Kinh nghiệm quốc tế về gói dịch vụ y tế cơ bản - khái niệm, phạm vi và phương thức tiếp cận

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết này được thực hiện qua tổng hợp và phân tích các tài liệu quốc tế về kinh nghiệm xây dựng và thực hiện gói dịch vụ y tế cơ bản ở các nước bao gồm các khái niệm, phạm vi, cách tiếp cận gói dịch vụ y tế cơ bản với mục đích đúc rút các bài học kinh nghiệm có thể áp dụng cho việc xây dựng và triển khai thực hiện gói dịch vụ y tế cơ bản ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kinh nghiệm quốc tế về gói dịch vụ y tế cơ bản - khái niệm, phạm vi và phương thức tiếp cận

Sè 20/2017 KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ GÓI DỊCH VỤ Y TẾ CƠ BẢN - KHÁI NIỆM, PHẠM VI VÀ PHƯƠNG THỨC TIẾP CẬN TS. Khương Anh Tuấn7 Đặt vấn đề DVYT đó như: Gói dịch vụ y tế thiết yếu Nghị quyết số 68/2013/QH13 của Quốc hội và (Essenssial Health Package)9, Gói dịch vụ y tế tối Luật số 46/2014/QH13 ngày 13/6/2014 của Quốc thiểu (Minimum Package)10, Gói dịch vụ y tế cơ hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo bản11(Basic Health Package), Gói DVYTCB cho hiểm y tế (BHYT) quy định trước năm 2018 phải chăm sóc sức khỏe ban đầu (CSSKBĐ)12, Gói lợi triển khai thực hiện Gói dịch vụ y tế cơ bản do ích (Health Benefit Basket)13 v.v… Năm 2008, BHYT chi trả phù hợp với mức đóng và điều kiện Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra khái niệm chung kinh tế- xã hội. Luật số 46/2014/QH13 cũng đã về Gói DVYTCB: “Gói DVYT cơ bản là những chỉ rõ: “Gói dịch vụ y tế cơ bản (gọi tắt là DVYT thiết yếu được xác định dựa trên định GDVYTCB) do quỹ BHYT chi trả là những dịch hướng ưu tiên của hệ thống y tế mỗi quốc gia vụ y tế thiết yếu để chăm sóc sức khỏe (CSSK), cũng như tính sẵn có về nguồn lực và xã hội với phù hợp với khả năng chi trả của quỹ BHYT”. Để mong muốn là mọi người dân đều được hưởng triển khai thực hiện xây dựng GDVYTCB theo những dịch vụ này)14; Khái niệm này đã được các đúng nguyên tắc và yêu cầu đề ra thì việc tìm hiểu nước công nhận và sử dụng rộng rãi trên phạm vi và thừa kế các kinh nghiệm quốc tế trong việc xây toàn cầu. dựng và thực hiện GDVYTCB là rất cần thiết. Tuy nhiên tên gọi có thể khác nhau giữa các Bài báo này được thực hiện qua tổng hợp và nước nhưng gói dịch vụ này đều có chung mục phân tích các tài liệu quốc tế về kinh nghiệm xây đích là giúp các quốc gia đạt được mục tiêu chung dựng và thực hiện GDVYTCB ở các nước bao của hệ thống y tế trong đó các mục tiêu chủ yếu gồm các khái niệm, phạm vi, cách tiếp cận là: GDVYTCB với mục đích đúc rút các bài học - Đảm bảo tính công bằng, giúp mọi người dân kinh nghiệm có thể áp dụng cho việc xây dựng đều được tiếp cận và sử dụng các dịch vụ thiết và triển khai thực hiện GDVYTCB ở Việt Nam. yếu/cơ bản nhất. Khái niệm và phạm vi về Gói dịch vụ y tế Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế cơ bản 7 8 YANG Li1, WANG Jin, at al. Strategies to Develope an Tổng quan các tài liệu cho thấy trên thế giới Essential Healthcare Package: Definition, Package and Criteria. China Journal of Evidence 2009, 9 (6): 599-609 có rất nhiều các khái niệm khác nhau về gói dịch 9 Malawi, vụ y tế mà Chính phủ của một quốc gia cần phải 10 Nigeria, Rwanda cam kết đảm bảo cung ứng cho đa số người dân 11 Ethiopia, Afganistan, Iraq có thể tiếp cận được tùy theo điều kiện thực tế và 12 Phillipine, Ấn Độ, Liberia mục tiêu chính trị của mỗi Chính phủ. Tổng quan 13 Đan Mạch, Pháp, Hà Lan hệ thống tài liệu quốc tế từ 72 quốc gia8 cho thấy 14 WHO. Essential Health Packages: What are they for? What do they change. 2008 có thể có nhiều tên gọi khác nhau đối với gói 9
