Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Nam Cao

wmmmmmmmmmmmmmmmm

TRUING Dfil HOC VO TRUING TO0N

KHOA KHOA HOC CO BAN

KHOA LUAN TOT NGHIEP

CHUYEN NGANH VAN HOC

GIA TRI HIEN THlTC VA GIA TRI NHAN DAO

•

TRONG TRUYEN NGAN NAM CAO

Sinh ven thuc hif n:

N QUOC HUY

Giang vien hiring dan:

TANG TAN LOC

Hdu Giang, thdng 06 nam 2012

LOI CAM TA

De hoan thanh luan van hoan chinh nhir horn nay, toi xin goi lai cam an chan

thanh din vai thay Tang Tan Lgc da nhiet tinh huang dan va chi day toi trong suot

qua trinh nghien ciru.

Toi xin goi lai cam an den qui thay co khoa Khoa hoc ca ban, cung nhu qui

thay co thinh giang, da truyen dat kien thirc chuyen nganh that vfrng vang de giup

toi lam nen tang luan van.

Xin cam an gia dinh da tao moi dieu kien vat chat, tinh than de giup toi trong

qua trinh nghien cuu.

Cam on ban be da luon sat canh. dong vien va giup do toi trong thai gian

tlnrc hien luan van.

Sinn vien thuc hien

TRAN quoc huy

LOI CAM DOAN

T6i xin cam doan rang de tai nay la do chinh toi thirc hien, cac so lieu thu

thap va ket qua phan tich trong de tai la trung thuc, de tai khong triing vai bat cu de

tai nghien cuu khoa hoc nao.

Sinh vien thuc hien

TRAN QUOC HUY

PHIEU dAnh giA luan vAn tot nghiep

(Giang vien hw&ng dan)

1. GlANG VIEN HUONG DAN: TANG TAN L()C

2. SINH VIEN THUC HIEN: TRAN QUOC HUY

MSSV: 0856010018. KHOA: 01

3. TEN DE TAl: GiA TRI NHAN DAO VA GiA TRI HIEN THUC TRONG

TRUYEN NGAN NAM CAO

NHAN XET CUA GlANG VIEN HUONG DAN

1. Danh gia chung qua trinh lam luan van tot nghiep:

1.1. Chuyen can:

1.2. Thai do:

1.3. Khac:

2. Danh gia luan van:

2.1. Dat van de (thco 5 buac):

2.2. Noi duns chinh:

2.3. Chu thich, thu muc:

2.4. Hinh thuc trinh bay:

2.4.1. Dung lugng (trang):

2.4.2. Khuon kho:

2.4.3. In an:

2.4.4. Trinh bay:

2.4.5. Chinh la, ngu* phap:

Danh sia:

Xep loai:

3. Danh gia, xep loai:

ngay

thang

nam 2012

Tans Tan Loc

tom t a t noi dung

modAu

1. Li do chon de tai

Nghien cuu de tai: "Gia tri hien thuc va gia tri nhdn dao trong truyen ngdn Nam Cao" giup

cho nguai viet hieu biet them mot each khoa hoc ve sir nhin nhan va danh gia ve nha van Nam

Cao. Qua cac truyen ngan, chung ta tiep can tirng nhan vat trong tac pham giup cho nguai viet

nam vung de lam de tai luan van.

Nghien cuu de tai: "Gia tri hien thuc va gid tri nhdn dao trong truyen ngdn Nam Cao" la

mot van de can dugc quan tarn trong qua trinh giang day, cung nhu lam de tai nghien cuu luan

van, nham de chung ta nhin nhan va danh gia. khai thac dao sau nhung van de ma nha van Nam

Cao da the hien bang ngoi but cua minh trirac thuc tai cuoc song xa hoi ciia nhung con nguai

ngheo kho.

2. Ljch sir van de

ca ban lam nen gia tri cua mot tac pham van chuang. 0 muc Nam Cao con nguai va xa hoi, Le

Dinh Ki da noi den: "Nhuac diem cua Nam Cao la da chi dung lai a nhung kiep song quan

Trong quyen Nam Cao ve tdc gia tac pham. cac tac gia da de cap va dira ra nhirng tieu chuan

quanh, quan quqi, kho nhuc da danh la pho hien ; nhuac diem ciia Nam Cao Id khong nhin thay

huang di den tuang lai cua lich su va nhung lire luang quan chung lam nen tuang lai ay : Nam

Cao chira phdi Id nha vo san. Do Id noi chung. Con noi rieng, tin hen canh su dong cam sau

sac ciia Nam Cao doi vai nhung con nguai hi hat hid, khong phdi la khong co chut phd phdeh.

chut it khinh bqc, va khd nhieu chua chat". [23; tr.60]

Khi ban ve so phan nguai tri thuc trong sang tac Nam Cao, Vii Tuan Anh cho rang: "Cdi

hien thuc han ddu vet tren nhung trang viet cua Nam Cao Id mot hien thuc cu the, ddc thu: xa

hoi Viet Nam vdo nhung nam 40 dang xdo iron, quan quqi trong chdng cuoi ciia qua trinh ban

cung hoa. Nhung can doi trien mien, nhung lang xom quan he con nguai, sir tuyet vong do va

ciia nhirng cd nhdn, sir tha hoa nhdn cdch... van hoc hien thuc phe phan giai doan trirac chua

phdi doi mat vai mot thuc te nhu the, dang chung lai. Nam Cao co nhirng tarn niem mai ciia

ong ve nghe thudt: "Cir dirng trong lao kho, ma hdn ra don lay tat cd nhirng vang dong ciia

dai", "ngoi viet giira tieng khdc, tieng va gat gong,

tieng leo xeo doi na ngodi ddu xom"

(Trang sang) ".[26; tr. 193]

Trong quyen Khao luan van chuang (the loai-tac gia, cua Ha Minh Dire NXB khoa hgc xa

hoi), da cho ta thay Nam Cao da nhin dung sir that cuoc song nhung con nguai trong tac pham

cua Nam Cao luon co nhung ma uac, khat vgng chan chinh cho tuang lai ciia minh, nhung

nhirng uac ma cao ca bi cai thap hen de bep dua con nguai den be tac.

Tom lai: cac cong trinh nghien cuu tieu bieu tren, cac tac gia da danh nhieu trang de ban ve

van de "Gia tri hien thuc va gia tri nhdn dao" trong cac tac pham cua Nam Cao. Tuy nhien van

con it cong trinh nghien cuu sau ve van de nay. Nguai viet se co gang tim hieu va thuc hien

trong luan van nay.

3. Muc dich nghien cuu

Vai luan van nay, nguai viet nham tim hieu sau han "Gia tri hien thuc va gia tri nhdn dao

trong truyen ngdn Nam Cao" va giup nguai dgc hieu dugc nhung gia tri do dugc hinh thanh tu

Nghien cuu de tai "Gia tri hien thuc va gia tri nhdn dao trong truyen ngdn ciia Nam

nhung nguyen nhan nao, dugc bieu hien ra sao trong truyen ngan cua Nam Cao.

Cao" nguai viet se rut ra dugc kinh nghiem va each thuc trien khai cong trinh khoa hgc. Hieu

trong nghien ciru khoa hgc.

4. Gioi han van de

De van de nay dugc sang to, thi trong qua trinh trien khai luan van, nguai viet se doi chieu,

so Sciuh nhung tac pham cua Nam Cao vai cac tac gia khac thuoc cimg trao luu dong van hgc

hien thirc phe phan Viet Nam 1930-1945 nhu Ngo Tat To, Nguyen Cong Hoan, Vii Trong

Phung...

Do dieu kien thai gian co han nen nguai viefchi chgn mot so tac pham tieu bieu cua Nam

Cao the hien noi dung vai hai de tai ve nguai nong dan va nguai tri thirc tieu tu san de nghien

cuu: Chi Pheo (1941), Lao Mac (1942), Trang sdng (1942), Mot bira no (1943), Dai thira

(1943)...

5. Phuong phap nghien cuu

dugc each tiep can cac tac pham van hgc, rut ra nhirng van de co tinh chat phuo'ng phap luan

Tap trung phan tich nhung bieu hien khac nhau ve nhirng so phan ciia moi nguai trong tac

can dugc trien khai.

Trong each nghien cuu, nguai viet se van dung nhung phuong phap nghien cuu khoa hgc a

pham, dgc nhung cong trinh ciia cac nha nghien ciru de he thong khai quat hoa lai cac van de

nhieu cap do, van dung nhung van de co lien quan vao qua trinh nghien cuu, ben canh do nguai

tich va long hap va tra ciru nhung tai lieu lich su van hoa van hgc de hoan thanh de tai

viet con van dung cac phuong phap nhu: phuong phap so sanh, phuong phap thong ke, phan

CHUONG 1

VAl NET VE NAM CAO

1.1. CUOCDOIVASU NGHIEP SANGTAC

Nam Cao ten that la Tran Him Tri, sinh ngay 29-10-1917 trong mot gia dinh trung nong, tai

lang Dai Hoang thuoc tong Cao Da, huyen Nam Sang, phu Ly Nhan. tinh Ha Nam (nay la xa

Hoa Hau, huyen Ly Nhan. tinh Ha Nam).

Nam Cao la con trai ca ciia mot gia dinh dong anh em. co bon em trai va ba em gai. Trong

so do chi minh Nam Cao dugc an hgc. Nam 1922 ong hgc tai trirong tu a lang, sau do theo hgc

Tii 1936 Nam Cao bat dan sang tac. Ong viet van. lam tha, viet kich. Cac tac pham ciia ong

bac Tieu hgc va Thanh chung a thanh pho Nam Djnh.

Trong thai gian day hgc a trirong tir thuc Ky Giang, Thai Binh ong viet cac truyen ngfm Di

dugc dang bao Ui 1936 vai cac but danh Nguyel. Thuy Ru. Xuan Du, Nhieu Khe.

Hao, Nira dem. Nam 1942, Nam Cao tra ve lang que Dai Hoang sang tac va dugc in hang loat

tac pham tren Tieu thrivet thir bay : Cdi mat khong chai duac, Nho nhen. Con meo, Nhung

truyen khong mudn viet, Nhin nguai ta sung suang, Don chdng, Trang sdng, Doi mdng gio, Tre

con khong dirac an (hit cho, Don khdeh. Ong cho in cac truyen thieu nhi tren sach Hoa Mai : Nhung ke khon nan, Nguai tha ren, Nit cudi, Con meo mat ngoc, Ba nguai ban.

Thang 5-1950 Nam Cao nhan cong tac a toa soan tap chi Van nghe, co quan ciia Hoi Van

nghe Viet Nam. Sau do ong dugc chi dinh lam uy vien Tieu ban Van nghe Trung uang.

Ngay 30-11-1951 Nam Cao anh dung hi sinh a Muau Giap, Hoang Dan, tinh Ninh Binh. Hai cot cua Nam Cao Ian vdi hai cot cac dong chi ciing hi sinh dat tai nghTa trang Gia Vien. Ninh Binh.

L2. CAC TAC PHAM TIEU BIEU

Chi Pheo (ten cu Doi lira xirng doi). NXB Doi mdi, 1941.

Nira dem (tap truyen). NXB Cong lire. 1943.

Truyen nguai hangxom (truyen dai) in tren bao Trung Bac chu nhdt tir thang 4 den thang 9.

1944.

Cudi (tap truyen), NXB Minh Dire, 1946.

Doi mat dang bao nam 1948. in thanh tap cung mot so truyen ki khac viet trong khoang

1947 - 1948, NXB Van nghe. 1954

Chuyen hien giai (tap ki) NXB Van nghe, 1951.

Dong gdp (kich), NXB Van nghe, 1951.

VII

Song mdn (tieu thuyet) viet 1944, NXB Van nghe, 1956.

1.3. VAl NET DAC DIEM NGHE THUAT

1.3.1. Phan anh nhung khia canh chan that

Sir mieu ta tir nhirng su viec rat muc tam thudng quen thuoc trong cuoc song hang ngay, da

dat v§n de xa hoi cd y nghia to Ion ciia Nam Cao. Dgc truyen ngan Nam Cao, nhiing chi tiet

truyen.

Truyen Nam Cao thudng dam da y vi triet li, mang nang suy nghT. Do la nhung suy nghT

dugc vat ra tir cuoc sdng vat va, lam than, tir nhung giang xe ciia mot tam hon trung thuc co

bam sat vao nhirng khia canh chan that ciia cuoc song.

chan thuc cu the dugc the hien ciing vdi nhirng suy nghT triet li ma tac gia giri gam vao trong

Cao tir nhu phai sdng cho dung tin viet mdi dung.

1.3.2. Chat trfr tinh

Dgc suot cau chuyen Chi Pheo, de thay mot gigng lanh lung, mot thai do sac lanh. thieu

thien cam cua ngirdi ke chuyen khi ke nhan vat. Tuy nhien sau sir lanh lung ay ta co the nhan

thay sir cam thong sau sac ciia tac gia danh cho cuoc ddi va so phan ciia Chi Pheo.

Chat trfr tinh tham thiet thudng an dang sau moi tac pham ciia Nam Cao. Dgc tac pham ciia

ong ta thudng cam nhan tinh cam ciia ong doi vdi nhan vat rat it, thudng la noi dung mieu ta

chan thuc sau sac thi nhieu.

1.3.3. Mieu ta tam li nhan vat

Tam li nhan vat trong tac pham ciia Nam Cao cung dugc tac gia mieu ta het sire sang tao. Tir

ngoai hinh den gigng dieu, mdi nhan vat deu co mot dien mao rieng ve tam li va tinh each.

Nam Cao khong chi dimg mieu ta tam li nhan vat nhu each hieu, each lam thong thudng, ma ong da tiep can tam li eon ngudi vdi y thirc triet hgc, va ve mat nghe thuat, vdi Nam Cao. tam li

la diem tira ciia kien tao van ban, noi tam nhan vat la doi tugng mieu ta true tiep, tinh each nhan

La mot nha van chan chinh, Nam Cao bao gid cung dat cuoc song len tren nghe thuat. Nam

VIII

vat chii yeu dugc khac hoa bang dudng day tam li.

CHUONG 2

GiA TRI HIEN THUC

TRONG TRUYEN NGAN NAM CAO

2 1 KHAI NIEM TINH HIEN THUC VA GIA TRI HIEN THUC TRONG TAC

PHAM VAN CHUONG

2.1.1. Khai niem tinh hien thuc

"Tirdien thuat ngirvdn hoc" gidi thuyet ve tinh hien thuc nhu sau: "Vai nghia rong, thuat

ngu nay bieu hien mot thudc tinh ciia van hoc trong mdi lien he vai hien thuc, khdng dinh su

Van hgc chinh la sir phan c4nh hien thuc khach quan vao dau 6c nha van. Vi the, doi tugng

ciia van hgc la hien thuc khach quan. con ngudi va cuoc song xa hoi. I'ac pham van hgc nao

cung phan anh hien thuc, co sire rung dong long ngudi va co tac dung giao due cao.

2.1.2. Gia tri hien thuc trong vac pham van chiro'ng

Bat ki mot tac pham van chuang nao, bat ki mot nen van hgc nao cung dugc hinh thanh tren

co sd mot hien thuc xa hgi nhat dinh. Mien thuc ddi song la manh dat nuoi dudng van chuang. la chia khoa de giai thich moi hien tugng van chuang du la phirc tap nhat.

Gia tri ciia tac pham nghe thuat la d the gidi chii quan ciia ngudi nghe sT nhu: tinh cam, tir

tudng, li tudng, ea tinh, tai nang... dugc hoc lo thong qua phan anh hien thuc.

Thai do phan anh trung thuc doi vdi su that ciia cuoc song la nguyen tac sang tac co ban ciia

nhieu nha van hien thuc.

2.2. GiA TRI HIEN THUC VE BE TAl NGUOI NONG DAN

2.2.1. To cao che do thong tri, ap biic tan bao xa hoi thuc dan

Nguyen nhan chinh de gay ra so phan dau kho ciia ngudi ndng dan la do sir boc lot, de nen,

each cai tri doc ac ciia giai cap dia chii. cudng hao Viet Nam trirdc Cach mang thang lain.

Co the noi ca cuoc ddi Chi Pheo la mot sir to cao xa hoi thirc dan phong kien. Chi Pheo la

mot dura tre bj bo roi giira canh man trdi chieu dat.

Trong the gidi nhung nhan vat phan dien ciia Nam Cao co the noi Ba Kien la noi bat nhat, la

ten dien hinh tieu bieu nhat. Dd la mot ten cao gia doc ac.Doi vdi bgn dau bo dau budu lieu ITnh

trong lang nhu Nam Tho, Binh Chirc, Chi Pheo.

Ngoai bgn dia chii cudng hao. huong li nhu Ba Kien, nhu Li Cudng, Doi Tao.... Nam Cao

da vach ra nhieu ve nham hiem. lham doc ciia bgn giau cd d nong thon nhu kieu ba Pho Thu.

phu thudc ciia van hoc vao hien thuc khach quan " [19; tr.284).

Nhu vay, ta thay truyen ngan ciia Nam Cao da vach tran ban chat cua bo phan dia chii, phii

ho nong thong. Hg dien hinh cho the lire bdc lot, sdng bang md hoi nude mat ciia ngudi dan.

2.2.2. Bi k|ch doi ngheo ban ciing ciia nguoi nong dan

Viet ve nong dan, Nam Cao chu y trudc het nhung con ngudi thap cd be hgng, bj ap buc bat

cong nhieu nhat, cam chiu sd phan ham hiu nhat. Nhung con ngudi dang thuong do la Lao Hac

{Lao Hgc), ba cai DT (Mot bua no), di Hao (Di Hao), Chi Pheo (Chi Pheo).

ngan dac sac viet ve ngudi nong dan ma dac biet la ngudi nong dan gia yeu cd don, ngheo doi

va dang lam vao nan doi.

Hoan canh ciia ba cai DT dien hinh cho nhung kiep ngudi be nhd d nong thon, hoan canh nay

Truyen ngan "Lao Hac " la mot thien truyen mang tinh hien thirc sau sac. Day la mot truyen

giau co, song bang mo hoi nude mat ciia ngudi khac.

Truyen ngan "Mot ddm cudi" mang tinh hien thuc cao bdi le md ra trudc mat ngudi dgc

cho thay nhung mau thuan co ban trong xa hoi luc bay gid, no phanh phui ban chat ciia tang lap

ciia tre em.

Nam Cao da len tieng to cao xa hoi phong kien da boc lot, cha dap con ngudi. day ngudi

nong dan den budc dudng cimg khong loi thoat.

2.3. GiA TRI HIEN THU C VE DE TAl NGU'6'1 TRI THUC TIEU TU* SAN

2.3.1. Bi kjch vo mong vi mieng com manh ao

Bat dau tii bi kich "va mong" ciia nhung nhan vat nhu Ho trong Dai Thira, Dien trong

cuoc song mil xam, quan quanh, thieu nao ciia tang lap ngheo. ma dac biet la sd phan bat hanh

Trang Sang, Hai trong Quen dieu dd va ca nhirng toi, han.. .tat ca dcu co chung con dudng xuat

than giong nhau.

Tir bi kich "va mong" nhan vat tieu tu san ciia Nam Cao roi vao bi kich "song mdn", khi

mieu ta nhan vat nay. Nam Cao da di den tan cimg ngoc ngach trong tam hon va suy nghT ciia

mot lap ngudi va qua lap ngudi dd da the hien sir be tac, cimg quan ciia mot xa hoi.

song, hanh dong, dan vat, lo au, quan quai trong be tac va tuyet vong. Khi li tudng khong giu

dugc, con ngudi tieu tu san ngay cang roi dan vao cai bi kich chet mon tham hai, cuoc sdng tri

tre, tii tung, ngheo nang da day con ngudi den cho tam thudng, tan nhan va doc ac.

0 do, dudi cai ve be ngoai bat dong, dudng nhu dam chan tai cho, nhan vat ciia Nam Cao

2.3.2. Bi kich chet mon ve tinh than

Thong qua nhan vat Ho trong truyen ngan "Dai thira ", Nam Cao da cho ta thay mdi lo

cuoc song.

thudng true ciia ngudi tri thirc trudc cuoc dau tranh dang dien ra va con keo dai giua anh ta va

"Dai thira " cho ta thay dugc tam bi kich cua ngudi tri thuc ngheo va li tudng trong xa hoi

cu.

Nam Cao la mot nha van hien thirc sau sac, dug da cd mot y nghT ve nhiem vu ciia mot nha

Nhan vat tri thirc tieu tu san ciia Nam Cao vira dang thuong vira dang gian, dang thuong a

cho hg co nhieu khat vgng to dep, cao qui; dang gian d chd hg co liic buong xuoi theo so phan.

CHUONG3

GIA TRI NHANBAO

TRONG TRUYEN NGAN NAM CAO

3.1. KHAl NIEM NHAN BAG

Hien thuc cuoc song la bao la, muon hinh. muon ve, la thien nhicn. la xa hoi. con ngudi. la

hien tai, dT vang va tuang lai, la 16 Qudc va ca the gidi... Fat nhien. trong cai bao la ky con ngudi van la trung tam. vi nhu ngudi ta thudng noi: "Van hoc Id nhdn hoc" (M. Gorki).

Chii nghTa nhan dao truyen thong the hien chii yen d long yen thuong con ngudi ngheo kho.

bi ap hire; d sir phat hien noi nhung con ngudi "tam thudng", "nho be ", nhirng dire tinh cao

qui; d sir dau tranh ciia hg cho quyen song va hanh phiic chong lai nhirng the lire thong tri doc

ac.

3.2 NHAN BAG BIEU HIEN BE TAl NGUOI NONG BAN

Nam Cao da sdng "het minh" vdi sir kien, bien co va nhan vat, noi len dugc tam tir tinh cam

ciia quan chung nhan dan lao dong, nhirng ddi hoi co tinh chat thai cuoc va dong thai con the

hien dugc thai do tran trong vdi nhung gia tri thudc ve con ngudi.

3.2.1. Bieu hien noi xot xa, tran trong ngudi nong dan lao dong ngheo

Nhirng tac pham viet ve de tai ngudi nong dan chiem mot vi tri dac biet quan trong trong

toan bd sang tac ciia Nam Cao ve sd lugng cung nhu chat lugng.

Nam Cao rat tran trong va yeu qui nhung ngudi nhu the. trudc can bao xd day ciia cuoc ddi

hg cd the roi vao cai chet bi tham nhung van giir nguyen dugc pham chat luang thien.

van la phai viet ve sir thuc ciia ddi song.

chat lay hg. Dgc nhung truyen ngan ciia Nam Cao nhu "Ngheo", "Mot dam cudi", "Qudi

Ngudi ndng dan vdi ddi sdng khd khan phai vat ldn de kiem sdng vay ma cai ddi van cir that

di",... chiing ta deu bat gap mot hoan canh chung, ndng thdn xa xac dieu tan, nha ciia lua thira.

3.2.2. Bieu hien moi quan he tinh yeu

Tinh than nhan dao ciia Nam Cao con dugc the hien d thai dd tran trgng. yen thuong ciia cac

em nho "trong nhirng sang tdc ve ndng thdn, Nam Cao dac bietyen throng va quan tam den

nhirng sd phan dau khd ciia nhirng nguai phi nir va cac em nho " [19; tr. 106J.

Nam Cao da ggi len trong long ngudi dgc bao noi thuong cam chan thanh sau sac ddi vdi than

phan khdn khd ciia ngudi ndng dan bi che dd thuc dan phong kien cudp mat linh hdn va hinh

hai ciia mot con ngudi.

3.3 NHAN BAO BIEU HIEN BE TAl NGU'O'I TRI THU'C TIEU TU' SAN

?y.3A. Bieu hien hoai bao tieu tan

Nhan vat tri thirc tieu tu san ludn Iran trd vdi nghe nghiep. Idi sdng ciia minh. Hg khong

thda hiep vdi hoan canh hien tai. Ho plni nhan no va vuon tdi ddi sdng khac tot dep han. phe phan minh mot each gay gat.

Hg cam ghet sir bat cong vi trong quan niem, hg tha thiet vdi le sdng cong bang va trong thuc te hg de xiic dong trudc nhung hanh dong ngirac dai, day doa con ngudi. Thong qua nhan

vat "1Id'", Nam Cao da cho ta thay rd nhirng dieu dd.

Rd rang Nam Cao hay viet tudng nhu chang cd gi dang de cho ta ban tam nhung ngam nghT

ta cang kham phuc tinh nhan dao cao ca ciia Nam Cao, tir do ta cd thai dd xdt xa cho nhirng so

3.3.2. Sir tir y thirc, khat vong vuon len ciia ngudi tri thirc ngheo

Nhin chung, nhan vat tri thirc tieu tu san trong tac pham ciia Nam Cao ludn dau tranh vdi

hoan canh va chinh ban than minh de vuon tdi anh sang, giur gin gia tri nhan ban ngay trong

hoan canh song cay nghiet.

Niem tin ciia Nam Cao vao con ngudi, khat khao ciia tac gia ve mot cuoc sdng luong thien,

cao qui.

Theo Nam Cao, dieu dang budn nhat ddi vdi mot con ngudi cd hgc, cd ma udc, cd hoai bao

la song khong ra song, sdng nhu mot ngudi thira, sdng ma nhu chet la "Song mdn\

Cd the ndi nhan vat tri thirc tieu tu san ciia Nam Cao vira dang thuong vira dang gian, dang thuong d chd hg cd nhieu khat vgng tot dep, cao qui; dang gian d chd nhieu liic hg buong xuoi

mac cho sd phan.

xii

phan, nhirng kiep ngudi kem may man trong cuoc ddi.

KET LUAN

Qua cac sang tac ciia Nam Cao, dng da phe phan manh dan, sac sao chua chat nhung mat

hai de tai: ngudi tri thirc tieu tir san ngheo va ngudi ndng dan. Dii viet ve de tai nao, truyen

ngan ciia Nam Cao cung thudng the hien tu tudng chung, do la ndi ban khoan den dau ddn

trudc tinh trang bj hiiy hoai ve nhan pham do cuoc sdng ddi ngheo day tdi va trong tirng de tai,

truyen Nam Cao lai cd nhung kham pha rieng va dac sac.

Nam Cao ra di nhirng da de lai cho ddi mot di san qui bau. Ong da de lai trong long ngudi

dgc mot an tugng khd phai vdi hinh tugng Chi Pheo, "ngdt nguang" trong con say, Lao Hac

vat va trong cai chet vi de danh tien cho con trai ciia minh. Vdi Ho, Dien, Thir,... phai sdng be

tac trong xa hdi tii tirng chat hep, chinh vi the ma cac tac gia nghien ciru, tim hieu Nam Cao

cung nhu tac pham ciia dng d nhieu gdc do khac nhau. Qua qua trinh nghien ciru, ta nhan thay:

Nam Cao la mot trong nhirng nha van hien thirc xuat sac va nhan dao chii nghia ldn cua dong

van hgc hien thuc phe phan 1930 - 1945. Thai gian roi cu* trdi, bia eta tuang dong roi se mai

mot nhirng tac pham ciia Nam Cao de lai trong kho tang van hgc Viet Nam van con gia tri mai

mai.

xi 11

tieu cue, gan gui yeu thuong nhung ngudi lao dong. Truyen ciia Nam Cao ohu yen xoay nnanh

MUC LUC

MO DAU

i_vl uo Cilyn ue lai

2. Ljch sir van de

3. Muc dich nghien ciru

4. Gidi han van de

5. Phuong phap nghien ciru

CHUONG1

VAI NET VE NAM CAO

1.1. CUOC DOI VA SU NGHIEP SANG TAC

1.2. CAC TAC PHAM TIEU BIEU

1.3. VAI NET DAC DIEM NGHE THUAT

1.3.1. Phan anh nhung khia canh chan that

1.3.2. Chat trfr tinh

\ \

1.3.3. Mieu ta tam li nhan vat

CHUONG2

GIA TRI HIEN THUC

TRONG TRUYEN NGAN NAM CAO

2.1. KHAl NIEM TINH HIEN THUC VA GiA TRI HIEN THUC TRONG

tAc phAm vAn CHU'O'NG

2.1.1. Khai niem tinh hien thuc

2.1.2. Gia tri hien thirc trong tac pham van chuong

2.2. GiA TRI HIEN THU'C VE DE TAl NGU'6'1 NONG DAN

2.2.1. To cao che do thong tri, ap hue tan bao xa hoi thuc dan

2.2.2. Bi kjch doi ngheo ban cung ciia ngudi nong dan

2.3. GiA TRI HIEN THUC VE DE TAl NGUOI TRI THUC TIEU TU SAN

2.3.1. Bi kich vd mong vi mieng com manh ao

2.3.2. Bi kich chet mdn ve tinh than

x iv

CHUONG 3

GiA TRI NHAN DAO

TRONG TRUYEN NGAN NAM CAO

3.1. KHAI NIEM NHAN DAO

3.2 NHAN DAO BIEU HIEN DE TAl NGUOI NONG DAN

3.2.2. Bieu hien moi quan he tinh yeu

3.3 NHAN DAO BIEU HIEN DE TAl NGUOI TRI THUC TIEU TU'SAN

3.3.1. Bieu hien hoai bao tieu tan

3.2.1. Bieu hien noi xot xa, tran trong ngudi nong dan lao dong ngheo 56

3.3.2. Sir tir y thirc, khat vong vuon len ciia ngudi tri thuc ngheo 71

KET LUAN 76

Gia tri hien thuc va ?id tri nhan dao trnn<> trvyfin npjn run Nan, r„„

MO DAU

1. Li do chon de tai Nha van M.Gorki khang djnh "Van hoc la nhdn hoc" fie van hoc la mon hoc ve con nguai, cho nen tir lau nguai ta thuong nhdn manh tinh chit nhan van cua van chuang. Gia tri nhan van trong van hpc la linh h6n cua van chuang nghe thuat Nhan dao la truyen th6ng cua dan toe Viet Nam tra thanh noi dung xuyen su6t trong nen van

hoc dan toe.

Van hoc phan anh hien thuc cuoc s6ng khdn kh6, be tac, ngheo nan cua con nguai To cao che do xa hoi da b6c lpt, da day con nguai vao buac duang cung cua xa hoi, lam cho hoan canh tra nen nhan dao doi vai con nguai.

Nghien cuu de tai: "Gia tri hien thuc va gid tri nhdn dao trong truyen ngdn Nam Cao "g,up cho nguai viet hieu biet them mot each khoa hpc ve su nhin nhan va danh g.a ve nha van Nam Cao. Qua cac truyen ngan, chung ta tiep can tirng nhan vat trong tac pham giup cho nguai viet nam vung de lam dg tai luan van.

Tir nhung trang viet ve de tai nguai nong dan, tri thuc tieu tu san ngheo, ve nhung lang que nong thon vai nhung cuoc s6„g him hiu,... Nam Cao da phan anh thuc trang cua xa hp. luc bay gia mot each chan thuc va sinh dong. Vai ngoi but cua minh, ong da nghiem khac to cao cupc song lam than vo li cua xa hpi ay. Gia tri chu yeu cua tac pham Nam Cao truac Cach mang thang Tam la gia tri t6 cao va nhan dao, la sue manh cam hoa con nguai, giau long xot thuong con nguai, co cai nhin sang tao doc dao Vai nhung pham chat do, Nam Cao duac xem la mpt trong nhirng nha van hien thuc xuat sac nhat cua dong van hpc hien thuc phe phan thai ki nay.

Nghien cuu de tai: "Gid tri hien thuc va gid tri nhdn dao trong truyen ngdn Nam Cao" la mot van de can duac quan tam trong qua trinh giang day, cung nhu lam de tai ngh.en cuu luan van, nham de chung ta nhin nhan va danh gia, khai thac dao sau nhung van de ma nha van Nam Cao da the hien bang ngoi but cua minh truac thuc tai cuoc song xa hpi ciia nhung con nguai ngheo kho.

2. L|ch sir van de Trong quyen Nam Cao vi tac gia tac phdm, cac tac gia da de cap va dua ra nhirng tieu chuan ca ban lam nen gia tri cua mot tac pham van chuang. 6 muc Nam Cao con nguai vd xa hoi, Le Dinh Kj da noi den: "Nhuac diim cua Nam Cao Id da chi dung lai anhung kiep song qudn quanh, quan quai, khd nhuc da danh IdphS bi&n (cid:127) nhuac diim cua Nam Cao Id khong nhin thdy huang di din tuang lai cua lich su vd nhirng luc i GVHD: Tang Tin Loc

svth- t * o ' t, bVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vn rid tri „hn„ ^ , ^ trm,,„ „„A„ . (cid:127)„ Af„„, n__ lupng qudn chung lam nen tuang lai dy (cid:127) Nam Cao chuaphdi Id nha vd san. Dd Id ndi chung Con noi rieng, thi ben canh su ddng cam sdu sdc cua Nam Cao ddi vdi nhung con nguai bi hat Mi, khongphdi Id khong co chutphd phdch, chut it khinh bac vd khd nhieu chua chat". [23; tr.60]

Ben canh do, tam long cua Nam Cao luon huong ve nhirng cuoc dai dau kh6, bat hanh. Kh, no, den van de nhan dao, Dinh Tri Dung da nhan dinh net doc dao trong cam hung nhan dao cua Nam Cao nhu sau: "Suphe phan nghiem khdc nhung thdi hu tat xau bao gia cung kern vdi su cam thong ndng do vdi con ngudi. Tiing cudi cua Nam Cao khong bao gid Id cai cudi mia mai, chdm choc tu ben ngoai, tiing cudi thudng chuyen dan sang sdc thdi bi, cat len trdm Idng chua xot tu thigidi ndi tdm con nji theo da cua qua trinh tu ythuc cua nhdn vd, Ro rang Nam Cao quan tdm din viec chdy chua, bang bd cho vet thuang cua tdm hdn con ngudi nhiiu han Id xody sdu vao nhung vet thuang dy ". [23; tr. 151 ]

, S¥ tuy,t VQng d, vd ^ ^^ ^

^

Cung trong quyen Nam Cao vi tac gia tac phdm, Tran Dang Xuyen da cho nguai dpc thay dupe su thong cam va tinh yeu thuang sau sac cua Nam Cao d6i vai nhung nguai nong dan ngheo kho, bat hanh nhu the nao: "Trong md, trang vdn ban cua Nam Cao deu bQc lo tam long cua mpt con ngudi dau ddi vd thuang ddi da diit. Nam Cao con ngudi bi cuoc ddi day dpa. Xa hdi cu lam cho dng dau xdt khi yeu thuang nhung(cid:127) ma da so nhung nhan vat cua dng bi day vao canh khdn cung, khong dat duac gi trong cuoc dai, khong co du dieu kien di phdt huy nhung khd ndng tiim tdng uu viet cua minh. Nam Cao Id nha vdn cua nhung ngudi ndng ddn ngheo khd vd bdt hanh, nhd vdn cua nhung nguai khdn khd, tui nhuc nhdt trong xa hdi thuc ddn -phong kiin Trai tim nhan dao va cai nhin sdc sdo cua dng thdu hiiu nhung hoan canh thiiu nhdn tinh lam cho con nguai bi tha hda. Viet vi nhung con nguai dual day xa hdi, Nam Cao da boc 10 su cam thong la lung cua mot trai tim nhdn dao Ian" [23- tr 159] Khi ban v8 s6 phan nguai tri thuc trong sang tac Nam Cao, Vu Tuan Anh cho rang- Cai hitnthvc hdn ddu vet tren nhung trang viit cua Nam Cao la mot hien thuc cu te, dac tu: xd hdi V,et Nam vdo nhung ndm 40 dang xdo iron, qudn quai ^ c^ngcuot cua qud trinh bdn cung hda. Nhung can ddi triin mien, nhjgIdng xm * iom ,uanh?con van hoc hicnthvephephdngiaidoan trudc chuaphdi ddi mdt vdi mdt thuc tinh^hi ang cungf, Nam Cao cd nhtng tdm niem mdi cua dng vi nghe thud, "Cu dg ^ • ^ 2 tong lao kho ma h6n ra d6n ldy td( cd ^ ^ nengkhoc, nengvogdtgdng, tiing Uo xeo ddinpngodidduxdm" (Trdngsdng) "Z

CVHD: Tang Tin Loc

t^ppcro^

SVTH: Tran Quoc Huy

tu ^ ^ ^ .^ ^ ^ ^

Gid tri hien thuc vn rig M,hdn ,nn ,,„„„ ,„,,,,„ __^ .. | „| | „ Trong quyen Nam Cao con ngud, vd tdcphdm, Nguyen Hong co de cap den nhung dcu ma chung ta can phai chu y: "Ben canh cuoc sdng cua nhung con n'^di ndngZt cung c«c ma Nam Cao tao nen kia, cdn cd Mm nhng con fgudi Jng u^h Ttu 8'aT " ^ nhung mh thu'c vi t{ms ">>kMc: » "41Idp tieu tusan, dpc xong nhirng Trdng sang, Ddi thua, Nude mdt, Mua nha. ta JngZ ngacnhien Dd la nhung canh ddi. Ongay ben c,nh ta, nhung cdnh ddi u7Z tung lap cua nhieu chung ta, md din nay nhd dpc Nam Cao chung ta md £t £ sau sac han. Chung ta cdng bdng hodng dau xdt vi thdy bao Lu udc Zgme say, thuang yeu, tha thitt nhdt cua nhung con ngudi ho, cua chinh chung dd tiZ canh xuong, gidp ndt. Cung vi ngheo khd!". [26; tr.62-63] Ciing trong quyen nay, muc Nam Cao va khat vong ve mot cuoc s6„g luang thien ung dang. Nguyen Van Hanh cOng da ban ve nhirng con nguai nh6 be, ngh' ^ dang song trong mot xa hpi that du dan, cay nghiet, hoan canh do nhu mu6 nghl^ sZToo"?;^^^ Zcaokh' li , ^ ^^ CWnh Vl ^ " "< "> **> «° <> Nam Ca khong chi the hi?n dlong cam thong, xdt thuang cho nhung ngudi ngheo khd 11:;?mt t -trdn-dhn*»**--z* i:z 2ngZ nrT0' V° ^ ^&COH ^ tin "^ ' ""** P <> con nguat, no doi hoi con ngudi khong dupe thu dong budng xuoi, md phdi tich cue chu dong coy thuc trdch nhiem vi cudc sdng cua minh^ tr.137]. Tit £nrl 2 nay da lam cho nhirng trang viet cua Nam Cao bao gia cQng tham duom, Ian toa utn V ap cua tinh nguai, ciia hi vong. Trong quyen Chuyen van chuyen ddi cua Nguyen Van Hanh, aphln chit hien dai trong tu tuang nhan van va nghe thuat via truyen cua Nam Cao da noi- "M^slnt atvntTdn^h ^l°9i nMn ^M* ^ *"**• <> »-%»Z ng danva mthuc t 12L1>vhohlJ.1&P ns"di la° «*** -* «< sdPh:z zzzjzzt^/1.rz8xamhM tra *(cid:127) ****« h> a- > - . > ^U(JlKno>° duai day cua xa hoi, nhirng con nguai bi tha hda dnTT Ca:"hiX^^^^^, hdnhh. vUditdmmdtm ZZ

UVHD: Tang Tan Loc

em dan ba ngheo, xlu, tan ta nhung hien lanh, chit phac song ca ro, vlt va ca cue Do

vnythu ve han phan, y„ghra cuoc song, nhung nhung con nguai nay khong khoi dau don ve tinh than bai trong hp ton tai nhieu s, mau thuln chua gi/quyet\!

