Kiến thức cơ sở kỹ thuật đo lường điện tử (In lần thứ tư có sửa chữa, bổ sung): Phần 2

Chia sẻ: Năm Tháng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:288

Thêm vào BST

Báo xấu

191
lượt xem 65
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 giới thiệu các nội dung: Đo điện áp, đo công suất, đo các tham số điều chế và đặc tính phổ của tín hiệu, đo các thông số và đặc tính các phần tử của mạch điện, đo lường - Kiểm nghiệm các mạch điện tử số và vi xử lý, đo lường tự động,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kiến thức cơ sở kỹ thuật đo lường điện tử (In lần thứ tư có sửa chữa, bổ sung): Phần 2

V i xu ly cho phep chon chu ky tin hieu bat ky nao do de do do di pha cua chung. Do phan giai khac do do di pha cua pha-met thi tuy thuoc vao tri so cac tan sd do va sai sd cua phuong phap do sd, no quyet djnh do chfnh xac cua pha-met. N f) Hinh 4-86 Gian do thdi gian do di pha trong mot chu ky 1 Quan he giua chung (tan sd tfn hieu can do di pha f=Y ’ tan s° XLin£ (^ m sa' s° cua phuong phap do sd) duoc the hien nhu sau doi vdi do chfnh xac cua thiet bj pha-met. Tu (1) va(3) taco: 199
Atp = ( 360 — ).n = C.n (62) fd f d day: C = 360 — fd Tir (62), ket qua do di pha se co sai so la Acp’ = C.An, vi do sai so ±1. Sai so cuc dai cua phuong phap sai sd la +1 va -1, nen co nghTa la: An = ± 1, do do Acp’ = ± C Muon nang cao do chinh xac cua phep do do di pha co tri gia be th'i can phai tang tan so fdva giam tan sd f. Muon giam tan sd tin hieu can do do di pha f xuong dai tan sd thap ta co the dung phuong phap bien doi ngoai sai, khi do tan sd thay doi nhung do di pha khong bi doi. Ngoai ra, de tang tan sd dem fd, ta co the dung phuong phap "dem noi suy" (da trinh bay o phan thiet bi dem dien tir). Phep do se thuc hien vdi qT va qAT thay vi cho tang fd, bo vi xu ly da l&p trinh vdi gia tri q thich hop. Bo vi xir ly cai dat trong pha-met con cho phep thuc hien phuong phap do thdng ke, no cho phep xac dinh duoc cac gia tri trung binh binh phuong, ky vong toan hoc. phuong sai, do vay da tang duoc do chinh xac ciia phep do do di pha ciia tin hieu, dac biet vdi cac do di pha co trj gia nho. Do la tinh uu viet cua pha-met co cai dat microprocessor. 200
Ch ifdng V 0 0 DIEN AP ■ 5.1 DAC DIEM VA YEU CAU CUA PHEP 0 0 TIN HIEU 0IEN AP Do dien ap la mot trong nhung phep do co ban nhat de do thong so cua tin hieu dien tir. Khi ain kiem tra, xac dinh che do cong tac... cua thiet bi dien tu, th'i bien phap xac dinh bang cach do dien ap duoc thuc hien nhieu hon cach do dong dien. Sd ch vay vi phep do de tien hanh, thuc hien nhanh chong va co dp chfnh xac cao. Hon nua, do dong dien lai phai ngiit mach dien ra. nhu vay neu phai do nhidu didm thi rat khong tien, ton cong va mat nhidu thdi gian. Ngoai ra, do dien ap con dupe dung de xac dinh cac thong sd khac cua tfn hieu va mach dien, bang cach thdng qua cac phep tfnh loan gian tiep nhu do cudng do dien trudng, do he sd pham chat, do trd khang cua mach dien. Dac diem ciia phep do dien ap trong ky thuat dien tu la khoang gia tri dien ap can do rong, lai d trong mot dai tan sd rat rong va dudi nhidu dang ciia tfn hieu dien ap khac nhau. Dai luong dien ap can do cd tri sd khoang tu vai microvon den vai tram kilo-von. Dai tan so ciia dien ap can do la tir dien ap mot chieu (OH/.), dien ap cd tan so bien doi rat cham (khoang vai phan tram Hz), den dien ap cd tan sd kha cao, tdi hang ngh'in MHz. Vdi dien ap