TRCTdNQ 001 HOC VO TRUING TOflN
KHOA KHOA HOC CO BAN
CHUYEN NGANH VAN HOC
THI PHAP THO NGUYEN BINH
KHOA LUAN TOT NGHIEP
Sinn vien thux hien:
Giang vien hirong dan:
VO THI BICH NHI
NGUYEN HOA BANG
Ofii HOC VOIR
TRlTOfC 1945
Hau Giang, thdng 06 nam 2012
Ldl CAM ON
Toi xin chan thanh cam on Ban Giam Hieu, can bo, nhan vien truang Dai hoc V6
Truang Toan, Khoa su pham, thu vien dai hoc Vo Truang Toan va thu vien thanh pho
Can Tha da tao dieu kien thuan loi de toi hoan thanh khoa luan.
Tran trong cam an cac thay giao, co giao da gianh nhieu tarn huyet, het long giang
day, giup toi va cac sinh vien khac co dugc nhung kien thuc qui bao va nhung phuang
phap, ky nang can thiet trong cong tac chuyen mon sau nay.
Dae biet, toi xin bay to long biet an sau sac Tien si Nguyen Hoa Bang da huong
dan tan tinh, giup toi hoan thanh luan van nay.
Hdu giang, ngay... thdng... nam Toi xin chan thanh biet an!
Vo Thi Bich Nhi
LOI CAM DOAN
Toi xin cam doan rang luan van nay la do chinh toi thuc hien, cac so lieu thu
thap va ket qua phan tich trong luan van la trung thuc, de tai khong trung vai bat cu de
tai nghien cuu khoa hoc nao.
Sinh vien thu*c hien (Ky va ghi ro ho ten)
Vo Thi Bich Nhi
PHIEU DANH GIA KHOA LUAN TOT NGHIEP (Giang vien hw&ng dan)
1. GlANG VIEN HlTdNG DAN: NGUYEN HOA BANG 2. SINH VIEN THUC HIEN: VO THI BICH NHI
MSSV:0856010032
KHOA: 1
3. TEN DE TAI:
THI PHAP THO NGUYEN BINH TRIT6C 1945
NHAN XET CUA GIANG VIEN HIT6nG DAN
1. Danh gia chung qua trinh lam luan van tot nghiep:
1.1. Chuyen can: 1.2. Thai do:
1.3. Khac:
2. Danh gia luan van:
2.1. Dat van de (theo 5 buac):
2.2. Noi dung chinh:
2.3. Chu thich, thu muc:
in
2.4. Hinh thuc trinh bay:
2.4.1. Dung lugng (trang): 2.4.2. Khuon kho:
2.4.3. In an: 2.4.4. Trinh bay: 2.4.5. Chinh ta, ngu phap:
3. Danh gia, xep loai: Danh gia:
Xep loai:
nam 2012
thdhg ngay Giang vien huong dan (Ki va ghi ro ho ten)
IV
MUC LUC
•
•
Trang
LCftCAMON
i
LCJI CAM DOAN
ii
NHAN XET CUA GlAO VIEN HUtfNG DAN
Hi
MUC LUC
iv
MCJDAU
v
1. Li do chon de tai
1
2. Muc dich nghien cuu
1
3. Lich su van de
2
4. Pham vi nghien cuu
5
5. Phuang phap nghien cuu
6
CHlTONG 1: LI LUAN CHUNG VE THI PHAP VA THI PHAP HOC
VAI NET VE NHA THO NGUYEN BINH
7
1.1. Li luan chung ve thi phap va thi phap hoc
7
1.1.1. Khai niem ve thi phap va thi phap hoc
7
1.1.2. Cac khai niem khac nhau ve thi phap vathi phap hoc
7
1.1.3.Pham vi cua thi phap hoc
11
1.1.4. Doi tugng cua thi phap hoc
13
13
1.1.5. Phuang phap cua thi phap hoc
1.2. Vai net ve nha the Nguyen Binh
14
1.2.1. Cuoc dai
14
1.2.2. Quan niem tha Nguyen Binh
18
1.2.3. Con duang tha Nguyen Binh
20
CHlTONG 2: THI PHAP NHAN VAT, KHONG GIAN, THC>I GIAN
NGHETHUAT
24
2.1. Thi phap nhan vat
24
2.1.1. Li luan chung ve thi phap nhan vat
24
2.1.1.1. Nhan vat va quan niem nghe thuat ve con nguai
24
2.1.1.2. Nghien cuu thi phap nhan vat
24
2.1.2. Thi phap nhan vat trong tha Nguyen Binh
24
2.1.2.1. Con nguai lang que trong tha Nguyen Binh
24
v
2.1.2.2. Con nguai yeu thuang trong tha Nguyen Binh
29
2.1.2.3. Con nguai tinh cam trong tha Nguyen Binh
32
2.1.2.4. Con nguai cua ca dao, dan ca trong tha Nguyen Binh 35
2.2.1. Li luan chung ve thi phap thai gian nghe thuat
37
2.2.1.1.Khai niem thai gian nghe thuat
37
2.2.1.2. Tarn quan trong cua thai gian nghe thuat
37
2.2.1.3. Cau true va bieu hien thai gian nghe thuat
37
2.2. Thi phap thM gian nghe thuat 37
2.2.2.1. Thai gian tarn tuang trong tha Nguyen Binh
38
2.2.2.2. Thai gian van dong trong tha Nguyen Binh
40
2.3. Thi phap khong gian nghe thuat
42
2.3.1. Li luan chung ve thi phap khong gian nghe thuat
42
2.3.1.1. Khai niem ve khong gian nghe thuat
42
2.3.1.2. Cau true va bieu hien cua khong gian nghe thuat
42
2.3.1.3. Tinh chat va chuc nang cua khong gian nghe thuat
43
2.3.2. Thi phap khong gian nghe thuat trong tha Nguyen Binh
43
2.3.2.1. Khong gian lang que trong tha Nguyen Binh
43
2.3.2.2. Khong gian co tich, huyen thoai trong tha Nguyen Binh
CHlTONG 3: THI PHAP KET CAU, THE LOAI, NGON NGtT
45 50
3.1. Thi phap ket cau
50
3.1.1. Li luan chung ve thi phap ket cau
50
3.1.1.1. Khai niem ve thi phap ket cau
50
3.1.1.2. Cac phuang dien cua thi phap ket cau
50
3.1.2. Thi phap ket cau trong tha Nguyen Binh
50
3.1.2.1. Ket cau doi trong tha Nguyen Binh
50
3.1.2.2. Ket cau su kien trong tha Nguyen Binh
52
3.1.2.3. Ket cau tarn trang trong tha Nguyen Binh
52
3.1.2.4. Ket cau trung diep trong tha Nguyen Binh
53
3.1.2.5. Diem each tan trong the luc bat tha Nguyen Binh
54
3.2. Thi phap the loai
56
3.2.1. Li luan chung ve thi phap the loai
56
3.2.1.1. Cac quan niem ve thi phap the loai
56
56
3.2.1.2. Badong noi dung cua thi phap the loai hien nay
56
3.2.2. Thi phap the loai trong tha Nguyen Binh
v i
2.2.2. Thi phap thai gian nghe thuat trong tha Nguyen Binh 38
3.2.2.1. The luc bat va the tha co khuon hinh on dinh
56
3.2.2.2. The tai dai tu trong tha Nguyen Binh
59
3.3.1. Li luan chung ve thi phap ngon ngu
60
3.3.1.1. Khai niem ve ngon tu nghe thuat
60
3.3.1.2. Dae trung ngon tu nghe thuat
61
3.3.2. Thi phap ngon ngu trong tha Nguyen Binh
62
3.3.2.1. Ngon ngu tha gian di
62
3.3. Thi phap ngon ngu* 60
KET LUAN
70
TAI LIEU THAM KHAO
72
vn
3.3.2.2. Ngon ngu tha giau mau sac dan gian 64
Thi phap tho Nguyen Binh trudc 1945
MODAU
1. Ly do chon de tai
Gop cho phong trao Tha mai bay tap tha, mot so truyen tha va kich tha, Nguyen Binh xung dang la mot nha tha tieu bieu cho phong trao Tha Mai noi rieng
va tha ca Viet Nam hien dai noi chung. Nguyen Binh da tim toi va tao cho minh
mot gigng tha gian di, gan gui vai dan gian dung nhu Hoai Thanh da danh gia: "Tha Nguyen Binh co cdi ve moc mac cua nhung cau hdt dong que" [24, tr 46]. Va noi nhu nha nghien cuu Van Tarn: 'Nha tha Nguyen Binh nhu la mot chu buam...da
xdm nhap roi bay luan tren motvung van hoa dan gian dac biet cua dan toe: ca dao
dan ca, va da hap thu duac mot luang huang nhuy dang ke.."[9, tr 401].
Vai su nghiep sang tac phong phu, mang tinh tu tuang va tham my cao, Nguyen Binh cung vai Xuan Dieu, Chi Lan Vien, Huy Can, Han Mac Tu dugc danh gia la " nhung nha tha vao bac nhdt nhi trong phong trao Tha MoF [9, tr 10]. Su xu4t hien cua Nguyen Binh da gop phan lam nen thang lgi cua phong trao Tha Mai. Nhung van tha dong noi chua chan tinh que cua ong dua ta ve vai coi nguon
va tao cho Nguyen Binh guang mat rieng trong nen tha ca Viet Nam hien dai.
TiSp noi machjha Jruyen thdng cua Nguyen Du, Nguyen Khuyen, Ho Xuan Huong,...NguyIn Binh da gop phan lam phong phu, da dang ngon ngu tieng Viet, nang cao van hoa dan gian, tao sue song mai va dua the luc bat dat den do hoan
thien.
Nhung van tha Nguyen Binh giau chat tru tinh dan gian, ngot ngao nhu ca dao.
Nhung van tha "chdn que", tham dam "hon que", "tinh que" cua ong van dang co mat trong cuoc sdng horn nay. Nguyen Binh dugc mgi nguai goi bang nhung cai ten
het sue than thuong: "nhd tha chan que", "thi si cua dong que", "thi si cua yeu
thuang".. .Han nua, tha Nguyen Binh dugc dua vao giang day trong chuong trinh phd thong va dai hgc. Nam 200i)Js[guyen-B4nh duge-4ruy tang Giai thuong Ho_Ohi Minh \h VanJip_£ - Nghejhuat. Do la su ghi nhan cua Nha nuac doi vai ong - mot h6n tha dan toe, nguai da song ca dai cho que huang, vi nhung xom lang than
thuang cua nuac Viet.
Tu nhung le tren, chung toi chgn van de "Thi phap tha Nguyen Binh trw&c 1945 " de lam dh tai luan van tot nghiep vai mong muon gop phan vao viec nghien cuu tha Nguyen Binh va khing dinh nhung dong gop cua tha ong doi vai tha ca dan
toe.
2.Muc tieu nghien ciiru
Kham pha nhung dac trung, dac diem thi phap tha Nguyen Binh, gop phan
khang dinh vi tri va sue song cua tha Nguyen Binh trong nen tha ca dan toe.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
1
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thi phap tha Nguyen Binh trudc 1945
Qua do nguai \\k tich luy dugc nhieu kinh nghiem, ky nang va phuang phap de nghien cuu mot van &h khoa hoc; cung c6 nhung kien thuc da dugc hoc phuc vu cho cong tac chuyen mon sau nay.
3.Lich su* van de
Trong hang tram nha tha cua phong trao Tha mai, Nguyen Binh la mot trong nhung thi nhan dugc nguai doc m6n mo nhat. Vao nhung nam 30 cua the ky truoc, ngay khi "trinh lang" bai tha "Co hdi ma", Nguyln Binh da dugc nhung nguai yeu tha va cac nha yeu tha va ca cac nha nghien cuu, phe binh tha quan tarn.
Khac^vm_MluyaihJiugng each tan triet de di dau la cac tac gia nhu Xuan Dieu, Nguyln VT, Phan Khoi va khong bi anh huong cua tha Duong. Tha Nguyen Binh co cai phong vi que huong dam da, moi bai tha, moi cau tha nhu mot khuc hat tinh que dam tham thilt tha, ggi len, lay dong phan sau tham, thieng lieng nhat trong tarn hdn wh mot mien que. No khong phai la horn nay, nhung lai la que huong cua Viet Nam ngan dai, mai mai con luu lai trong long moi nguai.
Triro'c Cach mang thang Tam co nhung bai viet ve Nguyen Binh - nha tha va tha Nguyln Binh cua nhieu nha phe binh nhu: Mot Ian di cua To Hoai, Bong giai nhan cua Yen Lan, Ha Bac hdi dang cua Vu Hoang Chuong,...Pham Manh Phan trong bai viet "Huang co nhan cua Nguyen Binh, dang tren bao Tri Tan, (so 54,
nam 1942) da nhan xet: " Doc Huang co nhan, ta thdy thi si Nguyen Binh la nguai
da cam, manh hdn trong trio cua tudi thanh nien da sam tha theo luong gid di dn
ma nen cau tuyet dieu" [9, tr 225]. Nhung tham dinh hay nhat ggi dung cai "chdn que" cua tha Nguyln Binh la bai giai thieu Nguyln Binh cua Hoai Thanh trong Thi nhan Viet Nam. Khang dinh sue s6ng manh me cua hon tha Nguyen Binh giua xa ho Au hoa, Hoai Thanh viet: "Nguai nha que cua Nguyen Binh van ngang nhien song nhu thuang...Nguyen Binh con give duac ban chat nha que nhieu lam. Va tha Nguyen Binh da danh thuc nguai nha que van dn ndu trong long ta". Hoai Thanh
da phat hien mot dieu qui vo ngan trong tha Nguyen Binh: "Hon xua cua ddt nuac" [24, tr 343]. Bay tap tha cua Nguyln Binh ra dai vao thai ay da khang dinh vi tri vung chic cua mot trong nhung thi nhan tieu bieu lam, nen "mot thai dai trong thi
ca .
Trong khang chien chong Phap (1946 - 1954), do hoan canh cua dai song khang chien, viec nghien cuu van hoc noi chung va tha Nguyen Binh noi rieng con rat han che. Tuy nhien, nguai ta van tran trgng, chep chuyen tay nhau nhung van
tha xua cua ong. Nam 1951, nha xuat ban Huong Son lien tiep cho tai ban hai tap
Huang co nhan va May Tan.
Trong giai doan 1955 - 1975, 6- mien BSc viec nghien cuu va giai thieu Tha Mai trong do co tha Nguyen Binh it dugc chu trgng. The nhung a mien Nam tha
GVHD: Nguyen Hoa Bang
2
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thi phap thaNguyen Binh truoc 1945 Nguyen Binh dugc tai ban, dugc gioi thieu trong giao trinh The he 132 cua Dai hoc Van khoa Sai Gon, dugc nhan xet, tham dinh trong mot so chuyen luan ve tho tien
chien.
Nguyen Tin Long va Nguyin Huu Trong da dua Nguyen Binh vao trong Viet
Nam thi nhan tien chien vai tu each la mot trong nhung tac gia tieu bieu.
Sau nam 1975, nhit la khi dat nuac doi moi la giai doan doi moi van hgc nen
viec nghien cuu Tho Moi va rieng trong tho Nguyen Binh dugc chu trgng.
Tai que huong cua nha tha, nhung nguai yeu tho Nguyin Binh nhat la Do Dinh Thg, D6 Huy Vinh va nha van Kim Nggc Dieu da danh thai gian suu tarn, tuyln chgn, khao cuu di san van chuong do so cua ong (tho, kich, truyen v.v...).
Nam 1976, Hoi Van hgc nghe thuat Ha Nam Ninh xuat ban tap tho Buc thu nha. Nam 1980, Nha xuat ban Van hgc gioi thieu voi ban dgc tap tho Dem sao sang cua Nguyin Binh. Nam 1985, Vien Van hgc va Hgi Van hgc nghe thuat Ha Nam Ninh ket hop ra bo sach Nha van Ha Nam Ninh, trong do nhung trang viet vl than the, sir nghiep cua Nguyin Binh dugc vilt cong phu va tarn huyet.
Nam 1976, Nha xuit ban Van hgc va Hgi Van hgc nghe thuat Ha Nam Ninh hop tac an hanh Tuyen tap Nguyin Binh. Tuyen tap dugc in voi s6 lugng Ion, 40.500 cudn va da ban hit trong khoang thoi gian ngan.
Cung thoi nay nhilu tuyen tho khac cua ong dugc gioi thieu, phat hanh nhu Nguyin Binh (Nha xuit ban Van hgc, 1986), Tha tinh Nguyen Binh, Cdy dan ty bd (Nha xuit ban Van hoa thong tin Ha Nam Ninh, 1987), Chdn que (Nha xuat ban Dai hgc va Trung hoc chuyen nghiep, 1991),...Qua Giai thoai Nguyen Binh, do Vu Tu Nam suu tarn va ra mat ban dgc vao nam 1991, chan dung Nguyin Binh trong doi tho va doi thuong dugc khac hga sang ro them.
Tho Nguyen Binh dugc nhac toi trong nhieu chuyen luan ve van chuong va dac biet dugc chgn phan tich, binh luan trong nhieu chuyen luan ve thi ca, tieu bieu nhu: Phong trao Tho Moi cua Phan Cu De (Nha xuat ban Khoa hgc xa hgi, 1966), Bon muai nam van hoc (Nha xuat ban tac pham moi, 1986), Ngon ngu tho cua Nguyen Phan Canh (Nha xuit ban Dai hgc va Giao due chuyen nghiep, 1987), Van hoc Viet Nam 1930 - 1945 cua Phan Cu De - Ha Minh Due - Nguyen Hoanh Khung (Nha xuit ban Dai hgc va Giao due chuyen nghiep, 1988), Binh tho va each binh tha cua Le Tri Viln (Nha xuit ban Giao due Nghla Binh, 1988), Tha Moi - nhung budc thang tram cua Le Dinh Ky (Nha xuit ban thanh phd Ho Chi Minh, 1989), Ban ve tho cua Hoang Minh Chau (Nha xuit ban Van hgc, 1990), Tha va lai binh cua Vu Quin Phuang (Nha xuit ban Giao due, 1990), Van tha Viet Nam duai anh sang ngon ngu cua Mai Nggc Chu (Nha xuit ban Dai hgc va Trung hoc chuyen nghiep, 1991), Tha lang man Viet Nam - cac tac gia tieu biiu cua Le Bao (Nha xuat ban SVTH: Vo Thi Bich Nhi 3 GVHD: Nguyen Hoa Bang
Thiphap tho Nguyen Binh truoc 1945
Hgi Nha van, 1982), nhin lai mot cugc each mang trong thi ca do Ha Minh Due va
Huy Can chu bien (Nha xuat ban Giao due, 1993), Tho Moi - binh minh tho Viet
Nam hien dai cua Nguyen Quoc Tuy (Nha xuat ban van hgc, 1995), tu duy tha va tu
duy tho Viet Nam hien dai cua Nguyen Ba Thanh (Nha xuat ban van hgc, 1995)
v .v . . .
Ngoai ra, co nhieu bai nghien cuu, hoi uc, ky niem ve Nguyen Binh va tho
vao nam 1986, 1996, ky niem 20 nam va 30 nam ngay mat cua Nguyen Binh. Trong
do co nhung bai viet dang chu y ( nhu : Doc lai tho Nguyin Binh, Dong gop cua tho
Nguyen Binh cua cac nha tha, nha nghien cuu dang tren cac bao, tap chi, nhat la
(Hoang Hai Nguyen); mot net tho Nguyin Binh, Nha tho cua tinh qui, chdn qui,
Nguyin Binh, Co hdi mo (Vu Quan Phuang); su co mat cua tho Nguyin Binh
hdn qui (To Hoai); La buoc sang ngang, xin dem nude mat lam mua give chang,
Mot bai tho xuan cua Nguyin Binh (Hoang Nhu Mai); Nguyin Binh - tha cua
truyin thong, ciia thi he (Le Dinh Ky); Nguyin Binh nha tho cua ndng thdn Viet
Nam (Tran Huu Ta); Nguyin Binh voi mua xuan (Le Tien Dung); Nguyin Binh voi
tinh yeu qui huong (Bang Giang); Nguyin Binh nha tho chdn qui (Ton Phuang
Lan); Nguyin Binh, duang vi chdn qui (Do Lai Thuy)...
Nhan ky niem 30 nam ngay mat Nguyen Binh, Nguyen Xuan Sanh co bai Ban
Dac biet vao nam 1991, Nha xuat ban tong hop Khanh Hoa da tong hop mot
each co he thong nhung bai viet ve Nguyen Binh - Tham Tarn - Vu Dinh Lien.
Nam 1992, Nha xuat ban Hoi Nha van cho ra mat cong trinh Nguyin Binh - thi si
tha cua von dan gian - Nguyin Binh.
cua thuong yiu do Hoai Viet suu tarn va bien soan; Nam 1994, Nha xuat ban Van
hgc an hanh quyen Nguyin Binh - Tho va doi do Hoang Xuan tuyen chgn. Nam
2001, Nha xuat ban Giao due xuat ban quyen Nguyin Binh tac gia va tac pham do
Ha Minh Due va Doan Due Phuang tuyen chgn va giai thieu. Nam 2002, Nha xuat
ban Van hoc an hanh quyen Nguyin Binh (Tha truoc 1945) tac pham va du luan.
Day la nhirng cong trinh gioi thieu ve Nguyen Binh va tho Nguyen Binh kha day du
qua nhung bai tho dugc chgn lgc, qua nhung bai viet cong phu cua nhung tac gia khac nhau. Gan day co them tac pham Nguyin Binh va toi cua Bui Hanh Cin. Ha Minh Due gioi thieu ban dgc tac pham Nguyin Binh - thi si cua dong qui.
van cua sinh vien, hoc vien nhieu truang Dai hoc, cao dang khap ba mien dat nuac.
Tho Nguyen Binh cung tro thanh de tai quen thuoc trong nhieu khoa luan, luan
danh gia cao.
Nguyen Binh danh dugc mot vi tri xung dang trong Tit diin Van hoc va dugc
dat ra tu rat som. Qua cac thoi ky lich su khac nhau, tho Nguyen Binh tuy co
GVHD: Nguyen Hoa Bang
4
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Co the nhan xet mot each khai quat la viec nghien cuu tho Nguyen Binh dugc
Thiphap tho Nguyen Binh truoc 1945
"nhung buac thdng tram" song viec cam thu danh gia tho ong it co su khac biet hay
nhieu goc do nghien cuu, so chieu khac nhau cac nha nghien cuu, phe binh tho dieu
nhan manh va khang dinh ban sac dan toe, net dep "chdn qui" trong tho Nguyen
mau thuan gay gat, khong tao ra nhung cuoc but chien, tranh luan cang thang. Tu
Binh, cung nhu dong gop cua ong trong nen tho ca Viet Nam hien dai.
viet gan day cac tac gia chu y nhieu hon den sir ket hop doc dao giua "cdi Mai" va
Tho Nguyen Binh vua dan toe, vua hien dai, nhan ra dieu do, trong nhung bai
thuat tho Nguyen Binh. Do Lai Thuy trong bai Duong ve "chdn qui" cua Nguyen
Binh da nhan xet: "Nguyin Binh khongphdi la nguai "ddo bi ngan ". Ong chi la la
"ve dep chdn qui ", giua tinh dan toe va tinh hien dai the hien a ca noi dung va nghe
ke qua giang, nguai lai do qua lai gitta hai ba ndng thdn va thanh thi, Dong va Tdy
tren khuc song budi giao thai" [17, tr 350]. "Tho Nguyin Binh khong phdi ban khai
hoan ca cua cdi moi, hay khuc bi ca cua cdi cu... Trong tho ong, cu, moi cung hien
diin, cung ton tai trong mot su tuong tranh khong ngimg" [17, tr 364 - 365].
Doan Huong trong bai viet Nguyin Binh - thi si nha qui cung da chi ra nhieu
each tan quan trgng ve thi phap tho Nguyen Binh. Theo tac gia:
"Thiphap tho Nguyin Binh khong dung lai a tha ca ddn gian, ong khong thu nhd
lai thanh nhung ban sao trong tho minh ca dao ddn ca" ma 'Nguyin Binh da phdt
triin thi phap tho cua ong di chuyin tai nhung vdn di phuc tap hon, trim tuong
hon trong cdm xuc (...) biiu hien nhung vdn di cua mot nha Tho Moi..."[\7, tr
158]. Co le vl thi ma "a thi ky nay Nguyin Binh la mot nhd tho da thanh cong Ion
khi dem thiphap cua tho ca ddn gian vao trong thi ca hien dai" [17, tr 161].
Nhung net dac sac trong tha ong dugc soi rgi duai nhieu goc do: dac sac ve noi
dung, each tan sang tao ve nghe thuat, ve hinh thuc the hien, cam xuc dat dao, chan
chua tinh que v.v...Nhin chung, chua co y kien nao nghien cuu ve mat thi phap no
chi dung lai o nhan dinh khai quat, ggi ma huang tiep can. Do vay, luan van co
gang dua ra cai nhin tuong doi toan dien ve tho Nguyen Binh nghien ve mat thi
Tu gan 70 nam nay, cac the he nghien cuu da dua ra nhieu kien giai co gia tri.
sung, tham khao.
4.Pham vi nghien cim
phap. Nhung y kien ciia cac nha nghien cuu noi tren se dugc luan van ke thua, bo
cho den khi ong qua doi. Tuy nhien, do thai gian va dieu kien co han ve tu lieu nen
Luan van nghien cuu thi phap tha Nguyen Binh tu khi ong buac len thi dan
sang tac sung sue nhat cua doi tho Nguyen Binh.
truoc het luan van tim hieu tho Nguyen Binh truoc each mang thang Tarn, giai doan
Rieng phan tho Nguyen Binh sang tac sau Cach mang thang Tarn, chung toi chi
GVHD: Nguyen Hoa Bang
5
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
khao sat nhirng bai tho chgn lgc dua vao Tuyen tap Nguyin Binh.
Thiphap tho Nguyen Binh truoc 1945
Ngoai ra, a mot so phan ngudi viet khao sat them nhung tac pham cua cac tac
gia cung thoi (nhu Xuan Dieu, Han Mac Tu, Che Lan Vien, Huy Can v.v...) de so
huong den.