Zt cdh z i:ro ach6: Mu nhucM viit vi cdi*** ^ - »-** vi len nhung cu de cdynghTa xd hdi vd nhdn vdn sdu sdc, thdm ddm muivi triit li 'khi nguai dpc la khdng chi mdt thdi md nhiiu thdi dpc di dpc hi tdc phdm cua dngZ Pam cua Nam Cao nhunhung cdu hdicuxodysdu vdo tdm tringudidpc, khdn^, cm hoi cu xoaysau vdo tdm tri ngudi dpc, khdngphdi cdu hdi "tdn tai hay khltdn song hay khong sdng", •'ma Id sdng nhu thi nao cho ra sdng, sdng thi nao cho tdi copham pa. co tu cdch, md mudn nhu vdy con ngudiphdi 1dm gi?» [18- tr 4501 rJ'wlT ^ ? ?m( 19°°-1945)' ChWng XXI' °C "" "^ <> c* cho rang. Nam Cao da nhin thang vdo su that vd ndi len dupe su han gi tdm hdn cua lap nguai tri thuc titu tusd, Dd Id mdt cdch nhin sdu sdc vd dUng cdm, nhd vdn ddm nZ sau vao minh, vao tang lap minh diphan tich vd khdng ngdn ngai ndi len su that. Nam Caodaneu len nhung dau xdt, tui nhuc trong ddi sdng vat chd, vd tinh thdn nhung nguai tieu tu san tri,hue. Tuy nhung mat nay chua dupe gidi quyit triet di, nhung du saocungla mpt vice Idm cdy nghia. Bdi vi th¥c chdt vdn di khdng chi Id mdt Dii hay "h^'l Z^^^ ^^ ^ ^<" *** "* <> -olg °°n ^ tr°ng ^ qUa" ^^ *** Chia(cid:127)" - nguol \ at d ' mp nsu6i'nhim8 C9nh d6 con ngir6i ss roi (cid:127) <** « ZZtZ vc Trong quyen Khao luan van chuang (the loai-tac gia, cua Ha Minh Due NXB khoa PC xa hp, d3 cho ta thay Nam Cao da nhin dung ,„ that cuoc s6„g nhOng con n^a rang tac pham cua Nam Cao lu6n c6 nhOng ma uac, khat vpng Jn chin cho Zg cua minh, nhung nhung uac ma cao * bi cai thap hen de bep dua con nguai din b ta. V, the ma tac g,a Ha Minh Due da nhan dinh: "77,* it cd trang sdeh ndi din canh ngheo vai noi xot xa thuang cdm vd chdn thVc din thi. Nam Cao thiit thayeu qui cai lang que cua minh, ytu qui nhung ngudi da ngheo can cu chiu dung blm hat Idy manh dat que huang vd gdn bd vdi nhau bdng mdt tinh thuangyeu que huang vd gl boainhau bang mdt tinh thuongytu bin vung. Vdi ngoi but sinh ddng, Nam Cao dd Siudi nhieu buc tranh chdn thVc cua cd Idng qui dang va, vd trong can dau dH ^^Hchs^khdclie,. Hdyg.u Idy nhirng truyin ,hdng tdt djcua que huZgZ g 4 GVHD: Tang Tan Loc"

SVTH: Tran Quoc Huy

(cid:127)

Gid tri hien thuc vd „,yj tri nha„ Jn„ ,^„ trmht „oA„ „.„ M_ ^ nhungphong tuc tap qudn lanh manh tu lau ddi dang huy hoai, tan phd. Vd xd, xa han ca nhu mdt tieng keu cuu Id hay giu Idy nhdnphdm cao dep cua nhung ngudi lao dong aangbidedoaddva>\\\',\x216\

Tom lai: cac cong trinh nghien cuu tieu bieu tren, cac tac gia da danh nhieu trang de ban ve van de "Gid tri hien thuc vd gid tri nhdn d«o» trong cac tac pham cua Nam Cao Tuy nhien van con it cong trinh nghien ciru sau ve van de nay. Nguai viet se c6 gang t,m hieu va thuc hien trong luan van nay. Qua do nguai viet mu6n gop phln tim hieu sau hon ve de tai de nang cao hieu biet cho minh ve gia tri cua tac phlm van chuang Viet Nam noi chung va tac pham ciia Nam Cao noi rieng.

3. Muc dich nghien cuu Nhieu cong trinh nghien cuu da kham pha nhirng dieu mai me trang sang tac cua Nam Cao ca ve npi dung Hn nghe thuat. Muc dich de tai nay lam ro them khia canh hien thuc va nhan dao trong sang tac cua Nam Cao. Nha van cho thly mot xa hoi duong thai vai hien thuc tha hoa, bin cimg, lam m!t di chu tha cua ho, bien ho thanh nhung dang ton tai cua xa hpi han la s6ng. Nhung gia tri hien thuc trong sang tac cua Nam Cao khong chi the hien hi?n thuc phe phan, ma no con lam sang to them gia tri nhan dao va nhan van trong tac phlm ciia ong.

Vai luan van nay, nguai viet nham tim hieu sau han "Gid tri hien thuc vd gid tri nhan dao trong truyen ngdn Nam Cao" va giup nguai dpc hieu duac nhung gia tri do dupe hinh thanh tir nhung nguyen nhan nao, duac bieu hien ra sao trong truyen ngan

cua Nam Cao.

Nghien cuu de tai "Gid tri hien thuc vd gid tri nhdn dao trong truyen ngdn cua Nam Cao" nguai viet se nit ra dupe kinh nghiem va each thuc trien khai cong trinh khoa hoc. Hieu duac each tiep can cac tac phlm van hpc, rut ra nhung vln de co tinh chat phuong phap luan trong nghien cuu khoa hpc.

Vln de gia tri con nguai trong truyen ngan Nam Cao, da dat nhieu thanh tuu dang ke va ba, nghien cuu nay, nguai viet tim hieu nhung vln de ve hien thuc truac cuoc song va long yeu thuang can nguai do la vln de "Gid tri hien thuc vd gid tri nhdn dao" ma nguo, viet muon de cap ddn trong phln npi dung tim hieu.

De van de nay duac sang to, thi trong qua trinh trien khai luan van, nguai viet se do, ch.eu, so sanh nhung tac phlm cua Nam Cao vai cac tac gia khac thuoc cung trao

GVHD: Tang Tin Lpc

SVTH: Tran Qu6c Huy

4. Gioi han van de

Gid tri Men thuc vd via tri nhn, n„ ,mnp 1rmi$„ „„„ cia Nnm Cnn luu dong van hpc hien thuc phe phan Viet Nam 1930-1945 nhu Ngo Tit T6, Nguyen Cong Hoan, Vu Trong Phung.

Do dieu kien thai gian co han nen nguai vie chi chpn mpt s6 tac phlm tieu bieu cua Nam Cao the hi?n noi dung vai hai de tai ve nguai nong dan va nguai tri thirc tieu tu san de nghien cuu: Chi Pheo (194!), Lao Hac (1942), Trang sdng (1942), Mdt bua no (1943), Ddi thira (1943)...

5. Phuwig phap nghien ciru De nghien cuu de tai "Gid tri hien thuc vd gid tri nhdn dao" trong truyen ngan Nam Cao, ngua, viet se tim hieu hoan canh xa hpi da sinh ra nha van Nam Cao va ythirc tu tuang cua ong.

Tiep do tap trung phan tich nhirng bieu hien khac nhau ve nhirng s6 phan cua moi ngua, trong tac pham, dpc nhung cong trinh cua cac nha nghien cuu de he th6ng khai quat hoa lai cac van de can duac trien khai.

Tim hieu nghien cuu mot s6 ykien cua cac nha phe binh van hoc khac nhau ve khai mem, xac dinh khai niem, ve tinh hien thuc va nhan dao bang ynghia tir vung vi the de ta, nay nguai viet se khai thac m6 xe nhung tac phlm cu the cua Nam Cao de tir do lam noi bat van de ma de tai yeu cau.

Trong each nghien cuu, nguai viet se van dung nhung phuong phap nghien cuu khoa hpc anhieu cap dp, v§n dung nhung vln de co lien quan vao qua trinh nghien cuu, ben canh do nguai viet con van dung cac phuong phap nhu: phuong phap so sanh phuong phap thong ke, phan tich va tong hop va tra ciru nhung tai lieu lich su van hoa van hpc de hoan thanh de tai.

Do yeu clu de tai la: Ngien cuu vln de "Gid tri hien thuc vd gid tri nhdn dao" trong truyen ngan Nam Cao. Nguai viet cln van dung nhung kien thuc hoc duac athly co giang day va tim hieu nghien cuu sach, tai lieu. Dae biet nghien cuu den nhung tac pham tieu bieu co lien quan den vln de de tai cln nghien cuu, bang viec suu tim tap hpp, ngh.en cuu va li giai phan tich tac phlm, phan tich quan diem cua nha van trong viec the hien tutuang cua ong.

GVHD: Tang Tan Loc

„

OT r— , SVTH: Tran Qu6c Huy

Gid tri hien thuc vd „,yj tri .hdn dnn ,,.„„ ,„,,,.. .whn r,n „„., r_

CHI/0NG 1 VAI NET VE NAM CAO

1.1 CUOC BCfl VA SV NGHIEP SANG TAC Nam Cao ten that la Tran Huu Tri, sinh ngay 29-10-1917 trong mo, gia dinh trung nong, tai * • h.™ lang Dai Ho,ng ^ ^ ^ ^ Nam (nay ,a xa H6a Hau, huyen Ly Nhan, tinh Ha Nam). But danh Nam cZT^ „g ha, chu au t,en huyen va tong ma thanh. Cha la Trln HOu Hue, sinh nam 1895 ch,m tro va b6c thu6c bac. Sau cha 6ng trci tha„h chu mot hieu do go *Halg ^n thanh pho Nam Dinh. Me ,a Trln Thi Minh, sinh „am ,897 lam vuan ,am ^

(cid:127) ^

'

kT Tg'

Nam Cao la con trai ca cua mot gia dinh dong anh em, co b6„ em trai va ba em gai Trong so do ch, minh Nam Cao duac an hpc. Nam .922 ong hoc tai truong tu aL sau otheo hpc bac Tieu hpc va Tha„h chung tha„h Ph6 Nam Dinh. Dlu m^ ng aP gla dinh vp ,a ba Tran Thi Sen, sinh nam 19,7 Mm rupng va det v.. Cu6i Z 1935 ong vao Sa, Gon giup viec cho mot hieu may Tir 1936 Nam Cao bit dlu sang tac. Ong viet van, lam tha, viet kich. Cac tac phlm ^ham cua o d ^ biQ „ 1936 ^ ^ ^ ^ Ng^ jh(iy Khe. Lan dau fen cac truyen ngan Canh cudi cung, Hai cdi xdc cua Nam Cao ra mat cong chung (1936). Nam ,937, 6„g gui in tren Tiiu thuyit thu bdy CaC t^n n^ Ngheo, Dui mu, tren bao Ich huu: Nhung canh hoa tan, Mdt bd hao hiep .hi 7i™\7: c;°bi 6m nn§ d°binh tim vh ,s ^ ^ «»** hoc va il Th ^ ^ Ca° ^ h9C ***"* " *uc Cong Ttanh,Thuy Khue, Ha Npi. Nam 1940 quan Nhat vao Dong Duong, truong Cong Thanh b, chung trung d,„g ,am chuong ngVa. Nam Cao th6i day hoc. Ong gui t. ngan Cat chet cua con mVc cho ba0 Hd Ndi Tdn Vdn v6i but danh Xua„ Du ^ cung gui tha in tren bao nay ki tien la Nguyet.

8 Nam ,941 tap truyen ngln dlu tay Ddi lua xung ddi (ten trong ban thao cua tfc gia

nay N

^ m ^ ^

(. ^

ma, an h nh s cay do Hp. Van hoa cuu quoc xul, ba„ Ui Ha Noi nam nam 1945. Trong thai £2 nT;r crK;Gia" ™j Binh 6ng vik ^«**(cid:127)- « «" Nam 942 Nam Cao tra ve lang que Dai Hoang sang tac va duac in hang loat tac Pham tren Tieu thuyet thu bdy:Cdi md, khdng chaidupe, Nhd nhen, Con JoN^g

SVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien ,huc vd „,y, Mnhdn dnn ,„„„ ,^„ npA„ r-n v„, r_ truyen khdng mudn viit, Nhin ngudi ta sung sudng, Ddn chdng, Trdng sdng, Ddi mdng Sio.Tre con khong dupe an th(t chd, Ddn khach. Ong cho in cac truyen thieu nhi tren »*Haa Mai .- Nhung ke khdn nan, Ngudi thp ren, NV cudi. Con meo mdt ngoc Ba

nguai ban.

&-

'

Thang 4-,943, Nam Cao gia nhap Hpi Va„ hoa cuu qu6c. Trong nam nay, Nha xult ban Cong luc ,„ tap truyen ngan Nira dem cua Nam Cao. Cac Sang tac Jp theo cua 2 : %7!? ^Tiiu thuyit Mbdy:"- -* ***»^ -TcS bun to Thoidive, Truy?n tinh, Mua danh, Mdt truyen Xuvonia, Sao lai thinay, Mong mua,Tu each mo Bdi hpc quet nhd, Chuyen budn giua dem vui, Diiu vdn, Ctrdi Quen 4eu dp^Xemboi, Mdt bira no, 6hiin, Ldo Hac, Rua hdn, Kinh trdm, Nude md Ddi - Nam ,944 in cc truyen ngln LangRan, Mpt ddm cudi tren Tiiu thuyit thu ^ ^ nJf! kl ^ «" «• ™t- to Trung Bdc chu nhd.T^ ,£ 1944 Nam Cao hoan thanh tieu thuyit Chit mdn (sau d6i ,a Sdng mdn). Ngoai ra Nam Cao con co cac truyen dai Ngay lvt, Cdi miiu, Mot ddi ngudi, Cdi ba, da ba„ cho cac nha xuat ban, khong giu dupe ban thao den ngay nay.

qu6c mNp. R& ^ ^ ^ ^

* ) •

'

Thang 8-1945, Nam Cao tham gia gianh chinh quyen aphu Ly Nhan, duac blu him Chu t,ch xa, ,„ truyen Md sdm banh tren Tap chi Tiin Phong. Nam .946 Nam Cao **c u dong cang tac Hpi Van h6a cuu qu6c tai Ha Npi, Thu ki t6a oanIp ch Tien Phong cua Hp,. Sau do ong tham gia doan quan Nam tien vi tu each Ph6ng i -n^cTt PTg rN§t^ ^ ^^ ° *** ^ ^ "S- CCl"8 nam ™y> * tru^n ^n Cudi duac Nha xult ban ZTJP M.nh Due a„ hanh. Tap truyen ngln ChiPheo (ten cu Ddi liraximg dd, du T^l a Hp, Van h0a Ty Van hoa Ha Nam ,am bao Giu nude va Cd Chiin Thdng cua Ha Nam Nam 947 Nam Cao len Viet Bac ,am ph6„g vien bao Cuu Qudc, phu trach Tap chi cZ^ul Thu k, toa soan ba0 Oru Qudc Viet Bdc, phV trach ,6p huln hiyen Chinh tri chtl' phuong. Thai gian nay, ong viet nhat ki Orimg Vao cu6i nam 1947, Nam Cao dupe ket nap Da„g. Ong s6ng va boat dong aBac Can, p tuc viet „ht «Orimg, sang tac va in truyen Ddi rndt^n Tap chi vln nge SnSitlTt 2^3d"8 qUan§ C8° «*"» ™k "" ^ *** xufc an truyen da, Vuat len bao tap cua Nam Cao trong nam 1948. Cung nam nay nhat ki 6 rpta* in tren hai s6 6-7 cua Tap chi Vdn nghe va in cac Sang ,ac :Nh^l *P °y trong tap tai li,u Sue manh ddn qudn), Tren nhirng neo dudng mt BTc Tir ngupc ve xuoi, Dpi chd(trong tap Ddi mdt, Thang 7-1948 bai Vdiy nglivi V^ngM

CiVHD: TSng Tin Loc

SVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd via tri nh»„ 4nn

1rmi„ „oA„ „.„ »,„_ „„

cua Nam Cao duac dang tren bao Ciru Qudc nhan co cupc tranh luan ve nghe thua, va tuyen truyen dien ra a Viet Blc tir cuoi 1947.

Trong nhung sach ong viet, phai ke den ca nhung cu6n dja du ph6 thong (cid:127) Dia du cac nude chdn Au (1948A Dia du cac nude chdu A, chdu Phi (1949), Dia du Viet Nam (1951) cung viet vai Van Tan, do Nha xult ban Cuu quoc trung uang Viet Bac xult

ban.

Nam 1948-1949 Nam Cao di thuc te viing dong bang, du djnh viet mot tieu thuyet ma, ve que huang khang chien. Nam 1949 Nam Cao tir dong blng tra len chien khu Viet Bac. Ong tham du lap Nguyen Ai Qudc aViet Ble, phu trach phln Vdn Nghe trong tap chi va bao Cuu Qudc. Nam Cao viet truyen ngln Bdn cay sd cdch mdt can cu dich (m trong tap Doi mdt).

Thang 5-1950 Nam Cao nhan cong tac atoa soan tap chi Van nghe, ca quan cua Hp, Van nghe Viet Nam. Sau do ong dupe chi djnh l«km uy vien Tiiu ban Van nghe Trung uang. Nam Cao viet tieu thuyet Trdn ddu ve du kich dong blng nhung phai bo da v, chua du tai lieu. Nam Cao di chien dich Bien giai cung vai bo doi, viet Chuyen bien gidi. Tap chi Vdn nghe sd 24 in bai bao Sang tac kip thai di day manh tdng dong vien va tren Tap chi Van nghe s6 die biet ki niem chien thing Cao Lang in bai ki Vdi net ghi qua vung mdi gidi phong cua Nam cao.

Nam 1951 Nha xult ban Van nghe -Viet Blc in tap truyen ki Chuyen bien gidi va kich ban Dong gdp cua Nam Cao. Ban tuyen huln Bp tu lenh lien khu Viet Blc da tnch truyen Ndi thang trong tap Chuyen bien gidi lam tai lieu hoe tap va thao luan trong quan dpi. Nha xuat ban Van nghe quang cao xult ban tap Van ghi chip cua Nam Cao. Cung tha, d,em nay ong kip thai hoan thanh bai ki Dinh muc. Sau do Nam Cao cung Nguyen Huy Tudng di cong tac khu Ba. Rdi Nam Cao va Nguyln Huy Tudng cung vao khu Bon. Khi tra ra, Nam Cao tham gia doan cong tac thue nong nghiep vao vung dich hau khu Ba. Ong co ydjnh ket hop lly them tai lipu cho cudn tieu thuyit dang tha, nghen. Nhung roi Nam Cao va doan cong tac bi dich phuc kich. Ngay 30-11- 1951 Nam Cao anh dung hi sinh aMuau GiaP, Hoang Dan, tinh Ninh Binh. Hai cot cua Nam Cao Ian vdi hai c6t cac ddng chi cung hi sinh dat tai nghia trang Gia Viln

Ninh Binh.

Nam 1996 mpt dudng phd dHa Npi da dupe mang ten Nam Cao. 18-01-1998 hai cot cua Nam Cao da dupe chuyen ve que huang tai "Vuon hien thuc Nam Cao" xa Hoa Hau, huyen Ly Nhan, tinh Ha Nam, theo chuang trinh "Tim lai Nam Cao" cua Hoi Lien hiep cau lac bp UNESCO Viet Nam va Hpi Nha van phdi hap thuc hien.

GVHD: Tang Tan Loc

-— : SVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc va ,jg trj nhdn dan Iron, truvt„ „*A„ .,(cid:127),„ ^ ^ Nam Cao la nha van - lift ST da duac Nha nuac phong tang giai thuang H6 Chi Minh ve van hpc nghe thuat dot 1nam 1996 cho cum tac pham :nhat ki 6rung Doi mat, Chi Pheo, Nira dem, Truyen ngdn chon loc (1964).

1.2. CAC TAC PHAM TIEU BIEU Chi Pheo (ten cu Doi lica ximg doi). NXB Dai mai, 1941. Nita dem (tap truyen), NXB Cong luc, 1943

thangTmT'***^ (tfUy'" ^ """ ba° TmnS^M ** *"** 4<**

Cuai (tap truyen), NXB Minh Due, 1946. Doi mdt dang bao nam 1948, in thanh tap cung mot so truyen ki khac viet trone g

khoang 1947 - 1948, NXB Van nghe, 1954

Chuyen bien giai (tap ki) NXB Van nghe, 1951. Dong gop (kjch), NXB Van nghe, 1951. Song mdn (tieu thuyet) viet 1944, NXB Van nghe, 1956.

1.3. VAI NET DAC DIEM NGHE THUAT

1.3.1. Phan anh nhung khia canh chan that

rienfT^T ^ ^ "* ^ °* *** n"* ^8 ™& ^ *- ** neng. Tat ca nhung yeu to ay chi phdi va ,am nen phong each. Nhung yeu td true tiep nhat eh, pho, phong each, but phaP chinh la quan diem nghe thuat cua nha van Vdi Nam Cao, pha, chat vat khd khan Urn nha va„ mdi nhan ra dupe su that nay. Trong tac Pham Trang sang Nam Cao tirng ndi :-Nghe thuat khdng cdn phdi Id dnh trang lira

»nhung kteplam than vang dpi len manh me trong long Diin. Diin chdng cdn di ddu Ca^^ronglaokhd,mdhdnraddnld^ Su m,eu ta tu nhirng su viec rat muc tlm thudng quen thudc trong cuoc sdng hlng

Sl^T Th •j c6 *•n8hIa t0 lm c*a Nam Cao-D- ^(cid:127)*N-*° hung ch tiet chan thuc cu the dupe the hien cung vdi nhirng suy nghT triet li ma ta gia gui gam vao trong truyen.

Noi den but phap Nam Cao la ndi den but phap hien thuc mang tinh chan that nghiem ngat. Mot but PhaP chu truong Mch vao tan day saU cua sV J Lach 2Uung ynghi, tung suy tinh cung cue chi ,i. xlu hd ,a nhirng din do ve tien nong, ve mieng Anh nha van D.en ngo, duo, trang, nhin trang va cho tam tri trdi theo nhung tudng S W GVHD: Tang Tin Loc SVTH: Trln Qudc Huy

Gid tri hie, thuc vd „W Mnhn„ 4„n ,„,.„ ,^n npA„ „.„ v„„ n_ hrpng tha mpng. Nhung vdi vp Dien thi trang cd nghia la dd tdn hai xu dlu. Doe Nam Cao ta co d,p phanh phui so di lap la, den tan day sau su that, va qua dd chiem nghiem 8 ' su da dang, da thanh cua cuoc ddi. Truyen Nam Cao thudng dam da yvj triet li, mang nang suy nghl. Dd la nhung suy 21Z T cu0c s6ng vlt va'lam than' nh&ng «** *^ ** " ^ trung thuc co bam sat vao nhung khia canh chan that cua cuoc sdng La mdt nha van chan chinh, Nam Cao bao gid cung dat cuoc sdng len tren nghe thua Nam Cao nhu phai sdng cho dung thi viet mdi dung. Khi thuc dan PhaP Jla xarn ^dat nude ta Nam Cao mudn v* ca bu, di de elm sung chien dlu. ££ cam ,hay neu nhu chua cdm sung mdt phen thi cdm but cung vung vi" Vdi Nam Cao nghe thuat phai chan that ca trong npi dung va hinh thuc. Tiiu tuyet £nI C duang nhu khdng cd sV hu elu. Vi vay dpc van Nam Cao ta thudng kinh ngac ve til char, thuc, dieu dd khi. cho tac phlm cua nha van cd sue thuyet^c edng li^

1.3.2. Chat tr* tinh

Tao hda da tao ra loai ngudi, mdi ngudi deu cd md, sd phan, mdt tinh each rieng dyla net dpc dao va ciing ,a dlu hieu de phan bipt gi*a ngudi „ay vdi ngudi khac. Vi' ^ m nan v?t muon tao nen mdt net rieng, mdt In tupng ddc dao thi cln phai cd mpt net tinh each va so P^ gay an tupng. Tro„g tac phlm cua Nam Cao, di, nhung an vat av; tr, nao, deu la nMng „ha„ vat cd sd phan va„ hpc khd quen, va nha van da mdau vao trong va„ xuoi cua minh kha nhieu guong mat nhan vat da„g nhd tao nen nhung con ngua, mang nhirng net tinh each, sd phan rieng cua minh

Dpc van Nguyen Hdng, dpc gia cam nhan dupe su dong cam sau sic, thlm thia cua

GVHD: Tang T£n Loc

\\

nha van danh cho nhin vat. Dudng nhu ta nghe ro tieng keu thlm thiet nude m Nguyen Hong tudn trao khdc cho bit h9„h cua nhan vat. Trai lai, |„ tucmg cua ba lanh nhun kh, tiep xuc va, truyen cua Nam Cao, 1* mdt gipng ,a„h lung, ti„„ ta0, si o, ngua, dpc tinh ynhan ra In sau v. „goai lanh ,u„g ,a tinh cam yen thuang ^1 tnh ngp „gao cua tac gia gdi va0 nhung d*a con tinh thin cua minh. Trudc yZ an sac lanh, tinh *, xuat phat tir ngdn tir ngudi ke chuyen. Cd thi nha„ xe, kh „g quan rang ngonngu ke chuyen cua nha van „ay cd maU sic khach quan lanh lung Theo thong ke cua nha nghien cuu Truong Thi Nhan nhan vat "hdn" ia mdt net dac tnmg trong „g0„ ngu nghe thuat cua Nam Cao. Khi nha va„ goi nhan vat ia "htZ sac thai t,n cam kMng cdn trung tinh. Bdi vi, „ha van da to ra mdt tu1 " trong cac nhan vat "hdn". cac nhan vat cd gi dd bien dang tha hda...Mdt sd JZ 1= SVTH: Tr4n Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd y« tri nhdn dao tronr truv*. „^„ „:„ a,„- n.. khac, chi rieng each dac ten nhan va, da hien ra khoang each giua ngudi ke chuyen va nhan vat Cai ten rat khd nghe nhu Chi Pheo, Trach Van Doa„h, Truong Ru.. dd phai chang ia khuynh hudng hien thuc nghiet nga trong sang tac cua Nam Cao?. Dieu da„g chu yia, cau chuyen cua tac gia, khdng chi ke chuyen, ma cdn ke tam trang, day ,a dac d,em no, trpi trong sang tac cua Nam Cao. Chinh su ket hop vdi ke chuyen va tam trang, van Nam Cao da hinh thanh phong each cd ve ddi nghjch gitr tinh tao sic lanh va chat tru tinh.

Dpc truyen Chi Pheo, gipng lanh lung khach quan cua cau chuyen hien ra ngay tir dau tac pham "Hdn vira di vira chirr. Cuoc ddi cua nhan vat nay cd luc da, chan vao phan "con" nhieu han phln "ngudr. "Co le hdn ciing khdng biit rhng, hdn Id con qui du cua langVu Dai, de tdc quai cho biit bao nhieu ddn lang...". Doe sudt cau chuyen Chi Pheo, de thay mpt gipng lanh lung, mpt thai dp sic lanh, thieu thien earn cua ngudi ke chuyen khi ke nhan vat. Tuy nhien sau su lanh lung ly ta cd thi nhan thly su cam thong sau sac cua tac gia danh cho cuoc ddi va sd phan cua Chi Pheo

Vln each goi "hdn", "y", "thf nhung ding sau cau chu la Idi ke, la su tran trong tin yeu ddi vdi nhan vat. Neu khdng cd niem tin khdng thlu hieu ban chit cua ngudi ndng dan, lam sao tac gia viet dupe c3u "Trai ail Hdn them luang thien, hdn mudn lam hda vai mpi ngudi biet bao! Thi Nd se md dudng cho han". Dpc nhirng doan van nhu vay ngua, dpc tinh ynhan ra ngpn lua hoan luang vln cdn am itrong tam hdn con ngudi'bl tha hda ca nhan hinh ,Sn nhan tinh ly. Ddi vdi tac gia dd la su tin yeu va cam thong vdi nhan vat, mpt tinh cam an sau sau mdi cau van ly rlt dat dao va chan chira.

Chung ta cdn bit gap nhung tieng cudi ha he, vd tam trudc bd mat xlu xi md, tinh huong khdi hai cua nhan va,. Nhung khi dpc xong tac phlm ta cam nhan duac su xdt xa dau thuang cho sd phan cua nhan vat. Va dd cung li tinh cam cua iac gia ddi vdi nhan vat trong tac pham.

Chit tru tinh thlm thiet thudng In ding sau mdi tac phlm cua Nam Cao. Doc tac pham cua dng ta thudng cam nhan tinh cam cua dng ddi vdi nhan vat rlt it, thudng la np, dung m.eu ta chan thuc SaU sic thi nhieu. Nhung ddi khi nha van tu su bong vut len tieng keu thuang cam cho nhan va, :"Lao Hac ail Lao hay yen long nham mdt" "Di Hao ail Tdi hay cdn nha ngay di bd di lay chdng. Do Id mpt budi chiiu cd suang s bay"(Ldo Hac).

1.3.3. Mieu ta tam li nhan vat

(cid:127)

Tam li nhan va, ,rong tic phlm cua Nam Cao cung dupe tac gia mieu ta hel sue sang tag. Tir ngoai hinh den gipng dieu, mdi nhan vat d!u cd mpt dien mao rieng ve - 12 ; GVHD: Tang Tan Loc SVTH: Trln Qu6c Huy 1

Gid tri hien thuc vd via tri „hn„ A„„ ,„„„ trmgH „oAy7 ... Uj_ „__ tam li va tinh each. Nam Cao cung chu yden nhung dau khd vi tinh thin cua ngudi ngheo va ddi vdi ngudi tri thuc tieu tu san, Nam Cao cung thly duac nhung bi kich ve the giai tam hon cua hg.

Trong quyin Nam Cao vi tdc gid tac phdm (cua Bid, Thu tuyen chon va gidi thieu), da de cap va dua ra nhung nhan djnh kha chinh xac ve nghe thuat mieu ta .am li nhan vat cua Nam Cao. ^quyin nay, phln Phong each nghf thuat, dmuc Nam Cao va nghe thuat sang tao tarn 1, Ha Mmh Due da ndi: "Sdng tdc cua Nam Cao gidu sue kham phd sdng tao Vdi Phong each dpc ddo, Nam Cao dd thi hien mdt nghe thuat gid dan cua viec thi hien tam 11. Mieu ta tdm li trong chiiu sdu cua van dong vd phdt triin cua nhdn vat vd canh ngp la mptyeu cdu quan trpng cua chi, nghia hien thuc "[23; tr.406]

Cung dtrong quyin nay, dmuc Phong each truyen ngln Nam Cao trudc each mang cua Bui Cong Tuan cung da neu len vai quan diim vi mieu ta tarn li nhan vat cua Nam Cao, dng viet: "Trong cdch thi hien tdm li nhdn vdt cua Nam Cao, moiyiu td mieu ta.ke chuyen duac got tia gdn hit. Cho nen van Nam Cao rdt it mieu td ngoai canh, rdt it de Id nhung doan ki, nhung doan ddn truyen: Cdu truyen hdu nhu chi 'la dong tdm hvan ddng khdng ngirng" [23; tr.372]

Qua vay, Nam Cao cung ia bac thly trong mieu ta tam li nhan vat. Ong thi hien rlt ta. tinh va chan that tam li nhan va, ,rong truyen. Nam Cao khdng ki lai nhirng suy ngh, cua nhan vat, nhan vat cung khdng tu suy nghT nhu mdt ddng y,huc ludn tudn chay, nhan vat ciing it phan tich nhung trang thai tam li, cam xuc cua minh, ma dudng nhu nhan vat cua Nam Cao dang ndi to len, dang ndi toac ra, dang md toan ra canh cua

tam hon cua minh.

Nam Cao thi hien rl, tai tinh va chan that tam li ngudi ndng dan va tri thuc tiiu tu san truac Cach mang thang Tam. Cuoc sdng cua hp ludn bi tic khdng Idi thoat ho song ,ro„g ddi khd triin mien. Hp mong mudn cd cuoc sdng tot dep hon, sdng cd'ich cho xa hp, han. Nhung roi cai xa hdi ly lai vui dap yngh, va nhung cd gang cua ho

Nam Cao, dng khdng dem nhung anh sang na0 trong suy nghT cua nhan vat, dng chi the hien mdt each chan that, phi, hop vdi hoan canh cua nhan vat. Chi cd trong Diiu van, ong tin tudng rang nhan va, se vupt len hoa„ ca„h sdng "Tuang laiphdi sdng sua han. Mpt rang ddng dd bao rdi. Mdt mqt trai mdi se mpc len" va cai xa hdi cu ki trudc Cach mang thang Tam se "sVp dd gi sdp tdr. Dpc tac phlm cua dng ta khdng tim thly nhung rung chuyen Idn lao cua xa hdi trudc Cach mang, khdng cd su van ddng cua xS ho,, ma tac pham cua dng chi cd mach tarn ,i cua nhan vat van dong tu nhung tinh huong hoan canh cua xa hdi ma thdi.

GVHD: Tang Tin Loc

: SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd rin tri nhn„ *„„ „(cid:127)„„„

tntvg„ hoAk „,n w_ ^

Nam Cao khdng chi dung mieu ta tam li nhan vat nhu each hiiu, each to thong thuang, ma ong da tiep can tam li cdn ngudi vdi ythuc triit hpc, va vi mat nghe thua, vo, Nan, Cao, tam li la diem tua cua kiin tao van ban, „di ,am nhan vat la ddi tuong m,eu ta true tiep, tinh each nhan vat chu yiu dupe khac hoa blng dudng day tam li

' D, sau vao tac pham Nam Cao, ta cd thi nhan ra mdi ntum va, cua dng cho du ndng dan hay tr, thuc tieu ,u san deu mang trong minh nhirng cuoc va, Ion ndi tam du ddi nhung su dan va,, can nit, khd sd vi ban ,han minh va ca ,rong suy nghT ddi vdi ngudi chung quanh. Nhirng cau chuyen cua Nam Cao ,hudng khdng ,hi ki ,ai duac vi no duac de, len chi bdi nhung hdi uc, nhung ndi budn vui cua „ha„ va,, mac dlu nhung ^T;; 7 "6i bU6n VUJ ^^ ^ Vlktt V6i hif" ^ X2 "* Vi* Nam tnrdc nam 1945. Kh, da xac dinh tam li con ngudi la ddi ,uang phan anh, Nam Cao ,huang khdng chpn nhung bdi ca„h rdng ld„ di dua vao ,ac phlm nhu nhiiu nha van khac. Ong da so, chieu vao nhung khdng gian nhd hep di ,ren dd, nhan va, hien ra vdi ,riin mien trong nhung suy nghT, qua do bdc Id tinh each, bdc Ip tinh cam, thai dd xa hdi cua mmh Thai g,an trong tac phlm cua Nam Cao dudng nhu ciing ngung dong,'quln quanh, b, ta, ra keo dai mien man. No la mdt thu thai gian tam trang thi hien thdi gian trong tam li nhan va, cua dng thudng bj udong lai trong suy nghT, trong tiim thuc

Nam Cao khdng sa mieu ta tam li nhan vat phuc tap, ma dng manh dang di sau vao nhung trang thai tiim li khd ly, nhung ,am ,ra„g chi, chua nhiiu mau thuan. Chinh d.eu do buc tranh tam li nhan vat dupe dng khle hoa rl, sinh ddng ,rong tac phlm cua

^Khi khlc hoa tinh each nhan vat bang dudng day tam li, Nam Cao su dung phd biin lo, tran ,huat hda than vao nhin vat. Din Nam Cao, van xuoi Viet Nam da trd thanh giong van mang tinh phuc dieu. Thi gidi npi tam nhan vat dupe nha van trln thuat theo phuong thuc Idi nira true tiip, trong dd Idi trln thuat In dudi ,di nhan vat, diiu nay dac «»* gay an tuong so vdi nhiiu tac gia van xuoi luc bly gid. Nam Cao budc ngudi doc pha, luon theo ddi su bien hda cua gipng van, bi cudn hut vao dd, thuc chit la bi cudn hut vao svr chuyen bien cua trang thai tam li cua nhan vat. Va cung theo dd, Nam Cao su dung day hieu qua ki thuat ddng ythuc gin liin vdi dpc thoai ndi tam, trong do ,u tuong nhan va, ludn ludn lud, tir ynghT nay sang ynghT khac nhu ddng sdng ehay khong ngimg. Day la quan niem "ddng" vi tam li, trai vdi quan niem "tinh" cho ring ,u tuong c6 nhung doan, khiic, cd gidi han phan minh. Phuong thuc nay la biiu hien md, each tinh v, cua trang thai ythuc cua nhan va, diin biin md, each quanh co phuc ,ap theo nhung qui Iuat bat ngdi ciia cuoc song.

GVHD: Tang Tin Loc

. SVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd rid tri nhnn Ann „(cid:127)„„„

,ruvt„ „„•„ „.„ „„_ „._

Khdng it nha van da mieu ta tha„h cong tam li nhan vat cua minh. Va Nam Cao dng cung da thanh cong vi ITnh vuc ly. Nam Cao ludn bii, nhan vat cua minh cln gi trong suy nghT. Vi vay, nhirng chuyin biin trong tam li nhan va, cua dng ,hudng duac tac gia mieu ta rat tai tinh va linh hoat.

GVHD: Tang Tan Loc

SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd rid MnM„ *m ,^p trmS„ „^„ „,.„ M_ n__

CHITONG 2 GIA TRI HIEN THUC TRONG TRUYfN NGAN CUA NAM CAO

2.1. KHAI NIEM TINH HIEN TH^C VA GIA TRI HIEN THUt TRONG

TAC PHAM VAN CHITONG

2.1.1. Khai ni?m tinh hien thuc

_"Tir diin thuat ngu vdn hpc" gidi thuyi, vi tinh hien thuc nhu sau: "Vdi nghia rpng, thudt ngu nay biiu hi?n mdt thudc tinh cua van hoc trong mdi lien he vdi hien thuc, khang dinh suphu thudc cua van hoc vdo hien thuc khach quan" [19- tr 2841 Van hpc chinh la su phan anh hien thuc khach quan vao dlu dc nha van. Vi the ddi tupng cua van hpc la hien thuc khach quan, con ngudi va cuoc sdng xa hdi. Tac phlm van hpc nao cung phan anh hien thuc, cd sue rung ddng long ngudi va cd tac dung giao due cao. Ddi ,upng cua van hpc la phan anh hien thuc, no chdng lai quan diim mT hoc duy tam "muon xdy dung nhung vuang qudc thdn bi" rieng cua nghe thuat, keo van hpc trd ve manh dat hien thuc cung vdi khoa hpc, manh dlt sinh ra no va nuoi dudng no, dieu do hoan toan dung va cln thiit. Dung dgde dp phan anh luan, van chuang la mpt hinh thai y thuc x3 hpi phan anh ton tai xa hdi.

Nhu vay, phan anh hien thuc la mdt thudc tinh ,1, yiu cua van chuang "Id mdt hinh thdi ythuc xa hpi, tdt cd cacyiu td, ede chinh thi van hpc, tir ndi dung din hinh thuc, tu trdo luu van hpc din phuongphap sdng tdc, loai thi van hoc.dk bdt ngudn sau xa tir hien thuc khach quan, tu ddi sdng xa hdi. Theo ynghia dy, bdt ki ,dc pham van hpc nao, du Id thudc chu nghia hien thuc hay chu nghia lang man, chu nghia sieu thuc hay chu nghia an tuang, chu nghia vi lai...diu cd tinh hi?n thuc du cd duac ,u mc hay khdng. Ndi den tinh hien thVc Id ndi din md, thudc tinh tdtyiu coy nghia quy luqt, khong bao ham motsu ddnh gid nao vi mat chdt luang"[19- tr 284] "Thudt ngu tinh hien thuc cdn duac cac nha nghien ciru sir 'dung vdi ynghia hep han, chi mdi tuang quan phu hop nhu that giua phan dnh cua vdn hoc vdi ede hien X Zz"^rmiiu td 6tru&ng hvp nhy tinh hi$n thc" " «> ™> <** k [19;284]. Thuat ngu tinh hien thuc vdi nghia rpng biiu hien mdt thudc tinh cua van hoc trong mdi lien he vdi hien thuc, khlng djnh su phu thupc cua van hoc vao hien thuc khach quan. Tinh hien thuc la mdt hinh thai y,hue xa hdi gdm tit ca'cac yiu to cac chmh the van hpc tu ndi dung din hinh thuc, tir tmo luu va„ hoc din phuong phap sang tac de h,en thuc khach quan, casdtutudng va hanh ddng. Hipn thuc mieu ILoc

GVHD: Tang Tin Loc

fij

* SVTH: Tran Quoc Huy

. Gl" Mm" th"r v" ™'ri "h"" ™ <-™ tru, „^„ ,..•(cid:127)„ »,.. ^ sdng vdn nhu no cd han 14 do udc mudn chu quan. Hifa ,hlrr » ^; tnn nf lpfi| HOC VO TR( va hien thuc cuoc sdng.

2.1.2. Gia tri hi?n thu* trong tac phlm van chujrngTHU Vjjrj_j, Van hpc la mpt loai hinh nghe thuat vdi dac trung la nghe thuat ngdn tir. Thong qua cac lop tir ngu nghe thuat ly, qua nhjp clu nghe thuat...tac phlm va„ hoe -doc gia cd the nam ba, duac nhirng tir tudng, tinh cam, thai dp cua tirng nghe si, cua mdi nha van Nhiem v, ca bdn nhfit cua v-n hpc ,, ph,n .^ l. m. (, nh&ng b,c ^^ ^ ^

TJ^^A ^ hi|" ^ "' ^ nh&n8 hlnh tU9n8' nhtog tinh -ch' nh-g "han vat dien hinh. 0mdi nha nghe si diu cd mdt each "phan anh ", md, each "md td"rieng ve nhirng hue tranh cua cupc sdng dy". Chinh vi thi If tudng thlm ml, chu di ,u tuong, phuong phap sang tac cua tirng tac phlm cung khac nhau. Tac phlm van hoc rlt phong phu va da dang, ca vi ndi dung va hinh thuc thi loai.

