec thuyen cua mot gia dinh lam nghe vd be dang tda khdi bip
giira phd - chiec thuyen dirng im nhu lam bang cac - tong ddn vao cdnh vat em a"
[ 3, tr.l48]. Khung canh trai cao kem xanh, trong vang va im lim. Nguyen Minh
Chau mieu ta canh bien vai bau trai khong trong xanh nhung cao tham. Gia day,
bau trai duang nhu ha xuong va gan han giua cai khi trai xam xanh cua canh bien
mien Trung.
Hay "Tren mot nira vdm trdi sao da lan hit. Nhirng dam may hinh vd so cir
hdng len dan, trong khi do, mat bien tuy da sdng ro, den cdi mire dirng trong bd
ciing nhin thdy tirng duang gap net lan tan tren mat tdm thep ddt mau xdm due,
nhung sao ma te nhat, tieng sdng d d ddi vao giac ngu sudt dem chay tron di ddu
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
hit, biin im thit va khong mau sac, nhu mot con sira khong Id giat vao bai"
An 48
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
[ 3; tr.l50]. Nen troi nhirng vi sao da dau minh trong khoang khong vo tan de lai
mau troi hong len va mat bien ciing im thit va te nhat. Giua khoang khong va mat
dat co su dong dieu ve sac thai, mang net buon ba va sir tTnh lang. Nguyen Minh
Chau mieu ta canh vat thien nhien liic nao cung hoa vao nhau, gan ket vai nhau tao
nen am huong ao nao, u hoai.
Song, khong phai liic nao canh vat trong truyen ngan cua ong cung mang am
dieu buon ma con ca net mong mo va lang man. Trong truyen ngan Nguoi dan ba
trin chuyen tau tdc hanh, Nguyen Minh Chau mieu ta: "Dim cd trang, mot thu dnh
trang sdng ro vdng vac chieu xudng ngoai bd sdng, nhung sdt bin cua so, nhirng
tau la chudi to ban cimg nhirng cdnh cay dn qud um turn che lap gan hit, chi thdy
mot vai mdnh vang cua dnh trang rdt xudng mot mai tdc dan bd budng xoa dm
triim lay mot khudn mat khong the nao xac dinh dwgc gia hay tre, dep hay xau"
[ 3; tr.l66]. Vang trang tren bau troi chieu nhiing tia sang lap lanh xuong dong song
ggi nen ve dep tho mong va huyen ao trong dem.
Canh sac cua bau troi voi anh sang vang trang vang vac chieu xuong dong
song ma mong xa xa va ben cua so nhiing tau la chuoi che khuat di mot phan lam
cho cai dep cua khung canh cang tro nen tho mong hon. Hay trong Cd lau, Nguyen
Minh Chau ta canh Thai va Luc nho san trong niii Dgi giua cai dem hoang vang va
con mua vo tinh chgt keo den lam cho me san cua Thai va Luc van con dang ngun
ngut khoi phai diu di cai hoi nong ciia no: "Me san luge trong chiec noi ddt vira kip
chin tai thi can giong dung dung keo den. Gid rit trin ngon cay lau ngd rap xudng.
Gid long Ion nhw cd hang ngdn binh ma keo qua thdo nguyin cd lau. Mwa dp
xudng. Trin Iwng chirng trdi, giira ke hai tdng may den cdn sdt mot chut dnh sdng
mat trdi vdng khi nhw dinh chat vdo giwa cdi nen trdi ndu ndu vang vdng qudi di,
mot hinh ngwai dan ba bang dd gio tay chwc bat mot con chim cat dap cdnh dirng
im mot chd" [ 3; tr.264].
Canh duong nhu u buon nhung lai mang ve lang man khi sau con mua trai va
dat se tro lai cai khung canh von co ciia no, mot sir thanh vang va hoang dai.
Nhiing hinh anh giot nuac rai ti tach va nhung dam co lau don song theo lang gio
khe dua va dugc soi minh trong anh trang phan chieu "Bdu trdi, mat ddt day thanh
vdng, hoang dai [...]. Nhwng don sdng co lau phan chiiu dnh trang lap lanh nhw
nhirng tdm Iwng mem mai cua dan cgp dang no ddn"
Dii diing o phuang dien nao Nguyen Minh Chau cung khac hoa mot each tinh
te va nhay ben trong ngoi but cua minh. Du gan hay xa va tii cao xuong thap ong
ciing chieu roi dugc nhiing gi nho nhoi ma tuong chirng don gian, quen thugc vai
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
5 y
49
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
moi nguoi nhung doi voi ong no se lam nen cai dac sac nghe thuat ciia ong qua qua
3.1.3. Ta canh ban ngay
Truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Minh Chau dua ta tai gan hon trong qua trinh doi moi van hoc. Phong each nghe thuat cua ong da d6i moi a nhieu phuong dien nhung ciing nham muc dich tao cho truyen ngan hien dai phong phii hon, sac
net hon. Dac biet khi mieu ta thien nhien Nguyen Minh Chau cho thay dugc cai tai kham pha cai mai trong cac sir vat tir nhien hien co ma chua ai tim ra dugc trong net
diu hien ciia no.