VAI TRÒ CỦA ĐÁNH GIÁ CÔNG NGHỆ Y TẾ TRONG XÂY DỰNG GÓI DỊCH VỤ Y TẾ CƠ BẢN - Sử dụng hiệu quả nguồn tài chính hạn hẹp cho Ví dụ: Các nước đang phát triển và thu nhập các dịch vụ có hiệu quả cao, chi phí thấp. trung bình thường có các hình thức sau: - Tập trung nguồn lực vào các vấn đề ưu tiên - GDVYTCB chỉ bao gồm các dịch vụ CSSKBĐ trong CSSK (CSSKBĐ, Y tế dự phòng). (Punjab, Ấn độ); Dịch vụ trong các lĩnh vực - Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực. sức khỏe bà mẹ, trẻ em, EPI, dinh dưỡng, bệnh lây nhiễm, sức khỏe tâm thần, tàn tật, thuốc - Bảo vệ người sử dụng trước rủi ro tài chính. thiết yếu (Afghanistan, Honduras, West Ngoài ra mỗi nước có thể có thêm các mục Bengal). tiêu khác như: Nâng cao trách nhiệm giải trình; - Gói bao gồm dịch vụ CSSKBĐ mở rộng cho chăm sóc sức khỏe toàn diện và hiệu quả hơn; một số dịch vụ y tế dự phòng và một số bệnh đảm bảo chất lượng v.v… mạn tính khác (Chile, Argentina, Ethiopia, Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy Somalia, Botswana). GDVYTCB thường phải đạt được 4 yêu cầu cơ - Gói toàn diện: bao gồm cả các dịch vụ y tế bản là: (i) Các dịch vụ y tế đó phải là các dịch vụ công cộng, CSSKBĐ, điều trị, thuốc thiết yếu thiết yếu nhất; (ii) Các dịch vụ phải có hiệu quả - thiết bị y tế (Irak, Siera Leon, Liberia, lâm sàng (đạt được mục tiêu chẩn đoán, điều trị, Columbia, Mexico). dự phòng); (iii) Phải có tính Chi phí - Hiệu quả (Cost Effectiveness); (iv) Gói DVYT đó phải có Cách tiếp cận xây dựng GDVYTCB và nguyên tính khả thi: khả năng của ngân sách/quỹ BHYT tắc xây dựng GDVYTCB có thể chi trả được (phân tích tác động ngân Việc xây dựng GDVYTCB ở mỗi nước đều sách), khả năng cung ứng dịch vụ (khía cạnh kỹ nhằm mục tiêu hướng tới bao phủ y tế toàn dân, thuật).15 tuy nhiên lộ trình thực hiện có thể khác nhau tùy Thực tế cho thấy ở các nước đang phát triển theo điều kiện và khả năng thực tế của mỗi nước. và nước có thu nhập trung bình thì thường lấy các Có nước xác định ưu tiên theo hướng bao phủ dịch vụ CSSKBĐ là cốt lõi của GDVYTCB và danh mục cho hầu hết các nhóm đối tượng nhưng các dịch vụ này luôn được Nhà nước đảm bảo và chỉ với số lượng ít dịch vụ, có nước lại ưu tiên chi trả bởi nguồn tài chính công (ngân sách Nhà bao phủ một số nhóm đối tượng ưu tiên với danh nước, BHYT). Tuy nhiên, phạm vi bao phủ (đối mục dịch vụ rộng hơn, hoặc ưu tiên cho cả 2 khía tượng, dịch vụ, mức chi trả) tùy thuộc vào khả cạnh này. Tuy nhiên, một nguyên tắc cơ bản là năng và thực tế của mỗi quốc gia.16 quá trình xây dựng hoàn thiện gói quyền lợi là quá trình không có điểm kết thúc trong đó danh Phân loại GDVYT cơ bản mục dịch vụ luôn có sự bổ sung mới hoặc loại bỏ Tổng quan tài liệu quốc tế cũng cho thấy có các dịch vụ không có chi phí - hiệu quả phù hợp thể phân DVYTCB thành 3 nhóm chính: (i) với sự thay đổi nhu cầu CSSK, điều kiện kinh tế, GDVYTCB bao gồm đầy đủ các dịch vụ thiết yếu mục tiêu chính trị v.v…. nhằm đạt được mục tiêu áp dụng chung cho tất cả mọi người dân; (ii) Gói bao phủ y tế toàn dân. dịch vụ y tế cho một nhóm dân cư cụ thể để giải quyết nguyên nhân bệnh tật và tử vong chính hoặc giảm bất công bằng trong CSSK; (iii) 15 EU Health Management Association GDVYT cho mọi người dân để giải quyết một số 16 Yang Li1, Wang Jin, at al. Strategies to Develope an Essen- tial Healthcare Package: Definition, Package and Criteria. vấn đề sức khỏe ưu tiên (ví dụ phòng chống bệnh China Journal of Evidence 2009, 9 (6): 599-609 lây nhiễm, CSSK sinh sản). 10
Sè 20/2017 UHC Tất cả DVYT Toàn bộ cho toàn dân dân, một URU số DV CHI Người dân Tất cả DVYT cho một số CO ARG Một số MEX đối tượng, đối tượng một số DV Điểm bắt đầu Lộ trình Nguồn: Giedion, 2014 Cách thức xây dựng GDVYTCB ở một số 8) Theo dõi, đánh giá việc thực hiện gói dịch vụ quốc gia: và điều chỉnh. Các bước xây dựng và triển khai GDVYTCB Bước xác định ưu tiên và xác định Tổng quan kinh nghiệm ở các nước cho thấy GDVYTCB là rất quan trọng, đặc biệt là đối với việc triển khai thực hiện GDVYTCB ở bất cứ các nước có nguồn lực cho y tế hạn chế. Việc đưa nước nào đều có các bước cơ bản sau đây: ra được các tiêu chí xác định ưu tiên lựa chọn danh mục dịch vụ, phạm vi và đối tượng bao phủ 1) Xác định ưu tiên. có thể quyết định đến sự thành công của việc xây 2) Xác định gói dịchvụ y tế tối thiểu cần được dựng gói và đảm bảo được tính khả thi trong thực cung cấp cho người dân được chi trả bởi bảo hiện triển khai GDVYTCB. Mỗi nước đều phải hiểm y tế hoặc ngân sách công (bao gồm cả xác định ưu tiên và phạm vi dịch vụ dựa trên các xây dựng hướng dẫn lâm sàng và quy trình tiêu chí nhất định. chuyên môn). Các tiêu chí có thể khác nhau ở mỗi nước, tuy 3) Tính toán chi phí. nhiên các chuyên gia cũng khuyến cáo rằng: Nhiều nước thất bại trong việc xác định 4) Chuẩn bị và phân bổ nguồn tài chính cho thực GDVYTCB do đưa ra quá nhiều tiêu chí hoặc quá hiện gói DVYT. chú trọng vào tiêu tính hiệu quả - chi phí. Gói 5) Xác định các điều kiện cần thiết để cung ứng DVYTCB cũng không thể thực hiện được khi gói dịch vụ YTCB: nhân lực, cơ sở vật chất - năng lực quản lý yếu do tính phức tạp trong phân trang thiết bị, thuốc vật tư y tế…. bổ kinh phí, danh mục thuốc, đảm bảo và đào tạo 6) Xây dựng phương thức chi trả GDVYTCB. nguồn nhân lực và rất cần có hệ thống thông tin y tế mạnh17 (xem bảng dưới). 7) Xây dựng giải pháp giám sát chất lượng gói dịch vụ. 17 WHO Technical Brief No 2, 3 July 2008 11
VAI TRÒ CỦA ĐÁNH GIÁ CÔNG NGHỆ Y TẾ TRONG XÂY DỰNG GÓI DỊCH VỤ Y TẾ CƠ BẢN Bảng tóm tắt các tiêu chí xây dựng GDVYTCB ở các nước Các nước phát triển, thu nhập cao Các nước thu nhập trung bình và thấp 1. Nhu cầu CSSK 1. Tính hiệu quả - chi phí 2. Giá trị xã hội 2. Nhu cầu giải quyết gánh nặng bệnh nhân 3. Tính công bằng 3. khả năng chi trả được Gói DVYTCB thường bao gồm các dịch vụ mang tính Gói DVYTCB bao gồm các dịch vụ liên quan chăm sóc toàn diện hơn nhưng có thể có hoặc không tới giải quyết các vấn