Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Đặc điểm truyện ngắn Sơn Nam

mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm

TRCTOfNQ Dfll HOC VO TRCTGfNG TO AN

KHOA KHOA HOC CO BAN

KHOA LUAN TOT NGHIEP

CHUYEN NGANH VAN HOC

DAC DIEM TRUYEN NGAN SON NAM

Sinh ven thuc hien:

Giang vien hirang dan:

NGUYEN THI MY NHUNG

NGUYEN THI THUY HANG

Hau Giang, thdng 06 nam 2012

wmmmmmmmm

Dae diem truyen ngan San Nam

LCH CAM TA

Luan van nay dugc hoan thanh nha sir dong vien giup da nhiet tinh cua thay co, gia dinh, cung nhu sir ho trg tot tir phia nha truong trong qua trinh chuan bi

cac buac cho luan van toi xin chan thanh cam an.

Xin cam an tap the giang vien truong Dai hoc V6 Truong Toan da tao dieu kien cho toi co dieu kien hoc tap mot each nghiem tuc va ho trg Ian trong viec

Dae biet, toi xin gui lai cam an chan thanh nhat den co Nguyen Thi My Nhung, nguai da tan tarn huang d§n toi trong su6t tien trinh hoan thanh luan van

nay.

Sinh vien thyc hien

hoan thanh luan van tot nghep cua minh

(Ky va ghi ro ho ten)

GVHD: Nguyen Thi My Nhung

SVTH: Nguyen Thi Thuy Hang

Dae diem truyen ngan San Nam

LOI CAM DOAN

Toi xin cam doan rang de tai nay la do chinh toi thirc hien, cac so lieu thu

thap va kit qua phan tich trong &k tai la trung thirc, de tai khong trung vai bat cu de

tai nghien cuu khoa hoc nao.

Sinh vien thyc hien

(Ky va ghi ro ho ten)

GVHD: Nguyen Th| My Nhung

SVTH: Nguyen Thi Thuy Hang

Due diem trifyen ngan San Nam

TOM TAT CHUONG

MO DAU

1. Li do chon de tai

hinh thanh Nam bo gan vai net doc dao rieng

- Sir xuat hien cua San Nam tren van dan co sue anh huang sau rong.

2. Lich sir van de

Neu len nhung cong trinh nghien cuu co lien quan den de tai cung nhu sir ho trg

ciia no doi vai viec nghien cuu de tai.

- Bai viet cua Le Phuang Chi trong quyen "Tarn tinh van nghe s7"

- Nam bo la mot vung dat moi dugc khai thac each day han 300 nam, lich su

- Bai viet "San Nam - nha van cua miet vuan Nam bo " cua Nguyen Truong.

- Bai viet cua Tran Phong Dieu, "Con nguai trong truyen ngan San Nam " va

"Yeu to giong dieu trong truyen ngan San Nam "

- Luan van tot nghiep nam 2006 cua V6 Thi Ngoc Dung, Lap Ngu Van K 26

khoa sir pham, Truong Dai hoc Can Tho cung vai de tai "Thien nhien va con nguai

trong truyen ngan San Nam ".

3. Muc dich nghien cuu

- Lam noi bac phong each rieng cua nha van Son Nam qua hai phuang dien: noi

- Tim hieu ve hinh anh thien nhien va con nguai Nam bo trong truyen ngan San

Nam.

- Diem qua vai net dac trung ve sinh hoat van nghe a Nam bo.

4. Doi tuong va pham vi nghien ciiu.

- Nghien cuu cac truyen ngan cua San Nam

- Chi khao sat qua hai tap truyen Huang rung Ca Mau va Bien co Mien Tdy de lam

dung va hinh thirc nghe thuat

5. Phiro'ng phap nghien cuu

GVHD: Nguyen Thi My Nhung

SVTH: Nguyen Thi Thuy Hang

ro them ve dac diem truyen ngan cua San Nam.

Dac diem truyen ngan San Nam

Phan tich tong hop: Tong hgp nhieu tai lieu co lien quan tai de tai, tim hieu nhung

nham lam noi bac len dong gop cua de tai nghien ciru.

dac diem ve van hoa cua vung dat Nam Bo gan vai dai song cua con nguai nai day

bang nhung phuang phap liet ke nham lam sang to luan diem da dat ra. Tren so so

do cho thay sir sang tao cau nha van San Nam

CHUONG 1: TAC GlA, LY LUAN VE TRUYEN NGAN

1.1 Nha van Son Nam voi vung dat Nam bo

1.1.1 Cuoc doi va su* nghiep sang tac

1.1.1.1 Cuoc dcri

Giai thieu ve nhung moc chinh trong cuoc dai nha van San Nam

1.1.1.2 Su* nghiep sang tac

Phuang phap liet ke: Chi ra nhung sir sang tao cua son Nam trong cac cau chuyen

chi ra dong gop cua ong doi vai van hoc Nam bo.

1.1.2 Anh hirong va tac dong cua hoan canh song Nam bo den So*n Nam

Neu len nhung anh huang va tac dong cua vung dat Nam bo den San Nam.

Trong do co nhung yeu to chinh nhu lich su hinh thanh Nam bo, con nguai Nam bo,

Phan chia theo tirng the loai chinh ma San Nam da sang tac, cung nhu

nguon cam hung trong sang tac cua San Nam

1.2 Vai net ve the loai truyen ngan

1.2.1 Khai niem

Dua ra y kien cua nhieu tac gia ve khai niem truyen ngan

1.2.2 Nhung dac trirng co* ban ciia truyen ngan

Neu len nhung dac trung ca ban ve truyen ngan, diem qua nhung van de ve:

Dung lugng cua truyen ngan

- Cot truyen

- Tinh huong truyen

- Chi tiet

- Ket cau

GVHD: Nguyen Thi My Nhung

SVTH: Nguyen Thi Thuy Hang

va nhung trai nghiem cua nha van den tirng ngo ngach cua vung dat nay da khoi

Dac diem truyen ngan San Nam

- Ngon ngu

- Nhan vat

2.1 Thien nhien Nam bo

CHUONG 2: DAC DIEM NOI DUNG TRONG TRUYEN NGAN SON NAM

gan gui gan bo vai con nguai

2.1.1 Thien nhien hoang so*, khac nghiet

Tim hieu thien nhien Nam bo tren ca hai goc nhin hoang so, khac nghiet va

nhung yeu to thai tiet a Nam bo. Ben canh do con cho thay sir nguy hiem den ttr

nhieu khia canh ma noi bac nhat la hinh anh cua the gioi dong vat hoang da da gay

Sir hoang so khac nghiet hien len thong qua hinh anh cua rung,cua dat, va

2.1.2 Thien nhien gan giii gan bo vo*i cuoc song ciia con nguoi

khong it nguy hiem den tinh mang con nguai

thanh da sac gan gui gan bo vai con nguai. Do la hinh anh con nguai hoa minh vao

Nhin tir mot goc do khac de thay dugc buc tranh thien nhien Nam bg da

bieu hien qua nhung san vat ma moi truong tir nhien da ban tang. Nam bo nhin tir

mot phuang dien khac phan nao da giam bat di sir hoang so u tich.

2.2 Con ngu'di Nam bo trong truyen ngan Son Nam

2.2.1 Nhirng con nguoi ehju thirong chju kho, dung cam thong minh va sang

tao

Hinh anh cua nhung nguai dan lao dong chju thuong chiu kho da phan nao

dugc khac hoa bang nhirng chat lieu binh di cua cuoc song thuong nhat, do la niem

hang say lao dong trem manh dat que huang tru phu. Ben canh do, con nguai Nam

moi truong tir nhien, song gan bo vai vung dat Nam bo tru phu. Sir giau co con dugc

vat nguy hiem doi vai cong dong.

2.2.2 Nhirng con nguoi trong nghia khinh tai, boc tryc thang thang

Day la mot trong nhung net tinh each dac trung ciia con nguai Nam bo tir

xua cho den nay. Son Nam khac hoa pham chat dang quy ay qua nhieu cau chuyen

nhu Con sdu cudi cung, Song Ganh hao... Dong thai con the hien thai do doi nhan

bo con hien len vai sir thong minh va sang tao thong qua viec bat nhirng loai dong

Nam bo.

GVHD: Nguyen Thi My Nhung

SVTH: Nguyen Thi Thuy Hang

xu the qua tirng nhan vat de tir do lam noi bac len sir boc true thang cua con nguai

Dac diem truyen ngan San Nam

2.2.3 Nhirng con nguoi yeu nuoc nong nan

Yeu nuoc von la truyen thong cua nguai dan Viet Nam. Tir thua xa xua long

gam long yeu nuoc cua minh vao cac nhan vat trong mot so truyen ngan: Con ngua

yeu nuoc da tham nhuan trong huyet quang cua moi con nguoi. Son Nam da gui

dat, Hon Co Tron, Dang canh buom den, Dang xdm minh. Tuy khong the hien mot

ciia mot tarn hon yeu nuoc, yeu que huang sau nang.

2.3 Nhirng hinh thirc sinh hoat van hoa- van nghe

2.3.1 Phong tuc tap quan va le hoi

Van hoa Nam bo la sir hoi tu ciia nhieu nen van hoa Cham, Hoa, Kho-me, tir

do sir pha tap van hoa dugc bieu hien thong qua nhung phong tuc tho cung, nhirng

each true tiep nhung nguai dgc co the nhan thay an sau tirng cau chu, la bieu hien

le cung dinh hay nghi thirc cung nghe to, trong truyen Bat sau rung U Minh Ha, Hai

coi U Minh, Con bd tarn, Song Ganh Hdo...Ben canh do San Nam con tai hien

nhirng net sinh hoat tinh than cua nguoi dan Nam bo thong qua nhirng le hoi rat gan

gui nhu: Dua ghe ngo,

le hoi Ky Yen...Day la dip de nguoi dan co the tham gia

nhieu hoat dong giai tri sau nhirng gia lao dong vat va. Qua do, Son Nam con tai

hien khong khi vui choi cua le hoi qua nhieu tro chai giai tri dan gian Nam bo dien

hinh la Thi Thai do trong truyen ngan Cau Bay Tieu, Tinh bdu mudn thoi.

2.3.2 Cac loai hinh sinh hoat nghe thuat

San Nam tap trung khac hga nhieu loai hinh sinh hoat nghe thuat gan bo mat

thiet vai dai song nguai dan Nam bo nhu: Ho cheo, hat cai luong, hat bgi, hat hue

tinh...Qua do the hien tarn long tri an cua tac gia doi vai nhung gia tri tinh than cao

chuong 3: mot val phuong dien nghe thuat trong truyen

ngAn son nam

3.1 Nghe thuat xay dung cot truyen

Truyen ngan Son Nam hap dan nguoi dgc khong chi a van phong binh di ma

con a nghe thuat xay dung cot truyen dan tuyen. Ong da su dung nhung each thirc

chiem xen giai thoai tao mot sir an tugng va ggi ma sau xa hon ve doi tugng dugc

de cap tai co hieu qua lam cho cot truyen tra nen sinh dong hon .

GVHD: Nguyen Thi My Nhung

SVTH: Nguyen Thi Thuy Hang

dep da bi mai mot trong xa hoi ngay nay

Dgc diem truyen ngan San Nam

San Nam con su dung nhung chi tiet sang tao lam noi bat len gia tri nghe

thuat a moi cau chuyen. Do la nhirng chi tiet rat co dgng doi khi chi xuat hien vai

3.2 Nghe thuat xay dyng nhan vat

Ian nhung gay an tugng ngay, dong thai co tinh chat xau chuoi nhirng chi tiet khac.

net. Ong tap trung xay dung nhan vat thong qua ngoai hinh, hanh dong, ngon ngu...

The gioi nhan vat trong truyen ngan cua San Nam dugc khac hga rat dam

3.3 Nghe thuat sir dung ngon ngu*

3.3.1 Tir dja phuong Nam bo

Truac het, phai khang dinh trong cac sang tac cua minh, Son Nam su dung mot

so lugng Ion tir dja phuang Nam bo, lam cho van chuong cua ong tra nen gan gui

hon. Viec van dung do con the hien sir sang tao cua Son Nam trong nghe thuat su

dung ngon ngu, dong thai the hien sir hieu biet rgng rai cua ong trong loi an tieng

noi hang ngay ciia nguoi dan Nam bo

3.3.2 Vai net ve each sir dung thanh ngu*

De thay nhat trong truyen ngan cua San Nam la kha nang khai thac va van

dung mot each linh hoat lop tu ngu dia phuang Nam bo. Chinh viec su dung mot so

lugng Ian tir ngu dia phuang nhu vay lam cho van chuong Son Nam cang mang sac

thai Nam bo r5 net, khong chi gan gui voi doi song cua nguoi dan ma van phong va

each sir dung ngon tu cua Son Nam cung binh di de hieu.

KET LUAN

Tong ket lai nhirng net sang tao, nhirng net dac trung trong truyen ngan Son

Nam. Qua do chi ra diem sang tao cua Son Nam a rung binh dien da khao sat cung

nhu nhan xet mot each khai quat ve nhirng dong gop cua ong trong nen van hgc Viet

Nam.

GVHD: Nguyen Thi My Nhung

SVTH: Nguyen Thi Thuy Hang

lam noi bac len dac diem tinh each rieng cua con nguoi Nam bo

Dgc diem truyen ngan San Nam

MUC LUC

MCJDAU

1. Li do chon de tai

2. Ljch sir van de

3. Muc dich nghien cuu

4. Doi tugng va pham vi nghien cuu

5. Phuong phap nghien cuu

CHUONG 1: TAC GlA, LY LUAN VE TRUYEN NGAN

1.1 Nha van San Nam vai vung dat Nam bo

1.1.1 Cuoc dai va sir nghiep sang tac

1.1.1.1 Cuoc dai

1.1.1.2 Su nghiep sang tac

1.1.2 Anh huang vatac dong cua hoan canh song Nam bo den San Nam

1.2 Vai net ve the loai truyen ngan

1.2.1 Khai niem

1.2.2 Nhung dac trung ca ban ciia truyen ngan

CHUONG 2: DAC DIEM N0I DUNG TRUYEN NGAN SON NAM

2.1 Thien nhien Nam bo

2.1.1 Thien nhien hoang so, khac nghiet

2.1.2 Thien nhien gan gui gan bo vai cuoc song cua con nguai

2.2 Con nguai Nam bo trong truyen ngan Son Nam

2.2.1 Nhung con nguai chju thuong chju kho, dung cam thong minh va sang tao

2.2.2 Nhung con nguai trong nghia khinh tai, boc true thang thang

2.2.3 Nhung con nguai yeu nuac nong nan

2.3 Nhung hinh thuc sinh hoat van hoa- van nghe

2.3.1 Phong tuc tap quan va le hoi

2.3.2 Cac loai hinh sinh hoat nghe thuat

CHUONG 3: M0T VAI PHU'ONG DIEN NGHE THUAT TRONG TRUYEN NGAN

SON NAM

3.1 Nghe thuat xay dung cot truyen

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

3.2 Nghe thuat xay dung nhan vat

3.2.1. Nghe thuat xay dung nhan vat qua ngoai hinh

3.2.2. Nghe thuat xay dung nhan vat qua ngon ngu-

3.2.3 . Nghe thuat xay dung nhan vat qua hanh dong

3.3 Nghe thuat su dung ngon ngu

3.3.1 Tu dja phuang Nam bo

3.3.2 Vai net ve each sir dung thanh ngu'

KETLUAN

PHU LUC

TAI LIEU THAM KHAO

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

SVTH: Nguyen Thi Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

MODAU

1. Li do chon de tai

Lanh tho Viet Nam trai dai mot c5i tir cue Nam toi cuu Bac. Tren chinh the

Mien Bac va mien Trung co lich sir hinh thanh som hon Mien Nam. Mot ngan Nam

thong nhat hinh chu S nay lai dugc khu biet thanh 3 vung mien theo vi tri dja li.

thang long Ha Noi, mot diem nhan cho moc phat trien van hoa - lich su mien Bac.

Rieng ve mien Nam voi chi moi 300 nam lich su khi lap, vung dat moi nay la noi

pha iron ciia nhieu nen van hoa Viet - Hoa - Cham - Khome do nhirng tap the

nhung dac trung rieng ciia vung, trong do van hoa - lich su - thien nhien - con nguoi

mien Nam co nhirng dac trung rieng ciia vung dat moi khong the lam Ian dugc. Qua

trinh khai pha mien Nam voi lich su khai khan hon 300 nam ay cung la thai gian ma

nguoi a cac noi mang den. Tir nen van hoa da dang da tao nen ban sac mien Nam va

rat nen tho gan gui nhung cung day bi an khac nghiet. Cai dac trung cua mien Nam

da khai nen nguon cam hung cho biet bao nha tho, nha van va tra thanh mot de tai

Ion trong sang tac van hgc.

con nguoi song hoa minh vao thien nhien da biet bao the he. Vung dat moi tru phu

Van hgc mien Nam la mot phan ciia van hgc ca nuoc, mang van hgc Nam bg

co dong gop Ion gan lien voi nhung sac thai rieng, dac diem rieng ciia vung dat nay.

lich su khai pha va nhirng net dac trung rieng cua thien nhien va con nguoi Nam bo.

Nha "Nam bo hgc" Son Nam dugc xem la quyen su lieu song cua mien Nam, cac

sang tac cua ong di sau vao khai thac Nam bo khong chi o mang van hgc ma con co

ca nhung cong trinh nghien cuu gan voi khoang thai gian 300 nam lich su hinh

thanh. La nguoi viet nhieu, viet sau, viet trung thanh voi nhirng thang tram cua Nam

bo, ong da de lai cho van hgc Viet Nam noi chung va van hgc mien Nam noi rieng

mot di san do so va phong phu ve the loai sang tac. Viec tim hieu de tai ngay giiip

Den voi van hgc mien Nam, toi dac biet bj cuon hut bai nhung ngoi but chuyen ve

ciia ong trong van dan. Qua do toi dugc ma rgng them sir hieu biet ve con nguai va

vung dat Nam bo cung nhu van hoa cua cong dong dan cu Nam bo.

Dau the ky XX, viec di sau vao nghien cuu van hgc a mang de tai viet ve

mien Nam cang tra nen pho bien trong van dan. Nguai ta con biet den Son Nam

nhu mot "Nha Nam bo hgc", "Ong gia Nam Bo", " Ong gia Ba tri"... Voi nhirng

but danh ay cung du thay manh dat Nam bo da de lai mot dau an sau sac nhu the

nao trong long nha van. Tir do khoi nguon cam hung, thoi thuc ong trai minh vao

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

toi co dieu kien di sau hon vao truyen ngan ciia Son Nam cung nhu nhirng dong gop

Dgc diem truyen ngan San Nam

thien nhien, hoa nhap vao cuoc s6ng cua con nguoi nai day, kham pha ra net doc

dao nai ba Nam cua to quoc.

K<§ tir nhung thap nien 1960, dgc gia bi6t den Son Nam khong nhung vai vai tro nha Nam bo hgc, nha van, ma con la mot nha van hoa cua mien Nam. Hau het cac sang tac cua ong d§u gay dugc an tugng dac biet trong long dgc gia. No loi cu6n nguoi dgc khong chi a noi dung ma ngay a ngon tir binh dj gan gui voi nguoi dan lao dong. Vi nhirng li do do, toi quyet dinh lira chgn de tai Dac diem truyen ngtin San Nam vai hy vgng dong gop phan nao vao viec nghien cuu ve truyen ngan

cua tac gia nay.

2. Lich sir van de.

Ben duyen voi nghiep van chuong tir sam, San Nam da danh rat nhieu thai gian de tim hieu vS con nguoi, cung nhu nep sinh hoat, phong tuc tap quan gan vai tirng dia danh xu so. Va voi qua trinh tham nhap thirc te do, nha van da trang bj dugc mot sir hiSu biSt sau rgng va von song phong phu cung nhu nhen nhom len nggn lira van chuong trong tarn h6n nha van. Son Nam da cho ra doi mot so lugng Ion nhirng tac pham viSt ve chu de mien Nam vai nhieu the loai nhu: tieu thuyet, bien khao, ghi chep...va trong do co truyen ngan. Truyen ngan cua ong vim gian dj, vua sau lang va gan gui voi doi s6ng cua con nguoi mien Nam, tuy khoi lugng tac pham do so nhung hien nay van chua co nhieu cong trinh nghien cuu chuyen sau ve

cac sang tac cua Son Nam.

Tim hilu vb Son Nam, tac gia Le Phuang Chi trong quyen Tarn tinh van nghe sy, nam 2001, co doan viet: "Noi bat len tren boi canh thien nhien giau co, hung vi va du doi ay la nhung nguai dan lao dong, sue voc, song mdnh liet, gan guoc day tai ba tri dung...Nhung tinh each that ngang tang, boc true" [4; 424]. Son Nam cung dugc tang danh hieu cao quy "Nha Nam bo hgc",

Nam 2007, Nha xuat ban Giao due xuat ban cong trinh Truyen ngan Viet Nam- lich su thi phap, chan dung do Phan Cu De chu bien. Trong do tac gia danh han mot chuong vidt v£ Son Nam, ong danh gia day la " nha van ma nhdc tai ten goi cua ho, nguai doc se nghi ngay den nhirng vung ddt, nhung con nguai cua mot mien td quoc. San Nam la mot nha van nhu the, nha van Nam bo". Tac gia con nhan djnh "San Nam la nha van, nha bien khao tdm huyet ve vung ddt va con nguai Nam

bo [3; 423].

Nguyln Truong vai bai vi
GVHD: Nguyen Thj My Nhung

2

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

bang song Cuu Long vai nhung dia danh nhu U Minh Rach Gia, thi qua san

truang, xuong song sau bat len rung cop thd\ Nhirng hinh anh ong thhu thap dugc

sau nhung chuyen di nay da dugc ong dua nhieu vao cac tac pham cua minh" [13;

11- 12]

Tran Phong Dieu voi hai bai viet "Con nguai trong truyen ngan San Nam "

xoay quanh nhung dac diem ve con nguoi Nam bo. Qua do tac gia khang djnh:

"Con nguai trong truyen ngan San Nam co the co nhieu tinh each khac nhau,

nhung hdo hiep, nghia khi va que que huang ddt nude la hai tinh each ca ban,

xuyen suot trong qua trinh sang tac ciia ong" [13; 93]. Va bai viet'Tew to giong

dieu trong truyen ngan San Nam ", noi dung cua bai viet xoay quanh nhung gigng

dieu dac trung trong truyen ngan Son Nam nhu "gipng dieu trdm, buon va mang

tinh ngdm ngiii" [13; 104], "giong tarn tinh hodi niem" [13; 108], "gipng re ra

chdm rai" [13; 111]... Qua bai viet, tac gia khang djnh: " Vai San Nam, co the noi,

gipng re ra, chdm rai la mot dac trung trong truyen ngan cua ong" [13; 114]

Nhirng cong trinh tren da ho trg khong nho trong viec tim hieu tai lieu co lien

quan den de tai, ggi ma ra nhung huang phat trien them trong viec nghien cuu, giup

viec tim hieu ve de tai "Dac diem truyen ngan San Nam ".

3. Muc dich nghien cihi.

Toi nghien cuu de tai Dac diem truyen ngan San Nam nham nhirng muc dich

chinh sau:

Thu nhat, nghien cuu nhung dac diem truyen ngan Son Nam tren ca hai

phong each rieng, nhung net moi la doc dao cua nha van dam chat Nam bo nay.

phuang dien: noi dung va hinh thuc nghe thuat, danh gia nhirng yeu to lam nen

dong va khoi nguon cam hung cho San Nam. Tren co so do nghien cuu them nhirng

noi dung lien quan den cuoc doi va sir nghiep sang tac cua ong.

Thu ba, qua hai

tap truyen, tim hieu ve nhung dac trung van hoa ciia con

nguoi Nam Bo cung nhu cac loai hinh sinh hoat nghe thuat, van hoa dan gian. Chat

Nam bo da de lai nhung dau an nhu the nao trong sang tac ciia San Nam.

Nhu vay, de tai ciia luan van khong di sau vao nghien cuu cac khia canh cua

van hoa ma chi dung lai a viec tim hieu so bo ve mot vai net dac trung van hoa.

Dong thai khao sat nhung dac diem cua truyen ngan, cac yeu to dac trung cua

truyen ngan San Nam qua hai tap truyen nay.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

3

SVTH: Nguyen Thj Thuy Liang

Thu hai, khao sat ve nhung yeu to dac trung cua vung dat Nam bo da tac

Dgc diem truyen ngan San Nam

4. Doi tuong va pham vi nghien cuu.

ngan San Nam.

Doi tugng nghien cuu cua luan van la dac diem noi dung va nghe thuat truyen

trong tuyen tap Huang rung Ca Mau (Nxb tre TPHCM, nam 2008), Bien co mien

Pham vi nghien cuu ciia luan van la mot so truyen ngan ciia Son Nam dugc in

Tdy va hinh bong cu (Nxb tre TPHCM, 2006).

5. Phirong phap nghien ciru.

De tim hieu ve nhung dac diem truyen ngan ciia San Nam, nguai viet da sir

dung nhung phuang phap nghien cuu chu yeu sau:

Phuang phap thong ke - phan loai: van dung phuang phap nay nguoi viet

van de cua luan van co he thong, chat che hon.

khao sat truyen ngan cua Son Nam nham tao dieu kien thuan lgi de giai quyet cac

Phuang phap phan tich, tong hgp: nguoi viet tong hgp nhieu tai lieu co lien

quan toi de tai, tim hieu nhung dac diem ve van hoa ciia vung dat Nam bo gan voi

cua tap truyen nhu mieu ta thien nhien va con nguoi gan Nam bo gan voi nhirng

doi song ciia con nguoi noi day. Tap trung khac hga nhung dac diem noi bac nhat

truyen thong van hoa - van nghe. Tir viec phan tich nhung yeu to dac trung trong

den tinh each.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

4

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

truyen ngan de thay dugc nhung net dac trung cua con nguoi Nam bo tir ngoai hinh

Dgc diem truyen ngan San Nam

CHUONG1

TAC GIA, LY LUAN VE TRUYEN NGAN

1.1. Nha van Son Nam voi vung dat Nam bo

1.1.1.1. Cuoc doi

San Nam ten that la Pham Minh Tai (nhan vien ho tjch viet thanh Pham

Minh Tay), sinh ngay 11 thang 12 nam 1926 va mat ngay 13 thang 8 nam 2008.

Ong sinh tai lang Dong Thai, huyen An Bien, tinh Rach Gia (thuoc vung U Minh

1.1.1. Cuoc doi va su' nghiep sang tac

Thugng va mot phan U Minh Ha), nay thuoc tinh Kien Giang. Manh dat menh

mong song nuoc cua vung dong bang song Cuu Long da hun due, nuoi duong con

nay ciia ong.

San Nam xuat than trong mot gia dinh nong dan. Thuo nho, ong hgc tieu hgc

nguai va tarn hon Son Nam tro thanh cam hung chu dao cho qua trinh sang tac sau

a que nha, roi sau do len Can Tho hgc a truong Trung hgc Phan Thanh Gian.

Sau khi ong tot nghiep bang Thanh chung thi Cach mang thang Tarn bung

Cung vai nhirng tri thuc yeu nuac khac, Son Nam gia nhap doan thanh nien cuu

quoc. Tham gia cuap chinh quyen a dja phuang.

O mat tran Rach Gia , ong giu nhiem vu tinh uy vien du khuyet tinh uy Rach

no, San Nam hoa vao khong khi hung hue cua nhung ngay Nam bo khang chien.

cuu quoc tinh va ve phong chinh trj Quan khu 9. Nam 1950, ong chuyen qua lam

can bo van nghe thuoc Ban tuyen huan xu uy Nam bo.

Gia, Pho bi thu Tinh doan Thanh nien cuu quoc, tiep do cong tac tai Hoi van hoa

tiep tuc hoat dong van nghe va bao chi trong long djch. Trong suot chin nam khang

Nam 1954 sau Hiep djnh Geneve, Son Nam dugc phan cong tra lai Rach Gia

gian nay, San Nam da bat dau sir nghiep sang tac cua minh. Nam 1955, ong len Sai

chien chong Phap gian kho, ong hoat dong each mang a dja ban Quan khu 9. Thai

tham gia cong tac vai cac bao: Nhan Loai, Cong Ly, Anh Sang, Tieng Chuong, Le

S6ng....Ke tir day, but danh Son Nam theo suot cuoc doi sang tac cua ong vai y

nghia: San la hg ciia nguai Khame dugc ong lay de luu giu mot ky niem rieng doi

vai nguai me nuoi thua nho, con ten Nam la tinh cam cua ong doi vai vung dat

Nam bo.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

5

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Gon hoat dong cung vai Vien Phuang, Nggc Linh, Trang The Hy, Le VTnh Hoa...

Dgc diem truyen ngan San Nam

Nam 1960-1961, ong bj chinh quyen Ngo Dinh Diem bat giam a nha tu Phu Lgi, sau do dugc tra tu do, San Nam van tiep tuc sir nghiep, viet van, lam bao, bien

khao.. .tren tinh than yeu nuoc.

Nam 1974, ong bj chinh quyen Thieu bit di tu trong vu "Ky gia an may". Sau

ngay mien Nam hoan toan giai phong

30/4/1975, dugc tu do, ong tiep tuc hoat dong tren linh vuc van hoa, van nghe, va cong tac tai Hoi Nha Van thanh ph6 Ho Chi Minh cho den luc nghi huu

vao nam 1990.

Phan Ion thai gian nay ong thien vk khao cuu, ghi chep...hoac tham gia giao luu noi chuyen voi cong chiing, hgc sinh, sinh vien, bao, dai... ong qua doi ngay 13 thang 8 nam 2008 tai thanh ph6 H6 Chi Minh trong noi niem thuong tiec vo han cua

doc gia ca nuoc.

Trong hon 60 nam cam but, ong da de lai cho doi mot tarn guang ve loi song, sir c6ng hien va sang tao. Khong chi cong hien trong van chuong, ong con dugc xem la nguoi co cong khai hoa, khao cuu va suu tarn van hoa manh dat Nam

bo.

1.1.1.2. Su* nghiep sang tac

Son Nam viet bang ca sir tu hao ve que huang giau dep ve canh sac thien nhien, ve" sir tru phu, va con hon the nua la ve ban sac va truyen thong van hoa cua mot vung dk be day ljch su tren 300 nam khai pha. Duoi day la mot so tap truyen tieu bieu cho ngoi but sang tac cua nha van Nam bo San Nam.

Huong rung Ca Mau (1962).

Chim quyen xuong dat (1963).

Bien Co Mien Tay va Hinh bong cu (1963).

Vgc nuoc gian trang (1965)

Hai coiU Minh (1965).

XomBau Lang (1968).

Trai nuoc bao la (1970).

BaChua Hon (1970)

Truyen ngan cua San Nam la nhirng mau chuyen nho ghi lai nhung sir kien, sir viec dien ra ma nha van da chirng kien, da biet den. Dong thai, do con la nhirng

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

6

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Chuyen xua tich cu (1958).