5.Phiro*ng phap nghien cu*u
De thuc hien de tai nay, chung toi su dung cac phuang phap sau:
Chung toi su dung phuang phap he thong, de nhin nhan van de dac ra trong he
thong quan niem nghe thuat, quan diem tham my, he thong nhan vat, khong gian,
thoi gian, ngon ngu, he thong the loai, he thong ket cau v.v...
Ngoai ra, chung toi ket hop su dung cac thao tac phan tich, chung minh, binh
giang theo loi dien dich va quy nap de lam ro van de nghien cuu.
Chung toi con su dung phuang phap so sanh de so sanh tho Nguyin Binh voi tho
cua mot so nha tho cung thoi nham lam noi bat net dac sac trong tho ong.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
6
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
sanh, doi chieu va co cai nhin tong quat hon nham lam ro van de luan van muon
Thiphap tho Nguyen Binh truoc 1945
Chuong 1
LI LUAN CHUNG VE THI PHAP VA THI PHAP HOC
VAI NET VE NHA THO NGUYEN BINH
1.1. LI LUAN CHUNG VE THI PHAP VA THI PHAP HOC
1.1.1. Khai niem thi phap va thi phap hoc
ki qua, khoa hgc ve thi phap co luc thang luc tram, nhung cung nhu nhieu khai niem
Thi phap la doi tuong nghien cuu cua thi phap hgc. Trong ngot hai muoi bon the
khac trong he thong khai niem khoa hgc, khai niem cua thi phap khong ngung dugc
chinh ly, bo sung. Hien nay co rat nhieu dinh nghia khac nhau ve thi phap. Ve mot
nghien cuu ve thi phap hgc thi cung co bay nhieu each hieu ve khai niem thi phap.
Muc dich chinh cua de tai nay khong phai la ban ve ly thuyet thi phap nen chung
toi khong dat ra cho minh cong viec di sau nghien cuu lich su cua thi phap hgc hay so
sanh doi chieu quan niem nay vai quan niem kia. Voi yeu cau van dung ly thuyet thi
phap hgc vao viec thiet ke cau hoi trong day hgc tac pham tho tru tinh trung dai Viet
phuong dien va mot goc do nao do, co the noi, trong thuc te co bao nhieu ngudi
quan niem ca nhan, do la mot quan niem gan voi chan ly, nhu quan diem cua
Khrapchenco. M.B. Theo tac gia, "Niu nhu khong doi hdi mot dinh nghia tron ven,
Nam, chung toi chi chgn mot trong so nhung dinh nghia khac nhau hien co ma theo
bao trum duac tat ca thi theo toi, cd thi xdc dinh thiphap hoc nhu la mot mdn khoa
hoc nghien cuu tat cd cac phuong thuc, phuong tien thi hien cuoc song bang hinh
tuong" [16,tr.247].
Theo Tie dien thuat ngu van hoc, thiphap hoc la khoa hoc nghien cuu thiphap,
tuc he thong cac phuong thuc, phuong tien, thu phap bieu hien doi song bang hinh tuong
nghe thuat trong sang tac van hgc. Muc dich cua thi phap hgc la chia tach va he thong
hoa cac yeu to cua van ban nghe thuat tham gia vao sir tao thanh the gioi nghe thuat, an
1.1.2. Cac y kien khac nhau ve thi phap va thi phap hoc
Tran Dinh Su trong Thi phap van hoc trung dai Viet Nam, trii4JhipJiLh^lli0Jig-cac
ngu^eJijlojigh^-lliuat^hijphoi sir tao thanh cua motJh|thongJO^t1ih^^^^s^s^^^ ^ ouajio. Thi phap khong phai la nguyen tac co truoc, nam ben ngoai, ma la nguyen tac ben
trong, von co ciia sang tao nghe thuat, hinh thanh cung voi nghe thuat. No la my hoc noi tai
ciia sang tac nghe thuat nhat dinh, mang mot quan niem nhat dinh doi vai cuoc dai, con
nguai va ban than nghe thuat. Thi phap bieu hien tren cac cap do: tac pham, the loai, ngon
ngu, tac gia va bao trum la ca nen van hgc. Thi phap hgc la khoa hgc nghien cuu ve thi
phap. No bao gom may bo phan sau:
GVHD: Nguyen Hoa Bang
7
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
tuong tham my, chieu sau phan anh cua sang tac nghe thuat [10,tr.206].
Thiphap tho Nguyen Binh truoc 1945
- Ly luan ve thi phap ciiamot giai doan van hgc lich su cu the. O day se bao gom ly
luan ve thi phap von co ciia giai doan van hgc, dugc tac gia ciia chung thua nhan.
- He thong cac nguyen tac nghe thuat the hien trong ban than sang tac ciia giai
doan van hgc dugc xet. He thong nay do ton tai tiem tang trong sang tac nen can dugc
mieu ta ra, dong thoi no cung khong trung khit voi thi phap hgc ly thuyet ciia giai
doan van hgc ay.
- Ly luan thi phap ciia nguai nghien cuu dung de mieu ta mot each he thong
thi phap tiem tang trong thuc te van hgc va ly giai mai doi voi ly luan thi phap da co
Ba bo phan ciia thi phap nay lien he voi nhau trong mot moi quan he het sue
khang khit. Ly luan thi phap lich su la sieu ngon ngu thanh van ciia thi phap van hgc
mot thoi. Ly luan thi phap hgc hien dai dung de mieu ta ly luan thi phap lan thi phap
hgc ciia mot giai doan. Chinh vi nhu vay, thi phap hgc hien dai co mot y nghia quan
trong lich su.
trong, bao trum. Thieu mot quan niem thi phap hgc hien dai sang to khong the tien
hanh phan tich mieu ta he thong thi phap van hgc dugc [21,tr.4].
cac nguyen tac nghe thuat tham nhuan y thuc chii the ciia tac gia. Thi phap hgc hien
Trong Thi phap truyen Kieu, Tran Dinh Su nhan manh: Thi phap la he thong
thuat a day khong chi la sir lira chgn nhung yeu to tu tuong, tinh cam, phuong tien de
det nen mot tac pham nghe thuat nhat dinh, ma con la sir thong nhat nhung cai da
dugc chgn lira vao mot the thong nhat huu co, hoan chinh. Khong co sir thong nhat
dai bao gom phong each nghe thuat nhu mot bo phan ciia no. Phong each hgc nghe
to tao nen sir thong nhat ay khong gi quan trgng hon la quan niem nghe thuat.
Tinh sang tao ciia bat ky tac pham nao deu bat dau tu sang tao trong quan niem,
tren mgi cap do va giua cac cap do voi nhau thi khong the co dugc phong each. Yeu
the co dugc mot sang tao that sir mai trong nghe thuat. Tinh he thong ciia nghe thuat
bat ke tac gia co y thuc dugc dieu do hay khong. Thieu mot quan niem moi thi khong
nghe thuat tuong ung tren cac cap do. Di tim quan niem nghe thuat va he thong bien
phap nghe thuat tuong ung von co trong mot tac pham la thuc chat ciia viec nghien cuu
thi phap tac pham. Nghien cuu thi phap van hoc khac han voi viec phe binh thien ve
the hien o cho mgi quan niem moi ve the gioi va con ngudi doi hoi nhirng bien phap
binh luan, binh giang theo loi cam thu chii quan thjnh hanh. No phai tan dung nhieu
dugc chii y thich dang. Nhung khai niem, thuat ngu moi cung dugc van dung.
thao tac kl thuat de phan tich, chung giai. Do vay cac thao tac ngu hgc, tu sir hgc cung
Nghien cuu thi phap tac pham thi phai bam sat vao van ban tac pham. Muon
chii the, kham pha y thuc ciia chii the trong tac pham, xem no nhu mot he thong bieu
hien cu the, bao gom cai nhin, diem nhin, hinh thuc mang quan niem. Ly luan van
GVHD: Nguyen Hoa Bang
8
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
hieu tac pham nhu mot sang tao toan ven thi phai nhin tac pham nhu mot sang tao ciia
Thiphap tho Nguyen Binh truoc 1945
hgc ngay nay da cho biet yeu to hinh thuc nao ciia tac pham van hgc cung deu mang
tinh noi dung. Nhung nhung yiu to hinh thuc d cdp thdp nhu van, thanh dieu, ngdt
nhip... thi tinh noi dung thuong mo nhat, khd xdc dinh. Hinh thuc cdng a bdc cao thi
tinh noi dung cdng ro ret [20;tr.6].
-Do Due Hieu trong Doi m&i phe binh van hoc quan niem: Thi phap la
bieu hien bang ngon tu nghe thuat, de tim hieu cac y nghia bieu hien hoac chim an
phuong phap tiep can, tuc la nghien cuu, phe binh tac pham van hgc tu cac hinh thuc
ciia tac pham: y nghia my hgc, triet hgc, dao due hgc, lich su, xa hgi hgc... Cap do
thoai, thoi gian, khong gian, cii phap...) yeu cau dgc tac pham nhu mot chinh the, a
nghien cuu thi phap hgc cac hinh thuc nghe thuat (ket cau, am dieu, nhip cau, doi
do cac yeu to ngon tu lien ket chat che voi nhau, hop thanh mot he thong de bieu dat
Diem xuat phat ciia thi phap la sir coi tac pham van hgc la van ban ngon tu. Neu my
hgc la ly luan cac nghe thuat, thi thiphap la my hoc cua vdn hoc, la ly luan van hoc,
vay thi phap gan chat voi ngon ngu hgc va my hgc. Thi phap hay ly luan van hgc
(Theo dinh nghia ciia Vacga - Varga) truoc het nghien cuu cac phuong thuc nghe
y tuong, tinh cam, tu duy, nhan sinh quan..., tuc la cai dep ciia the gioi, con nguai.
thuat, mieu ta cac dac trung the loai van hgc, tu do moi tim toi cac tang lop y nghia r~ an giau ciia tac pham [11 ;tr. 10-11].
________^
—
-Nguyen Thi Du Khanh trong PI^M^plM^MM^ g°c a? thi phap khang dinh: Theo chiing toi, co the xac lip IJill|ni li|a||Mmienl thi phap tu chinh noi dung ngu nghia ciia no.
--—-—!___JL_ \
*-—-— Chu thi of day dung de chi toan bo van hgc noi chung chi khong phai chi rieng
ve tho. Thi la each noi da thanh quen, mang noi dung lich su, ghi dau an ciia ca mot
thoi ky lich su kha dai, khi ma mgi loai hinh van hgc tu anh hung ca, truyen, kich,
tieu thuyet... deu dugc dien dat bang tho. Con phap la phuong phap, la phep tac. Vay
thiphap la phuong phap, la phep tac lam van, lam tho... Co the noi ngay a day, phep
tac can ban nhat ciia no la sang tao, hu cau nghe thuat, tat nhien khong phai la xuyen
hap dan... Du cac quan diem ly luan co khac nhau, co le thuoc vao nhung thien kien
tac, lam meo mo doi song ma la de the hien doi song mot each nghe thuat lung linh,
la, ngay tu buoi so khai, cac nha nghe si vo danh da khong chiu bang long vai viec
xa hoi, giai cap, chinh tri nhu the nao thi van khong the khong thua nhan mot thuc te
phuc tu nhien bang nhung sang tao bay bong ciia minh.
mo phong, sao chep tu nhien ma luon luon khat vgng kham pha, chiem linh va chinh
tao ra bao nhieu hinh thuc da dang phong phu khac nhau, nhung du co bien doi phat
Va tu buoi binh minh ciia lich su cho den ngay nay, van hgc nhan loai da sang
trien nhu the nao thi ban chat ciia sir sang tao nghe thuat bao gia cung la qua trinh chii
GVHD: Nguyen Hoa Bang
9
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
quan hoa trong sir cam nhan va ly giai doi song, gan lien voi qua trinh sang tao ra
Thiphap tho Nguyen Binh truoc 1945
nhung he thong hinh tuong nghe thuat, voi nhirng phong each ca nhan hay thoi dai
khac biet. Nghe thuat - thuc su la nghe thuat dich thuc - bao gia cung la khat vgng giai
bay nhirng xuc dong manh liet, nhung suy tu sau sac - mang dam net tinh chii quan ciia
chii the sang tao trong noi dung tu tuong va hinh thuc bieu hien de tao nen mot the gioi
thu hai, the gioi co the co, the gioi khao khat, the gioi giong that... chii khong phai la
phep phan anh gian don. O day co moi tuong quan giua noi dung phan anh va su phan
anh, tu tuong va nghe thuat, ca nhan va thoi dai... dien ra trong mot tien trinh nghe
thuat mang tinh dac thu: no vua la hoat dong ciia y thuc va vo thuc, vua la ket qua ciia
quan sat thuc te va tuong tuong bay bong; vua la san pham cua trang thai hung phan
xuat than, dot ngot vua co the la ket qua ciia mot qua trinh nung nau thai nghen dai
dang, mang nang de dau; no cung co the la ket qua ciia nhung Mng luc thien bam
nhung cung vua la san pham ciia lao dong miet mai; vua la ket qua ciia nhung dam me
say dam, hanh phiic, kho dau... va cuoi cung la de tao thanh tac pham: mot van ban
ngon tu... Tom lai thiphap la toan bo qua trinh sang tao ra tac pham bang nghe thuat
ngon tu, bang hang loat nhung thao tac nghe thuat phuc tap, bat dau tu viec thai nghen
nuoi duong cam hung cho den viec chgn lira gigng dieu, the van, the tho...
Di tim thi phap ciia mot tac gia, tac pham,... chii yeu khong phai xem tac pham,
tac gia noi cai gi, ma chu yeu la xem tac gia noi nhu the nao, bang mot hinh thuc nghe
thuat ra sao. Le duong nhien, nghe thuat tac pham bao gid cung gan lien voi noi dung
trong su thong nhat von co. Tuy nhien, su thong nhat nay, khong lam can trd viec nghien
cuu nhung hien tuong thuoc ve hinh thuc va qui luat mang tinh hinh thuc ciia no.
Noi torn lai, noi den thiphap chu yeu la noi den qua trinh sang tao nhung hinh
thuc nghe thuat cua tac pham, la noi den nhungphuong thuc, phuang tien, nhung
thao tac nghe thuat cua nha nghe si ngon tu [13,tr.7-8-9-10].
- Doi voi cac nha nghien cuu nude ngoai (Theo tai lieu Chuyen de: Tie he
luan ciia thi phap hoc nghien cieu tac gia tac pham (2006) (De cuong huang dan
hgc chuyen de cho lop cao hgc Ly luan va phuong phap day hgc Ngu van DHCT -
Nam 1923, nha nghien cuu ngu van Nga V. Girmunski da dinh nghia: "Thi
Khoa 2, TS. Nguyen Hoa Bang):
phap hoc la khoa hoc nghien cuu van chuong voi tu cdch la mot nghe thudt". Nam
1929, M. Bakhtin tuyen bo nhiem vu ciia ong la "khdmphd nha nghe si Ddstdievski
bieu: "Doi tuong cua thiphap hoc, truoc hit, phdi trd lai cau hdi: "Cdigi biin mot
trong sang tac ciia Ddstdievski". Nam 1960, nha nghien cuu R. Giaicopxon phat
thong diip bang lai thanh mot tac pham nghe thudt? ". Nam 1975, nha nghien cuu thi
phap TS. Todorov dinh nghia: "Thiphap la cac qui tac chung ma nguai ta su dung
di sang tac ra cac tac pham vdn chuong cu the. Noi cu thi hon Id nghiin cuu tinh
GVHD: Nguyen Hoa Bang
10
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
van chuong, chat van chuong cua chinh ban than van chuomg". Nam 1963,
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
Vinogradov xac dinh: "Thi phap la khoa hgc nghien cuu cac hinh thuc, dang thuc,
cac phuong tien, phuong thuc to chuc tac pham sang tac bang ngon tu, cac kieu cau
tnic, cac the loai tac pham nham nam bat... khong chi cac hien tuong ciia ngon tu
van chuong, ma con ban than cac phuong dien hinh tugng khac nhau nhat ciia co cau
tac pham van chuong va sang tac van chuong dan gian" [l,tr.l].
Noi torn lai, de hieu thau dau khai niem thi phap khong phai la chuyen de. Du
lira chgn dinh nghia nao thi trong qua trinh lam viec cung phai luon trung thanh, nhat
quan voi noi dung ciia dinh nghia do va hon the nua, phai xem xet no dudi mot quan
diem bien chiing. Trong bai Mot so vdn di thiphdp hoc ly thuyit, Tran Dinh Su cung
da hon mot lan nhac lai y "hinh thuc mang tinh noi dung" [19,tr.9]. Con Chu Xuan
Dien thi khang dinh: "Thi phap khong don thuan la nhirng yeu to hinh thuc, can het sue
coi trgng y nghia noi dung ciia thi phap van hgc" [6,tr.l9]. Du cho co quan niem rgng
hep khac nhau nhu the nao ve thi phap, cac hgc gia deu gap nhau d sir khang dinh:
nghiin cuu thiphdp vdn hoc la nhan manh ban chat nghe thudt ciia tac pham, la xem
tacpham van hoc nhu la mot chinh thi thong nhat giua cac thanh to, cac cdp do nghe
thudt. Nghien cuu thi phap chinh la nham chi ra cai hay, cai ban chat nghe thuat ciia tac
pham. Nghien cuu thi phap cung chinh la nham chi ra cai ly do ton tai ciia hinh thuc .
Nhung y kien tren day het sue quy bau, giup chiing toi hieu sau them ban chat ciia
khai niem thi phap de van dung no mot each diing dan.
Theo Tu diin thudt ngu van hoc, thi xet ve each tiep can, thi phap hgc co ba
pham vi nghien cuu: thi^)hdpJwcMaij2uang (con ggi la thiphdp hoc ly thuyit, thiphdp
1.1.3. Pham vi cua thi phap hoc
hochi thong hda hay thiphdp hoc vimo) tuc la ly luan van hgc, tin phap hoc chuyen biet
(hay con ggi la thiphdp hoc mieu td vi mo) va thiphap hoc lich su.
Thi phap, hoc dai orxang lai dugc chia thanh ba bg phan tuong ling voi ba
phuong dien ciia van ban: ngu am, tu vungj^a hinh tuong. Muc dich ciia thi phap hgc
dai cuong la xay dung mot he thong trgn ven cac thu phap (tuc cac yeu to tac dong
tham my), bao quat ca ba pham vi tren, tu cac bien phap ngu am cho toi cac hinh
tuong, mdtip, cot truyen. Phuong dien thi phap hinh tuong it dugc nghien cuu hon ca,
vi mot thoi gian dai ngudi ta cho rang the gioi nghe thuat khong khac gi so vdi the
gidi thuc tai, do do, den nay linh vuc nay van chua cd mot sir he thong hda dugc chap
ThLphap van hoc chuyenbiet tien hanh viec miiutd tat ca cac phuong dien
noi tren ciia sang tac van hgc nham xay dung "mo hinh" - he thong ca biet ciia cac
thudc tinh tac dong tham my ciia tac pham. Van de chinh d day la kit cau, tuc la
tuong quan ciia tat ca cac yeu to ndi tren trong chinh the nghe thuat.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
H
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
nhan pho bien ve cac phuong tien nghe thuat.
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
Cac khai niem cudi cung ma su phan tich cac phuong tien nghe thuat se dan den
la hinh tuong thi gioi (vdi dac diem co ban ciia no la khonggian nghe thudt, thai gian
nghe thuat) va hinh tuong tac gia. Tac dong qua lai ciia hai khai niem nay tao nen diem
nhin nghe thudt cd tac dung quy dinh tat ca mgi dieu co ban ciia cau tnic tac pham.
Thi phap van hgc chuyen biet cd the miiu ta tac pham van hgc ca biet, cung
hoac mot thoi dai van hgc.
Thrphap hoc lich su nghien cuii^yJilnhga ciia cac bien phap nghe thuat cung
nhu he thong cac bien phap ay bang phuong phap so sanh lich su nham vach ra cac
dac diem chung ciia cac he thong van hgc thudc cac nen van hda khac nhau, xac dinh
cdi ngudn ciia chiing ciing nhu cac qui luat chung ciia y thuc van hgc nhan loai. Van
de chinh ciia thi phap hgc lich su la phat sinh, phat trien ciia the loai trong y nghia
rdng nhat ciia tu, do la ranh gioi phan chia pham vi van hgc va ngoai van hgc vdi tat
nhu cum tac pham trong sang tac ciia mot nha van, cua mot the loai, mot trao luu
Thi phap hgc dai cuong trung vdi bd phan ly luan van hoc nghien cuu cau true
sang tac van hgc. Thi phap hgc chuyen biet va thi phap hgc lich su cung cap buc
tranh da dang va phat trien, tien hda ciia cac mo hinh va phuong tien nghe thuat.
Cung vdi budc di ciia lich su, ddi tuong nghien cuu cua thi phap hgc tung
budc dugc bd sung theo thoi gian.
Cd ngudi quan diem thi phap la sir tong hop cac thanh to (hoac cac cap do) ciia
hinh thuc nghe thuat ciia tac pham ngon tu: cot truyen, ket cau, cac hien tugng ngon ngu
nghe thuat, nhip va van. Con ddi vdi ngudi hieu theo nghia rdng, thi phap khong chi cd
nhirng thanh to ke tren ma con bao gom ca nhirng van de loai hinh, the tai, nhung nguyen
tac va phuong phap phan anh thuc tai va cac pham tru: khong gian nghe thuat, thdi gian
nghe thuat, quan niem nghe thuat ciia tac gia ve the gioi va con ngudi.
Tom lai, thi phap hgc khong nhung lam ro ban chat nghe thuat ciia van chuong ma con chi ra cai ly ciia hinh thuc nghe thuat. (3 nude ta, trong khoang mot phan tu the ky (tinh tu sau nam 1954 den nam 1797), thuat ngu thi phap rat it khi dugc su
dung. Neu phai tim mot tu dong nghia vdi thi phap thuc rat khd. Bdi nhu da phan
tich, khai niem hinh thuc nghe thuat mdi chi dien ta dugc cai hay, cai dep ciia ngon tu
tac pham ma chua bao ham dugc cai nghia va cai ly ciia hinh thuc van chuong, ciia
cac bien phap nghe thuat.
ca sir ddi thay lich su ciia chiing.
Thi phap la mot ton tai khach quan, la cai cd trudc, no xuat hien tu khi loai
thi phap, la cai cd sau.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
12
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
ngudi biet sang tao nghe thuat mot each tu giac. Thi phap hgc la khoa nghien cuu ve
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
Thi phap hoc ciing nhu bat ky mot nganh khoa hgc nao khac, muon ton tai phai
1.1.4. Doi tirong cua thi phap hoc
thda man hai dieu kien co ban: cd mot ddi tugng can nghien cuu va cd phuong phap
rieng nghien cuu ve ddi tuong.
- Cap do ddi tuong chung, tuc cap do phuong dien, linh vice ciia tac phdm van
Cd hai cap do ddi tuong: ddi tugng chung va ddi tugng dac trung.
chuong ma nguai nghiin cim huong din. Vdi y nghia nay, Le Nggc Tra xac dinh:
"Ddi tuong nghiin cuu dau tiin ciia thi phap hoc la cdc yeu to va cau true ciia tac
phdm van hoc". Trong tac pham van chuong, cac lop yeu to can nghien cuu: "Lop
ba la "kit cau tdc phdm".bd phan va toan the, giua cai chung va cai rieng, giua cai
yiu to thu nhdt la rj.gnn.tit nghe thudt", "Lop thu hai la thi_gid,i nghe thudt", Idp thu
ddc dao va cai lap lai.
Do Due Hieu trong Ddi mdi phi binh van hoc, xac dinh: "Thiphap la phuong
phap tiip can, tire la nghiin cim, phi binh tdcphdm van hoc tiecdc hinh thuc biiu hien
bang ngon tu nghe thudt, di tim hiiuy nghia my hoc, triit hoc, dao dice hoc, lich sic, xa
hdi hoc (...) Yiu cau doc tdcphdm van chuong nhu mot chinh thi".
Le Nggc Tra trong Li luan va van hoc xac dinh: "Mot mat phdi phan tich hi
thong hda tat cd cdc yiu to ciia van ban nghe thudt da tham gia thi hien y thuc nghe
thudt ciia nha van va tao nin dn tuong tham my a ngudi doc (...) mat khac, trong
nhung yiu cau hit sice quan trong ciia viec nghiin cim thi phap Id khdm phd con
duong di tuy thuc nghe thudt cua nhd van tao ra tdcphdm, chi ra xem tu tuong, y do
cua nhd van da duac to chicc nhu thi nao, bang cdch nao, qua trinh ay diin ra nhu
thi nao va chinh thi nghe thudt da hinh thanh ra sao (...). O day, khai niem thiphap
gan gui vdi khai niem phong cdch".
Cd the khang dinh thi phap hoc la each tiep can van chuong mot each khoa hgc
trong tat ca nhirng each tiep can van chuong ma nhan loai cd den nay. Bdi, cdch tiip
can do ddi hdi xem van chuong nhu mot chinh thi, mot hi thong va cau thanh nin hi
thong chinh thi do la mot loat cdc thanh to tuong tdc vdi nhau mot cdch cd quy ludt.
ndi dung lich su sau sac. Do do, nguyen tac lich su la rat can thiet trong nghien cuu
thi phap.
- Phuong phap lich sic: La mot san pham ciia ddi song xa hdi, van chuong cd
1.1.5. phirong phap cua thi phap hoc
Cac dieu kien lich su xa hdi gdp phan ly giai tinh quy luat ciia thi phap.
phap hgc. Xet d gdc do la mot bd phan ciia khoa hgc nghien cuu van hgc, thi phap
Cung vdi ddi tuong, phuong phap se la dieu kien xac dinh sir ton tai ciia thi
GVHD: Nguyen Hoa Bang
13
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
hgc cung phai su tyngj^s^hvum^^^ van
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
dimgxasJo^phiiaji^phapjigMenxuu van hgc d tat ca cac cap dd:^ap dgjriitjigc, cap^ddxac phuong phipchung, cap do phuong-phap chuyejuiganh.