cd tan sd cao hon nua th'i khai niem do dien ap khong con mang y nghTa nua, va viec do dien ap liic dd khong con thuc hien dupe. Vdi yeu cau do nhu vay, cung nhu phep do ddng dien, do dien ap (ma cang dac biet doi vdi dien ap ciia tfn hieu cd tan so cao) can phai giam bdt dupe sir phu thuoc ciia thiet bi do voi tan sd ciia dien ap can do; cung nhu de che do cong tac ciia mach dupe do ft bi anh hudng do thiet bi do gay nen. Muon vay, thiet bi do dien ap phai cd trd khang vao ldn. Dd la mot trong nhung yeu cau co ban ciia cac thiet bi do ludng dien tir noi chung, va dac biet vdi cac dien ap cao tan noi rieng. 5.1.1 Cac tri so dien ap do Dien ap bien doi can do cd cac tri sd bieu thi dac tfnh la: tri sd dinh (bien do), tri sd hieu clung, tri sd trung binh. Tri so dinh U mla tri gia tire thdi cuc dai ciia dien ap trong khoang thdi gian quan sat (hay trong mot chu ky). nhu hinh 5-la. Ddi vdi dien ap cd cuc tfnh khong doi xirng 201
thi co hai tri gia dinh: dinh duong va dinh am (hin.t 5-lb). Vai dien ap didu hoa th'i tri so « dinh chinh la tri so bien do. Hinh 5-1 Cac gia tri dien ap dinh Tri sd hieu dung U la gia trj trung b'inh b'inh phuong cua dien ap tuc thdi trong khoang thdi gian do (hay trong mot chu ky). U = dt (!) t J>u' Doi vdi dien ap co chu ky dang khong sin, thi binh phuong tri sd hieu dung cua dien ap nay bang tong cua binh phuong thanh phan dien ap mot chidu va binh phuong cua cac thanh phan didu hoa: U 2 =Uq + U f + U 2 +.... ( 2) Hay la: (3) k=0 Trj sd trung binh (thanh phan mot chieu) la trj sd trung binh cong cac gia tri tuc thdi trong khoang thdi gian do (hay trong mot chu ky). U0 = |fu (t)d t (4) Trong trudng hop chinh luu hai nua chu ky, th'i no bang trj sd trung b'inh cong cua trj sd tuyet doi cac gia trj tuc thdi: U 0 = if|u(t)|dt (5) Quan he giua cac trj sd dinh, trj sd hieu dung va trj sd trung b'inh duoc bieu thi bang cac ty sd: 202
=— (6) h U kb: he sd bien do ciia tin hieu dien ap. U kd = (7) U, kd: he sd dang cua tin hieu dien ap. Hinh 5-2 neu mot vf du xac dinh kb va kd u cua cac dien ap co cac dang khac nhau H'inh 5-2a la dien ap h'inh sin: a) / V \ \ / U0 U m= V 2 .U ;U n=0,9U t vay: r\ kb=1,41; kd=1 , 1 1 u Hinh 5-2b la dien ap rang cira, co bien dp Um Um, chu ky T. Tri sd dien ap tuc thdi: b) V. Um u (t) = t ( 8) T u Trj sd dien ap hieu dung: 1 1 1 c) T Z - Um U, (9) V3 T — Z — Hinh 5-2 Cac gia tri dien ap vdi ( 10) dang xung khac nhau H'inh 5-2c la dien ap dang xung vuong goc doi xung hai nua chu ky. Gia trj tuc thdi cua dien ap: T u(t) = ( 11) Tri sd dien ap U=Umva U 0 =Um; do do: kh=l va kd=l; 203
5.1.2 Cau tao va phan loai cac von-met dien tu Thiet bi de do dien ap la von-met. Cac von-met diing trong do ludng dien tir dupe phan loai can cir vao cac tmh nang sau day: -Dang chi thi: von-met chi thi bang kim hay von-met chi thi bang so. -Thong so cua dien ap do: von-met do dien ap dinh, dien ap trung binh hay dien ap hieu dung. -Dai tri so dien ap do: micro von-met, mili von-met hay kilo von-met. -Muc dich sir dung: von-met mAu (de lam chuan), von-met xoay chieu. von-met mot chieu, von-met xung hay von-met co tinh nang dac biet khac (von-met nhay pha, von-met chon loc ... ). Ve cau tao chung cua eac von-met, thi cung giong nhir cac loai may do cac thdng so tin hieu khac, chung bao gom hai khoi co ban: bp bien doi va bo chi thi. So do khoi co ban cua von-met nhir hinh 5-3. Hinh 5-3 Sd do khoi cua von-met Bo bien doi cua cac von-met ma ta se set tdi sail day (trir loai von-met dien tir), la bp tach song. Bp tach song de bien d