Khi mieu ta ve thien nhien ban ngay, trong Birc tranh ong mieu ta canh di
duong rung vat va, met nhoc duoi cai nang 6i a cua buoi trua. Khong chi leo deo, loi suoi ma con ca vugt doc trong muon vang gian truan va nguy hiem "Di den qud
trinh tim toi va kham pha "Khoi nhirng nguon ma chwa ai khoi".
trim, chirng toi gap Iwng lai leo qua mot qud nui ddt khong ddc lam, mgc day cd tranh dang trd bdng rdt dep vd lac ddc cd nhirng hon dd tai meo. Nhirng via dd tai
meo mgc lam chom giira co tranh moi lite mot day vd khi qua nui do sang swan ddc bin kia thi chi cd rat dd tai meo cir den kit, chung toi vira tho ddc ra cd bang mui, bang tai, nam ngdn tay biu chat lay chom ddu tirng hon dd mot ma di lan xudng."
[3,tr.41].
Nhung voi canh sac thien nhien day loi cuon da lam cho noi nhoc nhan do
troi di trong canh sac ciia co cay, hoa la va nhiing am thanh trong treo ciia dong suoi dang reo len am am tren nen da giira niii rirng hoang vang. Nguyln Minh Chau ta canh mot each chan thuc, sac net nhiing hinh anh du thoang qua nhung doi voi ong do la hinh anh dep, mot net dep can dugc kham pha. Du trua troi nhu the nhung canh vat trong truyen ciia ong luon giau huong sac, lam diu di cai nang ngot ngat
ciia bau troi.
Trong truyen Khdch a qui ra mieu ta cai nang ban ngay ngot ngat trong qua khu cua chien tranh. Cai nang nhu muon con nguoi ngat tho khong con siic lire,
Nguyen Minh Chau viet: "Trong cdi ndng den ngdt tho cd pha lan miii thudc bom.
Ho bom, cdi vdng sdm. Nhin ra bon phia chung quanh nhap nho nhirng day ddi cir chay xd vdo nhau nhw ran cudn, thinh thodng y nhw tan trin trdi cdm thdng xuong
bom tung con noi day vai cai nang gay gat cang lam cho khung canh them ngot
ngat.
Nhung trong Ben qui Nguyen Minh Chau khac hoa anh binh minh tren song Hong qua anh mat ciia NhT that dep "Nhirng tia ndng sdm dang tir tir di chuyen tir
mot hon dd nhon hoat nhw mot chiec hrdi tdm set" [ 3; tr.60]. Giua khoi lua ciia dan
mat nwdc lin nhwng khodng bd bai bin kia sdng Hdng liic ndy dang phd ra trwdc
GVHD: Nguyen Lam Dihn
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chau Minh
khudn cua so ciia gian gac nha Nhi mot thu mau vdng thanxen vdi mau xanh non ~
nhirng mau sac quen thugc qud nhw da thit, hoi tho ciia ddt mau mo." [ 3; tr.l40].
qua nhiing nam thang ciia thai gian va bay gio dugc NhT phat hien, chiem nguang
no vai khong gian bo hep "khung cua so". Hay trong truyen Ngwai dan bd trin
Net dep gian di, binh thuang ciia con song Hong truac thien nhien da bi lang quen
chien tau tdc hanh mot buoi sang tinh suong cua ngay dau nam that diu mat. Canh
vat thien nhien bat dau khoe sac truac cai nang sam ciia mua xuan am ap "Mot day
swong tim sa xudng trin nhwng ludng cd. Cung nhw tir bao gid d trong rirng, cd
muaxuan xanh biec mot mau trin do nhirng dda cue vdng, nhirng bdng hdng nhung
do vdi cdnh hoa mdng manh dwgc deo ggt cham trd boi ban tay ky tai ciia thiin
nhiin mila xuan dang khoe sdc."[ 3; tr.238].
Anh binh minh luon sang roi va tiep them nang lugng cho moi hoat song cua
nhung thai gian tuyet dep liic binh minh. Trong Chiec thuyin ngoai xa canh bien
sinh vat. Nguyen Minh Chau mieu ta no trong khong gian thuc cua cuoc song qua
liic binh minh "Bdu trdi khong xanh biec, cao tham tham ma dwgc mot sac giira
xanh vd xdm, bdu trdi nhw ha thap xudng nhw ngwng dong lai; giira trdi vd nwdc ay
chi mot chiec thuyen cua mot gia dinh lam nghe vd be dang tda khdi bep giira phd -
chiec thuyin dirng im nhu lam bang cac - tdng ddn vao cdnh vat im d."[ 3; tr.l48]
va mat bien nhiing ggn song lan tan nhe nhang troi ggi len sir trong trai va te nhat
ciia canh bien liic minh minh vua he. Song khi bien ca don nhan dugc nhiing tia
nang am ap thi mat bien bat dau day song. Con nguai va thien nhien hoa vao khung
canh binh minh day nang lugng cho moi hoat dong "Khung cdnh binh minh la mot
khodng sdng rue ra den mire chdi mat, trong khodng sdng do se hien lin trong tdm
nhin that xa nhwng dwdng net cua than hinh mot ngwai dan bd dang cui lorn khom,
sdi cdnh tay that ddi ve phia trwdc keo nhirng tdm lirdi lin khdi mat nwdc, vd phia
sau Iwng ngwai dan bd, hinh mot ngu phu vd mot dira tre dirng thdng trin mid
thuyen, dung lire toan than lam ddn bay ndng bdng hai chiec gong luai chia thdng
lin trdi." [2; tr.l5].