Phuong phap dac thu ciia thi phap hgc gom:
- Pkuwig-phdpJiLJhQng\ Van chuong la mot he thong cac chinh the. Chinh
chuong dan tdc. Do do phuong phap he thong dac biet quan trgng trong nghien cuu
thi phap. Phuong phap he thong ddi hdi nghien cuu van hgc tu nhung mdi quan he cd
tinh quy luat, do la mdi quan he giua bd phan va toan the, giua cai chung va cai rieng,
the tac pham, chinh the tac gia, chinh the trao luu, chinh the ket cau, chinh the van
Dd Due Hieu trong Ddi mdi phi binh van hoc, xac dinh: "Thi phdp la phuong
giua cai ddc dao va cai lap lai.
phdp tiip can, ticc la nghiin cim, phi binh tdcphdm van hoc tic cdc hinh thuc biiu hien
bang ngon ticnghe thudt, di tim hiiuy nghia my hoc, triit hoc, dao due hoc, lich sic, xa
hdi hoc (...) Yeu cdu doc tdcphdm van chuong nhu mot chinh thi".
Le Nggc Tra trong Li luan va van hoc xac dinh: "Mot mat phdi phan tich hi
thong hda tat cd cdc yiu to ciia van ban nghe thudt da tham gia thi hien y thuc nghe
thudt ciia nha van va tao nin dn tuong tham my a nguai doc (...) mat khac, trong
nhung yeu cdu hit sice quan trong ciia viec nghiin cim thi phdp la khdm phd con
duong di tuy thuc nghe thudt ciia nha vdn tao ra tdcphdm, chi ra xem tu tuong, y do
ciia nha vdn da duac to chicc nhu thi nao, bang cdch nao, qud trinh dy diin ra nhu
thi nao va chinh thi nghe thudt da hinh thanh ra sao (...). Oday, khai niem thiphdp
Cd the khang dinh thi phap hgc la each tiep can van chuong mot each khoa hgc
trong tat ca nhirng each tiep can van chuong ma nhan loai cd den nay. Bdi, cdch tiip
gan gui vdi khai niem phong cdch".
can do ddi hdi xem van chuong nhu mot chinh thi, mot hi thong va cdu thanh nen hi
thong chinh thi do la mot loot cdc thanh to tuong tdc vdi nhaumotcdch cd quy luat.
Bhuang phdp-lich-su: La mot san pham ciia ddi song xa hdi, van chuong cd
ndi dung lich sir sau sac. Do do, nguyen tac ljch su la rat can thiet trong nghien cuu
thi phap. Cac dieu kien ljch su xa hdi gdp phan ly giai tinh quy luat cua thi phap.
1.2. VAI NET VE NHA THO NGUYEN BINH
1.2.1. Cuoc doi
Nguyen Binh thud nhd ten la Nguyen Trgng Binh. Nha tho ra ddi vao mot
ngay cudi xuan nam Mau ngg (1918) tai xdm Tram, Thdn Thien Vinh, xa Dong
Ddi, huyen Vu Ban, tinh Nam Dinh, trong mot gia dinh nha nho ngheo. Nguyen
sa siit nen Nguyen Binh dugc dua ve vdi gia dinh ben ngoai d thdn Van. Que me,
thdn Van khong chi la noi nudi duong Nguyen Binh ma con nudi dudng hdn tha
GVHD: Nguyen Hoa Bang
14
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Binh dugc cha kem cap, day chu nho tu nhd, nhung cudc song gia dinh ngay cang
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
dao. Nguyen Binh dugc cau day nhieu ve van chuong chu nghia nhung cung dugc
cau ke cho nghe nhieu ve sir the tinh ddi. Nguyen Binh da cd may man la sdm tiep
Nguyen Binh. Tai day, Nguyen Binh dugc cau rudt la Bui Trinh Khiem day dd chu
thu dugc ngudn sang tinh than dep de, thanh cao.
Vao cudi nam 1932, Nguyen Binh phai gia biet tudi tho, gia biet ngdi nha va
kiem song. Dd la khi Tnic Duong do thanh chung vao loai gioi nen dugc nhan day
hgc d trudng tu thuc Ha Dong. Tnic Duong day tieng Phap nen truyen dat van
manh vudn cd anh trang que...de theo anh ca Tnic Duong ra Ha Ndi. Ha Dong
Nam 1937, bai tho Cd hdi mo xuat hien tren thi dan va dugc du luan chii y,
day cung la thdi diem Nguyen Trgng Binh ky ten la Nguyen Binh va bat dau theo
dudi nghiep van chuong.
chuong Phap cho Nguyen Binh.
thdi ay, "mot thdn lit thu sau phong too", thich di day do va cd nhu cau ma phai di,
thuong la nhung chuyen giang ho vat, mot cuoc tau xudng tinh Bac, mot chuyen ve
tinh Dong, tat vao nha mot ngudi ban hay lan ldc d mot quan trg nao dam ba ngay
rdi ve. Nguyen Binh giao du rdng, tinh tinh moc mac, de men nen cd nhieu ban be.
Nhirng nam 1937 - 1942 danh dau budc ngoac ldn lao nhat cung la diem
sang nhat trong tho Ngyen Binh truoc Cach mang thang Tam. Day la nhung nam
Nguyen Binh chua het cai bd ngd tu que ra tinh, di den nhieu noi, tam hdn tre dat
dao cam xuc, suy tu ve ldi song, sir xa each tao ra mot hoai niem day dut, mot diem
nhin nghe thuat dac biet vdi que huong, do do day cung la khoang thdi gian Nguyen
Binh lam tho hay, bde Id ro nhat dac diem "huarng dong gid ndi", cai ban sac "chdn
Nguyen Binh cung mang nang nghiep ddi nhu phan dong cac nha van, thi si
que".
The nhung, cuoc song ngay cang trd nen nghet thd: "thiiu que huong ,thiiu
chdn trdi, ba vo dung giua ngd ba duong... do la tam trang chung ciia cdc van nghe
si thdi do ...Di tam quin di nhung khd dau truoc mat, nhung vdn vat hang ngay, vl
chen cam manh do phdi giang ho " [9, tr 88].
Nam. Trong tho ong cd gigng xdt xa bi phan ve nhung nam thang phieu luu tren
budc duong vd dinh ay.
Nam 1943, cung vdi To Hoai, Vu Trgng Can, Nguyen Binh vd Hue rdi vao
Hdi oil Trdi dat vd cung rdng
Nao biit tim ddu mot mdi nha?
(Dent miea dat khdeh)
Bd dat que nhung lai nhd dat que da diet, di dau Nguyen Binh cung thui thiii
mot ndi budn. Giua cudc ddi dien dao, con ngudi chdng quen, quay lung qua vdi,
GVHD: Nguyen Hoa Bang
15
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
tim dau nhirng gia tri cao dep, tim dau cai mien que nhu mong udc. That vgng e
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
nhirng ngudi than thiet, vdi nhirng ky niem em dem da qua noi thdn da, vdi nhung
phong tuc thuan hau, nhung thu vui d lang que, vdi nhirng dem hdi dong vui.
Con duong truoc mat mit mung, nem mui tuc luy dang cay, thay va ludng
truoc dugc ma van cu "dem hinh hdi trd no do com".
che, va mdi lan gap ndi bat dac chi nha tho cang khac khoai nhd cd huong, nhd
xudng My Tho va song nhirng ngay dong cam cdng khd vdi Bao Dinh Giang. Nam
1944, Nguyen Binh di sau xudng mien cue Nam ciia To quoc, rdi dung chan d Ha
Tien theo ldi mdi ciia thi si Dong Ho, sir hua hen gap go nu si Mdng Tuyet...Noi
nao dat chan den cung quyen luyen, cai vdn hieu biet cang them day, them rdng,
nhung van tho que huong cd chut duyen tham ay da tao cho Nguyen Binh mot vi tri
d vung que mdi nay.
Nam 1944, Nguyen Binh cung mot so van nghe si tim gap dong chi Nguyen
Oanh (ten that la Doan Quang Hoai), cung que vdi Nguyen Binh, la Bi thu Thanh
liy Sai Gdn hoat dong bi mat thdi do va den dugc vdi each mang.
Sudt cudc khang chien chdng Phap, Nguyen Binh hoat ddng d Nam Bd. Nha
tho hang hai tham gia mgi cdng tac each mang. Nam 1946-1947, dng dugc giao phu
trach Hdi Van nghe Cuu quoc tinh Rach Gia, cd thdi gian lam phd Chii nhiem Tong
bd Viet Minh tinh Rach Gia.
Rdi Rach Gia Nguyen Binh trd ve Ddng Thap Mudi, lam viec d Ban Van
nghe khu Tam. Nam Bd sap xep lai cac chien khu, thanh hai lien khu mien Ddng va
mien Tay.
Tu nam 1948 - 1951, Nguyen Binh cdng tac d lien khu mien Tay. Thdi ki
nay Nguyen Binh sang tac deu dan, kip thdi ddng vien tinh than khang chien ciia
chien si, ddng bao. Nam 1952, Nguyen Binh ve U Minh song trong nha mot ba ma
cd cd con gai ten Hong Chau da tot nghiep thanh chung, dang theo hgc tu tai. Hong
Chau trd thanh vg Nguyen Binh tu do va cd vdi nha tha hai con gai: Hdng Cdu va
Huong Mai.
Nam 1953, Nguyen Binh trd lai Ddng Thap Mudi, nam 1954, Nguyen Binh
Nguyen Binh di sau xudng phia Nam, den Ba Tri, tim den nha cu Dd Chieu,
Duong va cdng tac tai Hdi Nha van Viet Nam. Con ngudi ay trd ve nhung mot nua
trai tim van gui lai mien Nam - noi ay cd ngudi vg hien va hai con gai ciia nha tho,
lai budn thuong lai nhirng den nhd nhung, khac khoai.
tap ket ra Bac, len ben Sam Son (Thanh Hda), sau do ve Ha Ndi, d nha anh ca Tnic
nhan phuc tap bao chi ra dugc ba so. Nam 1958, Nguyen Binh trd ve que cu. Tu
Nam 1956, Nguyen Binh lam chii but bao Tram hoa, nhung do nhieu nguyen
nhung ben trong lai cd biet bao suy tu, uu phien.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
16
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
nam 1958 -1962, Nguyen Binh song mot quang ddi be ngoai cd ve kha binh lang
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
Van hda thong tin Nam Ha. Nguyen Binh cd mot gia dinh mdi d Nam Dinh. Du
cuoc song hang ngay khd khan, vat va nhung Nguyen Binh van khong ngung sang
Mot buoi chieu cudi xuan nam 1964, Nguyen Binh ve nhan cdng tac tai Ty
sat tinh hinh chinh tri d dia phuong va ca nude.
tac, gdp phan tich cue vao sir trudng thanh ciia phong trao van nghe que nha, bam
ve xa Nhan Nghia, huyen Ly Nhan song vdi thdn que va sang tac khong ngung.
Cudi nam ay, anh em Ty Van hda Nam Ha nhdn nhip chuan bi so bao tet ddn
xuan Binh Ngg (1966), cung la dip ky niem 200 nam ngay sinh Nguyen Du. Vdn
coi vi Tien Dien la vi to su, Nguyen Binh lam viec sdi ndi, hao hung khac thuong.
Ong viet Bai tho qui huang ca nggi dat nude minh cd nen tho, nen nhac, kho tang
van hgc dan gian do so,...Tinh yeu thi si gid day la tinh yeu dat nude, yeu nen van
Nam 1965, giac My leo than chien tranh. Nguyen Binh theo co quan so tan
hien, yeu ddng bao, dan tdc:
Qui huong toi cd ca dao tuc ngu
Ong trang iron thuong xudng moi nhd choi
Mot dia mudi ciing man tinh chdng vo
Mot day trdu cung nhac chuyen lica
Qui huong toi cd hdt xde, hdt dum
Cd hoi xuan liin tiip nhung dim ch lo
#gl HOC VO TRtfOHG TOPN THU VIEN
Cd Nguyin Trdi, cd Binh Ngd dai cao
Cd Nguyin Du va cd mot Truyen Kiiu. Nguyen Binh thudc Truyen Kiiu tu dau chi cudi va mong minh dugc "la hoc trd nhd cua Nguyen Du". Horn duyet bao tet, Nguyen Binh khde, tuoi, tay thu mot tap
giay mdng, khoe vdi ban be: trong mot dem da viet dugc bai tap Kieu tang cu tien
Dien nhung khong dua ai xem, cho luc hdi ddng du mat , mdi dd trang viet ra,
... Cao thorn lan dd truoc den
gigng ngam nga:
La nhiiu vang dd, phdi tim trang hoa
Tram nam trong cdi ngudi ta
Mot thiin tuyit but, goi la di sau...
(Kinh giei cu Nguyen Du v&i truyen Kieu)
Ca hdi ddng duyet bai bao so horn ay cung lang di (ldi Chu Van). "Rang hay
thi that la hay", nhung "Nghe ngam dang nudt cay thi nao". De tang cu Tien Dien
ma nhu tong ket chin cudc ddi tai hoa nhung long dong, lan dan ciia nha tho.
nay mot cau cung khong sua.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
17
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Nguyen Binh nghe chi cudi tru. Cac ong me tin! Cu hay la dugc rdi. Toi xin nop bai
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
Tile rang Nguyin Binh da mat dot ngdt vao ngay 20/01/1966 (ngay cudi cung nam At Ty), khi dng chua kip sang tuoi 49. Cuoc ddi Nguyen Binh da khep lai nhung nhung van tho dam tinh que huong ciia "thi si ddng qui" van con do trong nhung ang tho dugc gin giu tran trgng nhu nhirng thi pham cd chan gia tri va dugc
nhung ngudi yeu tho cac the he ddn nhan, men md.
1.2.2. Quan niem the Nguyen Binh
So vdi cac nha tho truoc Cach mang thang Tam, Nguyen Binh la mot dinh cao rieng biet. Nguyin Binh mang den cho tho mdi cai huong vi dam da ciia lang que. Chang qua chut nao khi ndi: neu thieu di Nguyen Binh, Tho Mdi se thieu di
mot phong vi rieng, mat di mot khuynh huong tho thuan Viet.
Trong lang Tho Mdi, hau nhu moi nha tho deu cd con duong rieng de tu bieu
hien cai tdi ciia minh. Hdn tho The Lu rdng md vdi Cdy dan muon dieu, that ran rdi,
manh liet vdi Nhd rung, that bay bong vdi Tiing sdo thiin thai. Luu Trgng Lu mo
mang vdi Tiing thu, bang khuang vdi Ndng mdi va lang budn vdi Mot mua ddng. Huy Thong cd gigng tho that hung trang trong Con voi gia, Tiing dich song O. Ldi ciia Nguyin Nhugc Phap that trong sang, dang yeu vdi Chita Huong...Dat biet Xuan Dieu da mang tdi "mot ngudn song rat rao chua tung thdy d chdn nude non
lang le nay" (Hoai Thanh); nhung bai Giuc gia, Vdi vdng, Tho duyen cho thay ngudi tho ay say dam biet bao vdi tinh yeu, tha thiet ndng nan biet bao vdi sir song,
vdi cuoc ddi...Giua nhung cai tdi tru tinh ddc dao ay khang dinh dugc minh khdng phai la chuyen di dang. The nhung, La budesang ngang, Tam hon tdi, Huong cd nhan,... Nguyin Binh lam cho ca thi dan va ban dgc phai ngd ngang.
Nguyin Binh vLeVA^44ng-quj^ ve nhungjsmuigudi thdn da bang each viet va cajjahirLciia ngudi trong cuoc. Ong ke cho chiing ta nghe ve cd hang xdm bac phan, vi nhung canh ddi Id budc sang ngang, ve nhirng cd gai que tam hdn trong trang ndiJdlP cua "nhu cdy lua trdng", tijilx^yihi^ajil^^
thLsLsong-lang thang4€hdng-4inhJimmg, vcLoieni-Vui va ndi dau dan tdc...bang tiing ndi chan thanh va thuong cam ciia trai tim nen dugc nhieu ngudi ddn nhan, xe chia. Nguyen Binh luon nghl: "Tho phdi mang tinh chdn that, cang chdn that cdng
tot", "toan bd tha tdi tic truoc tdi nay, va chdc chdn sau nay cung vay se mai mai
trung thuc vdi long minh" [23, tr 10]. Ve dieu nay cd lan nha tho ndi vdi Hoang
Tan:
"Khi tdi ha but. Nha ndng d canh nhd tdi
Cdch nhau cdi gidu mdng toi xanh rdn\
Thi dung la su that y nhu vay. Cd hang xdm dy hang ngay mang to vdng ra hong ngoai mdi hien, cd khdng bao gid cudi, mat luc nao cung "budn dam dam ". Cdi ngoai canh dy gay xuc cdm trong tho tdi, con phan suy luan tinh cdm, y nghi chdn
GVHD: Nguyen Hoa Bang
18
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
that ciia minh ra sao thi cu viec diim xuyit thim that vao, miin lam sao cho that
nhuyin...Toan bo tho tdi tic truoc din nay va chac chan sau nay cung vay se mai
mdi trung thuc vdi long minh" [23, tr 10 - 11]. Chinh vi vay, nhung van tho chan
that, xuat phat tu trai tim Nguyen Binh dugc ngudi dgc ddn nhan bang ca trai tim
hg. Dieu nay ciing rat phu hop vdi quy luat ciia muon ddi. Nguyen Binh cho biet:
"Tdi chii truang tha Viet phdi viit cho ngudi Viet, do do ngon tu ddn tdc la mot
diim rat quan trong. Diiu cot loi Id phdi gian di, gian di khdng ddng nghia vdi tam
thuong" [23, tr 10].
Xuat phat tu quan niem nhu vay Nguyen Binh viet Chan que:
Hoa chanh no giua vudn chanh
Thay u minh vdi chung minh chdn qui
Horn qua em di tinh vi
Huong ddng gid ndi bay di it nhiiu
Binh. Nguyen Binh viet:
Chan que la tieng long, cung chinh la tuyen ngon nghe thuat tho Nguyen
Hoa chanh no giua vudn chanh
Thay u minh vdi chung minh chdn qui
hdm qua, nhu thud truoc de tu do khang dinh nhirng gia tri tot dep ciia dan tdc, ciia
Nguyen Binh muon tim ve vdi cdi ngudn, muon "give nguyin que mua" nhu
que huong, chdng lai sir tha hda, bien chat, xu hudng ngoai lai dien ra kha phd bien
ngay.
Khdng phai bay gid, d thdi dai nay mdi cd ngudi ndi ve nhung net "chdn
trong xa hdi thdi ay lam thay ddi quan niem sdng, thi hieu va nep tham my hang
qui". Truoc Nguyen Binh may the ky, con gi hdn hau hon, chan que hon tap tho
Quoc dm thi tap ciia Nguyen Trai, tho ciia Nguyen Khuyen, Tu Xuong, Hd Xuan
mang hinh anh que huong vdi nhung mom sdng, ben do, gieng nude, goc da, nhirng
phong tuc tap quan ngudi Viet Nam minh day thdi. Cung thdi Nguyen Binh xuat
Huong...Cac nha tho nay rat thudc dat que, ngudi lang que, cung cd nhung van tho
Nguyen Binh khdng phai la ngudi dau tien xuat sac nhat ve de tai nay, nhung lang
hien cd Doan Van Cu, Bang Ba Lan, Anh Tho, Nam Tran...Cdng bang ma ndi,
ciia "hdm qua" luc "em di tinh vi, huong ddng gid ndi bay di it nhiiu".. .day la net
quy, cd tu trong tam hdn Nguyen Binh. Vdi mot tai nang bam sinh ciia mot gigng
que trong tho Nguyen Binh la "thdi truoc", gai que trong trong tho Nguyen Binh la
tho "chdn que" tudn chay tu nhien khdng can ggt giua, Nguyen Binh cd nhung cau
GVHD: Nguyen Hoa Bang
19
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
tho "gidng hit ca dao" nhung van that la Tho Mdi:
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
Giing thoi nude ngdp nude tran
Ba gian day cd ba gian ndng chiiu
(Qua nha)
Nguyen Binh trd ve, khang dinh sir ben vung goc re ciia tam hdn dan tdc tu ngudi
Ve vdi lang que, tim den hoi thd quen thudc cua van hgc truyen thong la
dan que Viet Nam va su trudng ton ciia nghe thuat truyen thong.
chat, Nguyen Binh la mot ngudi rat "Chdn qui", cung la cai "hdn xua ciia dat
Cd the ndi, "Chdn qui" tuyen ngon nghe thuat tho Nguyen Binh. Tu trong ban
nude" d nhieu ngudi khac. Dieu do phan nao li giai vi sao tho Nguyen Binh gian di,
1.2.3. Con dircrng tho* Nguyen Binh
mdc mac va rat gan vdi dan tdc d ca ndi dung truyen dat va hinh thuc bieu hien.
Nguyen Binh budc len thi dan vdi ve khiem ton "ngudi nha que" nhung
Vdi mot tai tho bam sinh tu be, vua thudc mat chu da dgc ra tho, nam 13 tudi
nhanh chdng chiem dugc tinh cam ciia dgc gia.
dugc nhieu ngudi biet den, cung la mot trong nhirng bai tho dau tien: bai Cd hdi
Nguyen Binh da lam dugc nhieu bai tho hay. Bai tho dugc dang dau tien, sau nay
mo\
Nam 19 tudi, Nguyen Binh gui tap tho Tam hdn toi du thi va nhan giai khuyen khich ciia Tu Luc Van Doan. Nguyen Binh thuc sir ndi tieng khi to Tiiu thuyit thu nam lien tiep trong ba ki dang ba doan ciia bai tho dai La bu&c sang
ngang. Tu do, khdng cd so bao nao khdng cd tho Nguyen Binh. L& bu&c sang
ngang trd thanh ten ciia mot tap tho Nguyen Binh sau nay (1940).
gay an tugng hon la tap Huang co nhan. Nguyen Binh di thuong Tin rdi vao vinh,
viet Xuan tha huang, bai tho day cam khai ve tho phii hao huyen, so kiep long
dong. Trong nhung ngay dung chan d cd do, Nguyen Binh viet mot loat bai: Thu
Nam 1941, Nguyen Binh gioi thieu ban dgc tap tho Mot nghin cua so nhung
rai tieng canh, Vai net Hue, Hoa v&i ruau, Giai mua &Hue, Tuu trudng, Lua dd,
Xdm Ngu
vien vdi bao ndi xdt xa, chua chat ve the sir xoay van, ve van menh non sdng.
Nam 1942, Nguyen Binh cho ra ddi tap tho: Ngudi con gai d lau hoa, Mudi
hai ben nude, May Tan. Day cung la nam cd mot su kien dang nhd: vd kich tho
Bong giai nhan ciia Nguyen Binh viet cung Yen Lan (tuc Xuan Khai) dugc dung
va bieu dien d nha hat ldn Ha Ndi, Hai Phong va Hue.
Cd the ndi, ngay tu khi budc chan vao lang tho, Nguyen Binh da the hien mot
phong each tho ddc dao va la mot cay but sung sue nhat thdi bay gid. Chi trong
vdng ba nam, tu nam 1940 den nam 1942 Nguyen Binh da ra mat ban dgc khap ba
GVHD: Nguyen Hoa Bang
20
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
mien Bac - Trung - Nam bay tap tho: L& budc sang ngang, Tam hon tdi, Mot
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
nghin cua so, Huong co nhan, Mudi hai ben nude, Ngudi con gai d lau hoa vd
May Tan.
Tho luon la ngudi ban ddng hanh trong sudt cuoc ddi chim ndi giang ho ciia Nguyin Binh. Tu nam 1943 den nam Cach mang thang Tam, tham thia du vi dang cay ciia than the long dong, tam tu Nguyen Binh cd biet bao niem khac khoai ve ddi
minh, ve cuoc ddi chung: "Mot thdn lan ddn noi trdi xa - Nam nghe mua roi trin
mdi nha - Gid bat vao thu day tiing Id - Ddi tan, mdng dep, tiic xuan qua" (Dem
mira dat khach). Cang day dut, budn dau thi nhan cang cd them nhieu thi hung nen
Binh gui vao nhung trang tho trang tho ndi niem ban khoan, khac khoai ciia minh
da viet dugc kha nhieu: kich tho Nguyen Trai, truyen tho Co gai Ba Tu...Nguyen
ve nhung dieu mat thay tai nghe tren khap cac neo duong luu lac: Xuan tha huang,
Ai khanh hanh, Anh ve que cii, Mat nhung, Di giua kinh thanh, Trdi bao nhieu
\
r
r
nui song roi va mot so bai tho ddi dap vdi Ton nu Hoang Tran.
Tren hanh trinh sang tac, 1944 la nam ngdi but Nguyen Binh chuyen manh sang
truyen tho va van xudi. Nguyen Binh viet truyen Thach Xuang Bo, truyen Khong
dat cam dui, truyen tho Cay dan ty bd (Ty bd truyen). Theo Dd Dinh Thg, truyen
Khdng dat cam dui da dugc giai nhat cudc thi truyen ngan ciia to Thanh nien Ddng
Phap, mot to bao cd uy tin d Sai Gdn luc bay gid. Dac biet, cung trong nam nay,
truyen tho Cay dan ty bd, dai 1.550 cau ciia Nguyen Binh dugc giai nhat Nam
Xuyen d Sai Gdn.
Truoc thuc trang dat nude, san chut long mdc mac, thiet tha ciia ngudi lam tho
vdi dan tdc, sudt cudc khang chien chdng Phap (1946 - 1954) Nguyen Binh gan bd
vdi Nam Bd men yeu. Nguyen Binh cho ra mat Tap tha yeu nude sau khi vao chien
khu 2 thang. Khi ve lam viec d Ban Van nghe khu Tam, Nguyen Binh sang tac tap
tho Sdng bien cd. Trong rat nhieu sang tac ciia Nguyen Binh thdi ky nay, cd bai tho
mang am dieu hao hung, dugc truyen di nhanh chdng (ngay sau khi ra ddi dugc
nhac si Nguyen Huu Tri phd thanh nhac), do la bai tho Tieu doan 307.
Nam 1953, trd lai Ddng Thap Mudi, nha tho lien tuc cho ra ddi cac tap tho:
Ong lao mdi guam, Trang kia da dung ngang dau, Nhieng ddng tam huyet,
Mieng Bang ra ddi.