Dai tan so cong tac cua cac von-met eo bo khuech dai d dau vao thi hep hon dai tan so cua cac von-met thuc hien tach song ngay dien ap can do. Bo chi thi cua von-met la cac bp do dien ap mot chidu, co thiet bi chi thi bang kim hay chi thi bang so. Yeu cau chung cua cac bo nay la phai co dien trd vao kha ldn (khoang hang chuc den hang tram MQ). Dd thoa man yeu cau nay, vdi eac bo chi thi cua von-met chi thi kim thi tren thirc te, thudng hay dung cac mach khuech dai dien ap mot chidu kidu so do cau va dong ho chi thi thudng dung loai micro ampe-met dien tu. 5.2 VON-MET DIEN T If LOAI TUONG Tlf-DUNG DIEN KE CHi TH| KIM Khi do dien ap xoay chidu cao tfin, thi thiet bi do dupe su dung nhidu hon ca la von-met dien tu. Sd dT nhu vay, vi von-met dien tu co mot sd uu didm co ban nhu: trd khang vao ldn, do nhay cao, tieu thu ft nang lupng cua mach dien dupe do, va chiu dung dirpc qua tai. Tuy nhien von-met dien tu cung co nhung nhupc diem la can yeu cau co nguon cung cap, nguon cung cap can phai 6 n dinh, va do chfnh xac cua thang dp chi thi phu thuoc nhieu vao dac tfnh thong sd cua den dien tu hay den ban dan, nen khi thay the den th'i thiet bj do co thd bj anh hudng. Von-met dien tu co nhieu loai, tuy theo cau tao ma no co the dung dd do dien ap mot chidu, dien ap xoay chidu hay do ca hai loai dien ap nay. Cung tuy theo cau tao ma ket qua do dupe chi thj bang kim hay chi thj bang sd. De nghien cuu tfnh nang va cau tao cua von-met dien tu, trong ehuong nay ta se lan luot xet theo hai loai chi thj: von-met chi thj bang kim va von-met chi thj bang sd. So do khoi chuc nang chung cua cac loai von-met chi thi bang kim nhu hinh 5- 4a,b. Hinh 5-4a Von-met do tri so Ion 205
Hinh 5-4b Von-met do tri so nho H'inh 5-4a la von-met de do dien ap mot chidu va dien ap xoay chieu co tri so ldn. H'inh 5-4b la von-met de’ do dien ap mot chidu va dien ap xoay chidu co tri sd nho. Cung nhu cac may do thong sd tin hieu khac, thiet bi vao d day thudng gom cac phan tu dd bien doi dien ap do d dau vao, nhu bo phan ap, suy giam va phu tai eatot (a loai von-met co khuech dai dien ap dau vao) dd tang trd khang vao cua von-met. Nhiem vu cua thiet bi vao la ghep dien ap can do mot cach thich hop vdi mach do va von-met. Bp bien doi cua von-met d day la khoi khuech dai dong dien mot chidu (vdi cac von-met dung dd do dien ap mot chidu), hay khoi tach song (vdi cac loai von-met do dien ap xoay chidu). Bo chi thi cua von-met d day la cac bo chi thi kim hay ca khoi g6 m ca bo khuech dai dong dien mot chidu va bo chi thi kim. 5.2.1 Cac dac tinh tach song Tach song la bien doi dien ap xoay chieu thanh dong dien hay dien ap mot chidu. Do la khoi chu yeu nhat cua von-met, v] no xac dinh cac dac tmh co ban cua von-met nhat la dac tfnh vd thang do. Vd bo tach song cua von-met, co cac cach phan loai nhu sau: -Theo tri sd dien ap hay theo dong dien ra cua bo tach song: tach song dinh (bien do), tach song hieu dung hay tach song trung b'inh. -Theo che do tach song: che do A, che dp B hay che dp C. -Theo mach dien tach song: Tach song mach di-ot, tach song anot hay tach mach dung tranzito. -Theo cau tao mach vao tach song: Tach song mach vao dong hay tach song mach vao md. -Theo dac tuyen tach song! Tach song dudng thing hay tach song bac hai. Trong ehuong nay, ta se xet bo tach song cua von-met theo each phan loai dau tidn, vi no tuong doi tong quat va phu hop vdi cach phan loai cac loai von-met hon. 206