Dgc diem truyen ngan San Nam

mau chuyen hap dan ve vung dat Nam bo tru phu. Trong cac sang tac ciia minh, Son

Nam di sau khai thac a nhieu khia canh, va khac hga mot vung dat Nam bo bang

nhung trai nghiem thuc te ciia minh.

Chanh, Nguyen Trgng Quang, Phi van...va van dung thanh nhung dac diem rieng trong ngoi but sang tac ciia minh dac biet la mang tieu thuyet. (5 mang nay, ong co tieu thuyet "Vach mot chdn trai" dugc xuat ban Ian dau tien nam 1968. Ong sang

San Nam ket thira van phong ciia nhirng bac dan anh di truac nhu Ho Bieu

thuyet Nam bo giai doan nay

tac khong nhieu ve tieu thuyet nhung cung co dong gop khong nho trong nen tieu

ki. Do la nhung sir viec dugc San Nam the hien bang chinh sir trai nghiem ciia minh

a nhung vung dat xa xoi heo lanh cua Nam bo. Ben canh do but ki cua Son Nam

The loai ki cua San Nam cung dugc nguoi dgc chii y nhieu, chu yeu la but

con an tugng dugc nguai dgc bang sir mgc mac va gan gui voi cuoc song. Tuy a

vai linh vuc ky va dac biet la but ky a Nam bo luc bay gia.

Mot manh tinh Rieng (But ky).

Dao choi (But ky).

mang de tai nay ong viet khong nhieu nhung day dugc xem la mot dong gop Ian doi

San Nam tap trung nghien cuu rat nhieu ve vung dat Nam bo tren tat ca cac

lTnh vuc lich su - dja li - van hoa - xa hoi..., cho ra doi nhieu cong trinh ve bien

khao, khao luan va ghi chep, ma ra mot huang tiep can moi ve viing dat Nam bo.

Theo chan nguai tinh (But ky)

Ong co dong gop khong nho trong viec dua ra nhirng ngu lieu ve vung dat nay,

da va dang dien ra tren mgi goc nhin van hoa, lich su, dja li. Nhirng cong trinh Ian

ciia San Nam phai ke den nhu:

Tim hieu dat Hau Giang (Khao luan).

Noi ve mien Nam (Khao luan).

Nguoi Viet co dan toe tinh khong (Tieu luan).

Thien dja hoi va cuoc Minh Tan (Bien khao).

Dong bang song Cuu LongVan minh miet vuan (Bien khao).

Ljch su khan hoang mien Nam (Bien khao).

Tuc le an trom (Bien khao).

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

7

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

nhung trang viet ciia ong bam sat vao thuc te, ghi lai mot each chan that nhirng dieu

Dgc diem truyen ngan San Nam

Nguai Sai Gon (Khao luan).

Gia Djnh xua (Khao luan).

Ben Nghe xua (Khao luan).

Dong bang song Cuu Long - Net sinh hoat xua (Khao luan).

Ngoai ra Son Nam con cong tac voi nhieu to bao de cho phat hanh cac tac pham ciia minh: "Tic nam 1959, ong hap tdc vai bao Ngpc Linh, chu truang nha

xuat ban Phu Sa, in nhung sdch chpn loc co chat luong, keu goi long thuang nude,

Cac tac pham ciia Son Nam chuyen ve nghien cuu, bien khao, ve ki va tieu thuylt thi r4t it. Rieng hai mang Ion la truyen ngan va nhung cong trinh bien khao, ong tap trung nggi ca long yeu nuoc thuang noi va sir giau dep ciia Nam bo gan lien voi nhung biSn doi thang tram ciia lich su 300 nam ke tir khi Nam bo dugc hinh thanh: "Hau het nhung sang tdc cua ong chuyen ve bien khao, truyen ngan va mot it

yeu dong bao, yeu dan toe". [4; 424]

tieu thuyet. Ong chuyen viet loai khao cuu ve cac danh nhan (Nguyen Trung True)

cac dia phuang mien Nam nuoc Viet trong boi canh Dong bang song Cuu Long (Huang rung Ca Mau, Chim quyen xuong ddt v.v.). Ong da lam song lai hao khi miin Tdy Nam Bo, thai to tien ta di di dan lap dp, va ong dung lai nhung canh tuang bi hung ciia ong cha ta trong cong cuoc khai khoang tranh ddu, gidnh su sinh tdn voi thien nhien, gidnh tirng tdc ddt ngon rau de gidnh ddt Idn bien ma rpng

coi bo. "[4; 424].

Voi qua trinh sang tac khong ngirng nghi, Son Nam vira tham gia hoat dong each mang vira hoat dong each mang vira sang tac. Ong da len loi qua mgi ngo ngach ciia mi£n que Nam bo thu trai nghiem, gop nhat von song va viet nen nhung trang van mugt ma gian dj day phong vi phuang nam. Son Nam da co nhirng dong gop Ian, khong nhung cho van chuong Nam Bo noi rieng va van hgc ca nuoc noi chung, ma day con la mot cay but gay dugc tieng vang va anh huang sau rgng trong

long dgc gia.

1.1.2. Anh hiroiig va tac dong cua hoan canh song Nam bo den Son Nam

Truac hit phai khang dinh San Nam song gan lien voi nhung thang tram doi thay ciia que huang Nam bo, ong da ghi nhan trong nhieu cong trinh bien khao ciia minh v6 lich su khan hoang MiSn Nam. Ngay tu thua sa khai, nhung con nguai dau tien dat chan din day voi mong mudn cai bien nai nay thanh manh dat co the an cu lac nghiep. Trai qua bao the he, nguai dan dan da bien Mien Nam tir dang ve hoang so tieu dieu thanh vung dong bang phu sa mau mo voi bac ngan cay trai sum xue va

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

8

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

thien nhien, bien thien nhien nai day tir hoang so khac nghiet tra thanh mot viing

dong bang phu sa mau ma, day tiem nang. Qua trinh do mai den the ky XX dugc

mgt nguai con cua chinh vung dat nay nhin ngugc ve qua khu va ghi lai thanh

nhung cong trinh nghien cuu, nhung mau chuyen rat binh dj va dai thuang gan lien

vai thuc tien ve viing Nam bo.

O nhieu truyen ngan ciia minh, San Nam con khac hga nen hinh anh cua

nguai nong dan Nam bo yeu nuoc. De co dugc cai nhin nhu vay, San Nam da song

va gan bo bang nhieu nam Ian Ion tren manh dat nay, do la chua ke den luc nho cua

San Nam co nhieu ki niem gan lien vai que huang Nam bo ma suot dai tac gia

khong the nao quen dugc Dang nha nhat la ky lie ve but danh San Nam theo suot

sir nghiep sang tac cua ong. But danh la San Nam de ghi nha mot ky niem luc nho.

Sinh ra tai ven rung Go Quao nai day tap trung dong dao nguai khame. Luc bay gia

nhieu san vat quy hiem. Dong thai day con la qua trinh ma con nguai di chinh phuc

khame nhan hau thay vay nen sang se. De ghi khac cong an nguai me lang gieng

luc do, va cung de nha ve nhirng ky niem tuoi tha cua minh nen ong da lay but danh

la San Nam. San la mot hg Ian nhat trong nhirng hg Ian ciia nguai khame, con Nam

me San Nam vi gia yeu, khong co sua cho con bu. Nhung nguai me lang gieng

ciia To quoc.

la Mien Nam. But danh ciia ong con the hien mot niem trail trgng doi voi mien Nam

Chin nam khang chien bung bien la mot dieu kien ly tuang de San Nam co

djp trai nghiem sau hon nua ve viing dat Nam bo. Thai gian ong hoat dong Cach

con chua biet ve vung dat nay nhung van gan lien vai cong cuoc khang chien

truong ky cua ca nuoc. Cii nhu the, Son Nam vira chien dau tren manh dat Nam bo,

vira di sau khai thac manh dat que huang cua minh bang long say me va ca tinh yeu

ciia ong doi vai Mien Nam trong suot cuoc dai cam but. Ong hgc hoi khong ngung,

mang, San Nam khong de minh co djp ngoi nghi, ong di sau vao tim hieu nhung gi

an tugng sau sac. Do nhu ki niem khac cot ghi tarn doi vai mot nha van luon di tim

cai mai a nai viing dat mai

1.2. Vai net ve the loai truyen ngan

1.2.1. Khai niem

Thuat ngu "truyen ngan" (tieng Phap la nouvelle, tieng Anh la short story,

Trung Quoc ggi la doan thien tieu thuyet) hien dugc dung nhu la mot thoi quen

trong van hgc. Thuc te, van de nay khong dan gian. Con co nhieu quan niem, djnh

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

9

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

nhirng nai da di qua bat luan la thanh thj hay nong thon, deu de lai trong ong mot

Dgc diem truyen ngan San Nam

tieng ciia

nghla khac nhau ve truyen ngan.d nuoc ngoai, co djnh nghia n6i J.Goethe: "mot cau chuyen la lung dang xay ra co the lam cho ta kinh ngac".

K.Pauxtopxki dinh nghia truyen ngan, co quan niem cung gan vai J.Goethe: "toi nghT rang truyen ngan la mot truyen viSt ngan ggn, trong do cai khong binh thuang va cai binh thuang hien ra nhu mot cai khong binh thuang" [17; 105]. Tir do, nhieu nha ly luan va nha van thira nhan y6u t6 binh thuang, ky la gay ngac nhien la

dac trung ciia truyen ngan.

Ngoai ra con co quan niem ciia Norman Fridman - mot nha ly luan tarn co ve truyen ngan, chii y toi nghe thuat truyen ngan: "Hinh thuc hu cau tu sir ngan bang van xuoi" [7;398]. Dinh nghia nay chi can cii vao hinh thuc chua dh cap din chiic nang va cau true ciia truyen ngan.

d Viet Nam, cac nha van, nha nghien cuu cung co nhiSu each quan niem ve truyen ngan. Chang han nhu vai nha van Nguyen Kien, thi "moi truyen ngan la mot truong hop..." [25; 19], cum tir "mot truong hop" chi ro tinh chat nang ve tinh hudng cu the cua truyen ngan. Quan niem nay con xuat hien trong sang tac cua NguyIn Minh Chau (Co lau, Buc tranh, Chiec thuyin ngoai xa). Cac nha van nay thuang quan niem den "mot truong hap" tieu bilu cua dai s6ng, roi tir do tai hien lai trong truyen ngan ciia minh. Khac vai Nguyln Kien, Nguyln Cong Hoan quan niem rang: "truyen ngdn khong phdi la truyen ma la mot van de dang duoc xay dung ohng chi tiet vai su bo tri chat che bang thai dp vai each dat cau dung tu co can nhac. Muon truyen la truyen ngdn chi nen lay mot y chinh lam chu de cho truyen chi nen xoay quanh chii de dy" [20; 13 - 14]. Con Nguyen Nggc thi cho r^ng: "truyen ngdn la mot bp phan ciia tieu thuyet noi chung, khong nhat thiet troi bupc truyen ngdn vao nhung khuon mau go bo. Truyen ngan voi nhieu ve, co truyen viit ve ca mot dai nguoi, lai co truyen chi mot vaigidy thodng qua" [20; 26].

1.2.2. Nhirng dac trirng co ban cua truyen ngan

Thu: nhat, yeu to ngan la tieu chi quan trgng dau tien de nhan dang loai truyen nay. Co so d§ xac dinh the loai luc nay la dung lugng ciia tac pham. Vi thi, nguoi ta con chia van xuoi tir sir ra lam ba co, trong do truyen ngan thuoc ca nho. Truyen ngdn la mot hinh thuc tu su ca nho, the hien mot khia canh cua cuoc s6ng, mot buac ngoat hay mot tarn trang nhan vat. Neu tieu thuyeT di vao mot qua trinh con truyen ngan tap trung xoay vao mot diem, mot khoanh khac.Dung lugng ciia truyen ngan dugc hieu theo nghia thuc chat la kha nang cua noi dung phan anh hien thuc ciia tac pham. Thuc t§ cho thay, co nhirng truyen ngan co sue chua cua mot tieu thuySt, no co kha nang phan anh hien thuc rgng Ian.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

io

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

Trong van hgc Viet Nam hien dai co Chi pheo cua Nam Cao, Rung xa

nu ciia Nguyen Trung Thanh, Tuang ve huu ciia Nguyen Huy Thiep, Phien cho

Gidt ciia Nguyen Minh Chau ...Truyen ngan vai hinh thuc ngan ggn, ngon tir it

manh them: "dung luong truyen ngan hien nay rat Ian, trong ba trang may nghin

nhung chua nhieu ham y dap ling thuc te cua thai dai. Nha van Nguyen Nggc nhan

chu ma ro mat cuoc doi, mot kiep nguai, mot thai dai" [25; 77].

Thu hai, cot truyen dugc hieu nhu la "mgt he thong cac sir kien phan anh

qua do cac tinh each hinh thanh va phat trien trong nhung moi quan he qua lai ciia

nhung dien bien cua cuoc song va nhat la cac xung dot xa hoi mot each nghe thuat,

gia cao vai tro cot truyen cua truyen ngan. Mo 6m - nha van viet truyen ngan Anh

chiing nham lam sang to chu de tac pham" [25; 81]. Vi the cac nha nghien cuu danh

vay" [20; 194], A.Tonxtoi cung cho rang: "can tim cho dugc cot truyen. Doi khi chi

khang djnh: "nha van song bang cot truyen, y nhu hga sy song bang mau va but ve

cot truyen hay co kha nang khien cho tu tuang, nhirng quan sat va nhirng hieu biet

xay ra choc lat vai giay thoi, nhung giong nhu mot thu thuoc thu dam dac, nhirng

la ca mot tim toi, mot phat hien." [20; 98]. Cot truyen thuang dugc chia thanh cac

dang chong chat hon loan hien ra thanh lap lang ranh mach. Nhirng cot truyen ca do

nhat thiet phai day du ca ba phan. Cot truyen dien ra trong mot thai gian, khong

gian han che. Nha van co the dao Ion, thay doi trat tu thai gian hay vj tri khong gian

phan: ma dau, cao trao va ket thuc. Tuy nhien, khong phai luc nao viet truyen ngan

nghieng ve tarn ly. Moi nha van co each sang tao cot truyen rieng theo so truong

ciia minh. Nguyen Cong Hoan to chiic cot truyen chat che, don nen, tap trung cao

theo y do nghe thuat ciia minh. Co cot truyen nghieng ve hanh dong, co cot truyen

giau kjch tinh. Con Nam Cao trong Trang sang, Dai thiva..., Thach Lam (Hai dim

do lam noi bat chii de tac pham, truyen ngan cua ong thien ve cot truyen hanh dong,

tre, Duai bong hoang Ian,...) xay dung cot truyen theo dien tien tarn ly.

Thiv ha, yeu to quan trgng khong the thieu trong truyen ngan la tinh huong.

Tinh huong dugc xem nhu la mgt thao tac sang tao tac pham, la boi canh dac biet

ma tac gia tao ra de trien khai cot truyen, de nhan vat hanh dong, suy nghi. Tinh

song nhan vat. Mot so tinh huong thuang gap trong truyen ngan: tinh huong - kjch;

tinh huong - tarn trang; tinh huong - luan de; tinh huong - tugng trung... Viec phan

chia cac dang tinh huong khac nhau la thao tac can thiet de tim hieu cac phuang tien

huong thuang dugc tao nen bang mot sir kien gay tac dong manh me den dai

kham pha, phat hien ra nhung net rieng, doc dao tir nhirng net chung la mot viec

khong de dang. Do la each xay dung tinh huong, khai thac tinh huong cho truyen

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

bieu hien nghe thuat, noi len cai nhin doc dao trong sang tac ciia nha van. Viec

\ \

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

ngan. Tom lai, tinh huong truyen ngan la net doc dao day sang tao cua nha van. Cac

nha van sir dung truyen ngan lam "thi loai nang dong da "bdm huyit" dai song

bang each sang tao cac tinh huong nghi thuat dac sac di phan anh su da dang va

phirc tap ciia doi song" [25; 125].

Thii' tw, chi tiet trong truyen ngan dong vai tro quan trgng, no la "cac tieu

tiit cua tdc pham nghi thuat van xuoi tu su, co kha nang biiu hien tu twang va cam

xuc"[25; 83], chi tiet nghe thuat gan vai quan niem nghe thuat ve the giai va con

nguai. Chi tiet nghe thuat dong vai tro la vat lieu xay dung, lam tien de cho cot

truyen phat trien. Chi tiet bao gia cung co tinh chat bieu tugng va truyen ngan song

huong, tinh each, hanh dong, tarn tu cua nhan vat boc 16 day du. Nhieu nha nghien

dugc la nha vao cac chi tiet hay va cung chinh no ma khong khi, canh tri, tinh

dat gia.Chi tiet cua truyen ngan that sir co y nghTa, that su phat sang soi rgi chii de,

cuu, nha van co truyen ngan hay, dac sac la nho a nghe thuat su dung cac chi tiet

Trong sang tac ciia minh, nha van San Nam da su dung nhieu chi tiet rat co due nhung co gia trj nghe thuat cao. 0 truyen ngan "Mot cuoc biin ddu", San Nam dua vao chi tiet: "Ddt rupng rai rdc, lu khu... xuang nguai ta voi xuong trdu, thu trdu

tu tuang lam cho tac pham song mai la nha vao sir kheo leo chgn lgc ciia nha van.

len di xa bi binh ma chit doc duong " (Mot cuoc biin ddu). Cai canh tugng dau long

ay ggi cho nguai ta nho lai cai thai ma con nguai chet di phai dem dong cgc roi neo

nhan cho toan bo cau chuyen va ggi ma len trong tarn tri nguai dgc hinh anh chua

xot ciia nhung kiep nguoi bat hanh.

da duai nuac vi lu lut tran ve khap nai khong co dat de chon. Chi tiet ay tao diem

Thu' nam, ket cau truyen ngan "la su sap xip phan bo cac thanh phan hinh

thuc nghi thuat, tire la su cau tao cua tdc pham tiiy theo noi dung va thi tai, kit cau

gdn kit cac yiu to hinh thirc va phoi thuoc chung voi tu tuang. Cac quy ludt cua kit

cdu - la kit qua ciia nhan thuc tham my, phan anh nhung lien hi bi sau ciia thuc

tai. Kit cdu noi dung co tinh doc lap. Cac phuang thirc va thu phap kit cdu se cam

biin va dao sau ham nghTa cua cai dugc mo ta" [2; 57] De lam cho tac pham tra

thanh mot chinh the tham my thong nhat va sinh dong, nha van phai tim toi sang tao

ket cau. Ngoai cac kieu ket cau thong thuang nhu ket cau theo trinh tu thai gian,

con co ket cau theo nhan vat, theo tarn ly va thuc te con nhieu dang ket cau theo

phan Ian a loi tim toi sang tao ket cau. Nhu vay, ket cau la nhung phuang tien ca

ban ciia sang tac nghe thuat. Nha van Ma Van Khang y thuc rat ro ve vai tro cua ket

cau: "van di la anh to chicc sao cho truyen ciia anh thanh mot lat cat gpn ghe.

phat kien cua tirng nha van. Sir thanh cong hay that bai cua nha van dugc quyet djnh

Nhung ta van noi toan truyen la mot cai vong khep kin, khong dai qua, khong ngdn

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

\2

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

qua, khong xo day, xpc xich, tham chi khong thira mot chi tiet nao" [21; 114]. Tom lai, ket cau co vai tro quan trgng trong viec thuc hien sir th6ng nhat chat che giua chii de tu tuang va tinh each. Co the noi, nghe thuat ket cau la nghe thuat tao tinh huong.

Thiv sau, ngon ngu ciia truyen ngan la phuang tien, la cong cu d£ boc 16 tu tuang ciia tac pham. Nguai viet van phai la nguai co v6n ngon ngu va tir vung phong phu thi mai co the lam cho tac pham cua minh co gia trj ve mat noi dung va nghe thuat. Quan trgng han nguai viet truyen ngan phai lira chgn, chat lgc von ngon ngu ciia minh cang nhieu han. Nhu vay, ngon ngu cua truyen ngan phai mang sue song cho tac pham, no phai that sinh dong de dien ta h^t y nghTa ciia chii de tu tuang va nhan vat. Ngon ngu trong truyen ngan phai la mot thu ngon ngu co dgng, chinh xac, trong sang, the hien theo phong each cua rieng minh. Ngon ngu ciia truyen ngan mang dau an ca nhan ciia nguai viet rat cao. Qua lap ngon ngu nguai dgc co the nhan ra phong each ciia nha van. Dgc each hanh van, each sii dung ngon ngu. nguai dgc co the nhan ra tac pham do ciia nha van nao. Ve phuang dien nay, nguai dgc de dang nhan thay trong nhung truyen ngan cua San Nam, do la lap tir the hien danh xung ket hop giua ten ggi va thu tu trong gia dinh nhu: Nam Hen, Bay Dang, Ba Ho, Sau B6, Tu Co...hay nhung tir xung ho trong sinh hoat hang ngay nhu: tao, no, may, ba, thang cha, cha noi, ong... va con co ca nhirng lap tir ngu djnh danh gan lien vai dac trung song nuoc va dja hinh mien Nam nhu: song, kinh, rach, nggn, doi, vjnh, dia, lung, bai, go...He th6ng tir dja phuang Nam bo dugc sir dung trong sang tac San Nam rat phong phu va da da dang tao nen gop phan lam nen mau sac Nam bo trong cac sang tac ciia ong.

Thiv bay, nhan vat cua truyen ngan la mot dac trung quan trgng nhat, bai vi, truyen ngan song dugc bang nhan vat. 6 nhung tac pham thanh cong, tac gia da tao nen dugc nhung nhan vat dien hinh. Bai le, nhan vat la: "thuat ngu chi hinh tugng nghi thuat, mot trong nhung ddu hieu chi su ton tai toan ven cua con nguai trong

nghi thuat ngon tit: Ben canh con nguai, nhan vat van hoc co khi con la cac con

vat, cac loai cay, cac sinh the hoang duang dugc gdn cho nhirng dac diim giong

vai con nguai" [2; 642]. Nhieu nha van cho rang, nhan vat la try cot cua sang tac, phai dugc chuan bj truac tien, vi nhan vat la nguai su gia truyen di cai the giai

quan, cai nhan sinh quan ciia minh,....Theo Nguyen Tuan, cuoc song va con nguai

gan bo chat che vai hinh tugng nhan vat trong tac pham, nhan vat la: "nai duy nhat,

tap trung hit thay trong sang tdc", "chi co nhan vat mai kiim tra dugc cot truyen,

nhan vat mai co quyin chi phoi y chinh, y phu" [21; 181]. Trong truyen ngan, moi

nhan vat chi the hien ve mot phuang dien nao do, mot khia canh nao do trong cuoc

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

]3

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

doi. Va moi cay but viSt truyen ngan noi tieng deu co kieu nhan vat rieng ciia minh. Trong Chii nguoi tutu ciia Nguyln Tuan, nhan vat thuang mang net dep tai hoa ciia mot thai con "vang bong". Con Nam Cao (Chi pheo, Dai thud) co each xay dung nhan vat rieng ciia minh - do la nguai nong dan ngheo bj luu manh hoa va nguoi tri thuc ngheo bi day dga tinh than voi nhirng khat vgng ngoai tarn tay, mgi ly tuang bj cuoc song dai thuang cam ao gao tien bop chet ...Do dung lugng han che, ngon ngu dugc chat lgc, nen nhan vat cua truyen ngan thuong phan anh nhung khoanh khac cua con nguoi va xa hoi. Trong truyen ngan, moi nhan vat chi the hien ve mot

phuang dien, mot khia canh nao do trong cuoc dai.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

14

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

CHUONG 2

DAC DIEM NOI DUNG TRONG TRUYEN NGAN SON NAM

2.1. Thien nhien Nam bo

Truyen ngan cua San Nam la sir hoai niem ve mot viing dat phuang Nam xa

xoi, ciing nhung an tugng ggi ma lai ki uc ve viing que hoang so mgc mac. Do la

hinh anh Nam bg each day khoang 300 nam vai mot khoang khong gian hoang so

tieu dieu chua dugc khai thac. Trong nhieu truyen ngan ciia San Nam noi bac len

hinh anh ciia thien nhien Nam bo nhu mot buc tranh thuy mac da mau sac, do la sir

dang. Truac het phai khang djnh thien nhien trong truyen ngan cua Son Nam vo

cung phong phu va da dang. Ong di sau khai thac mang de tai nay a nhieu phuang

hoa quyen cua the giai dong thuc vat nai day tao thanh mot moi truong sinh thai da

dien, tir tru tinh mgc mac den gan gui gan bo vai con nguai. Mac khac, hinh anh

la ca mot mau sac am u cua nai chua tirng dugc khai pha. Hai sac thai mgc mac tru

thien nhien trong truyen ciia San Nam con hien len vai ve hoang so khac nghiet, do

tinh va gan gui pha Ian khac nghiet, gop phan ton them sue quyen ru hap dan doi

2.1.1. Thien nhien hoang so, khac nghiet.

Thien nhien Nam bo hien len nhung hinh anh ciia mot vung dat chua tirng

vai nhung ai yeu thien nhien, yeu sir duyen dang Ian du doi cua viing dat nay.

dugc khai pha. Thua xua, vung dat nay chi co vai nha cua nguai kha me sinh song,

nam rai rac giua nhirng canh dong hoang vu, dan djnh cu thua thot, cay coi mgc

thanh rung ram che phii kin mat dat: "Bat ddu vao Chdu Bo (viing biin Viing Tau

ngay nay), gdn hit ca rung la bui ram ciia rung thap, nhung cira rupng ciia con

song Ian chdy dai hang tram dam... Vao mia duong trong song, thay nhirng canh

[19; 7]

Buac vao the giai truyen ngan ciia San Nam. Nguoi dgc nhu dugc kham pha

dong hoang khong co mot goc cay. Xa nita, tarn mat chi thay toan co cay day ray"

Mot khong gian menh mong nhung khong nhon nhjp huyen nao ma mang cai ve

ca mgt khong gian menh mong cua dat, cua trai, cua rirng cay bac ngan xa tham.

hoang so bi an cua nai von chua co dau chan nguai. San Nam da khai quat mot

de tua" ciia tap truyen Huong rirng Ca Mau.

" Trong khoi song menh mong.

each so bo nhirng dac trung ca ban nhat ciia viing dat Nam bo trong bai "Thay lai

Co bong nguai vo danh

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

] 5

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

Qua ben kia song Hdu

Mang theo chiic doc huyin

Dieu tho Luc Van Tien

Voi cdu chii:

Kiin nghia bat vi vo dong gia,

Toi Ca Mau - Rach Gia

Cat chdi, dot lira giua rung thien...

Mudi vat nhiiu hon co,

Chuong khi mil nhu suang.

Than khong la linh thu

Sao khong vi co huong?

Chiiu chiiu nghe vugn hu,

Hoa la rung, buon buon.

Tiin dua ve cua biin

Nhirnggipt nuoc Via nguon,

Doi tdm hon co tich

Nghe lang sau co thon

Duoi trai mdy heo hut...

Hoi vpng co nuong bo tre bay viit

Dieu ho... a theo nuoc chdy, chan hoa.

Nam thang da troi qua

Ray rirt mai doi ta

Nang mua miin co tho

Phong suang mdy dp qua duongpho,

Hat bui nghieng minh nho ddt que... "

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

16

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

DfH HOC VO TRUONG TOfiN

San Nam da lam mgt cuoc hanh trinh dfei di ^(fiuUa ^nJEpPf kham pha nhung dac trung cua noi nay. Dgc van San Nam nguai ta rlharTTa'n^^mot dieu la

ong danh nhieu tarn huyet cua minh cho hai viing dat Ca Mau va Rach Gia. Nhung

khong phai ngau nhien ma San Nam viet nhieu ve hai dja danh ay den vay. Nha van

San Nam dugc sinh ra va Ian len a Rach gia, dong thai la mot nguai gan bo mau

(cid:127)

thjt ciia vai que huang, nang tinh ciing xu so nen viec viing dat nay di vao sang tac

tirng gan bo trong nhirng chuyen di cong tac va hoat dong each mang va cung la

mot trong nhung mien dat de lai an tugng sau sac nhat trong long Son Nam. Nhac

den viing dat Mui khong ai khong an tugng vai Rirng U Minh, mot dja danh noi

tieng la hiing vi va ghe rgn. "U Minh la khu vuc khong bien gioi ro ret, chdng hiiu

cua ong cung la mot dieu de hieu. Rieng ve Ca Mau, day da tirng la nai nha van

Dong, Tdy, Nam, Bdc gidp voi Idng ndo, xom ndo. Nai khai thdc xong thi mang

danh xom Gidp, xom At. Dao kinh thi goi kinh 4 thuoc (bon thuoc bi ngang) hoac

kinh Chu Ky, kinh Ba Sim, Ba Binh gi do. U Minh con co nghia la noi toi tarn, ban

ngay anh ndng bi tdn cdy che khudt, vira qud xi chiiu, xuang mil buon xuong chdng

thay ddu la ddu. U Minh Id tin mot ciia nguc ghe rgn trong Thap Dien do Diem

Vuong cai quan. Xua kia. U Minh bao gom tan bo biin vinh Xiem La, Idn hoi dia

danh ay thu hep lai, nho su khai thdc can man ciia dan tiixu" (Hai coi U Minh).

Ngugc dong thai gian tra ve vai nhirng thang nam nai day con la khu rirng

hoang vu vang ve. Di sau ve mien Nam, cang nhan ra tiem nang phong phu cua

vung dat moi thi con nguai cang thay dugc mat trai cua no, sir u tjch lanh leo den

rung rgn tao cho nhung con nguai luu lac mot cam giac khiep sg truac canh vat.

day dac. Tang la cay dan xen vao nhau nhu nhung ban tay khong 16 che kin ca khu

Rung U Minh, nai day dac trung la nhung nggn tram, nggn duac mgc thang dung

rirng, duong nhu ben trong la mot the giai tach biet khac han. Nhu diing voi ten ggi

ciia no, khong gian nai day sam uat va bi hiem ma khong phai ai ciing du can dam

buac vao. " Viing rirng trdm qud thap, nuoc dong quanh nam. Giua ban ngay muoi

mong civ bay vo ve, tic mat nuoc, bdy lang qudng thodt xdc bay len nhu con ngdi lot

vo ken " (Con sdu cudi cimg). Con nguai phai doi mat vai biet bao kho khan nguy

hiem, va phai la nhirng nguai dung cam, y chi gan goc day ban lmh mai co the tru

vung va thich nghi vai moi truong song nhu vay. "Miin Nam vai mua ndng hai

miia da oi hire, dm thdp, lai con la nai ma muoi mong, kien, mot moi, ran rit, dia vat

tha ho sanh soi nay no. Khi miia ndng sap chdm dirt, binh dich thuong xay ra, lai

con binh kiit, binh ret rirng vai nhirng biin chiing nhu dau rupt, dau gan " [18; 81].