Nam 1954, Nguyin Binh tap ket ra Bac, trd lai que xua nhung long thi nhan luon khac khoai, sdng vdi tam tu "ngay Bac dim Nam". Nguyen Binh lam tha vach
tran tdi ac My - Diem, phan anh tinh than dau tranh bat khuat ciia ddng bao mien
Nam, ca nggi que huong mien Bac dang ddi mdi, nhung viet nhieu va hay hon ca la
tinh cam thuong nhd mien Nam. Nam 1955, Nguyen Binh sang tac lien tiep ba tap
tha: Dong Thdp Mudi, Trd ve ta, Gui ngudi va mien Nam. Tat ca nhung anh hdi
quang ciia qua khu, nhu hoai niem da diet ve mot mien dat da gan bd vdi mot thdi
GVHD: Nguyen Hoa Bang
21
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
tudi tre that lang man day nhiet quyet, day hanh phuc ciia nha tho - do la Nam Bd
than thuong.
Nam 1958, ve sdng d que nha, Nguyen Binh viet dugc hai truyen tho kha dai
Tieng trong dem xuan (2.000 cau), Trong bong cd bay ("1026 cau) va cho ra mat
tap tho Nude gieng thoi. Hai tap tho Tinh nghia doi ta (1960) va Dem sao sdng
(1962) dugc viet vdi tam trang chii dao la khat vgng thong nhat dat nude.
sue manh, nha tho say me lam tho tuyen truyen, lam tho ndi ve san xuat, ve chien
thang. Luc do khdng biet tu dau dua ra mot bai Chinh phu tan thdi, bai tho thac ldi
mot ngudi vg bd ddi than thd canh vg chdng chia biet, day nhung ldi liy mi, tieu
cue. Nguyen Binh viet ngay bai tho Biec thu nhd, ciing thac ldi vg mot chien si gui
cho chdng, ldi tha thiet, diu dang, tran day nhd thuong nhung rat kien nghi, quyet
tam lam trdn nhiem vu "ba dam dang" de tao hau phuong vung chac cho ngudi linh
noi tien tuyen vung long, cam chac tay siing. Bai tho Nguyen Binh dugc lan truyen
rdng rai, cung tu do biet tam bai Chinhphu tan thai.
Nam 1965, giac my cho may bay nem bom, danh pha mien Bac, Nguyen Binh
cung don vi so tan,ve sdng vdi thdn que, vdi duong lang xdm ngo. Nha tho lai hda
minh vdi nhirng con ngudi noi thdn xdm, lam tho ve hg, dgc cho hg nghe va ngay
ngay di qua con sdng Chau noi cd cd lai do khdng bao gid lay tien "bac nhd tho".
Cudi nam ay, Nguyen Binh viet bai tho dai - Bai tha que huang, bao hieu sir
khdi sac trd lai (con ngudi tho) Nguyen Binh d giai doan "chdn qui". Sau do khdng
lau, nha tho thuc trang mot dem viet bai Tap Kieu tang cu Tien Dien, day cung la
bai tho cudi cung ciia Nguyen Binh - bai Kinh gui cu Nguyen Du vdi truyen Kieu.
Huong ve ngay thong nhat Bac Nam, Nguyen Binh nhu dugc tiep them ngudn
Nhin tong quan, truoc Cach mang thang Tam Nguyen Binh la nha tho ndi tieng,
gdp cho phong trao Tho Mdi bay tap tho:
- Tam hdn tdi (1940)
- La budc sang ngang (1940)
- Huong cd nhan (1941)
- Ngudi con gai d lau hoa (1942)
- Mudi hai bin nude (1942)
- May Tan (1942)
Sau each mang thang Tam Nguyen Binh tham gia each mang, trd thanh nha van
chien si. Tha dng hudng ve ddi sdng each mang ciia dan tdc. Cac tac pham chinh:
- Mot nghIn cua ^d (1941)
Ong lao mdi guom (1947)
-
Sdng bien cd (1947)
- Trd ve ta (1955)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
22
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
- Gui ngudi va miin Nam (1955)
- Dim sao sdng (1962)
- Ddng Thdp Mudi (1955)
Ngoai ra, Nguyen Binh con sang tac d mot sd truyen tho, kich tho, cheo va mot
- Bong giai nhan - kich tho (1942)
sd tac pham van xudi. Tac pham tieu bieu:
- Khdng nhan sac - truyen (1942)
Trong bong cd bay - truyen tho (1957)
Tiing trong dim xuan - tho (1958)
Lam tho, viet truyen, viet cheo rdi kich tho...nhung Nguyen Binh cd duyen vdi
tho hon ca va that sir bdc Id tai nang d linh vuc nay.
Nguyen Binh mot cudc ddi thi si vdi hai chang duong tho. Hai chang duong
que huong, dat nude. Mach tha ciia Nguyen Binh dugc tha ca truyen thdng khoi
nhung van la mot tai nang, mot tam hdn tho trong sang, giau cam xuc gan bd vdi
GVHD: Nguyen Hoa Bang
23
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
ngudn, nudi dudng nen dam da ban sac dan tdc va cd gia tri.
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
Chirang 2 THI PHAP NHAN VAT, KHONG GIAN, TH&I GIAN NGHE THUAT
2.1. THI PHAP NHAN VAT
2.1.1. Li luan chung ve thi phap nhan vat
2.1.1.1. Nhan vat vd quan niem nghe thuat ve con ngudi
So vdi con ngudi that, nhan vat cd mdi tuong ddng nhat dinh nao day ma lam
ngudi dgc lam tudng rang nhdn vat va con ngicdi la mot. Con ngudi la ket cau vat chat
do tu nhien sinh ra, nhan vat la ket cau tinh than do con ngudi tao dung nen. Nhan vat
dugc sang tao theo qui luat ciia nghe thuat. No la mot khdi tinh than bao gom tinh cam,
tu tudng, quan diem, quan niem, nhan thuc... tham my. Tom lai la the gioi tinh than -
tham my ciia ngudi sang tac.
Khdi tinh than tham my nay dugc md ta la sir bat chudc con ngudi thuc ngoai
ddi, dugc mieu ta thanh mot con ngudi; nhung mat khac, bao gid no ciing dugc mieu
ta theo each hinh dung, cam nhan ciia nha van. Tuc la, theo quan niem ciia nha van.
Dudi ngdi but ciia nha van, nhan vat dugc hien ra nhu mot quan niem ve con ngudi,
mot each ly giai, mot each bieu hien ve con ngudi, mot each cat nghia ve con
ngudi... tham dam thi hieu tham my, ly tudng tham my. Con ngudi trong nghe thuat
do la mot pham tru tham my. Kham pha nhan vat tu gdc dd thi phap la tim ra tai nang
sang tao nen nhirng gia tri tham my ddc dao - nhung nhan vat ciia nha van. Cd the
phan biet sir khac nhau giua phan tich nhan vat va nghien cuu thi phap nhan vat la
khai thac gia tri tham my ciia hinh tugng nhan vat, con nghien cuu thi phap lai tim
hieu bang con duong nao, ly do nao ma nghe si lam cho nhan vat cd dugc gia tri tham
my.
2.1.1.2. Nghien cuu thiphdp nhdn vat
2.1.2. Thi phap nhan vat trong tho Nguyen Binh
Thdn que trong tho Nguyen Binh la cai gi do duong nhu bat bien trong khdng
gian va thdi gian, do do hinh anh ngudi que duong thdi cung mang nhirng net dien
hinh, tieu bieu cho ngudi que ciia mgi thai. Con ngudi trong tho Nguyen Binh la
2.1.2.1. Con nguai lang que trong tha Nguyen Binh
con ngudi ciia lang que, chat phac, de gan, de men cudc sdng tuy cd co cue, nhgc
thanh binh va tho Nguyen Binh da dien ta dieu do:
nhan nhung ngudi que van luon ao udc, khat khao mot cudc sdng vui tuoi, no am,
Day cd mua xuan da din rdi
Tieng nhd md cua ddn vui tuoi
Tung cd em be so mdu do
Ddi md hong lin nhi nhdnh cudi
(Tha xuan)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
24
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
Khung trdi tudi tho ludn gan bd vdi nhirng hinh anh, nhung ky niem dang yeu,
vung dai, ngu khd:
Hai dica thuong nhdn buoi vdng nha
Ngudi ta bat truoc chi ngudi ta
Ra vudn nhat nhung hoa cam rung
Vi bd day ndi cat nude hoa
(Hoa vdi ruau)
Hinh anh hgc trd khi den lop, luc tan trudng ciing cd nhirng net ngd nghlnh nen
tho:
Cd hai em be hoc trd
Xem con kiin gid di do Id tre
(Tien vd Id)
Hinh anh ngudi me la hinh anh than thuong, quen thudc va hinh anh ngudi me
cung la hinh anh cua que huong. So vdi nhirng nha tho cung thdi nhu Luu Trgng Lu, Te Hanh, Doan Van Cu...cd nhieu bai tho cam ddng ve me thi Nguyin Binh viet ve me nhieu hon cd le vi ndi dau mat me tu nhd, mot sir bu dap tam ly sdm
thiet thdi tinh thuong yeu ciia me.
Ngudi me trong tho Nguyen Binh hien len that gian di, chan thuc. Day la nhirng
ngudi me que nhan hau, chiu thuong, chiu khd ludn vi nhung ngudi than yeu chu tat
mgi viec:
Tit din me tdi vat vd nhiiu
Me tdi lo lieu du tram chiiu
(Tet cua me)
Me sam mgi thu can thiet cho con gai di lay chdng, luc dua tien con qua cua
budng me roi nude mat, sau tham xdt thuong. Me khdng biet con gai minh di lay
chdng cd dugc hanh phuc hay khd cue. Tam long me that cao ca:
Con a! Dim nay minh me khdc
Dim dim minh me lai dua thoi
(Long me)
Ndi thuong con da diet, ndi dau ddn vd han khi tien con di tran ai xa:
Cd lan tdi thay mot bd me
Dua tiin con di trdn di xa
Tdu chay lau rdi ba vdn dung
Lung con do bong xudng san ga
(Nhung bong ngudi tren san ga)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
25
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
Mot ba me lung da cdng sue da can lam cho chiing ta cang chua xdt, bang
khuang ca cudc ddi vi con cai den luc tudi gia chi mot than, mot minh mgi budn vui
am lanh chi rieng:
Xdm tay bd lao lung cdng
Cd hai cd gai cd chdng cd hai
Gid thu tha ngan than ddi
Bd dem do ret phai ngoai cua thua
(Khdng di)
Trai tim thi si con chat chua biet bao dau xdt cam thuong cho ngudi me gap
canh trd treu cho duyen sd. Me ndi vdi con nhung ldi nghe nhu dut rudt:
Mai mot... con ai! Me lay chdng
Chung con coi me cd nhu khdng
Khuya rdi day nhi? Con di nghi
Gid bac dim nay lanh ngdpphong
(Budc di budc niea)
Hinh anh ngudi me la hinh anh tieu bieu cho con ngudi
lang que trong tho
Nguyen Binh.
Hinh anh cd thdn nu chan tam, det vai tudi dang trang trdn, cd chain chi, can cu
duyen dang ben khung cui - con thoi di ve giua nhung sgi to giang mac nhu la hinh
anh cu the hda cho nhung nhd nhung trong long cd gai:
Gieo thoi, gieo thoi, lai gieo thoi
Nhd nhd, mong mong mai mai rdi
Thoi a lam sao thoi lai cic
Di vi giang mac di triu tdi?
(Nhd)
Hinh anh cd gai que ta bat gap nhieu trong tho Nguyen Binh. Khi tren ddng liia:
Ndng di trong nang vd trong gid
Huong liia tham thorn vudng budc chdn
(Ta trang)
Khi thi d nuong dau, khi chan tam, khi det lua, luc hong to,.. .va hinh anh cd hai
mo thap thoang trong rung mo rat dep va rat:
Cd hdi mo oil
Chdng trd ldi nhau lay mot ldi
Cic lang rdi di, rdi khudt bong
Rung mo hiu hat Id mo roi...
(Co hdi ma)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
26
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
Hinh anh cd gai duong thi noi thdn que lan dau lam duyen, lam dang nen e le,
ngai ngung:
Nhd thud hoi xuan danh trong cheo
Xin minh gidy do danh mdi son
(Trd ve que cii)
Ndng dep md ndng lai cd duyin
Trai thdn tham Hie, Hie tham khen
Thay ho nhin minh, nang then qud
Niu bd vi di...thdo ddi khuyin.
(Doi khuyen bac)
Nhirng ldi hat treu dua, nhirng tieng cudi trong treo ciia cac cd lam cho the gidi tha
Nhung cd gai thdn que thuong diu dang, kin dao nhung vui dua chang kem ai.
Nguyen Binh tuai tre, ham sdng va yeu ddi hon:
Cd mot dan con gai chua chdng
Rii nhau cat cd d ven song
Ddng da ddng danh dua nhau hdt
Gheo khdeh qua do mot bon ddng
(Chieu que)
cui vdi tam hdn cd ngay tho, thanh khiet. Nhung trai tim ciia tudi thanh xuan lam
sao tranh khdi nhirng nhip dap rdn ra ciia tinh yeu ddi liia, long cd khac khoai mdi
Trong bai Mua xuan la hinh anh cd gai sdng trong gia dinh ne nep vdi nghe canh
tinh tham lang vdi ngudi con trai lang ben. Mua xuan tdi, ggi khdng khi vui choi
hdi he noi lang que, noi hen ho ddi lua yeu nhau.
Bica dy mica xuan phai phdi bay
Hoa xoan lap lap rung voi day
Hdi cheo lang Dang di ngang ngd
Me bao: "Thdn Doai hdt tdi nay"
Long thay giang to mot mdi tinh
Em ngicng tay lai giua thoi xinh
Hinh nhu hai md em bung do
Cd le em nghidin anh
Bon bin hang xdm da len den
Em ngica ban tay truoc mdi hiin
Mua chdm ban tay tieng chdm lanh
Thi nao anh dy chd sang xem...
(Mua xuan)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
27
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
Cd tham nghl tlii nao anh ay cung sang xem va xin phep me vdi vang di, trong long cd hao hue va tran day hy vgng, long cd chdng chat them mong nhd, tiii hdn
the nhung cd gai que chung tinh van ap li, hi vgng gap ngudi minh yeu.
Bai tho Chdn qui dau chi la sir khd tam, ghen bong, ghen gid ciia mot anh trai
lang truoc su thay ddi ciia ngudi yeu ma con la su nhin xa trong rdng ve nep sdng,
ve le sdng:
Hdm qua em di tinh vi
Doi em d mai con di dau lang.
(Chan que)
Chang trai dgi ngudi yeu trong su hdi hop. Anh dung d noi dau tien xac dinh dia gidi ciia mot lang que la con de dau lang. Nhung khi ngudi yeu ve tdi noi thi
chang trai nhin thay su doi thay ciia ngudi yeu nen ngd ngang, "khan nhung", "quan
linh", "do cdi khuy bdm". Chang trai thay ngudi yeu minh trd nen xa la, duong nhu
khdng con la cd thdn nu duyen dang ma anh thuong men:
Ndi ra so mat long em
Van em em hay giic nguyin qui mua
Nhu hdm em di li chua
Cic an mac thi cho vica long anh
(Chan que)
Chang trai muon ngudi minh yeu trd ve ne nep ciia thdn que, ggi lai trong cd nilm hanh phuc la mot cd thdn nu duyen dang vdi each ndi het sue nhe nhang va
tinh te.
Ndi ra sg mit long nhung chang trai khdng the khdng ndi, dau phai do sir bao
thu hay tinh ich ky, ma xuit phat tu mot triet ly sau xa, mot chan ly ciia cudc ddi.
Hoa chanh nd giua vudn chanh
Thay u minh vdi chung minh chdn qui
(Chan que)
Hoa chanh la loai hoa mdc mac, trong trang, huong thorn rat dam va rat ben, chi nen nd d vudn chanh quen thudc ciia nd. Cung gidng nhu lang que tram lang va co kinh thi tam ao tu than mdi phu hap vdi cd thdn nu, tao cho hg ve dep kin dao va dang yeu. Hai chu "chung minh", ca anh va em, hai dua chiing minh, tu trong ban
chat trong cdi ngudn goc re, vdn la ngudi "chdn qui".
Nguyin Binh am hieu nhung ngudi que, lo lang cho hg truoc lang sdng xd bd,
hon tap ciia cudc ddi bdi chinh dng ciing la ngudi rat chan que.
Con ngudi lang que trong tho Nguyin Binh vdi tam hdn mdc mac, trong sang, dep de, man ma ciia ngudi que Viet Nam - nhirng net dep truyen thdng ma cho den
bay gid van khdng it ngudi luu giu.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
28
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh truoc 1945
2.1.2.2. Con ngudi yeu thuang trong tha Nguyen Binh
Nguyen Binh tu xem minh "la thi si ciia yiu thuang", nha tho tung cho rang
nang mua la benh ciia trdi dat cd bao gid het nang het mua, va vi vay sudi ngudn
Tinh yeu cd bao nhieu cung bac thi con ngudi tinh yeu cung cd bay nhieu sac
thai va "thi si cua yiu thuang" ciia chiing ta dien ta that mdc mac, sau sac, tinh te
nhirng rung ddng sau xa tham kin. Con ngudi tinh yeu dugc Nguyen Binh the hien
trong tho minh qua nhieu cung bac, trang thai khac nhau. Thud con ngay tho thi
yeu duong trong long nha tho cung chua bao gid can.
"chang biit yiu nhau di lam gll", den luc thuc sir yeu rdi thi then thung, e ap, dam
say, nhd mong, tuong tu, cho dgi, gian ddi, hdn ghen, de rdi ngam ngui, sau tiii,
nudi tiec, xdt xa.
Con ngudi tinh yeu yeu chan thanh, say dam trong tho Nguyen Binh la con
ngudi ludn the hien mot khat vgng tinh :
Aiyiu nhu tdi yiu nang
Hop nhau lai, hop thanh long cho xinh
Chung nhau dung mot trudng dinh
Tha riing mot vi thdn linh la Nang
(Long yeu duang)
Tuong tu la mot tam trang thuong thay ciia ngudi dang yeu, va con ngudi tinh yeu trong tho Nguyin Binh cung the can benh tuong tu dugc Nguyen Binh dien ta qua nhiiu khia canh, nhieu cung bac khac nhau trong nhieu bai tho: Tuong tu, Hoa cd may, Co hdi mo, Khdng ngu v.v...
Tuong tu thuc may dim rdi
Biit cho ai, hdi ai ngudi biit cho
Gid mua la binh ciia gidi
Tuong tu la binh cua tdiyiu ndng
(Tuang tu)
Trong tho Nguyin Binh trang thai tuong tu mang mot sac thai mot tinh yeu don phuong. Nd gidng nhu mot qui luat tu nhien ciia trdi dat, nd la mot chung benh lam
cho ngudi ta dau khd, xdt xa.
Con ngudi thiiy chung son sat cung dugc Nguyen Binh the hien kha sau sac. Yeu ngudi khac con hon ca chinh ban than minh, ngay ca khi bi ddi lira, phu bac, ke
tinh si ay van muon la mot ngudi chung tinh:
Em vi khep canh budng the lai
Chiu khdyin vui, sdng doi cho...
GVHD: Nguyen Hoa Bang
29
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Anh viit chung tinh lin gdi chiec
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Mot nghln ddng li mot nghln dim.
(Em ve)
Tinh yeu thi ludn gan vdi khat vgng hanh phiic, ngudi khi yeu ludn mong lay
dugc ngudi minh yeu va sdng mot cudc sdng am em.
Nhu chuyen Tuong Nhu vd Trdc Thi
Dua nhau vi d dat Lam Cung
Vudn cam trang xda hoa cam rung
Tdi vdi em Nhi kit va chdng
(Hoa vdi ruau)
La ngudi dan que nen hg ludn cd nhung udc mo gian di, don so "Mot gian nha
phuc:
nhd di vi cd nhau" {Thai trudc), den mot niem vui nhd be nhung tran day hanh
Sdm nay hai vo chdng son dy
Da mom cho nhau nhung tiing long
(Vudn xuan)
De khang dinh sir chung tinh son sat, yeu la yeu den trgn ddi, khdng thay long
ddi da du hoan canh cd each ngan. Nha tho muon chuyen tinh Nguu Lang va Chuc
Nu de khang dinh dieu do:
Ddi ta cd tdi gl dau
Cd sao chim chang bat cdu cho qua
Cd chang tdi vdi trdi gia
Chang qua la tdi ddi ta chung tinh
VI cha chang dodi duyin minh
Anh danh sdng di chung tinh vdi em
(Chuc Nit Nguu Lang)
Con ngudi chat phac, gian dj pha chut e ap, hdn nhien trong sang, con ngudi ay
rat chan tinh :
Long thay giang ta mot mdi tinh
Em ngicng tay lai giua thoi xinh
Hinh nhu hai md em bung do
Cd le la em nghi din anh
(Mua xuan)
Nhirng xao xuyen rung ddng ban dau nhe nhang, mong manh nhu to giang,
nhung
rdi cu ldn dan len, cd "ngicng thoi laF va bde Id tren "hai md bung do", va cudi
cung la mot sir thua nhan "cd le la em nghi din anh". Chung mot tam trang yeu
duong rut re, e ap con cd cac bai: My Nuang, Dan tdi, Tinh tdi, Qua nha,...Con
GVHD: Nguyen Hoa Bang
30
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
ngudi dam bdc Id, bay td tinh yeu vdi nhau nhung khi the hien tinh cam, hg van giu
nguyen ve e de, chat phac:
Tinh tdi md giica mua thu
Tinh em lang lang kin nhu budng tam
(Dim cudi cung)
Mot hdm thay cd cudi cudi
Tdiyiu yiu qud nhung hai mat long
Biit dau rdi chdphdi long:
"Long minh khdi dua phdi long minh day!"
(Qua nha)
Ngudi yeu ldi hen vay ma cd gai van vdi ldi le nhe nhang:
Anh a! Mua xuan da can ngay
Bao gid em mdi gap anh day?
(Mua xuan)
Dau ddn tot cung khi ngudi yeu "bd thuyin, bd bin", sang ngang, chdn tinh yeu
vao tan day long, khdng nang ldi hay trach mdc ai.
Em da sang ngang vdi mot ngudi
Anh con gidng cdi nica hay thdi?
Dim qua mo thay hai con budm
Khep canh tinh chung d giica trdi
(Hit budm vdng)
Con ngudi yeu say dam, thiet tha nhung cung day ap nhung lo au, khac khoai,
nhung eo le, bat hanh:
- Tudng rang bin, ngd rdng lau
Lica dau sang dot chdy cdu to duyin
(Toi con nhd lam)
- Tam hdn tdi Id mot binh ruou nhd
Rot lan lan giot mai xudng nang Oanh
Khdng xua tay, nang vdn cic vd tinh
Hdt ly ruou hdn tdi qua cua sd
(Tua de mot thiin tinh su)
- ... Trudng huyen gid day xay kiiu khac
Ma din hdm nay anh mdi biit
Tinh ta nhu chuyen budm xua thdi
(Truang huyen)
Con ngudi cao thugng da cudi nhat khi biet rang ngudi yeu se di lay chdng, ndi
GVHD: Nguyen Hoa Bang
31
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
dau cu dan vat, giay vd tam can nhung am tham chiu dung nhirng cay cue ciia ddi:
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Cao tay ndng chin ruou hong
Micngem, em sap lay chdng xuan nay
(Ruou xuan)
Tinh yeu con din den bi kich con ngudi tinh yeu cung cd the trd thanh con ngudi ciia bi kich, bdi le yeu ma khdng dugc dap lai, yeu nhau rdi phu nhau vi
nghich canh, sir chia ly each trd, ndi mong nhd, dgi cho...
- Than di, nang sap lay chdng
Sap mangphdo do ruou hong tiin tdi
(L& duyen)
- Nhung rdi ngudi khdeh tinh xuan dy
Di biit khdng vi vdi bin sdng
Dd may lan xuan trdi chdy mai
May lan cd gai mdn mdi trong...
Vd rdi:
Bd thuyin, bd bin, bd ddng trong
Cd ldi do kia di lay chdng
Vang bong cd em tu dao dy
Di budn cho nhirng khdeh sang sdng
(Co ldi do)
- Vdng! Chinh la cd dy chua yiu ai
Lan ddu dan do kiiu con trai
Tdi vi thu cd ba ddng lai
Dot hit cho cd khdi then ldi
(Vang)
Nhung khat vgng tinh yeu manh liet ciia nhung chang trai cd gai d lang que da
dugc Nguyen Binh the hien trong nhung trang tho minh. Do la tieng ndi chan that
ciia long minh, tieng ndi ndng nang ciia con tim, khao khat yeu va dugc yeu. Nha
tho da tao nen nhung van tho da diet, dam da. Nhung dau chi cd yeu , dugc yeu va
khao khat ma tinh yeu con nhieu cung bac cam xiic khac lam con ngudi tinh yeu cd
luc lo au, khac khoai, cho mong, dau khd va bi kich.
2.1.2.3. Con ngudi tinh cam trong tha Nguyen Binh Nguyin Binh am hieu tinh cam truyen thdng ciia dan tdc cung gidng nhu am hilu thdn que va ngudi dan d lang que vay. Con ngudi tinh cam trong tho Nguyen
Binh the
hien qua tinh me con, tinh chi em, tinh yeu, tinh vg chdng .v.v...
Ngudi me xuit hien trong tho Nguyen Binh la ngudi me ca ddi vat va, mong den ngay con khdn ldn, yen be gia that. Ngay con gai di lay chdng me lo au long rdi
GVHD: Nguyen Hoa Bang
32
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
nhu to vd, nhung nha tho khdng de cho me Id ve ma de cho me tuoi tinh ndi vdi
con, vdi mgi ngudi:
Gai Ion ai khdngphdi lay chdng
Can gi ma khdc, nin di khdng!