Hay cai lanh leo trong Co lau khi anh sang ban mai bat dau 16 nho va vung niii
Dgi ciia buoi binh minh yen tTnh giua rung niii khong mot tieng chim keu "Mai nua
chieu thuyen moi lin thdu vimg niii Dgi, mot vimg niii dd dung dung day vdng lang,
chim keu vuan hot ciing khong, chi cd niii dd vd nui dd noi nhau chay dgc song dm
lay cdi thung lung mgc dgc mot thircd lau dang trd bdng mot trdi hoa tim nhat"
[ 2; tr.261]. Cho den khi cai nang bat dau nhat dan ve chieu mai nghe dau do dugc
mot tieng chim keu nghe yeu at nhung roi cung tra ve vai cai hoang vang, hiu
quanh, im lang ciia niii rung "Mau trdi chiiu da sdm xudng. Chim "kho khan khac
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
phuc " kiu thang thdt. Nhirng trien co lau moi nhii mang mot ve hiu hat, vd dgt hoa
hiem hoi diemxuyet lin giira hoang hon vung rirng mot sac tim bang quo"
[ 2; tr.267].
mau sac buon ba. Canh sac thien nhien dii dugc chieu sang boi anh sang muon mau
nhung van khong dii de canh vat thien nhien trong truyen ngan ciia ong tra nen tuai
Cac tac pham ciia Nguyen Minh Chau trong thai ki nay luon mang dam
3.1.4. Ta canh ve dem
Man dem luon ggi len su thanh vang va toi mu. Bong dem trong nhung trang viet
ciia Nguyen Minh Chau luon tham dugm cai buon da diet. Moi sir vat duong nhu
chim trong cai bong dem ciia tao hoa. Ca con nguoi va sir vat deu bi chi phoi boi
man dem, cai buon menh mang va cai tTnh lang ciia sir vat. Bang cam nhan tinh te
ve cuoc song xung quanh Nguyen Minh Chau luon gay dugc sir tim toi trong doc
gia, boi loi mieu ta sinh dong va ro net trong tung hinh anh ma ong viet.
dep va sac huyen ma chi mang ve vang lang va em dem.
rong khap moi ngo ngach ciia niii rung lam cho khong gian them im lim va hiu
quanh. Hay trong truyen Khdch a qui ra cai dem khuya co anh trang sang roi lam
bat di phan nao sir im lim ciia khung canh trong sir quanh hiu va hoang vang
Trong Birc tranh man dem cua niii rung toi mo va day ham doa. Bong toi lan
"Nhwng buoi khuya sdng trang, trong cdi im lang tham sau tir nhwng cdnh rirng
chung quanh nhw iia tran ra cdi san ne vdi trang todt trwdc nha dam con tu tap lai,
khdo vdi nhau bao nhiiu chuyen day hdp ddn vi cuoc sdng d trong cdi qudng sdng
dien ma chiing vira tir day tro ve. " [ 2; tr.76]. Va Ngwdi dan bd trin chuyen tau tdc
hanh Nguyen Minh Chau lai dem den mot anh sang Ion han, rue ra hon, trong sir
ma huyen ciia anh trang, doi khi con kho nhan ra canh vat truac mSt ciia minh
"Dim cd trang, mot thir dnh trang sdng ro vdng vac chieu xudng ngoai bd sdng,
nhirng sdt bin cira so, nhirng tau la chudi to ban cimg nhwng cdnh cay dn qua um
turn che lap gdn hit, chi thdy mot vdi manh vdng cua dnh trang rdt xudng mot mai
tdc dan bd budng xda dm triim lay mot khudn mat khong the nao xac dinh dwgc gid
hay tre ".[ 2; tr.l66].
Ngoai ra, bang cam nhan thuc te ve hien thirc cua the giai xung quanh,
thuc ve the giai thien nhien qua cai nhin ciia minh. Sir gan gui vai canh vat thien
Nguyen Minh Chau mang den mot phong each moi trong sang tac ciia ong do la ta
trong canh dem cua niii rung Nguyen Minh Chau mieu ta: "Dim toi thui vd sau.
nhien giup ong khai thac dugc cai dep binh di ciia no. Truyen ngan Phiin chg Gidt
Day, da tir lau lam lao Khiing lai moi cam thdy mot ve im dng ve ban dim nhw the
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
52
Thien nhiin trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
nay khien cho lao hoi so sg, mot ndi so sg nguyin thuyy nhw cd lai vira nem lao trd
vdo mot cdi lang ddt sau hun hut vd toi tam - tir d day lao ra ddi, vd cung tir day
ong bd to tiin lao ra ddi." [ 2; tr.95]. Cai dem toi thui khong chut anh sang va ca sir
im lang, trong vang ciia no. Bau trai lanh leo, hiu quanh nhu the dugc lao Khiing
giot nuac nang triu va roi tren nhiing phien la cua co cay cang lam cho lao Khiing
buon ba va im thit trong cai lanh cua suang dem. Man dem vang ve den noi nhiing
giot suong roi nghe ro tung giot mot roi lop dop "Swong khuya rai Idp ddp ndng
cam nhan bang giac quan ciia minh. Qua hoi suong lanh leo dong lai thanh nhiing
triu tir trin nhirng tau la xudng mat ddt chung quanh nha vdn da wot dam swong.