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

] 7

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

Nhin tir goc do dja li, Nam bo co dja hinh phuc tap vai he thong song ngoi day dac, tuy thuan loi rat nhieu cho phuc vu canh tac nhung cung gay ra nhung kho khan va t6n that khong nho. Khi hau nai day phan hoa thanh hai miia, mua mua va miia kho ro ret. Chi noi din rieng miia mua, thuy trieu tir cac con song dang len cao, con nguai phai song trong canh mang trai chieu dat. Bao nhieu cong sue lao dong bj cu6n troi theo con nuoc lu du doi va ciing co lam khi mang song cua nguai dan cung bj vui chon trong mua bao. Chi thoang nghi thoi cung du de hinh dung su tan kh6c ma thien tai hiem hga da gieo rat cho con nguai: " Nuoc trdn bo song Hau chdy qua. Nuoc tren troi tuon xuong. Gio biin trien mien thoi long vi. Tir sang toi chieu, mat troi bien dang sau lap mua: anh ndng pha lodng diu diu khong lam chda mat ke uu tu dang ngoi hut thuoc ma ngdm mdy lugn song chay dai tiip lung trai. Niii Ba The ben nay, nui Cam Truac mat, hon Sdc, hon Ddt ben kia binh thuang xem hiing vi, tho mong thi nay tro thanh le te, be bong trong canh bao la trai nuoc "( Miia len trdu ). Mat nuoc dang len, khong gian dan trai thenh thang trang xoa khien con nguai duong nhu tra nen nho be tra trgi: " Gia nay, dual day nuoc, sat mat rupng, mo ddt cdy mem nhirng, tro minh day men thanh bun non, mam hai sire cho ri liia trdng phao. Gio thoi manh, troi nha troi cua nhung liia con gan li dung chiu. Cu qua ngay dim, nuoc ngdp len mot tdc; than liia duoi sue co ndm dai tren mat nude vira hap hoi ngpt tho la nhdnh non nut ra trong nhdy mat di

chdo don cuoc song"(Mua len trdu).

Xet \h dieu kien ddt dai ciia vung thi chu yeu la loai dat bac mau can coi. Do chu yeu la dat rung hoang so nen ngheo chat dinh duong, von khong phai la dieu kien li tuang cho viec trong trgt va canh tac hoa mau hay rugng liia. " Ddt thap nhiiu phen. Nhieu nguai cdy rupng thu, nhung ho that vpng vi liia bi hap, bo ndm liia vo thau nuoc thi muoi hot noi leu biu co toi bay. Nhiiu khi toi miia chdng ai them gat cho ton cong, chupt tu ddu keo toi can cho ludt sap, liia nga xuong nhung gap giong bao. " (Ong Bang ca ron). Dat thap da la mot kho khan Ion trong viec canh tac, vao miia mua, muc nuoc dang len gay ngap ling, nhieu dien tich liia bj chim trong bien nuoc. Khong nhung vay, cac tac nhan khac nhu chugt, con trung sinh soi nay no nhanh chong trong dieu kien am uot khien san pham lao dong vat va ciia con nguai bj mat trang chi trong mot vai ngay. Chugt la loai dong vat sinh song dong dao khap mgi nai, tuy khong gay nguy hiem cho con nguoi, nhung loai dong vat nay la tac nhan hang dau gay nguy hai din nong san miia mang. Ong Bang Linh phai phat hoang vi nhin thay nhirng thanh qua ciia minh bj chugt can nat: "Chupt cu chay vi dong 6. Nam ba con chupt do hoi nam ngo nghoe, cho hoang dang xom chay tai, sua dm toi. Tre con xirni lai, roi di dang xa. Cang luc lao, ong Bang cang

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

18

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

toi tarn may mat vi ca ron bi chupt due khoet cd din hang ngdn cdi, hi bi lung thi

coi nhu bd ludn. " (Ong Bang cd ron)

Manh dat Nam bg khong chi dang sg vl dia hinh, ma kern theo do con co ca mgt thi giai thu du da thing trj rirng hoang truac khi con nguai dat chan khai pha. Thii du, dac biet la cgp va sau luon la noi lo ciia con nguai thai ma dat vai nhung truyln thuylt tham dam mau va nuoc mat ciia s6 phan con nguai khai hoang con ghi lai trong cac truyen ke trong dan gian. Nhung hiem nguy luon rinh rap de dga tinh mang ciia nguai khai pha, "hiim tha sau bat" la mot net dang ke cua thien nhien da dugc Son Nam dac biet chii y. Sail va cgp la hai loai tugng trung cho sue manh hoang da luon luon de doa con nguoi. Tuc ngu "xuong song hat trung sau, len ba xia rang cgp" va thanh ngu "hiim tha , sau bat" kha pho bien trong lai an tieng noi

cua nhan dan mai cho den ngay nay:

"U Minh, Rach Gid thi qud son truong

Dual song sau loi tren rung cop dua.

Cd Mau khi khpt tren bung

Dual song sau loi trin rung cop um. "

Nhac den moi truong tu nhien, nguoi ta lien nghi ngay den cac loai dong vat, nhung the giai loai vat hien len trong truyen cua Son Nam khong ngoan ngoan hien lanh ma cue ky dang sg. Chung mang day du nhung dac tinh von co cua thu rirng hoang da, san sang lau thang vao con nguai, doi tugng ma chiing coi nhu ke thu

xam chiem lanh dia.

Nlu kl din nhirng loai nguy hiem nhat doi vai sinh mang con nguai truac hit phai noi tai cgp. Khong phai ngau nhien ma con nguai gan cho no cai ten la "chua te son lam", ma vi day la loai dong vat nguy hiem nhat. Chiing song an cu a nhirng nai co dja hinh hiim tra nhu rirng ram, va hay xuat hien de san moi a bat cu noi dau. Dac tinh cua loai nay la nhanh nhen, manh me, linh hoat, dac biet la khong sg con nguoi. Tilng gam ru ciia chiing gay chan dong ca mot khong gian rgng Ion, lam xao tron cuoc song ciia nguai dan, va chi mot Ian di vao thon xom cung dii huong gi chiing luon chuc cho ben canh con nguai va co the xuat hien bat cii luc nao trong dai s6ng sinh hoat nai day: "Ban do, ong thay cd dua con gdi bi cop vo. Tire minh ong cam mac rugt theo tdn giua rung, chem cop rot mot cang. TuNgan bi cop cong mat mot con heo nai Chii rugt theo cam cu vai cop suot budi trua, nho loi xom tiip cuu nen moi thodi nan. (Hit thoi oanh liet)

Ca sau la loai dong vat tilp theo can phai kl din khi noi tai sir nguy hiem ma tiln nhan phai nlm trai. Dja ban ciia chiing cac la vung dam lay lung trung trong

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

19

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

rung, va co mat a hau hit cac kenh rach, nai day tap trung mot so lugng Ion ca sau sinh song thanh bay dan. Va v6n la loai an thjt, chiing tap trung nhung dac diem cua thu rung hoang da khac mau va luon luon doi moi. Sue tan cong cua loai vat nay du

doi, dut khoat va nhanh nhu chop ngoam lay muc tieu bang doi ham sac ben roi loi ngay xulng nuoc cho din chit. Nhac den ca sau, duong nhu chiing khong he sg con nguai ma ngugc lai, con nguoi phai khiep hai truac nhung gi ma chiing gay ra va khong it cu dan vo toi da nam ggn trong doi ham chac khoe cua loai thu bon chan nay: "Dan lang xiim nhau len rung di nhin tdn noi Cai ao Ian uoc mot cong ddt, bin bo, dual nuoc, toan la lau say, day cdc ken. Sau noi lin, chen vao birc tranh mau xanh ay nhirng vet den chi chit; con thi nam dai nhu chiic xuong luong, con thi dung hai chdn truac md vach say, ngdng md xeo lin troi nhu hong sung thdn cong

dai bdc. Biit cd loai nguoi din quan sat, chung van diim nhiin sudi ndng bat cd. Duy cd con sau gia trgn mat huong vi lii nguoi roi bo thodi lui vao giua long ao, di thu the"(Bdt sau rirng U Minh Ha). D6i tugng tan cong cua chiing khong chi la nhirng loai thu trong rung ma con co ca dan lao dong. Canh sau an thjt nguai dugc hien len duai ngoi biit ta thuc ciia nha van lam dgc gia khong khoi ngan ngam va khiep hai. Loai vat hung hang va doc ac nay khien cho con nguoi phai song trong canh,canh chap chdn lo sg trong qua trinh lao dong. Khong biet chiing da gay ra bao

nhieu tang thuong, cuop di sinh mang cua bao nhieu nguoi: " Sau lang xuong roi

troi len dap dudi ngay chiic ghe cho cd ddu, chu ri. Ai ndy tro vi binh yen, tru truong hgp dgc biit ciia cd ddu. Ndng mat dang sau khi quo doi chdn ngugc len troi, Idn cudi cung ddu va minh diu khudt duai mat nuoc xao dong, trong miing

sau (Con sau cudi cung).

Loai heo rung hien len trong truyen ngan Son Nam mang day du nhung dac dilm hung ton khong kern, chiing co sue tan pha khiing khiep, gay anh huong Ion din sir binh yen ciia thon xom va doi hoi sir co tri, ban llnh ciia con nguoi mai co thi chinh phuc no: "Bi bao vay bon goc, khit dung nhdng len. That ra ramciia cho dau ben nhpn nhung lam sao can lung lap da noi chi ciia con khit dugc. Con khit lai day du kinh nghiem " (Con heo khit). Loai vat nay khong de thuong nhu nhung con lgn ma ba con Nam bg vln luon nuoi dt ban hay giet thjt. Heo rirng, dac biet la nhung con sing lau nam trong moi truong hoang da lai cue ki nguy hiem. Chiing co co than hinh cao Ian "minh mdy den thui, huoi nanh ". Toe do tan cong nhanh manh tir cai nanh dai sac nhgn ciia chiing khien con nguai co the mat mang bat cir luc nao. Ngay ca khi "cop md gap con khit thi cop da rut lui" (Con heo khit)

Rirng U Minh mang lai cho nguai ta cai cam giac ghe ran diing nhu cai ten ggi ciia no. 6 cai xir "Duai song sau loi, tren rirng cop dua "nay thi nguy hiem den

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

20

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

tir mgi phia. Khong chi co nhung loai vat hiln hien vai dang ve to Ian ma con nguai nhin thay dugc, ma con co nhung doi tugng tiem tan chua day ngc dgc luon hien huu trong cuoc sing va qua trinh lao dong ciia nguai dan. Con nguai khong xa la gi voi ran, mot loai dong vat cue ki nguy hiim va nhanh nhen. Do dac diem nho ggn cua gilng loai ma ran bo truong di rat nhanh va de dang an nao vao thien nhien, con nguai rat kho nhan biit. Sir da dang ciia moi truong tu nhien ciing tac dong vao chung loai cua loai bo sat nay, chiing khong song tap trung theo bay dan nhu cac loai dong vat khac ma rai rac khap nai, va vo ciing da dang ve chung loai. Ran cue doc nhu: ho mang chua, ho mang, mai gam, ho may, ran luc... nhung loai ran nay can vao nguai va dong vat - nlu khong dugc chua trj kip thai thi se tii vong ngay. Cac loai ran it doc hon co thi kl din: h6 heo, ho hanh, ho ngua, cap nong, cap nia, lang cang, ran gao, ho say... ngoai ra con co nhung loai ran khong doc nhu: Ri tugng, ri ca, bong siing, ran nuoc.... Hg hang nha ran chiem so lugng dong dao nhat trong cac loai bo sat. Khac voi nhung loai vat nguy hiem khac, each tan cong cua ran la am tham quan sat muc tieu, Va tan cong nhanh ggn khien con moi kho long

thoat dugc. CJ cac loai ran dgc thi toe do tan cong cue nhanh va dugc xem nhu la ke thu nho be nhung nguy hiim nhat doi voi con nguai. Trong lich sii khan hoang, da co khong it nguoi phai mat mang truac loai vat nay. Co le do sir da dang va phong phu cua chiing va muc do anh huong doi voi dai song con nguai ma nha van San Nam da uru ai cho chiing nhieu trang viet ciing nhu phan nao noi len ve hung ton tir

chinh ban chat cua chiing. "Duai day bong, mot dong ddt kho... Ngac nhien lam

saol Dat nhiic nhich tirng cue, mot con rdn ho dm nhom vung ngdc ddu len cao, phiing mang chdm toi, giong hinh cai ban nao. Ran nhin nguoi chung quanh hut gio, roi rut xuong ddt de dn minh " (Cdy Hue Xa). Neu nhu nhung loai dong vat khac nhu cgp, gau, su tii, con nguai co the de phong va phat hien ra chiing tir xa bang nhirng am thanh gam rii d! co thi d6i pho cung nhu ne tranh. Nhung doi vai ran, khong co mot dau hieu nao cho sir canh giac. Thuong thi con nguai chi phat hien ra khi chiing da bat dau tan cong, chinh vi the ma viec phong ve va canh giac truac m6i nguy hiim nay gan nhu khong co. Trong cong trinh di mo dat, da co khong it cu dan di khai khan da phai bo mang truac loai vat nho be nay. Co le vi the ma chiing tra thanh n6i am anh Ian trong dai song con nguai khong chi trong lao dong ma ca trong cuoc sing thuong ngay. Trong truyen "Con ran Ri voi", ba Cai tong luon mang mot noi am anh tinh than ve ran, giac ma ma ba cho la diem bao truac tai hga luon xuat hien trong tiem thuc va giac ngu: "Con ran dy vira nho vira dai, gidng nhu chiic dua an com. No bd toi, bo lui tren miing roi keo dai thdn hinh ra, van ngugc, van xuoi. Cap mat do ngau nhu toe lira, luoi le dai thdn. Chap sau, bung rdn tuam ra hai gipt mau long lanh nhu hai gipt nuoc mat... Bung ran lai xe

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

21

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

ra, hang chuc con rdn nho nho ddu pha bung me roi nhdy len chiic min cua bd cai tong... bdy ran con dy bo toi bo lui, can Ion nhau di gidnh thirc an, gidnh cho a".

Khong chi vay, trong van hoa tinh than ciia nguai dan Nam bo ciing co bong dang ciia loai vat nay: "Hoi dire Thich Ca ngdi thiin ben bo ho giua rung, rdn Naga Id thdn dc. Horn dy mua to gio Ian, due thich ca cam hoa dugc ran. Ran ben qudn trdn chung quanh va ngdn ddu len cao di che mua gio cho dire Thich Ca. Tir do vi sau, nguoi Mien khoet thdn cdy sao, theo hinh ran, hang nam boi dua tren

sdng di mirng miia nuoc noi" (Chiic ghe ngo)

Khong phai ngau nhien ma dan gian truyen nhau cau noi: "Muoi keu nhu sao

thdi, dia len tua bdnh canh ". Ngoai nhirng con vat nguy hiem nhu ran, cgp, ca sau, su tir...thi mgt loai con trung dac trung nhat cua nai day la muoi. (5 nhung nai khi hau 4m th4p nhu dk rirng, dac biet la rirng U Minh thi muoi sinh truong rat nhanh. Khi hau noi day la moi truong ly tuang de chiing sinh soi phat trien noi giong mot

each nhanh chong.

Cung gilng cac loai vat khac mang dac diem cua moi truong hoang da, muoi ciia noi rirng hoang ram rap nay ciing Ion han va nhieu han. Nhung nguai dan dau tien di din Nam bo khai thac trong hoan canh khac nghiet ciia rirng thien nuoc doc nhu vay. Nhirng nguy hiim cho tinh mang nhu manh thu hung dir, benh sot ret rirng... hiim luon an minh tren manh dat ma hg can. Sir tac dong khach quan ciia thai tilt ciing lam cho dai song lao dong ciia con nguai tra nen kho khan hon, doi luc cong sue bo ra lai gan nhu do song do be: "Con duong Id Rach Gia - Ha Tien chay dai sdt bd kinh sdng, ben kia duong Id rirng tram lua thua va dong cd hoang vdng. Xa xa mai cd mot xom nha, da so la nguoi Mien. Ddt thap, nhiiu phen. Nhiiu nguoi cay rupng thu, nhung ho that vpng vi liia bi hap, bd nam lua vd thau nuoc thi

muoi hot ndi leu beu cd toi bdy. Nhiiu khi toi mua chdng ai them gdt cho tdn cong,

chupt tir ddu keo tai can ludt sap, lua ngd xuong nhu gap giong bao "(OngBang cd rdn). Thai tilt khac nghiet din la vay, nhirng miia nuoc noi, mgi cong viec deu phai bj tri hoang lai trong canh biin nuoc bao la chay tit chan troi xa tham, con nguai cang tra nen tra trgi va cuoc song tra nen nguy hiem han: " Thang Kim hoang hon, doan rhng cha no dang hap hoi. Mat trai sap Idn. No boi manh. Qua lugn sdng to nay no hdi hop, chua kip chi toy md lugn sdng khac da trdn toi. Dang xa kia, dn hien tren ngon sdng, ngon liia xanh ri. Tu hdi sdng, mac ddu no boi liin tiip, canh vat xung quanhh van y hit. Nuoc chdy hang, trdn Ian tir bdsdngHau Giang ra vinh Xiem La, chdy mai ve huong Tdy. No thac mac: Nuoc a ddu ma nhiiu qud, ngdp dong rupng, sau ca hai thuoc, menh mong khong bo bin nhu biin khai" (Mot cuoc biin ddu). Dilu kien tu nhien a Nam bo doi khi con gay tra ngai cho con nguai ve

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

22

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

mgi mat. Nuoc gay lut loi la dilu kho tranh khoi. Vao nhirng mua gio th6i manh, hoat dong ciia con nguai it nhieu bj can tra. San Nam co nhirng doan mieu ta rat chi tilt vl gio chuong a Nam bo kit hgp vai nuac lam tang them sir khac nghiet va viec luu thong xuong xuong ghe tren mat song khong dugc thuan lgi: "Gio thoi moi luc cang manh, nuoc chdy xuoi nhung gio ngugc... Trin sdng Cai Lon, sdng day linn bd voi, bpt trdng xoa, nhu ngoai biin khoi" (Vet luc binh). Thien nhien Nam bg khac nghiet din mire kho co thi ton tai va djnh cu a day neu khong nam bat dugc nhirng quy luat ciia tir nhien. Thu du, chuong khi U Minh, gio, mua, bao, lut luon san cha nhung con nguai tir miln dat xa xoi den day djnh canh tao lap cuoc song.

Nhirng sang tac ciia Son Nam da gop phan khong nho trong viec tai hien

hinh anh ciia thien nhien, dat trai Nam bo mot thai ma coi vai tat ca nhung chi tiet, duong net sinh dong cua no. Do la mot miln Nam hay con ngii yen trong hoang so, vang ve, nai con tilm an biit bao nguy hiim va thach thuc doi voi con nguoi. Cung chinh tir nhung dilu kien song kho khan va nguy hiem nhu vay nen con nguai sam biit doan kit yeu thuang, dum bgc va giiip da lin nhau ciing vuot qua nhirng thu thach khac nghiet nhat tir thien nhien. Ciing tir sir khac nghiet, nguai ta con nhin thay Ian khuat mot mat trai ciia no, do la goc nhin mai ve thien nhien Nam bo rat

doi tru tinh, mgc mac.

2.1.2. Thien nhien tru tinh, gan gui, g&n bo vol cuoc song cua con ngirdi.

Ly tuang tim kilm va khai lap viing dk Nam bo da vo tinh buoc chat con nguai vai thien nhien bang m6i quan he gan kit song hanh. Qua trinh lao dong bat buoc con nguoi phai luon buoc vl phia truac chinh phuc nhung kho khan thu thach. Ben canh mot Nam bo day hiim tro chuong khi hoang vu thi nai day con boc 16 ve tru phu va giau co cua no. Nha van Son Nam da phat hga mgt buc tranh thien nhien ma nhin tir mgt goc do khac, no tro nen huu tinh va gan gui vai con nguai. Vai tu each la nhung cu dan dau tien din nai nay, cac bac tiln nhan di ma dk da som nhan ra dugc nhirng dilu kien thuan lgi ciia no tac dong mot each tich cue din doi song an cu cua hg. Tir do, con nguoi dung tat ca sue voc cua doi tay dk cai tao, bien thien nhien tir hoang so tra nen gan gui va r6i con nguai huang thu thanh qua tren manh dat ma minh da c6 cong khai pha. Con nguai da cai bo lop vo hoang so ciia thien nhien ma khoac len viing dat nai day mot dien mao mai, mot Nam bo mgc mac han, gan gui va giau co han. Qua trinh do la ca sir doan ket ciia mot tap thi nguai luu lac da tl tuu vl manh dat nay, chung tay lao dong va gay dung thon lang. Hg gan bo ciing bam dat tru lang, sing chan hoa tinh nghia voi nhau va gan bo mat thilt vai thien nhien. Thien nhien Nam bo co nhung dac trung rieng. Vl dja ly, Nam bo la mot viing dat co he thong song ngoi day dac. Cac nhanh song nho theo cua bien do

GVHD: Nguyen Thj MyNhung

23

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

vao trong dat lien len qua cac kenh rach thuan lgi cho viec tuai tieu cung nhu canh

do ve cac nhanh nho, mang theo luong phu sa mau ma, day la nguon dinh duong

doi dao cho dat, nguoi dan co the tan dung no vao viec tham canh tang vu, mang lai

hieu qua kinh te cao: "La san pham boi tu ciia sdng Cuu Long - mot trong muoi

tac nong nghiep ciia nguai dan. Hang nam, nuoc tir song Hong, va song Cuu Long

con sdng Ion nhat thi gioi - dong bang Tdy Nam Bd tuang doi thap, bang phdng,

khi hau mat me, diiu hoa quanh nam, la chdu tho phi nhieu, trung tarn ndng nghiep

Ian nhat nuoc ta. Tren dong bang nay cd nhiiu dong chdy tu nhiin, tao nen mot

mang luoi sdng rach chi chit."[\0; 11]. Ben canh nhirng dac tinh ve dja li, song

canh vat tinh lang. Dong song da som di vao dai song tinh than ciia nguai dan Nam

bo qua loi ca tieng hat, cau ho... Song nuoc cung lam dju di noi cue nhgc trong lao

dong cua con nguai.

nuoc Nam bo con la mot buc tranh thuy mac tuyet dep doi vai nhirng ai yeu thich

van ciia Son Nam mang mot sac thai gan gui vai dai song ciia nguai dan, dong thai

tra thanh mot dau an Ion trong sang tac ciia ong. Vai mot doi mat quan sat tinh

tuang, doi chan di khong ngirng nghi va mot tarn hon tha thiet yeu que huong, San

Nam da ghi nhan lai mot each chan that nhirng gi ma nha van da thay dugc, cam

nhan dugc roi chuyen tai vao ngi dung tac pham, lam no cang chan thuc va dam da

mau sac Nam bo. Du la a khia canh nho, nhung duai ngoi biit sinh dong cua Son

Nam, hinh anh thien nhien ciing tro nen mugt ma hon,

lam lang dgng trong long

nguai dgc mgt du am gan gui giua rung ram hoang vu. "Khdch di duong bo ngo lac

Va nhu mot sir ngau nhien ma hinh anh thien nhien hien len trong cac trang

loi trong hang, thu hang thien nhien, bat tdn. Cd tiing vugn hu. Tir bin nay, con

vugn bong con, nam sgi day rau cdu, lay trdn du minh sang nhanh a bo ben kia di

hdi trai vung. Trai qud chat, vd qud day, vugn nhan mat, buc tire nem manh. Trai

vung sa vao giua luoi nhin giang ho, la limg. Luoi rung rinh khong dirt han; con

nhin hoang hot, tha sgi to dai sa xuong. Chgt thay mat nude, no toan rut tro len.

Nhung tri qud roi! Con cd bong phdng md theo, tdp manh. Thang Kim ngo do la

con trang. Cd Ion bang cot nha, vay xanh, vay trang theu tirng vdng ngoi len khdp

thdn minh. No moi, cd Idn sdt day, loi nhanh. Bdy cd con hdi ha di chuyin theo me,

hang tram con lam tarn nhu rdc cudm day mat nude, mat dang trong bong mat

dang kia. Bd sdng im lim, mat nude thdn thd trd lai bong dang hiin hoa ciia cdy coi

mpc sdt me bai: bong virng budng thong xuong tirng xdu chudi huong, chen Idn, noi

tiip nhau tirng buc manh manh. Nhanh virng kho can, la vdng rung nhu mat han.

Doi dot non nhu len, mong min, chua nhudm dugc mau xanh vi thiiu nang; d xa,

trong nhu nhirng canh budm khong Id dang phap phdng, ngira ngay, chua ddu yen

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

24

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

chd la da muon bay. "(Huong rirng). Thien nhien hien hoa den the, tha mong den thi trong mat con nguai. Ve u am kia khong lam mat di cai net tru tinh von co cua nai day. No cang ngoi sang len duai doi mat tinh tuang cua con nguai ma truac het la sir cam nhan tir nhung tarn h6n lac quan yeu lao dong, yeu cuoc song nen bam tru noi nay chong chgi voi mgi dieu kien kho khan nhat.

Nhirng con nguai dau tien di khai pha da bat dau mot cuoc hanh trinh ma ngay nay chiing ta ggi do la cong trinh khai mo vi dai ciia cha ong ta tren manh dat nay. Dan dan, con nguoi cang gan bo vai moi truong tu nhien cang nhin thay ro dang sau bo mat du doi nhu muon nult chung con nguoi la ca mot nguon tai nguyen d6i dao ma chua tirng dugc ai khai thac. Nhan thuc dugc gia trj ciia tiem nang hap dan do, con nguai da bo qua nhirng nguy nan ma hg tirng chung kien ma bat tay vao cong cuoc lao dong ve vang. Dong thai Nam bo trong mat con nguoi ciing tra nen hiln hoa hon, gan gui hon trong dai song lao dong. Nhirng anh nhin lo sg va xa la gia day da dugc thay bang sir cuon hut cua mot nai ma thien nhien rat doi trir tinh va quyln ru. Nam bo xua la mot buc tranh mgc mac hoang vu nhung khong kern phan hap dan. Nhirng con nguoi vira dat chan den day lap tuc bj cuon hut ngay boi net binh dj ciia no, dac biet la canh sac cua rirng Nam bo. Do la mot khong gian xanh urn nhu' mot dai lua dan trai, la ket qua cua sir hoa quyen cua dii thu cay co, trong do co nhung loai thuc vat dac trung ciia rirng Nam bo nhu: vet, duac, tram, mam... Thi giai thuc vat ciia nai day vo ciing da dang va phong phu. Rirng a Nam bo la rirng U Minh dugc chia ra thanh hai khu vuc U Minh Thuong va U Minh Ha. Dat rirng vai nhung loai thuc vat nai day tao nen mot dang dap mugt ma co sue hut la thuong. Canh rirng dugc dan trai voi du loai cay coi mgc chen chut nhau, tao nen mgt tham co xanh um mugt ma phii kin tan chan trai. "Bd ba "mam, dude, tram, " dugc vi nhu ba ngudi ban Idn cd cong di md ddt, khdn hoang song hanh vdi ngudi dan Nam Bd: "cdy mam " la ngudi Idn biin, di tien phong md coi tao ddt; "cdy dude " theo sau cdy mam di giu gin ddt mdi, dan di torn cd, "cdy tram "tiip sau cdy dude, nhu ngudi. Khu rirng U Minh (U Minh Thugng, U Minh Ha) ndi tieng, manh ddt "khi ho cd gay" ndy van dang tirng ngay phat triin, di lam

nen viec Idn. " [ 27; 54]

0 Nam bg, thuc vat con co ca loai thich nghi dugc tren mat nuoc, do la loai luc binh sing troi noi tren khap cac con song Nam bo. Tir kenh rach cho din nhirng song Ion, nguai ta luc nao ciing bat gap hinh anh nhung gie luc binh troi tan man tren song. Loai thuc vat dac trung cua cac dong song Nam bo nay mang mot ve dep binh dj. Hinh anh luc binh troi la tha theo dong nuac, ggi cho nguai ta mot khung canh tru tinh tha mong. Va cii nhu thi, tirng gil luc binh lai troi lung la vao cau

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

25

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

chuyen ciia Son Nam. "Xir minh gdn biin, gap nude man, luc binh chit, d day nude ngpt. Nhiiu ngudi keu no la sen Nhut Bon, nghe ddu no trdn qua nude minh hdi bao lut nam Thin, ngudi ta thi ndi Tdy dem qua di trong lam canh cho dep mat. Ldn hdi,

no sanh sdi ndy no trdn dong, trdn muang. " (Vet luc binh)

Song chan hoa giua thien nhien, nguai dan lao dong co dieu kien quan sat hit mgi khia canh ciia no. Thien nhien Nam bg hien len that gan gui den muc binh dj. No co thi mang din cho con nguai ta cam giac choang ngop nhung cung co the khai len cho tarn h6n sir thoai mai thanh than nhu dang dung truac mot buc tranh thuy mac. Khi ky, bao nhieu vat va cue nhgc, bao noi thang tram xuoi ngugc duong nhu tan biin, nhuong ch6 cho sir binh yen cua tarn hon nguoi truac cai duyen dang mugt ma ciia viing dong bang phu sa mau mo. "Nha nghi si ndi rang hi gap bdng dep, nhuy ngpt thi con ong bay trd vi d, bdo cdo suu tinh vdi dong loai bang mot dieu vii, tire la nhdy miia. Nho dieu vii do ma bdu ong xum nhau tim hoa, hut nhuy. Dep lam sao! O ong toi md md nhu trong phdng ngu. Con ong khieu vii trong bdng

md. Khieu vii la each ndi chuyen tarn tinh cua loai ong. Cd nha thi si cho rang sap ong la kit tinh cua bao nhieu huong hoa trai ddt. Trong vu tru,dep nhut la hoa. Nhuy hoa dugc loai ong hut vi, tao ra chat tinh khiit, ximg dang cho chiing ta... xe

lai chti) chiing ta lam cdy den sap di doc sdeh hodc ciing vay thdn thanh " (Cai to

ong).

Nhac din moi quan he gan gui voi thien nhien khong the khong chii y den nhung dieu kien thuan lgi da lam cuoc song con nguai tra nen phong phii han. Viing dk Nam B6 mau mo duai ban tay gay dung cua con nguai da tra thanh nai dk lanh chim dau, dat dai phi nhieu. Nhirng san vat trong thien nhien bat dau dugc khai thac va tan dung. Qua trinh lao dong can man da giiip cha ong ta tiep can vai thien nhien. Nha vay, hg biit nam bat nhirng quy luat van dong ciia moi truong ma co nhirng each tranh thien tai hay thai tilt trai miia. Song trong long thien nhien rgng Ion, dac biet la Rach Gia va Ca Mau, hai noi dugc xem la co dja hinh hiem tro nh4t Nam bg cung la hai dja danh gan liln voi nhieu san vat nhat ma thien nhien da din tra cho cong sire lao dong kho cue. Day la mot nai hoi tu cua biet bao sinh vat quy hiim cua rirng da djnh cu tren manh dat nay tir biet bao the ky truac nhu torn, cua, riia, ran, ca, luon, chim, ong mat...Thien nhien nai day cang sam uat, cang tim an nhiiu tai nguyen ma ngay ca con nguai cung phai sung sot: "Doi ba tram con riia du cd, dii loai, dang coi de len nhau, chen ldn nghe lop cop. Con thi ngd ngira, khoe cai yem vdng ludm, bon cang ngoe ngudy boi trong khong khi. Con khac cd gdng qudo vao vdeh ho bdng say, lii cd dai nhdng, miing ha rpng, thiiu rang giong nhu mo chim. Loai riia nap thi e then, khep cai yem lai, giau kin ddu cd vao trong

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

26

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

mai, giong nhu mdn do ngon cat ky trong cdi hop bang xuong "(Cam bat riia).