1. Tach song dinh Tach song dinh (hay con goi la tach song bien do) la tach song ma dien ap d dau ra true tiep tirong ung vdi trj sd bien do cua dien ap dau ra. Phan tu de' ghim giu lai trj sd bien dp cua dien ap do la tu dien. Tu dien dupe nap dien tdi tri sd dinh cua dien ap do thdng qua phan tu tach song. C I Bo P loc IF i i i b) Hinh 5-5 Mach tach song dinh V i du cac mach tach song dinh thudng gap nhu hinh 5-5a, nguyen ly lam viec nhu sau: Khi dua vao bp tach song dien ap hinh sin ux=Umsincot thi luc ban dau dien ap do hau nhu hoan toan dat len di-ot, vi dien dung cua tu C ldn hon nhidu so vdi dien dung CAK cua di-ot, dien dung tu C thudng khoang hang chuc nghin pF. Trong nua chu ky duong dau tidn, co xung dong dien ldn qua diot lam cho tu C nap, tu C dupe nap dien nhung chua hoan toan. Sang nua chu ky am, tu C phong dien qua R, nhung lupng phong khong dupe bao nhidu vi R chon rat ldn (thudng khoang 50- 271 100MQ); hang sd thdi gian phong x=RC ldn hon so vdi chu ky T = — cua dien ap do co ux. Tiep den nua chu ky duong khac, tu C lai tiep tuc dupe nap. Vi hang sd thdi gian nap Hinh 5-6 Gian do thoi gian a, Nap dien cho tu b, Dong qua di-ot 207
t=R,C (R, la dien trcf trong cua di-ot) rat be so vai t=RC. Nhu vay co nghTa la tu dien nap thi rat nhanh ma phong thi rat cham. nen sau mot vai chu ky, dien ap cua tu Uc co gia tri khong doi va gan bang tri so bien do Umcua dien ap dau vao ux. Gian do thdi gian dien ap nap cho tu nhu hinh 5-6a. Khi uc tang thi dien ap ha tren diot giam: u =ux-uc: den tach song co thien ap tircap U c, nhung vi U c nho han U m (do su phong dien qua R), nen trong phan nua chu ky duong, tri sd tuc thdi cua ux ldn han Ut thi co dong nap cho tu C. Dong dien chi qua diot trong mot phan nho cua chu ky, vdi goc cat la 0 (xem hinh 5-6b). Dien ap Uc tren tu dien dugc do bang mot von-met chi thi kim. Tri sd nay cang gan bang U mcua dien ap uxkhi goc cat 0 cang nho. Tu hinh 5-6b: U c * U msin(90"-0) = U mcos0. Theo ly thuyet tach song di-ot, ta co quan he giua goc cat 0 va cac thong so cua mach: 9= C2) Trong do, R, la dien trd ciia di-ot, R la dien trd tai. Tu (12) ta thay la: muon U =Um R, thi 0=0, dieu nay thuc te la khong dat dugc, vi R t *0 va R*co. Song neu co — cang be R thi cang tot, nen trong mach tach song dinh thudng chon diot co R, be. Cung can chu y la khi mac noi tiep vdi diot mot dien trd phu nao dd thi tac dung cung nhu tang R,. Do vay, khi tinh toan sai sd do thi dung cong thuc (12) tren phai cong Uc J----T — U m L o) b) Hinh 5-7 a, Mach tach song tuong duong b, Gian do dien ap -thoi gian 208
IV i ^ them R, vdi dien trd ra cua nguon dien ap can do. Muon giam — - bang each tang R ldn len qua cting khong dupe, vi nhir vay la lam tang hang sd thdi gian phong xp, bo tach song trd thanh co quan tfnh, khi giam dien ap d dau ra thi dien ap d tren tu van khong bien doi kip. Khuyet diem nay cung tirong tir nhu khi mach tach song dung tu C co tri sd qua ldn, vi nhu vay da lam tang hang sd t pva xn. Neu dien ap do la dien ap co dang khong didu hoa, ux = U 0 + U msinwt, co ca thanh phan mot chidu va thanh phan xoay chidu, thi dien ap ma dong h6 do dupe khong phai chi la Umma con co ca U 0 cua ux, vi mach vao cua bo tach song nay la mach vao md. Ta lai xet mach tach song dinh co mach vao nhu hinh 5-5b. Gia