Nin di, mac do ra chao ho
Ro quy con tdi! Cdc chi trdngl
(Long me)
Con ngudi hi sinh hay hinh anh ngudi me ggi cho ngudi dgc bao cam xiic. Mot
trong ngay di lay chdng. Me hieu tam ly con gai minh nen gigng ludn kien quyet
van ndi cung de con yen long ra di.
ngudi me tao tan, hi sinh cho con cai. Me khdng de cho con gai minh thua kem ai
nhung cd each giao due rieng "Bd biit ddng viin con gai chain chi lam viec, ba
Ngudi me trong bai Mua xuan la ngudi me tuy khdng nghiem khac vdi con
cung det vdi vdi con gai va ciing biit tao diiu kien cho con gai vui choi". Me la
ngudi thau hieu va ludn an lii con minh.
Trong bai Budc di budc nua la tinh cam ciia ngudi me gda chdng vdi ndi dang
cay rieng. Sd phan bat budc phai nhu the. Ndi dau ciia ngudi me nay la ndi dau cua
ke cung duong, tuyet vgng.
Gan vdi tinh cam me danh cho con la tinh cam con danh cho me. Con ngudi
hieu thao cham lo het long cho cha me luc tudi gia, bdng xe, nhirng cd gai tudi dang
xuan khdng dam nghi den hanh phuc rieng tu ciia minh de lam trdn bdn phan. Trong
bai Long nao dam tudng Nguyen Binh da mieu ta ngudi chi khdng dam mo tudng
den hanh phuc cho rieng minh, chi la ngudi hieu thao chi muon "trdn dao con, trdn
nghia chi" :
Lay ai nudi me, day em tho?
Anh cd thuong em hay cd cho
Chua trdn dao con, trdn nghia chi
Long nao dam tudng din duyen to
(Long nao dam tudng)
Tam trang dau khd, dan vat vi khdng cham lo cho me, cho ngudi than da lam
cho cd gai trong bai La budc sang ngang rat budn:
Em oi! Em d lai nha
Vudn dau em ddn, me gid em thuong
Me gia mot nang hai suong
Chi di mot budc tram duong xdt xa
(L& budc sang ngang)
me, lang que:
GVHD: Nguyen Hoa Bang
33
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Du di dau, d dau, lam gi thi trong long ngudi ra di van ludn nhd mong ve cha
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Nhd thuang thay me khdn cung
Lay thay lay me thdu long cho con
(Thugui thay me)
Trong mot so bai tho ddi luc nha tho ndi ve sir ray rue ciia ngudi con, mai vui
thu giang h6, de me cha mong nhd dem ngay sdng trong canh quanh que, cd don.
Tinh cam chi em giu Nguyin Binh va chi Tnic - Ngudi chi nhu la cho dua tinh
thin thuong dugc nha tho nhac din vdi taT casir yeu thuong, triu men:
Nam xua chi chua cd chdng
Chi dan tam do len hong cho tdi
Nam nay chi lay chdng rdi
Mdi kygid lanh khdng ngudi dan khan
(Gid Lanh)
Con ngudi thuy chung trong tinh cam vg chdng dugc Nguyen Binh ndi nhieu
trong tho minh. Con ngudi dam am, nghia tinh:
- Sdng giang chia nica vudn che
Mot gian nhd nhd di vi cd nhau
(Thdi trudc)
- Sdng giang trdi chiiu hai hang
Bin anh doc sdeh bin nang quay to
(Ty bd truyen)
Con ngudi thuy chung ay ludn cd udc mo binh di ciia ngudi dan que:
Vo tdi det vdi cho nhanh
Quay to cho nhen di lanh do tdi
Sang nam ra d riing rdi
Va tdi det lua, tdi ngdi lam tho
(Nha cd thdn nit)
Dgc tho Nguyin Binh ta bat gap nhieu hinh anh ve con ngudi chiu thuong, chiu
khd, chat chiu, tao tan lo cho chdng con, lam trdn bdn phan vg hien, dau thao:
- VI tam tdiphdi chay dau
Vi chdng tdiphdi dau hao bdc gay...
Mot quan la sau tram ddng
Chat chiu thdng thdng cho chdng di thi
(Thai trudc)
- Trudc la phung duong song thdn
Sau la sua tiii ndng khan hau chdng
Mong sao tron nghia dd vdng
Lay chdng thi gdnh gian san nhd chdng
(Ty bd truyen)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
34
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thi phdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Xuan nay trong dy ra sao nhi
Ngd cii hoa mai nd may canh?
Cho lang me cd diphiin tit
Vo cd may con tdm do lanh?
Du xa each hai mien Nam - Bac, vg chdng xa nhau, nhung hg van ludn nhd ve
nhau vdi long thuy chung, son sat:
(Xuan nhd mien Nam)
Sao dac trdi sao sdng sudt dim
Sao dim chung sdng chang chia miin
Trdi con cd bica sao quin mdc
Tdi chang dim nao chang nhd em
(Dem sao sdng)
- Em dang dac nhd anh nghln dam
Hinh anh in giica tdm long son
Dd mdn nhung da chang mdn
Cho them khan khit vudng trdn mai sau
(Thu tet)
Trong tinh cam vg chdng ngoai con ngudi thuy chung, son sat con cd con ngudi cao thugng. Dilu nay the hien ro trong bai Gidi giang, trudc khi nham mat ve cdi vlnh hang ngudi chdng nhan nhii:
Ma con tre lam mdi hai muai
O vay sao cho trot mot ddi
Tang tdc ba nam cho phdi phep
Miin sao thiin ha khdi chi cudi.
(Gioi gidng)
Cd mot cai gi do rat Nguyin Binh. Nha tho cd cai nhin mdi ve que huang dat nude minh, tinh cam gia dinh trong tho ong tham thiet, thieng lieng gan vdi nhung khat khao vl mot cudc song hanh phuc, tuoi dep ciia ngudi "chdn qui". Tinh mau tu thieng lieng, Tinh yeu chan thanh, tinh vg chdng son sat, thuy chung, Tinh chi em tham thilt, cam ddng, tat ca deu dugc Nguyen Binh dien ta rat sinh ddng, rat truyln thdng va cung rat dan tdc trong tho dng.
2.1.2.4. Con ngudi cua ca dao, dan ca cd truyen Trong tho Nguyin Binh ta thuong bat gap hinh anh cd lai do, cd hai dau,cd hang xdm, do la nhung cd gai ndng thdn la nghe canh cui, trdng dau, nudi tam, det
lua:
GVHD: Nguyen Hoa Bang
35
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Em la con gai trong khung cui
Det lua quanh nam vdi me gid
Long tre con nhu cdy lua trang
Me gia chua bdn cha lang xa
(Mua xuan)
Tam trang, cam xiic, tinh cam ciia con ngudi trong tho Nguyen Binh cd nhung
net gidng va khac vdi tam trang, cam xiic, tinh cam ciia nhan vat trong ca dao, dan
ca co truyen. Trong tho Nguyen Binh la con ngudi tu phan tich, tu nghe ngdng, tu
nhan thuc, trai nghiem nhung cam xiic, nhung tam trang ciia chinh minh :
Long thay giang to mot mdi tinh
Em ngicng thoi lai giua tay xinh
Hinh nhu hai md em bung do
Cd le la em nghi din anh.
(Mua xuan)
Tam trang cd gai ndng thdn cd vudn dau, cd me gia trong ngay cudi ciia minh d
bai Lo budc sang ngang cd phai la tam trang chung ciia cd gai thdi do va ca thdi
xua trudc do di lay chdng. Dd cdn la nhung anh khda, anh lai do, anh trai lang, quan
trang,..,mdi ngudi mot dang ve, mot tam tu.
Cung nhu ca dao, dan ca cd truyen con ngudi trong tho Nguyen Binh la nhung
chang trai ndng thdn trong bai Tuong tu la ldi ddc thoai ve mdi tinh don phuang
ciia minh that tha thiet: "Thdn Doai", "Thdn Ddng", "Mot ngudi chin nhd mudi
mong mot ngudi". Cau ddc thoai ndi ve mdi tinh don phuong ciia anh ma sao nd da
diet, tha thiet va ham y trach mdc. Ddc thoai ma dudng nhu dang ndi vdi chinh
minh.
Nhung cau tho Nguyen Binh viet ve canh sac lang que, ddng que Bac Bd thi khd
ai theo kip va sanh vdi nhung cau ca dao, dan ca hay nhat:
- Mua xuan la cd mot mua xanh
Gidi d tren cao, Id d canh
Lua d ddng tdi va lua d
Ddng nang va lua d ddng anh
(Mua xuan xanh)
- Trua he trdi da nang chang chang
Tu hii vica kiu, vdi da vdng
Hoa gao tan di cho sac do
Nhdp vao sac do ciia hoa xoan.
(Cudi thdng ba)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
36
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Hdn anh nhu hoa cd may
Mot chiiu gid cd bam day do em
(Hoa cd may)
Nhan vat tru tinh dac biet trong tho Nguyen Binh chinh la cai tdi tru tinh
Nguyen Binh. Nguyen Binh cd mot hdn tho dan gian. Tieng dan tho ciia dng cat len
rung ddng sau xa va tham thia ve tinh cam ddi vdi lang que, ddi vdi thay, me, ddi
2.2. THI PHAP THCft GIAN NGHE THUAT
2.2.1. Li luan chung ve thoi gian nghe thuat
vdi chi. Tinh yeu ddi liia d tho dng that trong treo, hdn hau nhu ca dao, dan ca.
2.2.1.1. Khdi niem ve thai gian nghe thuat
Thdi gian nghe thuat la mot pham tru ciia nghe thuat. Trong triet hgc, thdi gian la
hinh thuc ton tai ciia vat chat. Tac pham nghe thuat cung ton tai trong thdi gian vat
chat. Nhung thdi gian vat chat khach quan chua phai la thdi gian nghe thuat. Thdi
gian nghe thuat la thdi gian ma ta cd the cam nhan dugc trong tac pham nghe thuat
vdi trudng do, nhip dd va cac chieu. Thdi gian nghe thuat la mot loai hinh nghe thuat,
san pham ciia su sang tao ciia tac gia bang phuong tien nghe thuat nham gay hieu ling
cam xiic tham my cho ngudi thuong thuc.
Thdi gian nghe thuat la pham tru dac trung ciia van hgc. Bdi van hgc la nghe
thuat thdi gian. "Thdi gian nghe thuat la ddi tugng, la chii the, la cdng cu mieu ta, la
sir tu y thuc va cam giac ve sir van ddng va thay ddi ciia the gidi... ciia van hgc".
2.2.1.2. Tdm quan trong cua thai gian nghe thuat ddi vdi sdng tdc
hgc khdng cdn gian don la cai dung chua cac qua trinh ddi sdng ma la mot nhan td
ddc lap tham gia vao hanh ddng nghe thuat, la mot trong nhung phuong tien huu hieu
nhat de td chuc ndi dung ciia nghe thuat.
Thdi gian trong van
- Thdi gian tran thuat: La thdi gian van ddng theo ddng van ddng tuyen tinh,
mot chieu ciia van ban ngdn tu. Van chuong dien dat cac sir vat, hien tugng theo trat
tu thdi gian ciia ldi ndi lien tuc tu cau dau den cau cudi, khdng the dao ngugc. Thdi
gian tran thuat la thai gian ciia ngudi ke, ciia sir ke. Nd cd dac diem: mot thdi gian
2.2.1.3. Cau true va bieu hien ciia thai gian nghe thuat
-Thai gian dugc tran thuat: La thai gian ciia sir kien dugc ndi tdi. Thai gian
huu han, cd tdc do va nhip do rieng, khdng the dao ngugc, ludn mang thdi hien tai.
dugc tran thuat bao gdm: thdi gian sir kien (tuc chudi lien tuc ciia cac su kien trong
quan he lien tuc trudc sau nhan qua); thdi gian nhan vat (bao gdm thdi gian tieu su va
- Mdi quan he giua thdi gian tran thuat va thdi gian dugc tran thuat: Sir sap
thai gian dugc nem trai qua tam hdn nhan vat).
GVHD: Nguyen Hoa Bang
37
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
xep, phdi tri ciia thai gian dugc tran thuat va thai gian tran thuat mdi tao ra thdi gian
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945 nghe thuat dich thuc. Moi quan he nay dugc biiu hien qua cac tuong quan sau day: tuong quan su kien trong thdi gian tran thuat; tuong quan giua thdi gian tran thuat va
- Cac binh dien thdi gian: Thdi gianhien tai ddng vai trd chii dao, bdi do la thdi gian ciia cam nhan. Hdi tudng la quay ve vdi qua khu, cung cd nghia la sdng vdi cai hien tai ciia qua khu. Mo udc vl tuong lai la sdng vdi cai hien tai ciia tuong lai. Thdi gian qua khu la hoi uc, hdi tudng ciia con ngudi, la dku tich, phe tich ciia sir vat hien tugng. Thdi gian tuong lai la mo udc, du kien. Ngoai ra, cdn cd thdi gian vlnh vien tuan hoan, khdng qua khu, khdng tuong lai, chi cd mot sirkeo dai bat bien.
- Dd do thdi gian: Thi hien muc do ythuc vl thdi gian. Con ngudi bat dau biit do thdi gian theo ngay, rdi theo mua, theo nam va ve sau la thdi dai, ki nguyen... Do
do thdi gian la mot dai lugng udc le mang tinh quan niem.
2.2.2. Thoi gian nghe thuat trong tho Nguyen Binh
thdi gian nhan vat.
2.2.2.1. Thdi gian tdm tudng trong tha Nguyen Binh
Thdi gian trong thi gidi nghe thuat tho Nguyen Binh cung in dam sac thai dan gian ciia tho catruyln thong. Noi xdm lang dan da tam hdn con ngudi khdng bi rang budc bdi nhung tinh toan chi ly, kl ca ve thdi gian- chiu anh hudng sau sac dilu do. Thdi gian nghe thuat trong tho Nguyin Binh thuong la thdi gian ciia tam tudng, khdng phu thudc vao the gidi ben ngoai cdng thuc thdi gian, each tinh thai gian hoan toan udc le. Nguyin Binh raT hay dung nhung tu: thud ay, thud trudc, nam xua, nam ay, ngay xua, cai ngay, bua ay... chiing ludn lam trang ngu tao hoan canh va tinh thi dl gan tam trang vao do. Chinh sir udc le trong xac dinh thdi gian do vua khai quat hda dugc hoan canh vua vlnh cuu hda dugc thdi diem sir viec, de dugc chap nhan trong tu duy ngudi binh dan d mgi thdi. Dd la thdi gian dugc khac
sau trong ky uc:
- Bua dy mua xuan phai phdi bay
(Mua xuan)
Cdi ngay cd chua cd chdng
(Qua nha)
- Tic ngay cd chua thanh hdn
Tic ngay anh khda hay cdn han vi
(Quan trang)
Bua ay la bua nao chiing ta khdng biit chi biet Nguyen Binh da dua khung canh thien nhien ciia mot dem xuan de ggi md cho cau chuyen. Chi biet ay la buoi trdi d4t day thi xuan. Ca trdi mua bui va Idp Idp hoa xoan deu phoi phdi day thi. Du cam luyen ai lam niic xuan tam bao nhieu thi duong nhu cung hdi hop, phap phong bdy nhieu. Cd le chi mot minh em bietrang trdi dat kia dang mang trong nd niem
GVHD: Nguyen Hoa Bang
38
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
xdn xang thieu nu. Khi dung cdng thuc udc le ve thdi gian qua khu rat xa xdi, nha
tho da tra con ngudi ve vdi mien dat ciia tudng tugng va mo mong:
Em a! Ngay xua vua nude Budm
Ken nhdn tai md Diip lang khoa
Vua khdng lay trang, vua thi thi
Con budm vdng tuyin dau Tham Hoa
(Truyen cd tich)
Thud dy lam sao that thdi binh
Trai hiin ban vdi gai ddng trinh
(Hoa vdi ruou)
Trong tho tinh Nguyen Binh cung it khi gap tinh toan thdi gian chinh xac kieu
nhu vica bdn hdm,
trang ba dim, ma khi ca ndi nhu the cung chi
la tugng
trung,thuong chi la nhirng udc dem khoang chung, cd khi chi la khoanh khac:
Lang giing da do den dau
Chd em an dap ba giau em sang
(Chd nhau)
Chd mdi anh sang anh chdng sang
Thi md hdm no hdt ben lang
Nam tao bay tuyit anh ho hen
Di cd mua xuan cung nhd nhang !
(Mua xuan)
Thdi gian trdi qua chua lau va ciing la dem xuan ay nhung sir cam nhan cua
ngudi trong cudc ve thdi gian da hoan toan khac biet, sir Id hen trong tinh yeu ddi
lua cd the dan tdi bao sir nhd nhang. Tac gia khdng ndi han vao canh ngd ciia nhan
vat ma chgn each ndi tinh te giau tinh nghe thuat hon. Tu day mua xuan vdi dan vi
thai gian vdn cd da dugc tac gia su dung vdi nhieu dung y nghe thuat.
Ngay qua ngay lai qua ngay
La xanh nhudm da thanh cdy Id vdng
(Tuang tu)
gian bi keo dai, khdng lang im ma xao xuyen trong ban khoan, lo lang. Nguyen
Thai gian trong hai cau tho tren la thdi gian chd dgi trong yeu duong la thai
Binh da su dung lien tiep nhung tiet tau trung diep: "ngay qua ngay lai qua ngay",
gay am hudng keo dai ve thdi gian. Tung ngay tirng ngay qua va chang bao lau da
thay mua ddi vu: "Id xanh nhudm da thanh cay Id vdng". Trong tho Nguyen Binh
GVHD: Nguyen Hoa Bang
39
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
thai gian chd dgi trong yeu duong mang nhieu trang thai. Trong tinh yeu man ndng
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
ciia trai gai, thdi gian chd dgi chi la khoanh khac. Nhung du sao day cung la chuyen
hen hd, the bdi, cdn d day chi la tuong tu, mong nhd va thdi gian nhu the cung da
keo dai, va nhieu khi thdi gian chd dgi la vd vgng. Cd lai do chd dgi "tinh quan" da
ba xuan. Thdi gian ay du de hieu long nhau va cung nhac nhd ngudi chd dgi phai
tinh den chuyen tuong lai ciia rieng minh:
Xuan nay din nua da ba xuan
Ddm lua tinh duyin tat ngudi ddn
(Cd ldi do)
Trong tho Nguyen Binh thdi gian tam tudng nhu gan tam trang vao do. Nguyen
Binh viet ve thdi gian trong qua khu nhu gui tam trang chinh minh vao do. Ong
nhd ve nhung gi tuoi dep trong qua khu ciia lang que Viet Nam than thuong.
2.2.2.2. Thdi gian van ddng trong tha Nguyen Binh
Thdi gian van ddng the hien trong sir chuyen hda ciia qua khu, hien tai, tuong
lai, ma tuong lai la tieu bieu nhat. Tuong lai la cai chua cd nhung se cd theo va theo
qui luat. Tuong lai cung la mot an sd ma con ngudi phai thuc hien bang hanh ddng
cd muc dich va lira chgn. Tuong lai la tat ca gui gam ciia con ngudi. Tuong lai
khdng luc nao tach rdi hien tai nd gan lien vdi tuong lai gan va tuong lai xa:
-Bao gid em mdi gap anh day?
-Bao gid hdi Dang di ngang ngd
(Mua xuan)
-Bao gid... vui nhi? Vi an cudi
(Khan hong)
- Bao gid cho tho chin "hdi cdng? "
- Bao gid chi don sang bin do?
(Xay lai cuoc ddi)
Nam sau vudn cdi nd hoa vdng
Budm lai sang md em chang sang
(Hit budm vdng)
Hdm nay xac phdo day duong
Ngay mai khdiphdo cdn vuong khdp lang
(L& budc sang ngang)
Hdm nay Id thay tdi budn
Lla canh theo gid Id ludn qua song
(Cay bang cudi thu)
Cd nha triet hgc duy tam, xem xet qua khu va tuong lai la hai chieu mang tinh
chat chii quan, phu thudc vao diem hien tai ma ta lira chgn. Cac nha triet hgc - xd
GVHD: Nguyen Hoa Bang
40
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
viet chung minh tinh khach quan ciia quan he do dua vao sir chuyen hda, sinh thanh
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
ciia sir vat ton tai va hu vd, tu khdng den cd. Theo do mdi tuong quan ciia ba thdi "tuong quan giua cai dang hien thuc, cai da thuc hien va cai chua thuc hien". Hien tai la pham tru the hien tinh on dinh tuong ddi ciia su vat trong qua trinh bien ddi vlnh viln. Xet quan niem do thi ddng thdi gian trong tho Nguyen Binh cd ca ba
ddng thdi gian hien tai, tuong lai va qua khu:
Hdm nay ra dam d lang Ngang
Hdm nay vudn cdi hoa tan hit
(Hit budm vdng)
Hdm nay dudi bin xudi do
Thuong nhau qua cua to vd nhin nhau
(Khdng de)
Hien nay sdng tam bin Cdu Mudi
Rdi biit mai day d chdn nao
(La thu ve Bdc)
Sdng nay vd sd Id vdng roi
Ngudi gai trinh kia da chit rdi!
r
a
(Vieng hdn trinh nit)
Thdi qua khu trong tho Nguyen Binh la thdi gian ciia cd tich, huyen thoai
trdn lan giua xua va nay. Nd nhu tai hien lai mot thdi cd tich xua:
Tic ngay cd chica thanh hdn
Tic ngay anh khda vdn cdn han vi
Thi rdi vua md khoa thi
r
y.
Thi rdi quan Trang vinh quy qua lang
(Quan trang)
Tdi chiim bao rat nhe nhang
Cd con budm trang thuong sang bin nay...
(Ngudi hang xdm)
....Tdi nghe vd ngua hdaPhiin, ro rang
Dicng em - quin day - thdi ndng
Dat Ho xa qud, nang sang sao danh
Trdi oi Hdn Di vd tinh
Tdi xin dot cd kinh thanh dy di
Chiiu Quan lin ngua mat rdi...
(Mot con song lanh)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
41
SVTH: Vd Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Bd nha thud trudc cdn Chung Tic
Kim Trong ddi nay hit Thuy Kiiu
(Cam tdc)
Cung nu nhu hoa vudn Thuong uyin
Ai vi Chiim Quoc vdi Huyin Trdn?
(Nhac xuan)
Nhu truyen Tuong Nhu vd Trdc Thi
Dua nhau vi d dat Lam Cung
(Hoa vdi ruou)
lien vdi ly tudng, niem tin va udc mo khat vgng.
2.3. KHONG GIAN NGHE THUAT TRONG THO NGUYEN BINH
Thdi gian van ddng xuat hien xuyen sudt trong tho Nguyen Binh nd ludn gan
2.3.1. Li luan chung ve khong gian nghe thuat
2.3.1.1. Khdi niem khdng gian nghe thuat
Khdng gian trong van chuong la mot hien tugng nghe thuat. Cung nhu thdi gian
nghe thuat, khdng gian nghe thuat laJiintLthuc ton tai ciia the gidi nghe thuat. Khdng cd
hinh tugng nghe thuat nao khdng cd khdng gian, khdng cd mot nhan vat nao khdng cd
mot nen canh nao cd. Ban than ngudi ke chuyen hay nha tho tru tinh cung nhin nhan sir
vat trong mot khoang each, gdc nhin nhat dinh. Khdng gian nghe thuat la san pham sang
tao ciia nghe si nham bieu hien con ngudi de the hien mot quan niem nhat dinh ve cudc
sdng, do do khdng the qui nd ve khdng gian dia ly hay khdng gian vat ly vat chat. Ban
than khdng gian dia ly, vat ly vat chat chua phai la khdng gian nghe thuat. Chiing dugc
xem la khdng gian nghe thuat mQt-khi bieu hien md hinh the gidi ciia con ngudi.
Khdng gian nghe thuat the hien quan niem ve trat tu the gidi va sir lira chgn
ciia con ngudi. Khdng gian nghe thuat cd the la khdng gian diem, khdng gian tuyen,
khdng gian khdi (hoac mat phang); cd the la khdng gian ben trong, khdng gian ben
ngoai; khdng gian hanh ddng va khdng gian phi hanh ddng.
- Khdng gian tran thuat: Tran thuat la ngudi tran thuat nhap vao the gidi dang
dugc tran thuat, la sdng trong khdng gian ciia truyen. Khi ke chuyen, giua ngudi ke
vdi the gidi dugc ke hinh thanh mgt khdng gian ao vdi nhieu mdi tuong quan tac
2.3.1.2. Cdu true va bieu hien cua khdng gian nghe thuat
ddng lan nhau: tuong quan giua ngudi ke vdi the gidi cac nhan vat, cac sir kien, cac
quan he...; giua ngudi ke vdi ngdn ngu ciia chinh minh.
- Khdng gian dugc tran thuat: La khdng gian dugc ke, dugc ta trong truyen.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
42
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Nd bao gdm: khdng gian bdi canh, khdng gian sir kien va khdng gian tam ly.