, —

Bat ki mpt tac phlm van chuang nao, bit ki md, nin van hpc nao cung duac hinh hanh tren ca sd md, hien thuc xa hdi nhl, dinh. Hien thuc ddi sdng la manh dlt nuoi duang van chuong, la chia khoa di giai thich mpi hien tuong van chuang du la phuc tap nhat. Macviet: "Van ddng cua tu duy chi Id suphan dnh cua vdn ddng hien thuc duac di chuyen vdo vd dupe su cdi tao trong ddu dc cua con ngudi". Ki thira quan niem do, Lenin viet: "Ket ludn duy nhdt cua mpi ngudi rut ra trong ddi sdng thuc tiin ket luqn ma chu nghia duy vat lay lam ca sd cho nhdn thirc ludn cua minh mdt each tu giac la: co nhirng ddi tuang, vdt, vd, thi tdn tai angoai chung ta, khdng li thudc vdo chung ta, va cdm gidc cua chung ta diu la hinh dnh cua thigidi ben ngodf [IVtr 57] Nhu the, cd nghia hien thuc la ngudn gdc cua nhan thuc, cua ythuc. Ma van nghe la mot hinh thai cua ythuc, mpt hinh thuc cua nhan thuc, do dd, ddi sdng la manh dlt mau md nuoi dudng nghe thuat va ddng thai .4 cai chia khoa giai thich duac nhirng hien tupng phuc tap nhat cua hien thuc. Khlng dinh van hpc nghe thuat chi 14 su biiu hien ,am 1, chu quan cua cac luc luang xa hdi. Bogodanop vln duy tim vi da giai thich y,huc bang y,huc. Van hpc di nhien khdng ,ach rdi vdi tir tirdng, nhung chinh tu tirong cung ba, ngudn ,ir hien ,hue. Lenin qua quyi, ring, quan diim cua mdi ngudi bao g,a wyeu cung xua, pha, tu md, mdi trudng xa hdi nhat djnh, mdi trudng do se 14 vat heu, la ddi tupng ddi sdng tinh thin cua ca nhan dupe phan a„h vao ddi sdng ,u tuong, turn cam cua hp. Nen xe, cho cung, bit ki nin van nghe „a0 cung hinh ,ha„h tren mp, co so h.en thuc nhat dinh. Ba, ki mp, nghe sT nao cung ,a su "khuc xa"nhirng van de trong cupc sdng. Nha va„ chpn lua va ap dung phuong phap sang ,ae na0 do ,4 do the go, quan cua hp quyet djnh. Nhung su hinh thanh phuong phaP chung cua ca \1 GVHD: Tang Tan Loc SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd via tri nhn„ An0 tronf, „w„ „oj„ cua Nnm r„n mpt trao luu van hpc, xe, cho ciing cung la bit ngudn tir thuc tai khach quan. Tinh hien thuc, do dd, 14 thudc tinh tit yiu cua van nghe.

"Khdng dinh vdn nghe phdn dnh hien thuc, nhung khdng duac hiiu mdt cdch han hep khai niem "hien thuc"di rdi hiiu suphdn dnh hien thuc cua vdn chuang nhu Id su ta, hien mot cdch gian dan cac hien tuang cac su kien lich sir -xa hdi cu thi nao do. Can hieu "hien thuc"la bao gdm cd tu nhien bao quanh con ngudi, cd mdi truong xa hoi, ca cdc quan diem vd hoc thuyit chinh tri -xa hdi, cd tu tudng, tdm trang Trung tdm hien thuc Id con ngudi nhung npi dung hien thuc cua tdc phdm chu yiu khong phdi Id acdc chi tii, xa hdi, aviec ghi chep md ,d cho nhiiu cdc su kien hoa, dong ben ngoai con ngudi. Hien thuc dpc dao cua van nghe la ,hi gidi tinh thdn tinh cam, tam I, cua con nguai xa hdi. Con ngudi trung tdm cua hien thuc la con ngudi kit tinh cua nhiing quan h? xd hdi "tdng hda cua nhung mdi quan he xa hdi" nhung khdng phai la con ngudi duac triru tuang hda vdi nhung phdm chdt nguai ndi chung md la con ngudi cd nhdn, con ngudi sd phdn. Viec yeu cdu sdng tdc hay phdn tich van nghe theo nguyen tdc nghe nghiep kiiu "hinh tuang ngudi linh", "hinh tuang ngudi ndng dan ; "hinh tuang ngudiphu nu" truyen ndng nghiep, tiiu thuyit sdn xudt, truyen lam nghiep la mdt cdch lang quen nhiem vu cua nghe thudt. Van nghe huang muc dich chu yeu vao viec the hi?n tdm trang, tinh cam, quan diim, tdm li cua nhung sd phdn ".[17;

Ndi nghe thuat ph4n 4nh hien thuc tuc la xac dinh ca sd khach quan cua nhan thuc nghe thuat. Se sai lam neu xem phan anh nghe thuat la thudc do gia tri tac phlm nghe thuat. G,a trj cua tac phlm nghe thuat 14 dthi gidi chu quan cua ngudi nghe si nhu' tinh cam, tu tudng, li tudng, ca tinh, ,4i nang... dupe bdc Ip thong qua phan anh hien

tnuc.

Phan anh hien thuc la thudc tinh cua van nghe. Tac phlm nao cung cd tinh hien hue, khai niem tinh hien thuc la khai niem dung di chi co sd khach quan cua „han thuc nghe thuat, chi thudc tinh tit yiu cua nhan thuc nghe thuat. Cuoc sdng khdng dung yen mdt chd m4 luc „4o cung boat ddng, cung luu chuyin nhu ddng sdng chay ma, ktong ngirng. Neu ngheo na„ tinh hien thuc thi „ha„ vat se gly gd, thiiu ca tinh thicu ha, tha cupc sdng thuc va do dd se khdng giup cho ngudi dpc nhan thuc duac nhung mdi quan Hxa hdi da dang v4 phuc tap. Van hpc qua khu cua dan tdc ta da di a, cho the he ng4y nay nhung t4c phlm vir giau chit hien thuc, vira gi4u chit li tudng Mp, tac gia deu cd nhirng cam xuc va ynghia rieng, do dd, cung cd each phan a„h neng. Chang han nhu truyen cudi dan gian (Trang Lan, Trang Quynh...), truyen cd tich, truyen Norn binh dan, truypn Kiiu...

GVHD: T4ng Tin Loc

— 5 SVTH: Tran Qu6c Huy

Gid tri hien thuc vd via tri «hn„ Ann ,mno „w„ „„*„ cim Nnm r„„ Thai dp phan anh trung thuc ddi vdi su that cua cude sdng 14 nguyen tic sang tac ca ban cua nhreu nh4 v4n hien thuc. Nha van Nga ndi tiing dthi ki XIX 14 Tuocghenep co 1&, da phat bieu: "Tdi Men thuc ti cua cupc sdng mpt cdch chinh xdc vd manh me la hanh phuc cao cd nhat ddi vdi nha van, ngay cd khi chdn li dd khdng trung hap vdi nhung thien cam rieng cua minh". LepTontoi -nha van hien thuc vT dai, cung ludn nhan manh van de phan anh thuc cupc sdng. Ong ndi: "Trong cudn tiiu thuyit cua tdi nhan vat md tdiyeu bang td, cd sue manh tdm hdn, nhdn vat md tdi cd gdn tdi hien vdi tat ca ve dep cua no, nhdn vat dd, dang vd se~ ludn ludn dep, dd Id su that" Tontoi phan do. mot each gay gat su gia ddi trong nghe thuat: "Du la khdng cd gi Id mdi me di nua, van phdi ndi rang trong mQi vi?c addi, vd dac biet Id trong nghe thuat, chi cdn mpt pham chat phu dinh la khdng gid ddi. Trong cupc sdng, su gid ddi la kinh tdm nhung no khdng tieu diet dupe cupc sdng, no bdi len cupc sdng mdt lap kinh tdm nhung du sau dudi ddy vdn la su that cua cupc sdng, vi ludn ludn cd mdt ngudi nao dd mong muon mdt dieu gi dd, dau dan hay sung sudng vi mdt cdi gi do. Nhung trong nghe thuat thi su gid ddi sephd huy mdi lien he giua cdc hien tuang vd tdt cd tan thanh tro bui". Tha, dp trung thuc ddi vdi sV thuc cua cupc sdng la ythuc chung, 14 nguyen tac sang tac ca ban cua tat ca cac nghe si hien thuc chu nghia. Chu nghia hien thuc 14 chu djnh, la quyet tam, 14 su giac ngd cua b4n than ngudi nghe si, cho nen khdng thi no, den mdt thu chu nghia hien thuc t4ch rdi vdi sang tac, tich rdi vdi nhung cd glng tu g,ac cua tirng nghe si. Tit nhien, tinh hien thuc cua nghe thuat, ydinh cua nha van ta. hien la. nhung dieu tai nghe ml, thly, nhung diiu minh rung ddng, 14 mdt vln di rpng hon chu nghia hien thuc. Chu nghia hien thuc khdng dan thuln 14 phan anh thuc te cupc sdng, tai hien dupe nhung chi tiit chan thuc, ma 14 phan anh thuc ,i cuoc sdng mpt each dung dan v4 sau sic, dung vdi quy luat khach quan, cho du diiu do khdng Phu hap vdi thien cam, vdi mong mudn chu quan cua nghe si, nhu Banzac Tuocghenep hay LepTontoi da phat biiu.

2.2. GIA TRI HlfNTHtfC VE BE TAI NGlTOl N6NG DAN Trong kho t4ng van hpc Viet Nam, van hpc hien thuc phe phan gift mdt vi tri hit sue quan trpng. Tam quan trong cua no khdng chi thi hipn dndi dung phe phan, vach tran ban chat XaU xa v4 len 4n xa hdi thuc dan phong kien duang thai m4 cdn thi hien aphuong dipn nhan van, nhan dao. Nam Cao - nha van hien thuc xult sic cua ddng van hpc hien thuc phe phan giai doan .930 - 1945, Nam Cao hi sinh tir luc cdn rlt tre tha, g,an sang tic tuy khdng dai nhung dng da di lai cho kho tang van hpc nude nha'

GVHD: TSng Tin Loc

19—'

; SVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd gig tri nhdn dno ,mnt, „w„ „„A„ „:„ »,_ ^.. nhiiu "t4i s4n" qui bau. Mdt trong nhirng "tdi san" qui ban ly chinh la mang truyen

2.2.1. T6 cao chi dp thing tri, ap birc tan bao xa hoi thuc dan

ngan viet trudc nam 1945.

Nguyen nhan chinh di gay ra sd phan dau khd cua ngudi ndng dan 14 do su bdc lot de nen, cach ca. tri dpc 4c cua giai dp dja chu, cudng hao Viet Nam trudc Cach mang ' & thang Tam. Co thi ndi ca cuoc ddi Chi Pheo 14 mdt su td cao xa hdi thuc dan phong kiin Chi Pheo la mpt dua tre bj bd roi giua cinh min trdi chiiu dlt: "Hdn trdn trudng vd xdm nga, trong mdt vay dup di ben cdi Id gach bd khdng, anh ta rude Idy vd dem cho mdt nguai dan bd gda mu. Ngudi ddn bd gda mu nay ban hdn cho mdtphd cdi khdng con va khi phd cdi nay mdt thi hdn bo va, hit di acho nha nay lai dchd nha no"(Chi Pheo). Den hai muai tudi, Chi trd th4nh mdt eanh diin khde manh hien lanh chit ph4c cham chi 14m an, nhung cupc ddi Chi Pheo n4o cd duac budn lang mai duac dau'' Chi dp phong kien vdi ca luc luang dai dien trong gia dinh B4 Kiin da khep lai cuoc ddi luang thi^n cua Chi Pheo, da cudp mlt nhan hinh lln nhan tinh cua Chi va dly Chi vao eon dudng lieu linh, luu manh hda. Cai kit thuc du dpi cua thien truyen cd mdt ynghia to cao xa hp, sau sac, no 14 ban cao trang danh thep bpn thdng tri cudng h4o gian 4c v4 luan tp, ca che dp xa hpi tan bao, den tdi. Xa hdi thuc dan phong kiin - "Dd la mdt heu xa hpi bien ngudi ta thanh qui nhung lai ngdn chdn nhirng con qui trd lai lam nguar. Trong do tieu biiu cho ting lop dja chu phong kiin dpc ac dndng thdn do 14 Ba Kien, ba Phd Thu,... Qua cac nhan vat nay ta thly Nam Cao cd mdt each nhin nhan va tha, dp nhat quan ve ting Idp thdng tri dndng thdn. Dd 14 nhirng ten an bam, ich ki

boc lot.

Trong thi gidi nhirng nhan vat phan dien cua Nam Cao cd thi ndi Ba Kiin 14 ndi bat nhat, 14 ten dien hinh tieu biiu nhat. Dd 14 mdt ten cio gia dpc ic. Ddi vdi bon dlu bo dau budu lieu linh trong lang nhu Nam Thp, Binh Chue, Chi Pheo... "sdchluac" cua lao la dpa nat, tran aP cong khai hay nglm nglm, hay niu xao quyet trong viec trln ap su dung ngudi. Chi Pheo phuc vu cho lao tir luc cdn 14 mot anh canh diin chit ph4c khoe manh cho den khi trd thanh con qui du. Chinh lao da biin Chi Pheo thanh con qui' du. Ch, Pheo cam thi, lao nhung dudi c4nh "ddi xu diu ddng cua lao" nhu ch4o hdi mo, mpc, td ve an can, san sdc, cho tien,... Chi Pheo da nhanh chdng trd thanh ten ,ay

sai dac luc cho han.

Ddi vdi nhung ten vai vi trong 14ng tranh chuc quyin vdi hln, thu doan cua han khac, han dem ten dau bora ddi phd. Muu md cua hln that tham dpc, c4 hai ben thiet 7: s—— 20 GVHD: Tang Tin Loc * SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd 9id tri »hri„ dao trnn<, tnn«i„ nPAn run Nnm r„„ mang hln cung diu lpi, neu ca hai cung bi hai thi hln cang lpi to. Bi Kiin da tinh ranh day Chi Pheo, tay sai cua hln di ddi no Dpi Ta0 - ke thu cua hln, con no cua hln Nhung con ngudi khdn ngoan Idi ddi ly da khdng chi, lira bip duoc Chi Pheo vi trong tham tam, trong tiem thuc. Chi nhan ra lao la ke thu cua minh, ke da tudc doat quyin lam ngua, cua minh. Trong hf thdng nhan vat cua Nam Cao, Ba Kiin 14 nhan vat phan dien dupe nhac di nhae lai nhiiu Ian nhlt, hln dai dien cho ting Idp dia chu phong kiin ac a nong thon.

Qua cac nhan vat nay, ta thly Nam Cao cd mot each nhin nhan vi thai dd nhlt quan ve tang ldp thdng tri dndng thdn. Ho la nhung ten an bam, ich ki, bdc lot. Ba Kiin hien hinh qua nhieu bp mat gian xao kh4c nhau. Trong mlt hln In chua bao nhieu la ca, xau xa. Trong quan he nhan dan, hln la ten dia chu cai tri blng muu md thu doan Ba Kien day Chi Pheo vao tu rdi dung cii ten bj tha hda ly lam tay sai, la ke thi, cua Ch. Pheo ma Chi Pheo cu ngd 14 ngudi an vi bi mua chudc blng su ngot ngao, du dd bang tien, bang dat dai.

Tuy khac nhau vi cich di, nhung Ba Kiin vdi Nghj Lai trong "Budc dudng cung" cua Nguyen Cong Hoan gidng nhau bdi tinh cich nay. Dd 14 Idi cai tri bang muu md bang thu doan. Ddi vdi Nghj Lai thi "rudng ddt vdo tay hdn nhu trd ban tay" chi blng khoang tram mau rudng ban dlu cua cha me mi sau mudi nam hln da cd trong bdn tram mau. Cach bdc lot cua hln la cho vay nang lai, din khi eon na khdng tra ndi thi xiet rupng dat tru np. Chinh hln la thu doan di day anh Pha din budc dudng ciing V4 han cung xui anh Pha cung Truang Thi kien nhau di 14m cii cd mi dlt mdi quan tren Trong Ch, Pheo, Ba Kien hien ra vdi con mdt con ngudi, mdt ten dia chu ludn tranh chap trong cupc sdng. Ddi vdi ndng dan, hln la sau mpt, ddi vdi cac thi luc ngang bang th, van xay ra mau thuan, nglm nglm hai nhau di ton tai, "nhe tirng chd hd md tn hai nhau ". Day la mau thuln nOa trong chi dp thuc dan phong kiin dia chu 14 hien tuang tranh quyen doat lpi trong ndng thdn. M4u thuan trong ndi bd phong kiin dia chu la hien tuong tranh quyin doat trong ndng thdn. Lang Vu Dai cd cai thi dlt m4 thay dia li goi 14 "qudn tranh ngu thuc", vi thi m4 bpn d4n anh chi 14 dan ca tranh mo,. Mo thi ngon day, nhung ma nam be bay Idi, be nao cung mudn an. Ngo4i mat thi tu te va. nhau nhung thuc ra ben trong luc n4o cung mudn cho mudn cho nhau lun bai de ca. len dau len cd, nen thu doan cua Ba Kiin 14 mudn dung Chi Pheo di tri tdi Ddi Tao - mot each tranh chap ciia Ba Kien.

Ba kiin cung cd nhiiu vp nhu Nghj Lai trong "Budc dudng cung": "Hdn ra dinh thi hack dich, cd lang phdi sp, md vi nha thi phdi sa cdi bd Ba cdn tre nay»Nhirng ngudi so vp thudng hay ghen. Cho nen hln tuc tdi vdi Chi Pheo. Hln vi ghen ma dly svth-t * n « o 21 GVHD: T3ng Tin Loc bVIH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thirc vd 9id tri „h«n dao trono ,r„ven nrdn run Nnm r„„ Chi Pheo vao tu khdng thuang xdt. Dd 14 hanh ddng cua ke tiiu nhan, nem da gilu tay, khong diing tu each cua mpt "quan phu mdu ".

Mieu ta B4 Kiin, Nam Cao th4nh cong trong viec xay dung net sinh ddng cua nhan vat dien hinh. Day la mdt yiu that la Nam Cao lay tir tinh each cua cudng hao dia chi, d lang Dai Ho4ng.

Ngo4i bpn dja chu cudng h4o, huang li nhu B4 Kiin, nhu Li Cudng Dpi T4o Nam Cao da vach ra nhiiu ve nham hiim, tham dpc cua bpn gi4u cd dndng thdn nhu kieu ba Phd Thu.

Dlu tien tie phlm cho ta thly ring bi Phd Thu nhu Nghj Lai trong "Budc dudng cung" cua Nguyen Cong Hoan, Nghi Qui trong "Tat Den" cua Ngd Tit Td giau cd nhung hfa "so ke tu ddng xu trd di" va "sudt nam chi tdi dng khdngphdi thit mdt dng khach nao tru hai ngay gid cha". Chi cd mdt dia gid kho m4 va chdng hln chia tay may bira..

Bi Phd Thu cung vay, ba mua cai DI vi vdi danh nghia la con nuoi nhung that ra la lam day td khdng cong cho ba. B4 dai dien cho bpn phi, hp, hich dich, hiim ac' Bi ta g.uc chd can ba cai DI khi thly b4 cai DT thlp thoang trudc cua nh4. Trong bira fa kh, ba ta fa thi c4 nh4 cung fa, khi ba ta dirng thi ca nha dirng. Luc „a0 mat ba cung ham ham ", cay cii du diiu,... Ba Phd Thu cung la ngudi dai dien cho vp bpn dja chi. phong kiin nhu ba Nghi trong "Tdt den »(Ngd Tit Td). Ba Nghi ciing cd tinh cich hich dich vdi ngudi fa ke d trong nhi bang gipng ham dpa. ba Phd Thu tham chi cdn dpc ac han, ba cho bi cii DT an cua chd. Dd 14 hinh dpng rlt nhan tam, vd nhan dao... Nhin chung, bon ho hoan toan la nhung ke cam c4„ nay muc cay nghiet Va bdc lot ngudi fa ngudi dmdt each tham te va tan nhfa. Tinh thuong yeu trong nhung con ngudi nay da ml, hit. Ho da bi dong tien va quyen lpi trudc mat che md. Hp sdng ich ki v4 dpc ic.

Co thi ndi tir su hi hiep d4n 4p cua ho 14m cho ndng thdn Viet Nam trudc Cach mang thang Tim bao trum mdt khdng khi am dam. Ndng thdn Viet Nam luc bay gid dau dau cung gap canh xa xac, tam bp. Trong khdng khi dd, vang len nhirng am thanh aa nao nhu tieng chui cua Chi Pheo, tiing hdi con nao rupt cua ba cai DI, tiing khdc cua d. Hao, tieng than van cua Lao Hac,... Tit ca da ndi len tpi ac cua xa hdi duang tha, va da no, len mau thufa chu yiu va true tiip cua xa hdi giua ting lap thdng tri va nong dan. Hp da day ngudi ndng dan vio chd lam 10, nhjn nhuc chiu ep mdt bi dudi sue de cua hoan canh, rdi nhin chim xudng tan cung day sau cua su bin cimg 14 c4i chet. Ca, che, ddi luang thien cua Chi Pheo, cii chit di giu lay nhan each cua Lao Hac,

GVHD: Tang Tin Loc

77. < SVTH: Tran Qudc Huy

ca, che, no ,ham thuong nhu ba cai DI, hay nhung tiing than „a0 rudt cua di Hio hay sir phan chi cuacon Lao Hac. y daTh'' ""7-"""" "* ™* N™ C"° " Vb '~ «(cid:127) »*•' *• " F"» «. ilXr B-'dKn"cho**** * (cid:127)*• *•-»«'-*(cid:127)*

2.2.2. Bi kich doi ngheo bin cung cua ngudi nong dan

nJtTt^m "" ^ ^ thV° PU ^ C6 "^ °* ™vie< ** -ng thdn nhu- Ngo Tt To Nguyen Cong Hoan, Nam Cao,... ,i „hu„g nhi vfa hien thuc, dinhien ho khong , v, hoa cupc sdng dan que sau ,ay ,re mi dudi ngdi bdt cua ho „d gtht v^ NamMn len do, kbit. Trong ddng vfa hpc hien ,h,c phephan, cd,hindi Nam Call! mp, trong nhung ngudi da tai hien ,ai ndng thdn Vie, Nam mi die bie, ,4 cuoc sle ngua, nong din mdt cich siu sic. Sing tic cua Nam Cao tap trung dhai mZg d Nam Cao thanh cong kh, vet ve hai de tai nay 14 do chinh b4n than nhi vfa da time nep xuc, tung chung kien, dac biet ia tirng nim trai cupc sdng cua md, gia dinh „^ y cua nhung nglr« tMn su6t daj ^ ,Q ^ ^ ^ nr: r;1: tr;n8 ngh6°d6'b4n cto8-s6n§ - (cid:127)-

^ -** «<

udcT

khong kh, do thu ho, lam sao Nam Cao khdng hiiu cha dupe nhirng ndi ca cue m4 ngua, nong dan ph4i ga„h chi, L4m sao Nam Cao khdng yeu thuang cho duacT ung con ngua, ngheo khd lam ,u dndng thdn. Vi thi, hien th.e cupc sdng cua ngul ^ dan cu luon trd di trd lai trong nhOng trang viit day c,m d,ng cua £ ^ gJ^ ahan^ men ,ri thuc Nam Cao cd udc ma ddng gdp cho ddi, thi ,4 chfag'^ lang Da, Hoang nay da rd, que v4o Sai Gdn mong thuc hien duac udc ma cua minh ctTam CortC6nc *^^ ^ ^ "^ « > ^ h™bto 9C "^ "a ^td mC « " Sd" « ™**» ^n8 kern g. cupc song cua mpt ngudi ndng din chan Urn tay bun chdn lang que. Di kiim sdne Nam Cao di phai ,a„ ld„ vdi dd thd nghi, tir mdt dng gia0 khd trig tu d^TS an, nha bao,.. Nam Cao da trai nghiem qua v4 nim trai mpi ding cay cue nhoc Ch 1 trong nhung no, thdng khd dd da cung cap cho Nam Cao chin Lc nhlt. Trong ^ £c cua Nam Cao dhai mang di tai ngudi ndng dan ngheo va ngudi ,ri thuc tiL u „ deu toat len gia tri hien thuc sau sic. Da vlng rdi cii hinh anh ling qu6 thanh binh yen i, ngudi ngudi sdng chan hda Z1 2 C*"(cid:127) 't" la"8' V" ^ ** »(cid:127) « «* Viet Nam d2 ta Pam Nam Cao vq, nhung budc ue oil cua „ ngheo ddi, xo xic, tieu diiu: "nhd r 23 GVHD: Tang Tan L6c SVTH: Tran Quoc Huy

,ao

Gid tri hien ,huc vd wVj tri nhn„ Ann „„„„ ,mw-„ „an„ „.„ h,_ „__ cua lua thua.Todn nhung nha tre lup xup giua khu vuon rpng nhung xdu lam: mia ddt nhu lau hay khdng khiu nhu chdn gd, chudi le te nhu nhung cay rau diip, ngdng, dichi den cay khoai, cdy rdi cung khdng len duac. Ngudi xdu xi vd rdch rudi: cdi sd tre con bung ong mat toet ngoai dudng nhiiu Idm, nhung ngudi ddn aquanh day gdn nhau dua, mai r« ngheo trong nhung manh vuon xaxdc" (Quai di). Cd thi ndi Nam Cao upc co, la da. dien tieu bieu cua vfa hpc hien ,hVc phe phan ,rong gia doan cudi cung hoan chmh buc ,ranh cua vfa hpc hien ,h,c vi ma, phfa anh xa hpi cung nhu khi ning nanang bieu hien nghe thuat ciia Nam Cao. Ddng van hpc hien thuc nhung nam 1936 - .939 da phat triin kha sau rdng tren ca sa phong trao dau tranh manh me cua thu thuyin trong thai ki mat tran binh dan Phong trao dau tranh cua quan chung lao ddng di hudng xi hdi phai chu yvao nhirng g van d trw at cua glai cap boc mv, qu,n ^ J lot nha, de cac nha vfa hien ,huc cd sdc phln chin ,rong nhiem vy caminh v co dieu kien de tim hieu, pha, hien nhung ma, bin ehl, cua hien ,huc Kh. nghien cuu de ,4i vi gia tri hien thuc trong truyen ngln Nam Cao, ta thly hlu he, cac ,ac pham cua dng dgiai doan niy diu ,hi hien dupe tinh hien thuc cao. Nam Cao anha Van cd qui trinh tu nhan thuc vi con ngudi vi cupc sdng hit sue sau ling. Ong ,uo„ dau tianh de tim mdt hudng di giii quyi, thda ding nhat. Trong nhung sing tac cua Nam Cao viet ve de tai ngudi ndng dan cd nhirng trang viit cue ki dau xot Nhung nhan vat mi Nam Cao gpi le„ trong tic phlm thi hien niem cim thuong 6

cua xa hpi, thay dupe nhung chudi ngay vang xim, hit hiu nhu bao trum cuoc ddi ho Vie ve nong dan, Nam Cao chu ytrudc hi. nhung con ngudi thlp cd be hong bi ip uc bat cong nhiau unit, cam chiu sd phan him hiu rn.lt. Nhirng eon ngudi' „

(Chi Pheo,. mo, nhan vat la md, nan nhan cua xa hdi, la mpt ban td cao, 14 mdt Idi nguyen ma cua cha dp xa hdi bit cdng. NhOng chudi „gay vfag xim, hiu hit nhu^ tmm ay cupc do, cac nhan va,, khdng bao gid hung len mdt tia nlng reo vui Sd phan cac nhan vat cua Nam Cao trudc sau diu kit thirc mdt cich hit sue bi Mm' Cich^ vat va du dp, cua L4o Hac, cii chit ofa dau thuong Cua ba cii DI, cd ddi Tenlung cho hp b,e, bao cay dang, luc qua ddi lai phai nhan md, cai chit tham the Cang doc chung ,a cang ,hay cai sdc rung cim cua nhirng ,hie„ tmy,n n,y ^ £%^ Phan anh chan ,hvrc dd chinh li vi Nam Cao da rlt gin gui vdi thi gidi ndi tam nhL ZZ Z:T1vi Nam Cao da c6",th5ng cam vk y6u th™sau ^

SVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd via tri r,hn„ Ann ,-0„p trmh< „^-„ „f.„ „„_ ^ ngudi cung khd. Truyen ngln "Lao Hac" 14 mot thien truyen mang tinh hien thuc sau sac. Day la md, truyen ngfa dac sic viit vi ngudi ndng dfa ma dac biet la ngudi ndng dan g.a yeu cd don, ngheo ddi vi dang lam vio nan ddi. L3o Hac 14 con ngudi gi4u dire h, sum, g,4u long tu trong v4 nhfa hau. Vp mlt sdm, Lao Hac sdng cung dua con trai ha, cha con 14m thue lam mudn nuoi nhau. Rdi con lao cung din tudi lay va nhung khdng du tien ndng di lo cho viec cudi xin. Thi la ngudi con trai lao phln ult bd lao di dang hnh cao su vdi hi vong dupe that nhiiu tiin di trd vi cudi vp. Nhung anh con trai cua lao ra d. bang bang may nam trdi khdng thly trd vi cung khdng tin tire gi vi cho lao. Lao mdt minh vd vd trong chd con, an de tirng xu di da„h tiin cho con lao trd vi cua, va. Lao cung khdng dam x4i v4o nhung ddng tiin 14m vuon v4 cd gin giu gin no cung va, minh vudn chd con vi trao lai cho con. Con lao di, lao sdng vdi con chd vang, con chd ma lao goi mdt each thfa mat la "cdu vang" va yeu thuang nd nhu yeu thuang mpt dua con. Con chd 14 ban than cua lao va ciing la mdt ki niem cua con trai lao. Con lao nuoi dinh din luc cudi vp thi giit thit. Lao Hac vi con chd yeu thuong quan quyt ben nhau sdng lay lit vdi hi vong mong manh mdt ngiy kia con lao se trd ve. Nhung cupc ddi khdng buong tha cho lao, ngheo ddi khdng loai tru lao ra Rdi din mot ngay lao gat nude ml, bfa "cdu vang" cho ngudi ta gii, thit vi Bo khdng cdn du com de nuoi nd nira. Ban chd do lao cung khdng nuoi ndi than 13o. Sau mdt tran dm lao tieu sach so tien danh dum dupe tir viec bfa vudn. Lao vd cung dau khd.' Di khdng pha, tieu vao sd tien danh dum cdn lai, khdng phii bin minh vudn di vi ddi, lao da gui tat ca sd tien cua dng cho dng giao - ngudi ban lang giing cua Lao Hac. Sau do lao fa ba chd ma chet Cai chit cua lao da ehlm dut mdi nghi ngd cua mdt sd ngudi xung quanh lao; hp da hieu ra du ngheo ddi nhung lao van giu trpn ven nhfa each tdt dep cua minh. Cai chet cua Lao Hac dau xdt bao nhieu thi cung chan chua long hi sinh cao thuang bay nhieu. Truyen ngln "Lao Hac" goi cho ngudi dpc bao ndi xdt thuang - xot xa cho mdt kiep ngudi, cai kiip ma Lao Hac da tirng ndi mdt each chua xot- "kiin con chd Id kiep khd thi ta hda kiip cho nd de nd lam kiip ngudi may ra cd sung sudng han mpt chut.... kiep nguai nhu kiip tdi chdng han" (Lao Hac)

Lao Hac chi, -mpt cai chit dau ddn, vat va nhung lai cd phln thanh thin. Bdi le cho den chet Bo vfa giu dupe phlm gia cua minh, van dupe 14m ngudi luang thien v4 thay dupe niem vui niem hi vong mong manh cua minh dupe blu viu dtuong lai cua

dua con.

Nam Cao vii, truyen ngln "Lao Hpc" nam 1943, luc „4y nh4 vfa cung da nim trai nhung tu, nhuc cua mdt "gido khd truong tu", mdt nha vfa ngheo "ban sach nuoi mieng, cung chung sd phan vdi cac ting lap nhan dan sdng dd chit dd trong xa hdi — 25~ GVHD: Tang Tin Loc

: SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd rid tri nhnr, Ann „(cid:127)„„„

trm,t„ „„„„ „.„ „„_ ^

,hue dfa nira phong kiin duang ,hdi. Truyen "Lao Hac" 14 mdt buc tranh thu nhd ddi song ngud, ndng dfa thai gian ,ir sau cupc chiin ,ranh thi gidi lln thu hai din trudc Cach mang thang Tim. Tic gii khdng true tiip phin fah cac each bdc lot, dfa ip cua bpn hire dan phong kien, bpn li truong ki h4o, ma chi mieu t4 qua trinh ngudi ndng dan b, ban cung hda den chd pha san v4 ,uu vong. Trong truypn, trvr cii chit bi ,him cua Lao Hac adoan cudi, cdn ,hi mpi cai diin ra am ,hlm trong blu khdng khi "yen hng ^sau luy tie. Va mp, ngiy kia "lang mdi ve spi, nghi vdi danh phdi bd. Ddn bd roi rai nhieu Cdn ti vi?c nh? nao hp tranh nhau 1dm mdt cd. Lao Hpc khdng cd viec" (Lao Hac). Lao Hac gia rdi, viec nang khdng 14m dupe nua, thing con trai ,ao khdng B,nh Tue th, 1am nghe fa trpm, cai kiep cua ngudi dan luang ,hien andng ,hd„ khdng han gi kiep song ciia mpt con cho.

Trong xa hdi Vie, Nam „gay ly „a0 cd phai chi ting lop bin cd ndng nhu L4o Hac ma, dau kho ma cdn cd ca dng giao khd truong tu - mdt ngudi "gidu chu nghia, nhiiu hlmn, nguai ta kieng ne" cung phai bd truong tu dtinh vi sdng dIfag, thi, nghiep sach qu, pha, bfa dfa. L4o Hac ,hi sdng cupc ddi co c,e bin hfa ma dng giao cOng cd suong g, Chinh cac con dng ciing dang phai ganh chiu Ca„h ddi khi,. Hinh fah dng g.ao tiong "Lao Hpc" gdp phln ,d dam buc ,ranh que tieu diiu xa x6c cang dly du hon. Trong buc tianh que ay, L4o Hac la nhfa va, tiung ,am. Ong ,a md, ngudi Jong h.cn, song bang ha, bfa ,ay cua minh. Vp chdng lim thue lim mudn, dinh dum duo en mua dude minh vudn nhd ,im noi chdn d. Lio Hac khdng phai cung dinh nhung suy ngh, cho cung lao cung khdng kh4c gi md, ,e„ cung dinh. Vp chit, con trai Bo bo d, cao su, ao song cd dpc vdi con chd vfag v4 cudi cimg Bi ciing phai bfa con chd m lao xem nhu ngua, man, de chiu "dn *,, Rai Bo ddi ,ha, sV. Hi, fa cd chudi rdi a„ sung u9c an rau ma fa cu cai,... va thudc ba chd di kit liiu cupc ddi minh. Khdng

lao kho Lao Hac). Lao Hac khdng ban khoang vudn, khdng dung din hue ,ai cua danh cho con. So phan ngua, ndng dfa dxa hdi cu ,4 nhu vay. Qua "Lao Hac"Nam Cao da xay aung dupe nhirng nhfa vat binh thudng, trinh b4y nhung c4nh tieu 2 rong cupc song cua ndng dfa vdi nhirng nhfa va, binh ,hudng, tiinh b4y nhirng Z •u. cue tiong cupc sdng cua ndng dfa vdi nhung trang vii, c,c ki dau xd,. NgdTbd nha van rong ,ac phim vira hien th.c vira tru tinh. Nhirng doan mieu ,4 vu ,i mi co chon ipe, nhirng doan ,ru tinh ,hi suy nghi siu sic khiin ngudi doe phai x,xZ dfapg ~~z z^^^

GVHD: Tang Tan L6 c " 25

_ _ SVTH: Tran Qu6c Huy

(cid:127) (cid:127) (cid:127)

Gid tri hien thuc vd via tri nhnr, Ann ,mn(r ,„„,;„ „„*„ cfm Nnm Cnn vfa, hien than cua tac gia. Chinh nhd su ddng cam cua dng giao (nhu 14 hien thin cua tac g,a) dd, vdi nhirng ngudi ngheo nhu Lao Hac da Bm cho tic gii cd chiiu siu nhfa dao va them phan ti'nh hien thuc.

(cid:127)

"Lao Hac "14 mdt trong sd nhung truyen ngln xult sic cua Nam Cao ndi rieng Va nen vfa hpc hien thuc phe phin Viet Nam ndi chung. Tic phlm da dung len mdt buc tranh s,nh ddng ve ddi sdng ndng thdn Viet Nam bin cung so xic va the th4m cua nhung nam 1940 - 1945. Trong dd, ndi bat len trong tac phlm 14 nhfa vat Lao Hac - mo, con ngudi thui thui, mdt than mdt bong ddi ngheo, bi tic din do ph4i kit liiu ddi minh. Ci, chet cua Lao Hac ndi len dupe su bin cung khdng Idi thoat cua nhung sd phan ndng dfa trudc Cach mang thing Tim ndi chung. Cd thi ndi truyen ngln "Lao Hac" mang tinh hien thuc cao "Trong nhiing sdng tdc cua Nam Cao viit vi ndng thdn co nhung trang viet cue ki dau xdt. Nhung nhdn vdt cua Nam Cao gai len trong ia niem thuang cdm vd bd bin. Nhiing con ngudi ddng thuang dd la Lao Hac, la bd cdi Di, ladi Hao, la gia dinh cdi Ddn,... mdi nhdn vdt la mdt nan nhdn cua xa hdi la mat ban td cao, mpt lai nguyin rua cua chi dp xa hdi bdt cong. Nhirng chudi ngay mu xdm hat hiu nhu bao trum lay cupc ddi cdc nhdn vdt, khdng bao gid hung len mdt tia ndng reo vu,. So phdn cdc nhdn vdt cua Nam Cao trudc sau diu kit thuc mdt cdch hit sue bi tham. Cdi chet vdt vd du dpi cua Lao Hac cdi chit ai odn dau thuang cua bd cdi Di cu dpi len nhu nhiing tieng ndc, nhiing tiing tha ddi nao rudt. Trong nhung ngay cdn song, cupc ddi da danh cho hp biit bao cay ddng tui nhuc, din lite qua ddi phdi nhdn lay mdt cdi chet tham the. Cang dpc chung ta cang thdy cdi rung cdm ciia thien truyen nay rat manh. Cd dupe suphdn dnh chdn thuc dd chinh Id Nam Cao cd duac su cdm thong va thuang yeu sdu sac nhiing nguai cung khd" [15; tr.202-203]. "Mdt bira no" ciing vdi "Ldo Hac »14 hai truyen ngln dac sic cua Nam Cao viit vi ngudi gia ca neo dan. Neu nhu truyen ngln "Lao Hoc" da di lai trong long ngudi doe niem thuang xd, va cam gian thi. dtruyen ngln "Mdt bira no "lai gpi len mdt cii gi that chua xdt mia ma.. Truyen ngfa "Mpt bira no"cho ta thly nhirng canh thuang tam vi sd phfa ngheo kho cua ngudi ndng dfa thdng qua ba cii DI. Hp da chiu dung bao khd cue dudi chi do ngua, bdc lot ngudi, dd Bxa hdi cong bang nhin tam, ich ki, vd nhfa dao,...Ba cai DT ngheo, pha, d, giu con nhd cho ngudi ta nhu mdt dua tru 10 - 12 tudi. Rdi siic ba gia yeu, ba khdng Bm dupe viec nira. Sd phan cua ba that the thim, le ra, vdi tudi gia sire yeu ba pha, dupe eon chiu nuoi dudng, nhung khdng, ba ph4i Bm thue, ,4m mudn lai con bi che, bj dudi vi "bd chdng lam duac gi". Ngudi ta ddi vdi b4 lanh lung khdng ai cuu tra, thuang xdt nhung b4 khdng kit ligu cupc ddi minh ma b4 sang suot nghT each tim den nh4b4 Phd Thu noi dua ch4u gai dang ddd, vdi li do ,ham chiu nhung cd, .4 ^ GVHD: Tang Tin Loc * 27 SVTH: Tran Qudc Huy '

phai an thi hanh phuc biet bao.