Lao Khung nhw mot cdi than cay kho day mau mat vd van veo dirng im thit giira
mdnh san moi ne vdi trang todt dang hwong mat ve phia bien" [ 2; tr.96].
Trong bong dem sau tham, toi den va im lang. Canh vat xung quanh lao
Khiing tat ca sir vat duong nhu di vao khong gian tTnh lang ciia no va dau do hiem
hoi nhung tieng keu vang cua nhiing con tning, cho tir rat xa vgng ve trong dem
"Tdt cd ddt dai cimg cd cay deu dang cdn ndng nan trong giac ngii say nhw chit,
nhirng con chim sau lan liit trong dam cd may ciing chwa he cat lin tiing kiu chich
chich, lao chi nghe tieng cdn trung ti ti rdt xa, tieng chd sua cung vgng to tirdau do
rdt xa, vd bon phia trdi dat dwdng nhw dang con mit mimg chim dam trong khodng
toi ciia dm ti" [ 2; tr. 107].
Va trong bong dem sau tham ay xa xa tu phia ciia chan troi co mot ngoi
sao dang 16e sang nhu khong dii de roi soi ca mot mau den ciia bong toi "Mot ngoi
sao sa d mep trdi, that ra lao khong nhin thdy ngoi sao luc trwdc day vd sau day,
ma chi nhin thdy d cuoi chan trdi dang Tay chgt Ide lin nhw ddm lira biii nhiii ram
rdi tdt ngdm mat hut" va de lai "Trin mat ddt minh mdng vd tan" [ 2; tr. 117].
Trong each xay dung canh thien nhien ve dem Nguyen Minh Chau tan
dung nhiing hinh anh nho be va binh di de tao nen net doc dao trong truyen ciia
minh. Bang cam nhan tinh te ciia minh Nguyen Minh Chau luon tim toi va kham
pha cai net dep tiem an trong cai binh di ay de khai nguon cho nhiing sang tac ciia
ong. Canh dem khuya luon ggi cho ta nhung khoanh khac buon ba, am thanh vang
ve ciia canh vat va mot mau toi mit cua khong gian lam cho canh vat cang co quanh
hon.
3.1.5. Nghe thuat ta canh bon mua
Nhiing hinh anh thien nhien bon mua: Xuan, ha, thu, dong dugc su dung de
lam tang ngii canh ma Nguyen Minh Chau muon truyen tai noi dung den ban doc.
Trong khi tim hieu ta moi
lugm nhat lai tung manh ghep ciia hinh anh bon mua
trong tung tac pham de li giai hinh anh do bieu trung cho mua nao ciia nam ma hinh
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
anh ciia no khong dugc mieu ta mot each tron ven. Moi mot mua co nhiing net khac
nhau va khong co sir triing lap. Noi den mua xuan ta nghT ngay den sac hoa dua
tham, tieng chim keu ron rang, co cay xanh la, mot nhip song tuoi vui va trang ngap
anh binh minh am ap. Mua he, hinh anh canh phuang sac do tro hoa bao hieu mua
he da den ggi mot noi buon da diet vi sap xa ban be, thay co va mai truang yeu
men. Cai nang diu nhe, nhirng can gio ri rao lam roi rung nhiing canh phugng hong
da lia. Nhac den mua thu la nhac den la vang rai vai nhung can mua mang noi buon
ruai rugi va mua dong voi cai lanh leo, ret buot von co cua no. Moi mua mot kieu,
tiet troi khac nhau lam cho canh sac thien nhien them muon mau muon ve.
Trong truyen ngan Birc tranh Nguyen Minh Chau mieu ta mua he bang mot
buoi sang vai anh "Ndng nhat vd cimg that de chiu" cua pho phuang Ha Noi sau
trong hoa binh. Cuoc song trong thanh binh ban ron voi kiem muu sinh con nguoi
lao dong de lo cho cuoc song. Canh sac pho phuang hoa vao net dep ciia mua ha, sir
Toi khi dao quanh may khu pho co. Hay trong Nguai dan bd trin chuyen tau tdc
tTnh lang, yen binh cua no ggi mot ve huyen bi co bich qua cai nhin cua nhan vat
hdnh Nguyen Minh Chau ta: "Lai mot mua he nira da din. Nhirng cdy bang lang
bin ngoi tda dn lai no nhirng bdng hoa mau tim nhat trin cac canh dam tua tiia trin
ddu toi, moi lan toi trd ve cimg mgi ngwdi ngoi dgi bin cdi chdn twang nhin thang
sang hai cdnh cong sat." [ 2; tr.229].Mua he den trong khung canh em dem trong
sac tim cua hoa bang lang. Canh pho phuang ngap trang trong nhung canh hoa tim
nhat, mang mot ve buon man mat va ca sir im lim ciia canh vat. Miia he trong truyen
ciia Nguyen Minh Chau chi la su u buon trong canh vat. Moi mot hinh anh luon ggi
Co the noi, cai lam nen thanh cong nghe thuat trong tac pham ciia Nguyen
Minh Chau do la canh sac thien nhien dugc the hien qua hinh anh bon miia xuan,
ha, thu, dong. Dii chi la mot vai hinh anh nhung no van dii siic phac hoa cho y nghT
cua ong trong tirng trang viet.