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Hinh tugng nghe thuat nao cung chiem mot khoang khdng gian nghe thuat nhat
dinh. Khdng gian va thdi gian la true tung va true hoanh ma giao diem ciia nd se xac
2.3.1.3. Tinh chat va chuc ndng
thdi gian lai la nhung hinh tuong nghe thuat. Khdng gian (va thdi gian) trong nghe
thuat vdi khdng gian (va thdi gian) thuc te ngoai ddi cung gidng nhu nhan vat trong
nghe thuat vdi con ngudi thuc ngoai ddi. Nghia la, mot mat nd md phong hien thuc, nd
cd dang dap ciia hien thuc ddi sdng; mat khac, ve thuc chat nd la mot loai quan niem
nghe thuat, nd la mot loai hinh tugng nghe thuat, nd la mot phuong tien nhan thuc va
phan anh ddi sdng. Vi vay, nd vua mang ban chat ca tinh sang tao nghe thuat vua the
hien nhan thuc, quan diem, the gidi quan ciia ngudi sang tac.
nhan su hien hiru ciia hinh tuong nghe thuat. Mat khac, den lugt minh, khdng gian va
2.3.2 Khong gian nghe thuat trong tho Nguyen Binh
Khdng gian nghe thuat ciia Tho mdi dan gian Nguyen Binh la mot thu khdng
gian cd tich, ciia huyen thoai. Nguyen Binh dang ngdi viet tho d xdm Ngu Vien,
nhung nha tho lai tu minh sdng lai va cho ca ban dgc sdng lai canh sac khdng gian
vudn Thugng uyen ngay xua ngay xua dugc xay dung bang tri tudng tugng:
2.3.2.1. Khong gian cd tich, huyen thoai
Sdm Dao, trua Ly, dim Hong Phan
Tuyit Hanh, suong Quynh, mau Dd Quyin
Due vua mot sdm dau xuan dy
Long dep gieo thai, dao ngu viin
(Xdm Ngu Vien)
Chinh cai khdng gian nghe thuat cd tich, huyen thoai va trdn lan xua va nay,
thuc va hu da dua lai cho tho mdi dan gian Nguyen Binh mot ve dep rieng vua tuoi
duyen, dng a, lai vua mugt ma, mdng mo. Tdi xin trich d day mdi khd tho ciia bai
Thoxuan de ddc gia thuong thuc ve dep tao ra tu cam quan nghe thuat nay
Day cd mua xuan da din rdi
Tiengnha md cua ddn vui tuoi
Tieng cd em be so mau do
Ddi md hong lin nhi nhdnh cudi
(Tha xuan)
Khd tho dau bai tho la canh tet den d bat cii lang que Viet Nam nao vao cai ngay
canh lang que Viet Nam d nhieu lang van the. Nguyen Binh da ghi dugc net than
Nguyen Binh viet bai tho nay. Va cd le den hdm nay, khi tdi viet bai tho nay thi
bai tho nay thi canh sac ngay tet lai la canh sac ciia mot thai xa xua, may tram nam
ve trudc:
GVHD: Nguyen Hoa Bang
43
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
ciia ngay tet d lang que Viet Nam hang tram nam. Nhung den khd tho thu ba ciia
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Tieng ga thu sinh biing chdi dau
Mot minh mo udc chuyen mai sau
Lin kinh thi do lam quan Trang
Cdng chua cdi tram tha tu cdu (cid:127)
(Tha xuan)
Den khd tho cudi, ket bai tho lai la canh, la ngudi ciia hien tai:
Phdo nd dau day khdi ngap trdi
Nha nha doan tu dudi hoa tuoi
Long tdi nhu canh hoa tiin dy
Bai Ngudi hang xdm la bai tho tieu bieu ciia sir sang tao khdng gian nghe
thuat cd tich, huyen thoai trdn lan cudc ddi thuc, trdn lan thdi xua va nay. Trong bai
tho nay cai khdng gian "Nha nang d canh nha tdi, Cdch nhau cdi giau mong toi
Mot dng tho di net chang phai
xanh ran", la cd thuc d ndng thdn Viet Nam hdi Nguyen Binh lam bai tho do va ca
bay gid. Nhung hinh anh con budm trang lai la hinh anh ciia mdng mo, ciia giac
chiem bao:
Tdi chiim bao rat nhe nhang
Cd con budm trang thuong sang bin nay
(Ngudi hang xdm)
O bai Bdng budm, con budm cd tich, huyen thoai trdn lan mot each hoai hda
vdi con budm vudn dau, va lai mot lan nua lam nhiem vu thdng tin tinh yeu:
Canh dau cao, Id dau cao
Linh dinh bdng budm trdi vao mat em
Anh di den sdeh mudi niin
Biit rang bdng budm cd lin kinh thanhl
(Bdng budm)
Budm thdng tin tinh yeu. Dd la sang tao ddc dao trong the gidi nghe thuat
dugc nha Tha mdi dan gian Nguyen Binh sang tao. Ndi nhu the de thay rang trong
Tho mdi dan gian Nguyen Binh van cd budm cua the gidi cd tich dugc sang tao
bang phep tudng tugng bien hda nham the hien udc mo:
Em a! Ngay xua vua nude Budm
Ken nhdn tai md Diip lang khoa
Vua khdng lay trang vua thi thi
Con budm vdng tuyen dau Tham hoa.
Vua liin goi ga con gai yiu
Nang dep nhung em chd ndi dieu
GVHD: Nguyen Hoa Bang
44
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyin Binh trudc 1945
Vua nudng hai vo chdng phd ma
Cho nhdn xem hoa sdm lai chiiu.
... Dim dy chan em va gdi im
Vo chdng an bdnh vdi ba tiin
An xong thodt choc liin thay lot
Chdng hda lam anh, vo hda em
(Truyen cd tich)
Cd budm cua ddng lang vudn dau rue ro dugc sang tao bang ldi ty, phii, hung va
bien phap my tu ciia ca dao de ndi tinh yeu dat nude dep tuoi:
Mat hd vica due khdi tiin sen
Buom budm ddng nhu dam rude den
(Cudi thdng ba)
Cd budm ciia tho van bac hgc trung dai dugc sang tao bang udc le, tugng
trung va dien tich, dien cd de ndi mot each y nhi vl canh giao duyen, trung phung: Bao gid bin mdi gap do
Hoa khui cdc, budm giang hd gap nhau?
(Tuong tu)
Khdng gian ndng thdn viet Nam thdi xua mang mot net dep lung linh, hu ao
ciia cd tich, huyen thoai va mdng mo.
2.3.2.2. Khong gian lang que trong tha Nguyen Binh Khdng gian lang que trong tho Nguyen Binh hien len that tuoi dep, tha
mdng. Lang que ciia nhung nghia tinh sau nang, tham thiet, khdng gian ciia mot
mien que yen vui, no am:
Sang giang chia nica vudn che
Mot gian nhd nhd di vi cd nhau
(Thdi trudc)
Thud dy lam sao that thdi binh
Trai hiin ban vdi gdi ddng trinh
Ddi say men ruou thorn hoa rung
Trdn nhung tho ngay ngdp cam tinh
(Hoa vdi ruou)
Hdn Nguyen Binh ngap vdi hdn que, nha tho vdn nhieu mdng tudng nen canh que cua Nguyen Binh phan mdng nhieu hon phan thuc. Vi the khdng gian lang que trong tho Nguyen Binh thudng dugc xay dung tu ky niem, tu cai ngay xua vdi nhirng gi dep de cdn lai trong tam linh: thdn Doai, thdn Ddng, hang cau, vudn tr^u, gian do van, mot gian nha nhd, mot manh vudn day hoa budi, hoa cau, mot canh
GVHD: Nguyen Hoa Bang
45
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
ddng dep nhu trong truyen cd tich,...Nhung khung canh ay ggi nhung gi xa xua,
ben vung ciia lang que ma chiing ta cam nhan, ghi nhd. Cai hdn ciia lang que Viet
Nam, lam nen mot chat tho ddng ndi chan thuc, hdn hau:
Nha tdi cd mot vudn dau
Cd gian do vdn, cd ao rau cdn
Hoa do vdn nd mua xuan
Lica ddu thdng thdng, lica tam nam nam
(Nhd toi)
Khdng gian diu diu, ngan ngat huong ddng ndi d thdn que, am ao noi ngd xdm,
khdng gian no am, yen a, thanh binh:
Tiengdan con tre chay xun xoe
Mua tanh trdi quang nang ndi hoe
La non nhanh non ai trdng bac
Gid vi tieng trdn gid bay di
Thong tha nhdn gian nghi viec ddng
Lua thi con gdi muot nhu nhung
Day vudn hoa budi hoa cam rung
Ngdo ngat huong bay, budm ve vdng
(Xuan vi)
Trong bai tho viet ve thdn Van que me cd nhieu cau mieu ta khung canh thien
nhien sinh ddng, day sue sdng:
Thdn Vdn cd biic cd hong
Biic trong ndng sdm, hong trong vudn chiiu
Sen day ao cd, cd day ao sen
(Anh ve que cii)
Khdng gian lung linh, huyen ao, su van ddng ciia muon vat khdi ngudn tu trai
tim da cam ciia dng:
Mat hd vua due khdi tiin sen
Buom budm ddng nhu dam rude den
O bai cd non md long gid
Bat dau cd nhung canh diiu lin
r
(Cudi thdng ba)
Nha tho "huong ddng gid ndi" rat chii y den vudn que, khdng han la noi chdn
nhau cat rdn ciia nha tho cd nhieu vudn tugc, hoac nhan vat tru tinh ciia dng thudng
GVHD: Nguyen Hoa Bang
46
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
gan bd vdi nghe vudn ma cdn vi mot nguyen nhan sau xa hon nam trong cdi tam
linh ngudi Viet: Manh vudn la nhirng gi cd so, thieng lieng ciia ngudi que. Vudn la
net dac trung ciia ndng thdn. Vudn vua la khdng gian rdng ldn, khep kin ciia lang
que. Nd khdng chi la bieu tugng ciia lang que ma cdn la ciia ca dan tdc. Nd la hdn
que tham sau trong tam kham mdi ngudi Viet Nam. Nd that quen thudc, gan bd:
- Anh trdng cd thay hai vudn cdi
Thdng chap hoa non nd canh vdng
(Hit budm vdng)
- Dem thdn vi chdn vudn ddu cu
Budn cung nhu khi chi lay chdng
(Xuan tha huang)
- Mot thua vudn hoang bin canh ao
Xuong rdng cd bai lan rau sam
Vudn nay ngay nhd anh con nhd
Da nhdy qua tudng be trom cam
(Vudn xua)
- Vudn xuan trang xda hoa cam rung
(Hoa vdi ruou)
- Sa dec vudn nha triu qua
r
(Thu tit)
Khdng gian vudn trong tho Nguyen Binh ddi luc cdn mang nang ndi niem, tam
trang ciia con ngudi:
Em oi! Em d lai nha
Vudn ddu em ddn, me gia em thuang
(L& budc sang ngang)
Khdng gian ciia nhirng giac mdng hu, thuc dep nhu mdng uyen uong, Hd Diep:
Qua giau tdm xuan thay budm nhiiu
Budm vdng vdng qud, budm yiu yiu
Em sang bat budm vudn anh mai
Quin cd lang ngang ddng trdng cheo
(Hit budm vdng)
Khdng gian tinh lang, thanh sach dien ta cai "thdn" ciia nhirng ngdi chua nd in
sau vao tam tri mgi ngudi. Day la noi de con ngudi gui gam nhirng udc mo, nguyen
cau, noi nuong nau ciia nhung gi sau tham trong tam linh ngudi Viet:
Gid chiiu cdu nguyin ddu day
Nang chiiu cat doan mot chiiu cudi thu
GVHD: Nguyen Hoa Bang
47
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Su gia quit Id sau chua
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Di thiiu xac Id trudc gid len chuong
(Chita vdng)
Khdng gian lang que trong nhirng mua le hdi, hdi chua huong, hdi den Himg la
dung dat nude va chien dau giu nude ciia dan tdc:
mot khdng gian cd truyen, mot net dep van hda, phan anh qua trinh lao ddng xay
- Khda hoi chua Huong da ddng rdi
Hoi din Hung nica, dam thdn tdi
Thdn tdi vao dam hai ngay chan
Chi cd cheo khdng nhung cung vui
(Cudi thdng 3)
- Hoi cheo lang Dang di qua ngd
Me bao: " Thdn Dodi hdt tdi nay".
(Mua xuan)
- Hoi xuan gid loan dudi cd
Lang xa dim vdng nhdt thua trdng cheo
Hdi lang den dude nhu sao
Dim cheo tiing trdng giao ddu ndi lin
(Tiing trdng dim xuan)
Khdng gian le chua, hdi xuan, dem hat cheo, Idp hgc thay do. Nhirng phong tuc
tap quan, nhirng thu vui tao nha dugm mau sac dan gian .v.v...tat ca deu la nhirng bd
Khdng gian lang que Bac Bd trong tho Nguyen Binh dugc hien len qua cac ten
ggi ten lang, ten xdm, thdn mang dau an ban sac dia phuong:
phan nhd ciia van hda dan gian.
Thdn Dodi ngdi nhd thdn Ddng
Cau thdn Dodi nhd giau khdng thdn nao
(Tuong tu)
Hdi cheo lang Dang di qua ngd
(Mua xuan)
Anh vi qui cu - thdn Vdn
(Anh ve qui cu)
Quin cd lang Ngang ddng trdng cheo
r
(Hit budm vdng)
Ldi do nhu son tdi xdm Dua
(Sao chang ve day)
Di hdn vi mai xie Ha Ddng
(Xuan tha huang)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
48
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Thdn Doai, thdn Van, thdn Ddng, lang Dang, lang Ngang, xdm Dira v.v...la
nhung ten ggi quen thudc phd bien d lang que Bac Bd. Trong nhung xdm thdn ay canh va tinh hda quyen, nha tho muon canh de ta tinh va ngugc lai, de rdi tu* do dan
dat chiing ta den nhirng cam xiic, rung ddng sau tham trong tam hdn.
Hinh anh vudn dau, vudn ca, khung cui, ndng tam, gian trau, giau mdng toi, rang ciic tan, nhirng con duong lang, nhung dai de, ao sen, ao cay c4n, gi£ng thoi, mai gianh, canh ddng ddng sdng, cay da, ben nude v.v...Chinh la nhirng khdng gian quen thudc, khdng gian lang que gan bd vdi ngudi dan que. Dac biet la hinh anh bin do xuat hien nhieu lan trong tho dng, chuyen tai nhirng ndi dung, tam trang khac
nhau ciia nhan vat:
Hdm nay dudi bin xudi do
Thuong nhau qua cua td vd nhin nhau
(Khdng de)
Bao rang cdch trd do giang
Khdngsang thi chang duong sang da danh
(Tuang tu)
Dung chdn trin bin sdng budn
Nha nghi si tudng do cdn chuyin sang
(La budc sang ngang)
Dua anh din bin do ngang
Con sdo day sdng thuyin nan Via bd
(Ao anh)
Cd le ngay mai do nguoc sdm
Thdindng d lai...di quin tdi
(Thdi ndng d lai)
Ben do, ngd thdn, lang xdm v.v...la canh sac khdng gian lang que Viet Nam. Tirng chi tiet binh di nhu the cii dan quyen vao nhau, rlt tu nhien nhung khi nhin bao quat nd lai la sir the hien hoan chinh, la mot sir phat hien ggi cam, dam chat dan
Nguyen Binh cd tai dung len lang canh Viet Nam, lam nen mot chat tho ddng ndi chan thuc, hdn hau. Khdng gian lang que trong tho Nguyen Binh la khdng gian lang que Viet Nam mgi thdi mang nhirng net gan gui, than thuong va quen thudc.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
49
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
gian.
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Chirorag 3
THI PHAP KET CAU, THE LOAI, NGON NGLT
3.1. THI PHAP KET CAU
3.1.1. Li luan chung ve thi phap ket cau
3.1.1.1. Khdi niem vi kit cau
Ket cau la toan bd td chuc nghe thuat sinh ddng ciia tac pham. Tren mot muc do
ldn cd the ndi sang tac tuc la ket cau. Bdi vi khi ndi xay dung tac pham, xay dung
cot truyen, xay dung nhan vat, xay dung cau tu trong tho...thi ngudi ta da xem tac
pham nhu mot cdng trinh kien tnic.
Muc dich cua ket cau la tao thanh mot the gidi nghe thuat mang khai quat ciia tac gia. Dua the gidi hinh tugng ma ngudi dgc cd the cam nhan dugc bang tri tudng
tugng
vao ddng lien tuc ciia cac phuong tien ngdn tir (tir ngu, cau, doan, lien ket, chd
ngimg, nhip dieu, van, trung diep...)va dung ddng lien tuc co dinh ciia van ban ngdn tir ma cd dinh cac mdi lien he hinh tugng: chi tilt nay ben canh chi tilt kia, canh tugng nay ung vdi canh tuong ng, sao cho cai chinh, cai quan trgng dugc noi bat len, cai phu ddng diing vai trd ciia nd. VeVban chat cd the ndi, ket c^u cung cd nghia laLidxhij^jcho_ngudi dgc con duong di vao tac pham, td chuc cho hg mgt
trudng nhin, de tuan theo con duong va cai nhin ay, ngudi dgc thay dugc hinh tugng nghe thuat vdi tat ca chieu sau va chieu rdng, tat ca tinh buc thilt va y nghia nhan sinh ddi vdi con ngudi.
Ket cau tac pham van hgc bao ham cac phuong dien dudi day:
- He thdng hinh tugng nhan vat, sir kien va chi tiet nghe thuat
- He thdng diem nhin va td chuc van ban
Nghe thuat la sir td chuc cac yeu td khac loai vao trong mot chinh the ciia cai nhin, cua sir cam thu. Nguyen tac quan trgng nhat ciia ket c4u la nguyen tac to chuc cai nhin sao cho bang cam thu true tiep, ngudi dgc nam bat dugc y nghia sau xa va
phd quat ciia hinh tugng nghe thuat ciing nhu bieu hien dugc niem rung cam, va
danh gia ciia tac gia.
Nghe thuat la mot the gidi da dang, do do hinh thiic ket cau tac pham van hgc
ciing het sue da dang. Phu thudc vao dac trung the loai tho, kich, tieu thuyet, truyen
cudi, truyen dan gian, phii, van te, ca tru...ket cau tac pham cd nhirng nguyen tac
khac nhau. Phu thudc vao loai hinh van hgc dan gian, van hgc cd trung dai, hoac tuy
3.1.1.2. Cdc phuang diin cua kit cau
GVHD: Nguyen Hoa Bang
50
SVTH: Vd Thi Bich Nhi
theo truyen thdng dan tdc ciia van hgc cac hinh thiic ket cau khac nhau. Tinh tich
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
cue sang tao ciia tac gia ciing lam cho cac hinh thiic ket cau cang them da dang. He thdng cac nguyen tac ket cau ciia tac pham, the loai tao thanh thi phap ket cau ciia
van hgc.
3.1.2. Thi phap ket cau trong tho Nguyen Binh
3.1.2.1. Kit cau doi trong tha Nguyin Binh
Theo Duong Quang Ham, ket cau ciia ca dao xua thudng chia lam ba the: the phii, the ti va the hiing. Nguyen Binh thudng dimg the phii de mieu ta, diin dat dieu minh mudn ndi. Tuy nhien d mot ddi bai nha tho su dung thi ti (Chdn qui, Cdy bang cudi thu...) va the hiing rat tu nhien tai tinh:
Mot nam din lam Id ngay
Mua thu mua cdm vao ngay mua hong
Tie ngay cd di lay chdng
Gdm sao cd mot quang ddng ma xa
Bd rdo cdy budi khdng hoa
Qua bin nha thay bin nha vdng teo
(Qua nha)
Ket cau ddi dugc Nguyen Binh sii dung nhuan nhuyen va thanh cdng. Do yeu cau ddi chgi ve y va phai chgn lgc cau chu. Trong tho Nguyen Binh kit cau ddi xuat hien nhieu lan d de tai tinh yeu va xa hdi; cd le d nhirng mang dh tai ay tac gia cd nhieu suy tu, dan vat, tran trd, ciing nhu nhung nhan thiic sau sac vl nhirng mau thuan gay gat, khdng dung hop noi giua con ngudi va xa hdi, giua con ngudi vdi con ngudi. Kit cau ddi trong tho Nguyin Binh hien ra vdi nhiiu dang, ve: ddi cau nay vdi cau khac, ddi ve ng vdi vl kia.. .Nguyen Binh thudng dat hai cau tho sdng ddi canh nhau sao cho ddi ca y va chii; doi vl chtr dam bao sir tuong phan ca ve tir loai va thanh dieu. Nhung cau tho Nguyin Binh tao ra theo ket cau ddi ggi tudng den nhirng cau tha ddi nhau thudng gap trong ca dao, trong nhirng cau tho cd:
Long anh nhu hoa hudng duong
Tram nghln do lai motphuong mat trdi
Long em nhu cdi con thoi
Thay bao nhiiu sudt ma thoi vdn lanh
(Em vdi anh)
Ket cau ddi cdn dugc trien khai trong toan bai bang nhung cap cau sau va cau tam ciia tho luc bat nhu bai Tinh tdi. Kiiu ket cau ddi ciing dugc dimg d don vi nhd hon la tirng cau tho, khi do cac ve trong cau dugc dat trong quan he tuong phan, nd trd thanh ldi ndi dugc su dung thudng xuyen den muc tu nhien trong tho Nguyen
Binh. Vi du:
GVHD: Nguyen Hoa Bang
51
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Cao bao nhiiu thdp bay nhiiu
(Long yeu duong)
Mot thdn be bdng, nica ddi gid suong
Ldi ket cau quen thudc ciia ca dao cung xuat hien trong nhiiu bai tho Nguyen Binh. Cai "Hdm nay", "Hdm qua", "Nam xua", "Vi chang", "Don rdng", "Ngay
(Thu gui thay me)
xua", "Nhd em", "Em oi", "Ddi ta", "Trdi mua" v.v...
Nguyen Binh la nha tho "chdn qui" nhung ciing la mot nha Tho Mdi cho nen tren con duong tim tdi phuong thuc biiu hien dk dien ta nhirng y tudng va nhirng cam xiic mdi me, Nguyen Binh cdn sii* dung nhirng kiiu kit ca\i xuat hien thudng xuyen trong tho hien dai. Dd la kit c£u sir kien, kit cau trung diep, kit c£u tuy thudc vao tam ly, cam xiic ca nhan ciia cac nha tho duong thdi.
3.1.2.2. Kit cdu su kien trong tha Nguyin Binh Kieu kit cau sir kien dugc dimg trong nhung tac pham giong nhu nhirng chuyen tho: Cd gdi vudn Thanh, Mudi hai bin nude, Hoa vdi ruou,... Do do tac pham vira cd be day ve thdi gian, vira cd be rdng ciia khdng gian cac sir kien.
Thay ret u tdi boc lai min
Cd hang cat ruou ii thim men
Me cha mat sdm cdn em nhd
Say cd tu mua cho khdeh quen
Nhung mdng md thdi mong mat thdi
Hoa tan ruou i dy tinh tdi
Chiiu nay tdi chap ddi tay lai
"Dungdung gap ngudi xua nua, lay gidi".
(Hoa vdi ruou)
Kieu ket cau sir kien giup ta hinh dung nhung sd phan con ngudi, nhirng canh
ngd, nhirng dien bien chuyen ddi.
3.1.2.3. Kieu kit cdu tdm trang O kieu ket cau tam trang, nhirng ndi niem sau kin ciia cai tdi ca nhan dugc bay td de dang, tao ra sir gan gui, cam thdng giua ngudi dgc tha vdi cac nhan vat trong tho, cac chii the tru tinh. Ciing vi tu tha van ddng theo ddng tam trang cho nen khdng gian, thdi gian khdng can xac dinh, tuan tu, ma cd thi mo hd, dang xen, ddng hien, nhirng cam nghi cd khi dugc dien ta qua nhirng lien tudng, so sanh. Nguyen Binh da chung td tai hoa ciia minh vdi kiiu kit cau nay dk phat triln tii tho d nhiiu bai: Lo budc sang ngang, Tuong tu, Vung nude,...
GVHD: Nguyen Hoa Bang
52
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Hdn tdi nhu vung nude day
Em nhu cic ndng bay ngay chua thdi
Nang dua vung nude len gidi
Di may la lieng di rdi lam mua
Vung khd nam doi thdng chd
Mua sangxie khac. Ai ngd hdn tdi.
(Vung nude)
... Em vi thuang lay me gia
Dung mong ngdng chi nica ma udng cdng
Chi gid sdng ciing bdng khdng
Coi nhu chi da ngang sdng dam do
(L& budc sang ngang)
... Tuong tu thuc may dim rdi
Biit cho ai, hdi ai ngudi biit cho?
Bao gid bin mdi gap do
Hoa khui cdc budm giang hd gap nhau...
(Tuong tu)
ket cau tam trang da giup nha tho ggi ro nhirng gi tudng chirng khd nam bat
dugc.
Dien ta cam xiic ciia nhan vat tru tinh va tam trang ciia tac gia.
3.1.2.4. Kieu kit cdu trung diep trong tha Nguyen Binh Kieu ket cau trung dugc Nguyen Binh su dung rat biln hda, sang tao: diep tir, diep ngu, diep cau cho phep xoay vao chii am ciia tii tho, tao khi tho manh, tao am dieu, am hudng phu hop vdi tam trang, cam xiic ciia con ngudi. Nguyen Binh dung mot each phd bien cac diep tir trong cau, dac biet la dung cac diep tir dan cheo vao nhau, khac sau vao ki lie ngudi dgc nhirng tinh y minh cang nhin manh:
Hdm nay la xuan, mai cdn xuan
(Nhac xuan)
Ngay mai, vdng tu ngay mai
(Chia tay)
Bao nam di giica kinh thanh
Bao nam le bdng, le hinh, li ddi
(Mat nhung)
O nhung bai tha dai, Nguyen Binh su dung nhirng cau diep lap lai trong nhiiu
kho
tho ; mdi khd tho thudng bat dau bang mot cau diep hoac td hop hai cau diep, do do
cau tnic ciia bai tho them chat che, thdng nhat. Vdi gigng dieu va y tudng ciia cau
GVHD: Nguyen Hoa Bang
53
SVTH: Vd Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
diep, tirng khd tho khai trien theo nhirng mach y mdi, song mdi lan lap lai muc do
tam trang va cam xiic dugc td dam va nang cao, tii tho vi the dugc td dam va sau
sac hon :
Tit nay chua chac em ve duac
Em gui ve day mot tdm long
Oi! Chi mot em, em mot chi
Gidi lam xa cdch may con sdng...
Tit nay chua chac em ve duac
Em gui ve day mot tdm long
Vudn ai thdp thodng hoa dao nd
Chi vdn mdi son? vdn md hong?...
Neu nhu d phan dau, cau diep chi gan vdi y tho trin thuat, rao ddn, thi theo mach bai tho, d phan ket thiic, cau diep da di lien vdi sir tap trung, cd dgng ciia tii tho, du siic ndi len tam trang tham kin ma tac gia gui gam:
(Xuan tha huang)
Thdn Dodi ngdi nhd thdn Ddng
Mot ngudi chin nhd mudi mong mot ngudi
Thdn Dodi thi nhd thdn Ddng
Cau thdn Dodi nhd giau khdng thdn nao?