đề sức khỏe ưu tiên, y tế cỏ định nghĩa rõ ràng. Họ thường XD danh mục dịch công cộng và một số ít dịch vụ lâm sàng, các vụ không được bao phủ (không được chi trả từ BHYT dịch vụ này chủ yếu được cung cấp tại tuyến hoặc ngân sách công). YTCS. Tổ chức thực hiện GDVYTCB GDVYTCB là CSSKBĐ: Các nước Nam Mỹ, Cách tổ chức xây dựng và xuất phát điểm cho Nam Á, Châu Phi, Malaysia,….). Ví dụ ở GDVYTCB cũng khác nhau giữa các nước, các Chile bắt đầu xuất phát từ các dịch vụ hiện có nước thuộc cộng đồng Châu Âu thường bắt đầu với cả 2 cách tiếp cận: Xác định gói dịch vụ từ gói quyền lợi hiện có và họ không thực hiện cho CSSKBĐ và gói dịch vụ cho các bệnh việc rà soát, đánh giá công nghệ y tế (Health nặng chi phí lớn trong đó ban đầu chỉ có 50 Techology Assesment - HTA) đối với toàn bộ các bệnh/vấn đề sức khỏe sau đó mở rộng và cho dịch vụ y tế đang nằm trong gói quyền lợi (chấp đến nay đã hơn 80 bệnh/vấn đề sức khỏe được nhận tồn tại lịch sử) mà tập trung vào việc lựa bao phủ cho đa số người dân. chọn, đánh giá HTA chỉ đối với số dịch vụ - Mô hình xây dựng GDVYTCB từ ưu tiên giải khuyến nghị loại ra khỏi danh mục hoặc các dịch quyết vấn đề chi phí hiệu quả và khả năng chi vụ mới cần bổ sung vào gói quyền lợi (NICE, trả BHYT/ngân sách hoặc quỹ sức khỏe: Thái UK). Các nước đang phát triển ở Châu Phi lại bắt Lan, Philippine: áp dụng các quy trình xem xét đầu bằng việc dựa trên các dịch vụ CSSKBĐ là rà soát, loại bỏ và bổ sung đối với các dịch vụ chính. Có thể phân loại thành hai mô hình tổ chức trong danh mục quyền lợi dựa trên đánh giá xây dựng GDVYTCB sau đây: công nghệ y tế (đánh giá Chi phí - Hiệu quả) - Mô hình xây dựng GDVYTCB từ ưu tiên giải (Xem sơ đồ). quyết gánh nặng bệnh tật trong đó cốt lõi của 12
Sè 20/2017 Danh mục dịch vụ kỹ thuật, thuốc, can thiệp y tế Gói quyền lợi Dịch vụ kỹ Dịch vụ thuật kỹ thuật mới cần xem Các dịch vụ CSSKBĐ xét loại HTA, CEA trừ HTA, CEA Kết luận vào việc xác định ưu tiên và mục đích cụ thể • Khái niệm và phạm vi GDVYTCB là khác của mỗi nước (VD: ưu tiên giải quyết vấn đề nhau ở mỗi nước nhưng đều có chung mục sức khỏe hay kiểm soát chi phí, hiệu quả - chi đích đảm bảo mọi người dân được tiếp cận với phí). Tất cả các nước đều khởi đầu từ các dịch gói các dịch vụ thiết yếu nhất đảm bảo tính vụ sẵn có tiến tới mở rộng và kiểm doát danh hiệu quả -chi phí và khả thi/có khả năng chi mục dịch vụ dựa trên những tiêu chí và trả nhằm sử dụng hiệu quả nguồn tài chính nguyên tắc đã được xác định (dựa vào HTA, hạn hẹp; tăng cường tính công bằng của hệ CEA). thống y tế và tập trung nguồn lực vào các vấn • Việc xác định tiêu chí ưu tiên cho lựa chọn gói đề ưu tiên trong CSSK phù hợp với thực tế của dịch vụ là quan trọng và bắt buộc nhưng cần mỗi quốc gia. Phạm vi GDVYTCB ở các nước lưu ý việc đưa ra quá nhiều tiêu chí hoặc quá thu nhập trung bình và thấp chủ yếu vẫn là các chú trọng vào tiêu chí tính hiệu quả - chi phí dịch vụ CSKBĐ, y tế công cộng và nâng cao sẽ có nguy cơ thất bại trong việc xác định sức khỏe và GDVYTCB chủ yếu được cung GDVYTCB, đặc biệt với GDVYTCB tập cấp tại tuyến CSSKBĐ. trung vào CSSKBĐ./. • Phương thức tiếp cận xây dựng GDVYTCB: Phương thức tiếp cận khác nhau và tùy thuộc 13