Gid tri hien ,huc vd pd tri nhdn dao tronv <„„,;„ „„A„ „:„ »„- ^. de tim mieng fa. Do 14 hfah ddng ban nfag sinh ton thdi thuc ba khdng thi cudng lai ' dupe cai ham muon dupe fa vi ba da chiu ddi Bu ngay Idi thoUaath?n ^ ^ la° ChQng ta ^ dUg° XS h^ ^ C0" ^ **» ch° khdng lo.,hoa,. Cai che, cua ba la do hofa ca„h ddi ngheo mang Bi. Vi ddi lau „gay ma ba an qua vp, cong vdi cii tuc le fa nhanh cua gia dinh bi Phd Thu nen b4 phai fa nhanh hrnoTmLT "8heh° T" n8UW ^tra"h nhaU ^ M« " » b>i chet no (mpt k.eu cua chet do,). Hoin cinh trong "Mpt bira no".4 hofa c4nh khdn khd cua ngua, nong din trudc Cich mang thing T4m dang bi con ddi hofa hinh du ddi Mi fa th'i °n8hT9nK8^a C°n n8U6i- ^ ^ ^ ^ m "Sudi ta khdng Hoin cinh cua bi cii DT diin hinh cho nhung kiip ngudi be nhd dndng thdn, hofa canh nay cho thay nhirng miu thuan co bfa trong xi hdi luc bly gid, nd phanh phu ban cha cua tang lop g.4u cd, sdng bang md hdi nude mlt cua ngudi khac. Hoin cinh ay mac du kong sdi ndi nhung khdng dung im mi ludn van dpng vi phit triin qua sd phan cua ba lao, qua dd phfa anh dupe cupc sdng khung hofag bi tic cua nhung ngudi nong an. Ta thay nhung ngudi xung quanh ba Bo da thiiu di tinh ngudi: dua con dau vo tinh vo ngh.a, nhung ngudi chu thi chi biit ed minh. Hp dudi ba di vi bi khdng dem bIIpcho°T0h;tn8h'h6Hn8vm ch0 tu6i 8ia nua caa ba-Dan§ ,6n an'phs «** ta *•» ba Pho Thu ban bo cho ba nua cam mi mat luc nio cung him him nhu hdi thuc, chfa hng, chan ,o. ba Bo, Bm b4 fa vdi, fa cudng, fa „0 din chit. Dd Bmdt xa hdi vd nan dao mat tinh ddng loai cua x4 hdi duang thai. Nhung ngudi cd phlm chit tdt nhan cac cao dep cung phai chju cai chit tham thuang nhu ba Bo. Xe, cho cung ba cung ch, la nan nhfa cua cai ddi ma chit. Trong "Quen diiu do "Nam Cao viif "chit

he /« de k.em an. Ba ca. DT cung ,he, chinh cai ddi da sinh ra cai nhuc ,d„ nhlt trong cupc song hing „g4y cua ba. Tir nhfa va, ba cai DI Nam Cao mudn phoi bay cho ngua. dpc ,hay "cdi thVc trpng xd hdi Viet Nam "Me bly gid. Dd 14 x4 hdi mi „ n no, ve smh ho?t duang thdi hiu nhu luc n4o ngudi ndng dfa cflng g|„ hfa vai ^ an .Dpc van Nam Cao trang n4o cung cim thly ddi linhu thi Khac vdi Lao Hac, ba cai DT da vi cai an ma ,hay ddi tinh each. Xa hdi thuc dan Phong k,en da gay ra bao canh tang thuong cho ngudi dan vd tdi. Tir mdt ngudi me ngua, ba ,d, bi Bo trd thfah ke bo vo, ddi rich vi lang thang tim miing fa ,r£2 htruac cupc do, nanh vud,. Cii bi kich cua bi Bo Bbi kich cua ngudi "vimlgdn" de .on* ma bo quen long tir tipng cua minh. Cii bi kjch cua ngudi gia lay ,uc Jl sang de co dupe mdt b*a no, nud, vdi trong tien. nang nhp, Li bdi di rdi pLTbi

GVHD: Tang Tan Loc

SVTH: Tran Qudc Huy

(cid:127)

Gid tri hien thuc vd md ,ri v,han dao trnno truven n
Tir cii chit cua ba cii DI, ta thly dupe qui lua, cua ngudi ndng dan. Xa hdi ml, Idi sdng luang thien, khong cong dudng di ngudi ndng dan luang thien sdng. Ho mudn giu duac nhfa cich thi phai chit nhu Lao Hac, chit di giu nhfa cich. Cdn bi cii DI mudn sdng thi phai chiu nhuc nha nhu thi trudc cai an.

Nam Cao da kh4i quit dupe buc tranh ling que Viet Nam trudc Cich mang Vfa hoc hien thuc da tri la cho ndng thdn hinh 4„h thuc cua nd, khdng cd gi dang Be quan Do 14 nai dien ra nhieu th4m canh, nhiiu budc dudng cung. Ben cai thdi hu tuc ngfa do,, chim sau mai cupc sdng va0 canh utdi, mi, xam 14 c4nh bdc lot, sir tudc doat cua bd m4y dja chu cudng hao.

Dpc "Lao Hac "vd "Mot bira no "ta thly cupc ddi khd cue cua L3o Hac v4 b4 cai D, 14 mdt vai hinh fah trong mudn vfag hinh 4nh cua ndng thdn ngay xua. Hai cuoc dai cua hai nhfa vat cung nhu hai Idi mdn heo hut din con ngudi vao chd tuyet lp Dd cung Bdudng di cua gia dinh cai Din trong truyen ngln "Mpt ddm cudr nhung mdt dam cud. la gidi thieu mdt khia canh khac cua sinh hoa, ndng thdn: dam cudi cua mdt g,a dinh ngheo. Day 14 mdt truyen that c4m ddng. Ngudi ndng dan „gay xua cue khd du duang, Dpc xong truyen ta cu thly that dau xdt din ngln ngo trudc mdt cai lang que Viet Nam tieu dieu so xaC. Cd mpt dam cudi ma mat ngudi dua dau budn dua dam ma, nha tra, nha gii chi ven ven cd siu ngudi, ki ca dua be cdn phai cong, quln ao rach rudi Idi thdi, lam lui dlt diu nhau di v4o cii ngo tre hun hut dudi bong chiiu im dam, g,d„g nhu gia dinh xim di tim chd ngu. Qua "Mdt ddm cudi" ta thly duac ndi bat hanh va su chia li cua bd eon Din. Mdt dim cudi bit dlt di, cudi vdi cudi vang bd het mp, ngh, 18 tdi thieu, dim cudi m4 nhu dam xim, cudi di bdt mdt mieng fa cudi tru np, cudi de By dam ddng bac Bm vdn len rung,... sau dim cudi li su tan Acua mpt g,a d.nh. Gia chua cd dim cudi Din thi hanh phuc biit bao, di. chi li hanh phuc nho nho, may bd con quay quln rau chiu nuoi nhau. Dim cudi cai Din do 14 tit ca ndi buon cua dng chu gia dinh: "Chi Idt nua Id ngudi ta rude Ddn di. Dem nay chi cdn minh dng vdi hai dua tre con. Nhd se vang ngdt vdng nga, chdng khdc gi ngay va dng ma, chet di.....A, thi ra dngphdi di nai khdc lam an, chdngphdi vi cd gi md chi vi Ddn phai lay chdng" (Mdt ddm cudi). Thudng thi d4m cudi dem lai cho ngudi niim vui v4 hanh phuc. Cdn Dan budc phii lay chdng tir luc mudi lam tudi di giam bdt mieng an tru dupe hai muai ddng bac vay luc me Din chit, ddng thai bd Din cung duac "dam SVTH: Trln Qudc Huy 29 GVHD: Tfag Tin Ldc

Gid tri hien thuc vd md tri „hn„ dao trono tr„Ve„ „„&„ „'m Nnm Cnn ddng nira di ra gieng len rimg". Ngay tir nhung ngiy cdn be, Din da phai di dcho dia chu, nhung nam thing di dda ren luyen cho Din tinh chiu thuang chiu khd, nen "Ddn mdi mudi lam tudi dd qudn xuyin duac mpi vi?c trong nhd, biit suy nghi, biit lo lieu chdng kern gi mdt ngudi npi tra sdnh sdi Idm ". Cupc sdng ngheo khd tiing thieu budc bo Dfa phai ga Dfa. Dam cudi diin ra trong khung canh budn tham "din tdi dam cudi mai ra di, ven ven chi cd sdu ngudi cd nhd trai Idn nhd gai. dng bd vai da tudng khong di nhung bd me chdng Ddn cd mdi, vd lai niu khdng di thi hai thdng be cung khong the di md Ddn thi dang khdc loc cd bQn di lui thui tim chd ngu"(Mdt ddm cuai). Mdt dam cudi khdng cd niim vui, khdng cd su sung sudng, hanh phuc, mi tam trang nhung ngudi di dua dau gidng nhu di dua dam. Dam cudi cua Din Bbudc dlu cua su 1, (fa. Bd Dan se ra di vi trdi dat chdn "rung thien nude doc" di tim su sdng Ha, em Dan cung sdng nhd su trong ndm cua ngudi khac. Cdn Din, chua qua khdi tho ngay hdn nhien lai phai lam dau Bm vp chju dung hofa toan xa Ha nhung ngudi than yeu nhat cua minh. Hinh inh "cd bpn lui thui trong suang lanh vd bong tdi" khdng gai ra mpt tia h. vong nio ve cupc sdng tuong Bi. Nguoc Bi no du bio trudc cuoc ddi dly song gid cua bd Dan, em Din vi c4 Din nira. Dam cudi chi giai quyit duac tam thdi di sau dd vudn dat bfa hit, cha di tha phuong cau thuc, nhung dua tre khdng'cdn duac huang tinh thuong va sucham sdc cua cha.

Truyen ngln "Mpt ddm cudi" mang tinh hien thuc cao bdi le md ra trudc mlt ngua, dpc cupc sdng mu xim, quln quanh, thiiu nao cua ting lap ngheo, m4 dac biet la so phan bat hanh cua tre em. Tac phlm vira tinh hien muc vira cd tinh nhan dao Bm thuc day tam hdn tinh thuang ddi vdi em be md cdi, bit hanh ddng thai Nam Cao cung phe phan xa hdi cu da day ngudi ndng dan v4o dudng cimg, bi tic.

H4 Minh Due trong Nam Cao ddi vdn vd tdc phdm da viit: "Cuoc ddi khdngphdi chi dang budn vdi tudi gid Met sue vd benh tdt nhu Lao Hac, bd cdi Di, hay tudi tre ddi rach vd thieu tinh ,huang nhu cdi Ddn. Thuc ra ampi lira tudi diu cd nhung dau khd nhung nan nhdn ca cue nhd, ciia ndng thdn ngay xua vdn la ngudi phu nu. Ho Id nan nhan cua che dp thdng tri bdc lot, ho cdn Id nan nhdn cua chi dp gia dinh ha khac cua nhung le giao vd tap tuc lac hau Idu ddi" [13; tr.126]. Ngudi phu nu trong xa hdi luc bay g* b, uc hiep nhieu nhlt, chju sd phan him hiu nhlt trong xa hdi "Thdnphdn ho la than phdn nd le ludn bi chd dap thd bao, bdt cong, cd khi la nan nhdn khdn khd cua chinh nhirng ke md ho phdi thdphung: trong nhiing thdng chdng vu phu, tham an tuc nong, hanh hp vp con mdt cdch dd man"[13; tr.128]. "Di Hao" la mdt thien truyen gin nhu cd dong dupe tat ca nhung ngam ngui uult cua mpt kiip ngudi dan ba. Cuoc ddi d, Hao la mdt cupc ddi thlm lang keo dii qua nhung thing „g4y nhin nhuc va cam lo GVHD: Tang Tin Loc

,

: SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhn„ An0 tron(, lrmA„ „0^„ c{tn Nnm Cnn chju. Ca mpt cupc ddi gin nhu im lang va lui din di vi nhan vat khdng sao cudng Bi dupe hay khdng dam cudng.

Di H4o 14 ngudi sdng cd tinh, bd me di mlt sdm. Di vi 14m con nuoi cho ngoai cua nhan v§t "tdi". C4i e4nh ngheo nfa ludn xult hien trong tic phlm cua Nam Cao Tir thua be tha, di sdng trong cinh ngheo nhung dim Im ben me di vi ba xa Vfa cung mpt dua em trai. Khi di Hao cung vdi em trai bit dlu khdn ldn thi chi vi ngheo' di phai ro, mp, xa em bdi "cungphdi cho nd di an, di avdi ngudi ta di kiim manh qudn tdm ao .Tuy cupc sdng khi gia han anhi nhung di H4o vln khdng thi n4o quen duac me va em. C4, xa hdi 8y lam cho tham tinh phai chia lia, me con, chj em li tin bdi mieng

cam manh ao.

_Khdng dupe sdng nhu ngiy xua vdi me hiin vi em nira. Nhung ddi di khdng din no. b. quan. Vi di cdn me nuoi, cdn bao ngudi thin trong gia dinh trong dd dac biet 14 vai dua chau.

Nhung tir khi cd chdng, di gap lai hofa cfah ding cay. Quan he giua di v4 chdng di cung 14 quan he ngudi bdc lot ngudi. Di phai sdng sd kiip nhin nhuc ben canh ngudi chong vd trach nhiem v4 khinh re minh. Di H4o phai kiim tung ddng cho hln fa choi Chong d, chfag nhirng the m4 cdn yeu thuong vp le trudc mat di. Di Hao chi biit khdc va cam chiu. Han bd di, di Hao cung chi biit khdc vi cam chju. Ci mdt ddi ngudi cu hiu h,u nhu the mi lui di khdng sao cudng lai vi nhfa vat khdng mudn cudng lai khong dim cudng lai, mdt cupc ddi khdng cd gi dpt xult, mpi dpt xult diu trd thinh binh thudng, de nhan vat xuoi tay lui di, mi Ijm di. Day li mpt mau thuan 4m itrong long ke bi chi dap hanh phuc ci nhfa vdi ngudi gilm len hanh phuc dd.

Hofa cinh cua di H4o 14 hofa cfah diin hinh cho ngudi phu nu Viet Nam trudc Cach mang thing Tam, bj cudp mlt niim vui v4 hanh phuc, bi chi dap trudc nanh vudt cua mpt xa hdi tao dieu kien cho con ngudi luu manh.

~

"

Cii nguyen nhfa chinh di gay nen tin bi kjch trong cupc ddi di Hio Bli thdi bit cong cua xa hdi cu gay nen. Dd Bmdt xa hdi cdn quan niem "chdng chua va tdi< Sd Phan ngudi phu nu cdn bj vui dap khi xa hdi cdn cd nhung ngudi chdng vd trich nhiem nhu chong di Hio. Khi rupu bdt di, din ci cam ciing hit thi mpi nhuc hinh trut len dlu ngua, vp "Hdn chui bang qua. Hdn chui nhiing nhd gidu. Vd sau cung thi hdn chui Z n',!6 m0t "gUydn nMn l3 "Hin PMt *"' Phdi U6n& Phii ™<** « « ddi han .D, Hao gdp them phan len tiing td cao xa hdi thuc dfa phong kiin bly gid Nhu vay, trong nhung sang tac viit vi ngudi ndng dfa cua Nam Cao ta thly cd nUtng tang viet cue ki dau xdt. Nhirng nhfa vat cua Nam Cao vdi nhung sd phan cu the gp,len trong ta mdt niem cam thuang vd bd bin. Nhung con ngudi dang thuong ; JT~ GVHD: T4ng Tin Loc SVTH: Trln Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhn„ dao trnne ,r,™n nrtn „;„ Nnm Cnn nhu L3o Hac, ba cii DI, di Hio...mdi nhfa vat 14 nan nhfa xa hdi, 14 mdt bfa td cio mp, Id. nguyen rua xa hdi bit cong, hp sdng trong cinh khdng bao gid cd anh sang mai tren bung day, md, tia nfag reo vui. Dd 14 md, thim trang cd ten chung 14 su bin cung. So. v4o so phan cua tirng ngudi ta thly sd phan cua nhiiu ngudi.

Cupc ddi cua di Hio la diin hinh cho sd phan cua ngudi phu ntr Viet Nam trudc Cich mang thing Tim bj cha dap, vui dap, bj tudc doat quyin sdng, sdng cam chiu lam lui, khdng hanh phuc, khdng niim tin. Gidng nhu di Hao, Dan trong Mdt dam cudi cung cd cupc ddi ngheo nfa, di dcho ngudi ta. Mdi mudi Bm tudi da phai di lay chong. Dam cudi Dan ciing diin ra am thlm nhu di H4o. Dd 14 mdt dim cudi di "chay dot" nhu mia mai, gieu cat cupc ddi vdn lanh nhat, tin nhan.

Ynghia cau chuyen khdng bd hep trong pham vi mpt gia dinh hay mdt vai nhfa vat, cung vdi "Mdt ddm cudi" nd gin vao cupc sdng chung vi dh len nhung nguyen tac cua su khai quit rpng ldn, 14 qui trinh ngudi ndng dfa bj bin ciing hda dang diin ra hang ngay, hang gid dkhlp mpi noi, dudi mpi hinh thirc, tir nhung hinh thirc quyit liet nhat cua cupc dau tranh giai dp giua ndng dan va dia chu din nhung hinh thuc diin ra mpt cach am tham tudng nhu biet lap, nhung thuc ti vln nim trong cii gudng miy chung cua che dp thuc dfa phong kiin.

Qua tic phlm "Di Hao ", Nam Cao da cho thly neu xa hdi cdn nhung ngudi chdng tap tho. luu manh thi se cdn nhung ngudi vp dau khd nhu di Hio. Va niu xa hdi cdn cha dap len sd phan ngudi phu nu thi udc mudn dupe Bm vp, Bm me, sdng trong hanh phuc du don so cua ngudi phu nu m3i mai se khdng thuc hien dupe.

Rd rang khi viit vi ndng thdn, Nam Cao dat biet quan tam din nhirng con ngudi thap co, be hpng bj aP buc bit cong nhiiu nhlt, chju sd phan den dudi, him hiu nhlt trong xa hp,. Hp 14 nhirng ngudi phu nu, tre eon va nhirng ngudi gia. Ho cdn 14 nhirng con ngudi ngheo khd khdng chiu ndi aP buc da vung len chdng tra bang con dudng luu manh hda nhu Chi Pheo trong truyen ngln cung ten cua Nam Cao

Hien thue xa hpi Viet Nam dly mau thuan bit cong, con ngudi nhu quln quai trong do, ngheo. Tir nhan thuc cua ban than trudc thuc tai cupc sdng, ngdi but cua Nam Cao da tun den vdi nhirng ngudi ngheo trong xa hdi blng su cim thuang chfa thinh, su len an gay gat xa hdi phi nhan tinh: "Nghe thudt phdi Id tiing dau khd kia thodt ra tir nhirng kiep lam than" tir dd trang viit cua Nam Cao phan anh cuoc sdng bi tic mu xam cua ngudi ngheo trong xa hdi tu dong tir ngudi ndng dfa din tri thue tiiu tu'sfa Nam 1941, Chi Pheo - anh ndng dan hiin lanh luang thien, da bi bon dia chu phong k.en va nha tu thuc dfa biin thfah "con qui dir cua lang Vu Dai", Nam Cao mieu ta su

GVHD: Tang Tin Loc

32

,

; SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhn„ Ann ,„m trmi„ „oA„ „,„ „„_ n__ biencha, cua Chi khdng ph4i blng md, ,hai dp lanh lung ma blng mdt trai tim nhfa dao an chua ben trong.

GVHD: Tang Tan Loc

—

33

"

"

Cd nhan cd cau: "Nhdn chi so tinh ban thien", Bkhlng djnh ban chi, cua con ngua, kh, mdi sinh ra deu hiin Bnh luang thien. Chi Pheo cung vay, Chi Bmdt anh canh dien khoe manh, cha, phi,, cln ci,, bii, ,rpng nhan phlm nhu nhung ngudi dfa ngheo luang ,hien khac. Nguyen nhan din din su ,ha hda ,ro„g ,am hdn Chi Bdo ,hu doan dpc ac, nham hiem cua Bi Kiin. Sau biy, ,im nim ,u ,rd vi phln tii bi loai ra ngoa, xa hp, loai ngudi, ban chi, hiin Bnh gid d4y da ,rd tha„h ,hu du. Ba Kien"vln (cid:127)ep ,uc la, dung "thu dii" cua Chi Pheo ,rong viec loai Dpi Tao. C4ng ngiy Chi cing ,r,en mien trong eon say vi rach „# fa va. Su luu manh, tha hda cua Chi Pheo 14 do mpt qua tnnh cd nguyen nhan tir ,hlp din cao. Nh4 vfa Nam Cao rlt doe dao, sic sao kh, m.eu ta Ch, Pheo trong con say da chui trdi, chui ddi, chui Bng Vu Dai, chui dua nao khong chu, nhau vdi han, chui dua chit me nao da sinh ra Chi Pheo. Bi ngoai nh4 van co ve anh lung, mia mai khi mieu ,a con ngudi ,ha hda, nhung ben tiong In chua mdt tam hon don hau, mdt tinh c4m sfa ling, kin d4o. Ding sau c4i say cua Chi Pheo chung to Ch Pheo tinh: Chi Pheo da nhan ra dupe nguyen nhfa giy ra cuoc ddi khdn 1° 2 ch ch T T cng Chi Ph'°ch la nguydn nhan gay ra cuc « ^ kho cu. an, Ch, chu, cha me nhung khdng biit cha me Bai nen chui ca nhung „gudi khon h ha vai Cm. dg ^ g.ao t.p Ngu,. ^ con ^ ^ v_; nhan han la nguo, nhung khdng cd ai ca: chi minh hln chui rdi nghe. Dd Bbi kich trong cupc ddi Chi, Bngudi nhung Chi khdng dupe hda nhap vfa x4 hdi loai ngudi ^ 'n LlnTl r ^T- bta8 ^ tr°ng '6ng CW **** "-» » ^ ^ thien. Lan dau tien trong dd, Chi cam nhan dupe cai vui, cai dep trong cuoc sdng "HL sd rupu nhu nhiing ngudi dm sp cam... Tiing chim hot ngoai kia vui ve qua" Tii" cuai not cung nhiing nguai di cha...Anh thuyin chdygo mdi cheo dudi cd "(ChiPheo) Uac ma ngay xua bimg day trong tam hdn cua Chi "chdngcudc mudn cay thue vadet vai, chung lpi bd mdt con Ipn nudi di Idm vdn liing. Khd gid thi mua ddm ba s hu7 ^ ^ d, den nh b co Th, No nhu du djnh ban dlu, m4 lai di din „h4 Bi Kiin hofa ,ofa khong pha, do quen dudng. Chi Pheo tiong con say da nhan ,huc duoc ke ,hii Jp 1 . SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dao /mm. truven nvhn nua Nam Cnn quyin Bm ngudi luang thien cua minh. Chi Pheo "chi tay vdo mat cu" vi "dong dac" ndi: "Tao khdng din day xin nam hao... tao da bdo tao khdng ddi tiin. Tao mudn lam nguai luang thien. Khdng duac! Ai cho tao luang Men? Lam thi nao cho mdt duac nhiing vet manh chai tren mat nay? Tao khdng thi Id ngudi luang thien duac nira... "(ChiPheo). Day 14 cau ndi mang li tri cua ngudi hoan toan sing sudt chu khdng phii ke say. Nhung cau ndi tren ciing vdi hinh ddng giit ke thi, roi tir sit cua Chi Pheo cd ynghia td cao xa hdi sau sic. Suy cho cung, Chi Pheo vln 14 nan nhan cua xa hoi, ngoi but cua Nam Cao van danh cho nhan vat Chi Pheo mdt tinh thin nhfa dao cao ck. Ddng thai td cao bpn dia chu cudng hio v4 nh4 tii thuc dfa da chi dap, huy hoai nhfa hinh, nhfa tinh con ngudi.

Cd thi ndi Chi Pheo Bmdt guang mat la, "la khdng phdi vi trong ddi sdng chua tirng cd, md la vi tir trudc dd dang nhdn vdt nay cdn it duac lot vdi su quan sat cua nhd van". Xa hdi thai dd da tudc di quyin Bm ngudi, quyin sdng luang thien cua nhung Nam Chuc, Binh Thp, Chi Pheo...Tir dd niy sinh thai dp ngang tan, bao luc cua ho chfag qua chi 14 bieu Id mdt tam trang tuyet vong. Ldi chui, tiing keu, c4i chit vd li cua hp Bsir Phfa khfa v4 td cao cua nhung con ngudi bj tir chdi khdng duoc Bm ngudi. "Chipheo" da gay dupe In tuong manh me dngudi dpc. Chi dpc dao dcai li lich rieng, dnhung can say, dc4ch tra thu va cai chit ciia y... Blng cich lim ndi bat su thay ddi du dpi tinh cich ciu Chi Pheo trudc vi sau khi di tu vi, Nam Cao da td cao su huy hoai ghe gdm ddi vdi phlm chit, nhan each cua ngudi lao ddng do x3 hdi gay

nen.

Dpc "Chi Pheo "ta cam thly budn thuang cho nhung kiip ngudi khdng cdn duac song trong mpt cudc sdng tdi thieu cua con ngudi. Ddi Chi Pheo 14 mot ddi say lien mien "tran tu can say nay din can khdc ". Trong mdi can say, Chi Pheo chui rua lung tung, nhung cang chui rua lai cang quln tri, cing ph4 ph4ch thi lai cfag huy hoai them cudc do, minh. Chi Pheo chi mudn giit ngudi di di tu vi "Di atu cdn cd comma an bay gia ve lang md nude mdt thudc cdm dui cung khdng cd ". 6 d4y Chi Pheo 14 nhfa vat tieu bieu cho lop ngudi dfa lao ddng bj bin cung hda. Chi Pheo 14 ngudi bi de nen b. ap buc den khdng cdn biit sdng nhu thi n4o d4nh liiu mdt c4i rdi chit, cdn hon chii mon chet mdi trong nhirng tai hpa ddn ep mai khdng biit din bao gid mdi hit duac Va ket qua cua qua trinh phan khang cd tinh chit manh ddng tu phat ly, chi cd thi dua Chi Pheo den mdt tham hpa ding thuang dcuoi tic phlm.

"

Co thi ndi, cudc sdng trong "ChiPheo" 14 mdt cudc sdng ngdt ngat tdi tam qui muc. Nam Cao quan niem Chi Pheo da gay tai hpa nhung khdng biit chinh minh da gay ra tai hpa. Tai hpa iy ngay din luc chit rdi nhung Chi Pheo vln cdn di lai ngay svth t * r, « u 34 GVHD: Tang Tin Ldc SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc va md tri nhdn dao trano »W„ „„„ „;n Nnm Cnn trong long Tin Nd -ngudi din b4 da fa nim vdi hln - mdt ndi lo nom nop: "thi thdy thoang hien ra mpt cdi Id gpch cu khdng xa nhd cua vd vdng ngudi lai qua".. xua kia cd mdt ngudi cha khdn khd n4o dd da tirng sdng mdt cudc ddi luu manh, ngudi cha ly vut bo dua be so sinh Chi Pheo trong mot c4i Id gach cu bd khdng. Nay Chi Pheo chit ro. nhung van cdn nguy co di lai mdt Chi Pheo con nira cung ra ddi tren c4i Id gach cii khong nhu the. Ddi cha, ddi con v4 bao nhieu ddi khac nua, nhung cudc ddi bin cung d. den luu manh hda nhu mdt con benh di truyin khdng phuong cuu chua.

"Chi Pheo" ndi vi mot vln di xa hdi cd tinh qui luat cua ddi sdng ndng thdn Trong xa hdi ay, cd nhung nhan vat gidng Chi Pheo. Lang Vu Dai hit ten tay sai „ay den ten tay sai khac kg tiep. Hit Nam Thp din Binh Chuc, hit Binh Chuc din Chi Pheo. Binh Chuc cung vay luc dnha ngudi ta cung goi hln 14 "cue ddt", "ai bao sao nghe vdy... ". Nhung khi hln di linh vi thi ngang ngupc nhlt Bng, thinh tho4ng hln lai xach dao den nh4 Ly Kiin di lay tiin. C4 Bng ai cung so hln. Hay Truong Ru trong truyen ngfa "NUa dem" 14 mot ngudi chuyen cudp cua giit ngudi "di kiim sdng" Han suot ng4y cau cd nhu nghien nglm mdt nhat dao gam vao nguc ke thu Chi Pheo nhu mdt con ngudi that trong cudc sdng. Xult hien rai rac trong ndng thdn xua cd nhirng loai ngudi nhu thi. Nhung "Nam Cao khdng tdi hien ddi sdng khach quan mdt cach dan gian, cung nhu khdng xdy dung nhdn vpt tdc phdm tren ca sd md phdng, le thupc". Nhfa nx Chi Pheo sinh ddng, 14 nhfa vat cd tinh chit tdng hpp qua nhiiu nguai trong cudc sdng nhu Nam Thp, Binh Tu, Binh Chuc, Truang Ru...

Qua "ChiPheo", Nam Cao da mieu ta mpt cudc sdng sinh ddng va chan thuc qui trinh ban ciing hda va luu manh hda cua da sd nhung ngudi ndng dfa dang sdng trong ta tinh canh luc nay. Thdng qua nhirng nhfa vat nhu Chi Pheo, Thi Nd, Truang Ru cd the hinh dung ra mdi quan he giai clp dndng thdn vdi dia chu phong kiin trong qua tnnh tien trien va dfa tranh gay go cua nd. Cung qua tac phlm n4y, Nam Cao da vach ra nguon gdc v4 qui luat niy sinh ra loai ngudi nhu Chi Pheo, Binh Tu, Binh Chuc Truang Ru... Cdn chi dp phong kiin, cdn bpn dja chu, cdn su ip buc bit cong thi vln con loa, ngudi khdng cha, khdng me, khdng ngudi nuong tua, sdng khdng mdt thudc dat cam din. Hp da bj xa hdi ddn nen, bi gudn may cua cudng hio ndng thdn day vfa

toi loi

Cung vd, "Tdt den "cua Ngd Tit Td, "Budc dudng cung"cua Nguyln Cong Hoan Chi Pheo" cua Nam Cao da gdp them va0 sd phan bin ciing hda cua nhirng ngudi nong dan trudc Cich mang thing Tim. Xa hdi bj vui dap khdng thuang tiic sd phan mdt con ngudi. Rieng trong "Budc dudng cung"anh Pha cung bi vui dap, tuy cai cich b. vu. dap khac nhau nhung ngudi dpc cung rlt xuc ddng trudc hofa cinh eua aim Pha 3? GVHD: Tang Tin Loc

SVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc va rid tri »hn„ Aao lrnnQ /tW„ „^n cfm Nnm Cnn nhu hofa c4nh cua Chi Pheo. Anh Pha cung rlt that thi nhu Chi Pheo. Anh Pha cung rat that tha nhu Chi Pheo, tin vio Nghj Lai din ndi bj rai v4o c4i bly giang ra ma khdng biet, anh chi vi mdt cii xich mich vdi Truang Thi - ngudi hing xdm cua anh vi cung la nan nhfa cua Nghj Lai ma anh da nghe Idi du dd cua hln vay tiin hln di kien Truang Thi. Sau khi trii qua "cua quan", tiin mlt lai bi roi vpt, giam elm, anh da Ion ruot cdm tuc con nguai lira ddi" nhung khi giip mat ke thu, bj hln tiet tuc "nhdi so" thi anh lai ngudi gian va "khdng con tha thiit tiic tiin nhu trudc nua" Anh lai vay tien cua han di "ta an phu mdu" di rdi sau dd lai "tiic ngdn nga". Bong nhien anh trd thinh con vay np n$ng Bi cua hln. Tir dd, anh da cd gang di tri no cho quan' Du co quyet tam den dau thi anh cung rai vio bi kich, anh khdng hinh ddng duac theo nhan thuc cua minh. Bdi vi anh mu quang, cu tin vfa uy quyin va long tu ti cua "quan phu mau ".

Qua mdt chi tiet nhd dd di cho ngudi doc thly ring ngudi dfa luang thien nhu Chi Pheo, Anh Pha bj 4ch thdng tri "khdn rdc ddi" cua bpn cudng h4o dai chu dndng thdn gat lua tpi nghiep, khdng Idi thoat. Gia tri td c4o cua truyen ngln "ChiPheo" rlt cao Nam Cao da phan anh mdt each sau sic hien thuc xa hdi Viet Nam trong thai budi luc bay g,d. Dd 14 thuc trang ngudi ndng dfa Viet Nam dnhirng nam den tdi, ngpt ngat nhat. Tuy nhien, dtic phlm n4y, Nam Cao chua thly dupe sue manh tiim Bng cua ngua. ndng dfa. Nam Cao chua nhin thly fah sang li tudng each mang xam nhap v4o nguai ndng d4n de hp dau tranh tugiac.

'

Qua mdt sd truyen ngln tieu biiu ciia Nam Cao nhu "Ldo Hac ", "ChiPheo""Mdt bua no ", "Diiu van ", "Mdt ddm cudi"... ta thly dupe ndng thdn Viet Nam khdng eon ve yen tinh lfa ddi nua ma dang bj xio trdn du dpi: "Ndng thdn Viet Nam vdi triin mien trong ban cung, gid day dang tiin dan din tham hoa khung khiip nam 1945" Nan ddi ling ving tda bong den tren nhung trang truyen, nhirng khudn mat hit c4 sinh kh,. Cd nh.eu c4„h chet ddi: Lao Hac fa ba chd tu tir di tr4nh chit ddi (Lao Hac) anh cu Phuc chet lang le trong xd nh4 Im thlp trudc nhung ddi mlt "dai di vi ddi qua" cua ha, dua con (Dieu van), ba cai DT chit di vi md, bua qua no tire Bmdt kiiu chit ddi (Mpt bua no), cd canh mdt dim cudi chay ddi (Mdt ddm cudi). Ben canh dd, 14 nhirng canh sdng dd, chet dd, sdng vlt vudng, sdng mlt nhan each, cung khlp ddu ting Idp nguo. trong xa hdi. Ndi chung qua mot sd truyen ngln viit vi di tai ddi sdng ngudi nong dfa trong thai budi luc bly gid 14 trudc nam 1945, Nam Cao da tai hien lai mdt cach sinh dpng buc tranh lang que va cudc sdng ngudi ndng dfa trudc each mang Qua nhung sd phan bi kjch cua ngudi ndng dfa, Nam Cao da len tiing td cao xa hoi phong k,en da boc lot, cha dap con ngudi, dly ngudi ndng dan din budc dudng cung khdng SVTH-T> n « o 36 GVHD: Tang Tin Loc sv 1H: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dao trn„» ,,w„ „„4„ cia Nnm r„n Idi thoat. Dd 14 nhirng ngudi tbip cd be mieng, chju nhiiu ap buc, bit cong nhung ho van pha, nhan nhuc chju dung. Hp khdng dam va khdng cd kh4 „ang phfa ung Bi Ben carfi dd, cdn cd mdt bd phan ndng dfa khi bj 4p buc cimg cue, bi si nhuc tan te! ho da vung day chdng tra bang con dudng luu manh hda, tir bd long tu trong va nhfa phlm cua minh. Dd 14 nhung ngudi nhu Chi Pheo, cu Lo, Nam Tho, Binh Chuc. Trong dd co the nd, Chi Pheo 14 hinh anh tieu biiu nhlt cho hinh tupng ngudi ndng dfa nay

Tuy nhien, nhin mdt each khach quan ta thly khdng khi ndng thdn trong truyen ngan Nam Cao cd cii gi do sung sue, nd am inhu sip bung nd. Nhirng Chi Pheo Nam Thp, Binh Chuc, Trach Vfa Doanh... da khuly ddng blu khdng khi dd tao nen dndng thon khdng khi day bien ddng. Su vung day cua Chi Pheo mac du cd ddng, bi tic cd tinh chat tu phat nhung cung thi hien dupe ythirc dlu tranh, khi nang vung len ddi quyen sdng cua ngudi ndng dfa ngheo khd. Chi Pheo da ythirc duoc cudc ddi tdi Bm tuyet vpng cua minh, nhfa thly rd dupe ke thi, da dua ra bi kich ddi minh. Chi Pheo da vung len de ddi quyen 14m ngudi, ddi dupe Bm ngudi luang thien. M4c du giit chit ke thu, Chi Pheo cung chi cdn each ki, liiu ddi minh, nhung hinh ddng quyi, lie, cua Chi Pheo cung la mdt su phfa khing manh me. Qua "Chi Pheo ", Nam Cao nhu da ma hd cam thay cii khdc lift cua mdi miu thuan giai dp ngfa ddi giua ngudi ndng dfa v4 dia chu khong cd gi cd the xoa diu, cai sue manh ghe gdm cua mdi cam thi, giai dp dang am , trong long trat tu phong kiin ndng thdn, cfag nen xudng thi cfag di nd bung khdng gi cd the dap tit.

"

Nguyln Dang Manh trong bai "Sue hdp ddn ciia Nam Cao" da viit: khi "Tdt den" cua Ngd Tat Td va "Budc dudng cung" cua Nguyln Cong Hoan ra ddi tdi chic it ai ngh, rang than phan cua ngudi ndng dan dudi ich di qudc, phong kiin lai cd thi cd mpt no, khd nio han ndi khd cua chj Dau, anh Pha. Nhung Chi Pheo ngat nguong budc ra tu trong trang sach cua Nam Cao, thi ngudi ta liin nhfa ra ring day mdi la hien than day du nhung gi g9i Bkhdn khd, tui nhuc nhlt cua ngudi ndng dfa cung dmdt nude thuoc dm: "bi gidy dap vd bi cao xe, bi huy hoai tir nhdn cdch din nhdn hinh" Chi Dau (Tdt den) bin chd, bfa con, bfa sua,... nhung chj cdn dupe goi 14 ngudi. Chi Pheo pha, ban ci dien mao va linh hdn cua minh di trd thinh con qui du cua ling Vu Dai "Thach Sanh xua kia tir dudi hangsdu da trd lai coi ddi di lay Cong chua Quynh Nga Chi Pheo chi udc ma trd lai lam anh ddn cay binh thudng vdi mdi tinh Thi Nd Vay md khong the duac! mdc tinh cdch that dpc dao, vira Id mpt gd mdt tri, cong cu nguy hiim trong tay bpn thdng tri, vira Id ngudi nd le thuc tinh, mdt ddu dc sdng sua nhdt cua lang Vu Dai, khi ddt ra cdu hdi cd ynghia khai quat sdu sac vuat ra ngoai tdm khdn ngoan loc Idi cua Bd Kiin: "ai cho tao luang Men? lam sao cho md, duac nhiing vit svth-t ' r, u 37 GVHD: TSng Tin Loc t>VTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhn„ dan trnno iv„ven nvhn run Mnn, Cnn manh chai tren mpt nay". Mdt nhdn vdt nhu thi chi cd thi ciia Nam Cao"[17; tr.239]. Van de "Cdi ddi vd miing an" 14 mdt sir that bi th4m trong ddi sdng cua ngudi ndng dan trudc Cich mang thing Tam. Xem xet Bi nhung trang viit vi "cdi ddi vd miing dn" cua ngudi dfa ta trong vfa chuang xua nay, ta thly cung chua nhiiu lim. Vi ngudi ta cho rfag dd Bnhirng vln di nhd be, tim thudng "cdi tdm thudng la coi chit cua van chuang ngh$ thuat". Nhung vdi Nam Cao thi khac, nha vfa da dem tofa bd nhirng chi tiet nhd nhat bi tham cua xa hdi Viet Nam nhirng nam 1930 - 1945 vio nhirng trang viit cua minh.

2.3. GIA TRI HIEN THUt VE BE TAI NGl/CH TRI THUt TIEU TIT SAN

2.3.1. Bi kich v& mong vi mieng corn, manh ao

Nam Cao sinh ra dndng thdn nhung dng sdng nhiiu vdi ting lap tiiu tu sin thinh th. cho nen dng am hieu cudc sdng ciia hp, bin thfa ong cung 14 mdt dng giao khd truong tu, bat dac chi "phdi ban dan su sdng cho minh khdi chit ddi". Chinh vi thi nhung trang viit vi ngudi tri thuc tiiu tu sin trong trong truyen ngln cua dng thi hien mdt cich chan thuc, sau sic.

Bit dlu tir bi kjch "va mdng" cua nhung nhfa vat nhu Hp trong Ddi Thira, Diin trong Trang Sdng, Hii trong Quen diiu dp vi ci nhirng tdi, han..Ah ci diu cd 'chung con dudng xuat thfa gidng nhau: "Dd Id cdi canh chung cua mdt sd ddng thanh nien con nhiing nhd mdi hai cd mdu mat anhd que md da cd cdi hung khdi mudn cho con minh vuat khdi cudc dai buc bdi, trdi budc cita cha dng" (Sdng mdn)

Rdi bd cai Bng que tu tiing, chat hep vdi nhung tuc le khlc khe, ho nhap vfa cai xa hp. md. sd. ddng cua chdn thfah thi. Mang theo nhiiu udc ma cua tudi tre, bit chip tit ca khd khan ciia thuc tai.

Hd trong Ddi thira da tirng udc ma viit mdt tic phlm "chira dung mdt cdi gi Idn lao ". Hp tirng thdt len mdt c4ch cudng nhiet "Ddi ret khdng nghia li gi vdi gd tre tudi say me li tudng. Long hdn dep. Ddu han mang mdt hoai bao Idn ". Thi nhung diu d4ng t-ec nhung cung that bat hanh cho lap ngudi dd 14 hp da dem mdt trai tim sing vi mdt hoa, bfa Idn lao de hfa nhap vio mdt cudc ddi nhd nhen, tu tiing, mdt cudc ddi tim thuong hoa con ngudi v4 chit canh nhirng udc ma. Bi kich "vo mdng" Bi x4y ra m4 cudc ddi lai d4nh cho hp.

Chinh nhung udc ma dep de v4 du tinh cai each Idn lao da khiin Hd, Diin Hai dung dthe ddi lap vdi xa hdi. Tiip xuc vdi thuc ti khlc nghiet, trai qua nhirng cupc vat

GVHD: Tang Tan L p c '

3T

SVTH: Trln Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhnn dao Irony truyen nvdn cim Nnm Cnn lpn kiim sdng, cdn nhung tri thuc tiiu tu san bj din vat din nhu tu ca thi xac lln t4m

hdn.

Tir bi kjch "va mdng" nhan vat tiiu tu san cua Nam Cao rai vao bi kich "sdng mdn", khi mieu ta nhfa vat nay, Nam Cao da di din tiin ciing ngdc ngach trong tam hon va suy nghT cua mdt ldp ngudi va qua ldp ngudi dd da thi hien su bi tic, cung

quan cua mdt xa hdi.