(Tuang tu)
Kieu ket cau trung diep cd tac dung dac biet dan dat cam xiic ciia ngudi dgc,
nhan manh y mudn ndi lam cho cau tnic bai tho them chat che, thong nhdt. 3.1.2.5. Diem cdch tan d the tha luc bat trong tha Nguyin Binh Diem each tan d the luc bat Nguyen Binh so vdi tho luc bat co truyln cdn dugc the hien d viec hinh thanh khd tho. Don vi khd tho chua hi cd d tho luc bat co truyen.The tho luc bat d Tho Mdi ndi chung va rieng tho Nguyin Binh xuat hien don vi mdi me ciia ngdn ngu tho: don vi khd tho luc bat.
Don vi khd tho luc bat Nguyen Binh cd kho chi cd hai ddng, mot ddng luc va
mot ddng bat. Khd tho hai ddng luc bat nay cd luc dung d vi tri md dau bai tho:
Hoi lang md giica mua thu
Gidi cao gid cd giang nhu ban ngay
(Dim cudi ciing)
Cd khi diing d cudi bai, kho kit ciia bai tho:
Ai lam cd gid dat cau
May hdm suong mudi cho giau do non?
(Chd nhau)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
54
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Va ciing cd khi bai tho chi cd mot khd vdi hai ddng luc bat:
Hdn anh nhu hoa cd mai
Mot chiiu cd gid bam day do em
(Hoa cd may)
Cd khd tho bdn ddng:
Nha em cd mot gian giau
Nha tdi cd mot hang cau liin phong
Thdn Dodi thi nhd thdn Ddng
Cau thdn Dodi nhd giau khdng thdn nao?
(Tuong tu)
Khd tho bdn ddng nay cd the dung d vi tri dm bai tho, cuoi bai, giua bai va cd
khi tu nd lam thanh mot bai tho:
Gid chiiu chiiu nguyin ddu day
Nang chiiu cat doan mot ngay cudi thu
Su gid quit Id sau chua
Di thiiu xac Id trudc gid lin chuong
(Chita vdng)
Thudng thay nhat khd tho bdn ddng va ciing cd khd sau ddng, cd thi diing d dm bai, giua bai, cudi bai, hoac tu nd lam thanh mot bai tho. Chang han nhu bai tho Bin hd, chi cd mot khd sau ddng:
La roi theo gid Id bay
Bin hd ta dicng dam say nhin hd
Suong mai day do trdng md
Nhu cdn luu luyin ddi bd cdy xanh
Xa trin mat nude minh mong
Budng thuyin cd gdi nghiing minh hdi sen
(Ben Ho)
Neu kieu ket cau khdng chi don thuan la su bd cue cau chu, kho tho, doan tho, ma cdn la each sap xep, td chuc tinh y, hinh anh, hinh tugng tho, la each triln khai tu tho thi nhirng hinh thiic ket cau trong tho Nguyen Binh da cho thay mot ngdi biit rat linh ddng, bien hda, tai hoa trong viec kiln tao bai tho thanh tirng chinh thi chat che, thdng nhat, hai hda.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
55
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
3.2. THI PHAP THE LOAI
3.2.1. Li luan chung ve thi phap the loai
3.2.1.1. Cdc quan niem vi thi loai
Trong tho hien dai, tren binh dien ddng dai, sir phan biet thanh cac the tho (each
td chiic ngdn ngu tho) nhu luc bat, song that luc bat, tu tuyet, trudng ca, tho tu
do...ngoai viec tao ra sir da dang ve nhac dieu va dung lugng nam bat ddi sdng,
khdng ddng vai trd trong sir da dang ve chat (chieu sau, gdc do nhin cudc sdng) ciia
tho. Sir phan hda tho theo loai cam hiing:
tho ca nggi,
tho budn,
tho cham
biem...cuing khdng tao thanh the loai vi cam hiing vdn la mot yeu td ciia ndi dung
danh gia cudc sdng, the hien trong cac loai tac pham khac nhau. Trong viec phan
hda tho theo chieu sau, cac qui luat ve ndi dung the loai ddng vai trd quan trgng.
Theo quan niem hien nay, the loai van hgc khdng chi la hien tugng phan hda ve phuong thiic phan anh, phuong thiic td chiic tac pham, ma trudc hit la mot quan diim ddi vdi ddi sdng da duac cd dinh hda.
3.2.1.2. Ba ddng noi dung the loai hien nay
Gan giii vdi quan niem do, giao su G.Pospelov luu y chii yeu den ba ddng ndi dung the loai ma, de phan biet, chiing tdi se ggi la thi tai "thi tai" mgt each qui udc. - Thudc the tai lich sic - ddn tdc la cac tac pham de cap tdi qua trinh hinh thanh
dan tdc, dua tranh de xay dung va bao ve dat nude quoc gia, de cap den sir kien dau
tranh giai cap, chien trang, each mang, cd anh hudng den van menh dan tdc.
- Khi tinh trang quoc gia tuong ddi dn dinh thi van de quan he giai cap, thanh thi
va ndng thdn, quan he cac tang Idp ngudi trong xa hdi do, trang thai ling xu ciia hg,
van de thien ac, cac chuan muc quan he lai lam thanh ndi dung ciia the tai dao dice -
thi su.
Y thuc ve ddi sdng ca nhan, qua trinh hinh thanh phat trien hay sa dga ciia mgt
nhan each, cac xiic ddng ca nhan, nhat la trong tinh yeu ddi liia, la co sd ciia cac tac
pham thudc thi tdi ddi tie . Khai niem ddi tu hoan toan khdng ddi lap vdi ddi cdng, vdi xa hdi: nd chi la mot gdc do de tham nhap ddi sdng, mot lang kinh, cho diing dl
nhin nhan van de, xem xet hien thuc.
Mdi the tai nhu vay gan lien vdi mot sd loai tinh each, mot sd cam hiing, va mot sd he thdng bien phap, phuang tien the hien nghe thuat nhat dinh. 0 cac tac pham ldn thudng cd sir ket hgp cac net ndi dung the tai ay vdi nhau, trong do cd mot hay
hai net chiem uu the, tao thanh tac pham da binh dien.
3.2.2. Thi phap ve the loai trong tho Nguyen Binh
3.2.2.1. The luc bat va the tha cd khuon hinh on dinh
Nguyen Binh la mot nha Tho Mdi nhung khdng chiu anh hudng ciia tha Phap,
tha Duong ma cd phong each rieng, do la nghieng ve hinh thiic ca dao truyen thdng
GVHD: Nguyen Hoa Bang
56
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
ciia dan tdc. Tho Nguyen Binh cd the chia lam hai loai ldn : thi luc bat va thi tho cd
khuon hinh dn dinh.
Trong tho Nguyen Binh, am hudng ciia van hda dan gian thi hien dam net d thi tho luc bat. Nguyen Binh rat trung thanh vdi the tho dan tdc. Tuy khdng phai tat ca tho Nguyen Binh deu viet bang the luc bat nhung ty le nhirng bai tho luc bat chilm phan ldn trong sang tac ciia dng. Tuyin tap Nguyin Binh cd 29 bai trong sd 60 bai dugc tuyen chgn tir 7 tap tho ciing mot sd bai tho le (sang tac trudc each mang) dugc lam theo the luc bat co truyen. Tho Nguyin Binh dugc Hoai Thanh - Hoai Chan chgn dua vao tuyen tap Thi nhdn Viet Nam 8 bai, chi cd bai Mua xuan lam
theo the 7 chu nhung bai cdn lai deu la luc bat. Trong Tap tho Nguyin Binh ciing cd
33 trong sd 69 bai tho
dugc tuyen chgn lam theo the luc bat. Theo Doan Due Phuong, trong nhirng sang tac cua Nguyen Binh the tho nay chiem sd lugng ldn din 45%. Ngay ca nhirng bai lam theo the Tho Mdi thi nhan vat tru tinh trong tho phan ldn la nhan vat ciia ca dao
cd truyen.
Tho luc bat da cd tir lau, theo cac nha nghien cuu chuyen sau ve van hda dan
gian nhu Nguyen Van Hoan, Nguyin Xuan Kinh, thi tho luc bat sdm nhat xuat hien vao cudi the ky XV den trudc Truyen Kiiu; luc bat trong Truyen Kiiu; luc bat trong phong trao Tho mdi; luc bat duong dai.
Luc bat xuat hien cd ddi cd cap la dac diem dau tien ciia the tho nay. Dd la sir phdi hop hoai hda giua ddng 6 chu, ddng 8 chu, lam thanh mot ciu tnic hoan chinh ve mat y tudng, nhip dieu, thanh dieu, van dieu. Cd thi xem cap 6 tiing, 8 tiing la don vi te bao, mot chinh thi tdi thilu ciia tho luc bat:
Thuyin vi cd nhd bin chang
Bin thi mot da khang khdng doi thuyin
(Ca dao)
Vdi sir ndi tiep deu dan ciia hai cau 6-8, vdi van chan va van lung bao gid ciing hiep van theo thanh bang, the tho nay rat thich hop cho gigng kl ll, tam sir, buon thuong, nhd thuong, bang khuang, nudi tiec. Nguyin Binh la (thi si ddng qui) nen viec thi nhan su dung that nhuan nhuyen, dieu luyen thi tho luc bat la dilu tat yiu. Nguyen Thi Thanh Xuan trong bai tai sao luc bat da khang dinh: thai ki 1932 -
1945, "Nguyin Binh Id ngudi lam nhiiu tho luc bat nhdt" [22, tr 391]. Cd krm nhieu y kien thira nhan tai hoa ciia Nguyen Binh trong each su dung the luc bat truyln thdng. Mdng Tuyet ndi: "Binh viit luc bat nhanh nhu van xudi" [26, tr 28]. Doan Thi Dang Huong trong bai Nguyen Binh nha tho "chdn qui" ciing khang dinh:
GVHD: Nguyen Hoa Bang
57
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
[15, tr 36].
Neu luc bat ca dao mang ve hdn nhien, tuoi tham ciia chat tru tinh ddng que, luc
bat Truyen Kieu rat mem mai, uyen chuyen thi nhung bai luc bat ciia Nguyen Binh
nhu Lo budc sang ngang, Chdn qui, Ngudi hang xdm, Chd nhau, Dim cudi cung,
"Nguyin Binh la mot trong nhung nha tho bdc nhdt ciia the ky nay vi tho luc bat"
Gidc ma anh ldi do,... "vua thanh thodt gai cam vua trau chudt, diiu luyin" [8, tr
viet: "vdn diiu din tu nhiin trin ddng trdi cua tic ngu, khdngphai vat va lua chon,
62].Trong bai nha tho va the gidi nghe thuat trong tho Nguyen Binh, Ha Minh Diic
sap xip. Diiu quan trong la mach tu duy duac tao ra nhu mot khiiu ndng, mot
mach chdy va vdn diiu din mot cdch phu hop" [17, tr 256]. Tir nam 1930 - 1945
Nguyen Binh va Huy Can deu gay dugc nhieu an tugng ve su dung the tho luc bat,
nhung luc bat ciia Huy Can mang y tii ca nhan (Ngam ngiii, Budn dim mua), cdn
luc bat ciia Nguyen Binh dam da sac thai ca dao. Net dang qui d tha luc bat Nguyen
Binh chinh la sir gian di, mdc mac, dan da tir am thanh den tir ngu va tu nhien d
each ghep van. Nguyen Binh cd y thuc giu nguyen tinh chat dan da ciia luc bat.
Nhirng hinh anh quen thudc cd tir ca dao nhu hoa mudp vang, dau mdng toi, con
sdng, ben do, khung cui, hdi lang v.v...xuat hien rat nhieu. Tuy nhien, ndng thdn
trong luc bat Nguyen Binh khdng cdn la ndng thdn an nhien, tu tai ciia thdi ca dao
ma ndng thdn dang bien ddng do anh
hudng ciia nen van minh do thi. Va vi vay bang bac trong nhung van tho luc bat
khdng khi hoai cd, la su tiec nudi ciia mot canh trang sap mat, mot que huong sap
ddi thay.
Hdm qua em di tinh vi
Huong ddng go ndi bay di it nhiiu
(Chan que)
Ca dao xua cd hai dieu rat phd bien la diiu than trong hat than than va dieu gheo
trong hat giao duyen. Tac gia Lo budc sang ngang thudng su dung dieu than ngay
ca nhirng bai tho khdng lam theo the luc bat. Chinh vi vay nha tho dien ta that xiic
ddng sir ray rut, ndi dau khd, bat hanh ciia ngudi ddi va chinh minh bang nhirng ldi
bi ca. Trong Nguyin Binh nha tho chdn qui - chdn tdi, Ha Minh Diic nhan xet:
"Tho luc bat Nguyin Binh gdn vdi ca dao, lay huong, lay nhuy ciia ca dao di lam
Binh ciing la con ngudi ciia thai dai dng va duong ve vdi ca dao chi la mot phuong
diim tua tinh thdn va tao hdn cho tho minh" [17, tr 125 - 126]. The nhung Nguyen
The tha cd khuon hinh dn dinh trong tho Nguyen Binh, khao sat Tuyen tap
thiic de thi nhan bieu hien nhung tinh y mdi me ciia xa hdi duong thai.
Nguyin Binh, thay cd cac dang sau day:
GVHD: Nguyen Hoa Bang
58
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Kieu dang ngii ngdn: kieu dang nay cd sd lugng rat it, chi cd hai bai tren tong sd
31 bai d Tuyin tap Nguyin Binh da dan d tren.
Kieu dang that ngdn: kieu dang nay ciing cd sd lugng it, chi cd 4 bai tren tong
31 bai ciia Tuyin tap Nguyin Binh.
Kieu dang that ngdn, mdi khd bdn cau: Day la kiiu dang chinh, cd 25 bai tren tong sd 31 bai ciia the loai Tho Mdi cd khuon hinh on dinh d Tuyen tap Nguyin
Binh.
3.2.2.2. The tdi ddi tu trong tha Nguyen Binh La con ngudi ciia lang que, la thi si ciia yeu thuang Nguyen Binh vilt nhiiu vl ngudi que vdi nhung tinh cam chan thuc ciia minh. Vilt vl ngudi me, ngudi chi, nhirng con ngudi dang yeu,...vdi nhirng so phan, udc mo, khat vgng hanh phiic nhung cd khi lai dau kho tuyet vgng va cd don. Nguyin Binh quan tam tiing ca nhan d noi thdn que, nhirng ca nhan vdi nhirng sd phan khac nhau. Noi nilm dau ddn ciia ngudi con gai di lay chdng khdng dugc hanh phuc dng vilt:
Mudi nam gdi hdn bin giudng
Mudi nam nude mat bica thudng thay canh
Mudi nam dua dam mot minh
Dao sau chdn chat mdi tinh ddu tiin
Mudi nam long lanh nhu tiin
Tim di hit mau cdi duyin khdng vi
(La budc sang ngang)
Cdn day la tam trang tuong tu ciia mot chang trai vdi tinh yeu don phuong:
Thdn Dodi ngdi nhd thdn Ddng
Mot ngudi chin nhd mudi mong mot ngudi
Gid mua la binh ciia gidi
Tuong tu Id binh cua tdiyiu ndng
(Tuong tu)
Tinh te va ggi cam hon nua la nhiing van tha Nguyin Binh tu biiu hien cai tdi
ca nhan ciia chinh minh, khat vgng tinh yeu chan thanh, dim say:
Aiyiu nhu tdiyiu Nang
Hop nhau lai, hop lang cho xinh
Chung nhau xay dung mot trudng dinh
Tho riing mot vi thdn linh la Nang
(Long yeu duong)
Trong mot sd bai, ddi chd nha tho ndi ve sir ray riic ciia ngudi con:
Con di quanh cua quanh nha
GVHD: Nguyen Hoa Bang
59
SVTH: Vd Thi Bich Nhi
Cha gia dap liia me gid giu ram
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Cha dam gao, me thdi com
Cd con con vdng ai lam thay cho
(Thugin thay me)
Tdm lai, the tai ddi tu trai dai trong nhirng sang tac ciia Nguyen Binh, do la
nhirng tam trang ca nhan, nhung cam xiic ca nhan ciia chinh dng va ciia cac nhan
vat tru tinh trong tho dng.
3.3 THI PHAP NGON TlT
3.3.1. Li luan chung ve thi phap ngon tu
3.3.1.1. Khdi niem ngdn tie nghe thuat: Van ban la phuong thuc ton tai ciia van ban van hgc. Ngdn tir la ldi ndi vilt ma ngudi ta diing lam chat lieu dl sang tac van hgc, M. Gorki (1868 - 1936) da ggi ngdn ngu la "yeu td thu nhat" ciia van hgc. Neu ngdn ngu la tong thi tat ca cac don vi, phuong tien, cac ket hop ma ldi ndi su dung (ngu am, ngu phap, tir vung, cac phuong thiic tu tir), ldi ndi la hinh thiic ton tai thuc te ciia ngdn ngir von phong phii, sinh ddng, da dang, thi ngdn tir la ldi ndi dugc su dung vdi tat ca pham chat tham my va kha nang nghe thuat ciia nd. Kha nang nghe thuat ciia ngdn tir thi hien d tinh hinh tugng. Trudc het, phai ndi ngdn tir mang tinh hinh tugng tir trong ban chat. Bdi vi tir gan lien vdi khai niem, vdn la hinh anh chii quan ciia thi gidi khach quan. Khi Mac ndi ngdn ngu la hien thuc "true tiep ciia tu duy" thi cai hien thuc true tiip ky chang gi khac hon la mot hinh tugng ciia hien thuc.
Khai niem tinh hinh tugng ndi d day la cai kha nang ggi len nhirng hinh tuong nghe thuat, dua ta tham nhap vao the gidi ciia nhirng cam xiic, an tugng, suy tudng ma ngdn ngir thdng thudng it khi truyln dat dugc.
Tinh hinh tugng ciia ngdn tir dugc the hien rat nhiiu mat. Thdng thudng, nd dugc nhan ra trudc het d cac loai tir "hinh tugng" nhu cac tir tugng thanh, tugng
hinh, tir md ta cam giac, trang thai nhu: lao xao, vdng vdng, tham thdm, lanh leo, ldn ldi, eo xeo... Tinh hinh tuong ciia ngdn tir cdn the hien d cac phuang thiic chuyen nghia ciia tir nhu vi von, an du theo kieu "Thuyen ve cd nhd bin chang, Bin thi mot da khang khang dgi thuyen"...
Cac trudng hgp nay cho thay kha nang ciia ngdn tir trong viec soi sang mot
vat
nay qua mot vat khac. Nhung thdng thudng hon, ta bat gap nhirng cau khdng cd tir
"hinh tugng" hay tir "chuyen nghia", ma chi gian don la nhirng tir ggi ra sir vat hay dac diem sir vat trong nhirng tuong quan, quan he nhat dinh, va nhd thi ma tao nen tinh hinh tuong. Chang han: "Sen tan cue lai nd hoa. Sau ddi ngay ngan ddng da
sang xuan ". Loai nay thudng de ta canh, ta tinh, ta chan dung, hanh ddng.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
60
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Trong ddi sdng, ngdn tir nao cung la phat ngdn ciia mot chii the nhat dinh. Khdng cd mot ngdn tir "vd chu", khdng la ciia ai ca. (3 day, ngdn tir cd kha nang thi hien nhieu mat ciia mot hinh tuong chii the ldi ndi: gigng dieu, tu tudng, tinh cam, van hda, dia vi xa hdi... Tir ngdn tir, ta cd the nhan ra hinh tuong nhan vat hay hinh
tugng ngudi ke chuyen. Dd la cac kha nang nghe thuat ciia ngdn tir xet nhu mot
phuong tien bieu dat va nhu mot ddi tugng mieu ta.
Tuy nhien, cac kha nang nghe thuat ciia ngdn tir va ngdn tir nghe thuat khdng phai la mot. Cac kha nang ndi tren cd the bat gap trong cac hien tugng ciia ngdn ngir giao tiep tu nhien ciia con ngudi trong dang ngau nhien rdi rac, phuc tiing nhung muc dich khac nhau trong ddi sdng. Ngdn tir nghe thuat la van, van chuong. Dd la ngdn tir ciia tac pham van hgc, ciia the gidi nghe thuat, kit qua sang tao ciia nha van. Dd la ngdn tir giau tinh hinh tugng nhat va giau sue biiu hien nhat, dugc to chiic mgt each dac biet de phan anh ddi sdng, the hien tu tudng, tinh cam va tac
ddng tham my tdi ngudi dgc.
O day can phan biet cac y nghia nhu sau: Khi ndi tdi nghi thudt ngdn tie la nhan manh toan bd kha nang, dac diem ciia mot "kenh" lien he ma van hgc su dung, phan biet vdi "kenh" dien anh, am nhac... Khi ndi tdi ngdn tie nghi thudt la mudn ndi tdi toan bd dac diem ciia van ban nghe thuat ciia tac pham van hgc nhu mgt chinh the toan ven, sinh ddng. Su phan biet "ngdn ngir" va "ldi ndi" ciing dugc ap dung vao linh vuc nghe thuat. Khi ndi ngdn ngu nghe thuat la ndi "ma", ndi tdi mot he thdng cac phuong thiic, phuang tien tao hinh, biiu hien, he thdng cac qui tac thdng bao bang tin hieu tham my ciia mot nganh, mot sang tac nghe thuat. Ngudi ta cd thi ndi "ngdn ngu ba le", "ngdn ngu cheo", "ngdn ngir dien anh". Ciing cd thi ndi tdi ngdn ngir nghe thuat ciia sang tac van hgc tren cap do do. Va nhu vay, sir phan biet "ngdn tir", "ngdn ngir" la can thilt.
3.3.1.2. Dac trung cua ngon tie nghe thuat:
Ngdn tir la yeu td co ban tao nen van ban van hgc. Dgc mgt tac pham van hgc bao gid ciing bat dau tir viec dgc van ban ngdn tir, "cu thi hoa", "giai ma" ngdn tir, vi vay can nhan thuc ro cac dac trung co ban ciia nd. Dac trung ciia ngdn tir van hgc biiu
hien d cac
phuang dien ngu am, ngir nghia va cac phuang thiic td chiic van ban.
Dac trung ngir am ciia ngdn tir van hgc:
Ngdn tir van hgc la mgt sang tao tham my, nd ddi hdi sir hda dieu va nhac tinh. Phuong dien ngir am ciia ngdn tir van hgc bao gdm am, thanh, nhip va dieu. Am
gdm nguyen am, phu am. Thanh gdm thanh dieu, bang, trac, tram bong. Dieu gdm sir phdi hgp am thanh, tiet tau tao ra sir nhip nhang, khoan thai hay gap gap, thi hien dieu tinh cam ciia van ban. Ngdn tir van hgc thudc dang ngdn tir ndi tai, khdng phat
GVHD: Nguyen Hoa Bang
61
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
am thanh tieng, nhung hinh anh, am thanh trong tam tri van la yeu td lam nen ve
dep cua ngdn
3.3.2. Thi phap ngon ngir trong tho Nguyen Binh
Ngdn ngir Tho mdi dan gian Nguyen Binh trudc het la ngdn ngu ca dao, dan
ca, ciia tho dan gian ndi chung va rdng hon ntra la ngdn ngir trong ddi sdng hang
ngay ciia quang dai quan chiing nhan dan dugc nghe si dan gian Nguyen Binh chgn
3.3.2.1. Ngon ngu tha gian di
Ndi den phuong thuc bieu hien tho Nguyen Binh la ndi den thi gidi ngdn tir
ciia nha tho.
Nguyen Binh dua vao ldi tho minh he thdng tir vung trong sang, gian di.
Trong Thiphdp ca dao, Nguyen Xuan Kinh khang dinh: "Ngdn ngu ca dao Id su ket
lgc, mai giua va tinh luyen.
hop giica ngdn ngu tho vd ngdn ngu ddi thudng". Ngdn ngir tho Nguyen Binh ciing
vay, rat ddi thudng, gan gui vdi each ndi ciia ngudi binh dan, xuat hien trong tho
Nguyen Binh rat tu nhien, tao ra net tham my rieng:
Lang giing da do den ddu
Chd em an gidp miing trdu em sang...
Em nghe ho ndi mong manh
Hinh nhu ho biit chung minh...vdi nhau
(Chd nhau)
Dieu do cd dugc la do Nguyen Binh chiu anh hudng sau sac ca dao. So sanh
mot bai ca dao quen thudc ciia Nguyen Binh de thay cai tai ciia nha tho dat thanh
Nam: ciing vdi each ndi quen thudc ciia ca dao, vdi ngdn ngu that dan da, nhung
Nguyen Binh "dem lai cho nd mot sinh khi mdi me ky la va tinh hien dai" [17, tr
163].
Treo lin cdy budi hdi hoa
Budc xudng vudn ca hdi nu tdm xuan
Nu tdm xuan nd ra xanh biit
Em cd chdng anh tiic lam thay...
(Ca dao)
Tiengay cd di lay chdng
Gdm sao cd mot quang ddng md xa
Bd rao cdy budi khdng hoa
Qua bin nha thay bin nhd vdng teo
Lan khdng nudi dac ao beo
Giau khdng day, chang budn leo vao gian
(Qua nha)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
62
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Ngay ca trong nhirng bai tho tam tinh, ke chuyen, Nguyen Binh ciing dung each
ndi chuyen gan gui ciia ngudi lang que de bdc Id tam tinh, tinh cam ciia minh:
Viit cho chi Id thu nay
Giua dim ham bdn rang ngay ham nham...
Sao em don chiic thi nay?
Sao em lai khdc nhu ngay chi di...?
(Thu cho chi)
Dgc tho Nguyen Binh ta bat gap khdng it tir ngir cdn giu* lai net ngir am
mang dat trung ciia vung que Bat Bd: "gidi" (trdi), "gidng" (trang), "giau" (trau),
"giai" (trai), "gidng" (trdng), "nhd nhang" (Id lang), "nhdn" (ldn) v.v...Nguyen
Binh cdn sir dung cd hieu qua vdn tir ngir d lang que, nhirng tir nhu: tam tam (tam
tdm trdi cu do mua), eo dc (Thdn ga eo dc ngoai xa vdng), mot thdi de (Thdn Dodi
cdch cd mot thdi di), can ngay (Me bao: Mua xuan da can ngay), nam tao bay tuyet
(Nam tao bay tuyit anh ho hen) v.v...tao cho chat tho tham my rieng, rat tu nhien va
ciing rat de nhd. Viec su dung thanh thao ngdn ngu cua ngudi lang que chiing td
Theo thdng ke ciia Nguyen Nha Ban - Hd Xuan Binh, trong tuyin tap
Nguyen Binh rat am hieu ddi sdng va tam ly hg.