Khong chi co the, nhirng san vat san co trong thien nhien rat doi dao va phong phii,

luon hien huu xung quanh phuc vu dai song con nguai. Hg tra nen giau co theo

diing nghia cua nhirng con nguai yeu lao dong cai giau co cua thien nhien dem lai

cho con nguoi nhieu niem vui giua cuoc song thanh ban. " Nam Hinh nhin ky: lu ba

khia no qud dong nhung hiin hau lam sao, khong quo cang ngdn ddu len ma kep tay ke khac di tu ve. Han nira, chiingphan chia tirng cap, con di sau rdn chay hon

con trudc. "(Ngay hdi ba khia).

Sir giau co do khong phai the hien bang vat chat hay tien bac ma la cai giau

ciia nhung con nguoi dau tien chiem linh viing dat hoang so va nguon tai nguyen d6i dao ciia no. San vat khong nhung tru phii duai nuac ma ca trong khong gian menh mong, khoang trai ciia nhirng loai dong vat co canh. "Viing Rach Gia, Ha

Tien ndi danh la noi tap hgp nhiiu sdn chim, ciia troi ddt danh rieng cho. Tir vdm den ngon sdng cdi ldn, bao nhieu la sdn: sdn Cdi Nude, sdn Thdy Quan, sdn Thu

Nhut... Dd la chua ke may sdn a giua rung ma chua ai budc tdi. Tirng viing rpng chung muoi ngdn thuoc vudng, tu tap hang van con chim ldn. Chung no sanh sdi ndy no, tao lap mot thi giai rieng biit ndo nhiit, d khdp canh cdy vd mat ddt. Dan chiing keo din cac sdn chim nay di bat chim, nho long ban cho ghe buon tir Hdi

Nam din, hp mua ve de kit quat. Ta cd thi chia hai loai chim: thu lam d tren cdy vd thir lam 6 tren mat ddt. Lam d trin cdy thi cd chim chdng be, chim gia sdi, chim chd dong. Lam 6 dudi ddt thi cd chim bd ndng Id dang ki"(Thang chap chim vi). Nha van Son Nam da khac hga dugc viing dk mai khai pha dugc uu dai nhieu san vat. Thien nhien ban tang cho con nguai nhu mot sir den dap cong khai pha ma con nguai gan bo voi moi truong tir nhien va chinh phuc mgi kho khan gian kho. Yeu to do tao nen mot miln Nam xa xua gan lien voi ve dep cua nhung con nguai di khai pha va ciing gan voi hai hinh anh long vao nhau that mat thiet do la con nguoi vai thien nhien hoang so nhung lai gan gui gan bo vai con nguai nhu mot thuc the khong thi nao tach rai nhau dugc. Thien nhien Nam bg cang khac nghiet bao nhieu thi quylt tarn gan bo cua con nguai vai viing dat nay cang Ion bay nhieu. Va sir gan bo cua dat, cua rirng, ciia nhung con nguoi thiet tha vai manh dat nay lam nen mot buc tranh khai hoang dam da tinh nghia, thu tinh cam thiet tha sau nang ma tir nhung thi he truac, cha ong ta da nggi ca. "Hien ngang thay! Dep de thay! Hdi ngudi Viet ddu tien den viing Kieng Giang huong on Troi loc Nude ma khai pha Miin Mam... " (Thang chap chim vi).

Din voi truyen ngan cua Son Nam dac biet la Huang rirng Cd Mau va Biin cd Miin Tdy, chiing ta diu thay noi bat len hinh anh thien nhien da thanh, da sac, da

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

27

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

hinh dang. Ben canh ve hoang vu mgc mac an chua day nguy hiem nhu thach thirc con nguai con la mot thien nhien dep tru tinh mgc mac den binh dj luon gan bo va mang lai trong tam h6n mot cam quang dep ve Mieniiam cung nhu nhung an tugng vl mot miln dat mai dam da ban sac van hoa. Neu so sanh hinh anh thien nhien

trong truyen ngan cua Son Nam vai hinh anh thien nhien trong truyen ngan ciia Nguyln Tuan, nguai dgc dl dang nhan ra nhirng diem tuang dong va khac biet. Dilm gilng nhau cua hai nha van bang nhirng each thirc khac nhau, ciing ve len hinh anh dk nuoc trong nhung nam dau the ky XX, qua do the hien tam long vai que huang, y thuc giu gin nhung gia trj tinh than. Tuy nhien, hinh anh thien nhien qua ngoi biit ciia hai nha van nay ciing co sir khac biet ro net. Trong khi Nguyen Tuan thi say sua vai cai dep cao quy, luu giu nhung gia trj tinh than chi con vang bong thi Son Nam di sau vao nhirng nep sinh hoat doi thuang binh dj ciia con nguai

Nam bo.

2.2. Con nguxri Nam bo trong truyen ngan Son Nam.

Buoc vao the gioi truyen trong "Huong rirng Cd Mau" va "Biin cd Miin

Tdy", Son Nam nhu dan dat nguoi dgc den va tiep xiic voi nguai dan Nam B6 du

cac thanh phan, du nhirng tang lop vai nghe nghiep va thai do song khac nhau. Cac

nhan vat cua Son Nam nhin tir ngoai hinh la nhung con nguoi mgc mac, binh dj.

Nhung Ian khuat trong do an chua nhirng tam hon cao quy cua nguai dan lao dong

bam dat, bam lang. Sir tuang trg trong hoan canh song giua rirng thien nuoc doc da

lam nen net tinh each dac trung ciia nhirng con nguai dau tien di khai pha. Do la ket

qua ciia qua trinh lao dong sang tao khong ngirng nghi. Tir viec bien mot nai hoang

vu tuong chiing nhu khong the canh tac dugc tro thanh viing dat an cu lac nghiep.

Chinh hoan canh song da hun diic nen tinh each con nguai Nam bo.

2.2.1. Nhirng con ngu6i chiu thirong chiu kho, dung cam, thong minh va

sang tao.

Cha ong ta trong buoi dau di mo dat da phai chap nhan mot cuoc song thieu thin tram dieu. Lay sue nguoi pha tra ngai, tat ca dugc xay dung tren mot niem tin son sac va y chi vung vang. Truyen ngan ciia Son Nam, pham chat chju thuang chju kho dl thich nghi vai mgi hoan canh luon la diem nhan trong tinh each con nguai Nam bo. Son Nam noi nhieu va viet nhieu ve qua trinh chinh phuc tu nhien cua con

nguoi. Chinh sir say me lao dong, ham hgc hoi da giiip nhung nguai dan buoi ban so khai lap Nam bo them niem tin va nghj lire vugt qua nhung kho khan gian kho

ciia hoan canh song va ca thien nhien du doi nhat.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung 28 SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

Din vai truyen ngan cua San Nam, nguai dgc con thay dugc hinh anh cua nguoi nong dan chit phat luon gan bo vai moi truong lao dong cue nhgc du phai gap biit bao kho khan chong chat. Do la nhung con nguai binh dj chju thuang chju kho va hon hit hg yeu chinh cai nghi ciia minh. Tuy co phan ca cue nhung no tao cho con nguai nilm vui khi tao ra nhirng thanh qua bang chinh mo hoi ciia minh. Sir hang say ciia ong Nam khiln nguai ta phai nguang mo cai tinh than lac quan cua mot con nguai vui ve yeu dai: "Cdi ong gia nay mdi ciia khoi, dimg xay tir sdng den muoi gid dim ma khong nghi tay, sdc mat luon luon tuoi roi. Bat chap tit nhirt, ong ra nghi tir bua miing bdn, xay lua rdng ra tdi horn nay, ai can thi cu goi ong din cho vui nha vui cua" (Ong gia xay liia). Hinh anh ciia Ong Nam ggi cho nguai dgc mgt cai nhin moi vl nguai nong dan Nam bo chju thuong chju kho va luc nao ciing no nu cuai lac quan tuoi tan truac sir met moi kho cue.

Thong minh, sang tao am hilu thien nhien la mot net n6i bat trong tinh each nong dan Nam bo nhu mot pham chat hang dau cua nguai di ma dk da dugc Son Nam dl cap din nhiiu nhat. Ong da de cap din cuoc hanh trinh day gian kho ciia nhirng ngay di mo dat ma muln ton tai va sing sot dugc trong hoan canh kho khan nhu vay, con nguai phai co mot sue manh tinh than dang kl, do la sir gan da, dung cam, thong minh va day sang tao cua hg.

Con nguai din viing dat nay, khong chi co khat vgng chinh phuc thien nhien ma con thi hien su thong minh sang tao. Hg tan dung thien nhien va sing dua vao thien nhien. Hg biit lay nggc ong dl trj benh, biit tan dung san vat dl tao xa bong (Bdc vdt xd bdng), bat sau bai thuyln( Bat sdu rirng UMinh Ha),... Khi biet song gin bo cung thien nhien, ban than hg tra nen dieu nghe tai tri. Tu Co trong truyen ngan Rudng Ld Bom da nghi ra each lam ruong 16 bom va trong loai liia Xom Ma Ca. Nguoi nong dan lam liia kilu nay da phai tin thai gian. Tir ngay gieo ma din luc thu hoach chi tin co mot ngay ruoi: phat co mot buoi, gieo giong mot buoi roi bo do, bin thang sau din thu hoach, ton them mot buli nira, thi la co liia an : "Tu Co dung tren mat ddt- tire Id day nude. Nude cao ngang cd. Hai tay Tu Co cam dao, chim cd, chim goc dudi nude. Co ndi len tirng gii... Cd bi chat dirt goc trdi liu biu. Hai thdng nira, nude glut xudng. Cd da thui, trd thanh loai phan tot, rai day tren mat ddt. Hai thdng nira, tire la thdng Hai thdng Ba dm lich, trdi nang chdy. Vg chdng Tu Co se trd lai do, dot cd. Roi gieo lua gidng, loai lua Xom Md Ca tu luc gieo den luc trd bdng la bdn thdng" ( Rupng Ld Bom). R6 rang Tu C6 da lam dugc nhung chuyen ma nguai Phap phai chiu thua, vi Tu C6 da tan dung dugc moi truong song nuoc a day. Dq khai thac cac loai ca torn cho hieu qua, con nguai a day bang kinh nghiem ciia minh, hg nam dugc dac tinh cua thien nhien, quy luat ciia

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

29

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

dong chay nen hg thuang danh bat ca torn dat nang suat cao. Nlu nam dugc qui luat ciia thien nhien, tan dung dugc quy luat do thi con nguoi khong phai hao tin nhieu cong sue ma van co nguon lgi Ion. Dilu nay da dugc Hai Ty chiing minh cho Hong thay trong truyen ngan Con cd chit dai. Do la H6ng va Hue - con Hong, cii viec boi xuong cap hai ben bo thay ca noi la cii vol len. Boi Hai Ty nam dugc quy luat cua thien nhien va tan dung tit quy luat ay. Do la luc "cd nude ngpt gap luong nude man tir ngoai bien chdy trdn vao xdi xd, chung chay khong kip, cay mat nen ndi Id

do tren mat nude" {Con cd chit dai).

Trong Mot cuoc biin ddu, Son Nam mieu ta mot canh dong ngap tran nuoc: nuoc menh mong, nuoc day dung dung, nuoc ngap lenh lang. Din noi, con nguai chit khong co ch§ chon. Trong canh ngo do, con nguoi Nam bo nay ra each each bo xac nguai chit lai, neo a day ruong. Dgi nuoc giut moi hit xuong dem chon: "Viing rupng sa nay cd khac! Bd bin d tdn chan trdi, nude tuy can nhung cd thi giit ngudi, nan nhdn ddu loi gioi, vugt nam bdy ngdn thuoc ciing khong tim dugc mot can nha sdn, mot ngon tre ma nuong tud\ Mot cuoc biin ddu). Trong truyen ngan Vet luc binh, ta thay Dieu va Lao Ngugt cheo xuong gap con gio ngugc. Dieu cl gang cheo nhung xuong duong nhu chi dung lai mot ch§, do sire gio can lai : "Gid thdi mdi luc cang manh, nude chdy xuoi nhung gid ngugc. Trin sdng Cdi Ldn, sdng ddy len, bd vdi, bpt trdng xoa, nhu ngoai biin khai (...) Mdi mdi cheo cd thi dua chiic xudng ludt tdi nam bdy thudc, nho nude xuoi, nhung sire gid can lgi qud manh, mat nude ghd ghe, doi khi sdng dap manh vao mui... chiic xudng nhu dimg mot chd\ Vet luc binh). Trong hoan canh nay, Lao Ngugt da nghi ra each: chat cay ban to, roi cot mui xuong vao goc ban, ban troi di thi keo theo chile xulng, khoi phai cheo chlng, chi can cam lai thoi : " ... gap nude xuoi md gid ngugc thi ta "chay budm dudi nude". Cdy ban nay trdi, keo chiic xudng, no la mot canh budm "( Vet luc binh)

Con nguoi da tac dong vao moi truong tu nhien theo huong co lgi de phuc vu cho doi sing, doi khi hg co nhirng sang tao thong minh din khong ngo. Ba con trong nggn Xeo Ban da biit tu dung nhung nguyen lieu thay thi san co a nai day vao viec nau xa bong, khong thua kern gi loai xa bong ciia ong bac vat X: "Nude tro cdy mdm, ddu dua va nude lanh trdn trong chdo, bat len bip. Ho ngdng xem kit qud. Nhdm chung xd bong cd the dac, ho cho nhiiu vai gipt tren gidy hut thudc. Nhung la thay! Khi do ra khudng, xd bdng chi dac lap mat, lap dudi long bdng toan nude tro man ddng... Thi la vdi ngay sau, mdi ngudi diu cd mot ong thuy rieng

biit" (Bdc vdtxd bdng).

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

30

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

Trong truyen ngan cua Son Nam, hinh anh ong Nam Hen, chii Tu Due, ong Nam Tu, ong Hai Chay la nhirng nguoi am hieu thien nhien, am hieu ca cac tap tinh cua cac loai thu du. Hg biit rat ro rang a vung U Minh ha "din mua ndng han rirng kho, sdu khdiphdi trd ve sdng Cdi. Trong rirng cd san nhiiu ao, nhiiu lung, sdu cu gom vao do ma lap can cu, sanh con de chdu nam nay qua nam khac", "cai ao Ion uac mot cong dk, ben ba duai nuac toan la lau say, day coc ken. Sau noi len, chen vao buc tranh mau xanh ay nhung vet den chi chit: con thi nam dai nhu chiec xuong luong, con thi dang hai chan truac ma vach say, ngong mo xeo len trai nhu hgng siing than cong dai bac. Biit co nguoi din quan sat chiing van diem nhien suai nang, bat ca" {Bdt sdu rung UMinh Ha). Ong Nam Hen tir Rach Gia tai, bang sir am hilu thoi quen va phan ling ciia loai sau, ong da bat sau nhu mot nghe thuat: "Lira chdm vd say de, ede ken xung quanh...chap sau, bi khoi bay cay mat, ngdp tho phan thi nude sdi ndng, sdu bd lin rung theo con duong dao san hdi nay. Tire thai, ong Nam Hen chay lai, sdu ha miing hung hang doi tdp ong, ong due vd miing sdu mot khiic mop, sdu tdp lai, dinh chat hai ham rang, nhu minh ngam cue mach nha qud ldn muon hd cho rpng de nha ra cung khong dugc sdu bi khiic mop khoa miing, con cdi dudi dap qua dap lgi. Ong Nam xdeh cdy mac nham ngay lung sdu ma xdn nhe nhe di cat gdn dudi. Dudi sdu bi Hit, thi Id minh yen tri, lay day ede ken trdi thuc ke hai chdn sau ciia no lai, chua hai chdn trudc di no bai tiip vdi minh" Dan lang Khanh Lam ggi ong la nguai ky tai, vi ong di bat sau bang chiec xuong ba la, tren do chi "cd mot Ion nhang tram vd mot hu rugu". Rieng ong thi khiem ton cho

rang "toi khong cd tai gi hit, chdng qua la biit muu meo chut it".

Ciing vai viec van dung tii da cac tiem lire san co. Nhung de vugt qua tra ngai va sinh sing a mien dk mai day thu thach nay thi dieu dau tien doi hoi a con nguai la sir dung cam doi khi din lilu linh truac nhung moi hiim nguy de dga tai tinh mang. Mot trong nhirng net tinh each dac trung ciia con nguoi Nam bo la sir dung cam. Cha con chii Tu Due da dam can dam dung ra lanh trach nhiem tieu diet con sau doi den hung ac nhat a Song Ganh Hao: "Di do cha con toi tri no. Miin la huong chirc lang giiip chung vdi trdm cdy tre lam be. Mdi thi dimg heo, cho. Dan "An Nam "xua nay bdt sdu khong can sung dan, hp bat sdu tir hdi Tdy chuua qua ldn kia! Phai la thu sdu nho toi ldn xudng sdng, bat len nhap nhdy cho ong coi

Su dung cam doi khi con nang len thanh nhung thu tinh cam cao ca cua nhirng con nguoi bam dat giu lang. Hg chang sg cuong quyen the lire ma tir nhirng con nguai binh thuang nhat lai dam dung ra chong tra lai giac Phap m§i khi to quoc bj xam hai. Nguoi dan nggn Xeo Ban da gac lai cong viec nau xa bong vao cuoc

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

3;

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

chai" (Sdng Ganh Hao)

Dgc diem truyen ngdn San Nam

song dai thuang, "hp phai lo chuyen khac cao cd hon " (bdc vatxa bdng) do la hoa vao cong cuoc khang chien truong ki cua ca nuoc. Long dung cam con dugc bieu hien qua nhirng hanh dong thilt thuc, cuu giiip nguai luang thien, ra tay tieu diet cai ac. Tu Hiln sau khi nghe dirt lai cha con co gai bj danh cuop lien noi va hanh dong ngay khong chut nghi suy do du: "No di huang ndo? Ddu roi? Toi bat tui bdt

luong nay dem vi lap tire cho ong coi. Tire thoi budm mui va budm lai xd ra. Tay

anh xiit day leo thugng. Ghe phdng nhanh tdi. Khong mdy chut, da thdy mot ddm

Dung cam, quylt doan, thong minh, chju thuang chju kho la mot net dep trong tinh each cua con nguai mien Nam. No co tu thua khai lap dat dai va luon dugc kl thua phat huy qua moi the he va tro thanh nhung dac trung ca ban nhat trong tinh each con nguai Nam bo.

2.2.2 Nhirng con ngirdi trong nghia khinh tai, boc tnrc thang thang.

Vung ddt Nam bo thai ki dau khi nguoi Viet vira dat chan den day, thien nhien da danh cho hg nhung thu thach khac nghiet nhat. Con nguoi von da nhin

nhan dugc noi day la mgt nguon tai nguyen doi dao nen tir som da biet doan ket lai vai nhau cung khai khan day lui kho khan. Ban dau den day chi la nhirng ca nhan rieng le, dan cu thua that it 6i nen hg luon ma rgng vong tay don nhan them nhirng

nguoi ban mai den day cung tim phuang sinh song.

Dong bang song Cuu Long la vung luong thuc trgng diem ciia ca nuoc, viec

den trudc mat" (Dang Canh budm den).

khai thac da som tac dong vao y thuc va tu tuang ciia con nguai.Trong qua trinh tim hilu can ke viing dk nay a mgi goc nhin dja li, lich su (Lich sir khdn hoang Mien Nam), van hoa (Dong bdng sdng Cuu Long hay Van minh miit vudn), dac biet la vl con nguoi miln Nam, nguai ta cang thay dugc net tinh each dam da chat Nam bg qua nhung nghia cu cao dep ciia hg trong doi song lao dong. Khi chat do toat len trong thuc tien khai pha gian kho va tinh than doan ket ciia nhirng con nguoi luu lac. Son Nam da phan nao boc 16 cai khang khai boc true cung nhu loi song ngay thang ciia con nguoi Nam bo qua cac sang tac. Trong cuoc song buoi dau kho khan chong ch4t gian khi, con nguai yeu thuang dum bgc Ian nhau, quy trgng nhau 6 nghia cii cao dep a dai. QuyIn lire va gia tri dong tien tuy co sue anh huong Ian nhung khong thi tac dong nli vao tam hon thanh cao cua hg. Trong truyen Con sdu cudi cung, ong Nam Hen la mot "tay cdu sdu bdc thdy" da giai nghe nhung nhan loi lieu than minh trong gan tac sinh tu ma giet con sau gia hung ac da an thjt dua con dau ciia cai ting Hy vao diing ngay cuoi. Trong khi nhung ong My cau sau

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

32

Dgc diem truyen ngdn San Nam

khac treo gia cao va kem theo dieu kien lay so vong vang ciia co dau thi ong nam

Hen tai hoi hang ky luong roi xin phep bat sau khong an mot dong nao.

Tinh than trgng nghia khinh tai dugc khai nguon tir nhirng nghia cii cao dep

Ion lao va tam long hao hiep truong nghia. No bieu hien len bang hinh anh cua

nhieu nhan vat trong truyen ngan ciia Son Nam. Nhirng mau chuyen gan vai lich su hay dai sing cua lao dong ciia nguai dan khai khan, trong do xuat hien nhung nhan vat bo qua cai nho be ich ky tam thuong ma huong ve nghia Ion, va nhung thu cao ca co y nghia hon. Trong truyen Sdng Ganh Hao, chii Tu Dire da dung cam giet con sau hung bao nhat khong phai vi tiln thuang hay chiic vu, ma co ly do rieng cho viec lam nguy hiim cua minh. Ngoai y nghia tru hai cho dan va viec lieu than bat con sau hung du nhat, nghia cii cua hai cha con Chii Tu con lam cho ong R6p, mot tay thuc dan a vung song Ganh Hao phai thay doi suy nghi ve nguai dan "An Nam" cung nhu hit lai khen nggi muln ban thuang cho tien bac chuc tuoc, nhung nhung thu do nao co nghia li gi truac mot tam hon thanh cao trong sang. Hanh dong tir chii ban thuang ciia chii Tu con thi hien mot net tinh each dep ciia nguoi dan Nam bo, do la tinh than trgng nghia khinh tai luon coi thuong vat chat chi mong song diing vai luong tam cua minh: "Vi ddt nude chd ddu phai vi danh lgi Sdch cd chu: "Kiin nghia bdt vi vd dong gid, lam nguy bdt cuu mac anh hung". Cong viec ciia

toi da lam trdn. Toi ao udc huang chuc lang minh cat mot cdi miiu Id, tho cdi ddu con sdu no. Bdt luan la sdu hay cop, he no hai minh thi minh giet. Hi giit dugc roi thi minh nen tho... " (Sdng Ganh Hao). NghTa cu cao dep cua con nguai Nam bo la vay. Hg khong chap nhan sing theo tilng ggi cua vat chat va chi chap nhan nhung nghia cu chan chinh a dai. Dam thach thuc vai thu rirng hung du, coi nhe mang sing doi dau voi hiim nguy nhung luong giu long trong sach. Ong Nam Hen cung chang tile tinh mang ciia minh ma tru di ke thu vira gieo tang toe cho gia dinh ong cai tong Hy. "Bdc ra nghi ldn nay Id ldn chdt ddu phai vi ong cai tong Hy ma vi li do khac. Neu tiec hai lugng vdng, ong cu mudn thg chdi tdi do md vai. md len.

Trdi ddt chung minh cho bdc" (Con sdu cudi ciing).

Tir tinh than trgng nghia khinh tai da san sinh ra nhung diem khac trong tinh each con nguoi Nam B6, do la tinh boc true thing thang doi khi den muc lieu linh ngang tang tao thanh mot cai "Toi" rieng ciia nhung con nguoi cuong true. Chii Tu Due voi chi huong rieng va lap truong vung chac khong nhung da chiing minh dugc ban linh cua nguoi dan lao dong ma con toat len pham chat dang quy, khang djnh ban linh va ca tinh rieng: " Chu Tu Dire mudn ndi thim nira. Chii mudn vi phan minh nhu mot cd hon bi sdu an thit, hdm rai sdng vdt vudng trong don nay nhu song tren lung con sdu doi den no. Khong kheo, thiiu khi phdeh ngang tang,

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

33

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

chu cd the bi ong Rdp quyin ru lam bip kiim lam " (Sdng Ganh Hao). Nhung con nguoi nhu chii Tu Due chap nhan mot cuoc doi lao dong vat va ma khong loi than than trach kho, Hg dam sing hien ngang truac khi phach lam nguai cua minh khong hi khilp sg truac bat ky kho khan nao. Trong truyen Lu tre chdn trdu vi bat binh voi viec ong Huang ca chen ep nen thang Kia da bay muu de ong Huong ca phai xoa ng va buon tha cho diia ban cua minh. Va con nhieu truyen ngan khac cua

Son Nam xuat hien nhung con nguoi "song dep" voi tinh than nay.

Hon thi nira, bin chu "trong nghia khinh tai" con dugc the hien a pham vi rgng hon. Ciing vai y thirc va tinh than doan ket, no tro thanh diem tua cho nhirng nghia cii cao dep va long yeu thuang gan bo gitra nhung con nguai xa la voi nhau. Diing vai truyln thing "la lanh dum la rach", hg cuu mang nhung nguai ciing canh ngo, dli dai bang thai do chan thanh va het long giiip do. No con dugc bieu hien qua long hilu khach ciia nguai dan, dem tat ca nhung gi co dugc ma thiet dai khach, khong pho truong, khong cau ky, khong vj lgi ma chi vi tinh thai do song chan thanh quy mln Ian nhau. Nhung ylu to do da dan dan gop phan tao nen net doc dao trong tinh each con nguoi Nam bo. No dugc cha ong ta hun diic tir xa xua, luu truyln dan qua cac thi he va den tan ngay nay no van con giu nguyen y nghia.

2.2.3. Nhirng con ngirdi yeu nvt&c nong nan.

Yeu nuoc vln la truyln thong ciia nguoi dan Viet Nam. Tir thua xa xua, long yeu nuoc da tham nhuan trong huyit quang cua moi con nguai. Trong che do phong kiln xua cu, quan niem quyen lire ciia vua la toi thuong, lai cua vua ban truyen la tuyet dli, khong dugc phan djnh diing hay sai, tu tuang "trung quan ai quoc" dugc dua len hang dau, trung voi nuoc la trung voi vua. Trong nhirng trang su ve vang ciia dan toe Viet Nam, moi khi to qulc lam nguy, lai co nhung bac anh hiing xa than ciiu quoc, hinh tugng do di vao van chuong bang nhung cau chuyen co, nhung truyln thuyet anh hiing nhu: Truyin thuyit Thanh Giong, Trong Thuy Mi Chdu, Phu Dong Thien Vuang, Hung Dao Dai Vuong... Va den ngay nay, long yeu nuoc da dugc bilu hien bang tinh than doan kit, y chi, va nghj lire manh me mang lai chien thang ve vang trong hai cuoc khang chien chong Phap, va chong MT. Viing dat phia Nam Viet Nam dugc xem la viing dong bang giau co va tru phii vai nhieu san vat da thu hut su chii y ciia ke thu xam lang. Tir sau khi MT nhay vao va chiem Nam Ky, chinh sach cai trj tan khoc va viec khai thac blc lot trang tron ciia chiing da gieo rat biit bao tang thuang len vung dk thanh binh nay. Va chinh tir doi song gian kho trong canh d4t nuoc bj chia cat, ma long yeu nuoc trong moi con nguoi dugc bgc 16 ra va nang len thanh y chi quat cuong khong khuat phuc truac ke thu hiing manh.

Nha van San Nam da khac hga mgt each dac sac nen hinh anh con nguoi voi nhirng

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

34

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

pham chat yeu nuoc nong nan. Ong huang ca Binh quyet tam bam dat bam lang,

khong khuat phuc hay bo chay truac ke thu, ma ngugc lai con to ro thai do hien

ngang khi phach khang djnh lap truong virng vang cua minh: "Trin vdch tuang,

mdy hang chii kha to, viit bang than bip: "Viet Nam doc lap", net chit- nguich

ngogch. Cd le bon linh phap thdy mdy chir kho thuong do nin ban lap tire, khi canh

su vong kiem soat ciia ke thu, nhung con nguai yeu nuac ay van hang say hoat

cua vira md. Chung cho rang qudn thu dang tru trong nha " (Con ngua ddt). Duai

dong each mang mang trong minh niem tin chien thang.

hanh dgng cu the. Tu Hien ban dau da song voi khat vgng tu tien, nhung ve sau

Trong Dang Canh budm den, long yeu nuoc nong nan dugc the hien qua

dong cao ca hon viec thoat li coi tuc. Do la nhirng nghTa cu anh hung ciiu nguoi

thoat can hoan nan, la duong roi "Luu Thuy" co chiic vj "chat dau Tay", hanh dong

ciia ong Tu Hien gan lien vai tinh cam yeu nuoc nhung no khong phai theo kieu

nhung nguai an sT ma no huang con nguai tai hanh dong thiet thuc hon de gop siic

nhan vat nay tro thanh thu lmh ciia mot dang phai giua dai thuang vai nhung hanh

mon ciia minh vao cong cuoc chung: " Noi thiet vdi ba con, tdi mai danh dn tich,.

Hdm nay tdi phdi ra mat. Niu ngdi i d nha, khong ai lam gi, nhung tdi cam thdy

nhuc nha nhu thiiu mdn ng gi doi vdi trdi ddt, niii non. Niu xet tdi cd tdi, anh em

cii giit tdi di te cd. Bang khong cho phep tdi truyen lai bi quyit nhiim mau ciia

duong Luu Thuy ma thdy tdi day tdi hdi nam muoi nam truac. " (Dang Canh budm

sat da truac to quoc, quyet tam danh Phap khoi ba coi nuac Nam: " Thdng Hai nam

den). Khi tinh yeu nuoc rieng le a moi ca nhan ket hgp vai nhau tao thanh mgt y chi

1946, cd tin Tdy trd lai chiim gdn tdi Rach Gid, chiing nhdy du xudng bien giai Viet

Mien gdn niii Sam, Chdu Doc. Dan chiing sue sdi cam hon tap trung lai ngon Cdi

Bdt di bay miru ki. Cd din trin ba muoi ngudi thanh nien tinh nguyin di bdt sdng

bon Tdy nhdy du d each xa que nha hang hai tram cdy so. Hp thiit lap mot ban thd

to quoc giira rirng, lay ciii trdm dot the cho trdm huang vd mugn mat bat di lam

dinh dong. " (Dang Canh budm den).