Dpc truyen ngln Nam Cao, ngudi dpc thly hien len mdt cupc sdng den tdi, ngpt ngat...trong dd bao nhieu con ngudi chat vat, dieu dung v4 tim thudng di bdi miing com manh 4o. 6dd, dudi c4i ve bi ngo4i bit ddng, dudng nhu dim chfa tai chd, nhfa vat cua Nam Cao sdng, hinh ddng, din vat, ,o au, quln quai trong bi tic va tuyet vong. Khi li tudng khdng giu dupe, con ngudi tiiu tu sfa ngay cfag rai din vfa cai bi kich chet mdn th4m hai, cudc sdng tri tre, tu tiing, ngheo nang da dly con ngudi din chd tam thudng, tfa nhan va dpc ac. Dpc nhung truyen ngln nhu: Nude mdt, Ddi thira Trang sdng...ngudi dpc da gap khdng it nhung canh ddi eo le, ngheo tiing de nang len nhung sd phan cua nhung con ngudi tri thuc ngheo. Nhirng nhan vat cua Nam Cao tham thia den dau ddn cai than phan ngheo hen cua hp. Blng ngoi but chan that, sic sao Nam Cao da viet len nhung trang sach dly ult nghen vi sd phfa cua nhung con ngud, bj ddn nen den chfa tudng. Duong nhu khdng cd mdt truyen ngln nao vi di tai tieu tu sfa ma Nam Cao lai khdng di cap din cai chit vi tinh thin cua ldp ngudi do Nam Cao da nhin thang v4o sir that v4 ndi len dupe su hoen ri tam hdn cua ldp ngudi nay. Nha vfa dam can d4m nhin sau v4o minh, vfa ting ldp minh di phan tich v4 khong ngfa ngai khi ndi len sir that, su that vi nhirng dau xdt, tin nhuc trong ddi sdng vat chat va tinh than cua ngudi tiiu tu sin tri thuc. Trong Ljch sir van hoc Viet Nam tap V, phfa II - NXB Giio due - 1987 Nguyln Hofah Khung cd viit: "Trong biin khd menh mdng cua xd hdi Viet Nam trudc Cdch mang, niu cupc sdng qudn chung lao dong het sue den tdi, nhieu khi "den quanh lai" chii dung cua Nguyln Tudn - thi cudc song cua tang lap tieu tu san "khdng tdi den md xdm nhd nhd" cua (Xudn Dieu) Tuy khdng den ndi ddi ret the tham, nhung nd ciing rdt bi dat vi ngheo khd, tudi nhuc vi chet mdn" ve tinh thdn. Vdi may chuc truyen ngdn, truyen ddi, Nam Cao khdng nhung da ve nen nhiing buc tranh chdn thuc vi cudc ddi budn tham, dd sdng dd chit cua tang lap tieu tu san tri thirc ngheo, mdt di tdi phd biin trong vdn hoc thdi ki 1940 - 1945 md cdn dat ra nhiing vdn cd ynghia xa hdi to Idn nhiiu khi vuat qua cd pham vi cua di tdi" [20; tr.39]. Nhan xet tien da cho ta thly nhung ddng gdp to Idn cua Nam Cao trong Bng vfa hpc Viet Nam khi viit vi di tii cudc sdng ting ldp tri thuc tiiu ,u san. Ve truyen ngfa, hau hit cic nhfa vat tri thuc tiiu tu sfa trong truyen ngln cua SVTH: Trln Qudc Huy 39 GVHD: Tang Tin Lpc

Gid tri Men thuc vd md tri nhdn dan from truven nvfir, cua Nam Can Nam Cao trong 14 hinh anh cua ban than nha van. Hp diu gidng nhau vi canh ngo, tinh each. Dd 14 nhung Hd, Diin, Du...cd khi chi dupe goi 14 hln, y,... "Do la nhiing hoc sinh that nghiep, nhiing vien chuc han bet, nhiing "dng gido khd truang tu", nhung nhd vdn ngheo bdt dde chi..." [20; tr.40], Nhung ngudi n4y ciing chju chung mdt c4nh ngd dd 14 cinh ngheo khd "Nhirng lo lang cam do hang ngay de ndng cudc ddi hp, gidy vd tdm tri hp, bdp meo con ngudi hp, tao cho hp tu thi xo ro tham hai, cdi nhip sdng "dieu dp" "tdi nghiep" [20; tr.40]. Cd thi ndi: "Tryin Nam Cao dd ghi lai chdn thuc cdi hinh dnh bi hdi cua cudc sdng ngheo khd, tudi cue cua ngudi tiiu tu sdn ngheo trong xa hdi cii, vdn vira bi vira hdi; ddng thai, ddphdn dnh dupe cudc sdng oi buc, be tdc cua xa hpi dang dirng trudc vuc tham ddi ret chiin tranh, da de doa cudc sdng von bdp benh cua tdng lap tiiu tu sdn" [20; tr.40] . Khi viit vi cudc sdng ngheo khd day tudi nhuc ciia ting ldp tri thuc tiiu tu sin, Nam Cao khdng chi chu ydin nhirng thiiu thdn vi ddi sdng vat chit cua hp, din nhirng ndi thdng khd mi ho phii chju dung mi Nam Cao dat biet quan tam din nhirng dau ddn, gilng xe trong tam hdn hp. Nhung dau ddn niy 14 bi kjch ciia cudc ddi ngudi tri thirc tiiu tu s4n.

Do 14 bi kjch cua Hd trong "Dai thira" luc dlu Hd 14 mpt van nghe si, titm hdn Hd cd nhirng mat tdt dep cua mdt nha vfa biit ton trong ngoi but cua minh. Hp da cudi xudng cuu vdt Tir, mdt ngudi con gai dau khd bj lira ddi. Hd vfa thudng khat khao trong ddi minh phai 14m dupe cai gi dd di nang cao gia tri ddi sdng cua minh, nhung ket cudc Hp chang Bm dupe gi c4. Hp chi lo nhung cam 4o m4 du mpt. Vi chuyen com ao Hp ph4i bd qua mpt sd chuyen kh4 Idn va nhung ban rdn tep nhep, vd nghia li Hp phai chay theo ddng tiin. Viit nhung cudn s4ch vdi v4ng ndng ndi. Nhiiu luc Hd thly minh 14 mdt ke lira ddi, bit luang trong nghi nghiep v4 nhu thi Hp chi B"mdt ki vdy chi, mdt ngudi thira ". Cung nhu mpt sd nhfa vat tiiu tu sfa khac cua Nam Cao nhiiu luc chin ngfa cho bfa thfa minh: hp thly cudc ddi 14 vd nghia, li do ton tai cua ho rlt mong manh. Nhfa vat Hd nhiiu lire vat va, ngao ngan, tuyet vong tren m4nh di, tu tuang chat hep cua giai cap minh. Bdi le, 14 mdt nh4 vfa trudc kia "Hd da tirng ma udc cd duac mpt su nghiep van chuang to Idn, tdc phdm cua Hp se "an gidi Nobel" Hd da hi sinh ddi minh cho van chuang. Ddi vdi Hd ngoai van chuang nghi thuat ra, cupc ddi khdng cdn gi ddng quan tdn han nira. Nhung li tudng hoai bao do da bi "nhung ban rdn tep nhep vd nghia li" cua chinh gia dinh Hd phd vo tan tank Trudc kia, ddi vdi Hd, li tudng nghi thuat la li tudng cao cd, nhdn dao. Mdt tdc phdm van chuang phdi "chira dung md, cdi gi Idn lao ". Thi gid day, di cd tiin nuoi va con Hd phai vie, ra nhiing cdi vd vi, nhac nheo, trai vdi li tudng cua chinh minh. Hd dau dan vo cung, anh cay ddng nhdn ra minh la ki vd ich, mpt "nguai thira" vd Hd ludn sdng 40 GVHD: TSng Tin Loc

'

svth- t > n ' u sVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dao Irony truven n^ ciia Nam Cnn trong tinh trang bi kich ma khdng each gi ga ra dupe. Dd khdngphdi chi la bi kich "va mpng" phd biin trong cudc ddi cu, con ngudi khdng duac lam nhirng gi hp mudn. Vd cu phdi lam nhiing diiu hp khdng mudn, md cdn Id cdi bi kich cua nhirng con ngudi mudn sdng cd ynghia bang su cdng hiin cua minh md khdng duac "[20; tr.44]. Bi kjch cua Hd Bbi kjch ciia mpt con ngudi phai hi sinh sir nghiep di giu lay tinh thuang, giu lay cudc sdng gia dinh. Hd ludn sdng trong tinh trang gilng xe giua nguyen tlc'tinh thuong va li tudng vfa chuang. Bj kjch My da dly nha vfa Hd din mdt bi tic khdng Idi thoat. Hd cung mudn thay ddi cupc sdng, mudn tim mdt Idi ra, Hp phii djnh nhiiu yeu to nhat nheo cua ddi sdng hang ng4y nhung phi, dinh rdi di din dau. L4m dupe gi cho cudc sdng hien tai tdt dep han. Ta khdng thly, ta chi thly dcudi truyen tac gia dung len hinh fah Hp that ding thuong, ding gifa kia da hdi tinh sau mdt con say me met "Hp chat khdc hdi hdn, dau ddn. Hp khdc nirc nd, khdc khdng ra tiing, khdc vi thuang vp, khdc vi thuang minh vd gian cd minh... ".

Ban thfa 14 mdt nha vfa, Hd da tirng nuoi dudng hoai bfa Idn vi su elm but cua minh. Anh mong mudn ring: "Cd mdt ddi toi, tdi se viit mdt quyin thdi, nhung quyin ay se an gidi Nobel". Dd li mot tie phlm "se lam md hit cdc tdc phdm khdc cung ra mpt thai". Anh cdn mong mudn mdt tic phlm do "phdi chira dung mpt cdi gi do Idn lao, manh me, vira dau ddn lai vira phdn khdi. Nd ca tung long thuang, tinh bdc di, su cdng binh. Nd lam cho nguai gdn ngudi han". Vdi hoii bao ly, cdng vdi luang tam nghe nghiep. Hd da tirng nghiem khlc vdi chinh b4n than minh: "Su cdu tha trong bdt cu nghe gi cung la mdt su bdt luang rdi...nhung su cdu tha trong van chuang thi that la de tiin "vi "Van chuang chi dung nap nhirng ngudi biit dao sdu, biit tim tdi, khai nhung ngudn chua ai khai vd sdng tao nhiing gi chua cd ". Rd ring Hd 14 mdt nha vfa cd ythuc trach nhiem, cd ho4i bfa ,dn, nghiem khlc vdi luang tim minh trong qui trinh sing tic, mudn cdng hiin cho xa hdi nhung cai Idn Bo, nhung cai cd ynghia. vay mi chinh cii xa hdi ly lai diy dpa Hp trong cinh ngheo nan, tiing quln. Cudc sdng ca cue da thang tay vui dap udc mo cao dep cua Hd. vi cam io gao tiin "hdn 'phdi in cho nhieu cudn van viit vdi vang" di rdi sau do Hp xlu hd, nhuc nha vdi chinh ban than minh. Hd dau khd, buc tiic rdi tnit git gong vao vp con, rdi tu xi va minh: "anh...anh...chi la mpt thdng khon nan".

2.3.2. Bi kjch chit mdn ve tinh than

Viit vi nhung ngudi tri thuc tiiu tu sfa trong xa hdi thuc dfa phong kiin, ngoi but hien thuc cua Nam Cao lai cfag trd nen sau sic. Ong da xe toan ldp vd bpc hao nhoang

SVTH: Trln Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhn„ Ann ,mnv ,„„,;„ „„A„ c{ln Nnm Cnn ben ngoai eua con ngudi tiiu tu sfa di di v4o bfa chit ben trong, noi tan cung ngdc ngach tam hon va suy nghT ciia hg.

Thdng qua nhfa vat Hp trong truyen ngln "Ddi thira", Nam Cao da cho ta thly mo. lo thudng true cua ngudi tri thuc trudc cudc dlu tranh dang diin ra va cdn keo dai giua anh ta va cudc sdng. Mdt mdi lo de nang va chuyin thfah ndi kinh so vi su sa nga - mdt su sa nga ve the xac lln tinh thin. Cai vong quay lln quln cua nhung can say - tmh - ro, la, say, va trong can say Hd da h4nh ddng vi suy nghi mpt cich vO phu, dd 14 hien tupng gan nhu dot xult trong thi gidi nhfa vat cua nh4 vfa Nam Cao. Tit c4 cai chu tnnh ay dien ra trpn ven trong mdt ng4y nhu 14 tieu diim thu gon mdt ddi Trong so nhung chuyen ngfa viet vi nghi vfa thi "Ddi thira "14 chuyen di cap rlt sau sic tdi b, kich eua nh4 van trong xa hdi cu. Mdt qua trinh suy tho4i khdng cudng lai duac cua nguai tri thuc trudc nhung khd kh4n cua ddi sdng va tren cai clu ,ruot dd, anh ta cung luc ra, vfa hai cii chet: hoac li cii chit hai mat thi xac va tinh thin, hay cai chit cua anh van si trong Hd dua tdi cai chit trong chinh bfa thfa Hd. Du Bmdt cai chit tinh than, nhung dau phai khdng am fah mdt cai chit theo nghia den cho Hd vi ci gia dinh

Ho.

"Ddi thira" cho ta thly dupe tim bi kjch cua ngudi tri thirc ngheo v4 li tudng trong xa hd, cu. Nam Cao da thi hien khi sinh ddng mdi quan he giua nhung khat vong chan chinh, ythuc sau s4c ve cudc sdng va nhfa phlm vdi hofa cfah xa hdi. Su kiim tim mieng com manh 4o vdi nhirng tinh thin "tep nhep" hlng ngay. Truyen ngln "Ddi thua la la, ket in danh thep cii xa hp thuc dfa phong kiin ngpt ngat thdi nat da nhin tam cudp doat gia tri con ngudi, khdng cho ngudi ta sdng ding hoing cao dep mi kh,en hp sdng chang cung 14 sdng kiip "Sdng mdn ", mdt kiip "Ddi thira"m4 thdi Y ngh, nhan sinh sau sac dtic phlm niy chinh 14 dchd dd. Ndi cich khie, Nam Cao da mieu ta dupe cupc sdng dly bi kjch cua ngudi tri thuc tiiu tu sfa ngheo. Hd Bngudi co uoc mo, hoii bao cao dep, cd nhfa cich, cd tri thuc, tam hdn biit rung cim vdi cii dep...nhung "cam do gao tiin" cua cudc ddi niy da ghi Hd xudng sit dlt, mdng udc tan tinh, tam hdn Hd khdng thi clt cinh len dupe. Hp trd vi vdi thuc tai cudc sdng dang cay, budn tiii, mdi mdn vi tinh thin. Cudc sdng cua Hd ,4 mdt thuc tai dly nghiet nga cua su ngheo tung. Cupc sdng eua Hd bj dly doa vi tinh thin. Hd phai chip nhin cudc sdng day bi kjch ly. Nhung vi bfa chit Hd vln Bcon ngudi cd nhirng phlm chit trong s4ng, tdt dep.

"Ddi thira"cd cdt truyen dan giin "chuyen diin ra trong mdt khdng gian hep- hai va chong tiiu tu sdn, cd va cham vi canh ngheo, nhung khdng cd gi gay gat vh khdng gay bien cd ddng ki gi... Song nhung chuyin dudng nhu tdm thudng trong sinh hoat ~42 GVHD: Tang Tin Loc

:

~77. s SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd md trj nhdn dao tronv tnivm n^dn cua Nam Cnn gia dinh hang ngay dy, nha van dd dpt ra nhirng vdn di mangy nghia xa hpi, nhdn sinh to Idn, sdu sdc, cd sdc thdi triit hpc. Vira la nhiing canh ddi rdt thuc, rdt quen thudc, vita day dp nhirng suy nghi, tu tudng. Dat duac nhu vay chinh vi nha van da sdng hk sice sdu sdc vdi cudc sdng, da quan sat, md xe, suy ngdm vi tdt cd nhiing gi trai nghiem. Truyen Nam Cao cho thdy tu duy phdn tich dnhd van dac biet sdc sao, cdi la trong tai ndng cua Nam Cao Id achd hdu nhu dng chi viit vi su thuc tdm thudng quen thupc vdi ngudi dpc nhung da soi chung dudi dnh sdng rdt manh ciia suphdn tich, cua tu tudng, khiin cho nhiing su thuc tudng nhu vun vdt, vd nghia dy hiin ra vdi nhiing khia canh mdi, mang ynghia sdu sac bdt ngd. Cdu chuyin "Ddi thira"chi xodng xinh thi thdi, nhung bao vdn di he trong trong ddi sdng tinh than thdi dai da dat ra mdt cdch day dm dnh; cd nhdn va xa hdi, li tudng vd hien thuc, nghi thuat vd tinh thuang nhdn cdch va hoan canh... ". [26; tr.406]

Nam Cao 14 mpt nh4 van hien thuc s4u sic, ong da cd mdt ynghi vi nhiem vu cua mdt nha vfa la phai viit vi sir thuc cua ddi sdng. Vfa hpc nghe thuat khdng phai 14 "dnh trang lira ddi" m4 phai 14 tiing ndi vang len manh me tir nhung kiip ngudi sdng Bm than. Nh4 vfa phii manh dan nhin thing vio cupc ddi vdi thai dp thing thin v4 y thuc trach nhiem, chdng lai mpi biiu hien lira ddi, lln tranh thuc ti hay tu an ui vl minh. Quan diem sing tic ly cua Nam Cao cd ynghi tiin bp vi trong hoin cinh chi dp thuc dfa phong kiin, dudi quyin luc bao tan cua bpn thdng tri, moi hfah ddng vfa hoc cd tinh cich tien bd deu bj gay khd khan hay dm doan. Phuong cham sing tic tiin bd cua Nam Cao cfag cd ynghi tich cue trong ii diiu kien xa hdi ma vfa hoc nghe thuat dang di sau vfa nhung xu hudng thoit li, thin bi, suy ddi, truy lac. Tic phlm cua Nam Cao nhu li luai dao sic rach vfa co thi ung nhpt cua xa hdi cu, phoi bay thuc trang xau xa ciia mdt che dp sip din ngay sup do.

Cung nhu Hd, nhfa vat Diin trong "Trang sdng" cung 14 mpt nh4 vfa. Diin rlt yeu trang v4 cung tirng mong mudn vfa chuang cua minh cung phai dju dfag, dep de nhu anh trfag. Vfa chuang ph4i khai ngudn cho nhung tinh c4m dly tho mdng Nhung rdi cupc sdng Bm than, dau khd cua nhirng eon ngudi ngheo tiing, ca cue dxung quanh va cung achinh gia dinh Dien da tic ddng manh me din suy nghi cua Diin. Cd thi ndi -Hang loat truyin ngdn cu Nam Cao trd di trd lai cdi cudc ddi cd tinh bi kich dd tu do vut len tiing kiu dau ddn cua nhiing cudc ddi bi bdp nghet trong cdi xa hdi khdng cho con nguai duac sdng cudc sdng con ngudi, tudc doat mpi ynghia cua su sdng, phd hoai mdi quan hi giua ngudi vd ngudi". [20; tr.42]

Diin 14 mdt thanh nien cd hpc. Cha me anh da phai ban ca rudng, vudn dl lo cho anh an hpc. Hp lo cho Diin Bm nen dng Phfa, dng Tham dl Im v4 rang gia phong. svth- t » r, * o 43 GVHD: Tang Tin Lpc 5> V1H: Tran Qudc Huy

(cid:127)

Qid tri hien thuc va via tri r,hn„ dao trnnv »W, nvfin cur, Nnm rv,„ Nhung ho hoan toan that vong khi "Diin tang qudyiu. khong duac nhdn do cong so". D.en day hoc atruong tir ngot ba nam. Nhung dot nhien truong bi dep, Dien phai ve que song. Neu cha me Dien cho rang tien bo ra cho Dien an hoc coi nhu bo song, bo b.en thi Dien lai tin rang su hoc giup ich cho Dien nhieu lam. Dien la nha van, Dien co tam hon lang man nen Dien rat yeu trang. Trong suy nghT cua Dien thi trang la mot thu gi do dep va quy lam. Da co mot thai Dien chay theo khuynh huang viet van lang man D,en muon van minh: "Lai phai dep Yphai thanh cao. Ngon but cua Diin phai khai nguon cho nhung tinh cam day tho mong. Nghe thudt chinh la cdi dnh trang xanh huyin do no lam dep ca din nhung cdnh thuc ra chi tarn thuang xdu xa... ". Dien cho rang cai nghe thuat phai la cai tha mong, thi vj, chan chua chat tru tinh lang man, lai lang anh trang xanh. Va nhung nguai phu nu -yeu kiiu" se "doc van Diin", "sSyeu Dien", "segui cho Diin nhung bice thuxinh xinh uap nude hoa". Nhung Dien phai doi mat vo-i cuoc song ca cue, kh6n kh6 cua nhung nguai xung quanh, cua gia dinh cua ban than. Dien tinh ngo va nhan ra rang minh khong the ma mong duac. Dien khong co quyen ma mong khi ma su tan nhln luon bay ra truac mat Dien. Nha Dien ngheo kiet xac, va Dien phai lam quan quat ca ngay, con Dien dau 6m lien mien... Su that ay da giet chet nhung uac ma cua Dien vl nhung thu van chuang lang man.

Dien la nguai say me van chuang va mu6n theo du6i nghe van mai mai. "Diin chi docsdeh, viet van". Dien cam chju tat ca nhung thigu th6n, kham kh6, doa day ma nh.eu van si da chiu dung de duac sang tac van chuang. Dien cho rang van chuang la mot nghe cao ca, thieng lieng. Dien nguyen chSp nhan nhung vat va, tui cue de gan bo va. nghe. Dien thuang bao ban: "Diin sdn sang tu chdi mot cho lam kiim mdi thdng hang tram bac, neu co thi kiim duac nam ddng vi nghi van ". Dien ythuc duac nghe van la nghe gian khi, dan than vao nghe la chiu thiet thoi, thi6u th6n, song Dien sin long ganh chiu. Thuc t£ Dien da cham chan vai nhung kho khan chong chit. DiSn la dau tau cua gia dinh nen Dign co trach nhiem lo lang chuyen van chuang. DiSn chat chm tirng xu, tirng hao de danh cho va con nhung Dien van ngheo tiing. Trong nha Dien luon ngap tran tieng gat gong, tieng quat mang ciia va va tieng khoc cua con Rat it khi long Dien duac thanh than. Dien luc nao cung phai nghT den tien: 6c Dien day nhung lo lang nho nhen. Doi khi chot nha Dien lai vi6t nhung Dien biet la chang bao g.a Dien viet nua, bai chac chan la su6t dai Dien cung khong co tien. Hoan canh s6ng dang nguyen nia hien tai cu tac dong den Di6n. Di6n chang duac yen. Dien chang binh tarn viet van khi ma va con Di6n doi kh6. Di6n mu6n lam viec kiim tien cho gia dinh de Dien ranh rang viet van. Nhung do chi la du djnh kho thanh hien thuc.

GVHD: Tang Tan Loc

4?

SVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dao Irony truvin nvAn ciia Nam Cnn Khong phai nglu nhien ma Nam Cao thudng mieu t4 ddng tiin nhu mdt su 4m inh ding so ddi vdi cac nhan vat tri thuc tiiu tu sfa ngheo. Nhung ngudi cd hpc thuc niy diing dau dc cua minh dl toan tinh chi li xung quanh vln d! tiin nong: "Hai xu chdng la bao nhung mudi cdi hai xu da duac hai hao, mudi cdi hai hao dd duac hai ddng bac; vd mudi cdi hai ddng bac... chao di!" (Trang sdng). Hay trong "Ddi thua ", nhfa vat Hd da sam mat lai khi nghi din: "tiin nhd... tiin giac... tiin thudc... tiin nude mam ". Rd ring, dong tiin cd sire manh b4o mdn ychi v4 tinh thin cua ngudi tri thuc ngheo. Hp khdng bit thanh tiing than nhung khdng vi thi m4 ta khdng hiiu ring chi vi tien mi hp khd. That li dau xdt trudc cfah ITnh tiin cua Diin trong "Nude mdt", chi vi mpt ddng bac mat ma Diin "vira di vira nguyin rita nguai thu ki. Rdi hdn lai nguyin rua hdn" vi "Hdn nhdt djnh nhin bua an da dinh bit vdo day". Nam Cao Bm ndi bat cupc sdng thilu thdn dd, da tao cho hp su ire chi tam ,i. Mdt tinh thin triu nang su chua cay, dau xdt. Diin qu4t mlng vp con: "lm ngay! Cdm cdi mdm ", "Cho nd chit! Cho no chit. Cd thdng nay nua... Nd ciing chit di cho rdnh!". 6 day Nam Cao mudn chi ra trong nhfa vat tiiu tu san con ngudi thuc cua minh. Nhfa vat cua dng ciing rlt vat va de chdng chpi Bi vdi tinh trang tha hda ddi vdi ban thfa, nhung rdi ho cung bj Idi cudn vfa nhiiu ham mudn tim thudng, nhiiu toan tinh nhd nhen. Cd nhiiu luc hp da dchd map me vdi su sa nga, truy lac va tham chi cd nhirng hanh ddng lim Idi. Nam Cao de cho nhfa vat tu lien he ,tu bdc Id thing thin nhirng sai lim cua minh. Nhirng sa, Bm nay ra tir trong ynghi rdi hinh thfah ham mudn, nhung suy nghi ly phat triin v4 chuan bj hfah ddng. Tofa diin biin ly dupe ve ra theo con dudng len xudng quanh co trong npi tam nhfa vat rlt phuc tap m4 cOng rlt thfah thuc, xdt xa dl cudi ciing lai trd ve vdi su an han.

Diin trong "Trang sdng" da lam v4o bi kjch cua mpt ke dm but. Nhung mau thuln giu udc ma v4 hien thuc ludn ngu tri thudng xuyen trong long Diin Bm long Diin dau khd. Bi kjch cua Dien cd net gidn vdi bi kjch cua Hd (Ddi thua), Diin (Nude mdt)... Nhung Dien khdng bj sa nga ma vln dung vung trudc nhirng thu thich nghiet nga cua cupc song. Dien van xic djnh cho minh mdt con dudng dung, hudng mdt Idi viit vfa dung sd truang ciia Diin vi phuc vu die lire cho con ngudi.

'

'

"Trang sdng"da thi hien dupe cudc sdng den tdi, ciing quln cua ngudi tri thuc tiiu tu san ngheo trudc Cich mang thing Tim. Ngo4i ra, truypn ngln niy cdn li mdt bin tuyen ngdn nghe thuat cua Nam Cao tuyen chiln vdi thir vfa chuang Bng man tieu cue, xda nhda ranh gidi giua hien thuc vdi van chuang. Cd thi ndi, "Trang sdng" 14 bfa tu thuat vl diin biin tam li, vl qua trinh ding dac dly dau ddn cua nh4 vfa dl di tdi "doan tuyjt" vdi thu vfa chuang chay theo ve dep ben ngo4i, thi vj hda cudc sdng, SVTH. Tr> n , u ' 45 GVHD: Tang Tin Lpc a V1H: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dan trono truven nvdn rim Nnn, Cnn coi nghe thufit nhu 14 "cdi dnh trang xanh huyin do, nd lam dep din nhiing canh that ra chi tdm thudng, xdu xa". Trong bdi canh vfa hpc luc b3y gid, Nam Cao da ythuc vl mot ngh? thuat cd ich - "Nghe thudt vi nhdn sinh". Thdng qua hinh tupng nhfa vat Nam Cao bdc Id quan diim: Ngudi viit van khdng thi lln tranh sir thit, khdng thi thd atrudc "biit bao qudn quai nuc nd, nhdn nhd vdi nhirng dau thuang cua kiip minh! Biet bao nhieu nghiin rang vd chui rua! Biit bao cue khd vd Idm than ". (Trdng sdng). Trong khdng khi vfa hpc luc dd, khac vdi nhung cay but Bng man tieu cue, cac nh4 vfa cua khuynh hudng hien thuc da thi hien quan diim sang Be tiin bd cua minh. Ngd Tat Td keu gpi: "Hay ngd mdt din nhiing ki ha luu thdn que"; Vu Trong Phung thi tuyen bd: "Tiiu thuyit la su that addi". Thdng qua phit ngdn cua nhfa vat Diin, Nam Cao da cdng khai quan diim : "Nghe thudt khdngphdi Id dnh trdng lira ddi, khdng nen Id dnh trdng lira ddi. Nghi thudt cd thi chi Id tiing dau khd kia thodt ra tir kiip Idm than" (Trdng sdng). Dd 14 khuynh hudng vfa hpc khdng chay theo thi hiiu tim thudng, the hien dupe bfa ITnh ciia nha van.

Nam Cao thudng mieu ta nhfa vat tri thuc dmdt thai diim nio dd trong cudc ddi nhung ngudi dpc cd thi hinh dung dupe cd ci quang ddi dii ding dac cua ho. Nhung nhfa vat tri thuc trong tic phlm cua Nam Cao thudng li nhung ngudi thit nghiep hay nua that nghiep. Hp sdng nhung khong tha thilt vdi cudc sdng cua hp. Trong cich xay dung nhan vat, Nam Cao thudng gin nhan vat vdi hoin cinh sdng tii dong, chat hep quan quanh ngheo xa xic. Bdi thi, tinh each cua nhfa vat tiiu tu sin cung bi chi phdi' t4c dong cua mdi truang sdng, diiu kien sdng. Nhung nhfa vat nhu Diin (Trdng sdng) Hd (Ddi thira)... dlu bj hofa c4nh bua vay, thit chat. Tinh each cua cic nhfa vat nay ludn phat trien mdt cfah da dang. Hd, Diin,... dlu Bnhirng nha vfa nhung mdi ngudi xuat hien trong tic pham mdt cich khac nhau. Tinh cich cua ho cd nhiiu die diim khac biet. Dien sdng vi nhan thly ynghia cudc sdng qua nhung kiip ngudi lim than xung quanh. Dien cd gat gong vdi con, khong bang long vdi va con nhung Diin khdng hen ha chui mang vp con. Diin nhin nhuc vi chju dung. Trong truyen ngln "Trdng sdng", Dien hien len 14 mdt nh4 vfa thfag trim, binh Bng v4 giin di. Nguac Bi, Hp khdng tim dupe hudng di cho rieng minh. Hd da ddi xu khdng tdt vdi va con. Hd trii qua nhieu thu thich vdi cudc ddi vi phai chdng chpi vdi mudn vfa khd khan cua mdt dai nguai.

Nhfa vat tri thuc tiiu tu sfa cua Nam Cao vira ding thuang vira ding gian, ding thuang dchd hp cd nhieu khit vpng td dep, cao qui; dang gian dchd ho cd luc buong xuo, theo sd phan. Do dd, nhung nhan vat tri thuc tiiu tu sfa cua Nam Cao cung cd nhung han che. Hp cung bi Idi cudn vio nhung ham mudn tim thudng, nhiiu tinh toan 46 GVHD: Ting Tin Lpc

"

svth- t * n < o a VTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dan tronv truven ngan cua Nnm Cnn nhd nhen. Ddi luc hp din din ngudng ciia cua sir sa doa, truy lac va cd nhung hanh ddng Bm loi. Hp mang trong minh ca sir bac nhupc, yiu hen,...

Diin trong truyen ngln "Nude mdt" 14 mdt cdng chuc ngheo. Gia dinh anh luc n4y cung np nin, con anh thi phai thudng xuyen udng thudc, Diin 14m chlng du an nen Dien "can nhdc vi?c tiiu tiin han mdt ngudi keo, chi tieu mdn nao chdng thi dung". Bj dm Diin cung chlng them udng thudc, bdi Diin nhan thly udng chi tdn tiin mi benh thi chi hit. Diin li sir theo kiiu nhirng ngudi ngheo "niu thudc cd cong hieu nhu ngudi ta vdn khoe khoang thi chi nhirng ngudi gidu Id sdng mdi md thdi, cdn nhirng ngudi ngheo thi se chit hit". Diin ludn phii nghi din nhirng mdn np. Anh ao udc mua dupe mdt quyin sach nhung chlng mua dupe, cudc ddi Diin luc nio cung quanh quln vdi nhirng lo toan. Diin nghi mi ngao ngin cho kiip minh. Diin thly rd khdng cd tiin li nhuc. Bi kich cua Diin 14 luc n4o anh cung sdng trong tam trang lo ling, budn tui. Sau mdt ng4y gap toan nhung chuyen buc minh, Diin cim thly anh khd qui, "khd nhu mot con chd vdy". Diin ghet cay ghet ding vien thu ki, dng ta da dip Bi nhung Idi ljch sir cua Dien blng nhung tiing epe cln, gay git, trach cii anh. Nhung Diin Bmpt ngudi gBu long vj tha. Khi can gian ngudi thi Diin nghi ring vien thu ki kia cung chlng ding tr4ch, dng cung sdng cai ddi cdng chuc nhu Diin, dng phii hiing chju bao nhieu ndi kho nai cdng sd cung nhu dnhi. Diin nghi din ndi thdng khd khdn cimg cua bao nhieu kiep ngudi. Long Diin chit chua nilm xdt thuang: "Hdn thuang va, thuang con, thuang tdt cd nhiing ngudi phdi dau khd. Long hdn thiit tha man len, mudn vuon ra di dp dm lay mQi nguai". Sau mpt ngiy gap bao nhieu chuyen buc minh, gap nhung ngudi lim khd, Bm dl cho minh tudng din cd thi mlng v4o mat mly cau dl hai can tuc gian. Nhung tdi vl nim nghT lai tinh canh cua hp, anh mdi chpt nghi ra ring cd le hp cung dau khd nhu Diin va hlng ngay cung danh phai chiu bao nhieu c4i khd sd nhd mpn... Vi thi Diin thdng c4m dupe ndi buc dpc cua hp v4 trong long d4ng len mdt tinh thuang vdi nhung ngudi dong c4nh.

Nhung nhfa vat tri thuc ngheo nhu Hd, Diin...trong truyen ngln cua Nam Cao dlu dm ap udc ma dep de, nhung du djnh Idn Bo: hp mudn trd thanh nha vfa cd ten tudi, khao khat trd thinh nh4 vfa cd ten tudi vdi nghi... Nhung cudc sdng khdng Bmanh dat m4u md de ning dd udc ma dly mlm phit triin. Nhung ngudi cd hoii bao cao ci, cd trii tim trong sing ly phii sdng cudc ddi nhd nhen, tu tiing, mdt cudc ddi tim thudng hda cd con ngudi vi chat canh nhung udc ma. Hien thuc ddi sdng vi udc ma B hai mat ddi lap nhau, udc ma thi cao ci, hien thuc ddi sdng thi khlc nghiet. Ho vat Ion vdi ddi sdng dl tu khlng djnh minh nhung hien thuc thi lai din vat hp ca thi xac lln tam hon. Tic c4 dlu cd hoai bao, udc ma cao dep nhung lai bi sd phan dly vao cii bi SVTH: Trln Qudc Huy Tl GVHD: Tang Tin Lpc

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dao trono /,W„ „eijn cun Nnm Cnn kjch bi tic. Hp 14 nhung ngudi cd hpc, ythirc sau sic vl gia tri cudc sdng, nhung lai bi xa hpi lam "chit mdn "ve tinh thin. Sdng cupc sdng thira budn te.

Hofa canh cua nhung ngudi tri thirc nhu Hd trong "Dai thira", Diin trong "Trdng sang", Dien trong "Nude mdt" dlu Bhofa canh chung cua ngudi tri thirc ngheo cd nh.eu udc mo, hoai bao. Nhung horn bao udc ma cua hp khdng thuc hien duoc vi xa hp. khdng tao dieu kien cho hp thuc hien. Hp dang bi ddn vio cudc sdng nhd nhen chat hep vd van khdng dau. Nhung nhfa vat „ay hp cdn cd chung mdt ma, nua la ho chua tim thay dupe nguyen nhfa eua su ngheo ddi va cua mpi bit cdng dly dly trong xa hpi. Hp tu giay vd, ddi khi hp tnit tic ca nhung ndi buc dpc vd li cua minh len dlu vp con, nhirng ngudi than thudc. Hp tudng dd 14 nguyen nhfa 14m cho ho khd cue nhung that ra chi nhirng ngudi sdng trong gia dinh nhd be dd chlng cd tdi gi ho chi B nhung nan nhfa dang thuang cua mdt chi dp xa hdi dang nguyln rua. Nhung nhan vat nhu: Hd trong "Ddi thira", Diin trong "Trdng sdng", Diin trong "Nude mdt" khdng thi dat van de giai quyet sd phfa cua minh mdt cich ci nhfa va nhlt dinh trong thuc tl ho khong tim thay mdt Idi thoat nao rieng cho minh. C4 nhfa cua ngung con ngudi dd gin hen vd, vin menh chung cua xa hdi v4 gin gui han c4 14 vdi ddi sdng eua nhung ngudi trong g,a dinh v4 xung quanh minh. Tr4ch nhiem cua mdt ngudi cha v4 ngudi chdng dat cho hp nhirng nhiem vu nhlt djnh, nlu hp cd tim thly mdt Idi thoit nio dd cho gia Anh th, ci xa hdi dang chim trong cfah tdi tam cung khdng thi md dudng din Idi cho gia dinh hp. Vfa de dat ra md, each dung din nhlt Bphai giai quylt cfa bed, xa hdi pha, thay dd. quan he giua ngudi vdi ngudi. Nhirng kiiu ngudi tri thue ngheo dd chi co' the tung cfah bay bong thda vdi udc ma cua minh, khi xa hdi thoit khdi su trdi budc no le va bdc lot, gi dinh tiiu tir sfa chi cd thi din td Im that sir khi cai td Im chung eua mo. ngud, dupe sudi am blng tinh thuang yeu hda lln trong mdt dan tdc ddc lap va tu

•

•

-r

.

do.

Khi viet vl ting ldp tri thue tieu ,u sin, Nam Cao da can dam nhin sau vfa tim hdn chinh minh va tang ldp minh. Nha vfa khdng ngln ngai ndi len nhirng dau xdt, nhung tiro, „huc trong ddi sdng v«t chit va tinh thin cua nhung ngudi tiiu tu sfa tri thuc Nhung thdi xau ich ki, nhd nhen cua ngudi ,ri thuc ngheo dupe Nam Cao phai bay khong nhfa nhuong nhung cung dly cim thdng sau sic. Bdi nhirng nhfa vat tri thuc nay cung da tirng cd gfa chdng chpi mpi trd ngai dl sdng. Hp khdng bd tay chiu chit mat du thuc te phu phfag. Diin cd glng vuon len hoan cinh dl thuc hien khat vo„J van chuang cua minh: "Sdng hdm sau, Diin ngdi viit. Giua tiing con khdc, tiing vl iat gong, tiing leo xeo ddi np ngoai ddu xdm vd cd tiing chui bdi cua mdt ngudi lang iieng ban dim mdt ga"(Trdng sdng), nhung cii su that tin nhin ludn'.udn b4y ra 48 GVHD: Ting Tin Loc

"

'

: SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhn„ dao trano ,ruy£n nPhn run Nnm Cnn "Khdng, khdng, Diin khdng thi nao ma mdng duac". Ta thly bi kich cua ngudi tri thirc ngheo trong tfa phlm cua Nam Cao 14 xung quanh hp, tam hdn ho ludn cd mau thufa giua cai cao ca v4 cai thlp hen, giua ho4i bao v4 thuc tl. Mac du cd gang vuon len tren hofa cinh dl sdng dep, huu ich nhung hp vfa bj "chit mdn "vl tinh thin, sdng cudc "ddi thira "vd vj va te nhat.

Ldp bui thai gian cu vd tinh phu len trang viit, nhung vln cdn vong mai trong ta 14 tieng ndi chfa thuc cua nh4 vfa vl cudc ddi. Chic lpc tir cudc ddi mudn mfa mudn ve tieng ndi cua Nam Cao dt len tir nhirng tiing ndi lim than, co cue. Ding sau nhirng luy tre Bng lang le, nhung ngoi nha, ngoi truang nhd hep dd 14 ddi sdng tudi nhuc cua bao kiep ngudi dang ren xilt, quly dap dl thoit khdi nhirng kiip sdng mdn mdi, be tit. Tir nhung ngudi ndng dan chfa lim tay bun din nhirng ngudi thudc ting ldp tri thuc trong xa hdi deu khdng thoat khdi ganh nang io com. Cai ddi, miing fa da huy diet dfa nhfa tinh cua hp, con ngudi ngiy cfag mdt ich ki, nhd nhen, "ban ddn susdng" di trudc hien thuc cudc sdng tiing quln, cimg cue. Ngoi but cua nh4 vfa Nam Cao da di vfa ngd ng4ch sfa kin trong tam hdn cua nhirng con ngudi ly. Mdt tiing keu thuong hay nhung tieng nit nghen ngio cu bat ra tir trang viit, tirng giai dieu nfa nung, chua chat, cu vang len tir nhung bai ca ai oin vl sd phfa cua bao kiip ngudi... Dd chinh B sir Bng ket qua bao nam thing cua nhi vfa trong ci chilu sau suy nghi, su quan sit vi mo xe hien thuc cupc ddi, xult phit tir tim long thuang cim chfa thinh cua Nam Cao truac tinh cim ddi ngheo cua con ngudi trong xa hdi. Qua tirng trang viit cua Nam Cao ta nhu bat gap bong dang cua cupc ddi, con ngudi Va ca cai phln ngudi ciia chinh minh ma ddi luc ta co tinh Bng tranh.