su dien ap do co dang didu hoa ux = U msincot. Khi ung vdi nua chu ky duong thi tu C dupe nap qua di-ot, sau mot vai chu ky, tri sd cua dien ap nap gan bang tri sd U m. Dien trd R ldn, nen hang so thdi gian phong ldn, do vay U c bien doi it va coi nhu la khong doi. Ta co the coi tu C dupe nap dien nhu mot nguon dien ap mot chidu U L % U m. Mach tuong duong cua bp tach song mach vao dong nhu hinh 5-la. Dien ap tren tai R cua bp tach song: U r = u x - U c = U m sin cot - U c Khi dien ap uxdat gia tri cuc dai duong, thi uR« 0. Khi uxdat gia tri cuc dai am, thi uR » -2Um, vl U c ~Um (hinh 5-7b). Nhu vay, dien ap xung ha tren R co the do true tiep bang dong ho tu dien. Giua tai R va von-met chi thi kim co dat bo loc, de chi cho qua thanh phan mot chidu U t ciia dien ap xung, d6 ng ho chi thi dupe gia tri Ut * U m Khi do dien ap khong co thanh phan mot chieu thi bo tach song co mach vao md va mach vao dong cung cho ket qua nhu nhau. Dien ap tren tu C deu rat gan bang U mva tri so chi cua von-met ty le vdi bien dp cua dien ap do. Trudng hop bo tach song mach vao dong khi dua vao la dien ap xung, thi no chi tac dc)ng vdi bien do cua thanh phan xoay chidu, va tri sd chi cua von-met ty le vdi bien do nay. Neu dien ap ux bao gom ca thanh phan mot chidu U (l, ux =U0 +Umsincot, thi tu C dupe nap dien ap ldn hon U0, tuc la Uc =U0 +Um. Tat nhien, cuc tmh cua dien ap tren tu C nap vdi dien ap mot chidu (-U0) thi ngirpc vdi thanh phan dien ap mot chidu U 0. Neu tren tai R, tong dai sd cua hai dien ap nay bang khong, nen hau nhu von-met khong co tac dong doi vdi thanh phan U 0 cua dien ap dau vao. . Dien trd vao cua hai bo tach song mach vao dong va mach vao md thi khong giong nhau. Nhu chung ta da biet, d cac giao trinh nguyen ly ky thuat dien tu, dien trd vao cua bo tach song noi tiep (mach vao md), dupe tmh bang: 209
R v „ ,* ~ (13) 2 k va dien trd vao cua bo tach song song song (mach vao dong): R - * ^2 rk-+71 ° 4) Trong do, k-he sd truyen dat cua bp tach song; R dien trd tai cua bo tach song. Vdi che dp cong tac cua bo tach song dung trong cac von-met dien tir th'i k *l, nen ta co: va R R vd ~ y (16) Vdi cac loai von-met dien tir co khoi tach song la khoi dau tien, thi trd khang vao ciia bo tach song cung chinh la trd khang vao ciia von-met. Cac bo tach song ciia cac von-met nay thudng la loai mach vao dong. Khi tri sd dien ap do dua vao dii ldn (khoang mot von), thi bo tach song do dupe coi la tach song dinh, vl hieu irng tach song duoc thuc hien d phan dudng thing ciia dac tuyen di-ot. Neu dien ap do co tri sd be hon thi khong con la tach song dinh, v 'i doan dac tuyen tach song khi trudng hop be co dang bac hai. Hai mach tach song ta da xet d tren (h'inh 5-5) la chi do dupe tri sd dinh cua dien ap co cuc tinh duong. Muon dien ap co cuc tmh am, thi neu diing hai mach tren, ta phai dao ngupc cach mac cac di-ot, (doi vi tri mac giua cuc n va cuc p). 2. Tach song hieu dung Tach song hieu dung la bien doi dien ap xoay chidu thanh dong dien mot chidu ty le vdi binh phuong tri sd hieu dung ciia dien ap do. Ta co bieu thirc xac dinh tri sd dien ap hieu dung nhu cong thirc (1). Nhu vay, bo tach song nay phai bao gom ba phan tir dd thuc hien dupe ba thao tac: binh phirong. lay tri trung binh, va khai can. Phan tir tach song co dang dac tuyen bac hai de thuc hien quan he giura dien ap ra va dien ap vao la quan he binh phuong. Phan tir lam nhiem vu loc d dau ra cua mach 210