Trong nhirng mau chuyen ciia Son Nam, co nhung con nguai doi khi cii

mang mot noi buon the sir triu nang. No am Tmai trong long nhu mot noi dau cho

dat nuac. Tuy song xa lanh tran tuc nhung ong Tir Thong van khong an phan vai

nhu ong mang nang mot niem ban khoan, mot noi dau Ian truac To quoc khi giac

trang sang nuac "An Nam" ma minh thi siic yeu tuoi gia, khong gop dugc chut gi

cho dat nuac: " Mot ndi buon len vao tam nao dng Tir thdng. Ong nghe gid thoi bdn

cuoc song nhan ha ma van ngong trong lo lang cho the sir nuac "An Nam". Duong

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

35

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

bi, Ignh lung. Luong tri nhu rue sdng, nhac nha ong mot mdn ng gi doi vdi dong

Dgc diem truyen ngan San Nam

bdo, giang son. Khong giiip nude dugc thi it ra ong cung can biit nhung gi xay ra dau buon trong nude. Cdy cd cdi. Nude cd nguon. Chim cd to. Cd cd hang. Doi mat gid ciia ong Tir Thdng ngdn ngo nhin mudn lap sdng con. Chdn trdi u dm, mdy dam mdy tang bay thdp la da... Ong ho then, tiii bdy phdn minh khong bang con do quyin dim he kiu khdc khodi" (Hon Co Tron). That vay, long yeu nuac dugc hung diic va da an sau bam rl vao trong mau tim con nguoi. Bat ke tuoi tac, sang hen hay nghe nghiep, nguai dan Nam Ky nay da nang long yeu nuac len thanh quyet tam chung " Plutdt la mort que la honte ", hay "Hinh tho tir bdt tho nhuc. " va nhu mot lai khang djnh bat diet "Da xdm vao da thit roi lam sao boi xda dugc (Dang xam

minh).

Nhin chung, long yeu nuoc trong cac cau chuyen ciia Son Nam khong bieu hien mot each true tilp soi nli bau nhiet huyet ma no an sau vao tam thiic cua con nguai, bang nhung noi ban khoan the sir, qua nhirng cau hat doi, nhung cau ho, cau tha " r4t Nam B6". Va long yeu nuoc thuang noi la yeu to quan trgng nhat lam nen hai cuoc chiIn thang ve vang ciia dat nuoc. Khang dinh sir doc lap thong nhat to qulc dk roi ciing chung tay xay dung non song giau dep. Do dieu kien sang tac cua cac nha van thai ky nay nam duai sir kiem soat gay gat cua ke thu, nen cung nhu nhirng cay biit khac, nha van Son Nam chi co the chuyen tai tinh yeu thiet tha doi voi to qulc mot each gian tilp vao nhieu mau chuyen ngan nhu "Dang Canh budm den", Hon Co Tron, Con ngua ddt... Hiln hien sau nhung tac pham do la tam long yeu nuoc sac son nhu mot dau an Ion trong tam hon nguai Nam bo noi rieng va con

dan dat Viet noi chung.

2.3. Nhirng hinh thirc sinh hoat van hoa - van nghe.

"Van hoa la toan bp nhung gid tri vdt chat vd tinh than do con ngudi sdng vd sdng tao rci\ That vay, trong nln van hoa rat doc dao, da dang va phong phii cua cong dong cac dan toe Viet Nam thi m6i dan toe, moi vung mien lai co net van hoa dac trung rieng. Nam bo tuy la vung dat to tien ta mai khai pha hon 300 nam, nhung van hoa ciia virng dat nay bat nguon tir be day lich su 4000 nam van hoa chung ciia dan toe Viet Nam. Nhu da biit, thi he nguoi Viet dau tien din day khai pha la nhung cu dan din tir khap cac vung mien ciia to quoc. Ban tay con nguai da lam nen nhung dilu tuang chung nhu khong thi. Do la ca qua trinh ky cong lao dong, con nguai da khai hoang rirng ram, phat co dung lang bang biet bao mo hoi xuong mau. Nhung kho khan do khong lam lung lay dugc y chi con nguai, hg van bam tru tren manh dat hoang vu elng coi nay vai hi vgng bien no thanh chon co the an cu lac nghiep va giu* vung nilm tin sac da nhu vay cho den khi co dugc chon dimg chan ly tuong. Hg din tir nhung miln dk khac va gap nhau cung chung mot ly

GVHD: Nguyen Thj MyNhung

36

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

Vai suy nghT nhu vay nen vira gap Nam bo. Do la dan luu tan tir khap noi do don ve

nen xay ra hien tugng giao luu va pha tron cua nhieu nen van hoa khac nhau, dan

dan trong qua trinh djnh canh djnh cu da hinh thanh nen nhung dac trung trong doi

tuang la tim mot cho de on djnh cuoc song, khong con canh bap ben troi noi nua...

Nam.

2.3.1. Phong tuc tap quan va le hoi.

Van hoa Nam bo dugc hinh thanh tren mgt vung dong bang song nuac va su

pha tron cua tap the nguai sinh song va lao dong. Hg la nhung nguai xuoi ngugc tir

khap mgi mien do ve day khai pha, trong do phan Ion la nguoi Viet, Khame, Cham.

Hoa... hg mang theo nhung dac trung van hoa cua minh den voi viing dat nay sinh

song, va cung tir do viec giao luu pha tron giua cac nen van hoa dien ra. Trong doi

song cua cong dong nguoi dan Nam bo, van hoa tam linh dugc bieu hien qua nhung

tuc le tho ciing cua nguai dan. Tuc le tha ciing la bieu hien cua ling xu xa hoi trong

the giai tam linh ciia nguai dang song. Do la each ma ong cha ta luu giu truyen

thong van hoa dan toe tir bao doi nay. Trong truyen Miiu Ba Chua Xir, San Nam da

song tinh than cua con nguai Nam bo, lam nen net doc dao trong van hoa mien

dung len mot sir that dang sau viec tho Ba Chua Xii la sir that hai hiing ve cai chet

viec giu huang khoi a ngoi mieu: "Dim do, vi nha tdi ngii khdng yen. Sau rot, tdi

cua mot tap the nguai, qua do hien len mot tam long biet on nguon coi thong qua

keu goi ba con loi xdm cat mot cdi miiu. Huong chuc hoi ti hdi tai sao lai cat miiu

ma khdng xin phep; tdi trd loi do la miiu thd Ba Chua Xir, ndo dam ndi su that, sg

minh bi budc vd tdi lam quoc su. Bdi vay chdu hiiu vi ddu md tdi giu nhang khdi d

miiu nay, vi sao d sdt Go Md Lan ma tdi khdng sg ma " (Miiu Bd Chua Xu)

Phong tuc tha phugng va ciing le xuat phat tir nhu cau giu vung moi lien he

dang song va nguoi da chet, giua con chau va ong ba to tien, giua the he hien tai voi

cac the he tien phong cua qua trinh khai pha. Co the thay trong truyen cua San Nam

tinh cam, tinh than, la sgi day rang buoc giua con nguoi voi dat dai, giua nguoi

co du cac hinh thirc tin nguong dan gian lam nen mot thu khong gian tam linh gan

to nghe.

bo vai dai song nguai nong dan nhu tuc ciing dat, ciing than, ma chay, gio tet, ciing

Khong chi la tha ciing to tien ma con la tha nhirng con thu du da tirng cuap

di sinh mang cua biet bao nguoi. Chii Tu Diic, da lam le ciing nhirng co hon chet

oan truac khi ra tay bat sau. Va sau khi chinh phuc dugc loai "chua te mien song

" Bdt lugn la sdu hay cop, hi no lam hgi minh thi minh giit. hi giit dugc roi thi

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

37

SVTH: Nguyen Thj Thiiy Hang

nuac" kia, chii Tu tinh cau huong chiic lang cat mot cai mieu la tho cai dau con sau:

Dgc diem truyen ngan San Nam

minh nen thd... " (Sdng Ganh Hao). Viec tho ciing do dugc chii Tu giai thich kem

theo sir tin tuang vao the giai tam linh, ma quy: "Phen nay tdi mirng vi ciru dugc

vong hon cua mdy ngudi da bi sdu an thit. theo loi tuc truyin: hp thanh cd hon,

sdng vdt vuong trin lung sdu. Ldn ddn cd hon no bi sdu me hope ne ddn dudng ddt

neo cho sdu di sdt hai ke dong loai. Bdy gid sdu chit, bao nhiiu cd hon da thanh

tha nhirng loai thu rirng hung du da di sau vao doi song van hoa tinh than cua nguai

thoi, cd thi tu do di ddu thia trd thanh ngudi luong thien " (Sdng Ganh Hao). Tuc le

nen pho bien. Nguai ta ggi la " Ong" de to thai do sg hai truac thu rung to Ion.

Trong truyen "Bat sdu rirng U Minh Ha ", dau an tam linh dugc the hien rat ro qua

tieng hat ciia ong Nam Hen.

dan Nam bo, khong chi tho ca sau, viec lap nen nhirng cai "mieu ong cgp" cung tra

"Hon d ddu day

Hon oil hon hdi!

Xa cdy xa cdi,

Ddu bai cudi ganh,

Hum tha, sdu bat,

Bdi vi that ngat,

Manh do chin cam,

U Minh do ngdm

Rirng tram xanh biicl

Ta thuong ta tiic,

Lap dan giai oan... "

Ben canh do, truyen ngan cua Son Nam con dem den cho nguai dgc su hieu

biet ve cac phong tuc dien ra theo diic tin ciia nguai dan chii khong theo kieu nhung

le hoi dugc to chiic djnh ky hang nam, do la le ciing co hon, nghi thirc ciing bai

ciing dugc nha van San Nam mieu ta truac khi ra tay bat sau: "Chu Tu rai hot no

(Bat sdu rirng U Minh Ha)

khap sdn vd trin mat sdng. Nhang den tda nghi ngiit. Chii ben danh len ba hdi mo. "

(Sdng Ganh Hao). Nguai dgc con thay mgt net van hoa tin nguong kha dac biet trong dai sing tinh than ciia nguoi dan Nam bo, do la nhung tuc le "cung nghi to " trong truyen Con Ba Tam hay tuc ciing "ddt dai vuong trgch " trong Bat sdu rirng U

Minh Ha... Ben canh tuc le ciing dinh, mieu hang nam cua nguai dan Nam bo con thi nhien tinh than hiiu dao ciia nhirng con nguai biet an nguon coi, luon nhin ve

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

33

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

qua khii va nggi ca nhung chien tich hao hung cua cha ong ta thua truac. Viec lap

ban tha tha ciing nhung dang anh hung da xa than vi nuac, bam dat giu lang da tra

thanh mot net doc dao trong van hoa ciia nguai dan Nam bo: "Vdi chuc nam sau, tin

rang ong Cai da chit, mdy dng ky lao trong xom ban bgc, mudn hun tiin cat ngdi

miiu nho thd dng" (Hai coi U Minh).

Son Nam la mot nha van am hieu nhieu le hoi mien Nam. Ta nhan ra sinh hoat

mot thua ciia nhirng nguai di dan Nam bo dugc song lai trong Huang rirng Cd

Mau. Sir khai pha boi mot lire lugng hung hau cong dong cac toe nguai Viet- Khame-Hoa-Cham da biin Nam B6 tir viing dat hoang vu dam lay som tro thanh nai tru phii, phong phii ve vat chat va da dang ve tinh than. Le hoi Nam bo di vao

truyen ngan ciia Son Nam gan lien vai nep song sinh hoat va la mot hinh thirc cua

tinh nguong ton giao. Son Nam da tai hien lai le hoi dua ghe ngo cua dong bao

Khame mot each het siic sinh dong: "Doan luc si ha ddm xudng khodt nude, nhip

nhang. Chiic ghe ngo phdng tirng buc roi ndi len cao khdi mat nude. Nude vang trdng xoa hai ben. Tiing con cang them nhat. Roi im bat. Luc dy ngudi ta thdy chu

phd huong qudn ndng cdy ddm lin cao khdi ddu, boi trong khdng khi... ".(Chiic ghe ngo). Bang viec khac hga khong khi huyen nao nhon nhip ciia ngay hoi va li giai sir tich ciia chile ghe ngo, Son Nam thi hien von kien thuc va sir am tuong sau rgng ve 16 hoi dac trung a Nam bo: "Hdi dire Thich Ca ngdi thiin ben bd ho giua rirng, ran Naga la thdn dc. Hdm dy mua to gid ldn, dire thich ca cam hda dugc ran. Ran ben qudn tron xung quanh vd ngdn ddu lin cao di che mua che mua gid cho due thich ca. Tu do vi sau, ngudi Mien khoit thdn cdy sao, theo hinh ran, hang nam boi dua

tren sdng di mirng miia nude ndi. "(Chiic ghe ngo)

Ben canh 16 hoi dua ghe ngo, truyen ngan cua Son Nam con tai hien len nhung 16 hoi rat g4n gui trong dai song tinh than nguoi dan Nam bo, do la le Ky Yen dugc to chiic hang nam dien ra trong khong gian dinh lang. Le hoi tao nen tinh doan kit trong cong ding. Muc dich la dl cau cho quoc thai dan an, thien ha thai binh, mua thuan gio hoa, mua mang boi thu. Ong Huong truong Neo trong truyen

Bire tranh con heo nha ba nam lien tiep ciing dinh mot so tien kha to nen le ky yen nao ong cung dugc moi ngoi vao mam tren tai xom dinh lang Thanh Hoa. Nguoi dan din tl le co thi tham gia hau het cac hoat dong le bai, vui choi tai dinh,

Hay trong truyen Ngdi mo chdn dung, le ciing dinh hang nam ciia nguoi dan Nam bo dugc diln ra trong khung canh nao nhiet: "Dim da qud khuya nhung bon trdi ta gdi lira con tu hop qud dong ddo truac sdn dinh lang. Nhu thuang li, cir mdi ldn ciing dinh, cdu an cho bd tdnh thi mdy dng ky lao bay ra cuoc thi thai do, hi ai dap trirng, dt ndi danh nhu con. " (Ngdi md chdn dung). M6i dip ciing dinh la nhirng

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

39

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

nguoi dan lai tap hop dong dii, an mac tuam tac de vui chai, tham gia le bai. Thai

do la mot cuoc thi dugc to chiic sau nghi thirc ciing dinh, day con la djp de nhirng

doi trai gai co the cong khai the hien tinh cam ciia minh vai nguai yeu. San Nam

mieu ta canh dien ra cuoc thi thai do rat chi tiet. Tir hinh anh nhung doi nam thanh

nCr tii di ben nhau cho den luc cuoc thi bat dau, mgi nguai deu ngung lai cac hoat

dong khac de nghe cau do. Viec giai do con la sir tranh tai cua nhieu chanh trai co

gai muon chiing to ban lTnh cua minh khong thua kem mot ai. Viec doi dap trong

cuoc thi cung dugc San Nam mieu ta rat sinh dgng: "Dd la cdi bdnh lai ghe. Bdnh

lai ghe lam bdng cdy kho, cd sgi ri, tire la khiic cdy md thien hg vin vao di bi lai.

Ong chii dai danh vao phen la mot diii: Bengl Ai ndy diu im lang, ban tdn thi thao.

Lai giai dap vira roi da gdn dung nhirng chua that dimg. Lai toan md miing, len

tieng. Cdu thai dy ndng da nghe vai ldn roi. Dip tot di nang chung to sir thdng minh

cua minh cho ngudi yeu biit. Nhirng tri qud roi. Cd thdng be ndi to: Cdy kho mpc

ri trin ddu, sdng sdu khdng sg, sg cdu bdc ngang. Xuat vdt dung... Id cdy cot budm.

Cdy cot cd mdy sgi day chdng d tren ddu, hi dung cdu bat ngang tin cot gai. " (Ngdi

md chdn dimg)

dinh mieu, le ciing dinh, nhung djp hoi he dong diic. Nhirng djp nhu vay nguai dan

Nam bo co the tham gia de sinh hoat tinh than, hoa vao khong khi cua cuoc chai de

quen di nhung gia lao dong vat va.

2.3.2. Cac loai hinh sinh hoat nghe thuat.

Dai song lao dong vat va va loi song chan hoa giua tinh lang nghTa xom da

hinh thanh nen nhieu loai hinh sinh hoat nghe thuat trong doi song tinh than ciia

Thai do la kieu sinh hoat tinh than dan da a Nam bo, no thuong dien ra a

nguai Nam bo. Dgc truyen cua San Nam, nguoi ta de dang bat gap nhirng cau ho,

khai len niem vui va sir thanh than tan sau trong tam hon nhirng con nguai da qua

cue kho vi lao dong. Nha nhung cau ho ma nguai ta gan gtii vai nhau han, thau

hieu va cam men nhau qua nhung y tii te nhj dugc gui gam qua gigng ho Nam B6:

dieu ly chua chan tinh que, nhung lang dieu tho ca da som an sau vao tam tuang,

"Ho cheo la biiu hien tap trung, diin hinh ciia hinh thirc sinh hogt van hda ddn

gian trin sdng nude. Nhdn ddn da biin sdng nude thanh nhirng thuy Id giao thdng

vd nhirng trung tdm sinh hogt van hda cho minh. Tren kinh rach, ghe chd gao, chd

cd cung la ghe ho, ghe hat. "[11; 60]

Trong truyen Con Bay dua dd, San Nam da long vao khung canh that tha mgng

dac trung ciia mien song nuac Ciru Long. O do co nhirng dieu ho doi dap giao

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

40

SVTH: Nguyen Thj Thiiy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

duyen cua hai con nguai xa la. Dieu ho tra thanh nhung loi to tinh that mgc mac

pha chut di dom nhung ciing la mot hinh thuc thu thach tai tri ciia doi phuang.

"Mdi cheo nhip nhdn:

- Dim khuya anh thuc ddu xem trdi;

Anh thdy sao nguyit bach, ngo xudng long rach, anh thdy con cd chgch no

loi do dudi

Nude chdy xuoi, con cd buoi no loi ngugc.

Nude chdy ngugc con cd nugc no loi theo.

Anh than vdi em rang so phan anh ngheo,

Diia tre ddu ddm danh deo vdi dua mun.

Gipng con Bdy lanh lot dudi theo:

Canh khuya em thirc day, em lau nia, rua dia don ban,

Tay em sang rugu chat, miing em hat mot doi cdu.

Tren lau kia cd tiing chuong danh rd, dudi nha viec trong di tan canh.

Em day lich su chi do ma di ddu nam bdy ngudi gidnh?

Gid nhu con cd kia d chg, da ai danh ndy mua.

Din khuc sdng vang , xudng ciia chdng tir tii dimg lai. Con Bdy ciing buon loi mdy

cheo... " (Con Bdy dua do). Chinh tir nhirng cau ho giao duyen da dua con nguoi din g4n voi nhau han, co Bay da cam men nguai khach la va chung thuy dgi cha. Dieu ho mgc mac tuong chirng nhu chi de lam quen nhung lai gieo vao long nguoi mot mli tinh son sac pha lan cam phuc. Cii the, co bay dua do cha dgi hinh bong ciia nguai khach la cho den culi doi va mang theo mot niem nha nhung khon nguoi mac du nguai thi da di xa, canh vat cung hoan toan thay doi. Qua chuyen tinh cua

Con Bdy dua do, Son Nam nhu muon ggi len trong long nguoi dgc bao cam xiic, bao mli tinh gan lien voi gigng ho nggt ngao dam da tinh nghTa cua nguai dan Nam

bo.

Khi noi din loai hinh sinh hoat van nghe dac trung a Nam bo, nguai ta lien nghT ngay din mot biic tranh thien nhien huu tinh ciia con nguai vai dieu ho doi dap giao duyen r4t tinh tii nhung day y nhi. Cai duyen dang mugt ma cua loai hinh nghe thuat nay la sir kit hop hoa quyen giua nhirng dieu ho mugt ma sau lang va boi canh song nuac tha mong. Hieu qua nghe thuat cua lang dieu nay dem lai cho con nguai mot sir cam thu sau lang trong tam hon. Va phai la nguai co mot tam hon tinh te

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

41

SVTH: Nguyen Thj Thiiy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

nhu Son Nam thi mai co thi cam thu dugc mgt each sau sac cai hay cai dep cua

" Tiin dua vi cua biin

nhung cau ho mgc mac gan gui ay.

Nhirnggipt nude Via nguon

Doi tdm hon cd tich

Nghe Idng sdu cd thdn

Dudi trdi mdy heo hut

Hoi vpng cd nuang theo bd tre bay viit

Dieu ho a theo nude chdy chan hda

Nam thdng da trdi qua

Ray rut mai ddi ta

Ndng mua miin cd thd

Phong suang mdy dp qua duongpho

Hgt bui nghiin minh nhd ddt que. [13; 81]

Dieu ho da di vao long nguai dan Nam bo tir biet bao dai nay. Cai am thanh quen thuoc ho.. .a.. .ay cii nhu the ma vang vgng ngan nga, thoi vao hon con nguai mot luon gio mat me sau nhung phut giay lao dong vat va. Khong rieng gi trong sang tac ciia Son Nam, dieu ho da som di vao van chuong Nam bo, dac biet la mot si cay biit vilt vl Miln Nam, trong do co Phi Van, mot nha van da van dung nhieu cau ho doi dap vao sang tac cua minh.

"Ho ho...d ngudi khdng quen ai

Nghe anh, em ciing mudn thuang nhiiu

Nhung hoa da cd chu, khd chiiu dg anh...

- Anh cheo xoa tay trd loi tire khac:

Ho ha...chim kia con thd the trin canh

Nghe em ndi vay, da khdng danh raphdn... " [28; 79]

Net doc dao ciia nghe thuat ho cheo Nam bo kit hop vai khung canh song nuac tru tinh cang ton vinh gia trj ciia lang dieu dan gian Nam bo. Do con la sir ket hop hoan hao giua tai tri, chat gigng, l!i ling dap nhanh nhen ciia con nguoi, tat ca hoa vao khung canh lang man nhjp nhang tren song nuac, tao nen mot biic tranh

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

42

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Ngm

thuy mac dam da ma cung that duyen dang: "Cd qua day, ddu vd tinh din each mdy di nira ho ciing phdi chu y den mot cdi ten, hope ndi diing hon la mot gipng hat: gipng hat ciia con Bay dua do. No xa la nhung quen thdn, dm dp. Khi cat len thi no cao hon tdm bay bdng ciia con cd, con vac, cao viit tdn mdy vi sao dim lap lanh, gipng dy luc buon trdm xuong thi nhu hoi gid xao dong cd dong sdng, chuyin rung mat nude ddu khi thuyin xa khudt. No trd thanh mot lap mil suang md do che lap bdng dangngudi hat. (Con Bdy dua do)

Ngoai ho cheo, thi loai hat hue tinh cung la mot hinh thuc sinh hoat van nghe kha pho biin trong doi sing ciia nguai dan Nam bo. Son Nam da khac hga dam net cung nhu thi hien sir hiiu biit sau sac cua minh vl mot thi loai ma ngay ngay khong con pho biin rgng rai: " Bin trai hat: "Vdng vang tiing ben tai, tiing ai nhu tiing con Diiu Thuyin? Anh day Id chdng Lit Bo kit duyin nguyin thud

xua" Ben gai dap: "Thiit xir nga chdng qua duyin gid. Lonhg tuang tu nhd din ban vdng. Thoi thoi anh dimg cd ndi loi thoi. Tu day, tdi vdi do, ke mot noi, ngudi mot nha..." (Vpc nude gian trang).

Song song vai hat hue tinh la hinh thuc hat boi. Am nhac va san khau la hai bo mon nghe thuat gan lien voi sinh hoat tinh than cua nhung nguai khai hoang lap ap, tir nhung ngay dau dinh canh, dinh cu hau mang lai nguon vui, nguon an ui, noi tilp tir dai nay sang dai khac. Hat boi a miln Nam phat triln manh hon va di vao dan gian rat sau. Phan Ion nhirng tulng hat boi cua ta trich a cac cau chuyen xua ben "Tau". Nhirng thap nien gan day, hat boi a Nam bo dan dan xulng doc do khong thi canh tranh noi vai dien anh, ca nhac va nhieu loai hinh nghe thuat. Nhirng va tulng xua tuy van hay chu dep, nhung day day nhirng co ngu kho nghe, kho hiiu khong phu hgp vai thi hiiu ciia ngay nay, tir do ma hat boi a Nam bo gan nhu suy thoai. Va cung nhu mot loi khang djnh: "Dang nay, ddn minh hdi do con ngheo Idm, rupng chua hit phen, dinh chua cdt, huang chuc lang chua cd. Bdi vay chi cd hat bdi la each giai tri doc nhat ciia nhung ngudi di khai phd mdi. " (Hat bdi

giua rirng)

Co thi noi hat boi la mot loai hinh van nghe doc dao, xuat hien tir rat lau ngay trong nhu cau sinh hoat tinh than ciia nguai dan lao dong: "Hat bdi d ndng thdn cd mdi truong rpng ldn, chdng nhung trinh diin noi cong cong dong due md ghe hat di sdu vao nhung vung ddt mdi khdn hoang phan nhiiu, hat bdi trinh diin trong nhung dip cung dinh, via bd, ngoai tinh each le nghi, con Id dip vui chai hao hung ciia ddn lang, nhdt Id cac cd cdu mdi ldn lin. Nha van San Nam cd ki chuyin

GVHD: Nguyen Thi My Nhung

43

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

ngay xua hat bdi da thuong trinh diin trong khung canh tren bd cop nam phuc, dudi sdng cd cd sdu vd ngudi xem chdng ghe vao giua vdng rdo can ngan ngira ac thu, ban dim ngdi nhin xem hat bdi dot dude diin xuat trin sdn giua canh rirng

tham u con nhiiu muoi mong" [23; 101].

Son Nam, nha Nam bg hgc da van dung nhirng hieu biet vao trang van lam sing lai loai hinh nghe thuat nay. Trong nhiiu truyen ngan cua minh, Son Nam da mieu ta canh ganh hat boi din lam huyen nao ca xom Khoen Ta Tung. Vai sir don tilp rat nhiet tinh va nlng hau cua dan lang, ganh hat cung da dem lai cho noi nay nhirng vo tulng hay phuc vu tit cho nhirng nguai thuang thirc. Canh chuan bj tiep don ganh hat dugc diin ra nao nhiet trong su tac bac cua mgi nguoi: "Xdm Khoen Ta Tung rdn rip con han Tit, suot ba bon ngay liin tiip hp dung rap, xdc npc dudi sdng. May anh chi dao kip mdi tdi vd ciing mirng rd, hp cdi do ra tiip tay. Nha cdt xong, bdy gid tdi lugt Igp Id, lot sdn. Ld dua mpc san dua me. Tram nhd cdy, d ddu md chdng cd, cu don vi lot thi cho sdn. Dim hat ra mat, vui qud doi la vui! Dao kip thi do mdo xanh do, ddu gidt long tri, ngdt hai ban chdn thiiu hia, thiiu hdi. Trong danh thung thung, ken thoi to ti te" (Hat bdigiua rung).

Doi sing lao dong vat va lam nay sinh nhieu nhu cau giai tri van nghe, ben canh ho cheo dli dap, hat hue tinh, hat boi, truyen tho con xuat hien trong doi song sinh hoat van nghe ciia nguoi dan. Truyen tha xuat hien tir rat nhieu the ky truac, nhung pho biin nh4t van la trong giai cap quy toe con doi voi tang lap binh dan thi it thay dugc sir dung rgng. Din nhirng giai doan sau nay van hgc binh dan dan xoa bo nhung ranh giai phan biet do, lam cho dli tugng tilp nhan cang dong dao va khong con phan biet nhu truac nira. Anh Tu Binh Thuy mot nguai lao dong binh thuang vln co thi ngam mot each trong treo la thuong, khiln cho mgi nguoi khong che dau dugc sir nguong mo:

" Tiiu rang von lao tinh thdng

Mot minh tho thdn non long hdm mai

Tdm long chdng mudn ciia ai,

Lanh nai danh lgi chdng gai mac long.

Kia non no, nude thong dong,

Trang thanh gid mat bgn ciing huu nai.

Cong hduphu quy mac ai,

Lpc rung ganh vac hai vai thdng ngay.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

44

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

(Nhut phd san lam)

Dgc diem truyen ngdn San Nam

Mgt loai hinh sinh hoat van nghe gan gui hon nira trong dai song ciia ba con

Nam bo la nghe thuat san khau cai luong hay con ggi la bg mon hat cai luong. Mien Nam, dac biet la miln Tay Nam bo dugc coi la cai noi ciia bg mon nay. Nghe thuat hat cai luong la mot net doc dao phan nao boc 16 dugc tinh each cua nguai dan Nam bo. Theo thai gian, bo mon nay da tir khang djnh dugc vj tri ciia minh ngay tren manh dk que huong da khai sinh ra no. Ra dai ngay trong luc doi song lao dong ciia nguoi dan rat can co nhu cau giai tri, cai luong doi hoi o nguoi the hien mot chat gigng thich hop. Vai mot loai hinh nghe thuat co vj tri sau sac nhu vay trong dai sing tinh than con nguoi Nam bo thi siic anh huong va tac dong sau sac cua no dli voi nha van San Nam cung khong nho. Nha Van Son Nam da phan nao khang djnh dugc siic chilm lmh cua bg mon nghe thuat nay mot each nhanh chong. Ngay diing vao luc nhung loai hinh sinh hoat khac va hat boi khong con giu dugc vj tri ciia minh thi cai luong noi len nhu mot hien tugng trong Ian nghe thuat Nam bo: "Hat bdi ldn ldn bdt thu hut ddn chung, tudng cdi luong to raphong phu vd cd kha nang thich irng vdi moi tirng lap dong bdo. "Tudng Tdu " cho nhirng ngudi thich truyen Tdu, "Tudng Tdy vdi nghia la tudng ndng vi ta chdn, dem con ngudi ciia thai dai raphd bay, vdi do ldn, ca vat, tuy dung nhirng bdn cd diin nhung xen vao cd nhung lap doi thoai nhu thoai kick Ngudi viit tudng cdi luong bat ddu chii trong vao viec bo tri nhdn vdt, phan phdi man, lap, each keo mang, ha mang hope chdm hope le, ciing la anh sdng sdn khau, dac biit la tranh canh (bdy gid la san thuy)... Vdi vpng co, ldn hoi d thdn que, nhirng dieu ho doi dap, ho gidgao gidm uy thi. Ciing nhu tir khi cdi luong ra doi, cac hinh thirc ndi tho, ndi truyen ciing Id hat

bdi, dudng nhu dimg lai. " [18; 200].