Khdng thi xay dung cac nhan vat vfa hpc nlu nhu khdng hiiu cfa ke vl con ngudi trong cudc sdng. Nhung trong vd ving nhirng biiu hien phong phu, phuc tap cua hien thuc, ngo, but ciia nhi vfa se hudng vl dau, vl nhirng con ngudi nio, nhirng phuong d.en nao cua con ngudi dl that sir tao ra sire hip din cho nghe thuat, cd ich cho cudc dai. Nhin B. qua trinh s4ng tic cua Nam Cao ta thly ddly nhirng nhfa vat li nhung ngua. thuc trong cudc sdng, hay ndi dung hon nhirng truyen dng viit ra dlu cd ca sd thue te. Chang han nhu: "ChiPheo", "Di Hao", "Mot bua no"... dlu cd dque huang tac g,a, hay nhirng trang viit vl dl Bi tri thirc nhu: "Trdng sdng", "Ddi thira", "Nude mat"...diu Bnhirng chuyen xung quanh tic gia hay chinh tir ban than tie gii. Co thi no.: "Cdc nhd van hiin thuc phi phdn nhin cudc sdng dudi dnh sdng chu nghia khach quan lich sir. Hp md td cudc sdng mdt cdch chdn that khdng li tudng hda. Trong cdch md td cua cdc nhd vdn hiin thue trong dd chung ta bdt gap nhiiu nit tuang trung udc le. Con vdn hoc hijn thuephe phdn thi md td con ngudi vd su vpt vdi nhung chi tiit cu 49 GVHD: Tang Tin Lpc

"

svth- t >(cid:127) n ' u sv TH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd via tri nhdn dao tronv truvm nvdn cua Nam Cnn the, chinh xdc lam cho nhdn vdt hien len ra ra truac mdt" (Phan Cu De). Thai ki nao cung co nhieu cay biit viit vl nong thon, la nhirng nha van hien thuc dT nhien hg khong thi vj hoa cuoc sdng dan que sau luy tre xanh. Duai ngoi biit ciia ho, nong thon Viet Nam that tieu diiu, am dam, va nguai nong dan sing mot cuoc sdng vo cung vat va, lam lu, doi khat... Trong s6 nhung nha van hien thuc nay, co thi noi Nam Cao la nguai da tai hien lai nong thon Viet Nam dac biet la hinh anh nguai nong dan mot each sau sac nhat, co nhan xet vl nhirng sang tac ciia Nam Cao nhu sau: "Nam Cao hiiu biit khd thdu dao, sdu xa cudc song nhiiu mat trong ndng thdn. Truyen Nam Cao dung lai rdt dung cdi khdng khi huang que quen thudc cua ndng thdn vung ddng bdng Bdc bd. Nhung diiu Nam Cao quan tdm sdu sdc nhdt la sd phdn cue khd cua nguai ndng ddn ngheo. Mdi tdc phdm cua nha van la lai ki khd chdn thuc, cdm dong vi cudc sdng tdi tam, the tham cua nguai ndng ddn ". [10; tr.209]

Cung vai Ngo Tdt T6, Nguyln Cong Hoan, Vu Trgng Phung... Nam Cao la mot trong nhirng "kien tuang" ciia nin van hoc hien thuc phe phan a nuac ta. Cung vai thai gian, gia tri tac pham va vj tri tac gia cang dugc khang dinh chic chdn. Nhirng truyen ngan Nam Cao viit truac Cach mang thang Tam vln tilp tuc tim dugc nhung ban dgc mai anuac ta. Nhu nhung cudn sach giao khoa vl dai sdng, nhung tac pham hien thuc ay day cho lap tre hien nay hiiu biit vl cuoc sing ngay dat nuac chua dugc giai phong: day la cuoc sdng trong do con nguai cii mon ra, muc nat, ri ra. Than phan nguai dan mat nuac, no le tram bl khd nhuc. Bang cai nhin bu6n buon, khong co nhung tiing cuai to, khong mot sir on ao, n6i dau ma Nam Cao noi tai cii day dua nhu ciia, nhu xilt chat vao long nguai dgc. Van chuang ciia Nam Cao khong chi phan anh trung thuc dai s6ng, danh gia diing hien thuc ma con thi hien dugc tam long ciia Nam Cao, tac gia da vuon tai chii nghTa nhan dao chan chinh, day la muc tieu lau dai ciia van hgc. Trong bai: "Nam Cao qua mot cudc hoi thdo nuac ngoai" trong "Nam Cao - dai van vd tdc phdm ", Ha Minh Due co viit: "trong bdi Nam Cao, thai gian vd sdng tao tdi trinh bay vi vi tri Nam Cao trong van hoc Viet Nam thai ki 1930 - 1945 nhung ddng gdp dac biet cua Nam Cao vi nghe thudt, tdm li, su kit hop giua viec phdn dnh chdn thuc cuoc sdng khach quan va xu huang tu biiu hien, tuphdn tich chdn thanh vai nang luc khdi qudt va triit li sdu sdc, da tao aNam Cao mot phong cdch rieng doc dao, Nam Cao xody sdu vao viec mieu td nhung chdt lieu dai thuang cua dai sdng hang ngay, cuoc sdng tu tung, thanh kiin chat hep vd su ghen ti nhd nhen, rdi miing an mieng udng dang tung gia tung phut gidy vd con nguai va dang tra thanh dp luc lam tan va nhung ma uac vd ddy con nguai tai chd kiet sue va biin chdt. Su chdng da va tdm li that cua con nguai diin biin trong tung canh ngo da duac Nam Cao mieu td sdc 50 GVHD: Tang Tan Loc

SVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhan Ann lmnp truvi„ „0jn cua Nnm rnn sao. Con ngudi bdt luc trudc hoan ednh, cd luc chai vai dudi sire, cd luc kiin tri nhdn nai va hoan canh nao cung gai nin bao cam xuc xdtxa, nhdn dao ".[13; tr.282-283]

Hien thuc xa hdi Viet Nam giai doan n4y dly mfa thuln, bit cdng..'. con ngudi nhu qufa quai trong ddi ngheo. Tir nhan thirc cua bfa than trudc thuc tai cudc sdng ngoi but cua Nam Cao da tim din vdi nhirng ngudi ngheo trong xa hpi blng su cam thuang chan thanh, su len fa gay git xa hpi phi nhan tinh: "Nghi thudt phdi la tiin keu dau kho ha thoat ra tir nhiing kiip Idm than "(Trdng sdng). Tir dd, trang viit ciia Nam Cao phan anh cupc sdng be Be, mi. xam cua nhirng ngudi ngheo trong xa hdi tu dong tir nong dfa den ngudi tri thuc tiiu tu sfa. Nam 1941, vdi su ra ddi cua truyen ngln "Cdi lo gach cii" da minh chung sire manh ndi dung hien thuc trong trang viit cua nha vfa Cung tu tie pham nay, vi thi cua Nam Cao dupe khlng djnh trong nha vfa hien thue gia, doan van hpc duang thai. Li mdt ngudi din mudn, Nam Cao cd mat khi tren vfa dan da xuat hien nhieu tic phlm hien thuc xult sic cua mdt thai ki lich su. Nguyln Cong Hoan da gay an tupng nhiiu mat qua nhirng chuyen dai va dac biet li qua nhirng tryen ngfa vdi sue cham bilm sic sao va nu cudi gidn gia; Nguyen Hong vdi tam hdn thiet tha, sdi ndi, ludn biit vupt len nhirng khd khfa dl vuon tdi dlu tranh cich mang- Ngo Tat Td muc thudc, nhfa hau trong tinh ngudi vi sic sio trong quan sat, tudng thuat cua ngoi but bao chi. Ling que Viet Nam xua da phoi bay nhiiu canh tuong bi kich qua nhung trang viit cua Ngd Tit Td, Nguyln Cdng Hoan; Ddi sdng ting ldp dan ngheo thanh phd dpng lai chfa thuc va sinh ddng qua tac phlm cua Nguyen Hdng- Vu Trong Phung cung gdp phln Bt bd mat trai xlu xa nho nhdp cua bon tiiu tu san giiu co; Nam Cao ciing khai thfa lai nhung dl tai ndng dan va dl Bi ngudi tri thuc tiiu tu san, nhung dsing tic cua dng buc tranh hien thuc khdng chi nghieng vl binh dien phan anh, quan sit mi cdn tham nhap sau vao bfa chit nhirng cii vat vanh, tun mun cua da. sdng hang ngiy. Cd thi ndi, trong van hpc nude ta nira dlu thi ki XX han bit k. mdt nhi vfa nao khac, Nam Cao da khlng djnh dupe vj tri cua minh tren vfa dfa ngay tir nhirng tac pham hien thue dlu tien. Tren con dudng sang tie nghe thuat cua minh, tac g.i khdng giam len Idi mdn cua nhirng ngudi di trudc. Nhirng tic phlm ciia ong da phfa anh chfa thuc cudc sdng ngdt ngat, den tdi cua xa hdi thuc dan phong kiln va the hien sinh ddng than phfa khd dau bi tic eua nhirng ngudi tri thuc ngheo va nong dan ngheo.

, —, GVHD: Tang Tan Loc * ,. Jl - SVTH: Tran Qu6c Huy (cid:127)

Gid tri hiin thuc vd md tri nhdn don tr0m> truvf.n nvjjn cua Nam Cnn

CHITONG 3

3.1. KHAl NIEM TINH NHAN DAO Khdng cd gi qui blng mdt nin van hpc nhan dao, mdt nin van hpc vi con ngudi. Ljch su van hpc thi gidi da tirng di qua nhung chang dudng rue sfag, tren do nd rd nhung tic phlm cd vu sir thirc tinh cua con ngudi, thdi thuc con ngudi nglng dlu vuon tdi tuong lai. Vfa hpc nhan dao Bvfa hpc phuc vu cho cudc dlu tranh cua con ngudi de tu giai phong khdi su chi ngu cua thien nhien vl suu ap buc xa hdi, dua con ngudi len Bm chu x3 hpi, Bm chi. ljch su, lam chu sd phan cua minh. Ljch su van hoc Viet Nam chung ta cung dang tu hfa vi qua cac thai dai, nd chua dung mdt chu nghia nhfa dao phong phu, sau sic. Tren trudng ki ljch su dung nude va giu nude, cha dng ta da sang tao ra nhung gia tri tinh thin vd ciing qui biu biiu hien trong kho ting die biet giau cd cua vfa hpc dfa gian ciing nhu trong hfag loat cic tic phlm hinh vfa qua cac thai dai. Dd li su qui trong, yeu thuang con ngudi. Nhirng tic phlm nhfa dao cd tinh nhin dao li nhirng tic phlm vfa hpc din dudng cho con ngudi trong cudc dlu tranh xa hpi vi thien nhien, cd vu con ngudi tir giii phong khdi sir thdng tri cua thu tinh, nang con ngudi len thinh con ngudi tu do vdi nilm tu hio chfa chinh SaU sic. Vfa hoc nhan dao li phii dem lai cho con ngudi le sdng cao dep, nilm tin dsire manh bfa than. Vfa hpc nghe thuat chan chinh 14 vfa hpc nghf thu»t that sir vi lp ich cua quln chiing, lpi ich ciia dan tdc, ciia con ngudi. Trong c4c tac phlm vfa hpc cd tinh nhfa dao, con ngudi tu khfag djnh vj tri cua minh dudi fah sfag ciia chfa li, cd ythuc trach nhiem sau sac ddi vdi xa hdi, vdi ljch su. Trong tirng hinh thai xa hdi, bit ki Cai gi tdn trong, tin tudng, ca ngoi, dl cao, thuang yeu, bfa ve, phit huy, phit triin con ngudi... cii dd goi li nhfa dao, ngupc lai li vd nhan dao. Dinh gia tinh nhan dao trong mdi tic phlm cua mdi tic gii trudc hit phii xem xet quan diim tu tudng cua hp vl nhfa vat (hinh tupng nghe thuat ndi chung). Ndi mdt each gian dj Bcai tam cua nh4 van toit ra tu trong tic pham.

TINH NHAN DAO TRONG TRUYEN NGAN CUA NAM CAO

Hien thuc cudc sdng li bao la, mudn hinh, mudn ve, li thien nhien, li xa hdi, con ngudi, 14 hien tai, dl vang v4 tuong lai, 14 Td Qudc v4 c4 thi gidi... Tit nhien, trong cai bao la ay con ngudi vln Btrung tam, vi nhu ngudi ta thudng ndi: "Van hpc la nhdn hoc "(M. Gorki). Trong cii ddng ddi cudn cupn ly qui trinh van dong phit triin cua xa hdi vfa Bddi tupng phan fah chinh, vi su menh cua vfa hpc nghe thuat Bmang lai

GVHD: Tang Tin Lpc

52

SVTH: Tran Quoc Huy

Gia tri hien thuc vd ?id tri nhan dao tmn? ir^n n
"Thien can a tai long ta, Chu Tdm kia mai bdng ba chu Tai. " Nhung nhi vfa Idn ngoai tii nfag con ddi hdi phai cd tim long cao ci, nhung nhfa cach ki vl. Can phii dau vdi cii dau cua con ngudi, vui vdi nilm vui cua con ngudi budn vdi ndi budn cua con ngudi, vi hanh phuc cua con ngudi... Heghen cho ring- "Tinh thuang Id su danh mdt cdi tdi cua minh vi mpt cdi tdi khdc, nhung trong su danh mat do, Idn dau tien ta thay ban thdn minh ".

Hay Vonghin - nhi khoa hpc ngudi Nga trong mdt cudc hop khoa hoc lich sir lln thu X- 1955, tai La Ma da gidi thuyit vl chi, nghia nhan dao nhu sau: "Chi, nghia nhan dao Id toan bp nhiing quan diim dao due vd chinh tri bdt nguon khdng phdi tir cat gi sieu nhien ki do, tir nhirng nguyin li ngoai ddi sdng cua nhdn loai, md tir con ngua, tdn tai thue ti trin mat ddt vdi nhiing nhu cdu, nhung khd ndng tran thi vd hiin thue cua nd, vd nhung nhu cdu, nhirng khd ndng dy ddi hdi phdi duac phat triin day du, phdi dupe thda man. "[21; tr.322]. Tinh nhfa dao 14 gia tri mang tinh thin cua chu nghia nhan dao theo quan diim ly. Nhung tac phlm vfa hpc nao dlu tranh cho su giai phong con ngudi thoat khdi nhirng aP buc tinh thin, khat vong vuon len hanh phuc tu do th, tac pham dd cd gii trj nhfa dao, tic phlm dd mang tinh nhan vfa. Nghia Bvfa chuang thai ki nao cung vay, hi ndi dupe din con ngudi, ndi vl con ngudi thi vfa chuang ay mang gia trj nhfa van, nhfa bin vi nhfa dao. Vfa chuang cln phii hudng vao con ngudi, By con ngudi Bm cuu cfah. Dat nhfa bfa trudc, it nhiiu phai hudng vao con ngudi thi mdi mang gia trj nhan van. Nhu Nguyln Vfa Sieu da tirng quan niem: "Van chuang cd hai loai, ddng tha vd khdng ddng tha. Loai ddng tha Id chuyen chu acon nguai. Loai khdng ddng tha Id chuyin chu a van chuang". Tuc Bvfa chuang phai By con ngudi Bm gdc. Nhung nam 1930 -1945, cfa nha vfa hien thuc ndi tieng nhu: Ngd Tit Td, Nguyln Cdng Hoan, Nam Cao... da viit vl con ngudi v4 quan tam den da, sdng cua con ngudi ngheo khd. Hp biit dau vdi c4i dau cua nhfa vat Biit hoa minh vio nhirng con ngudi bj ap buc. Vi vay, nhirng tic phlm cua hp mang tinh

nhan dao sau sac.

Nhung ai da tirng sdng cudc ddi ca cue tir thud thilu thai cho din truang thanh mdi h,eu dupe the nao Btinh ngudi, Budc ma vuan tdi tuang Bi tuai sing. Cho du udc ma ve tuang Bi dd rat dan sa nhd be giua cai bao la cua cupc ddi. Chung ta dlu biit 53 GVHD: Tang Tin Lpc

wtu-t - r, - ,, svlH: Tran Quoc Huy

(cid:127)

Gid tri hien thuc vd mg tri nhdn dan tmnc, „W„ .^, cim Nnm r„„ ring, khi ndi din tinh nhfa dao Bndi din phlm chit dac biet cua ngudi nghe si ma bieu hien eua nd li nhirng yeu ghet rd ring. Mdt nhi nghp si, mdt nhi tha ngoii viec cd ta. nang ve nghe thuat va cich cim nhan, quan sit cudc sdng mdt cich tinh vi, cln phii co mpt tam long yeu thuang bao la ddi vdi con ngudi. Bdi le, nhung con ngudi cd tin. tan nhfa thi khdng thi dung hda dupe vdi vfa chuang, nghe thuat. Vfa chuang 14 khoa hpc hda hpp vdi con ngudi. Bdi thi m4 nhirng nhi tha, nhi vfa Idn thudng 14 nhung nha nhfa dao Idn, giiu nhfa ai, ludn canh cinh ben long nhung ndi nilm thi su co k.m. Mdt trong nhirng truyen thing cua vfa hpc Viet Nam 14 chu nghia nhfa dao Long nhan a., yeu thuong con ngudi tir xua vdn 14 tinh cam truyln thdng tdt dep cua dan toe ta. Thuat ngu co cau:

"Thuang nguai nhu thi thuang thdn, Rdch lanh diim boc da hay da dan "

Hay:

"Thuang nguai tdt td nguac xuoi; Thuang nguai labuac thuang nguai ba va".

(ca dao)

Chu nghia nhan dao truyln thdng thi hien chu yiu dlong yeu thuang con ngudi ngheo kho, b, ip buc; dsir phit hien nai nhirng con ngudi "tdm thudng" "nhd be" nhung dire tinh cao qui; dsu dlu tranh eua hp cho quyin sdng va hanh phuc chdng lai nhung the luc thdng trj dpc 4c. Cd thi ndi, ,1m long nhfa dao, thai dd ddng cam sau sac do, va. nd. khd cua ngudi dfa dupe hiiu rd dcfa nha vfa hien thue phe phfa giai doan 1930 - 1945 luc bly gid (nhu: Ngd Tit Td, Nguyln Cdng Hoan, Nguyen Hdng Nam Cao,...). Mdi ngudi phan fah mpt khia canh khfa nhau. Tran trong v4 qui mln con ngudi, xem ndi dau cua ngudi nhu ndi dau cua minh. Khdng tu day ring- "Ky sd bdt due vdt thi unhdn"(Minh khdng mudn diiu gi thi chd gieo cho ngudi khdc) Trilt hsong ay da trd thfah "dnh nhdn van" tda chilu tren eon dudng sdng cua mdi ngudi mo, ca nhfa. Tren h4nh tinh chung ta di, ddau hay bit cu luc nfa, mdt nen vfa hoc mang tinh nhan bfa 14 nen vfa hpc nhlm giai phong con ngudi thoat khdi vong nd le ' Su song vi gia tri con ngudi li nhin td dl tao nen sire sdng manh liet vi bin vung cua chu nghia nhfa van. Biiu hien cao nhlt cua chu nghia nhfa vfa trong mdi tfa pham vfa hpc Bsir cam thdng va chia se vdi tirng sd phan dau khd cua ddng loai B niem tin sau xa, su tdn trong khi ning va bfa chit, tri tue ciia con ngudi. Dly cung li su phfa khing de tieu diet nhirng thi lire da cha dap len quyin sdng, quyin lim ngudi

GVHD: Ting Tin Lpc

„

, - , „

„VT„ SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dan trnne truven m./m ciia Nam Cnn ciia con ngudi, nhlm mang lai nhiing khat vpng chinh dang vl cii chan - thien - ml cua ddng loai.

3.2. NHAN DAO BIEU HIEN 0 DE TAl NGUOI NONG DAN Nam cao chu truang vfa hpc phai phfa fah chfa thuc, sau sic ddi song cue khd cua ngudi dfa tren tinh thin nhan dao, nhfa nghia. Nam Cao rlt cd ythuc vl trach nhiem ngoi but, vl mdt nin nghe thuat chfa chinh. Vfa chuang Nam Cao hudng din con ngudi, dlu tranh cho su sdng va gia tri con ngudi. Nam Cao ludn trfa trd, suy ngam, ddn dau vl con ngudi,.. dd 14 ngudn gdc khdi ngudn cho tinh nhfa dao thl'hien trong nhiiu truypn ngln cua Nam Cao.

Xua nay tinh thuang con ngudi dac biet 14 con ngudi bit hanh ngheo khd, lim than ia de tai cd tinh muon ddi cua v4n chuang nghe thuat, diiu do dl tao nen su thlu hiiu va ddng cam sau sic dcdi long ngudi dpc mpi thi he. Day cung 14 li do dfag kl khiln cho nhirng truyen ngln ciia Nam Cao cd dupe sue rung ddng Bu bin vi nd cd tinh nhfa dao cao. Vdi tam hdn nhfa dao, Nam Cao cd cii nhin gii dan, Sfa sic vl con ngudi trong xa hdi luc bay gid. Vi thi nhirng trang viit cua Nam Cao dlt ta vao tinh ddi cay dang xdt xa. Truyen ngln Nam Cao 14 nhirng buc tranh viit vl canh sdng ngheo ddi, ndi vat vi vi mieng cam manh ao ciia ngudi dfa Bnh. Dong lai trong buc tranh hien thuc ay 14 tinh c4m xdt xa cua Nam Cao ddi vdi ngudi dfa ngheo tdi nghiep, 14 du am tinh ngudi, 14 tinh que chfa thfah tha thilt. Khat vpng vl miing com manh io ludn canh cfah trong long tac gia. Cupc sdng cua kiip ngudi that mong manh.

Vuon len sir hoin thien cho con ngudi 14 mdt pham tri. quan tam cua chu nghia nhfa dao. Victor Huygo trd th4nh nh4 vfa nhfa dao cua nhfa loai bdi dng thlu sudt dupe cai ddi cua Gifag Van Giang v4 miu binh mi khdn khd. Dd Phu trudc khi trd thinh nha tha nhfa dao da tirng 14 mot ngudi dfa ngheo, tirng rai vfa hofa cfah ddi kho vi chung kien bao nhieu kiip sdng dieu tin. Hudng din con ngudi, chu nghia nhfa dao ludn de cao su sdng va gii trj cua con ngudi, xem "dao trai ddt con ngudi Id qui- Dang Huy Tni dau tranh met mdi vdi nhung thi lire chi dap len su sdng vi gii tri cua con ngudi. Nhi tha khdng nen ndi phln khi thly cfah dan Bnh bi danh dap hinh ha The 14 long ngudi trdi day, dng len fa dang thep xa hdi. Nam Cao cung the, dng da ki thua dupe truyen thdng nhfa dao cua dfa tdc Viet Nam. Cd thi ndi, phai cd mdt trai tim nhfa ii Nam Cao mdi viit dupe nhirng trang truyen dly xiic ddng, thi hien tinh yeu thuang qufa chung Bo khd. Nam Cao da sdng "hit minh" vdi su kien, biin cd va nhan vat, ndi len duac tam tu tinh cam cua quln chung nhfa dan lao ddng, nhirng ddi

GVHD: Tang Tin Lpc

55

SVTH: Trln Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dan trona truyen nvdn run Nnm Cnn hdi cd tinh chit thai cupc va ddng thai cdn thi hien duac thii dp tran trpng vdi nhung gii trj thudc vl con ngudi. Bang tai nang vi Bm huylt cua minh, Nam Cao mieu tiddi sdng ngudi ndng dfa, khdng nhirng chi do nhin thly mi cdn co cim nhfa dupe, mieu ta true tiep. Tir do, nhi van khdng ngln ngai bdc Id thii dp yeu thuang, cim gifa cua minh trudc nhung cfah ngang trai bit cdng.

3.2.1. Bieu hifn n5i xdt xa, tran trong ngudi nong dan lao dong ngheo

(cid:127):

(cid:127)

Nhung tic phlm viit vl dl tii ngudi ndng dfa chilm mdt vj tri dac biet quan trpng trong tofa bp sfag tac cua Nam Cao vl sd luang cung nhu chit luang. Qua nhirng cau chuyen binh thudng, am thlm, ta thly cd mdt spi day quin xuyln ben trong Bm ndi bat ndi dung sau sac, dd 14 chu nghia nhfa dao xult phit tir long thuang yeu chfa thinh cua tic gii vdi ngudi ndng dfa ngheo. Bdi vi Nam Cao xult thfa trong mpt gia dinh nong dfa ngheo, lai d vimg que ma bpn cudng hio ic ba chuyen due khoet bdc lot ngudi dfa. Cho nen dng am hiiu va thlm thia sd phan cua nhirng ngudi ndng dfa ngheo khd. Luc dng budc vao con dudng van hpc cung Bluc x3 hdi Viet Nam chao dfa, ngdt ngat va bit tit nhlt. Cac giai dp bj phfa hda du dpi. Ddi sdng cua ngudi ndng dfa bj de doa. Viit vl ngudi ndng dfa thai ki niy, Nam Cao khdng dirng lai d nhirng hien tupng bl mat mi dng da di sau vfa ban chit cua hp, biy td thai dd ddng c4m thuang xdt vdi nhung tam hdn Bo khd. Nam Cao dac biet chanh long thuang nhirng ngudi phu nu, nhirng em nhd v4 c4c cu gia. Hp khdng nhirng Bnan nhfa cua xa hd. mi cdn li cua chinh mdi cinh sdng gia dinh. Ngoi but cua Nam Cao chia se cam thuang va khdng cd sir phfa biet ngfa each vi dng cung Bngudi trong cudc, ngudi ban gan gui cua ngudi ndng dfa ngheo khd. Ong hiiu, thdng cim va mong udc cho cudc sdng cua hp dupe khi hon. Mac du sdng am thlm chju dung va ngiy cing ngiy lun sfa hon trudc sue nang de nen cua giai dp thdng tri vln giu lai nhirng phlm chit dao due quen thudc cua nhirng ngudi lao ddng ngheo khd sdng dum bpc yeu thuanf, nhau. "Mdt ddm cudi", tim long nhfa hau cua Lao Hac (Ldo Hac), nhirng cudc ddi kiet sire trudc cai chet nhung vln thilt tha hudng vl cudc sdng nhu anh Chudt tronj truyen "Ngheo", anh cu Phuc "Diiu Van". Nam Cao rlt trfa trpng vi yeu qui nhun >ngudi nhu the, trudc con bfa xd dly cua cudc ddi hp cd thi rai vio cii chit bi thfa, nhung vfa giu nguyen dupe phlm chit luang thien. Trong nhiiu truang hap, ngudi nong dfa ia ngudi that bai phai chju dung nhung dau khd vi nhiiu khi phii chit... that phii phing vi muc dp quylt liet ly dupe ghi nhfa chfa thuc tren nhiiu trang viet cua Nam Cao. Khdng nhu cfa nhi vfa khac, Nam Cao da khdng nhin ngudi ngheo vdi >on mlt khinh bi, gieu cat, ciing khdng thi vj hda, li tudng hda hp. Tim long yeu thuan ;nhfa '--— 56 GVHD: Tang Tin Lpc WTH,T» . av n-i: Tran Qui c Huy

Gid tri hien thuc vd md tri „hr\„ dao trono truyen noAn run Nnm Cnn dao va sir hiiu biit sau sic vl con ngudi, ddi sdng dthdn que da giup cho Nam Cao xay dung dupe nhung hinh tupng ngudi ndng dfa sinh ddng qua tic phlm cua minh Dpc truyfn cua Ngd Tit Td hay Nguyen Hdng chung ta tirng bit gap nhung con ngudi b, don day den chfa tudng v4 da chung kiln khdng it sd phan eo le. Din Nam Cao canh ngheo da tham thia qua tirng trang sach vdi nhirng con ngudi bj dly din tan ciing diy sau thim cua xa hdi. _Ngudi ndng dfa vdi ddi sdng khd khan phai vat Idn dl kiim sdng vay mi c4i ddi vfa cu that chat By hp. Dpc nhirng truyen ngln cua Nam Cao nhu "Ngheo", "Mdt dam cudi", "Quaidi",... chung ta dlu bit gap mdt hofa cfah chung, ndng thdn xo xic dieu tan, nhi cua lua thua, toin nhirng nha tre up xiip giua khu vudn rong nhung xlu lam: mm dot nhu lau hoac khlng khiu nhu chfa g4, chudi le te nhu nhirng c3y rau dilp ngdng, dl chi den cay khoai, cay rii cung khdng len dupe. Ngudi xlu xi vi rich rudi Cai sd tre con bung dng mlt toet ngoii dudng sin lim. Ngudi ndng dfa da bi tudc hit rupng dat, nhieu ngudi phai lia bd lfag que tha huang du thuc, ke phieu bac ra thanh pho tim den tru ngu trong nhung cfa nha Im thap, tdi tam, ke phln chi bd Bng di Bm them addn dien cao su. Mdi ngudi cd mdt sd phan va dupe dat vao nhirng thir thich kho het cua canh ngheo. Mdi ngudi cung mdt hoan canh nhung chung qui lai Bcfah ngheo va ci, chet cua nhirng ngudi ndng dfa ly mang lai mpt ynghia td cio xa hdi sfa sac. Do song gan gui vdi ndng dfa, hiiu biit thlu dfa, sau xa cudc sdng nhiiu mat trong ndng thdn nen truypn Nam Cao dung Bi rlt dung vdi cai khdng khi, huang vi quen thupc cua ndng thdn vung ddng blng Blc Bd. Nhung diiu Bm Nam Cao quan tam sau sfa nhat 14 sd phan cue khd cua ngudi ndng dfa ngheo. Mdi tie phlm cua Nam Cao la mpt Idi ke khd chan thuc, cim dpng vl cudc sdng tdi tam, the th4m cua ngudi nong dan.

Ben canh tinh cim vd cung cam ddng cua L3o Hac trong truyen ngln niy ngudi ta con bat gap mpt hinh fah "dng gido khd truang tu" acanh nhi dng Bo cung cd mdt tam long cao ci. Hoin cinh cua dng giao cung khdng han gi Lao Hac, khi bi dit song ong giao thudng dcanh Lao Hac, giup dd blng tit ci khi nang cua minh. Diiu do goi len trong tinh lfag nghia xdm ling gilng that cim ddng. Qua truyen ngln "Ldo Hac" Nam Cao da the hien duac tinh nhan ii, long vj tha cua con ngudi vuot ra khdi gidi han gia dinh nhd hep mi nd md rpng ra trong tinh ling nghia xdm, Blinh dum la rich vi ca khi "la rdch "cung diim li rich mdi 14 diiu ding qui.

Ong giio da nglm so sanh ndi dau khd trong long minh vdi ndi dau khd cua Lao Hac, nhung ndi dau nio, xet cho cimg, cung li vd bien ca, lilu thudc duy nhlt la dupe chua chat, ndi ve hoin canh dua con cua Lao Hac cung li ndi vl cfah ngd cua minh- SVTH: Trln Qudc Huy 57 GVHD: Ting Tin Lpc

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dao trong truven neAn cua Nam Can "ay, su ddi lai cu thudng nhu vdy ddy. Ngudi ta dinh rdi chdng bao gid ngudi ta lam dupe". Nam Cao da thi hien dupe cudc sdng cua ngudi ndng d3n 14 nhu vay. Dd 14 ho4n c4nh khdn khd cua ngudi ndng dan khdng tim dupe 4nh sfag cho ddi minh. Dd 14 xa hpi thirc dan phong kiln dly bit cdng phi li da gieo cai chit cho nhung con ngudi ngheo khd chua nhan thly duac ke thi. giai dp. Lao Hac 14 mpt hinh tupng nhan vat sing dep, mdt tam hdn cao ca, mdt nhan each trong sang In chira trong mdt con ngudi binh thudng. Hinh tupng dd khdng nhung khiln ngudi dpc phai xdt xa thuang cam ma cdn phii suy nghi vl cich sdng cua minh. Du trong hofa cfah khd khan nfa ta cung phai biet giu gin nhan cich. Day 14 mdt mlu nhfa vat it dupe thly trong ddng van hpc hien thuc phe phfa dnude ta. Vi li mdt truyen dac sic cua Nam Cao ndi rieng vi cua nen vfa hpc Viet Nam ndi chung. Dpc tac phlm nay chung ta chung kiln mdt buc tranh sinh ddng ve ddi sdng ndng thdn Viet Nam thai dd dl them cam thdng sau sic ndi cue khd b! tic cua ngudi nong dan ngheo ddi luc bly gid ma tieu biiu 14 Lao Hac, mdt ke gia ca dm dau khong nai nuang tua da phai tim din cai chit du doi th4m khdc' L3o Hac da phii fa bi chd dl tu kit lilu ddi minh nhlm giu lay nhfa phlm va giu lai minh vudn cho dua con trai tha phuong cua minh. Qua do ta thly duac tim long cao ci cua Lao Hac ddi vdi con that cao dep biit bao. Trudc sau tam hdn Bo van hofa tofa trong sach. Lao Hac dung li ngudi cd nhfa cich cao thuang sach tham. Li hinh inh con cd trong ciu ca dao:

"Cd xdo thi xdo nude trong Dirng xdo nude due dau long cd con ". That dung nhu Idi nhi vfa Kim Lan nhan djnh: "Lao Hac khdng chi la mdt ngudi ngheo, dd cdn la mot ngudi cd nhdn cdch tu trpng vd bdt khudt". Cai tinh khdng ddi cua L3o Hac trong suot truyen do 14 cai tinh trim lfag, sdng ndi tam. Ngudi doc se khdng quen dupe cii dng Bo hien len trong tic phlm vdi cai dfag "ngdi lang le", ndi nang cham chap, ede. Lao nghi gi neu nhu Bo khong ndi thi khd cd ai doan duac. Lao ndi chuyfn con chd vdi dng gifa nhung nglm mudn nhlc din con trai Bo. Khi Bo cd ydjnh ket lieu ddi minh thi Bo da ndi vdi dng giao mpt cau trudc luc gui tiin va vudn cho ong giio:^ "duac a! Tdi da Mu ddu vdo ddy... thi nao rdi cung xong". Cai "cung xong" ly khi lao chet roi mgi nguai mai va le.

Nam cao da bay td tim long yeu thuang cua minh vdi ngudi ndng dfa, sfa xa cua long vj tha, long yeu thuang con ngudi mi Nam Cao mudn ndi vdi chung ta 14 tinh c4m nhfa dao cua con ngudi ddi vdi con ngudi bit kl 14 thfa hay so. Dd 14 mdt sir c4m thdng sau sac giua nha vfa va nhirng con ngudi ngheo khd: "Nam Cao so sanh vd thdy viec Lao Hac ban con chd Vang, con vdt gdn gui nhdt cua minh ciing gidng nhu tdc gid 58 GVHD: Tang Tin Lpc

svth- t '- n ' u bV1H: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhn» Ann „(cid:127).„„

trmfi„ „aA„ „,„ „„_ „__

Phdi ban di nhiing quyin sach cudi cung vi ngheo tung". [15; tr.48] Vdi nhirng nhfa vat nay, Nam Cao nhin hp vdi cai nhin dly thien cam, nhin thly nhung due tinh tdt dep

• r

r>iio l-i/-» ciia ho

Nam Cao 14 „h4 vfa cd luang tam, khi viit nhirng tac phlm, Nam Cao khdng ha minh xudng bat ehudc ai, khdng ndi nhung cai ngudi ta da ndi, khdng t4 theo Idi ngudi ta da ta. Nam Cao da budc vfa lfag vfa nhung canh sic rieng cua minh. Tham chi Nam Cao trudc cai chet eua Lao Hac cung rlt khac biet vdi nhirng c4i chit trong mdt so tac pham khfa cua tfa gii. Ngudi bi cii DI trong "Mpt bua no "mdi oii im trd treu- ba lao chet vi no, Lao Hac phai fa ba chd dl tu tii vi hit dudng muu sinh, vi ddi kern den khdng eon thu gi cd thi fa dupe. Cdn bi cii DT chit vi qui no, chi, vi bdi .hue sau tho, g,an ddi khung khiep. Trong "Mdt biia no" bi cii DT da than thd: "chao dV Niu nguai ta khdngphdi an thi ddi segidn df biit bao". Mdt chfa li that hiin nhien ddi vdi ngua. ngheo nhung that khd chip nhan ddi vdi ngudi giiu. Cung trong truyen ngln „ay Nam Cao da dau xdt phat hien ra "nhirng luc ddi tri ngudi ta that sdng sudt" that Btdi nghiep ca, "sdng sudt" cua mdt ba Bo gia da nghT da nghi din each di tim mdt bira no de roi boi thuc ma chet.

Nam Cao khdng dirng lai dnhung hien tupng bi mat ma dng cd gin di sfa vfa bfa chat cua sir vat v4 b4y td thai dp ddng cim xdt thuang ddi vdi nhung ,4m hdn Bo khd Nam Cao khac Ngd Tat Td dchd Ngd Tit Td thudng dl cap din sd phfa eo le cua nhirng con ngudi bj cii ddi dly din chfa tudng nhung vln giu dupe nhfa cich (Chi Dau - Td, Den). Cdn Nam Cao, nhung cfah ngheo da thlm thfa trong tirng trang sach cua ong, ngudi dpc cu day dut khdng ngudi vl bi kjch cua nhung con ngudi bi dly din tan cung sfa tham cua xa hdi. Ciing ndi cii ddi nhu Ngd Tit Td nhung Nam Cao chu yeu la no. ve mieng an, chinh nd Bm con ngudi mlt di nhfa cich "Mdt bua no" "Chi Pheo", "Tri con khdng duac an thit chd",...ci hai dlu ndi vl cii ddi nhung Ngd Tit Td keu go, mpi ngudi hay cuu lay nan ddi, cdn Nam Cao keu goi mpi ngudi hay cuu lay long tu trpng, nhan cich ciia con ngudi.

"Mpt biia no" li tiing keu cuu lay nhfa each, nhfa phlm, nhfa tinh con ngudi dang bi ca, dd, vi mieng fa Bm mdn di, thui chdt di, huy diet di. Tiing keu ddi ly the tham khdng phii dtrudc cii chit sinh vat cua bi cai DI, mi trude cai chit tinh thin cua ba Bo. Ngoi but cua Nam Cao tudng nhu lanh lung din tfa nhfa khi Bti mi c4ch an cua b4 lao dnh4 b4 Phd Thu, cai cfah fa that khdn khd da diin ra ngay trudc mlt dua chiu rit kinh yeu bi nd: bi fa nhanh, fa vp vi dl cd theo nhip ngudi ta vi sa bi fa het phfa. Ba cii DI da gii, da Idn tudi nen lap cap fa nhanh, fa vdi va din rai ci mam ra ngoai. Rdi bi cdn cao ndi sdn sot,.. Bi cii DT vi cii ddi mi ra ndng ndi nhu thi. 59" GVHD: Tang Tin Loc

"

;

? SVTH: Tran Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dan trnng truve.n nvnn cua Nam Can Nhung diiu mi Nam Cao mudn nhin manh dday 14 c4i nhuc mi con ngudi phai chip nhan vi ddi. Con ngudi phai chju nhuc cd nghia 14 phii tir bd nhfa phlm, bd tinh chit ngudi ciia minh dl chip nhan kiip sdng cua con vat. Tac phlm da cho ta thly cinh thuang tam cua sd phan ngudi ndng dfa dudi chi dp ngudi bdc lpt ngudi, do Bxa hdi sdng blng nhin tam, ich ki vd nhan dao. Ba cii DT vdn Bngudi thuang chdng, thuang con, thuang chiu, biit du tiin vi cd long tu trpng, vi ho4n c4nh khd khfa trong cupc song b4 trd nen cd nghj lire v4 biit nhin nhuc, cam chju. Nhung sir nhfa nhuc, cam chju v4 nghj luc ly khdng du dl danh bai lai hoin canh sdng cua b4, b4 Bo d4nh mlt di long tu trong bdi su uy hilp cua cai ddi. B4 d4nh mlt nhan each cua minh dl tim din c4i an trong su xi nhuc. Cii chit ai oin dau thuang ciia bi dpi len nhu mdt tiing nlc nhiing tieng thd nfa rudt. Trong nhirng ngay cdn sdng cupc ddi ba trai qua bao cay dang tiii nhuc, vay ma din luc ba qua ddi ba lai nhfa mdt cai chit the thim. Tinh cich cua bi cd su pha trdn giua cii bi vi cai hii. Sudt qui trinh diin ra tinh cfah cua ba lao cd nhung luc bi va hii khfa nhau, nhirng luc cao c4 v4 cd ca thlp hen nhung tinh xuyen sudt trong tic phlm bi vln 14 tinh so hai trudc cai ddi. Dd li cii bi bio trum tic phlm cudc ddi bi cii DI da kit thuc bi tham. Dd li qui luat cua chi dp ngudi bdc lot ngudi' bi vin ludn mudn mdt cupc sdng luang thien, sdng blng ddi bin tay Bo ddng cua chinh minh. Bi ma udc cd dupe mdt mii gia dinh Im ip khi tudi gii bong xl. Bi ao udc mdt cudc sdng binh thudng. Nhung giai dp thdng tri da khudc tir tfa nhin moi yeu cau, udc mo ciia b4, cudc ddi cu tilp tuc xd dly Bm cho b4 ng4y cfag lun sfa vfa budc dudng cimg. Neu xa hdi khdng dupe ddi thay thi cdn bao nhieu kiip sdng nhu thi nua phii sdng mdt kiip song xlu xa.