Nhac den miia thu, mot miia ggi len bao noi xot xa cua sir chia lia, buon ba va
cho ta mot khoang khong trong vang, im lim va buon ba.
mieu ta mot each ro net vai nhiing bong hoa bang lang thua that, rai rung chi con
sot lai nhiing bong hoa cuoi ciing tren nhiing canh cay. Nhiing canh hoa bang lang
le loi don chiec da bao hieu sir giao mua cua tiet troi da den. Trong khung canh ciia
mua ha bay gio da chuyen sang mua thu voi sac trai do nhat ciia con song Hong,
nhiing bai boi phii sa mang mau xanh non mot mau ciia sir sir tru phii. Ca khung
ca su lang quen. Trong truyen ngan Ben qui, mua thu dugc Nguyen Minh Chau
so trong can phong cua minh. Mot ve dep da bo quen trong long cua nhan vat NhT
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
canh troi thu dugc Nguyen Minh Chau cam nhan qua nhan vat NhT qua khung cira
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
"Bin kia nhirng hang cdy bang lang, tiet trdi ddu thu dem din cho con sdng Hdng
mot mdu do nhat, mat sdng nhw rong thim ra. Vdm trdi ciing nhw cao hon. Nhirng
tia nang sdm dang tir tir di chuyen tir mat nwdc lin nhirng khodng bd bai bin kia
sdng, vd cd mot vimgphii sa lau ddi cua bai boi a bin kia sdng Hdng lite nay dang
phd ra trwdc khudn cira so ciia gian gdc nha Nhi mot thir mdu vdng thau xen vdi
mdu xanh non - nhirng mdu sac than thudc qud nhw da thit, hoi tho cua ddt mdu
mo. Sudt ddi Nhi da tirng di tai khong sdt mot xd xinh nao trin trdi ddt, day la mot
chdn trdi gan giii, ma lai xa lac vi chwa bao gid di den - cdi bd bin kia sdng Hdng
ngay trwdc cira so nha minh" [ 2; tr.l39]. Bang sir quan sat ciia NhT canh sac vao
thu co phan tho mong lam cho khong gian canh vat duong nhu bat di sir co don va
te nhat. Mot mau thu mang sac thai tuoi vui va ve dep tTnh tai, lam cho khung canh
song Hong that nhu huyen va em diu. Hay trong Chiic thuyin ngoai xa mot vung
pha nuac trong khoang phang lang va tuoi mat dugc Nguyen Minh Chau so sanh
nhu " Vung phd nwdc cd cdi gi day la phdng lang vd twoi mat nhw da thit ciia miia
thu dang dp vdo tdm hon anh. Toi trd nin ngdy ngdt vao buoi sdng, bdu trdi khong
trong xanh vd xdm, bdu trdi nhw ha thap xudng nhw ngwng dgng lai" [ 2; tr. 148]
qua cam nhan cua nhan vat Phung.
Trong bon mua trong nam thi mua xuan la mua ciia sir sinh soi, dam choi ciia
thien nhien. Mua xuan den xua tan di cai lanh ret muot cua mua dong va mang hoi
am trang hoa cho cuoc song. Canh vat tran ngap sir song trong khong khi cua mua
xuan. Trong truyen Ngwdi dan bd trin chuyen tau tdc hdnh Nguyen Minh Chau
mieu ta canh sac miia xuan vao nhung ngay cuoi nam voi hinh anh hoa ciic vang
khoe net dep rang ra ciia minh trong anh nang ciia binh minh "Mdy ngdy cuoi nam,
sdng nao toi cung cd men theo mot hire tirng ra ngoi d chiic ghe go [...]. Mdy bdng
cue vdng cang khoe ve rue ro trin vudng cd moi trong. Toi ngoi mot minh nhin
swong lang dang bay trin cdi bd cdy xanh ngat ngan cdch khu Quan y vien vd cdnh
dong"[ 2; tr.l79].
Mot goc xuan dugc Nguyen Minh Chau mieu ta qua nhan vat toi a Vien Quan
y voi mot chut gi biii ngiii, lang le va sau lang. Va thai gian va khong gian dugc lot
ta sau mot dem cuoi nam voi anh sang tinh khoi ciia mot buoi sang dau nam. Mot
ngay moi voi nhieu niem tin moi, siic song moi voi nhiing ron rang ciia tieng chim
thu ngan vang. Co cay, hoa la voi mot mau xanh biec, man man va nhiing canh hoa
dua tai khoe sac trong cai nang ban mai "Buoi sdng ngdy ddu nam. Mot ddi swong
tim sa xudng trin nhirng ludng cd. Cung nhw tir bao gid d trong rirng, co mua xuan
xanh biec mot mdu trin do nhirng dda cue vdng, nhirng bdng hdng nhung do vdi
cdnh hoa mdng manh dwgc deo ggt cham trd boi ban tay ky tai ciia thiin nhiin mau
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
xuan dang khoe sac" [ 2; tr.238]. Mua xuan den mang mam song cho muon loai va
ca nhiing niem vui chao don sac xuan.Du ve dep chua dugc toan my nhung bay
nhieu cung de thay dugc canh sac mua xuan trong truyen Nguyen Minh Chau
Nghe thuat xay dung thien nhien bon miia trong truyen cua Nguyen Minh
Chau tuy con ma nhat, don dieu nhung van ggi len net cua moi mua. Canh vat bon
mua xuan, ha, thu, dong khac nhau nhung trong trang viet cua ong ta cam nhan
dugc cai net buon chung nhat trong cac tac pham ma ong ggi ta. Du mua xuan mang
lai sir am ap va siic song moi nhung van con mang ve u buon nhu trong truyen ngan
Ngwdi dan bd trin chuyin tdu tdc hdnh. Bang each theu det mot vai hinh anh cua
thien nhien Nguyen Minh Chau da tao dugc mot khung canh du rong de bao quat
noi dung ma ong can noi den.