Trong khung canh lao dong a truyen Ong gid xay liia, San Nam viet: "that coi quay trdn, luaphun keu rord...ki bin dng Nam ddn kim trdi gipng, khdng na nd tiing gd md vao nia. Don ghita hod theo, tuy thanh nhung budng rd tirng gipt dong, kern ddn dap hon gipng ddn d ben Tdy Ban Nha tuyit vof\ Luc lam viec, luc nghi ngoi, nguoi Nam bo diu co thi tu hgp dl hat cho nhau nghe nhung dieu: Luu thuy, Xuan tinh, Phii luc, Nam xuan, Phung cau, Tii dai.. Van hoa cai luong trong Ngudi

tinh ciia cd dao hat dugc mo ta: "Dim dy, tdi ve qui d Rach Gid vira budc xudng bin bdt chgt nghe tiing inh di, gipng qudng cdo phat ra tir mdy phat thanh : Doan Hoa Cue toi nay han hoan ra mdt khdn gia mo dieu tudng...". Rap hat a gan ben xe, tuy con som nhung khan gia da chen chiic vao xem chuong trinh, mua ve.

Cai luong di vao cuoc sing nggt ngao tir nhien nhu chinh Ian dieu cua no. Trong vdng mot thi ky hinh thanh va phat triln, cai luong tro thanh san pham van hoa phi vat thi vo cung doc dao va hap dan. Dilu do dugc minh chiing qua nhiiu

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

45

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

tac pham van hgc ma truyen ciia Son Nam la mgt dien hinh. Nha "Nam bg hgc" Son

vai tro ciia no hoac de cao no mot cac sir ra dai ciia san khau dien anh, ca nhac,

Nam da noi "cai luong, vgng co mai con song do, bat chap nhirng ai da phii nhan

trong cac thap nien truac dang truot dan tren da suy thoai. San Nam, "nha Nam bo

hgc" da van dung nhung hieu biet cua minh va lam song nhirng gia trj tinh than ca

dep, nggi ca cung nhu khang dinh mot thai gian dinh cao ma hat boi, hat cai luong,

ho cheo... da lam phong phii them doi song tinh than ciia con nguoi Nam bo. Qua

do nha van nhu phan nao xot xa nuoi tiec ve nhung gia trj nghe thuat truyen thong

da bj mai mot trong cuoc song hien dai ngay nay.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

46

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

nghe thuat cai luong cung nhu nhirng loai hinh sinh hoat van nghe chiem uu the

Dgc diem truyen ngan San Nam

CHlTONG III

MOT VAI PHlTONG DIEN NGHE THU AT

•

•

•

*

TRONG TRUYEN NGAN SCfN NAM

3.1. Nghe thuat xay dung cot truyen.

Theo tir dien thuat ngu van hgc thi cot truyen la "Hi thdng su kien cu thi,

dugc to chuc theo yiu cdu tu tudng va nghi thuat nhat dinh, tgo thanh mot bp phan

co ban quan trong nhat trong hinh thirc dong ciia tdc pham van hoc thudc cac loai tu su vd kick [12; 100 ]. d day co the hieu "Trong cdt truyen don tuyin, hi thdng su kien dugc tdc gid ki lgi gpn gang vd thuong Id dan gidn vi so lugng, tap trung

thi hien qud trinh phdt triin tinh cdch cua mot vdi nhdn vdt chinh, cd khi chi Id mot

giai doan trong cuoc doi nhdn vdt chinh. Vi vay cdt truyen dan tuyin thuang cd

dung lugng nhd hope vira" [12; 100].

Trong cac cau truyen cua Son Nam chii yeu co ket cau cot truyen dan tuyen,

cac su kien xay ra don gian, it gay can va tinh tiet trong cau truyen ciing tro nen don gian hon, it co nhirng xung dot xa hoi gay gat, co khi tac gia muon mot cau chuyen nay dl dan dat mot sir viec khac. Cai hay ciia Son Nam la ke chuyen xua nhung bang mot gigng dieu moi that gan gui, lam cho nguai dgc co cam giac nhu cau

Trong truyen Con sdu cudi cirng, ong Nam Hen xuat hien mot each mo ho tieu diet con sau hung ac va ket thuc truyen, ong cung lang lang ra di mo ho. Cot truyen don gian khiln nguoi dgc cam nhan dugc ngi dung mot each de dang va gan gui chii khong can co mot sir am hiiu nhieu ve kien thirc van hoa - xa hoi moi co thi tilp can dugc. Qua do, Son Nam ggi ra trong long nguoi dgc nhung sir kien thuc tl dien ra chung quanh doi sing nguoi dan Nam B6 xua bang sir cam nhan that gan

chuyen dang dien ra truac mat.

Truyen Ngay hdi ba khia dugc kl theo thai gian tuyen tinh, bat dau tir viec Nam Hinh roi que di lam an va tir nghi lam keo dau phong ban kiem lai va roi chuyen sang nghi bat ba khia. Bli canh ciia cau truyen dugc chuyen doi dot nggt khiln nguoi dgc bat ngo din ngo ngang, nhung neu nhin lai thi viec chuyin y rat hop le. Kit thuc cau chuyen la hinh anh Nam Hinh cha ghe ba khia roi khoi xom Bau Lang voi mot nghi moi dl lam an. Truyen ngan con the hien dugc sir sang tao cua con nguai truac moi truong tu nhien, biet van dung nhung san vat co san vao nhung miia nuoc nli khong lam dugc nghe chinh ma chuyen sang bat Ba khia de

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

47

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

gui.

Dgc diem truyen ngan San Nam

lam ra mgt mon an dan gian ciia nguai dan lao dong: "Mdn an binh ddn, dem vi

bdn le di han kho cd goc. Chiu thi tdi nay tui tdi kiim cho chu vdi lu chd khdm

Cot truyen la he thong nhung su kien phan anh cuoc song thong qua nhung

xung dot xa hoi, qua do chu de dugc the hien va ngi dung tu tuong ciia tac pham

cung dugc bgc 16. Dgc truyen ciia Son Nam nguoi ta con de dang nhan ra mot dac

diem nira trong nghe thuat xay dung cot truyen, do la cot truyen dugc xay dung theo

thai gian tuyen tinh. No khong co sir dan xen giua qua khii va hien tai, ma dien tien

thai gian chi theo mot mach chay xuyen suot. Cach xay dung nay dugc nha van van

dung trong rat nhieu truyen ngan. Mot trong so nhung cau chuyen the hien ro nhat

nghe thuat thai gian tuyen tinh la Sdng Ganh Hao. Trong truyen ngan nay, nguoi

dgc de dang nhan ra su sap xep trat tir thai gian chi di theo mot tuyen va dugc gan kit voi noi dung va bli canh bat dau tir khi con sau doi den khuay dong cuoc song yen binh ciia nguoi dan. Boi canh ciia cau chuyen dugc xoay quanh nhan vat chinh la chii Tu Dire dugc diin tiln theo trinh tir thai gian. Bat dau la viec bj tjch thu chiec xuong, phuang tien sinh nhai ciia cha con chii chii Tu cho den viec tinh nguyen bat con ski hung ac roi tai cuoc doi thoai cua chii voi ong "Rop", cau chuyen kit thuc bang chien thang ve vang giet dugc con sau dgi den. Ngay trong canh bat sau, sir dien tien cua thai gian ro rang nhat. No dugc the hien qua sir cho

dgi ngay qua ngay ciia cha con chii tu tren chiec be tre cung vai sir theo doi cua

nguoi dan tren bo. "Tren nay, dng rop mdi theo doi, nhung ldn ldn that vpng. Qua

xudng dn thua. No la mot thu cua danh cho nha ngheo " (Ngay hdi ba khia).

ba ngay sau, miing mdi (con heo) da ndi sinh lin, diiu qua, kinh kinh bu lgi kiu

dm tdi. CM ben thpc huyit con heo con lgi md thay vao. Con chd sua ngay mot thdn

mdn vi met, vi ddi. Da din ngay thu tu. Mat trdi chua mpc, dng rop bdng glut minh

thirc day vi tiing md ndi lin inh di. " (Sdng Ganh Hao)

Hay trong Con heo khjt, thai gian tuyen tinh dugc bieu hien rat cu the tir dau din culi tac pham thong qua dien tien cua sir viec. Tir nhung loi ban tan xon xao vl con heo khit cho din nhung nghi van ve no, khong ai biet dugc thuc hu ve no trir ong Nam Tir. Ngay trong viec bat con heo khit, da dugc dinh lieu v i chuan bi truac,

do la viec huan luyen nhirng con cho san de giiip ong che ngu va vu khi la nggn lao co phung cung dugc ong ggt giua rat tinh te. Nhirng cong viec do deu dien ra trinh

tu theo sir lieu djnh truac roi mai tai cong viec nguy hiem cuoi ciing la bat con heo khjt. Nhu vay, viec xay dung clt truyen da the hien dugc so truong cua nha van Son Nam. Va do ciing la mot trong nhung yeu to gop phan tao nen su siic cuon hut

gan gui va binh di trong truyen ngan ciia ong doi voi nguai dgc.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

43

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

Khao sat qua mgt so truyen nhu: Thdng chap chim vi, Hon cd tron, Rupng Id

bom, Cd iit vi rirng, Hat bdi giua rung...nha van Son Nam chii yeu deu xay dung

cot truyen dua tren ket cau ciia cot truyen dan tuyen. Cac tinh tiet trong cau chuyen

dien ra theo mot le tir nhien, khong gugng ep hay go bo ma cac sir kien dugc bgc 16

true tiep tao mgt siic hap dan rieng a moi cau chuyen.

trang van, Son Nam da sir dung nhung each thiic chiem xen nhung giai thoai, tao

mot sir an tugng va sir ggi mo sau xa hon ve doi tugng dugc de cap toi. Trong

truyen Hai cdi U Minh, ong Cai Thoai hien len voi hinh anh la mot diing sT thuan

phuc con cgp gia. Nhung ong khong diing each giet no trir nguy hiem nhu nhung

nguoi thg san cgp khac van thuong lam ma ngugc lai con tim moi cho cgp roi

Xet ve hinh thiic, van dung dac diem ciia cot truyen dan tuyen vao trong

khong bat ma nhieu lan tha cgp ve rirng. Chinh viec lam ay ggi ra cho nguoi dan mot sir hiiu biit moi ve loai vat nay, chiing khong dang sg toi miic nhu mgi nguoi da theu det them. Qua do, ong con ma ra trong long nhirng nguoi dan ban xii mot dilm trong tinh each luong thien cua con nguoi den nhung doi tugng nguy hiem. Phai chang do con la sir tmn trgng ciia tac gia ve mot thai ma con nguoi gap nhung loai vat nguy hiim chi biet che ngu bang each giet choc, ma thay vao do hg co the sing hoa ding nhuong bo va chinh phuc ke thu nguy hiem bang mot phuang thiic khac nhan tir hon, thong minh hon. Ket thiic cau chuyen mo ra mot giai thoai moi vl ong Cai Thoai, mot diing sT cua rirng U Minh dugc mgi nguai biet an da doi dai voi loai vat nay that nhan hau: "Vdi chuc nam sau, tin rang dng Cai da chit, mdy dng ky lao trong xom ban bac mudn hiing tiin cdt ngdi miiu nhd thd dng. Nhung vua hung tiin xong lai nghe tin dng Cai Thrai con sdng nhdn. Bang cd la dim dim, ngudidi bdt trang giira rungda gap dng thap thodng ben dong lira, trong suang mil ki ben cd con cop bpch quy xudng chdu chuc. Lai ddn dai con kem thim chi tiit: Ong Cai ngdi udng rugu, thinh thodng vd vai cop, ndi tiing gi khdng ai nghe dugc

nhung cop gat ddu ". (Hai coi U Minh).

Viec dan dat nhung giai thoai vao cau chuyen ngoai hieu qua lam cho cot truyen tro nen sinh dong hon, no con co tac dung tao diem nhan, nhac nho ciing nhu ggi lai mgt sir tich hay mgt cau chuyen trong qua khu ma nguai dai quen lang. Viec van dung iy dugc San Nam sir dung kha nhieu trong each xay dung cot truyen don tuyIn. Dilm dac sac nhat trong truyen "Voc nude gidn trdng" \a ngoai viec Son Nam da hli tuang lai mot net dep trong doi song van hoa van nghe ma ngay nay khong con dugc phi biin rgng rai, con kem theo mot giai thoai If giai ve sir thanh nha trong sang ciia dieu hat bang viec kl lai tich cua vua Thanh Thai va cung phi, ding thai nhac toi cau hat: "Ngdi buon vpc nude gidn trdng...Nude xao trdng dgn

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

49

SVTH: Nguyen Thj Thiiy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

biitrdng vi ddu? ".No tao mgt hieu qua cao trong xuyen xuot cot truyen, do la mot lai khang dinh su tao nha cua cau hat hue tinh, mot net dep truyen thong van nghe cua nguai dan lao dong: "Thanh hay tuc la do long ngudi chd ndo vi cdu hat. Buon khdng cd tdi. Bong sen khdng cd tdi. Cdu hat hui tinh cao siiu lam. Bdi vay thiin

hg gin giu no hoai hoai... (Vpc nude gidn trang).

Nhung giai thoai vl Nguyin Trung True cung da diem qua kha nhieu truyen nhu: Con ngua ddt, Dang Canh Budm Den, Hai con cd, Miiu Ba Chua Xir... Nhin chung lai muc dich cua viec dan dat cac giai thoai vao thanh nhung chi tiet co diic ngdn ggn da tao nen tinh sinh dgng, han din cho tac pham. Nhung giai thoai co tir thai khan hoang nay ggi cho nguai ta mot sir hoi tuang ve thai gian xa xua, thai ma cac bac tiin nhan di mo dat, dung lang , tao lap nen nhieu ky tich sangtao trong doi sing ma Son Nam da nhin thay dugc, hoi tuang dugc dl roi chuyen tai vao tac pham cua minh va roi khoi len mgt thai gian xa xoi trong qua khii nhung ciing that

gan gui tren khong gian ciia dat Nam B6.

Trong nghe thuat xay dung clt truyen cua Son Nam con noi bat len each to chiic tinh tilt, chi tilt co tinh chat sang tao dl thu hut su chii y ciia nguai tiep nhan. San Nam da xay dung nhirng chi tilt rat nho va tan si xuat hien rat it nhung co tinh chat quylt dinh va dugc xem la dilm nhdn, mang lai hieu qua cao trong viec xay dung clt truyen va viec gan kit cac tinh tilt vao cot truyen, chgn lira chi tiet dac gia nhat, dac sac nhat lam dau nhan trong cac cau chuyen cua Son Nam. Viec van dung sang tao nay cho thay cai hay cai tai tinh ciia nha van Son Nam trong viec kheo leo van dung nhung hinh thiic xay dung truyen mot each doc dao de chuyen tai noi dung cua tac pham. Dac biet la sir kit hop hai hoa song song viec xay dung cot truyen va viec chuyin tai noi dung tu tuong tao ra mot siic loi cuon doc dao doi vai nguai dgc. Net hap dan trong truyen ngan Son Nam la cot truyen don gian nhung khong vi thi ma don dieu, trai lai no rat gan gui trong cuoc song con nguoi. Va chinh net mgc mac va binh dj do da tao nen mgt phong thai rieng cho ngoi biit Son

Nam.

Dgc truyen ngan Son Nam nguai ta con bj cuon hut ngay vao nhung chi tiet sang tao, lam noi bat len nhirng gia trj nghe thuat trong cau chuyen. Do la nhirng chi tilt rat co dgng, doi khi xuat hien trong cau chuyen chi vai doi dong nhung gay an tugng ngay, ding thai co tinh chat xau chuoi nhirng chi tilt khac tao nen an tugng rieng vl moi cau chuyen. d day, nguoi dgc lai cang an tugng sau sac nhat boi cai kit ciia truyen ngan Hai cdi U Minh, no ggi ra mgt net huyen bi trong van hoa tam linh ciia nguoi dan Nam bo. Chi tilt manh ao den bac mau da khoi len mot sir tich ngay a dau tac pham thi din doan kit, chi tilt ay mot Ian nua dugc nhac lai dk nham

GVHD: Nguyen Thj MyNhung

50

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

tao them sir huyln bi cho giai thoai ve ong Cai. Chi tiet manh ao den co tan so xuat hien chi hai Ian a dau va culi tac pham, dung lugng cau chu chiia no cung khong nhiiu, nhung no lai la chi tilt "dac gia" nhat. Dong thai no tao them cho tac pham mot sir culn hut huyln ao bang hinh anh mot nhan vat cua hien thuc doi song da di vao huyln thoai ma nguoi doi van con truyen nhau giai thoai ve manh ao den bac mau. Chi tilt culi ciing nay tuong chirng nhu hoang duong nhung that ra la mot sir sang tao co ngu y ciia tac gia, qua do tao dugc mgt diem nhan cho cau chuyen. O day phai chang Son Nam muln chuyin tai mot thong diep rang tir thua xa xua con nguoi Nam B6 da biit chinh phuc thien nhien bang each thuan phuc chii khong phai chem giet de ha guc manh thu.

Truyen Hdt bdi giua rung ciing co nhirng chi tiet hien len mot each sinh dong nhu vay. Niu con nguoi tat bac xuyen xuot tir dau den cuoi cho viec chuan bj va thuang thiic hat boi thi din kit thiic tac pham co sir chuyen bien kha bat ngo va sinh dong tao nen mot dilm sang culn hut nguoi dgc. Chi tiet cuoi day an tugng vai hinh anh cgp xem hat bgi da gay hieu qua nghe thuat cao: "Chirng mot thdng sau, cdi su kien no tdc ndc, bao nhieu npc tram lam hang rao da lung lay nga nghien tren dong nude, chirng do ngudi ta nhin thdy mot doi dng cop thuang lui tdi ngdi cii rii dua vao goc cdy gira ben bd rack Nhat la dim cd trdng, mdy dng le luoi dai thdn, nhu nhd tiic bao nhieu con mdi ngon, bao nhiiu tiing ken, tiing trdng. Biit ddu vi sau nay mdy tiing "coi hdt cop" Id do su tich ciia mdy dng hdi xua khdng chung" (Hdt bdi giua rirng). Hinh anh con nguoi va ganh hat chay xuyen suot cau chuyen, nhung din culi cung kit lai bang chi tiet "cop xem hdt bdi". Neu khong co chi tilt nay thi gia trj ciia noi dung tac pham chi dimg lai o viec khac hga net sinh hoat van nghe trong doi sing tinh than nguoi dan lao dong va canh chuan bj don tilp nong hau. Viec dua vao hinh anh doi cgp thuong lui tai ngoi cii rii dua vao goc cay ben bo rach, ngoai sir sang tao ciia nha van no con co tac dung the hien tam long tri an, sir hoai niem vl mot thai huy hoang ciia hat boi da qua. Chi tiet mot doi cgp ngoi cii rii nhu nha tile nhung tiing ken, tieng trong co phai chang la sir nuoi tile cho nhung gia trj tinh thantheo nam thang da dan dan bj mai mot.

Trong Mot cuoc biin ddu, thang Kim cung xac chet cua lao Bich cii nhu the ma bap benh tren song nuoc mai. Chi tilt mat dk dang ngap tran trong biin nuoc, ma nguoi chit thi da tir lau, lanh cong va co quap lai nhu dua nguoi dgc tro vl voi thuc tai mgt thai thien nhien khac nghiet din miic con nguoi phai rai vao bi kjch bap ben khong con lli thoat. Son Nam da vach ra mot thuc trang dau long cua nguoi dan Nam B6 trong canh bl dau, nguai chit nhung khong co chi chon vi khap noi chi toan la bao la biin nuoc vai chan troi. "Ndi chdn cho dung tuc li chd ddt d

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

51

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

ddu md chdn? Tir bi la nude. Cd hai cdch, mot la xdc cdy cheo d giua dong roi

cheo lin mat nude, chd khi nude glut mdi dem chon lai dudi ddt. Nhu vdy mat cong

lam, dieu qua hodnh hanh, chi bdng bd xdc roi ddn cdy dan dd md neo dudi day

rupng... " Chi tiet nay tao diem nhan cho toan cau chuyen ciing nhu de lai an tugng

sau sac nhat trong long nguai tiep nhan boi so phan ca cuoc doi con nguoi von da

bap ben troi noi nhung den cuoi cung cai chet ciia hg ciing lang ngup trong bien

nuoc va con phai cho dgi toi khi nuoc rut de chon xuong dat. Han the nira, no con

cho thay mot biic tranh thien nhien Nam bo khac nghiet den miic du doi. Trong mot

cau chuyen ciia Son Nam khong chi co mot chi tiet sang tao dugc the hien ma co

the co nhieu chi tiet nhu vay lam diem nhan cho ngi dung cau chuyen them sinh dong. 6 day co the thay neu hinh anh thang Kim cii boi xuong di mai nhung chang thay dau la ba da gay nen mot noi xot xa trong long nguoi dgc thi mgt diem nhan

nira gan lien voi canh tugng dau don nay la: "Ddt rupng nay rai rdc lu khu...xuong

ngudi ta vdi xuang trdu, thu trdu lin di xa bi binh md chit doc dudng" (Mot cuoc biin ddu). Cuoc doi nguoi nong dan Nam B6 lam kho cue den miic co the ggi la tan khlc nhu vay. Son Nam da tai hien len trong long nguoi dgc mgt noi buon tiii, xot thuong cho nhung kiep nguoi lao dong luong thien nhung ciing gap lam dieu bat

hanh, chua cay ngay ca luc da xuoi tay nham mat.

Truyen ngan Miiu Bd Chua Xir la mot trong nhirng cau chuyen co sir dung nhirng chi tilt an tugng. Nhung cai dac sac ciia cau chuyen nay la mang mot dau an tam linh. Hinh tugng ma quai dugc nhac den o doan dau tac pham nhung no rat map ma khong cu thi, rat kho co the khang djnh co hoac khong co the luc sieu hinh nay. Nhung dan ve sau, yeu to tam linh ay dugc li giai kem chi tiet ong Tu Dat ke lai chuyen minh da gap ma: "Di gat vi, doc dudng tdi ghe lai bd Dia Gira. Thdy nude trong qud, tdi nhdy xudng tdm roi ngdt mot cong bdng sung, nhai vd miing

cho mat. Tdi nhd ro: cong bdng sung dai lam. Nhai mot hdi, bdng nhiin thdy mot dng gid hien ra, ddu mat vdi tdi, miing dng thi nhai ddu kia ciia cong bdng sung. Sg qud, tdi nhd ra nhung khdng dugc. Ham rang cua tdi cung lgi roi... danh bua cgp. Sau rot, dng gid no nhai cong bong sung din gdn mat tdi, hai mat dung nhau, sdt rgt Ignh ngdt. " (Miiu Bd Chua Xir). Nhung cai bong ma do kem theo sir li giai ve nhirng cai chit lanh leo cua mot ngoi lang da tao thanh mot "chi tiet dac gia" cho cau chuyen. Chi tilt do khong dugc cac nhan vat trong cau chuyen trien khai ra mot each cu thi ma no ggi mo len suy nghT trong long moi nguoi ve cai sir that tho ciing noi Mieu Ba Chua Xii. Ben canh do chi tilt diia be chan trau nam xua con song sot lai trong cuoc tham sat a ba Dia Gira dugc nhac lai. Cuoi tac pham nguai dgc phan nao hiiu dugc li do vi sao ong Tu lai gan bo ca doi voi noi nay ma khong sg ma. Va

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

52

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

phai chang mat khuat ciia nai Dia Gira, Go Ma Lang la hinh bong ciia ca mot thon

xom dang da chim trong giac ngu thien thu. Cau chuyen khep lai bang sir tri an ciia

tac gia doi vai nhirng mat mac hy sinh ma chien tranh da gieo rat xuong noi nay roi

mgc len mgt ngoi mieu tha phung to tien nhung lai phai mang danh la Mieu Ba

Chua Xii. Nhirng chi tiet nay tuy no co yeu to ma ho nhung mang dam dau an lich

sir qua cac cau chuyen ke dugc truyen tung trong dai song nguai dan ma nhung nha

sir gia van con bo sot.

Trong Huang rirng Ca Mau va Biin cd Miin Tdy, doi khi nguoi dgc con bat

gap nhirng chi tiet tuang chirng nhu hoang duong va co tinh chat huyen bi nhu vay

trong mot so truyen ngan nhu: " Hon ngudi trong ly rugu, Giac ma ngoai bai tha

ma, Hai con cd, Chuyin rirng tram, Mdy trdi va rong biin... " Tuy nhirng cau

chuyen nay khong trung lap ve phuang dien de tai nhung deu co diem chung la sir

dung nhung chi tiet co tinh chat sang tao huyen bi, tao nen diem sang cho cau

3.2. Nghe thuat xay dung nhan vat

Qua hai tap truyen Huong rirng Cd Mau va Biin cd Miin Tdy, chiing ta de

chuyen. Nhung chi tiet do da tao nen gia trj cho cot truyen cua Son Nam.

dang bat gap mot the gioi nhan vat vo ciing phong phii va da dang. Do la ca mot the

cu son lam, roi ca nhirng vien huang chiic hoi te. Tat ca hien len nhirng dac diem

giai vai du loai nguoi tir nhung nguai dan lao dong binh dj den, nhirng nhan vat an

chuyen, San Nam co each mieu ta khac nhau de the hien tinh each phu hgp vai ngi

dung va tu tuang ma nha van muon chuyen tai.

3.2.1. Nghe thuat xay dung nhan vat qua ngoai hinh

Ngoai hinh nhan vat co vai tro quan trgng trong viec the hien tinh each ciia

nhan vat. Bai le tinh each la sir thong nhat giua cac yeu to ben trong va bieu hien

noi bat thong qua each mieu ta dac sac cua Son Nam. O moi nhan vat, moi cau

ben ngoai (hinh dang, cir chi, trang phuc,...). Thong thuang khi khac hga nhan vat,

nhan vat. Nhung doi vai San Nam, duong nhu nha van khong chii y nhieu den mieu ta ngoai hinh ciia nhan vat. (3 moi nhan vat Son Nam thuang diing nhung tir that chac ggn de co diic ve ngoai ciia nhan vat. Tir do, nguai dgc co the cam nhan ngi

nhung net biit dau tien la nhung dang phac thao, mieu ta ciia nha van ve ngoai hinh

tam, ca tinh cua nhan vat. Tuy khong mieu ta can ke ve ngoai hinh nhung cac nhan

Nhung con nguai trong truyen ngan cua ong hien len mang mot ve dep chat

phat va binh dj chii khong cao sang. Nhung cung chinh tir cai to chat binh dj gan bo

vai dat vai tinh ay da gop phan tao nen net dat sac cua con nguoi Nam bo ma Son

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

53

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

vat trong truyen ngan cua ong hien len that sinh dong.

Dgc diem truyen ngan San Nam

Nam da phan nao lot ta dugc. Truac het la nhung nhan vat dugc mieu ta qua ngoai

hinh. Do la nhirng con nguoi lao dong binh dj, tuy khong an sang mat dep, khong

kieu sa, long lay nhung lai loi cuon nguoi dgc bang sir mgc mac den miic co the coi

la ngheo nan:" Ong Tir Thdng ra Hon Cd Tron cdt chdi md nuang nau khdng biit

bao nhieu nien ky roi. Tdc cua dng 1dm ddm bac , khi thi thd dai xudng lung qudn,

khi thi bid to sau dt, gai lai bang mot cong gai kim quyt. Mot bd qudn do nghi ciing

hai du ddi vdi dng! Nhiiu khi nam ba thdng lien tiip dng phai lung trdn vdi ndng,

bin may goc sdn dd cd thu , Id canh xa xdc vi nhirng con gid triin mien ciia biin

khai" ( Hon Cd Tron). Hinh anh con nguai hien len vai dang ve dac trung ciia

nhung nguai dan lao dong khac kho ban mat cho dat, ban lung cho troi cung dugc

nha van khac hga rat ro net. Do la nhirng con nguoi song gan gui va chan hoa giua

thien nhien. Sir gan bo do da vo tinh lam nen cai net gian dj cua con nguoi Nam bo

tu ngoai hinh Ian tinh each dong thai lot ta dugc cai rieng ciia nhung nguai chju

het thong qua dien mao, cir chi, sac phuc, dieu bo, hinh dang di diing...Qua do

thuang, chju kho. San Nam da xay dung dugc hinh tugng cua cac nhan vat truac

dung hinh tugng nhan vat van chuong khong phai la moi. Trong van chuong trung

nguoi dgc de dang nhan biet dugc phan nao tinh each ciia nhan vat. Thu phap xay

thanh cao, huong con nguai den cai dep huyen ao tinh te thi den van hgc thai ki

hien dai viec khac hga hinh anh con nguoi tro nen gan gui han vai dai song hien

thuc.

Den vai con nguai trong truyen ngan San Nam, nguai ta thay dugc hinh anh

that tir doi song lao dong binh thuang, gan lien voi sir chat phac lam luc co the noi

la khac kho. Tac gia da lot ta dugc nhung hinh anh con nguoi binh dj ay mot each

chan that, dong thai the hien dugc phong thai cua hg truac cuoc dai vat va: "Cdi

dai, cac nha van huong den viec khac hga con nguoi voi ve be ngoai bong bay

dng gia nay mdi cir khdi, dung xay tir hung sdng din muoi gid dim md khdng nghi

tay, sac mat luon luon tuoi rdi. Bdt chap tet nhut, dng ra nghi tir bira miing 4, xay

liia rdng ra tdi hdm nay, ai can thi cir goi dng din cho vui nha vui cira " (Ong gia

sir xuat hien ciia nhirng nhan vat an cu mot nai nho be nhung tu tuang thi khong

chju chap nhan nhirng thii be nho tam thuang ma luon huang tai cong dong, luon mang tam trang ban khoan lo lang cho que huong dat nuac. An khuat sau cai ngheo nan ciia nhirng con nguoi lao dong ay la mot hinh anh lac quan truac cuoc dai va

tinh than yeu nuoc ban bac.

xay liia). Truac het, San Nam da gay ra an tugng manh trong long nguai dgc bang

Trong mot so truyen ngan, San Nam da chii y phac hga ngoai hinh cua con

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

54

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

nguai Nam bo bang mot ve dep gian dj, mgc mac. Do la ong gia Hai, nguai lam

Dgc diem truyen ngdn San Nam

nghe trong dua vai: "mdi tdc bgc vd do lanh den, lap lanh dudi anh ndng ban mai" {May trdi va rong biin). Dgc truyen Hon Co Tron, hinh anh mgt ong gia Nam bo hien len qua sir mieu ta dac sac cua nha van: "tdc bid sau dt, gai lai bdng cong gai kim quyt nhung dng cd canh ngo hit sire dac biit do la sdng mot minh d hon, nh iu thdng lien tiip phai lung trdn dudi anh ndng".

Nguai nong dan Nam bo vat Ion voi cuoc song dugc San Nam khac hga bang chi tiet: " mot ngudi trac bdn muoi, budc ra tir dam khdi mil mit, lung den lang mudt md hdi" (Cam bat riia). Con day la hinh anh mot anh nong dan Nam bo dang tuoi lao dong duai con mat ba dam Pho- Xi - Dong: "Hai Keo vira tre, vira cao rao, nude da den ngam, long ngue phdng len no trdn, mat vudng, chdn may ram" (Bd dam Phd-xi-ddng). Ro rang, Hai Keo la mot thanh nien vai ve dep khoe manh va luc luong co sire voc dac trung ciia nhirng nguai lao dong.