Bi cii DI cung ngheo ddi nhu Lao Hac nhung bi biin ddi tinh each mpt each minh lift rd ret. Mac cho sir gilng xe, su tri keo, su dm cu, sir chdng tra, cai ddi cu Idi tudt ngudi vfa cua tu cua nd khdng cln phfa bua, mac ca. Cai sir ban chfa cua ba cai DT cung vi ngheo. Ngudi ta cung vi ngheo ma bin con ban chd nhu chi Dau {Tdt Den - Ngd Tat Td). Ban con ban chd li viec lim dau long cua ngudi me, ngudi bi nhu chi Dau, nhu bi cii DI. Bi Bo sdng dan dpc nhung nlu cii ddi khdng hoinh hinh thi bi cung chang van xin ai miing fa. Tu b4 cd thi nuoi minh dupe nhu b4 da tirng mpt minh nuoi con, nuoi chfa. Rdi ba cung di budn, nhung do budn bfa Id la m4 b4 phai bien chat. Tir mpt ngudi me yeu con, ngudi ba yeu chiu, bi trd thinh ngudi fa xin bit chap hanh vi khinh re cua ngudi khac. "Mdt biia no "Btiing keu nfa long, mot thu triet li sau cay ciia giai dp thdng trj, mdt thu hii hudc dly nude mlt. Bi cii DI vi ddi nen da tim den nhi bi Phd Thu dl xin fa, miing an cua nha giau khd nudt da nang nhe bao nh.eu dieu, khinh khi din tham te nhung b4 vln khdng mfag, miln sao fa no B 60 GVHD: Tang Tin Lpc

*

'

ovth- t » n < o bv rH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc va md trj nhdn Ann tr0m truvm n?dn ciia Nam Cnn dupe. B4 fa no, cii fa cua bi gii Bu ngiy khdng dupe an, kit qua 14 mdt lln no bi da chet. The 14 b4 Phd Thu dua ra nhan xet sau cay dua tren ca sd ciia thuc tai. Mdt kit luan lanh lung nhu da mlt hit tinh ngudi dl rfa de: "Ngudi ta ddi din ddu cung khdng the chit nhung no mdt biia la du chit". Cudc sdng khd khfa nen ngudi ta ph4i dlu tranh giua cai cao thuang v4 cai thlp hen, tfa phlm kit thuc nhung ytudng cua tfa pham khdng cd Idi kit, no gpi cho ngudi dpc suy nghi tiep vl nhirng cinh tupng khac se dien ra. Dd li tinh thin nhan dao cua tic gii dupe thi hien trong tie phlm. Tim vdc cua Nam Cao chinh Bdtim long va tu tudng ciia ong, tim long Idn, tu tudng Idn. Chua cd nha van nio ndi din cii thdng thilt nhu Nam Cao. That ra, khdng phii li cii ddi mi li cii dau, ndi dau tiii nhuc cua con ngudi vi tranh miing fa. Con ngudi trong xa hpi bay gid ludn bj am fah bdi cii fa, khdn ddn vi khdng du cai fa, chit vi cai fa nhu bi cii DT. Nhung nhfa vat trong tic phlm cua Nam Cao phln nhiiu kit thuc sd phan minh bang cii chit bi thim. Dd li Idi td cio danh thep bfa chit tfa bao vd nhan dao ciia chi dp thuc dan phong kiln.

3.2.2. Bieu hien moi quan hf tinh yeu

Tinh thin nhan dao cua Nam Cao cdn dupe thi hien dthai dp tran trong, yeu thuang cua cac em nhd "trong nhiing sdng tdc vi ndng thdn, Nam Cao ddc biet yeu thuang vd quan tdm din nhiing sd phdn dau khd eua nhirng ngudi phu nu vd cdc em nhd "[19; tr. 106]. H4 Minh Due viit: "tdm longyeu thuang nhdn dao ciia tdc gid ciing ludn hudng vi cdc em nhd. Bdy tre nhd ngay tha khdng tdi Idi dy dd phdi chiu hdt hui qua sdm thieu an, thiiu mac, thiiu hoc hanh vd thiiu tinh thuang" [13; tr.210]. Nhung truyen ngln "Mot biia no", "Tri con khdng duac an thit chd", "Mua nhd",... cho ta thay hinh bong cua cac em dupe mieu ta qua nhiiu trang sfah, cd luc chi thlp thoang gpi biet bao dau ddn. Trong canh ngd tirng gia dinh, bly tre nhd ngoai canh ngd vui budn chung, lai phii chju dung nhung mlt mat rieng khdng sao bu dip duac bdi cic em Bnan nhfa thuc sir cua bit ki mdt tai hpa nio. Nan cd bac vi cinh bfa nhi da dly cic em vio chdn ba va khdng nai nuang tua.... cic em phii khon trudc, phai bit tay vfa lao ddng vi cung nim trai nhirng dau khd vl mat tinh thin cung nhu bao ngudi Idn khac. Nhirng nhan v§t tre em trong quan niem cua Nam Cao that dl thuang vi dfag yeu. Chung thudng ngoan ngoan, biit nhudng nhin nhau, biit giup viec gia dinh trong c4nh ngheo khd. Chting quay quln tiu tit trong td Im gia dinh nhung rdi cai td Im cung bao phen tan tic.

The gidi nhung nhfa vat ndng dan nhiiu miu sic ciia Nam Cao dang bj xd day trong vong quay trdn cua cudc ddi cu. Hp dofa tu lai trong tirng gia dinh dudi m4i ra SVTH: Trln Qudc Huy 6f GVHD: Tang Tin Lpc

Gid tri hien thuc vd via trj nhdn dan trong truvp.n ngdn cua Nam Can ngheo lai nuang tim vao nhau tren mot manh ddt than quen va trong nhung m!i quan he xom thon rang buoc lau dai. Khong khi cua lang que, ciia ruong ding in rdt dam tren nhiiu trang sach. Nam Cao kha thong thuoc nhung canh dai va con nguai anong thon. Khong phai tu xa tai dl tim viit vl nhirng canh dai "bun Idy dong nuac" dang dien ra "sau luy tre xanh'\ Nam Cao da dua dugc vao trong sang tac cai lang que rdt diin hinh ciia ding bdng Bdc Bo. Lang chat vat ma dong dan, co nghi vuon, nghi bai, nghe det cui, nghi tdm ngang. Nhung rli tram thu nghi cung khong dii nuoi mieng vln phai li tan di bin phuong dk kiim sing... Nam Cao da ta din xot xa va thdm thia cai ngheo ciia lang que. Cai ngheo cu lang le thdm sau vao mgi nilm vui, nli buon, vao con nguai canh vat, cho din ca phong tuc tap quan. Cai ngheo cu nli tilp tu dai nay sang dai khac cang ngay cang xac xa, cang tham hai han. Ban ngheo thuang nhau va "the tdt" cho din giai han culi cung cua cuoc sing "din tdi dam cuai mai ra di. Ven ven chi cd sdu nguai, cd nha gai nha trai, ...Ddn khdng chiu mac cdi do dai cua bd me chdng dua, thanh thu lai chinh bd khodc cdi do do tren vai. Ddn mac nhung cdi do vdi ngay thuang thanh nghia Id mot cdi qudn cdng cdc xdng va dup nhung miing vdi cd that to, mot cdi do canh ndu bac phich vd cung vd nhiiu chd Idm, mot ben tay rdch qua da xe cut gdn din ndch. Nd xut xit khd di ben canh me chdng Chu ri ddt dua em Ian cua Ddn. Cdn thdng be thi dng bd cong Cd bon di lui thui trong suang lanh va bong tdi cua mot gia dinh xam lang ddt diu nhau di tim chd ngu" [13; tr.212]. That it co nhung trang sach noi vl cai ngheo vai n§i xot xa thuang cam va chan thuc din thi. Nam Cao thilt tha yeu qui cai lang que cua minh, yeu qui nhung nguai dan ngheo cdn cu chiu dung bam chat idy manh ddt que huang va gdn bo vai nhau bdng mot tinh thuang yeu bin vung. Vai ngoi biit sinh dong, Nam Cao da dung lai nhiiu buc tranh chan thuc ciia ca lang que dang vat va trong can dau ciia mot thai ki lich su khlc liet. Hay giu Idy nhirng truyln thing tit dep ciia que huang va nhung phong tuc tap quan lanh manh lau dai dang bj huy hoai, tan pha. Va xot xa han ca nhu mot tiing keu cuu la hay giu lay nhan phdm ciia nhirng nguai lao dong bi de dga do va".

~

"

Qua "Mot ddm cuai" Nam Cao muln len tiing keu ggi nguai phai ve tre em va thi hien tam trang dau xot khong ding tinh truac mot dam cuai cua mot em be dang tuli hon nhien, tam hln trong sang lai phai dam nhiem cong viec ciia nguai Ian, phai ra sue doi mat vai nhirng lo toan trong bin phan lam vo, lam dau. Xa hoi thai nay khong chi co Dan, ma con nhiiu tre em nira phai sing than phan toi doi, nhung dua be nay phai lam nhung viec nang nhgc, nhung cong viec vugt qua sue cua chiing. Lam viec qua trau ngua thi ma chiing nao da dugc yen than. Luon bj mdng chui, no nhung tran don nhung lai doi nhung bua an. Cuoc dai chiing, tuang lai cung rli se ra sao? Chdc rli QVTU. x x ~ x TT— "~62 GVHD: Tang Tan Loc SVTH: Tran Quoc Huy

°

Gid tri hien thirc vd md tri nhnn An0 ,ronv „w„ „„•„ cim Nnm Cnn cung se nhu cha me chung. Din ph4i di lay chdng dl tru np, dl kiim tiin giup bd dl chay ddi, dupe no du hay lai phai chm ddi khd nhuc nha nhu nhirng dua tre khac trong xa hoi bay gia.

C4u chuyen "Mdt ddm cudi" kit thuc mpt cich lanh lung, budn tiii Bm xiic ddng den nhung phfa sau kin trong tam hdn ngudi dpc. Chu dl cua c3u chuyen gifa di binh thudng nhu trong ddi sdng hang ngay, cdt truyen nhu mdt net ve dan sa nhirng Bi cd sue bieu hien rat dam. Thinh cdng cua Nam Cao li ddo. Cudc ddi cua Dan tir tim be da phi, chiu khd cue, Dfa thilu thdn vi khit khao tinh thuang cha me. Xa hdi bit cdng da cuop g,at het tinh thuang thieng lieng nhlt cua tudi tre. Dim cudi Din diin ra trong khong khi am tham Bng le nhu mia mai, gilu cot cudc dd vdn lanh nhat tfa nhin Y nghia va sue ngfa vang cua cau chuyen khdng bd hep trong pham vi mdt gia dinh hay mpt ha. nhfa vat. Nd vupt ra ngoai khudn khd nhd be dd, gin vio cudc sdng chung vi de len nhung nguyen tac cua su khii quit rpng Idn. Dd Bqua trinh ngudi ndng dfa din b, ban cung hda dien ra hfag ngay, hlng gid dkhlp mpi noi, dudi moi hinh thirc quylt het nhat cua cudc dau tranh giai dp giua ndng dfa vi dja chu din nhung hinh thuc dien ra mdt each am tham tudng nhu biet lap, nhung thuc tl vln nam trong cai guong may chung ciia che dp thuc dan phong kiln.

Tinh nhan dao trong truyen ngln cua Nam Cao cdn thi hien dthii dd tran trong cua Nam Cao ddi vdi ngudi phu nu. Nam Cao cd nhiiu truyen viit vl ngudi phu nu nhu- D, Hao", "OHiin",... tran trpng phu nu li mdt net dep trong dao li truyln thdng cua tha van Viet Nam, qua nhirng tic phlm vfa chuang ly phfa fah len mdt tinh thin nhfa van. Day cung li mdt td chit dl gin chat truyen ngln cua Nam Cao vdi ddng sudi trong lanh va ndng am cua dfa tdc Viet Nam, nhung tic phlm ly thi hien tinh thin nhfa dao cao ci. Mdi tie phlm vfa hpc di vio cdi nhd, coi suy tudng cua ban doc thiet nghi, khdng the thieu nhfa to ca bin do.

Ngudi phu nu m4 Nam Cao phfa anh trong truyen ngln cua dng 14 ngudi bi uc hilp nhieu nhat, chju sd phan him hiu nhlt trong xa hdi.- "Thdnphdn ho la thdn phdn nd le luon bi chd dap thd bao, bdt cdng, cd khi Id npn nhdn khdn khd ciia nhiing ki md ho tha phung, nhung thdng chdng vu phu, tham an udng hanh ha va con mdt cdch dd man "[24; tr.55]. Dd 14 cudc ddi cua di H4o trong truyen ngln cung ten cua Nam Cao Truyen ke ve mpt cudc ddi cua di Hao lang le keo dai qua nhung thang ngiy nhin nhuc cam ch.u cua di Hio, ci mpt cupc ddi gin nhu im lang ma lui din di vi nhfa vat khdng sao cudng lai dupe hay khdng dam cudng. Tir dd thi hien cich nhin thdng cam cua Nam Cao dd, vdi di Hfa va nhirng ngudi cd nhirng cfah ddi den dui nhu di: "chao di' Di Hao khdc. Di khdc nirc nd, khdc nde lin, khdc nhu ngudi ta thd. Di khdc ra nude 63 GVHD: Tang Tin Lpc

'

svth- T' n * o bV1H: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dan tronv trmen nvAn run Nnm r„n mat. Nhung dd vdi phi nude mdt lam gi nhiiu din thi. Vi di cdn phdi khdc nhiiu han thi, khi hdn chdn, chui, bd di md di, bd di ba va, dm dau, di di tim vdo rupu. Trach lam gi hdn, cdi con ngudi bdt budc phdi tan nhdn dy? "(Di Hao). Di Hao sinh ra da khd va khi cd chdng nhirng tudng da yen bl gia thit thi lai cang khd khfa han. Cii nhu the cudc ddi cu triin mien trong ndi ca cue. Di ludn tim cich niu giu Bi ngudi chdng lam vfa canh choi bdi hu hdng nhung cung that tham thuang khi sire chdng da cua mpt tam hdn luang thien thudng khdng ngfa chfa ndi cfa benh Ian nhanh nhu mdt qui lu§t phii phing cua xa hoi. Vi rdi hp trd tha„h nhirng nan nhfa true tilp cua chinh nhirng ten dan dng hung du vdn Bngudi than thudc ciia hp.

Co thi ndi cudc ddi di Hfa Bmdt chudi dii nhung cay ding thua thiet, tudng nhu cd mdt ket thuc nio dd tdt dep han nhung kit thuc truyen niy, Nam Cao viit: "Di Hao cdn chdt rang lai di khdi phdi khdc, nhung cu khdc. Horn sau hdn ra di khdng biit di ddu. Di Hdo ngac nhien rdi tuc tdi. Sau cung di cung nhdn nai. Phdi, nhdn nai Id han- neu hdn cu anhd thi cung thi Cudc sdng tdi nghiep vd li nhu thi vdn cu tdn tai treu ngudi, Idm ngudi suy nghi" (Di Hdo).

Vdi Nam Cao, nhirng ngudi phu nu nhu di H4o Bnhung ngudi ngheo khd nhung g,fa cd ve tam hdn, dd Btinh thin cln cu chju dung, tinh cfa, thuang yeu cham sdc chdng con, tam long nhfa hau vdi cudc ddi. Nhirng phlm chit ly khdng thi nio tim thay dbpn nhi giau cd trong xa hdi luc bly gid. Nhirng con ngudi hiin Bnh chfa that do dd dang le ra hp vui tuai hanh phiic, dupe xa hdi trpng dung. Nhung khdng, hp khdng cd nhung giay phut hanh phuc, vui ve, hp khdng dupe hudng quyin tdi thilu dl lam ngudi. Hp phai hlng ngay, hlng gid ddi dlu vdi nhung khd khfa vdn cd cua xa hdi thuc dfa phong kiln gay ra. Cudc sdng cua hp Bmdt chudi ngiy ludn xim xh khdng tuang Bi tuai sing.

Nhung ngudi nhu di Hio, bi cii DI, L3o Hac, Din... 14 nhirng con ngudi thlp cd be mieng, nhan nhuc chju dung. Hp khdng d4m va khdng cd kha nang chdng tra, phfa ung lai. Ben canh do cdn cd mdt bd phfa nong dan khi bj ap buc ciing cue, bi si nhuc tdi te, hp da vung len chdng ddi blng con dudng luu manh hda, tir bd long tu trong va nhfa pham cua minh. Dd Bnhirng Chi Pheo, Cu Ld, Nam Thp, Binh Chuc,..'. trong dd cd the ndi din Chi Pheo Bhinh anh tieu biiu nhlt cho bd phan ndng dan nay. Qua "Chi Pheo" ta thly ngoi but cua Nam Cao dudng nhu lanh lung, bam bd nhung thuc chit dang sau cau chu 14 mdt tim long ciia nhi vfa. Tim long cua Nam Cao ddi vdi nhfa dfa ciia dng Brlt Idn bao trum lay cudc ddi hp.

"

"Chi Pheo" 14 thien truyen ngln ndi vl nhan vat cung ten Chi Pheo, mot thang cung hon ca dfa ciing dBng Vu Dai, da bj Ba Kiln cho di hi tir khi cdn Banh canh svm- t * r, - o " 64 GVHD: T3ng Tin Lpc sv TH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhan dao trnnv »W„ „^„ cua Nnm Cnn diin hiin Bnh, luc luang. Sau mdt thai gian di tu vl, Chi Pheo hofa tofa thay ddi Hln tra nen xa la vdi tat ca mpi ngudi. Trong mlt ngudi dfa lfag Vu Dai, Chi Pheo da biin thanh con qui du. Su tha hda 14 su chdng ddi cua mdt ngudi ndng dfa bin cung trudc su de nen, si nhuc tfa te cua bpn thdng trj. Nhung Chi Pheo khdng hln da hofa tofa mat ca tinh ngudi. Trong con ngudi Chi Pheo vln cdn cai khao khat duoc sdng luang thien. Ch, Pheo van ludn ma udc cd duac gia dinh binh dj di, ngheo khd. Nhung cii x3 ho. phong kien tfa bao dd da tfa nhin dap tit mpi hi vpng, udc mo cua Chi Pheo Chung khdng cho Chi Pheo dupe sdng cudc sdng cua mdt con ngudi ma phai sdng cuoc sdng cua mdt con qui du. Cd nhu thi thi Chi Pheo mdi cd thi Bcdng cu mdt ten tay sa, dfa luc cho chung. Chi Pheo mudn vung len ddi quyin sdng, nhung mdt'each vo ythue lai trd thfah "day td tay chdn" cho bpn thdng tri. Chi Pheo ma udc duac cung Th, Nd gay dung gia dinh hanh phuc binh dj, nhung trong cai x3 hdi dd Bm gi con ngua. duac sdng hanh phuc. Nhu thi, mudn dupe sdng thi Chi Pheo lai phai sdng cupc song cua mdt con qui du, phai rach nat bp mat cua minh, phii tir bd ca nhan phlm cua minh. Vi hien tuong Chi Pheo khdng phai li hien tupng ci biet trong xa hdi do.

Cimg vdi Chi Pheo, nhiiu nhfa v$t cung binh khfa (Binh Tu, Nam Tho,..) Bnhung con ngudi dang thuang, nhirng con ngudi duac Nam Cao dinh tang cho nhiiu tinh c4m uu a,. Yeu thuong nhirng ngudi ndng dfa ngheo, thdng cam vdi ho, tran trong ho ddng thai Nam Cao cung thay duoc nguyen nhfa da dly ngudi ndng dfa vl cudc sdng khdn kho cua ngudi ndng dfa, vl nhirng dau khd cua con ngudi chinh 14 nhirng trang viit td cao manh me giai cap thdng trj, nhung ten dja chi. tin ac da true tilp hay gifa tilp gay ra dau khd cho ndng dfa. Dpc nhirng truyen ngln cua Nam Cao viit vl ndng thdn ta luon thay hai ting ldp, hai giai dp ddi nghjch nhau, mdt ben 14 ddng dio nhung ngudi nong dan ngheo khd vi mpt ben li giai dp thdng trj phong kiln de dlu cdi cd, tic oai tac oai tren dau dan lanh.

Chi Pheo cung nhu nhiiu nhfa vt ciia Nam Cao, cd nhung nguyen mlu ciia cudc da... Nhung nhi vfa khdng mieu ti nhirng con ngudi ci thi, m4 vuon tdi mdt hien tuang cd tinh phd bien cua xa hdi: mdt bd phan ndng dan bj x3 hdi thuc dfa phong kiln xo day den budc dudng cimg, phin ung lilu linh, cue doan. Hien tuang xa hdi bit cdng trong cudc sdng duang thai duac Nam Cao thi hien trong truyen ngln dac sic "Chi Pheo". Qua "Chi Pheo" Nam Cao da phfa anh hien thuc, vi dfa vio tie phlm cua minh ndi niem day dut tdi dau ddn trudc tinh cinh con ngudi bi tha hda, bi huy hoai nhan cich, nhan pham trong hoin canh xa hdi ngpt ngat, tdi tam... Nam Cao da len fa to cao gay gat cac the luc gay dau khd, Bm tha hda, huy hoai nhfa each nhan phlm con nguai. Ngudi dpc sau khi dpc "ChiPheo" vln se cdn am anh khdn ngudi vl bi kich 65 GVHD: Tang Tin Lpc

"

svth- t » r, ' o 5>V TH: Tran Quoc Huy

l

Gid tri hien thuc vd md tri nhnn dao trnne tr,n,in npdn run Nnm Cnn cua mdt con ngudi tir chii quyin Bm ngudi. "Con ngudi sinh ra di lam ngudi, nghia la dupe sdng bang nhiing du dmh, udc ma, tinh cam xac dinh ban chd, cua ngudi khdc vdi cua con vd,. Nhung ddi kho nd bi tir chdi cdi quyin sdng chinh ddng dd Nd la nguai nhung khdng duac lam ngudi, nd Id mdt thdn xdc gidng ngudi, biit an udng nhu ngua,, co mpt bd mat nhu ngudi, nhung tdt cd cu chi, lai ndi, thdi dp cua nd diu khdng phai la ciia con ngudi, nghia Id khdng chua dung nhung tinh chdt nhdn loai" 119- ' tr.137] Nam Cao da gpi len trong long ngudi dpc bao ndi thuang cam chfa thfah sau sic do. vd. thfa phfa khdn khd cua ngudi ndng dfa bj chi dp thuc dan phong kiln cudp mat hnh hdn va hinh hai ciia mpt con ngudi. Cd gi ding thuang han cinh Chi Pheo tinh day trong tup lieu trong tup llu giua mpt budi sdm mai va ythuc duac su cd dan yeu dud. ciia minh trudc sir tfa fa, cam nhan dupe tinh yeu cudc sdng, thu tinh cam tuong chirng mai mai mlt rdi? cd gi dang thuang han tiing thet phln ult "ai cho tao luang thiin? "vi hinh ddng cudi cung tieu diet ke thi. vi tu huy mang sdng ciia minh Ca. dau ddn cua Chi Pheo mang mdt sic thii bj hinh ha, thi nhu chi Dau (Tdt Den) dau ddn vi su thieu thdn v4t chit, din din bj hanh ha, thi Chi Pheo dau ddn vi bi xa hdi bi che dp bat cdng cudp di ca nhan hinh lln nhfa tinh. Cd ndi dau khd nfa blng ndi khd cua mot con ngudi mudn sdng Bm ngudi, mpt kiip ngudi luong thien binh thudng mi khong dupe? Chi Pheo mudn vuon len, nhung cing ngiy cfag bj nhin sau them xudng vung bun tdi Idi. Trong bin chit con ngudi Chi Pheo dudng nhu thlp thoang bong dang ciia nhirng dire tinh rlt thuln phie cua mpt ngudi ndng dfa hiin linh. Ngay khi Ch. Pheo da trd thirm "con qui du cua lang Vu Dai". V4 dudng nhu hinh 4„h anh canh dien cuoc cay thue da tirng udc ma mdt cupc sdng luang thien: vp det vai, khi gia thi co dam ba sfa rudng... vln tang In ben trong mdt con ngudi triin mien trong say sua va dap pha. Ta thay Chi Pheo dang mon men di tren bd vuc thlm chenh venh mon mem d. theo spi day mong manh tdi cudc ddi v4 ben dudi 14 vuc thlm tdi Idi Vdi Chi Pheo, Nam Cao da day sdng day mdt khia canh cua xa hdi Viet Nam qua hien thuc d mpt lang que day nhung mau thuin git gao ngay trong h4„g ngu cudng hfa, dia'chu dpc ac. Chung bien nhirng ngudi luang thien trd thfah vu khi dl diet tru lln nhau Trong truong hop n4y, Chi Pheo da trd th4nh mpt nan nhfa ding thuong.

Gii tri ndi bat cua thien truyen li tim long yeu thuang trin trpng cua Nam Cao ddi va, nhung con ngudi cung khd. Nhi vfa da di sfa vao ndi tam nhfa vat, phit hien vi khang dinh nhfa pham ciia Chi Pheo ngay khi nhfa vat niy bj chi dd thuc dfa phong kien cd tinh cudp di nhan hinh lln nhfa tinh, khi cd diiu kien la ngon lua luang tri ly

GVHD: Ting Tin Lpc

66"

SVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dan trnng truvin nvAn cua Nam Cnn am i chiy trong day sau tam hdn cua nhirng ngudi ciing khd ly vln bung len thilt tha va manh me.

Suy cho ciing cii nhin cua Nam Cao ddi vdi nhfa vat Chi Pheo li cii nhin cd chilu sau. Chung ta thly ring Chi Pheo nhu vay nhung khdng phii mpi ythuc lam ngudi da mat han. Nd lai bj dim xudng trong chd sau thlm cua tam hdn nhung khdng phai khdng cd nhirng luc nd trdi day. Trong can say, cd khi Chi Pheo vln thoing thly cii them khit mudn bao thi, nhung bao thi, ai vi tai sao m4 bio thi, thi ykhdng biit "phdi, hdn phdi di bao thii, bao thii vdo bdt cu ai. Hdn phdi vdo mdt nhd nao do mdi duac, bdt cu nhd nao. Hdn re vdo bdt cu ngo nao md hdn gap di dap phd, ddt nhd...." Cii lln mi y thuc lim ngudi biing day manh liet nhlt li khi Chi Pheo tilp xiic vdi Thi Nd. Thj Nd khdng phii li da khai day bin nang sinh vat dga din ong Chi Pheo thuc day. Lln dlu tien sau bao nhieu nam, Chi Pheo mdi lai dupe nghe tiing chim hot vui ve, tiing cudi ndi cua ngudi di chp vl, tiing huyen thuyen chai go mii cheo dudi ca. Nhirng am thanh quen thudc trong cudc sdng lao dong xung quanh ly hdm nio Bi khdng cd, nhung hdm nay bdng vang ddng sfa xa trong long Chi Pheo nhu li tiing gpi thilt tha cua cudc sdng. Chi Pheo dupe fa chfa hinh cua Thj Nd, v4 bdng nhan ra chio hinh rlt ngon. Huong vj cua chio hinh hay huong vj cua tinh yeu thuang chfa thinh, cim ddng cua hanh phiic giin dj mi thlm thia, lln dlu tien Chi Pheo dupe hudng. Lln dlu tien Chi Pheo mdi trd lai 14 minh, anh rung rung v4 ben len khi trd vl vdi cudc sdng con ngudi Anh tha thiet trd lai vdi xa hpi loai ngudi, anh "them luang Mm, mudn lam hda vdi mpi ngudi biit bao ». Long yeu thuang, cii tinh ngudi cim ddng da Bm thuc day trong Chi Pheo phfa sau kin nhlt trong tam hdn, cai bin chit dep de ciia ngudi ndng dfa lao dong bj che lap. Thj Nd da md cho Chi Pheo mdt con dudng hi vpng "Thi ed thi sdng yin on vdi hdn thi sao ngudi khdc lai khdng thi dupe. Hp dd thdy rang cung khdng thi lam hai duac ai duac. Hp se nhdn hdn vdo cdi xa hdi bdng phang, thdn Men ciia nhiing nguai luang Men "(Chi Pheo). Bay gid yda ngoii bdn muai tudi rdi. Yda trii qua mpt cupc ddi "chju dung biit bao nhiiu Id chdt dpc, day dpa cue nhpc"nhung khi khong duac mpi ngudi chip nhfa, con dudng trd Bi Bm ngudi da bj chfa dung do ba cd Thj Nd khdng cho phep chfa ba "ddm ddu di Idy mpt thang.... chi cd cdi nghi rach mat an va". Mpi ngudi da quen coi Chi Pheo nhu mpt con vat v4 khdng cdng nhfa anh la con ngudi Bu rdi. Thi 14 Chi Pheo lai roi vfa mdt bi kjch tam hdn dau ddn, bi kich cua mpt con ngudi bj cu tuyet khdng dupe Bm ngudi. Chi Pheo udng rupu v4 "dm mat khdc rung rue". Anh lai x4ch dao di v4 nhu mpi lln, vira di vira chui. Nam Cao khi mieu BChi Pheo da tao nen nhirng tinh hudng cln thilt dl cho tinh each nhan vat dupe phit trien trpn ven. Nam Cao khdng chi dirng lai dchd mieu t4 mdt ke luu manh. Cai y SVTH: Trln Qudc Huy ~ GVHD: Tang Tin Loc

Gid tri hien thuc vd mn trj nhan Ann trpng truven n?An ciia Nam Cnn nghia sau sic dday Bdng da pha bd cai ldp bl ngo4i dl cho mpi ngudi thly dupe cai sau kinh ben trong. Cai con ngudi dtrong ke luu manh, Chi Pheo da cd nhirng thai gian dai say triin mien vd tan din ndi khdng nhd ra ring minh cd dtren ddi, nhung luc cd rupu lai khdng Bm cho ysay dupe mac dii lln n4y ycd tinh udng cho that say... Th§t ra luc vie dao di Chi Pheo djnh bung gilt Thi Nd mi lai xong thing din nh4 Bi Kien. Trudc Bi Kiln, ke dai dien cho ting ldp thdng trj d ndng thdn, dai dien cho nhung the lire da dudi yra khdi cupc sdng binh thudng, Chi Pheo da ndi cau "tao mudn lam ngudi luang Men.... ai cho tao luang thwn? tao khdng thi lam ngudi luang thiin niia.... "chi cd each 14 Chi Pheo gilt ke thii khong cho minh dupe sdng luang thien v4 Chi Pheo ciing tu dim chit minh vi khdng tim ra dudng song.

Thdng qua sd phfa Chi Pheo, Nam Cao da phfa anh mpt each sau sic hien thuc xa hpi Viet Nam vdi thuc trang ddi sdng ngudi ndng dan dnhung nam den tdi ngdt ngac nhat. Dpc nhirng tic phlm, nglm nghi sau hon ve cudc ddi, sd phfa nhfa vat cua Nam Cao, chiing ta mdi thlu hiiu dupe tim long nhfa dao rlt muc sau sic vi Idn lao cua dng. Ndi dung nhfa dao ciia tic phlm "ChiPheo" mang tinh trilt li cao. Nd da dat ra mpt vfa de ndng cua xa hdi, buc xuc dd Btinh trang nhan tinh con ngudi dang bi cha dap, bi bien chat. Sd phan dau khd ciia Chi Pheo khdng phai Bca biet vi su biin chit tha hda cua Chi 14 do xa hdi thuc dan phong kiln gay nen.

Hinh 4nh Bng que cimg vdi nhung ngudi nong dfa ngheo khd, khdn khd dque huang Nam Cao 14 hinh 4nh cu trd di trd lai trong nhung trang viit vl ndng thdn cua dng. Du djnh m4 Nam Cao hlng Ip uv4 da mang theo Va0 cdi vlnh hlng Bvln viit vl que huang cua minh. Khi viit vl ndng thdn, Nam Cao chu ydac bipt din nhung sd phan ca eye, him hiu, chu yv4 quan tam sau sic den nhung ngudi ndng thdn ngheo kho. Nh4 vfa danh nhiiu tinh c4m yeu thuang tran trpng. Ddi vdi nhung nhfa vat cua minh nhu: Chi Pheo, Lao Hac, di H4o, cii Din,... nhi vfa nhu cd sir thdng cim va se chia vdi hp. 6nhirng con ngudi ngheo khd bin ciing dd, nhi vfa nhin thly dhp nhirng due tinh cao qui, nhin vfa diim sing trong tam hdn hp. Nam Cao di sau vio nhirng ngd ng4ch sfa kin trong tam hdn hp dl tir dd thly dupe du sdng trong hoan cfah bin ciing tirng thieu nhung hp vln cd giu nhfa phlm va danh du ciia minh.

Ndi chung, qua nhirng truyen ngln viit vl dl tii ddi sdng ndng dan, Nam Cao da tii hifn Bi mdt each sinh ddng biic tranh lfag que vi cudc sdng cua ngudi nong dfa. Qua nhiing sd phfa bi kjch ciia ngudi ndng dan, Nam Cao da len tiing td cfa xa hdi da bdc lpt chi dap len con ngudi, dly con ngudi din budc dudng ciing khdng Idi thoit. Ddng thai qua dd nhi vfa thi hien thii dp ddng cam cua minh ddi vdi nhiing ngudi ndng dan ngheo khd.

GVHD: Tang Tin Lpc

68

SVTH: Trln Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd gid tri nhdn dan trong tru.™ „„An cUa Nnm Cnn

3.3. NHAN DAO BIEU HIEN dDE TAI NGlTCXl TRI THlTC TIEU TU SAN

3.3.1. Bieu hien sy hoai bao tieu tan

Cii nhfa bfa cua Nam Cao li hudng ngoi but cua minh vio con ngudi ddng loai Ong viet ve cudc ddi binh thudng te nhat, cudc sdng thira nhung ludn khat khao mdt cupc song tdt dep hon, huu ich han. Viit vl sd phan, nhung cudc ddi nhu thi ta thly long tac g,a gan gui vdi mpi ngudi, tam hdn dng bao la qui Ong da thlu hiiu va thdng cam vd, nhirng cfah ddi tdi tam, tu dong, bin cung khdng Idi thoit cua ting ldp ndng dan cung nhu dfa ngheo thinh thj. Mieu ta nhirng ngudi ndng dfa ngheo, su sdng co cue tung thieu cua hp Nam Cao nhu mudn ddi chilu lim rd them hoin cinh mudn phln kho khfa cua tang ldp tri thuc tiiu ,u sin vdi hpc vln va hiiu biit cang Bm cho ho cd y thuc sfa sfa hon vebi kich "Sdng mdn". Bi kjch eua nhirng ngudi mudn sdng mdt ddi song xung ding, cd ich... nhung rdt cudc chlng lim dupe viec gi, phii keo le'eude song te nhat ding xau hd tu ngay nay sang ngay khac. Cupc sdng cua ho din din "mdc len, ndt, muc ra"vd ho se chi, md chua duac Idm duacgi "chit md chua sdng"

Trong trfa luu vfa hoc hien thuc phe phfa hinh anh tri thuc Viet Nam duac dung len va, net chan thuc, tinh ,1. Din vdi nhirng nhfa vat tri thuc trong truyen ngln Nam Cao la den vdi nhirng nghiet nga vl Bm hdn. Ho bj anh hudng cua nhung bi kich ddi thuong, bien ddng tat yiu cua xa hdi. Bi kjch trong cudc ddi cua ngudi tri thuc 14 diiu thuang xuyen x4y ra. Hp cung ed ma udc 14 Bm mdt diiu gi dd Idn Bo, ,h! nhung ngheo tung, hien thue cudc sdng da de bep nhirng ytudng cua hp. Nam Cao da nhin sau vao tam hdn cua hp, thly dupe ndi khd trong tam hdn hp tir dd dng da cam thdng chia se vo, hp. The nhung, c4i ngheo vln 14 diiu hien thuc hiin nhien cir theo dudi cupc dd. hp. Nam Cao da nhin xuyen thlu nhan vat. Ong da diin ti suy nghT din dat ben trong suy nghi cua ngudi tri thuc trong cudc sdng tu tung, chat hep. Thfah cdng cua Nam Cao khdng phai 14 su nglu nhien xay ra mi thinh cdng ly Bkit qui cua mdt qua tnnh sfag tao cd phuong phip dung din, khdng thi hien ddi sdng mdt cich dan gian cua nhan vat. Nam Cao da cho ta thly cudc sdng ngdt ngat cua ting ldp tri thuc tieu tu sin luc bay gid da ddn hp vao chan tudng cua sir bl tic.

Nhfa vat tri thuc tiiu tu sfa trong sfag tfa ciia Nam Cao Bnhirng nhfa vat cd dien mao, co ca tinh manh me, hp cd nhung net khic hln nhiiu nhfa vat tri thuc cua nhung nha vfa khac. Nhfa vat tri thuc tiiu tu sfa ludn trln trd vdi nghi nghiep, Idi sdng cua minh. Hp khdng thda hiep vdi hoin canh hien tai. Hp phi, nhan nd vi vuon tdi ddi sdng khac tot dep han, phe phin minh mdt each gay git. Hp nhan thly cudc ddi li cudc ddi

GVHD: Tang Tan Lpc

"

~

SVTH: Trln Qudc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhn„ dan trnna truyen nrin run Nnm r„„ thira cho nen hp mudn ddi cudc sdng thuc tai. Nhiiu nhfa vat tri thirc tiiu tu sfa ciia Nam Cao xuat than tir nhirng cupc ddi ngheo khd va hp cung chju dung sudt canh ddi khd. Trong ranh gidi giua ke gifa v4 ngudi ngheo hp ludn dung vl phia ngudi ngheo Hp cam ghet sir bat cong vi trong quan niem, hp tha thilt vdi le sdng cdng blng va trong thuc te hp dl xiic ddng trudc nhung hanh ddng nguoc dai, diy doa con ngudi Thdng qua nhfa vat "Hd", Nam cao da cho ta thly rd nhirng diiu dd. Md dlu truyen ngan "Ddi thira", Nam cao diin ta cupc ddi cua mdt vfa si Hd. Hd li mdt ngudi trung thuc, yeu thuang v? con, anh da "cui xudng ndi dau cua tu. Hd da cudi xudng vd dua mat ban tay cam lay ban tay mim cua tir giua lite tir dau ddn khdng ba bin ". vi "Hd da nuoi Tir, nuoi me gid con dai cho Tir". Ben canh do, Hp cdn Bngudi dm but cd suy nghi rat nghiem tuc vl nghi nghiep. Hd sin sfag hiin ca ddi cho nghi vfa- "ddi ret khdng cd nghia li gi ddi vdi mdt ga tri say mi li tudng. Long hdn dep. Ddu han mang mdt hoai bao Idn". Ddi vdi Hd: "nghi thudt la td, cd, ngoai nghi thudt khdng con gi dang quan tdm nua". Hd rlt say me vdi nghi van vi vdi nilm say me ly anh khong cdn gidi han nio trong udc ma, theo Hd thi mdt quyin tiiu thuyit cd gii tri pha,: "mdt tdc phdm chung cho mpi nhd. No ca tung long thuang, tinh bdc di, su cdng binh... no lam cho ngudi gdn ngudi han... ", day li li tudng nghe thuat tiin bd vi nhfa dao cua Hd. The nhung khi vIp phai "nhiing ban rdn tep nhep vd nghia li" mi Hd hit sue khinh ghet, da pha vd tan Bnh udc ma ciia Hp, anh vln viit nhung khdng phai viit nhirng gi Idn lao mi viit dl kiim tiin nuoi vo con, anh viit "toan nhung cdi vd vi nhat nheo, gai nhiing tinh cam rdt nhe, rdt ndng, diin mpt vdi ythdng thudng quay lodng trong mpi thu van bdngphdng vd qua udiddi". Hd dau dan vd cimg vi cay ding nhfa ra minh li ke vd ich, mdt "ngudi thira ". Anh ludn ludn sdng trong tinh trang bi kich vi khong cd each gi gd ra dupe. Dd Bbi kjch cua mdt con ngudi khdng duac Bm nhirng dieu hp mudn vi phai Bm nhirng diiu ma hp khdng mudn. Hp da hi sinh su nghiep nghe thuat de By tinh thuang - mot thu hi sinh qua Idn ddi vdi anh. Thi nhung, anh van cu vi pham nguyen tic tinh thuang vi gfah nang vp con thudng xuyen pha vd thu thai eua tim hdn vi keo giat Hd trd vl vdi thuc tai dang nguyln rua. Hd dien len, cdc can, thd bao, gay bao dau khd cho ngudi vp rlt yeu thuang chdng vi cung khdng kern phan kho so.