tach song, d
Mot bien phap khac cung duoc dung nhieu la tach song thuc hien boi dac I uyen gan dung bac hai hinh thanh boi cac duong gay thang Cach tao duong nay thuc hien bang cach mac noi tiep cac mat diot voi nhau. Mot trong cac kieu mac mach tach song nay nhu hinh 5-9a. Cac mat diot la bo phan ben phai cua hinh 5-9; m6 i mat gom mot diot va bo phan ap, bang hai dien tro (hinh 5-9b). U * 11 -J i * * r1 9- U i V, o— b) Hinh 5-9 Tao dudng cong tir nhieu mat di-ot De don gian van de xet, gia su diot co dien trd thuan R,h=0, va dien tro nguoc R =0 0 . Nhu vay, se khong co dong dien qua diot khi dien ap dat vao diot be hon dien ap khoa cua diot (hinh 5-9c). Cac mat duoc mac noi tiep vdi nhau bang cac phan ap, thi dien trd cua chung duoc cau tao sao cho co trj sd dien ap khoa cua mot diot se ldn hon cung trj sd dien ap nay cua diot trudc no. Vdi mach tren thi co: U I
ngudn - diot D, - dien trd R 2 - dong h6 chi thi - nguOn. Khi U,
Cac phan tu tach song trung binh thirdng dirge dung nhidu hem ca la cac diot Ge va didt Si, vi chung co nhidu iru diem hon diot 6-xft d6ng hay den dien tir. Hinh 5-11 Chinh lUu 2 nda chu ky Cac mach tach song trung binh thong dung nhat thucmg la mach kidu cau. Nguyen ly lam viec cua mach nay nhu sau: Mach hinh 5-1 la: dong dien di qua dong h6 chi thi trong ca hai nua chu ky ddu theo cung mot chidu. Trong nua chu ky duong, co dong qua D,, dong h6 va D,; d trong nufa chu ky am dong qua D 4, dong ho va D 2. Do lech kim cua dong ho micro ampe khi dung phan dudng thang cua dac tuyen tach song ty le vdi tri sd trung binh cua dien ap dau vao cua bo tach song. (20) U 0 = Y f lu(t)ldt (Tri sd nay khi dien ap co dang khac nhau thi khac nhau). Mach hinh 5-1 lb: Nua chu ky duong, dong dien qua D, va dien trd R,, sinh ra ha ap tren R, va dien ap nay dugc do bang von-met gom boi micro ampe-met va dien trd phu R, (d nua chu ky nay, dien ap tren R 2 la gan bang khong). Sang nua chu ky am, dong dien qua R 2va D 2, von-met lai do dien ap tren R,. Dai tan sd cong tac cua cac von-met co tach song trung binh phu thuoc chu yeu vao loai phan tu chinh liru chgn dung, ma cu thd la dien dung ban than cua cac phan tu do. Dd md rong Hinh 5-12 Mac them mach bu dai tan sd cong tac thi ngudi ta thudng mac them tan so vao mach taeh song bo phan bu tan sd. vf du hinh 5-12. Trong mach nay, dien trd phu R dugc noi song song vdi mach bu tan so R,C,. Khi 214
tan SO cua dien ap do tang, thi trd khang giua hai diem a, b giam; cung nhu trd khang cua bp chinh luu giua hai didm b, c bi giam do dien dung ban than C0 gay nen. Do vay sir phan bd dien ap tren cac phan ab va be la khong doi khi tan sd dien ap do thay doi. Dien trd vao cua cac von-met loai tach song trung b'inh nay tuy thuoc vao cau tao cua dong I1 6 do dien trd phu cua mach tach song va thay doi theo dien ap do. Vf du, neu dong dien lam kim dong ho lech het thang do la 1mA khi dien ap do la IV , th'i dien trd vao la 1000Q. Khi can do dien ap ldn hon, can phai mac them dien trd phu, de sut bdt phan dien ap Ion hon IV , nhu vay, dien trd vao cung tang len. De cho thuan tien, ngudi ta dung thir nguyen Q/V de bidu thi dien trd vao cua von-met. Cac bp tach song trung b'inh th'i thudng dupe dung d cac von-met do dien ap d tan so thap (khoang vai chuc kHz), de do cac dien ap co tri sd ldn. Vf du nhu cac von-met chi thi de do dien ap dau ra cua cac thiet bi do ludng nhu cac may tao song am tan, may