Thanh phan cu dan Nam bo rat phiic tap. Day la xii so tu hgp ciia dan tii xii, co goc gac coi nguon da dang den tu nhiiu viing khac nhau. Viing rirng tram U Minh xa xoi heo lanh la noi ly tuang cho nhieu toi do den Ian tron. CJ noi nay, ngoai dan ngheo den lam thue con xuat hien nhung nhan vat la tay "anh chj" trong viing. Trong mot vai truyen ngan, San Nam da chii y khac hga ve ve bl ngoai ciia hg. Chang han, hinh anh ve nhirng ten dai ca cuap ciia giet nguai dugc nha an mieu

ta mgt each ngan ggn trong truyen ngan Dan Hiing Tin chdo dai: "Dan Hiing Tin mac qudn cut, d trdn, minh mdy xdm toan la rdng va chim phung hoang. Ngay giira ngue anh ta cd hang chir Phap, ndi len y nghia cao cd ciia cudc phd khdm Bach Ti

1789 d du quoc xa xdi\ Hay hinh anh ve nhung thanh nien theo dang xam minh dugc nha van nhac den trong truyen ngan Dang xdm minh: "nhirng ngudi ndy d trdn, di Id rd hang chir xdm tren canh tay, tgm dich theo chir nho I a ninh tho tir bdt

ninh tho nhuc".

Ngoai ra, trong mot so truyen ngan Son Nam cung chgn each diem qua vl hinh dang dien mao ciia nhan vat lam bat len dac diem be ngoai ciia hg dl nguai dgc de co ca sa nam bat. lac gia chi danh mot cau dt mieu ta ngoai hinh cua ong

Nam Hen: "dng Ndm Hin cd tudng ciia dng thdy Phap" (Bat sau rirng U Minh ha).

Hay ten cap rang Be co dac diem: "han mac do bdnh to vdng, miing ngdm dng

vd"...Cac chi tiet mieu ta ngoai hinh nay du rat nho nhung co gia trj trong viec the

hien tinh each nhan vat.

Khi xay dung tac pham, moi nhan vat deu co vai tro nhat djnh. Co khi tac gia

chii y den ngoai hinh, co nguai chii y nhieu den ngon ngu. Vai nha van San Nam

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

55

SVTH: Nguyen Thj Thiiy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

cai ma ong muon nguoi dgc chii y nhieu nhat la tinh each nhan vat. Vi vay, moi

nhan vat nha van chi danh doi ba dong de mieu ta ngoai hinh cua hg

3.2.2. Nghe thuat xay dung nhan vat qua ngon ngu

Ngon ngu nhan vat la mot trong nhirng yeu to quan trgng gop phan the hien

tinh each, tinh cam ciia nhan vat. Nghe thuat xay dung nhan vat the hien bang viec

mieu ta qua yeu to ngon ngtr ciing dugc nha van van dung mot each doc dao va phii

hop voi ca tinh rieng ciia moi nhan vat. . Son Nam da the hien that sinh dong each

noi nang, ling xir mang dam chat Nam bo cung nhu nhirng net tinh each khac nhau

hien ra nhung cac noi nang cu xir cho phii hop vai ngu canh. Trong cau chuyen Hon

cua cac nhan vat nha van da lot ta dugc hinh anh ciia con nguoi Nam bo, qua loi an tiing noi hang ngay. Co the thay Son Nam rat chii trgng viec the hien ngon ngu cho nhung nhan vat cua minh. Tiiy vao kieu ca tinh ma nha van de cho cac nhan vat the

Cd Tron, nguoi dgc bat gap mot con nguoi binh thuong: "mot bd qudn do nghi

ciing hoi du mat doi vdi dng. Tuy song quy an giira noi hoang dao, nhung khi nhan

vat nay phat ngon thi do lai la nhung loi le the sir thoat li cai the gioi nho be do: "Trdn giac nay, khdng biit ddn "An Nam " minh hao bao nhiiu khdng thdy? ". Loi le dli thoai ciia ong Tir Thong voi "quan Ion" tuy co sir phan chia cap bac nhung ong Tir Thong da dam danh bao dat cau hoi ve nhung chuyen nhay cam nhu vay ciing dii thi hien su boc true ciia minh luon quan tam tai tinh hinh dat nuac.

Trong truyen Tinh bdu muon thoi,

ta con thay dugc bong dang ciia mot nguai phu nir vai tinh each quyet doan, co bat chap hau qua ciia viec cai loi chong dl thay doi chir "nhan luc" thanh "thien luc". Co vg quyet dinh ra di bang loi khang dinh manh me truac mat chong:" Tdi lam tdi chiu. Trin dai nay phdi cd thiin luc

phu vao vdi con ngudi thi mdi lam an kha gid dugc" (Tinh bdu mudn thoi).

Co thi thay o cac cau chuyen ciia Son Nam con noi bac nhat van la dang ngon ngu dli thoai. No dien ra thong qua nhung lai ciia cac nhan vat doi thgai voi nhau mgt each true tilp, thi hien lli ling xu nhanh nhay, dong thai con boc 16 dugc net tinh each thang thang ciia con nguoi Nam bo qua nhung tinh huong giao tiep

hang ngay:

"Anh dua tdi ra ngoai biin ha? Tdi mudn ve. Sdng gid tdi sg lam.

Hai Ty van cd li vira boi vua boi vira hdi.

Xin loi, cd tin gi? Cd cd gia dink chua?

Tin Hdng, vg chong tdi xa nhau, d riing tu mudi mdy nam roi. Biit vay la

du. Con anh?

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

56

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

Dimg hdi, tdi nghiep tdi. Cd biit tdi nhu vay ciing Id du roi. "

(Con cd chit dgi)

Nhan vat trong truyen ngan San Nam da si la nhirng nguai nong dan ngheo a lang que Nam bo nen each an noi ciia hg rat mgc mac, chan chat. Van dung lap tir khau ngu Nam bo trong qua trinh mieu ta ngon ngu nhan vat, Son Nam da phan anh that sinh dong each noi nang mgc mac, chan chat do: "Ong cha mo to no! Vdi trdi cho bat dugc no." Hay "Dap mdy con chd mac dich nay cho tao! Nuoi no vd ich

lam. "

Khong chi vay, thong qua ngon ngu nhan vat, tinh each ciia nhung con nguai Nam bo boc 16 ro net. Hg la nhung nguoi thich noi thang, noi that dong thai cung ghet sir khoa truong, khoe khoang: "Noi doc! Chdn udt chdn rdo mdi tdi xir nay ma khdng di cho ngudi ta thuang! Phdt thdy Tdy An xua kia bao gid lam biia bdt rdn.

Ngdi lo giir mdi giing dao li sao cho ai ndy an ngay ndi phdi, dimg vi tiin tai ma

ndi doc chiing sinh {Cdi to ong).

Vi rat thang tinh, an ngay noi that nen dieu gi khong thich, ke nao khong ua hg

noi thang khong kieng ne: " Ddy, cam nam cac bgc...din an tgm cho thdng cha da

trdu do.". Voi loi noi thang, ngang tang ten Hi the hien sir xem thuang doi vai chii

Tan: "Chii emphan tdi, keu thdng cha chii Tdn ra day ha]"

Chan that, mgc mac, song ngay thang la net dep trong tinh each ciia nhan vat dugc the hien qua ngon ngu cua hg. Tirng lam nghe an trom nhung khi da bo nghi ong Hai Tuoc song rat ngay thang khong muon nghT den nhirng chuyen trai voi

luong tam:

- "Ba con minh chua lam nghi an trdm nen chua hiiu nhirng diiu tdi ndi.

Thoi, khuya lam rdi, ai vi nhd ndy. Tu tap qud dong ddo, ndi toan chuyin "dam

heo thudc chd ", sao luong tdm birt rirt qua. Tdi gia rdi, tdi mudn tu thdn tich dire

truac khi nham mat.".

Chi can mot tieng diem "D.m" (tieng chui tuc) trong cau noi ciia co Tu Hanh

va thay giao Trich trong An to xdi ldn, nguoi dgc thay dugc tinh each ngang tang

ciia hai nhan vat nay:

"Anh ai! Dimg chay. D.m. "

"D. m. Do vd an bac nghia. No ham tiin! Di ddu thi di! D.m. "

Nguai dgc an tugng vai Con Bay dua do khong chi qua ngoai hinh ban dau

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

57

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

dugc mieu ta ma co con dep ban xiet bao nha gigng hat nggt ngao "liic buon tram

Dgc diem truyen ngdn San Nam

xuong thi nhu hoi gid xao dong cd dong sdng". Nguai ta yeu quy nhan vat nay qua nhung cau ho sau lang qua loi ling dli nhanh nhay. Co khong chap nhan thua nguoi khach la va di theo loi moi mgc pha Ian thach thiic kia. Long thuy chung son sac suit doi vai mli tinh tha mong da khiln nguai dgc phai ngam ngui. Phong thai ngay nao cua co Bay tre trung da bi thai gian bao mon, nhung net tram lang kin dao va long thuy chung ciia co Bay luc ve gia van lam nguoi ta kham phuc va kinh yeu.

3.2.3 Nghe thuat xay dyng nhan vat qua hanh dong

Hanh dong nhan vat la ylu tl quan trgng dl thi hien ro net nhung suy nghT, tinh cam ciia nhan vat vl con nguai, cuoc song. No la yeu to khong the thieu trong viec khac hga tinh each, ngi tam nhan vat. Vi vay, hanh dgng ciia nhan vat dugc mieu ta that cu thi, sinh dgng, gop phan thi hien noi tam cung nhu tinh each nhan

vat.

Trong truyen Chuyin rung tram, tac gia mieu ta hanh dong ciia co Mot: "Cd ta ve gidn du: doi tay cdu xi vao ddng tram nghe rot rot.. Hanh dong cau xe vao ding tram nghe "rot rot" co ve vo thiic cua mot nguoi dien vi tinh nhung thuc ra do la bilu hien ciia sir tiic gian, kit qua ciia sir don nen bao nho thuang trong dgi nguai tinh bay lau den uat lie ciia co Mot.

Hay nhan vat Tu Co trong Rupng Ld Bom, niu an tugng dan tien dl dgc gia cam nhan vl anh la each noi chuyen xkc lao, ngang tang chang ne ai va gan nhu di ngugc lai voi y mgi nguoi thi din ket thiic cau chuyen, nguoi ta lai phan nao hieu dugc tinh each nhan vat nay. Anh la nguai mang nang chi tang blng nen viec co dinh a mot nai that sir la mot viec lam qua kho. Anh khong phai la ke an chai leu long, lam biin nhot thay nhu ban dali nguoi ta da voi vang phan doan. Nhan vat nay da tu khang dinh ca tinh rieng cua minh bang chinh hanh dong den vung dat trung thap ma nguoi ta bo hoang, anh li giai cho vg nghe ve ruong 16 bom cung nhu each lam an ciia minh. Tir do khiln cho nguoi dgc co cai nhin moi ve anh, ciing nhu nhirng nli hoai nghi ciia co vg dan dan da bj anh thuyet phuc: "Bdy gid ndng da hiiu tai sao Tu Co cir rong chai quanh nam md van tu hao Id ke... chi thu lam an, khdn ngoan luong thien. Anh ta tu hao din khinh khi ke khdc - nhirng ki chi biit ham thich viing ddt cao rdo, khdng phen khdng ngdp lut, thu ddt sdn xuat lua ngon

com hon. " (RupngLd Bom).

Trong truyen ngan Son Nam hinh anh con nguoi trong doi song thuong nhat sing mot cuoc doi lang bat ky ho dl trir hai cho dan ciing hien len vai net tinh each dac trung rieng. Tinh each ciia con nguoi Nam B6 boc true thing thang, hg luon san sang chiln dau cho sir binh yen ciia thon xom. No dugc thi hien thong qua nhirng

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

58

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

hanh dgng cu thi xuat phat tir long chinh nghTa ciia nhan vat Tu Hien. Do la nhirng nghTa cir ciru giiip nguoi the co hoan nan, diet trir cai ac, roi den viec lam thu lmh ciia canh bulm den nhung van theo mot khuong kho ciia cong ly chinh nghTa: "Hdng ngay, cac bp ha phdi luyen tap vo nghi cho tinh thdng, cam tuyit khdng

dugc xdm phgm tdi sdn ciia ngudi chai ludi d ven biin. Hai ke thu chdnh can danh

do khdng nuang tay Id dodn tdu doan ciia Tdy va ghe buon lau Hdi Nam " (Dang Canh budm den). Nhirng kilu anh hung nhu vay xuat hien trong truyen ngan Son Nam mang ca tinh rieng ciia nhung con nguoi chi Ion, khong bj bo buoc boi hoan

canh song va thuong gan voi nhung hanh dong thiet thuc.

Trong dem vugt dong cung diia con nho, lao Bich trong truyen Mot cuoc bien ddu da chit co quap tren chile xuong muc nat giua dong nuoc menh mong lanh leo. Truac tham canh ay, chii Tu Lap, ong ba Hai Tich da het long giiip dd. Chang nhirng lo "chdn cdt" cho diing theo thoi thuong cho nguoi chet vung lii, ma ong ba Hai con lap ban tho cau sieu cho "vong hon ngudi bgc mang". Do la nhirng nghTa cir cao dep. Dung truac noi dau ciia nguai khac, hg xem nhu chinh minh. Vi vay hg hit long giiip do ma khong he tinh toan thiet hon. Chii Tu Lap xong xao hot hai khi thay tin hieu keu ciru ciia thang Kim. Ong ba Hai Tich thi sot sang hoi han

lo lieu. Sau khi nghe thang Kim thuat lai hoan canh cua cha no thi mac du, dang

tren during di len trau dong xa nhung chii da khong ngan ngai dua cho thang Kim chile nop de nha ong Hai goi xac ba no. Con ong ba Hai thi "lum cum" khieng cai that tren ciia cii xay liia dl dan xac nguoi chet xuong day nuac. Do la hanh dong cua nhung con nguoi day ap nghTa tinh boi long nhan ai.

Nhan vat trong truyen ngan Son Nam dugc xay dung bang nhieu phuang phap nham thi hien dugc ca tinh rieng cung nhu sir sang tao ciia nha van. O moi ylu tl ngoai hinh, trang phuc, net mat dieu bo, cir chi, loi noi... Son Nam phan nao da khac hga nen ca tinh rieng ciia tirng nhan vat, gop phan the hien mot the giai

nhan vat dai dien cho nhung tang lop nguoi trong xa hoi Nam bo.

3.3. Nghe thuat su* dung ngon ngu*

Co thi noi an tugng dau tien va dl thay nhat trong truyen ngan cua Son Nam la kha nang khai thac va van dung mot each linh hoat lop tir ngu dja phuang Nam bo. Chinh viec su dung mot si lugng Ion tir ngu dia phuang nhu vay lam cho van chuong Son Nam cang mang sac thai Nam bo ro net, khong chi gan gui voi dai sing ciia nguoi dan ma van phong va each sir dung ngon tir cua Son Nam ciing binh

dj de hieu.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

59

SVTH: Nguyen Thj Thiiy Hang

3.3.1 Tir dia phirong Nam bo.

Dgc diem truyen ngdn San Nam

Truac hit, dl nhan thay nhat trong truyen ngan ciia Son Nam la mot lop tir chi ten ggi ciia nguoi trong qua trinh giao tiep; do la sir ket hop giira thii tir sinh ra

trong gia dinh va ten ggi rieng nhu: Hai Kiem (Bdn cdi ngu), Ba Ho (Ngay xua thdng chap), Tu Hung (Chuyin rirng trdm), Nam Hen (Bat sdu rirng U Minh Ha,

Con sdu cudi ciing), Sau B6 ( Dang canh budm den), Bay Dang (Cam bat riia). Chin Tiin (Ngudi tinh cua cd dao hdt), Muoi Hy (Con heo khit)...

Ngoai ra lop tir xung ho dugc Son Nam sir dung rat nhieu trong truyen ngan

ciia minh, cho thay dugc sir phong khoang va tir nhien ciia nguai Nam bo trong giao tilp. San Nam co cac lop tir nhu: "Ong gid", "thang", "tao", may", "dua", "con", "tuibdy", "dng", "bon", "hp", "bd", "cha ndi"...

"Thdng Muoi nay do qud chua biit cdy lao cd phung sao? "(Con heo khit).

"Tui bay coi ky, coi chirng no con ldn qudn...trong lam liia . Dita ndo rdnh rang

theo tao lin lau ". (Bd vg thu muoi).

"Ai khen dua con gai cua bd. Tdi gid tdi gidnh bd rieng cho minh (Con cd chit

dpi).

"Nghia Id cha noi doi cudi bd" (Con cd chit dpi).

"Di qud. Tdi chi chd giiim chu em..." (Cdi va li bi mat).

"Bon may khdng bao gid ndi thang y dinh, cir lam quen vdi no rdi vien ly do vu va rdng den tim vai con trdu that Igc hope tim vdi dot say, dem vi lam thudc tri binh trdu mdc toi. Thdng bi theo doi, thdy hp den goc cdy thi, trin giira go ddt di tim vdi

cue gach (Kho vdng).

Do la mot he thing tir ngu biin am mang dam ban sac dac trung ciia nguai Nam B6, nhung tir ngu biin am nay dugc lap lai kha thuong xuyen trong viec sir dung ngon tir ciia Son Nam. Do cung thi hien sir khac biet giua he thong tir bien am cua Nam bo voi cac viing khac nhu: kinh (kenh), bd (ba ay), dng (ong ay), gui (goi)...Nhung biin am nay dugc phat sinh ngay trong doi song giao tiep ciia nguai

dan.

Dong bang Nam B6 la mot noi co dja hinh song ngoi day dac. Mang luoi song ngoi phan bl khap noi tir nhung con song Ion den nhirng nhanh nho roi nho hon nira...Trong qua trinh lao dong va djnh cu, nguoi dan Nam B6 dan dan da hinh thanh nen nhung lop tir rieng gan liln voi viing song nuoc, do la : Sdng (Sdng Hdu, sdng Ciru Long, sdng Cdi Ldn), kinh (kinh xdng), rach (rach Cdi Bdt, rach Trd Tre, rgch Cdi Ban), ngon (ngon Xio Ld), nga (Ngd Nam, Nga Bay), doi, vinh, roi den lung nhung tir chi pham vi nho hep hon vl dja hinh hon nhu:

lung (lung Sen,

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

60

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

Tram), dia (dia Gira), go (go md Lgng), bai (bai Say). Ben canh tac dung ggi an tugng cua vung song nuac, lap tir nay con co tac dung ggi mo vl dac dilm dja hinh va sir phan hoa da dang cua cac nhanh song. Son Nam da van dung nhting tir ngu

nay vao trong cac cau chuyen de noi ve nhung dac trung cua song nuac mien Nam.

Trong "Vet luc binh", tac gia da co sir mo ta het siic doc dao tu nhung khiic doi, vjnh tai con song, kinh xang va ca trang thai nuoc linh binh, Ian, rong...Cach the hien sang tao giau tinh binh dan va co nhieu tir ngu rat gan gui mang sac thai Nam

B6 gian dj mgc mac: "Sdch cd chir "nhap giang tuy khiic" tuy doi vinh, gid nude.

Hit gid nude xuoi ngugc, con gi md lo nira ddu?_ con chd. Tnrdc mat minh, dang

kia, khdng con la con sdng trdi xanh. No thdng bang. Cdi kinh xdng ciia Tdy hdi

xua dimg xdng muc. Ngdt ngheo lam. Ldt nua, tdi do coi thir. O day nw&c linh binh

ldn ciing nhu rdng" Khong chi vay, ciing van la nhirng tir ngu lien quan den dac

diem song nuoc. Nhung Son Nam khai thac no nghieng ve mieu ta nhirng dac tinh

siic chi tiet dac diem ciia nuoc bang nhung lop tir chi tinh chat va trang thai nhu:

ciia nuac song. Trong each diing tir cua minh, co nhung doan Son Nam mieu ta het

nuoc rong, nuoc Ion, nuac diing,...

"Ddng dai lam, chd nay kiu Id "gidp nude ", do Tdy dao kinh xdng gay ra.

Nude ldn phia Can Tha ddn qua, nw&c ldn phia RG ddn lai. Hai ngon nude gap

nhau tai day. Suot ngay dim nude ctivng tgi chd. Xa biin, ngoai biin vua rdng tham

ndm, chua rut hit thi dimg lgi, rdi nw&c ldn. Bdi vay, tir mdy chuc nam rdi, no sanh

de tai chd, ddy bit, quy tu ndo xdc chd, ran nude, cd tdm. Giong nhu cdi trdp d U

Minh, tren mat cung, phia dudi nw&c long bdng, coi nhu boi xudng dugc, nhung

rot cuoc la chiu thua, sa lay. (Vet luc binh)

Nam tai hien qua rat nhieu cau chuyen nhu: Con Bdy dua do, Vet luc binh, Keo

Phuang tien di lai chii yeu a Nam B6 la ghe, xuong hinh anh ay dugc Son

phuang tien di lai ma con trong cac le hoi nhu dua ghe Ngo.. .Ben canh do nhung tir

ngu chi phuang tien luu thong duong thuy pho bien trong dai song nguai dan Nam

bo la "xuong" va gan gui hon nua vai cai ten than mat va binh dj do la "xuong ba

la". Ddy Id logi xuong dupe ddng tir ba tdm van ldn ghep lai, mdt miing van day,

triim, Con sdu cudi cung... Dac biet "ghe" con sir dung khong nhirng nhu mot

hai miing van ben. (26; 1384). Xuong ba Id con xuat hien cd trong ca dao rat thdn

thudc vd gdn gui vdi con ngudi:

"Em ban giong chi, em di xudng ba Id,

Em ghe lai day, anh gdi tha vi tham ciing ba md " (ca dao)

[27; 1384]

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

61

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

Nha van San Nam con co ca nhirng each noi gay an tugng sang tao doi voi

nguoi dgc, do la nhung tir ngu dien dat qua trinh hoat dong cua con nguoi ciing gan bo mat thiit voi vung song nuoc. Khi hau bat thuang a Nam B6 gay ra mua lu tren dien rgng. Nhung khi thai tiet bat thuang nhu vay, con nguoi thuang "len trau" di xa dk mong co the tim dugc co lam thiic an cho chiing. Tir "len trdu" la chi viec "ddn trdu, dua trdu tdi vung khdc, theo miia trong nam, thuong Id di tranh mua

nude ndi, di nuoi dudng trdu trong mdt khoang thai gian dai" [27; 709]. Nha van

Son Nam da dung tir ngu nay de dien ta canh miia nuoc noi a Nam B6, mang lai

Ngoai song nuoc ra thi nguoi ta con an tugng boi rirng phuang Nam voi the

gioi thuc vat da dang va phong phii .Vi the lap tir djnh danh cho thuc vat rirng ciing tro nen da dang hon dl ggi ten cac loai cay co. Nhung danh tir gan lien voi rirng dac biet la rirng U Minh nhu: tram, dude, vet, lau say, cdy mua, cdy lire... day la nhung ten ggi chi co a thi giai thuc vat Nam B6. Nha van da sir dung lop tir nay trong sang tac ciia minh de chi ve sir da dang ciia rirng nguyen sinh Nam B6.

mot hieu qua nghe thuat dac sac.

"Xung quanh chdi, cdy mua, cay lire mpc um turn " (Keo triim)

"Ben goc cdy mil u cd ngdi miiu cd dung lin khdng biit tir ddi nao, mdi

ngdirong riu, mdy cdy cot bi mot an sap nga quy xudng " (Lu tre chdn trdu).

Ben canh lop tir neu ten ggi cua the gioi thuc vat, lop tir ggi ten cac loai san

vat a Nam bg cung phong phii tir nhirng san vat duai nuac nhu: cd rd, cd sac rdn,

cd Idc, cd tri, luon...den ca nhirng ten ggi cho the gioi loai chim tren khong trung: chim bo ndng, diiu, qug, chim chang be, chim sdi, chim chd ddng...Nhung tir ngu nay nghieng vl viec ggi ten san vat dugc Son Nam van dung vao tac pham tao nen nhirng dac trung vl san vat. Dong thai day ciing dugc xem la lap tir the hien nhirng dac trung cua viing dat nay gop phan to ve them cho biic tranh thien nhien dam mau

sac Nam B6.

Trong cac sang tac ciia minh, Son Nam con sir dung nhirng lop tir phan anh cuoc sing cua con nguoi viing dat Nam B6 mang nghTa phan anh cuoc song rieng ciia nguoi dan hay nhung ylu tl dugc phan chieu qua lang kinh cam nhan cua tam hln cong dong nguoi Viet phia Nam. Nhirng tir nhu: cdi luong, ca cd, ddn luc tinh, kinh xdng, gie luc binh trdi...lop tir nay kha pho bien trong doi song sinh hoat cua

nguoi dan va dugc sir dung mot each rgng rai.

Dl nhan thay nhat trong tac pham ciia Son Nam la mot he thing Ion tir ngu dugc vay mugn tir tiing nuoc ngoai nhu: Phap - Hoa - Khame, lap tir nay xuat hien voi tan so cao ggi cho nguai dgc mgt cam giac pha tap giua phuang ngu Nam

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

62

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

Bg va ngon ngu khac. Tir vay mugn goc Phap dien hinh nhu: Bdc vdt, Bd dam,

nhdy ddm, doc tua, Sanh-Ga-Bo...hien tugng vay mugn nay dugc Son Nam van dung dl the hien trong nhirng tac pham co sir pha tron giua cuoc song ciia nguai dan "Ta" va "Tay". Lap tir vay muon ciia dong bao Hoa nhu: qudn tir, dpi ca, dgo

si, thien ha, cungphi, my nir... Trong lop tir vay mugn goc Hoa de sir dung trong doi sing, nguoi ta con nhan thay mot hien tugng cai bien tir ngu chinh goc sang thanh tir ngu dia phuang. San Nam ghi lai truong hop nay rat ro rang. Thay vi tir chi

nguoi phu nu tieng Hoa goc la "hong nhan" thi lai bien am thanh "huong nhan", tir

"hong" dugc bien am thanh "huang": "Bdy lau nay nay ndng dang do tinh duyin

chi vi thai van chd ddu kem hw&ng nhan " (Trong long ban tay). Hay tir "nhdn

mang" nhung khi di vao qua trinh sir dung ngon ngu trong doi song ciia nguoi dan Nam B6 thi lai biin am thanh "nhan mang": "Chit cha phen nay mdi len rudt, mdi

cd nhctn mang"(Ngudi di dim).

Nhung tir ngu dugc vay mugn co nguon goc Kho me nhu: ghe ngo, len,...

Nhin chung, hien tugng vay mugn dien ra kha pho bien trong ngon ngtr Nam bo, co nhirng tir con giu nguyen tir goc, cung co nhirng tir dugc cai bien cho phu hgp voi

qua trinh sir dung ngon ngu, phu hop voi dac diem ngu am cung nhu cai bien cho

thuan tien trong giao tiep ciia nguoi dan Nam B6.

Nhac toi qua trinh giao tilp, Nam bo co ca mot he thong Ion tir ngu diing trong sinh hoat giao tilp hang ngay. Lop tir nay kha rgng rai ve pham vi sii dung va khong co sir thing nhat nhung nguoi nghe van hieu dugc, dong thai no con dien ta thai do tinh cam ciia nguoi noi. Ve lop tir nay, Son Nam co each su dung rat phii hop voi ngu canh va mang lai hieu qua nghe thuat cao trong tac pham nhu: bd do,

ba xi ba tu, nghen, hong, ne, a ha, di gt...

"Tdi doc ba xi ba tu chua hiiu hit nghia ". (Bd damphd-xi-ddng)

"Thua bdc, con cdi dng tre dung mdy ngon mun ne!" (Con sdu cudi cung)

"Ba ai! Con trich ddu rdi? Ba ray con ha? "

"Ong vi Sdi Gdn...xa laxa lac. Thay dungsg. " (Bd ddm phd-xi-ddng)

Nhin chung lop tir ngu Nam bo xuat hien trong cac sang tac ciia Son Nam rat phong phii va da dang. No gan gui voi doi song tinh than nguoi Nam bo va dugc nguai dan dja phuang sir dung mot each rgng rai trong doi song. Cach phat am phu hop voi hoan canh song, dac dilm dia hinh, 16i giao tilp... mli lTnh vuc trong doi sing tinh than con nguoi Nam bo diu co nhung lop tir ngu dac trung rieng, chiing

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

63

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

the hien dugc chinh ban chat that tha chat phac ciia con nguai Nam bo ngay ca trong loi an tieng noi hang ngay.

3.3.2. Vai net ve each su dung thanh ngir

Trong sang tac van hgc, viec van dung thanh ngir gop phan khong nho trong viec khang dinh gia trj nghe thuat cua tac pham va truyln tai nhung thong diep ciia nha van. Voi xu huong lira chgn nhung thanh ngir co tinh chat khau ngu cao phii hop voi ngu canh va co sir bien doi ve hinh thiic phat am theo tiing noi chung cua nguai dan nam bo, nha van Son nam da tao dugc mgt each ro net sac thai dan gian

nam bo trong cac truyen ngan ciia minh.

So luong thanh ngir trong truyen ngan Son Nam kha Ian, va la mot trong

nhirng each de nha van the hien cac moi quan he khac nhau trong xa hoi thong qua each noi, each vi, so sanh ciia con nguoi Nam bo. Son Nam van dung nhiiu thanh ngir xoay quanh nhirng cau chuyen ve moi quan he than thuoc trong gia dinh hay

tinh lang nghTa xom nen trong each noi ciia nhan vat thuong vi von vao nhirng cau

thanh ngu nhu nguoi dan Nam bo van diing hang ngay. Truyen ngan Miia len trdu la mot trong so nhirng cau chuyen tac gia sir dung thanh ngir mang dang dap dac trung the hien phong thai noi nang ciia nguoi dan Nam bo. Tac gia vilt "tan thoai luong nan "thay vi noi "tien thoai luong nan ", noi "van su bdng an "thay vi noi "van su binh an ". Son Nam su dung thanh ngu doi khi ong khong sii dung nguyen

mau ma con van dung theo each rieng ciia minh. Dieu do the hien dugc sir sang tao ciia Son Nam ciing nhu noi len dugc phong thai gian dj thi hien qua tirng loi an tieng noi ciia con nguoi Nam bo.

Truac het nguai dgc de dang nhan thay nhung thanh ngir dugc sir dung trong

truyen ngan Son Nam ciing mang dang dap rieng ciia Nam bo. Do la nhung thanh

ngu bieu thj loi song sinh hoat dugc van dung nhieu va dan dan tro nen quen thuoc.

Trong truyen ngan Tuc li an trdm, thanh ngir dugc sir dung thong qua cau noi ciia

ong huong hao: "Mai chiiu day, niu xuoi cheo mdt mdi, thdng thiip bdo hiiu cho

cha no mdt dua chdu ndi, con Hue thi bdo cho anh mdt dua chdu ngoai" (Tuc li an

trdm). Hoac each noi rat Nam bo de chi doi tugng: "Tuy me gda con coi, ndng da

nuoi con din khdn ldn " (Con cd chit dpi), "Gia dinh cdu Minh thudc vao hang cd

dugc sir dung pho bien va gan gui voi loi an tieng noi ciia con nguoi Nam bo nhu:

tieng ma khong cd mieng vi da phd sdn" (Dieu ho ly son)... Mot so thanh ngu

"tai vach mach rirng, ca nuoc chim troi, xuong ca vo loai...