3.2. NGHE THUAT SU DUNG TlT NGU CHI MAU SAC TRONG TA CANH
Ngon ngu la cong cu, la chat lieu ciia van hoc. Thong qua ngon ngii nha van co
the chuyen tai dugc ngi dung ciia tac pham den vai nguai doc. Tuy nhien viec sii
dung ngon ngii de tao nen mot tac pham co gia tri cung nhu the hien dugc phong
each rieng cua minh doi hoi nha van phai co mot qua trinh hoc tap, nghien ciiu va
sang tao. Doi vai Nguyen Minh Chau ngon ngii trong chuyen cua ong binh di, chan
that va gan gui voi loi an tieng noi hang ngay. Nhung van mang mot gia tri nghe
thuat tao nen cai doc dao cho truyen ngan ciia ong.
Trong truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau ta nhan thay ngon ngu trong truyen
ciia ong cang ve sau cang linh hoat uyen chuyen hon. Lam cho doc gia loi cuon bai
nhiing tinh huong truyen day bat nga va cam dong. Nhirng hoan canh khac nhau,
nhiing moi quan he day nuac mat tham dam long nguoi khien doc gia phai ma long
va roi nhung giot le dong cam truac tinh canh do.
Nhac den nghe thuat sii dung tir ngii trong ta canh, Nguyen Minh Chau sir dung
nhiing tir ngu mang ca hai gam mau toi va sang de noi ve thien nhien. Trong moi
tac pham, mot gam mau dam nhiem mot chiic vu rieng, bo sung cho nhau de ggi len
khung canh thien mang nhieu net ve. Doi vai lap tir chi mau sac dm tinh nhw: Toi
thui, toi mo, toi tam, den kit, den, den xin, xdm, xdm due, ndu, ...ggi len mot ve u
sau, buon ba, im lim va hoang vang dugc Nguyen Minh Chau sii' dung de mieu ta
canh vat thien nhien trong truyen cua ong liic ve dem va ca ban ngay. Trong truyen
ngan Bite tranh de ggi ta thien nhien ve dem ciia niii rung Nguyen Minh Chau dien
ta: "Rirng dim toi mo vd day ham dga" [ 2; tr.43], ca khu rung trong Birc tranh bao
tram boi cai man dem den sau tham va vang ve boi
tir "toi md". Cung hoa vao
khung canh dem den do, trong Phiin chg Gidt Nguyen Minh Chau cang cho thay
man dem con den hon ca man dem cua Birc tranh. Nhung tir nhu: toi md, toi tdm,
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
56
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
toi thui, den kit dugc sir dung de mieu ta ve man dem cang lam cho ta cam nhan
dugc sir co dan, im vang dang chin vao khoang toi sau tham ciia no. Nguyen Minh
Chau tao khung canh thien nhien vai man dem sau tham nham noi len sir be tac cua
con nguai trong each nghT dac biet la lao Khiing. Chi vai tu chi ve sir toi tam nhung
ve u buon va im lang. Thien nhien hoang vang bao trum ca khoang khong menh
van du siic lam cho canh vat thien nhien ve dem ciia Nguyen Minh Chau mang mot
mong luc ve dem lan tda ra va chim vao sir tTnh lang ciia man dem hun hut.
Chau mieu ta thien nhien bien vao buoi binh minh. Ta ve bau trai, ong dung mau
Hay trong truyen ngan Chiec thuyen ngoai xa bang gam mau toi Nguyen Minh
"xdm" lam cho canh vat cang em dem va lang le. Trai va bien hoa vao nhau mot
bao gia ciing nen tha va huyen ao nhung khi gam mau xam hien h u, mau sac cua
mau am dam, mat bien cang "xdm due" han, te nhat han va im lim han. Binh minh
lang.