Nam Cao da thi hien rlt thfah cdng diin biin npi tam phuc tap cua nhfa vat Hd Co le thuang vo con Hd mdi Bmdi Iran trd cudc sdng, sa minh khdng du sue dam bio hanh phuc cho gia dinh. Dd Bmot thuc tl vi chinh thuc tl dd da biin nhirng trfa trd cua nhfa vat Hd thinh nhirng hinh ddng thd bao, bit cln. Hd tirng nghi "phdi biit de biit tdn nhdn di sdng cho manh me". Song, ban thfa Hd Bmdt con ngudi cd long 70 GVHD: Tang Tin Lpc

"

- , „

:VTt),T, sVTH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd mn tri nhnn Ann (

ntv,„ „oA„ „.„ A,,_ „__

nhan dao, cd ythuc trach nhiem vi ,ua„g tim nen nd ludn thdi thuc Hd phii li mdt ke ma^h va. ynghia: "ke mpnh khdng phdi Id ke gidm dpp lin vai ngudi khdc di thda Z£lT :mnh chinh ia"gipd~aki khdc trin m- mM- »«»^ day dut ve np, tam cua Hp mang dim miu sic bi quan vi cung xult phit tir dd mi Hd Pha. g,a. khuay bang cic thd vui vln vo, dl cho "cdi todn ndng bimg ngudi bdt divd trut nh? dupe nhieu udt hdn". Va khi tit ca da dju di thi cupc ddi cdn cai nghia nfa ::re;;:ck qudn ^Anh say- - *«> - —- vnfb— °" niUChi n8fa '^ m0t kh0'"h "** ^ CUC m^™«(cid:127) ^ung cai yng ,a ve cupc da, trong truyen keo dai mii mii khdn cung. Chuyen kit thuc tong mpt bo, sang t,nh tfa nhat cda Hd, ly Bluc sau mdt con say dai, anh cd dip tinh day ma ngam rat k, khudn mat khlc khd nhpt nhat cda vp anh. Nam Cao dirng cI chu acho Hp bat khoe nuc nd de chung td chudi ngiy „ha, nheo vd vi cua nhirng ngudi nhu van s. Hd chua phii di khep Bi. Nd dpng Bi mpt ndi ngam ngui khdng dT^ anh do, cua ra, nhieu eon ngudi bi tit, cfag quln quanh nhu nhan vat Hd. Da bao lln cr;i8onaC^h6ng '" 7 C0" dU6ng ^ ^ ^^ ° - ^ "* " la thay sue mmh yeu di mpt ti. Mdi ,I„ tinh can say Bi cd fa ylm vdi vo hong cho, on nong „a„ hon mpt ti nhung con say tilp dly thi nio cdng gifa ddi, dap phi nhiiu hoa Co the go, "Dai thua" ,i mdt tic phlm cd tinh tir truyen, vi Nam Cao di ndi vl hung kho khan trong cudc sdng, nhiing trfa trd din vat cua mdt ngudi dm but trung ue. Do nhung khdn khd, hue bach cda cudc sdng gia dinh, dd li nhi vfa dly cch, tning, thVc, nghiem tuc, dly hoai bfa nhung cd luc Hp phii chay theo ddng JT Pha- viet cau tha, chay theo thi hiiu ,1m thudng cda dpc gii dl rdi cd Mc phii 2^2 nZT^Xem-T minh "V* ^ ^ ^ * ^ H* ™Vi thd trong ba cunghe gi cung la mdt su bdt luang rdi. Nhungsu cdu thd trong vdn chuang t^ipt lade tiin". Rd ring Nam Cao hay viit tudng nhu chlng cd gi dig dl cho * bfa tam nhung ngam nghi ta cfag khim phUc tinh nhfa dao cao ca cda Nam Cao, tir d d, T^^ ,XOtHM Ch° ^ " ^ nh&n§ "* *<** "*" ^ *** -ng cud do,. Ta thay tac pham cua Nam Cao ludn toat len ynghia nhan sinh rlt dang trfa trpng.

3.3.2. Su- tu- ythuc, khat vong vuan len cua ngudi tri thuc ngheo

Nhin chung, nhfa vat

tri thuc tieu tu sfa trong tic phlm cua Nam Cao ludn dlu tranh vo. hoan cinh vi chinh bin than minh dl vudn tdi anh sang, giu gin gii ,ri nhan

GVHD: Tang Tan Loc

"

r\

SVTH: Tran Qulc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhn„ Aao trnnv /tW), „^„ c{ln Nnm Cnn bfa ngay trong hofa cfah sdng cay nghiet. Nilm tin cua Nam Cao vfa con ngudi khat khao cua Be gia ve mdt cudc sdng luang thien, cao qui... da Bm cho nhirng trang viit cua dng ludn tham dam tinh ngudi vi chan chua chit nhfa vfa. Ciing vdi "Ddi thira" truyen ngfa "Trdngsdng" cung da thi hien dupe tu tudng nhfa dao ciia Nam Cao.

Trong "Trdng sdng", Nam Cao viit vl Diin - mdt nhi giio thit nghiep va cung 14 mpt nh4 vfa mdi vfa nghe. Canh nha Diin cung nhu phln ddng cfa gia dinh tiiu tu sfa khac luc nio cung tung thilu "tdt cd do dac trong nhd chi cd bdn cdi ghi may la cd gid tn ". Hp sdng chui rue trong cfa nhi chat hep. Nhi cd bdn ngudi, hai vp chdng, hai dira nho, mi chi cd mdt chide giudng, gii mi mau ret thi cung dupe chen chut nhau mot ti cang am. Nhung mua nirc cdn gi li ve sinh. Tuy nhien biit lam sao duac, cd ph4i'luc nao con ngudi cung Bm theo dupe yminh, nhlt 14 hp ngheo, hai dira con lai ludn ludn om. Vp chdng Dien chang cd tiin dau m4 mua thudc cho con, d4nh phai chay an tirng bua nhung Dien vfa chua mlt nilm tin v4o cupc sdng, vln say me vdi cii mpng vfa chuang: "dd cd mdt thdi Diin chdm chi dpc sdeh, viit van". Diin nfa nirc mudn trd thanh mpt nha vfa si, Diin nguyen cam chju tit ca, mpi thilu thdn d4y doa m4 nhfa nuoc minh phai chju. Diin vln thudng b4o mdt ngudi ban, nlu cd kiim duac nam dong bac ve nghe vfa. Niem udc mudn, khao khat cua Diin Bchinh dang, khdng gi dang trfah. Cai sai Bm cua anh dday 14 hudng tdi xu hudng nghe thuat vi nghe thuat thoat 1, thuc te. Dien them mudn vuon len mdt cupc sdng gifa sang, sung sudng. Diin muon dung cai dep cua nghe thuat dl che phu cai xlu xa cua cudc sdng hien tai nhu anh trfag da Bm Bt ca trd nen huyln ao, tha mdng. Nhung thuc tl phu phfag cu'a ddi song da khdng cho phep Diin lac budc qua xa du chi 14 trong mdng tudng. Giua khi Dien dang tha tam hdn minh theo nhung udc ma Bng man dd thi nhirng dua con nhd cua Dien hay dm dau lai khdc, vp Diin lai git gong... Ddng suy tudng cua Diin bi dt dirt de chuyen sang mpt chilu hudng khfa dfag ban hon. Diin mudn chay trdn hien thuc nhung Bm sao chay trdn dupe khi chinh bfa than, gia dinh va nhirng ngudi ngheo kho xung quanh dang quan quai vdi biit bao cue khd lim than. Tu nhien trong long Dien trdi day mdt tinh cam thuang con, rdi thuang va va thien truyen duac kit thuc vdi hinh fah tich cue. Diin cam cui viit giua tiing con khdc, tiing va git gong, tiing leo xeo ddi no dfa xdm va ca tiing chui bdi cua mdt ngudi Bng gilng ban dem mlt ga. Trong nhirng Be phlm cua minh, nhlt 14 nhirng tfa phlm viit vl dl tii tiiu tu sin Nam Cao thudng tao dupe mdt sir hip din rieng. Cdt truyen cua Nam Cao thudng rlt dan gifa, nhung tir nhung cfa chuyen binh thudng dd, tfa gii da dl cap duac nhung vfa de cd ynghia xa hdi Idn lao. Chinh vi thi chung ta thly Nam Cao thich trilt li va kha. quit. Dieu d4ng ndi dday 14 nh4 vfa khdng lap lai nhung nguyen li chung chung, 72 GVHD: Tang Tin Lpc

"

svth- t > n ' o aV TH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhan dan trnno truyen nrdn run Nnn, r„n nham chin hay trilt li khd khan trim tupng. Truyen cua Nam Cao thudng rlt tu nhien rat nhuan nhuyen. Nhiiu tic phlm cua nhi vfa nhu cd hai binh dien ndi dung, mdt B ndi dung gfa Hln vdi tinh tilt nhfa vat trong tic phlm, hai li suy nghi cd tim khai quit rpng Idn, vuot khdi nhung diiu mi nhi van thuat lai.

Nam Cao Bnhi vfa nhfa dao, dng ludn nhin ddi mdt cfah thdng cam nen dng hiiu dupe bat ngudn tir dau ma con ngudi cd nhung hinh vi xlu, diiu niy li giii tai sao nhfa vat cua Nam Cao Bm cho ta cam thly thuang nhiiu han 14 gifa. Theo Nam Cao d,eu dfag budn nhlt ddi vdi mdt con ngudi cd hpc, cd ma udc, cd ho4i bfa 14 sdng khong ra sdng, sdng nhu mdt ngudi thira, sdng m4 nhu chit li "Sdng mdn" Sdng khdng phai chi 14 lo sao cho khdi chit ddi, cho minh v4 vp con minh cd cam fa io mac, ma Bde Bm mdt cai gi dep de han nhiiu, cao qui hon nhiiu. Mdi ngudi sdng pha, Bm the nio de phit triin din tan dp nhung kha nang cua loai ngudi chua dung trong minh, phai gdp sue vao cdng cudc tiin bp chung. "Chu khdngphdi sdng co qudp vao minh,_ sdng mdt cdch qua uloai vdt chdng cdn biit viec gi ngoai edi viic kiim thirc an de vdo da day "("Sdng mdn"). _Diin trong "Nude mdt" cung vay, anh da hdi han sau khi da tim thly nguyen nhan no. buc bdi vd li cua minh. Su ngheo khd, np nin da tir lau nim trong gia dinh anh, gay nen nhirng va cham vi thuang tdn trong tinh cim va chdng, cha con. Gia dinh cai td am cua con ngudi tieu tu sin da trd thinh mdt ginh nang. Lo cho va, cho con Diin pha, tan tien, tinh tofa tirng ddng mdt. Sau mdt ngay dly lo ling, buc nhoc, vl „h4 Dien la. bj vp dai nghien. Diin "thdy minh khd qua, khd nhu mdt con chd vay" vi trong mdt luc vd ly gifa vp, gifa con, Diin da "nghi din cd nhdn vd mudn diphdt md, nai nao sdng cho minh, dua nao chit mat bdy". Nhung khdng, va Diin li mdt phu nu tot, g,iu due hi sinh cho chdng con; chj cd thi nhjn fa, nhjn mat nhung khdng cam tam nhin con dm khdng cd thudc. Hai dua con Diin Bnhung dua tie tdi nghiep. Sdng trong canh thieu thdn, chiing hay dm dau. Con be Huong cdn nhd tudi nhung da hay khdc vung, thudng hay cd nen tiing khdc khdng cho mpi ngudi biit. Sau nhung gid phut nong nay vdi vp con, binh tam lai, Diin thly long minh trfa ngfa hdi han dau thuang. Va bay gid: "Trong long hdn chi cdn lai su xdt thuang. Hdn thuang va, thuang con thuang tdt cd nhiing ngudi phdi khd dau. Long hdn thiit tha rudm lin mudn yuan ra di dm dp lay mpi ngudi". That vay, khdng phai chi dgia dinh Diin ma dnhiiu gia dinh khfa, cudc sdng khd khan, chat vat da gay nhiiu va cham Bm tdn thuong din tinh cam giua vp chdng ,cha me, con cii, anh em. Ngudi ta khdng tim ra nguyen nhfa cua su khd cue, ngudi ta khdng oan trich din vat lln nhau "Chi vi ngudi nao ciing khd cd nguai no cung cu tuang vi ngudi kia md kho".

GVHD: Tang Tin Lpc

73

SVTH: Trln Quoc Huy

Gia tri hien thuc va via tri nhan dan trnnv tntven nv&n rim Nnm r„„ Canh gia dinh DiSn chi ma ra trong mot ngay voi va nhung ngay do cung van dim nuac mat nhu bao ngay khac. Nhung giot nuac mat xot thuang da lam dju nhung con nong nay buc doc, lam sang lai tam h6n con nguai qua nhung phut 16i lam mi. quan, thuc tinh luomg tarn con nguai tra ve vai tinh yeu thuang chan chinh.

Quan tam td-i bi kjch tinh than cua nguai tri thuc tieu tu san, Nam Cao con chu y ghi lai mot each trung thuc nhung quan quai trong cuoc dau tranh tu tuang cua nguai tri thuc tieu tu san. Qua truyen ngan "Nuac nit", Nam Cao da cho ta thay duac thai do cua Nam Cao d6i vai bon co tien keu cang xau xa, thay duac sir tir ch6i con duang vuan len cupc s6ng huang lac tu san cua Nam Cao. Nam Cao cung nhu nhung nhan vat cua ong, ho luon la nhung nha van tinh than, hay la nhirng ong "gido khd truang tu" ngheo xa xac. Khong hk thay hinh anh mot vien chuc nao trong nhirng truyen ngan cua Nam Cao viet ve tang lop tieu tu san. Truyen Nam Cao ghi lai nhung gi'ang xe, quang long cua nguai tieu tu san trong canh be tac, dong thai cung ghi lai su chien thang cua tu tuang nhan dao.

Co th6 noi nhan vat tri thuc tieu tu san cua Nam Cao vira dang thuang vira dang gian, dang thuang ach6 ho co nhieu khat vong t6t dep, cao qui; dang gian ach6 nhieu luc ho buong xuoi mac cho s6 phan. Do do, nhung nhan vat tri thuc tieu tu san cua Nam Cao cung co nhirng diem han che. Ho cung bi loi cudn vao nhirng ham mu6n tim thuang, nhieu tinh toan nho nhen. Doi luc din ho den nguang cua cua su sa doa, truy lac va co nhirng hanh dong llm 16i. Ho mang trong minh ca su bac nhuac, hen yL, b?nh sT dien hao, benh thai dai. Chinh vi nhung dieu do da tao nen bo mat rieng mai me cua cac nhan vat tri thuc tieu tu san. Nhirng con nguai nay khac han cac tri thuc tieu tu san trong sang tac cua Nguyen Hong, Thach Lam... Ho trong "Dai thua" la mot nha van. Ho s6ng buong tha theo nhung thu vui tlm thuang. Chang cln nghT den ngay mai. Nhung luc Ho tim din rugu va pho mat su dai. Hp 6m Ip nhik gilc mong hao huy6n thieu thuc te. Tac phlm Ian ma hp mu6n viet se chang bao gia viet duac. Con Dien trong "Trang sang" nhln nhuc chju dung canh s6ng that nghiep. Rieng Di&i trong nuac mat da chan ngay canh s6ng te nhat, gieo neo, nhung khong nghl den vi?c hanh dong dg thay d6i kiep s6ng cua minh... Nhin chung nhan vat tri thuc tieu tu san cua Nam Cao cung co nhi6u mat han che nhung dieu dang qui a ho la cai ac, cai xlu, mai a trong suy nghl, chua hanh dong, khong bao gia lam dieu ac. Nhieu khi ho d6i xu khong t6t vai va con va nguai xung quanh, nhung ho som nhan ra llm loi. Nhan vat tri thuc cua Nam Cao da vidt len chinh ban than minh dl khong bj xo day vao nhirng hanh dpng toi 16i. Cac nhan vat nay luon chong choi vai nhung y6u duoi ich kT trong minh. Ho luon vuan tai chan trai tuai dep.

GVHD: Tang Tin Loc

74

SVTH: Tran Qu6c Huy

Gia tri hien thuc va „,yf tri nhn„ 4nn „™~ ,^„ „„„ „.„ M_ „„, Nam Cao sac sao trong phe phan, nhung ngoi but cua ong cung hit sue tran trong xot thuang. Kh. v.et ve nhirng kilp nguai ngheo kh6 trong xa hoi Nam Cao mot m ch, ra cupc song be tac, luan quan chi ra nhung „* thip kern. Nhung mat khac cung khang d,„h xu huong dau tranh dl vuan len cua cac nhan vat tieu tu san. Ho luon lu6n co su dan vat, ray rut tam tu, mu6„ thoat khoi nhirng phien ha nho mon dl vuan tai cupc song t tdep han. Mac du phai trai qua nhung bi kich trong cupc dai nhung nguai t.eu ,u san khong hoan toan tuye, vpng, trong ,6ng hp luon khao khat cuoc sing cong

bang day du han.

*

6

&

f Tom lai, truyen ngan cua Nam Cao da cho ta thay hinh anh nhung nguai nong dan song trong canh ngp, „gat den toi va nhung nguai tri thuc co tai ma khong co da, dung vo b, da, song vat chat, cam ao, g,o tiln de nang. Truyen cua Nam Cao la s6 phan cupc datb,^thuang. Co mot nhan xet sau: "Niu nhu Nguytn Cong Hoan dai la mann 1a7Nltc ^ Thrk Lam m"miSnS ^C6 lS*** "h«"* «***> » » ™Nan, Cam cuoc dai la tarn do cu bf rack ta tai" [20; tr.215]. Chung nao tren dai nay con nguai khong can tai milng an nua thi mai diet dupe cai kh6. Milng an chinh angpn nguon cua mpi su khl so, vi vay ma cai doi va mieng an la „6i nhuc nh6i khong cua „e„g ai, ma no la dieu khung khilp cua mpi nguai, nhirng nguai nong dan gheo vaca nhung nguai tri thuc ngheo. Chinh Nam Cao cung da trai qua nhirng ngay 'ho? T" Zf" ^CQng hi"* c°cvc'vlt v* ^ ** <>(cid:127) ™Vat ve hp, t thay ong the h.en mot su dong cam, xot thuang din dau dan, that la mot tam long nhan ai, vj tha vobo...

Nam Cao la nha van quan tam nhilu din con nguai ca sinh hoat nong thon va thanh ft, Ong thuang di sau vao s6 phan cua con nguai vi ong la nguai gin gui vai ngaa ngheo, vai ong nong dan lao dong, mot nguai giau tinh cam va tinh thuang song sau sac va tinh te. Ong da gop phin dang kl vao viec hinh thanh nhan each nguai cam but chan chinh. Vai nhirng tac phlm co gia tri va day tinh yeu thuang, day tinh than trach nh1?m vai cupc dai cung nhu dli vai con nguai, ong xung dang vai long nguang mo, yeu qui cua nhieu the he doc gia.

GVHD: Tang Tan Loc

75"

, SVTH: Tran Qu6c Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dan trnna truyen noAn rug Nam Cnn

KET LUAN

Tir tudi tre cua minh, Nam Cao vln hlng mo udc mdt cupc sdng tdt dep. Ma udc ly vuon len thuc tai bit cdng Va nhiiu Idi lim cua cudc ddi cu. Dd li mong udc dupe sdng cd ich, sdng cd li tudng. Nam Cao cung nhu nhung nhfa vat mang bdng ding mmh deu ra di tir tudi tre khat khao 11 tudng. Khi din thfa vfa cudc ddi mdi, thly duac tinh chit phuc tap vi gian truan cua nd. Qua cic sing tic cua Nam Cao, dng da phe phan manh dan, sfa sfa chua chat nhirng mat tieu cue, gin gui yeu thuong nhung ngua, Bo dong. Truyen cua Nam Cao chu yiu xoay quanh hai dl tai: ngudi tri thuc tieu tu sfa ngheo vi ngudi ndng dfa. Di, viit vl dl Bi nfa, truyen ngln cua Nam Cao cung thudng the hien tu tudng chung, do 14 ndi bfa khoan din dau ddn trudc tinh trang b, huy hoai ve nhfa phlm do cudc sdng ddi ngheo dly tdi v4 trong tirng dl Bi, truyen Nam Cao lai cd nhung kham ph4 rieng va dac sic.

Sir chuyin biin cua Nam Cao tir xu hudng nghe thuat lfag man din qua diim hien thuc la ci mdt qui trinh tranh dlu gian khd nhung dut khoat cua tic gii. Dl xic dinh cho minh nhung dfa vat bang khuang. Vdi mdt tim long chan that, mdt tri tue sfa sic luon nghiem khfa vdi nhirng mat tieu cue, nha vfa da tiin nhung budc vung chic tren con dudng nghe thuat.

Phln Idn truyen ngln cua Nam Cao da thi hien dupe mdi mau thuan giai dp nhirng c4nh ddi ngheo ddi lap nhau. Nam Cao cham chu vi kinh hoing nhfa ra cii chet the xfa vi tinh thfa cua con ngudi. Dudng nhu ngudi dpc cam nhan duac "Chi Pheo " cd mdt tieng keu am thlm clt len tir nhirng trang viit cua Nam Cao. Nd trd thinh am dieu cd nhirng chi tiet cu trd di trd lai nhirng am fah ngudi dpc dd li miing fa, cai ddi, cai chet, va nuac mat.

Cimg vdi nin vfa hpc hien thuc phe phin Viet Nam, Nam Cao da gdp mdt phln quan trpng trong viec xa hdi thuc dfa phong kiln. Hien thuc xa hpi Viet Nam dly mau thuan, bat cdng, con ngudi nhu quln quai trong ddi ngheo. Tir nhan thuc ciia ban thfa trudc thuc tai cupc sdng, ngoi but cua Nam Cao da tim din nhirng ngudi ngheo trong xa hd, bfag sir cam thuang chfa thanh. Sir len fa gay git xa hdi phi nhfa tinh. Nghe thuat phai li tieng keu dau khd thoit ra tir nhung kiip lim than. Tir dd trang viit cua Nam Cao da phfa fah cudc sdng bl tic, mu Xam cua ngudi ngheo tir ndng thdn din tri thuc tieu tu sfa. Vi ta cd thi thly tu tudng bao trum, sau sic nhlt cua Nam Cao 14 tu tudng nhfa dao, 14 tinh yeu thuong vi ndi dau ddi vdi con ngudi duoc mieu Btrong tie pham, 14 sir tinh nhay dac biet trudc hien thuc con ngudi khdng ra ngudi hay bj mlt

GVHD: Tang Tin Lpc

'

76

' o

r,

svth- t ' S>VIH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thuc vd md tri nhdn dao tromr truven neAn run Nnm Cnn phlm chit, nhfa each, nhfa tinh,... dng cung chi ra chinh sir ddi ngheo v4 bfa chit tfa bao cua xa hpi cu 14 nguyen nhfa 14m cho con ngudi khd sd, hen kem v4 cd biit bao tat xau xa. Trong quan niem nghe thuat vl con ngudi cua minh, Nam Cao da chi ra diiu quan trpng nhlt BBm cho con ngudi ythuc dupe thuc trang cua minh dang sdng, biit xau ho, biet dau long trudc nhirng bang hoai vl nhan each, nhan tinh va khdng bao gid mlt di udc ma vi cudc song tot dep.

Vdi quan niem nghe thuat dly nhfa dao cua minh vl con ngudi lao dpng ngheo khd trong xa hdi cu, Nam Cao da viit vl cudc sdng vi vdi chinh minh thdng qua siic sang tao nghe thuat khdng ngirng... dng da xay dung dupe nhirng nhan vat diin hinh trong hofa cfah dien hinh, nghia Bdat duoc din diim cao nhlt ciia phuong phip sfag tic hien thuc. Tu dd, tiing ndi ciia dng trd nen ddng cim vdi biit bao sd phan cua con ngudi lao khd, cimg cue trong xa hdi cu.

Din vdi he thdng nhfa vat truyen ngln Nam Cao, du Bngudi tri thuc tiiu tu sfa ngheo hay Bngudi ndng dan bin cung, khd cue hay tha hda vl nhfa each thi ta vln thay hp Bnhirng ngudi ding thuang. Nam Cao ludn nhin hp vdi mdt quan niem, thii dp thuang yeu trfa trpng cung nhu xdt xa cho nhirng cupc ddi dly oan trai, tiii nhuc ciia hp. Ndi mdt cich khac, hiu hit nhirng truyen ngln cua Nam Cao dlu mang tinh hien thuc vi tinh nhfa dao cao. Diiu da lim cho vj tri cua Nam Cao sdng mai trong long ngudi dpc.

Nam Cao ra di nhung da dl lai cho ddi mpt di sin qui biu. Ong da dl lai trong long ngudi dpc mpt In tuong khd phai vdi hinh tupng Chi Pheo, "ngdt ngudng" trong con say, Lao Hac vat va trong cai chit vi dl dinh tiin cho con trai cua minh. Vdi Hd, Diin, Thu,... phai sdng bl tic trong xa hdi tu tung chat hep, chinh vi thi mi cfa tic gia nghien cuu, tim hiiu Nam Cao cung nhu tic phlm cua dng dnhiiu gdc do khac nhau. Qua qui trinh nghien cuu, ta nhan thly: Nam Cao li mdt trong nhung nhi vfa hien thuc xuat sfa va nhfa dao chu nghia Idn cua ddng vfa hpc hien thuc phe phin 1930 - 1945. Thai gian rdi cu trdi, bia di tuong ddng rdi se mai mdt nhung tic phlm cua Nam Cao de Bi trong kho ting van hpc Viet Nam vln cdn gia trj mai mai.

GVHD: Tang Tin Lpc

77

SVTH: Trln Qudc Huy

TAI LIEU THAM KHAO

cstDiso

1. Hoai Anh, Nam Cao trong chdn dung van hoc, Nxb Hgi Nha van, 2001.

2. Dao Tuan Anh, Trekhop vd Nam Cao - mot sdng tdc hien thuc kiiu mai, Tap chi

Van hoc s6 1, 1992.

hoc so 1, 1992.

4. Tao Van An, Giao trinh li luan van hoc, Truang Dai hoc Can Tha. 2000.

3. Lai Nguyen An, Nam Cao vd cuoc canh tan van hoc ddu the ki XX, Tap chi Van

1993.

5. Nguyen Hoa Bang, Giao trinh li ludn van chuang, Trirong Dai hoc Can Tha,

Vien Van hoc, Ha Noi, 2000.

6. Nguyen Hoa Bang, Thi Phap truyen ngdn Nam Cao, luan an tien si Ngu van,

8. Pham Tu Chau. Doi dieu so sanh giua chi pheo vd A.Q, Tap chi Van hoc so 1,

1992.

9. Dang Anh Dao. Anh hirorig cua tir tuang macxit vd phong trao cdch mang doi vai

7. Nguyen Minh Chan, Doc Nam Cao, Bao Van nghe so 29, 1987.

sir phat trien cua van xuoi hien thuc phe phdn Viet Nam (1930 - 1945), Tap chi Van

hoc si) 6. 1992.

1997.

11. Ha Minh Due, Khao luan van chuang, Nxb Khoa hoc xa hoi, 1998.

10. Phan Cu De, Nam Cao trong Van hoc Viet Nam 1900 - 1945, NXB Giao Due,

Van hoc so 6. 1982.

13. Ha Minh Dire, Nam Cao dai van va tdc phdm, Nxb Hoi Nha van. Ha Noi, 1997.

12. Trong Due, Chii nghia hien thirc dudi dnh sang nguyen li tinh he thong. Tap chi

14. Ha Minh Dire, Nam Cao toan tap (tap 1), Nxb Van hoc Ha Noi. 2002.

15. Ha Minh Dire, Nam Cao toan tap (tap 2), Nxb Van hoc, Ha Noi, 2002.

hocs6 6, 1982.

16. Ha Minh Dire, Nam Cao vd doi net ve nghe thudt sang tao tdm li. Tap chi Van

17. Ha Minh Dire, Nhdn vdt Chi pheo va hi kich tir chdi quyin lam nguai trong

"Van hoc Viet Nam hien dai", Nxb Ha Noi, 1998.

19. Nguyen Van Hanh, Nam Cao - mot ddi ngudi, mot ddi van, Nxb Giao due,

TP.HCM, 1997.

20. Nguyen Hoanh Khung, Lich sir van hoc Viet Nam, tap 5, Nxb Giao due, 1978.

21. Nguyen Loc, Van hoc Viet Nam nira cudi the ki XVIII nira ddu the ki XIX, Nxb

Giao due, Ha Noi, 1978.

22. Ngo Van Phii, Nhd van Viit Nam the kiXX, Nxb Hoi Nha van, Ha Noi, 1999.

18. Nguyen Van Hanh, Chuyen van chuyin ddi, Nxb Giao due, 2004.

24. Ha Binh Tri, Chu nghia nhdn dao mdi me doc dao cua Nam Cao - su tuy thirc

23. Bich Thu, Nam Cao vi tdc gia tdc phdm, Nxb Giao due, 1998.

cd nhdn. Tap chi Van hoc so 6, 1998.

25. Phung Van Tuu, May vdn di chii nghia hiin thuc. Tap chi van hoc so 6, 1998.

26. Tran Dang Xuyen, Nam Cao - nhd van hiin thuc xuat sdc, nhd nhdn dao chu

27. Tran Dang Xuyen. Nam Cao qua nhirng cdng trinh ciia mot nhd nghien ciru,

Fap chi Van hoc s6 9, 1996.

001 HOC VOTRtfCfNG TOWN THl/VIEN

nghia Ion, lap chi Van hoc so 6, 1998.

Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Nam Cao

Chủ đề:

Khoá luận sư phạm văn

wmmmmmmmmmmmmmmmm

(Giang vien hw&ng dan)

ngay

thang

nam 2012

quanh, quan quqi, kho nhuc da danh la pho hien ; nhuac diem ciia Nam Cao Id khong nhin thay

huang di den tuang lai cua lich su va nhung lire luang quan chung lam nen tuang lai ay : Nam

Cao chira phdi Id nha vo san. Do Id noi chung. Con noi rieng, tin hen canh su dong cam sau

sac ciia Nam Cao doi vai nhung con nguai hi hat hid, khong phdi la khong co chut phd phdeh.

chut it khinh bqc, va khd nhieu chua chat". [23; tr.60]

hien thuc han ddu vet tren nhung trang viet cua Nam Cao Id mot hien thuc cu the, ddc thu: xa

hoi Viet Nam vdo nhung nam 40 dang xdo iron, quan quqi trong chdng cuoi ciia qua trinh ban

cung hoa. Nhung can doi trien mien, nhung lang xom quan he con nguai, sir tuyet vong do va

ciia nhirng cd nhdn, sir tha hoa nhdn cdch... van hoc hien thuc phe phan giai doan trirac chua

phdi doi mat vai mot thuc te nhu the, dang chung lai. Nam Cao co nhirng tarn niem mai ciia

ong ve nghe thudt: "Cir dirng trong lao kho, ma hdn ra don lay tat cd nhirng vang dong ciia

dai", "ngoi viet giira tieng khdc, tieng va gat gong,

tieng leo xeo doi na ngodi ddu xom"

(Trang sang) ".[26; tr. 193]

trong truyen ngdn Nam Cao" va giup nguai dgc hieu dugc nhung gia tri do dugc hinh thanh tu

Cao" nguai viet se rut ra dugc kinh nghiem va each thuc trien khai cong trinh khoa hgc. Hieu

Hao, Nira dem. Nam 1942, Nam Cao tra ve lang que Dai Hoang sang tac va dugc in hang loat

truyen khong mudn viet, Nhin nguai ta sung suang, Don chdng, Trang sdng, Doi mdng gio, Tre

con khong dirac an (hit cho, Don khdeh. Ong cho in cac truyen thieu nhi tren sach Hoa Mai : Nhung ke khon nan, Nguai tha ren, Nit cudi, Con meo mat ngoc, Ba nguai ban.

Truyen nguai hangxom (truyen dai) in tren bao Trung Bac chu nhdt tir thang 4 den thang 9.

Cudi (tap truyen), NXB Minh Dire, 1946.

Doi mat dang bao nam 1948. in thanh tap cung mot so truyen ki khac viet trong khoang

Dong gdp (kich), NXB Van nghe, 1951.

"Tirdien thuat ngirvdn hoc" gidi thuyet ve tinh hien thuc nhu sau: "Vai nghia rong, thuat

ngu nay bieu hien mot thudc tinh ciia van hoc trong mdi lien he vai hien thuc, khdng dinh su

Trang Sang, Hai trong Quen dieu dd va ca nhirng toi, han.. .tat ca dcu co chung con dudng xuat

"Dai thira " cho ta thay dugc tam bi kich cua ngudi tri thuc ngheo va li tudng trong xa hoi

di",... chiing ta deu bat gap mot hoan canh chung, ndng thdn xa xac dieu tan, nha ciia lua thira.

nhirng sd phan dau khd ciia nhirng nguai phi nir va cac em nho " [19; tr. 106J.

?y.3A. Bieu hien hoai bao tieu tan

\ \

Gia tri hien thuc va ?id tri nhan dao trnn<> trvyfin npjn run Nan, r„„

^

tu ^ ^ ^ .^ ^ ^ ^

Gid tri hien thuc vd „,yj tri nha„ Jn„ ,^„ trmht „oA„ „.„ M_ ^ nhungphong tuc tap qudn lanh manh tu lau ddi dang huy hoai, tan phd. Vd xd, xa han ca nhu mdt tieng keu cuu Id hay giu Idy nhdnphdm cao dep cua nhung ngudi lao dong aangbidedoaddva>\\\',\x216\

Vai luan van nay, nguai viet nham tim hieu sau han "Gid tri hien thuc vd gid tri nhan dao trong truyen ngdn Nam Cao" va giup nguai dpc hieu duac nhung gia tri do dupe hinh thanh tir nhung nguyen nhan nao, duac bieu hien ra sao trong truyen ngan

Nghien cuu de tai "Gid tri hien thuc vd gid tri nhdn dao trong truyen ngdn cua Nam Cao" nguai viet se nit ra dupe kinh nghiem va each thuc trien khai cong trinh khoa hoc. Hieu duac each tiep can cac tac phlm van hpc, rut ra nhung vln de co tinh chat phuong phap luan trong nghien cuu khoa hpc.

Gid tri Men thuc vd via tri nhn, *n„ ,mnp 1rmi$„ „„*„ cia Nnm Cnn luu dong van hpc hien thuc phe phan Viet Nam 1930-1945 nhu Ngo Tit T6, Nguyen Cong Hoan, Vu Trong Phung.

Gid tri hien thuc vd „,yj tri .hdn dnn ,,.„„ ,„,,,.. .whn r,n „„., r_

'

^ m ^ ^

ma, an h nh s cay do Hp. Van hoa cuu quoc xul, ba„ Ui Ha Noi nam nam 1945. Trong thai £2 nT;r crK;Gia" ™j Binh 6ng vik ^«**(cid:127)*- «* «" Nam 942 Nam Cao tra ve lang que Dai Hoang sang tac va duac in hang loat tac Pham tren Tieu thuyet thu bdy:Cdi md, khdng chaidupe, Nhd nhen, Con JoN^g

nguai ban.

&-

'

* ) •

'

Gid tri hien thuc vd via tri nh»„ 4nn

1rmi„ „oA„ „.„ »,„_ „„

Trong nhung sach ong viet, phai ke den ca nhung cu6n dja du ph6 thong (cid:127) Dia du cac nude chdn Au (1948A Dia du cac nude chdu A, chdu Phi (1949), Dia du Viet Nam (1951) cung viet vai Van Tan, do Nha xult ban Cuu quoc trung uang Viet Bac xult

Gid tri hien thuc va ,jg trj nhdn dan Iron, truvt„ „*A„ .,(cid:127),„ ^ ^ Nam Cao la nha van - lift ST da duac Nha nuac phong tang giai thuang H6 Chi Minh ve van hpc nghe thuat dot 1nam 1996 cho cum tac pham :nhat ki 6rung Doi mat, Chi Pheo, Nira dem, Truyen ngdn chon loc (1964).

1.2. CAC TAC PHAM TIEU BIEU Chi Pheo (ten cu Doi lica ximg doi). NXB Dai mai, 1941. Nita dem (tap truyen), NXB Cong luc, 1943

Cuai (tap truyen), NXB Minh Due, 1946. Doi mdt dang bao nam 1948, in thanh tap cung mot so truyen ki khac viet trone g

Chuyen bien giai (tap ki) NXB Van nghe, 1951. Dong gop (kjch), NXB Van nghe, 1951. Song mdn (tieu thuyet) viet 1944, NXB Van nghe, 1956.

»nhung kteplam than vang dpi len manh me trong long Diin. Diin chdng cdn di ddu Ca^^ronglaokhd,mdhdnraddnld^ Su m,eu ta tu nhirng su viec rat muc tlm thudng quen thudc trong cuoc sdng hlng

\\

Tam li nhan va, ,rong tic phlm cua Nam Cao cung dupe tac gia mieu ta hel sue sang tag. Tir ngoai hinh den gipng dieu, mdi nhan vat d!u cd mpt dien mao rieng ve - 12 ; GVHD: Tang Tan Loc SVTH: Trln Qu6c Huy 1

Gid tri hien thuc vd via tri „hn„ A„„ ,„„„ trmgH „oAy7 ... Uj_ „__ tam li va tinh each. Nam Cao cung chu yden nhung dau khd vi tinh thin cua ngudi ngheo va ddi vdi ngudi tri thuc tieu tu san, Nam Cao cung thly duac nhung bi kich ve the giai tam hon cua hg.

Gid tri hien thuc vd rin tri nhn„ *„„ „(cid:127)„„„

tntvg„ hoAk „,n w_ ^

Gid tri hien thuc vd rid tri nhnn Ann „(cid:127)„„„

,ruvt„ „„•„ „.„ „„_ „._

Gid tri hien thuc vd rid MnM„ *m ,^p trmS„ „^„ „,.„ M_ n__

. Gl" Mm" th"r v" ™'ri "h"" *™ <-™ tru*, „^„ ,..•(cid:127)„ »,.. ^ sdng vdn nhu no cd han 14 do udc mudn chu quan. Hifa ,hlrr » ^; tnn nf lpfi| HOC VO TR( va hien thuc cuoc sdng.

Gid tri hien thuc vd via tri nhn„ An0 tronf, „w„ „oj„ cua Nnm r„n mpt trao luu van hpc, xe, cho ciing cung la bit ngudn tir thuc tai khach quan. Tinh hien thuc, do dd, 14 thudc tinh tit yiu cua van nghe.

Gid tri hien thuc vd gig tri nhdn dno ,mnt, „w„ „„A„ „:„ »,_ ^.. nhiiu "t4i s4n" qui bau. Mdt trong nhirng "tdi san" qui ban ly chinh la mang truyen

Ba kiin cung cd nhiiu vp nhu Nghj Lai trong "Budc dudng cung": "Hdn ra dinh thi hack dich, cd lang phdi sp, md vi nha thi phdi sa cdi bd Ba cdn tre nay»Nhirng ngudi so vp thudng hay ghen. Cho nen hln tuc tdi vdi Chi Pheo. Hln vi ghen ma dly svth-t * n « o 21 GVHD: T3ng Tin Loc bVIH: Tran Quoc Huy

Gid tri hien thirc vd 9id tri „h«n dao trono ,r„ven nrdn run Nnm r„„ Chi Pheo vao tu khdng thuang xdt. Dd 14 hanh ddng cua ke tiiu nhan, nem da gilu tay, khong diing tu each cua mpt "quan phu mdu ".

77. < SVTH: Tran Qudc Huy

^ -** «*<*

Nam Cao vii, truyen ngln "Lao Hpc" nam 1943, luc „4y nh4 vfa cung da nim trai nhung tu, nhuc cua mdt "gido khd truong tu", mdt nha vfa ngheo "ban sach nuoi mieng, cung chung sd phan vdi cac ting lap nhan dan sdng dd chit dd trong xa hdi — 25~ GVHD: Tang Tin Loc

Gid tri hien thuc vd rid tri nhnr, Ann „(cid:127)„„„

Gid tri Men thuc vd via tri nhn, n„ ,mnp 1rmi$„ „„„ cia Nnm Cnn luu dong van hpc hien thuc phe phan Viet Nam 1930-1945 nhu Ngo Tit T6, Nguyen Cong Hoan, Vu Trong Phung.

ma, an h nh s cay do Hp. Van hoa cuu quoc xul, ba„ Ui Ha Noi nam nam 1945. Trong thai £2 nT;r crK;Gia" ™j Binh 6ng vik ^«**(cid:127)- « «" Nam 942 Nam Cao tra ve lang que Dai Hoang sang tac va duac in hang loat tac Pham tren Tieu thuyet thu bdy:Cdi md, khdng chaidupe, Nhd nhen, Con JoN^g

. Gl" Mm" th"r v" ™'ri "h"" ™ <-™ tru, „^„ ,..•(cid:127)„ »,.. ^ sdng vdn nhu no cd han 14 do udc mudn chu quan. Hifa ,hlrr » ^; tnn nf lpfi| HOC VO TR( va hien thuc cuoc sdng.

^ -** «<