Nguyen Binh cd den 452 tir chi ve lang que Nam Dinh. Trong do hon phan nira la
tir chi canh vat (con di, ddu lang, lua, hoa xoan, luy tre, cdy bang, bin nha, cua td
vd, ddu dinh,...), hdi he (li chua, hdi lang, phuang cheo, dam hdt, tray hoi chua,...).
Sau nay trong nhirng nam khang chien chdng Phap, sdng gan gui vdi ddng
bao mien Nam, ngdn ngu tho Nguyen Binh the hien net chat phac, each ndi ciia
ngudi Nam Bd:
Lung ba da cdng lam
Tdc ba da bac rdi
Ba di tham chiin si
Ldi bo cd ngay trdi
(Me)
Md tu hoc lap binh ddn
Mdi ba thdng da danh vdn lau thdng
Nhung khi rdnh viec ngdi khdng
Md thudng muon bao bin song coi hoai
(May ldi)
Am hieu cudc sdng thdn que va tam ly ngudi lang que nen ngdn ngu trong
tho Nguyen Binh mdc mac, dan da, gan gui vdi ldi an tieng ndi ciia ngudi lang que.
Chinh vi vay ngudi dgc cd cam giac ldi tha that quen thudc nhu ldi tam tinh thiet
GVHD: Nguyen Hoa Bang
63
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
tha, cdn dgng mai trong long.
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
3.3.2.2. Ngdn ngu tha giau mau sac dan gian
Ngdn ngir tho Nguyen Binh la ngdn ngir trong sang, gian di, giau mau sac dan gian dan tdc. Cudn sach ngdn ngir nhan dan d day da that sir lam cho phuong thiic bieu hien ciia tac gia, ddng gdp cho thanh cdng ldn ciia tac pham. Nhirng dac
trung ngdn ngir dan gian khdng lan vao dau dugc, da dugc Nguyen Binh su dung
Dd la thu ngdn ngir giau hinh anh quen thudc nha tho chgn cho minh each bieu hien the gidi tinh cam triu tugng thdng qua nhirng sir vat hien tuong cu thi xung quanh, tac ddng vao giac quan ngudi dgc de lai nhung an tugng lau bin. Nhu khi ndi den hdn que, nha tho da tam ngudi dgc vao nhirng canh quan thdn da binh di, gan gui vdi tat ca mgi ngudi - the gidi ciia gian do van, ao rau can, giau mdng toi, hoa chanh, hoa budi, gidi cao, gid ca, trang sang...Ngay tir luc dau ngudi dgc da cd cam giac gan gui, than thudc vdi khdng gian tho bdi thu ngdn ngir giau hinh
anh:
thanh thuc va dieu luyen.
Hoa chanh nd giica vudn chanh
Thay u minh vdi chung minh chdn qui
(chdn que)
Vao vudn tho ciia dng, ta thay xuat hien dam dac nhirng each ndi mang hinh
bdng ciia ca dao, ciia nhung bai hat ru hat vi, nhirng ldi mdc mac va day y tu tl nh
Hen cho mot hen anh chd
Em may do ndi bao gid cho xong?
Lay gidi dat gid sang sdng
Qua do biiu do yin long em tdi.
(Dai do)
Ciing nhu ngdn ngir dan gian, ngdn ngir tho Nguyen Binh rat giau mau sac, hinh anh, nhac dieu. Nha tho da chgn cho minh each biiu hien thi gidi tinh cam trim tugng thdng qua nhirng hien tugng cu the xung quanh, tac ddng true tiip vao giac quan ngudi dgc. Nguyen Binh thich thu* ngdn ngir giau mau sac, canh trong mo
va trong ddi thuc deu dugc thi nhan theu det bang nhung mau sac tuoi thim:
Cd chiic thuyin nam trin cat min
Cd dan trdu trdng ldi ngang sdng
Cd cd tho rudm ve an tit
Suong gid duong xa ram md hong
(Khdng de)
GVHD: Nguyen Hoa Bang
64
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Ca thien nhien ciing dugc nhudm mau sac:
Cd mot mica he hoa phuang tham
Nd day trong Id phuong xanh tuoi
Trdi dai tham do con duong trang
Nang thay di bin tham mot ngudi
(Mudi hai ben nude)
Cd nhirng cau tho ham an bao cam nghi chua chat vl thi thai nhan tinh,
nhung y tii ay dugc nha tho bieu hien toan bang mau sac:
Ngudi yiu md do mdi hong
Tdcxanh mat biic ma long bac den
(Lai di)
Dang phai chii y la nhirng tir cd vung md nghia het sue dac sac ciia tho dan
gian da hda hop vao tho Nguyin Binh mot each nhuan nhuyen, tir nhien:
Ca dao xua viet:
Minh khdng lay ta minh thiet
Ta khdng lay minh, ta biit lay ai...
Ai di mudn dam non sdng
Di ai chat chua sau dong vai day.
(Ca dao)
Nguyen Binh cdn lam tang sac thai bieu hien ciia ngdn ngir tho bang viec su dung thanh thao cac bien phap tu tir ma tho dan gian hay dimg. Ndi din tinh yeu liia ddi, tac gia thudng nhac den hoa - budm, trau - cau, ben - do. Ndi din than phan ngudi con gai di lay chdng ma khdng cd hanh phuc tac gia ggi la "Lo budc sang ngang, phim ddn ngang cung"; ndi tdi than phan tha huong, nha tho vilt thdn phan, sd long dong .. .Ngdn ngir an du khdng nhung lam cho cau tho trd nen sinh ddng ma cdn giiip tac gia nhac den ddi tugng nhu mot each gian tiip, kin dao, tl nhi. Tir sir tudng tugng, lien tudng ddi dao Nguyen Binh da tao ra nhirng hinh anh vi von, so sanh va nhan hda. Nhirng phuong thiic bieu hien ciia dan gian khdng bao gid lac hau, nhu cau giai bay the gidi tam hdn phong phii va manh me phu hgp vdi nhirng hinh anh tudng tugng sinh ddng. Nguyen Binh su dung nhung bien phap lien tudng nhieu trong hinh anh thien nhien de ndi len tinh cam con ngudi. Thien nhien d day ciing cd tinh ngudi : "To gao Idng lo", "Budm ludi", "Nhirng canh cdy nd cudi nhau", "May trdng dangxay mdng viin hanh", "Gidi di dua dam tang", "Hoa vdng vdi Budm vdng hdn nhau"...Cdn khi so sanh hinh anh tu nhien vdi the gidi con
ngudi:
GVHD: Nguyen Hoa Bang
65
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Hoa dao, tieng canh roi nhu tudi
Xudng mat san riu nhung giot budn
Nhu nhung tim tinh tan vd dy
Nhin gia gidng mac sai to don
(Thoi nang d lai)
Trdi dat cic nhu quan chiin bai
Cdy vudn rach rudi gid lang thang
(Ret)
Hinh anh an du thudng xuyen xuat hien trong tho Nguyin Binh. An du trong tho Nguyen Binh bdc Id qua nhieu hinh thiic khac nhau nhu nhan hda, tuong trung, dinh ngir, vi ngu, trang ngir.. .trong do tugng trung, nhan hda nhiiu hon ca. Nguyin Binh da dua vao tho minh he thdng in du ciia ca dao truyln thong. Chang han nhu: thdn Doai - thdn Ddng, cau - trau, ben - do...vdn quen thudc trong ddi song hang
ngay:
Thdn Doai thi nhd thdn Ddng
Cau thdn Dodi nhd giau khdng thdn nao?
Bao gid bin mdi gap do
Hoa khui cdc budm giang hd gap nhau
(Tuong tu)
Ai lam cd gid dat cau
May hdm suong mudi cho giau do non?
(Chd nhau)
Khao khat bieu hien the gidi ndi tam, dao sau khai thac cai tdi ndi cam, diiu thudng gap hon trong so sanh ciia Nguyen Binh la so sanh tam hdn vdi nhung sir vat hien tugng cu the. Ndi ve cam xiic triru tuong khdng thi nhin thay, nhan biit, nha tho da diing nhirng hinh anh :
Hon tdi nhu vung nude day
(Vung nude)
Hon tdi la mot ldi van
(Ngudi con gdi a lau hoa)
Tdm hdn tdi la mot binh ruou nhd
(Tua de mot thiin tinh su)
"Tinh tdi", "Anh vdi em", Nguyen Binh da ciu tao hoan toan bang so sanh trong the gidi con ngudi hien ra trong mot loat hinh anh, xm cd, dep cd, cai xau ddi lap sau xa vdi cai dep ghi sau dugc an tugng trong long ngudi dgc.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
66
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Nguyen Binh rat cd tai trong viec van dung thanh ngir, tuc ngu va d! tang hieu qua bieu dat ciia ngdn ngir, nha tho su dung ldi dan chu kiiu "chin nhd mudi mong", " tram cay nghln dang", " mot lam hai Id", " tram hdn nghln gian", "nhat tham, phai dao", "ddn bac dua vdng", "di gid vi mua",...T\x ngir khdng cdn nguyen dang ciia nd song chinh khi tu duy theo kiiu so diim hay dan long vao nhirng tir tuong hgp khac, y nghia ciia tir da nhan len gap bdi. "Lo budc sang ngang", la bai tho su dung ldi dan chu vdi tin so cao nhat. Hon nua , Nguyen Binh da sang tao them nhirng "nhdm tir - hinh anh tho" theo each thiic va kiiu mlu cac nhdm tir, hinh anh tho dan gian; nhat tham phai dao, tram cay nghln ddng, phdo do ruou hong, khodc dophong trdn, ngangsong dam do, suang gid duongxa, gid lanh suang sa, md do mdi hong...Trong tuyin tap tho Nguyin Binh cd tdi 58 thanh ngu rieng bai Lo budc sang ngang Nguyen Binh da su dung 18 thanh ngir vdi cac loai cau tnic khac nhau nhu thanh ngu so sanh, thanh ngu bon am tilt, thanh ngu nhiiu am tiet. Ngay hai cau ket cho mot sd phan ciing la hai thanh ngu:
-Me gia mot nang hai suang
Chi di mot budc tram duong xdt xa
-Mot di bay ndi ba chlm
Tram cay nghln ddng con tim heo ddn
-Chi gid sdng ciing bang khdng
Coi nhu chi da sang sdng dam do
-Tudi son nhat thamphai dao
Day thuyin hdn, cd biit bao nhiiu ngudi!
(La budc sang ngang)
-Long em nhu quan bdn hang
-Long em nhu chiic Id khoai
-Long em nhu cdi con thoi
Dat biet, nhirng tir cd vung md nghia het sue dac sac ciia tha dan gian hda hgp vao tho Nguyen Binh het sue tir nhien. Nhirng dai tir philm « chi ta », « minh », « ai », « ngudi » hoac cac cum tir phiem chi ngudi ay, ben ay, ben nay...rat te nhi khd xac dinh chinh xac ddi tugng nhung ciing de van vao bit cii ngudi nao, do do da dugc kha nang khai quat tam trang dien hinh ciia nhiiu ngudi trong cung mot luc, tang kha nang ddng cam giua nhirng con ngudi khac nhau.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
67
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
-Long em nhu mdng be trdi (Em Vdi anh)
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
Biit cho ai, hdi ai ngudi biit cho ?.
(Tuong tu)
Non mim ai ghi qua day
Ao kia ai tim, mdi nay ai tuoi ?
(Mot chieu say)
Ngudi ta cd ddi, ta rat mot minh
Phong trdn ddu dam mat ai xanh
(Mot minh)
Hai thdn chung lai mot lang
Cd sao bin dy chang sang ben nay ?
(Tuong tu)
sd vao tirng ngu canh cu the. Chi vdi nhirng con sd thdng thudng nhung thi nhan da
ndi hd sgi to long - sir thach do y vi d chd ndi la nhieu nhung thuc te lai khdng
nhieu va chi cd tinh yeu mdi hieu dugc cao an y do :
Nguyen Binh td ro cai tai hoa bien ao cua minh trong viec su dung cac con
Nha em cdch bdn qua ddi
Cach ba ngon niii, cdch ddi canh rung
Nha em xa cdch qud chung
Em van anh day, anh dung yeu em
(Xa cdch)
Con sd cd khi ggi len tieng niic nd, ndi dau day vd ngudi con gai bat hanh va
ciing cd khi la ao mdng va trd treu ciia sd phan:
Mudi nam gdi hdn ben chdng
Mudi nam nude mat bua thudng thay canh
(L& budc sang ngang)
Ddn rang dam cudi cd to
Nhd giai thue chin thuyin do ddn ddu
Do Thi Kim Lien trong bai viet ma ngir nghia ciia nhirng con sd trong tho
Nguyen Binh da nhan xet: "Nguyin Binh sic dung nhung con sd cd su tiip thu cdch
sic dung sd tic trong ca dao...dng gici vao tha tdm hdn, cdm xuc, tinh cdm rieng cua minh, dng ciing gici cd vao tha su ldn ddn, thang trdm ciia cudc ddi...vl thi nhung ddng tha chua nhung con sd dinh minh ludn lap lanh , cd nhung bi dn rieng ma cd
di sdu tim hiiu mdi hiiu duac phdn nao cdi da cdm, cdi rung ddng day ma mang
Tren budc duong tha huong, ngdn ngu tho Nguyen Binh ciing tang sac thai hien dai. Di nhiiu neo duong ddi, nhirng tam trang mdi nay sinh da keo theo sir xuit hien nhung tir ngu mdi. Ngoai sd lugng tir vung ma trudc do Nguyen Binh
GVHD: Nguyen Hoa Bang
68
SVTH: Vd Thi BichNhi
hdp ddn trong nhung vdn tho do" [14, tri 7].
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
chua bao gid su dung, tac gia cdn dung nhirng dinh ngir di kem vdi danh tir tao net
nghia mdi, cd y nghia tugng trung mdi, khac vdi gia tri bieu dat thdng thudng: li hi
xuan, sdu do thi, cat bui kinh thanh, ddi mua gid, thdn lie thu, ruou viin phuong,
trdi quan tdi, quan lanh lung...cm tho ciing khdng cdn giu dugc trinh tu truyen
thdng ma thudng cd su dao ldn - dua hinh anh, hanh ddng, trang thai len dau nham
nay rat phd bien: "Xdt xa mot budi soi guang cu" (Sao chang ve day), "Dang dd
nhan manh sac thai tam trang, tinh cam. Dang cau tir cd tir lay dua len dau nhu the
mot thdn noi dat khdeh" (Quan tro), "Bo vo hai canh chung tinh gap nhau" (Gap
nhau)...
Nhirng bai tho Nguyen Binh viet trong nhung nam thang tha huong tuy cd
nhirng sang tao mdi la, song khdng it nha tho sa vao cau chu cau ky, hoa my (hdn
trinh, hoa nude budm, may Tan v.v...). Dieu do cang cho thay, Nguyen Binh chi
that su la minh khi gan gui ngdn ngu dan gian, gan gui ldi cam nghi, ldi ndi binh di
GVHD: Nguyen Hoa Bang
69
SVTH: Vd Thi Bich Nhi
ciia tho ca truyen thdng.
Thi phdp tho Nguyen Binh trudc 1945
KET LUAN
Xem xet qua toan bd cac van de co ban ciia thi phap tho Nguyen Binh, cd the
de dang nhan ra nhung ddng gdp ldn lao ciia dng cho tho ca hien dai Viet Nam. Nha
phe binh Vuong Tri Nhan viet: "Chi trong pham vi thi ky nay giica khdng biit bao
nhieu thi si ma ndng thdn nude ta da cung cdp cho van hoc, trudc sau, Nguyin
Binh vdn la mot tai nang bdc nhdt, hon niea mot tai nang tu nhiin, nghia la vica ddi
dao, vica doc dao" [17, tr 136].
sau quan niem ve con ngudi trong tho dng. Con ngudi lang que chat phac, hien hau,
Nguyen Binh hieu sau sac ve con ngudi, da bao lan phat trien, ddi mdi, dao
va ca con ngudi cua ca dao dan ca cd truyen. Nhung chung nhat van la con ngudi
cua lang que Viet Nam mang nhirng net tieu bieu dien hinh cho ngudi que d mgi
thdi: chat phac, de gan, de men,
ludn danh tinh cam cho nhung ngudi minh yeu
thuong, ludn vugt qua mgi thu thach, gian khd va ludn gan bd vdi thien nhien, dat
nude va td quoc.
Thdi gian nghe thuat trong tho Nguyen Binh la thdi gian tam tudng the hien
con ngudi yeu thuong say dam, chung thuy, son sat, con ngudi tinh cam tham thiet,
xuyen sudt trong tho Nguyen Binh, nd the hien trong su chuyen hda cua qua khu,
hien tai, tuong lai ma tuong lai la tieu bieu nhat. Khdng gian nghe thuat tieu bieu
trong Nguyen Binh la khdng gian ciia lang que va khdng gian cd tich, huyen thoai.
The gidi nghe thuat trong tho nguyen Binh la ndng thdn Viet Nam thdi xua
va ca thdi Nguyen Binh lam tho vdi tat ca canh sac con ngudi va tinh ddi deu tam
tam trang cua nhan vat tru tinh va ciia chinh tac gia.Thdi gian van ddng xuat hien
Kit ciu ddi lam cho cau tho ngan ggn va siic tich, nhjp dieu tho can xung
hai hda, nhirng tinh y can bieu hien, can khac hga sau, ndi han len.
Kiiu kit ciu sir kien giiip ta hinh dung nhirng sd phan con ngudi, nhirng
trong anh sang lung linh hu ao cua cd tich, huyen thoai va mdng mo.
Ket cau tam trang da giup nha tho ggi ro nhirng gi tudng chung khd nam bat
dugc.Dien ta cam xiic ciia nhan vat tru tinh va tam trang ciia tac gia.
Kiiu ket cau trung diep cd tac dung dac biet dan dat cam xiic cua ngudi dgc,
nhin manh y mudn ndi lam cho cau tnic bai tho them chat che, thdng nhat.
Nguyen Binh da cho thiy mot ngdi biit rit linh ddng, bien hda, tai hoa trong
viec kien tao bai tho thanh tirng chinh the chat che, thdng nhat, hai hda.
Cam hiing vl dan tdc dugc thi hien bang hinh thiic tho truyen thdng. Luc bat ciia Nguyen Binh "vica thanh thodt gai cdm vica trau chudt, dieu luyin" [8, tr 62]. Luc bat ciia Nguyen Binh dam da sic thai ca dao. Mach tho Nguyen Binh ludn gan 70 GVHD: Nguyen Hoa Bang
canh ngd, nhung dien bien chuyen ddi.
SVTH: Vo Thi Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyin Binh trudc 1945
lien vdi dan tdc, vdi dat nude, vdi que huong. Tho luc bat cua Nguyen Binh rat gan
vdi ca dao, gan vdi ldi an tieng ndi cua ngudi lang que Net dang qui d tho luc bat
Nguyen Binh chinh la su gian di, mdc mac, dan da tir am thanh den tir ngu va tu
nhien d each ghep van. Nguyen Binh cd y thiic giu nguyen tinh chat dan da cua luc
bat. Nhung hinh anh quen thudc cd tir ca dao. Tuy trd ve vdi thi phap ciia ca dao,
nhung tho Nguyen Binh cd su sang tao, each tan.
The tai ddi tu trai dai trong nhung sang tac cua Nguyen Binh, do la nhung tam
trong tho dng.
Ngdn ngu trong tho Nguyen Binh mdc mac, dan da, gan gui vdi ldi an tieng
trang ca nhan, nhirng cam xiic ca nhan ciia chinh dng va ciia cac nhan vat tru tinh
ndi ciia ngudi lang que. Chinh vi vay ngudi dgc cd cam giac ldi tho that quen thudc
Ngdn ngu tho Nguyen Binh giau mau sac, hinh anh va nhac dieu tac ddng
nhu ldi tam tinh thiet tha, cdn dgng mai trong long.
true tiep vao giac quan ngudi dgc. Nhirng vung md nghia het sue dac sac cua tho
cum tir phiem chi lam tang kha nang khai quat tam trang, tang kha nang ddng cam.
dan gian da hda hgp vao tho Nguyen Binh mot each tinh te. Cac dai tir phiem chi
lam tang sac thai bieu hien ciia ngdn ngu tho. Ngoai ra, Nguyen Binh cdn cd tai
trong viec van dung thanh ngu, tuc ngir. Ngdn ngu giau mau sac dan gian cdn dugc
Nguyen Binh su dung thanh thao cac bien phap tu tir ma tho dan gian hay dung de
dung cac con sd. "Ong Id ngudi ddu tiin trin thi dan tha hien dai cua thi ky nay da
the hien qua each dung tir so sanh, an du,...Nguyen Binh td ro tai hoa trong viec su
dimg hinh thicc ciia tho ca ddn gian (dac biit cua ca dao ddn ca) di chuyin tdi ndi
dung tham my cua Tho Mdf [8, tr 64].
Nguyen Binh that xiing dang la mot nghe si dan gian, mot "nha tho mdi -
sdng lau ben, cd vi tri quan trgng trong sir phat trien tho ca dan tdc. Qua nhung van
chdn que" - nhung sang tac ciia Nguyen Binh cd tam phd bien rdng rai, cd siic
gin sir trong sang cua tieng Viet, ma cdn cho thay nha tho yeu men biet bao ddng
bao, que huong, dat nude, hap thu va phat huy kho tang van chuong truyen thdng
Viet Nam. Nguyen Binh cd chd dung chac chan va sau xa trdn ddi sdng tam hdn
ngudi Viet.
Tho Nguyen Binh nhu bdng hoa ddng ndi mdc mac, gian di lang le tda
huong thorn den tan noi sau tham ciia tam hdn mdi ngudi dan Viet, du d bat cu noi
dau.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
71
SVTH: Vd Thi Bich Nhi
tho thuan Viet, Nguyen Binh khdng chi the hien long yeu quy ngdn ngir dan tdc, giu
Thiphdp tho Nguyin Binh trudc 1945
TAI LIEU THAM KHAO
•
1. Nguyen Hoa Bang (2006). Tie hi ludn cud thiphdp hoc nghien cieu tdc gid va
2. Nguyen Binh (1940). Tdm hdn tdi. Nxb Le Cuong.Ha Ndi.
tdcphdm (Chuyen de). Can Tho.
Ninh.
4. Huy Can (1986). Tuyin tap. Nxb Van hgc.
3. Nguyen Binh (1987). Tho tinh Nguyin Binh. Sd Van hda thdng tin Ha Nam
5. Mai Nggc Chir (1991). Vdn tho Viet nam dudi anh sdng ngdn ngu hoc. Nxb
Dai hgc va trung hgc chuyen nghiep. Ha Ndi.
6. Chu Xuan Dieu, Nguyen Ldc, Tran Ddng Ninh va Le Tri Vien (1990). Van
hoc 10 (tap 1). Nxb Giao due.
7. Le Tien Diing (2005). Nhicng cdch tan nghi thudt trong tho Xuan Diiu giai
doan 1930 - 1945. Nxb Dai hgc quoc gia.
9. Ha Minh Due - Doan Due Phuong (tuyen tap va gidi thieu) (2001). Nguyin
8. Ha Minh Due (1995). Nguyin Binh - Thi si cua ddng que. Nxb Giao due.
Binh vi tdc gia va tdc phdm. Nxb Giao due.
10. Le Ba Han, Tran Dinh Su va Nguyen Khac Phi (1992). Tic diin thudt ngu
van hoc. Nxb Van hgc.
11. Dd Diic Hieu (1993). Ddi mdi phi binh van hoc. Nxb Miii Ca Mau. 12. Bui Cdng Hung (1983). Gdp phdn tim hiiu tho ca. Nxb Khoa hgc xa hdi. 13.Nguyen Thi Du Khanh (1995). Phdn tich tdc phdm van hoc tic gdc do thi
phdp. Nxb Giao due.
14. Do Thi Kim Lien (2005). "Ma ngir nghia ciia nhirng con sd trong tho Nguyen
Binh", Ngdn ngu va ddi sdng (sd 7).
15. Thao Linh (Tuyen chgn va bien soan) (2000). Nguyin Binh nha tho chdn
16. Ho Giang Long (2006). Thiphdp tha TuXuong. Nxb Van hgc.
17. Ton Thao Mien (Tuyen chgn) (2002). Nguyin Binh (tho trudc 1945) Tdc
que. Nxb van hda - Thdng tin.
phdm va du ludn. Nxb Van hgc.
18. Son Nam (1966). Vai ky niem vi nha tha Nguyin Binh trong thai khdng
chiin d miin Nam. Bach khoa. Sd (233)
19. Tr^n Dinh Su (1992). vdn de thi phdp hoc ly thuyit. Bai giai chuyen de cao
hgc Ngu* van.
20. Tran Dinh Su (2002). Thiphdp Truyen Kieu. Nxb Giao due.
GVHD: Nguyen Hoa Bang
72
SVTH: Vo Thj Bich Nhi
Thiphdp tho Nguyen Binh trudc 1945
21.21.Tran Dinh Su (2005). Thiphdp van hoc trung dai Viet Nam. Nxb Dai hgc
quoc gia.
22. Nhieu tac gia (2003). Tho nghiin cuu, ly ludn, phi binh. Nxb Dai hgc quoc
gia.
Nai - Hdi nghien cuu & Giang day van hgc Ddng Nai.
24. Hoai Thanh - Hoai Chan (1942). Thi nhdn Viet Nam. Nguyen Diic Phien
xuat ban: Hue; Ban in lan thu 22. Nxb Van hgc.
25. Anh tho (1992). Bice thu tranh qui. Nxb Hdi Nha van, Hdi nghien cuu -
23. Hoang Tan (1999). Nguyin Binh mot vl sao sdng (hdi ky van hoc). Nxb Ddng
Nxb Ddi nay, Ha Ndi, 1941).
26. Hoai Viet (1992). Nguyen Binh -
Giang day Van hgc thanh phd Hd Chi Minh (in lai theo diing ban in dau ciia
thi si ciia yiu thuong. Nxb Hdi Nha van:
Ha Ndi.
TRii^I^il
SVTH: VoThiBichNhi
73
GVHD: Nguyen Hoa Bang