Hay ngay trong truyen ngan An to xdi ldn, nguoi dgc de dang nhan ra each

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

64

SVTH: Nguyen Thj Thiiy Hang

sii dung thanh ngu de dat ten tieu de tac pham. Nhung chua dung lai o do, Son Nam

Dgc diem truyen ngdn San Nam

con sir dung nhirng thanh ngu khac theo diin tiin cua cau chuyen nhu: "Sank bat phiing thai", "ddng tdm nhut tri", "khi ho cd gay"... Hay trong Vpc nude gidn trang, nhung loi le doi thoai ciia cac nhan vat ciing co sir van dung thanh ngir thi hien thai do cua nguoi noi va su chac ggn cua cau van nhu: "tdm dia xau xa ", "ndi

huu ndi vugn ", "khdn nha dgi chg", "mat mdc chdn phen ", "com khdng lanh canh

khdng ngpt", "that bai la me thanh cong"... Lop thanh ngu nay khi van dung vao

lai noi the hien dugc sir xiic tich va chac ggn dong thai ciing tra nen te nhj han y tii

han. Ong Tir Thong chanh long nghT ve nguon coi, ve the giai ben ngoai, nhung

trong long nang triii noi buon the sir: "Cdy cd coi. Nw&c cd nguon. Chim cd to. Cd

cd hang. Doi mat gia ciia dng Tir Thdng ngdn nga nhin mudn lap sdng con. " (Hon

Cd Tron). Cac cau thanh ngu tren deu chi ve nguon coi, nhung no xuat phat tir

mieng ciia mot con nguai luu lac xa roi que huong xii so, tir do cang lam bac len sir

co dan trong vang trong long nguai lCr thu.

Viec su dung thanh ngu trong truyen ngan San Nam khong don gian a viec

phong phii ciia moi nhan vat trong truyen ciing nhu cho thay phan nao thai do ciing

the hien each an noi hang ngay ciia nguoi dan, ma no con the hien von hieu biet

nhu nhan each song cua nhan vat. San Nam con the hien ca nhirng thanh ngir dugc

vay mugn co nguon goc tir trung hoa nhu: "dap tuyit tdm mai", "nhirt tu luc nghi",

"ngdi mat, an bdt vang", "bdn tin bdn nghi", "hoach tdi bdt phii", "chung cd ti

minh", "truong tinh biin di", "bach van bdt nhu nhirt kien", "kinh nhi viin chi",

"xuat quy nhap thdn "... Viec sir dung nhirng thanh ngu co nguon goc vay mugn co

tac dung tao nen sir trau chuot cho cau van, tuy nhien, Son Nam khong van dung

truong hgp trong ngir canh de lam tang them gia trj cua viec sir dung va the hien sir

sang tao ciia ong trong each hanh van. Dgc truyen ngan ciia Son Nam, nguoi ta con

thanh ngir mot each lam dung gay kho hieu cho nguoi dgc ma thuong sir dung diing

truong hop nhieu thanh ngu gop lai tao thanh mot chuoi lien ket trong cau van.

Trong truyen Cai va li bi mat, tac gia da ket hgp bon cau thanh ngu lai voi nhau de

chi thai do ciia nhan vat Hai Khoanh doi voi nguai khach la: "Hai Khodnh cd che

thay viec sir dung thanh ngir doc dao the hien sir hieu biet sau rgng cua ong. Do la

giau su khinh bi doi vdi anh chang "dpi ca " nhd nhen dy. Nhung gdy go, gidng

luan ly vdi ki giit dan ba, giit con nit Id diiu ngu xuan, hoi ddu phdi khdi d&n vao

tai trdu, miic nw&c do Id mon. Phdi two'ng ke twu ke, dp dung triit di cdu qudn tw

tham tai, tieu nhan tham thuc" (Cdi va li bi mat). Truyen ngan Con Bay dua do,

de the hien lai dem pha cua nguai dai khi hg chua hieu ro con nguai co Bay, nha

van da van dung lien tiep bon thanh ngu co tinh chat bo sung nghTa cho nhau nham

dien dat y do nghe thuat ciia minh: " U trdi cao cd mat. cao nhan tdc hiru cao nhdn

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

65

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

tri. Treo cao te ndng. Ngo cao dau dt". Dac biet chat Nam bg dugc khac hga mgt each an tugng qua viec tac gia co y nhan manh them bang cau thanh ngu "ngo cao dau dt". Trong hoan canh nhu the nguoi ta thuong noi treo cao te nang la du, nha van con bo sung each noi rat dan gian ma chi a mien song nuac Ciru Long mai co

"ngo cao dau dt". Khi ca hai thanh ngu dugc ket hgp vai nhau da lam tang them

tinh chat cua sir viec, dong thai con thay dugc sir da dang trong each van dung ciia

nha van.

Viec sir dung thanh ngir la mot trong nhting yeu to gop phan the hien tinh

chat khau ngu trong tac pham van hgc. Voi dac trung mang tinh khai quat cao no co

tac dung trong viec mieu ta hien thuc cuoc song hang ngay cua nguoi dan nam bo.

Truyen ngan cua Son Nam da thanh cong khi dat thanh ngu diing luc, diing doi

tugng. chinh dieu nay gop phan lam cho truyen ngan San Nam noi rieng va sang tac

ciia ong noi chung gan gui va hap dan doc gia.

Tom lai, nghe thuat xay dung cot truyen, nghe thuat xay dung nhan vat ciing

voi su van dung sang tao va doc dao thanh ngir da gop phan tao nen phong each

co cam giac tan mat nhin thay mot biic tranh tong hoa ve Nam bo tren nhieu phuang

dien. Qua do nguoi dgc con cam nhan dugc mgt phong thai ung dung cua nha van,

mot su am hieu tinh tuang ve nhieu khia canh cua viing dat Nam bo qua tirng mau

chuyen.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

66

SVTH: Nguyen Thj Thiiy Hang

truyen ngan Son Nam. Cac cau chuyen cua ong dugc ke nhung lam cho nguoi dgc

Dgc diem truyen ngdn San Nam

KET LUAN

Son Nam la mgt nha van vilt nhieu, viet hay ve vung dat Nam bo, dgc gia biit din Son Nam nhu mot nha van da tai. 0 moi lTnh vuc ong deu the hien dugc d4u an rieng ciia minh cung nhu sir sang tao, phat hien mai ve vung dat Nam bo. Ben duyen vai nghiep van chuong tir som, San Nam khong tim den nhirng mien dat moi ma chi tap trung khai thac net dep ciia manh dat que huang. Do co nhieu dieu kien sing va hoat dong van nghe gan vai vung dat Nam bo, Son Nam da nhanh chong gop nhat cho minh mot vln sing phong phii va som hinh thanh nhirng yeu to co ban nhat khoi nguln cam hiing cho cac sang tac ciia ong. Co the noi, Son Nam la mot con nguoi co siic luc deo dai, bin bi, mot ngoi biit day tam huyet ve con nguoi va viing dat Nam bo. Ong da di vao long nguai dgc bang mot phong each rieng, khong chi o mang truyen ngan, ma ngay trong nhirng truyen vira, tieu thuyet, nhirng bien khao, hli ky cua Son Nam luon dl lai mot an tugng dep trong long doc gia yeu thich. Ong khong chi la mot nha van, nha bao, nha khao ciru ma con la nha van hoa

nghien cuu ve viing dat Nam bo.

Thien nhien la nguln cam hiing Ion trong cac cau chuyen cua Son Nam. Qua hai tap truyen Huong rirng Cd Mau va Biin cd Mien tdy, Son Nam da khac hga nen mgt biic tranh thien nhien Nam bg buli dau chua dugc khai pha. Ben canh do nha van con thi hien mgt mat khac ciia viing dat nay, do la sir gan gui gan bo mat thiet giua con nguai vai thien nhien. Dgc truyen ngan ciia Son Nam, nguoi ta con thay dugc bong dang con nguoi Nam bo hien len qua nhieu nhan vat. Do la hinh anh cua nhung con nguoi trgng nghTa khinh tai, boc true thang thang, la hinh anh cua nguoi nong dan chju thuang chiu kho thong minh va sang tao trong doi song lao dong. Ben canh do Son Nam con khac hga pham chat yeu nuoc cua con nguoi Nam bo dugc diic kit qua nhung mau chuyen ngan vl nhirng nhan vat anh hung bam dat giu lang, nhirng con nguoi dam mao hiim ban than de trir gian diet ac. Sir ra doi ciia hai tap truyen Bien cd Mien Tdy va dac biet la Huong rung Ca Mau co siic tac dong rat Ion din dgc gia cung nhu nhiiu tang lop khac trong xa hoi, khoi len nhung tam long thiit tha dli voi tl qulc. Tuy co nhiiu cau chuyen ong khong true tiep the hien tinh cam yeu nuoc nhung nguoi dgc co thi cam nhan qua tirng nhan vat, tirng binh dien ciia doi sing dugc dung len trong truyen.

Nhac din van hgc miln Nam nguoi ta nghT ngay din Son Nam va nhung viing dat xa xoi noi phia culi troi ciia tl qulc. Do la mot vung que ma Son Nam rat tu hao vl nhirng truyln thing yeu nuoc, vl nhirng ve dep ciia thien nhien va hon het la long yeu thuang dli vai con nguai Nam bo. Co thi noi, Son Nam la mot con

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

67

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngan San Nam

nguai co siic lire deo dai, ben bi. La mot tam guong can cu ve lao dong va sang tao

nghe thuat, mot ngoi biit day tam huyet ve virng dat phuang Nam.

cong vai loi hanh van dam chat Nam bo cua minh. Khac voi nhirng the he nha van

di truac, truyen ngan ciia ong den voi nguoi dgc bang mot phong each rieng that

doc dao. Thong qua nhirng phuang dien nghe thuat nhu nghe thuat xay dung cot

truyen, nhan vat, ngon ngir, Son Nam da the hien dugc sir sang tao ciia minh. Vira

khac hga tinh each nhan vat thong qua yeu to ngoai hinh, hanh dong, each an noi,

Son Nam lai vira xay dung cot truyen theo nhirng each rieng tao diem nhan thu hut

doc gia. Nguai dgc con an tugng mot he thong tir ngir dja phuang the hien sir gian

di mgc mac trong lai an tieng noi hang ngay. Hay qua nhirng each noi vi von, cac

van dung thanh ngu tao nen sir siic tich co dgng trong nhung cau van ciia Son Nam.

Day tro thanh mot trong nhung yeu to gop phan lam nen chat Nam bo dam net trong

trang van ciia Son Nam.

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

68

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Ve phuang dien nghe thuat, co the khang dinh Son Nam la mot cay biit thanh

Dgc diem truyen ngan San Nam

PHU LUC

STT

Tir

Lop Tir

Ngu Canh

Tac pham

Cha

Con trich re

Lap tir xung ho

Be kieu quyet trd thu. Phdi lam mdt viec gi ma cha no khi hay tin se khdc...

Cha noi

Hai ong gia

Mdy cha noi Tdy ua ddn ngang de lam npc giang sgi ddyphai qudn

Dai ca

Cai vali bi mat

ao. Tdi ciing nghi nhu dai ca vay. De ddu con ngudi thirhai nhu Dgi ca.

Yeu cho duac

Than£ cha

Tao

Yeu cho duac

Mu

Con ran

Con ca chet dai

Than^ cha

Tao bd tri rdi... may rang chd ngay lanh thdng tot rdi lam nhu vay, nhu vay...cho thdng cha cap rdng do hieu rang: hdu sanh kha uy, dam con nit dai nay o meo gioi han thang cha gap bdi. Rdng diim tao, nghe Trgo. Tao thuang con Hue qud chirng. Mu hai nhd ngudi tinh cua minh, gidphut nay dang ngu cheo queo trong Idghgch cu hoang vdng ciia cdu Ba Chieu. Thang cha vd duyen qud. De con man cho no mdt trdn.

Ong

May trai va rong bien

Duong

Bac vat xa bong

May

Dong gong ong thay Quyt

Culi

Dang xam minh

Tui toi

Kho vang

Con me

Moi tinh dam

Nguon lai bdn dua cd Id bao? Va neu dng gia Hai cd phgm tdi tdi trdi, le ra ong phdi ngdi tu. Du sao duong Hai minh ciing la nguai de thuang, biet chir nghia nhieu han minh. Mai chieu, neu may dem su bi mat trong nghe md ndi lgi vdi nguai khdc thi ngon phdng an vd chun may, mau phun ra nhu very do. Ngay dap xong cdi vudng, dng khen thuang bon culi mdt con heo. Tui toi la vua xu ndy. Mudn an cam thi dua vdi cdt, tui tdi lam viec cd loc nuang ddt set. Hai ba dai chdng rdi ma chang mdt ai a ben vdi con me hodc

lai

Con nho

sanh con vdi con me. Dg, con nhd do ldn bung.

Mot chuyen kho tin

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

69

Dgc diem truyen ngan San Nam

Cam bat riia

Ma bay tre

Md bay tre ludc them nam ba con nira di.

Doi

Vet luc binh

Sdch cd chir "nhdpgiang tuy khiic" tiry doi vinh gid nude.

Lop tir chi dja hinh va hien tugng tu nhien a Nam B6

Vinh

Hai coi U Minh

U Minh bao gdm tdn bd bien vinh Xiem La, ldn hdi dia danh dy thu hep lai, nhd sir khai thdc can mdn ciia ddn tir xir.

Lung

Bat sau rirng U Minh Ha

Trong rirng cd san nhieu ao, nhieu lung,sdu cirgom vao do ma lap can cir, sanh de con chdu, nam nay qua nam khdc, cir nhu vay cho tdi khi ngudi Viet Nam ta do tram xudng rgch Cdi Tdu ma lap nghiep.

Dia

Mieu Ba Chua

Nude dudi Ola ddn ddn den ngau, hdi tank

Xii

Go

Sdt dang kia, ben go, mdt chiec xudng nhd ddu lgi.

Hon

Hon co tron

Ong Tie Thdng hdi ha treo len chop dd ma ngdng. Huang Nam, hudng Tdy, huang Bdc khdng cd gi lg: Duy chi cd hudng Ddng: kia, sung sung dudi anh ndng ban mai nam ba hon dao nhd len, nhirng hon dao mdi lgi.

Miet

Ngay xua than^ chap

Con lgi hai muoi lam ndm, minh phd rung d rgch Chd Tre miet U Minh Hg ndy.

Cu lao

Mot chuyen kho tin

Nhirngddng bao ta xdc nhdn rang ben cgnh Hon ngpc dy con nhieu viing qud chdm tien goi la Hoc Bd To, Voi Bd Ket, Cii Lao Heo, Rgch Ba rdng Ba hep, Ddng Chd Ngdp, chdn " khi ho cd gdy, chd an dd, gd an muoi "vd theo lai truyen khau, a cac viing ndi tren dong bao ta sdng trong dia dang, chua chiu anh hudng ciia van minh Tdyphuang.

Dam

O mien qud nhieu ao, dam, sdng,

Mot chuyen

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

SVTH: Nguyen Thj Thiiy Hang

70

Dgc diem truyen ngan San Nam

kho tin

rgch thi cdi phdng tdm cdi chuong tieu dieu ddt tren ddng nude, mudn den do phdi qua mdt cdi cdu.

Rach

Huong rirng

Con rach qud nhd, udn ngoan ngoeo nhu rudt ngua ndi lien qua nhung lung bdu, trdn trdn meo meo nhu hinh mdy cdi bao tir, gan, Id Idch...

Mieu Ba Chua

Lo

Xii

Trong khi do, con dudng tir them dia ra lo cdi trd nen mdn ldn vi ddu chdn ciia bon dao phii Tdy Ta vd ciia nhung nghia qudn, ddn qudn vd tdi nai xa lg ddn tdi.

Muang

Mot chuyen kho tin

Con dudng doc theo bd kinh nai sdm udt, cd nam mudi budc la phdi nhdy qua muang nhd.

Tinh bau muon

Ao

Ben liim cdy no, cd ao nude trong

veo.

thoi

Mot kieu anh hung

Me song Doi mdt cai tong Ba nhin trirng trung phia me song.

Banh

trai

Cdi thang nay lg. No banh trai tuoi han hai muoi.

May trai va rong bien

3

Chi tinh chat Lap tir chi phuang tien di lai

Cai to ong

Lep xep Mdy ngudi A Rap qui trong con

ong, nuoi gdn vudn Cha La de cho bdng cdi Cha La dung trd ra thu trdi lep xep.

Banh

Huang rirng

Tdi ldn may hieu cdu ndi do. Bdy gid di vdi tao tim nha quen, banh thi may di truac mdt ldn coi.

Ba xi ba

tii

Ba dam Pho- Xi-D6ng

Tdi doc ba xi ba tu chua hieu het nghia.

Keo tnim

Thdn hinh ciia no van ngiin ha, cdu ai. Nhu cdi ddn bdnh tet.

van ngiin

Xa la xa

Ba dam Pho- Xi-D6ng

lac

Ong ve Sdi Gdn ...xaloxa lac. Thdy dimg so.

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

71

Lau ca

Con ran

Dgc diem truyen ngdn San Nam

Vai thdng sau, bd cai tong bdng dung ldn bung. Roi sau thdng Gieng, bdxd ra mdt dua "thdy rdn con ", gidng het guang mat lau cd ciia thdy Ngpc.

Ca nhong

Ngo len sa thuang

Daet

Con heo khit

Nhung suy di ngdm lgi, Tieu Dao la thanh hien ngay xua ciing dong nghia vdi "di bdt pho", "diphdt pha", "thd ta ta ", hodc leu teu khdng chien, ca nhong chongxdm Idng. Chii Muoi thdy chua! Chd ma an cam ngudi thi lanh le. An cam ndng, no hu Id mui danh hoi dd et.

Ky cut

Tuc le an trom

Lg thay len "dgo chit" dn cap sa sa vdi mdn ky cut, ndo chdi ciin, gudc dirt quai, qudn rach.

Ba son

Tuc le an trom

basac

Luot sap

Ong Bang Ca

ron

Thiet la ba s&n ba sac. Ong xudng, bdy gid cd nay, dng hay qugu bdttir lam. Chdmay mothen chd khdc, bd chetsau md ndng nay du vay.

Nhieu khi tdi mua chdng ai them gat cho ton cong, chudt tu ddu keo tdi can luot sap, liia nga xuong nhu gap gidng bao.

ghe

Chiec ghe ngo

Ngay hdm qua, theo sir hudng ddn cua cu, chuphd huong qudn Hem da dao duac mdt chiec ghe ngo.

Xuong

Vet luc binh

Mdi mdi cheo cd the dua chiec xudng ludt tdi nam bdy thudc, nhd nude xuoi, nhunggid can lgi qud mgnh, mat nude go ghi, doi khi sdng dap mgnh vao mui xudng, nude vang len udt mat may lao Nguat.

Do

Mdy nam rdi di khdng con dua do

Con bay dua do

nua.

Be

Song Ganh Hao

Chiec be trdixudng theo nude ldn nude rdng.

Tau

Hai cdi thang no chay tdi hang

Song Ganh Hao

72

GVHD: Nguyen Thj My Nhung SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Dgc diem truyen ngdn San Nam

trdm thudc, dung sung lgi rdi vut chay lui, nhanh han tdu do.

Ghe doc

Song Ganh Hao

moc

Chap sau, cdch chiec be chirng nam muoi thudc, con cd sdu mac cdu bdng ndi len thoi thdp, dai nhu chiec ghe doc moc.

Huang nhan

Trong long ban tay

Bdy lau, nang dang dd duyen tinh chi vi thai van chd ddu vi kem huong nhan.

Luc binh

Vet luc binh

Cdi do ra, Hai can tdi mui xudng, khom lung, vet luc binh, nem tirng gil

Bao vat

Dang xam minh

Caron

Ong Ba Ca Ron

Ong La pheo khdng ngu dgi gi ddu, dng lam tdi chir bdo vat, dng cd von lieng nhieu. Cong viec duy nhdt ciia ba la mua cd ron vdi gid bdn xu mdt cd.i

P$ Hi rtr)

-

Vet luc binh

Ca rang

Don cd rdng qua xudng ciia bdc,cho kip nude, an cam doc dudng.

Vet luc binh

Giang

Vay mugn

Thinh thodng anh qud giang ghe ludi ra Hon Tre, lam quen vdi bien vd mdy con nhgn.

Bai kia

Anh hiing ram

Thai thuc ddn, chiing goi ndm na do la bai kia trdu bd, tren mdi tdm, hai rd ten chii ciia gia sue, ten con gia sue, tuoi tdc, ddu rieng...va so thue da ngp.

Manuy

A hdi Cdi mo nuy lg qud.

Ba dam Pho-xi- Dong

Keo tnim

Oliu

O liu la logi qud viing dn ddi cd ddu beo, nhu trdi cd na, ddu d liu tham ngpt, tdm cd mdi hop vi vdy cd mdi "xu-ma-cd " ndi danh.

Keo tnim

Xa lach

Ong Phd No cd mua a Sdi Gdn cd 1 lit ddu d-liu, tui tdy trdn ddu nay vdi gidm, rudi vao xd lach.

SVTH: Nguyen Thj Thiiy Hang

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

73

Dgc diem truyen ngdn San Nam

TAI LIEU THAM KHAO

2. Lai Nguyen An (1999), 150 thuat ngir van hoc, Nxb Dai hgc Qu6c Gia Ha

Ngi.

3. Phan K6 Binh (1990), Viet Nam phong tuc, Nxb thanh ph6 H6 Chi Minh.

1. Hoai Anh (2000), Ngudi chd do thai dgi, Nxb Van hoa thong tin.

5. Dao Nggc Chuong (2010), Truyen ngan dudi anh sdng so sanh, Nxb Van

4. Le Phuang Chi (2001), Tdm tinh van nghi si, Nxb Thanh nien, TP.HCM.

6. Phan Cu De (2006), Tuyin tap (Tap 3), Nxb Giao due.

7. Phan Cu De (2007), Truyen ngan Viet Nam lich sir - thi phap va chdn dung,

hoa thong tin.

Nxb Giao due Da Nang.

Nxb Thanh Nien, TP. Ho Chi Minh.

9. Ha Minh Diic (1997), Li luan van hoc, Nxb Giao Due.

10. Ha Minh Diic, Nhin lgi van hoc Viet Nam thi ky XX, Nxb Chinh trj Quoc

gia.

8. Nguyen Anh Dong (2011), Di tich - danh thdng vd dia danh Kiin Giang,

12. Le Ba Han, Tran Dinh Sir, Nguyen Khac Phi (2010), Tir diin thuat ngir van

11. Bao Djnh Giang (1984), Ca dao ddn ca Nam bo, Nxb TP. Ho Chi Minh.

hoc, Nxb Giao due.

13. Le Phii Khai (2000), Dd Id San Nam, Nxb Thanh Nien, TP. H6 Chi Minh.

H6 Chi Minh.

15. Phuang Luu (1997), Li luan van hoc, Nxb Giao Due.

14. Tran Thj Nggc Lang (1995), Phuang ngir Nam bd, Nxb Khoa hgc xa hgi, TP.

16. Son Nam (1971), Mien Nam ddu thi ky XX- Thiin dia hdi vd cuoc Minh

Tdn, Nxb Phii sa, Sai Gon.

18. Son Nam (2009), Ndi vi Miin Nam, cd tinh Miin Nam, thuan phong my tuc

17. Son Nam (2006), Dao chai tuoi gid, Nxb Tre, Thanh pho Ho Chi Minh.

Viet Nam, Nxb Tre, TP. HCM.

19. San Nam (2005), Lich sir khdn hoang Miin Nam - Nxb Tre, TP. HCM.

Minh.

21. Nhieu tac gia (2000), Nghi thuat viit truyen ngdn vd ky, Nxb Thanh Nien,

Ha Noi.

22. Tran Thanh Phuang, Phan Thu Huong (2011), Chdn dung bang chir, Nxb

20. Vuong Tri Nhan (2001), So tay truyen ngdn, Nxb Van nghe, TP. Ho Chi

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

74

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

Van hoa van nghe - TP. Ho Chi Minh.

Dgc diem truyen ngan San Nam

23.Pham Cong Son (2005), Non nude Viet Nam (Sdc mau Nam bp), Nxb Van

hoa thong tin

24. Nguyen Q. Thang, Tiin trinh van nghi Mien Nam, Nxb Van hgc.

25. Bui Viet Thang (2000), Truyen ngdn va nhirng van di li luan vd thuc tiin thi

loai, Nxb Dai hgc Quoc gia Ha noi.

26. Ha Van Thuy (2006), Gop vdi van ddn, Nxb Van hgc.

27. Huynh Cong Tin, Tir diin tirngir Nam bd, Nxb Khoa hgc xa hgi.

Dfil HOC VOTRt/ONQTOfiN THU VIEN

GVHD: Nguyen Thj My Nhung

SVTH: Nguyen Thj Thuy Hang

75

28. Phi Van , Ddng qui, Nxb van nghe, TP HCM.

Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Đặc điểm truyện ngắn Sơn Nam

Chủ đề:

Khoá luận sư phạm văn

mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm

Hau Giang, thdng 06 nam 2012

wmmmmmmmm

Dae diem truyen ngan San Nam

(Ky va ghi ro ho ten)

Dae diem truyen ngan San Nam

(Ky va ghi ro ho ten)

Due diem trifyen ngan San Nam

- Bai viet "San Nam - nha van cua miet vuan Nam bo " cua Nguyen Truong.

- Luan van tot nghiep nam 2006 cua V6 Thi Ngoc Dung, Lap Ngu Van K 26

trong truyen ngan San Nam ".

Dac diem truyen ngan San Nam

Dac diem truyen ngan San Nam

- Ngon ngu

Dac diem truyen ngan San Nam

dat, Hon Co Tron, Dang canh buom den, Dang xdm minh. Tuy khong the hien mot

coi U Minh, Con bd tarn, Song Ganh Hdo...Ben canh do San Nam con tai hien

le hoi Ky Yen...Day la dip de nguoi dan co the tham gia

Dgc diem truyen ngan San Nam

Dgc diem truyen ngan San Nam

Dgc diem truyen ngan San Nam

Dgc diem truyen ngan San Nam

Dgc diem truyen ngan San Nam

bo [3; 423].

Dgc diem truyen ngan San Nam

truang, xuong song sau bat len rung cop thd\ Nhirng hinh anh ong thhu thap dugc

"Con nguai trong truyen ngan San Nam co the co nhieu tinh each khac nhau,

nhung hdo hiep, nghia khi va que que huang ddt nude la hai tinh each ca ban,

dieu trong truyen ngan San Nam ", noi dung cua bai viet xoay quanh nhung gigng

tinh ngdm ngiii" [13; 104], "giong tarn tinh hodi niem" [13; 108], "gipng re ra

chdm rai" [13; 111]... Qua bai viet, tac gia khang djnh: " Vai San Nam, co the noi,

gipng re ra, chdm rai la mot dac trung trong truyen ngan cua ong" [13; 114]

Dgc diem truyen ngan San Nam

Tdy va hinh bong cu (Nxb tre TPHCM, 2006).

Dgc diem truyen ngan San Nam

Dgc diem truyen ngan San Nam

Dgc diem truyen ngan San Nam

Dgc diem truyen ngan San Nam

xuat ban Phu Sa, in nhung sdch chpn loc co chat luong, keu goi long thuang nude,

tieu thuyet. Ong chuyen viet loai khao cuu ve cac danh nhan (Nguyen Trung True)

coi bo. "[4; 424].

Dgc diem truyen ngan San Nam

Dgc diem truyen ngan San Nam

tieng ciia

nghla khac nhau ve truyen ngan.d nuoc ngoai, co djnh nghia n6i J.Goethe: "mot cau chuyen la lung dang xay ra co the lam cho ta kinh ngac".

Dgc diem truyen ngdn San Nam

Gidt ciia Nguyen Minh Chau ...Truyen ngan vai hinh thuc ngan ggn, ngon tir it

chu ma ro mat cuoc doi, mot kiep nguai, mot thai dai" [25; 77].

Thu hai, cot truyen dugc hieu nhu la "mgt he thong cac sir kien phan anh

tre, Duai bong hoang Ian,...) xay dung cot truyen theo dien tien tarn ly.

Thiv ha, yeu to quan trgng khong the thieu trong truyen ngan la tinh huong.

\ \

Dgc diem truyen ngdn San Nam

phirc tap ciia doi song" [25; 125].

Thii' tw, chi tiet trong truyen ngan dong vai tro quan trgng, no la "cac tieu

tiit cua tdc pham nghi thuat van xuoi tu su, co kha nang biiu hien tu twang va cam

xuc"[25; 83], chi tiet nghe thuat gan vai quan niem nghe thuat ve the giai va con

len di xa bi binh ma chit doc duong " (Mot cuoc biin ddu). Cai canh tugng dau long

Thu' nam, ket cau truyen ngan "la su sap xip phan bo cac thanh phan hinh

thuc nghi thuat, tire la su cau tao cua tdc pham tiiy theo noi dung va thi tai, kit cau

gdn kit cac yiu to hinh thirc va phoi thuoc chung voi tu tuang. Cac quy ludt cua kit

cdu - la kit qua ciia nhan thuc tham my, phan anh nhung lien hi bi sau ciia thuc

tai. Kit cdu noi dung co tinh doc lap. Cac phuang thirc va thu phap kit cdu se cam

biin va dao sau ham nghTa cua cai dugc mo ta" [2; 57] De lam cho tac pham tra

Nhung ta van noi toan truyen la mot cai vong khep kin, khong dai qua, khong ngdn

\2

Dgc diem truyen ngdn San Nam

qua, khong xo day, xpc xich, tham chi khong thira mot chi tiet nao" [21; 114]. Tom lai, ket cau co vai tro quan trgng trong viec thuc hien sir th6ng nhat chat che giua chii de tu tuang va tinh each. Co the noi, nghe thuat ket cau la nghe thuat tao tinh huong.

nghi thuat ngon tit: Ben canh con nguai, nhan vat van hoc co khi con la cac con

vat, cac loai cay, cac sinh the hoang duang dugc gdn cho nhirng dac diim giong

vai con nguai" [2; 642]. Nhieu nha van cho rang, nhan vat la try cot cua sang tac, phai dugc chuan bj truac tien, vi nhan vat la nguai su gia truyen di cai the giai

tap trung hit thay trong sang tdc", "chi co nhan vat mai kiim tra dugc cot truyen,

nhan vat mai co quyin chi phoi y chinh, y phu" [21; 181]. Trong truyen ngan, moi

Dgc diem truyen ngan San Nam

Dgc diem truyen ngan San Nam

song Ian chdy dai hang tram dam... Vao mia duong trong song, thay nhirng canh

Co bong nguai vo danh