Nghe thuat ta canh thien nhien bao gia ciing gan lien vai canh vat va nhung
khung canh binh minh nhu toi lai va lam cho canh vat mang ve u hoai va phang
moi mot sir vat mang mau sac khac nhau nhung cung mot muc tieu to diem cho
canh sac thien nhien them nhieu sac mau. Trong truyen ngan Nguai dan ba tren
hien tugng trong tu nhien. Hinh anh may, mua, nang, gio,... roi den co cay, hoa la
chuyin tau tdc hdnh hinh anh co cay mang mau xanh dugc Nguyen Minh Chau
khac nhau liic thi "xanh ngat, xanh um" roi den "xanh mugt, xanh biic, xanh tuoi,
mieu ta han muai mot lan xuat hien trong cau chuyen. Vai nhung muc do mau xanh
Chi mot mau xanh thoi nhung Nguyen Minh Chau da khai thac het nhung gam mau
xanh ran vd xanh man man " tao cho canh sac ciia co cay giau siic song va diu mat.
ciia no tir nhung vet mau xanh nhgt nhat den nhung sac xanh dam mau. Khong chi a
Nguai dan bd tren chuyin tau tdc hanh mai co nhung sac mau do ma ca Khdch a
que ra, Phien chg Gidt va trong Co lau ciing tran day sac xanh khong kem. Doi khi
xanh "dam" han trong truyen Nguai dan bd trin chuyin tdu tdc hdnh.
Noi den sac trai la noi den gam mau nong hien huu. Nhung bau trai trong
truyen ciia Nguyen Minh Chau lai pha tron giua cac gam mau vai nhau. Bau trai
trong Khdch a que ra va Nguai dan bd tren chuyin tau tdc hanh co chung mot gam
mau xanh, tuy mang chung mot sac mau nhung ca hai lai khac nhau ve muc do.
Trong Khdch a que ra bau trai thi "xanh nhat" nhung von dT khi hau a mien Trung
luon khac nghiet cho nen cai nang noi day cung "ngdt ngat, ong gong" ggi sir nong
buc, choi trang ciia anh nang. Con trong Nguai dan bd tren chuyen tdu tdc hdnh bau
troi lai "xanh ngat" va mot anh nang lap lanh soi rgi trong khung canh cua sac trai.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
mau xanh cua co cay trong Khdch a que ra, Phien chg Gidt va trong Co lau con
Thien nhien trong truyen ngdn sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
Bang nhung tinh tu chi mau sac Nguyen Minh Chau da lot ta het canh sac
thien nhien ciia dat trai. Trong nhung truyen ngan cua ong ta thay sac xanh liic nao
cung xuat hien vai tan suat cao tao mot cam giac im diu, nhe nhang, thanh khiet va
trong lanh. Chi mot vai duang net thoi nhung ong da lam sinh dong them cho trang
viet ciia minh co hon han, cuon hut han. Vai nhung gam sac mau Nguyen Minh
Chau da tao nen buc tranh thien nhien tuoi dep trong truyen ngan cua ong.
Nhin chung, viec sir dung hinh anh thien nhien la mot trong nhirng net doc dao
trong sang tac cua Nguyen Minh Chau. No mang lai dau an rieng cho ngoi biit va
net dac sac trong sir doi mai ve tu duy nghe thuat ciia ong. Dgc truyen ngan cua
so cao, tham gia vao yeu to cau triic truyen khien cho truyen ngan cua ong mang
Nguyen Minh Chau, nhat la sau 1975, ta thay hinh anh thien nhien xuat hien vai tan
nhieu net cham pha vai nhung diem sang noi bac. Bang nhiing hinh tugng co siic
am anh tam tri nguai dgc, khien cho nhung sang tac sau nay cua ong tra nen da
dang, phong phii, sau sac va bien ao han trong viec the hien cuoc song, di sau vao
noi tam con nguai va ciing la ca sa de ong tao nen nhiing diem nhin mai, gigng
da chuc nang vua gop phan vao viec the hien the giai nhan vat, lam tang tinh triet
ly, tinh tru tinh cho tac pham, vua tao nen net doc dao trong phong each tran thuat
qua viec mieu ta canh thien nhien trong truyen ngan cua ong.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
58
dieu mai cho tac pham cua minh. No that sir la mot hien tugng tham my da nghTa,
Thien nhien trong truyen ngdn sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
KET LUAN
nha van co y thiic ve trach nhiem cua nguai cam biit, la mot trong nhiing nguai tien
Nguyen Minh Chau la nha van tieu bieu cho van xuoi duang dai. Ong la mot
tac ciia minh nha van khong he met moi trong viec di tim "tim cdi hat ngoc dn chim
phong cho thai ki doi mai trong tu duy nghe thuat sau 1975. Trong nhung nam sang
trong bi sau tdm hon con nguai" . Bai the, Nguyen Minh Chau thuang khai thac
ong nhin cuoc song binh thuang hang ngay bang mot moi quan tam dac biet de phat
nhung phuang dien binh thuang trong cuoc song ma lai sau sac trong tam hon va
ngan, tieu thuyet, biit ki, truyen vua, phe binh,... Rieng lTnh vuc truyen ngan, hau
het cac sang tac cua ong ve truyen ngan deu de lai dau an dam net dugc the hien ro
net qua chat lang man va hat tru tinh sau sac.
Van de canh thien nhien trong truyen ngan ciia Nguyen Minh Chau sau 1975 la
va de mai can di sau vao nghien ciiu de hieu them ve ngoi but Nguyen Minh Chau
qua nhung trang viet ciia ong. Sir doi mai trong tu duy va phong each nghe thuat
cho thay sii doi mai trong nen van hgc nuac nha sau 1975. Doi vai Nguyen Minh
Chau vai loi viet dan gian khong cau ki, ong viet bang cam xiic that cua minh qua
tung lai van. Bai vay, hinh anh thien nhien trong truyen ngan cua ong sau 1975 vai
nhirng net that gian di nhung van mang mot ve dep rang ngoi, day huyen bi.