do tan sd, cac cau dd do thong sd mach dien... 5.2.2 Khoi khuech dai trong von-met dien tu Cac bo khuech dai trong von-met dien tu co the la khuech dai xoay chieu. Vi trf cua cac bo khuech dai trong von-met dien tir duoc sap dat nhu so do khoi d cac h'inh 5- 4a,b. Bo khuech dai dong dien mot chidu cua von-met la khuech dai cong suat. Nhiem vu cua bo khuech dai nay la tao ra mot cong suat can thiet tac dong len he thdng co dien didu khien kim dich chuydn cua bo phan chi thi. Ngoai ra, no lam nhiem vu plioi hop trd khang giua cac bo chi thi co trd khang vao nho vdi trd khang ra tuong doi ldn cua bp tach song hay cua bo phan ap. + 215
- Yeu cau ca ban doi vai bo khuech dai mot chidu cua von-met dien tu la he so khuech dai co do on dinh cao, it co hien tucrng troi diem lam viec. Mach khuech dai mot chidu thudng gap nhat trong cac von-met dien tir la mach kie-u cau co hoi tiep am nhir hinh 5-13. So vai mach khuech dai dong dien mot chidu kieu dan, khong doi xi'mg, thi mach khuech dai kieu ciu co nhidu uu diem han. No co the didu chuan didm khong cua thiet bi chi thi mot cach dd dang ma khong can ngu6n phu. No lam giam dugc hien tugng troi vi cac bien doi cua dien ap didt va dien ap emitter cua den d hai nhanh moi nira cau la nhu nhau. No tu dong can bing dugc cac can nhidu ciia tap am vao cuc B cac den. Vi co hoi tiep am nen nang cao dugc do on dinh cong tac va phong ngira bdt duoc cac trudng hgp gay qua tai. Han nua, dac tuyen khuech dai ciia no lai thang trong mot dai tuang doi rong. Trong cac mili von-met mot chidu, vi yeu cau phai khuech dai tin hieu mot chidu rat nho, va dd tranh hien tugng troi, nen bo khuech dai d day thudng duac thuc hien nhu sa do khoi 5-14. Bo khuech dai mot chidu nay thuc hien bien doi dien ap mot chidu thanh dien ap xoay chieu, roi khuech dai dien ap xoay chidu, sau do lai tach song lay ra dien ap mot chieu. Bo bien tan d day thuc hien bien dien ap mot chieu thanh dien ap xoay chidu, co bien do ty le vdi do ldn va pha tuy thuoc vao dau ciia dien ap mot chidu. Sau khi khuech dai xoay chidu vdi he sd khuech dai can thiet, thi tin hieu duac tach song. Bo tach song d day la bo tach song nhay pha, se tach ra dien ap mot chidu co dau sao cho tuang irng vdi dien ap mot chieu a dau vao bo khuech dai. Nhu vay bo khuech dai nay tranh dugc hien tugng troi didm lam viec ma do la mot nhugc didm chu yeu ciia khuech dai mot chidu. Hinh 5-14 So do khoi bo khuech dai mot chieu nho Bo khuech dai dien ap xoay chidu trong cac von-met dien tir can co cac chi tieu ky thuat nhu; he so khuech dai on dinh. do nhay cao. do meo khong dudng thang nho, dai thong tan rong. Dd dam bao cac tinh nang tren, cac bo khuech dai dien ap xoay chidu thudng thuc hien phan hoi am. Tat nhien, nhu vay se lam cho he sd khuech dai giam, nen khi phai thuc hien khuech dai nhidu tang, thudng diing la ba tang hay sau tang khuech dai. Moi tang co phan hoi, va trong moi nhom ba tang cung lai co phan hoi nura. e mot vai loai von-met dien tir. muon cho do lech cua kim chi thi ty le vdi logarit dien ap do, tuc la muon cau tao thang khac do la dirdng thang theo dan vi de-\i-ben. thi 216