Ben canh nhung bieu hien tinh cam ciia ong vai thien nhien, con nguai tao nen
chat tru tinh kha doc dao. Qua nhung tinh cam, nhiing tu tuong dugc cam nhan true
tiep da chiing to dugc tai nang va ban lTnh ciia Nguyen Minh Chau. Nhung hinh anh
tu tuong da dugc nha van hoa than bang hinh tuong nghe thuat va tu no co mot siic
song ton tai ma khong phai nha van nao cung co dugc. Nguyen Minh Chau da di
vao cuoc song, di vao con nguai de tao nen chat lang man, chat tru tinh lam cho
nguai dgc co dugc nhun cam nhan sau sac. Chat lang man va chat tru tinh trong
truyen ngan cua Nguyen Minh Chau la hai pham tru ciia nghe thuat nam tren nhiing
binh dien khac nhau. Moi mot pham tru dieu the hien dugc net dac sac rieng, tuy chung nam tren nhiing binh dien khac nhau nhung luon di doi cung nhau, deu co the
vugt len tren thuc tai, chinh vi yeu to do da lam cho truyen ngan cua Nguyen Minh
Chau tra nen dac sac.
Nhin chung, Nguyen Minh Chau da dong gop cho van xuoi hien dai Viet Nam
vai nhirng biit phap nghe thuat doc dao, sau sac, giua chat tru tinh vai chat lang man, giua con nguai vai thien nhien. Ong di vao kham pha va tim kiem cai mai
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
hien ra van de ben trong cua no. Ong sang tac nhieu the loai khac nhau: truyen
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Chau Minh
"khoi nhirng nguon chua ai khoi" hay tir nhirng khia canh ciia cuoc song voi nhiing
len net dep tiem an ciia no qua nhung trang viet cua minh. Voi nhung dong gop
hinh anh binh di nhung khi Nguyen Minh Chau da kham pha va lam cho no noi bat
phai.
Van de thien nhien trong truyen ngan sau 1975 ciia Nguyen Minh Chau van con
nhieu dieu de ban luan. Chinh vi vay, rat mong nhung de tai sau se co nhiing huong
tiep can va nghien ciiu, tim hieu kT hon ve van de nay. De tir do lam noi bat len van
de thien nhien trong truyen ngan ciia ong. Cung vai nhiing canh vat con nguoi ciing
hoa vao thien canh lam cho trang viet cua ong sau sac, xiic tich va gan gui hon.
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
60
do,da giup cho ong co cho diing trong long doc gia qua thai gian van khong bao gia
Thien nhien trong truyen ngan sau 1975 cua Nguyen Chdu Minh
TAI LIEU THAM KHAO
1. Nguyen Hoa Bang, Giao trinh ly luan van hgc, Can Tha, (2005).
2. Nguyen Minh Chau, Van hgc trong nha trwdng, Nxb Giao due, Ha Noi,
(2005).
3. Nguyen Minh Chau, Tdc phdm vdn hgc dwgc giai thwang Ho Chi Minh,
Nxb Van hgc, Ha Ngi, (2007).
4. Phan Cu De, Truyen ngdn Viet Nam, Nxb Giao due, Ha Ngi, (2007).
5. Nguyen Lam Dien va Tran Van Minh, Nhirng vdn de chung ve van hgc Viet
Nam sau 1975, Can Tho, (2005).
6. Ha Minh Due, Van chwang vd thai cuoc, Nxb Khoa hgc xa hgi, Ha Ngi,
(2009).
7. Nguyen Trgng Hoan, Nguyen Minh Chdu tdc gia vd tdc phdm, Nxb Giao
due, Ha Noi, (2004).
8. Ton Phuong Lan, Tim hieu tw twang nghe thuat ciia Nguyen Minh Chdu
qua quan niem con ngwdi, Tap chi van hgc so 6, (4/ 1996).
9. Ton Phuong Lan, Phong cdch nghe thuat Nguyen Minh Chdu, Nxb Khoa
hgc xa hoi Ha Noi, (1999).
10. Phong Le, Hien dai hoa vd ddi mai van hoc Viet Nam the ki XX, Nxb Dai
hgc Quoc gia Ha Noi, Ha Noi, (2009).
11. Phong Le, Nguyen Minh Chdu con ngwdi vd tdc phdm, Nxb Hoi Nha van,
(1991).
12.Nguyen Van Long, Van hgc Viet Nam trong thai dai mai, Nxb Giao due,
Ha Noi, (2003).
13. Vuong Tri Nhan, So tay truyen ngdn, Nxb Tac pham mai, (1990).
14. Nhieu tac gia, Co so ly ludn vdn hgc, Nxb Giao due, (1974).
15.N. I. Nikulin, Lich sir vdn hgc Viet Nam, Nxb van hgc, (2007).
16. Tran Dinh Sii, Ben qui mot phong cdch tran thudt cd chieu sau, Van nghe
so 8, (2/ 1987).
17. Nguyen Nggc Thien, Van hoc Viet Nam the ki XX, Nxb Van hoa Ha Ngi,
(2008 ).
GVHD: Nguyen Lam Dien
SVTH: Chau Van Nhan