ngudi ta thirong giai quyet quan he khac do do d bo khuech dai. Bo khuech dai nay la bo khuech dai logarit. 5.2.3 Khoi chi thi bang kim Bo chi thi bring kim diing trong cac von-met dien tir la micro ampe-met tir dien, co gidi han do khoang 10-1000(.iA. Sd dl hay dung loai dong h6 tir dien ma khong dung cac loai khac vi d6ng ho tir dien co uu diem la co do nhay va do chinh xac cao. Diing loai micro ampe-met ma khong diing loai mili ampe-met vi khong chi de nang cao do nhay ma con de thoa man co dong dien nho trong mach khuech dai mot chidu, dac biet la loai mach cau. Bo chi thi diing trong cac kilovon-met xung thudng la von-met tinh dien. No duoc mac song song vdi tu C ciia bo tach song co mach vao md. Cac bo chi thi ciia von-met dirge khac do theo don vi von (hay cac udc sd, boi sd ciia von: micro, mili, kilo). Cac gidi han ciia thang khac do thudng lay theo quan he: U=a.lOn t Trong do: a la mot trong cac sd: 1; 1,5; 2; 3; 5; n la sd nguyen, co thd bang khong. Tri sd khac do ciia hau het cac von-met la tri sd hieu dung ciia dien ap co dang hinh sin. Vdi cac von-met do dien ap dinh, thi tri so khac do theo tri sd dinh hay bang 0,707 ciia tri sd dinh. Trudng hop dien ap do la dien ap hinh sin thi 0,707 ciia tri sd dinh la tri so hieu dung. Song neu dien ap do co dang khac thi no se khong bang tri so hieu dung. 5.2.4 Von-met do dien ap xung Von-met diing de do bien do ciia dien ap xung co chu ky la von-met co tach song dinh va khac do ciia thang do theo tri sd dinh. Cau tao so d6 khoi ciia cac von-met nay cung bao gom cac khoi co' ban nhu von-met dien tir chi thi bang kim (hinh 5-4a) la: Tach song-khuech dai dong dien mot chidu-thiet bi chi thi kim. Nguyen ly cong tac ciia von-met nay cung khong khac nguyen ly cong tac ciia von-met tach song dinh do dien ap dieu hoa. Song de’ do duoc tri sd dinh ciia dien ap xung thi bo tach song ciia von-met xung cau tao co khac va cung chi khac von-met do dien ap didu hoa d khoi tach song. Hinh 5-15 la mot vi du khoi tach song cua mot von-met do xung thi tan. Nguyen ly lam viec ciia mach nay se xet sau day. Khi chuydn mach d vi trf 1 nhu hinh ve 5-16, thi von-met do bien do xung duong. Khi dua xung duong vao, D thong, hai tu C va C: dugc nap dien. Khi het xung, tire la 217
Cf o—II— o.or / z % o.ot -C=D- ° — II— c? 3 ~ Ma i° I T Hinh 5-15 Mach tach song dinh sang thoi gian nghi giua hai xung, tu C, phong nhanh qua R,, con tu C2 thi phong rat it qua R, vi hang so thdi gian cua no ldn (C:R ;» C IR I). Vdi xung tiep theo, tu C: lai duoc nap them nua, cur the cho tdi khi dien ap tren C2 gan bang tri sd bien do cua xung. Dien ap mot chidu ha tren R ; duoc loc qua bo loc R,C, va dua tdi bo chi thi cua von-met. Muon do bien do xung am, thi chuyen mach dat d vi tri 2; vi khi do tu C2 phong dien nhanh qua R,, con tu C, lai duoc nap tdi tri sd bien do cua xung. Dd co the chuyen nhanh tir phep do nay sang phep do khac, thi diing khoa K de1tu phong nhanh qua R4. Vdi phuong phap do dien ap xung nhu mach tren, thi chi do duoc U ’m, tire la gia tri T bien do vuot hon gia tri trung binh (hinh 5-16). Um Um Nhu vay. phep do da pham phai mot sai so la: _L i AU AU=Um-U'm. Sai so nay la sai sd phuong phap, --- nghTa la do phuong phap ma co sai sd. De sai sd do khong ldn hon gia tri cho phep. thi cac thong sd ciia dien ap xung do bang von-met nay phai duoc xac dinh. Do rong cuc tidu ciia Hinh 5-16 Tin hieu xung xung do thi tuy thuoc vao thdi gian nap ciia tu C, va C2. He sd khoang trong cuc tieu ciia xung thi tuy thuoc vao muc do sai sd phuong phap cho phep. Tir hinh 5-16 ta co: AU T ( 21) uT T T . e day, q = — la hd sd khoang trong. i AU Vf du: sai sd cho phep bang —— = 209c . thi q cuc tieu cho phep phai bang 50. 218