Kinh tế công cộng 2

Chia sẻ: Thi Sms | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'kinh tế công cộng 2', khoa học xã hội, kinh tế chính trị phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kinh tế công cộng 2

Adam Smith cho ưu ñi m c a n n kinh t hoàn toàn t do c nh tranh là “bàn tay vô hình”. Bàn tay vô hình c a Adam Smith s ñi u hành các công ty tư nhân c nh tranh và t o ra hi u qu kinh t cho xã h i. Karl Mark là ngư i có nh hư ng nh t trong s nh ng ngư i ng h vai trò l n hơn c a nhà nư c trong vi c ki m soát tư li u s n xu t. Chúng ta s nghiên c u sau nh ng th t b i c a n n kinh t hoàn toàn t do c nh tranh do “bàn tay vô hình” ñi u khi n, nh ng th t b i ñó là cơ s , minh ch ng cho m t ñi u r ng có nhi u v n ñ mà n n kinh t th trư ng hoàn h o không th gi i quy t ñư c m t cách tho ñáng. Hi u qu Pareto m i ch gi i quy t ñư c v n ñ hi u qu kinh t , còn các v n ñ khác v công b ng và th t b i c a n n kinh t th trư ng c nh tranh hoàn h o thì “bàn tay vô hình” không th gi i quy t ñư c. Ngày nay, có r t nhi u quan ñi m và mô hình qu n lý n n kinh t c a m t qu c gia. Nhưng quan ñi m th nh hành nh t hi n nay là Chính ph can thi p có gi i h n làm gi m b t (nhưng không gi i quy t ñư c) các v n ñ th t b i c a n n kinh t th trư ng. Chính ph nên có vai trò tích c c trong vi c s d ng toàn v n v n ñ lao ñ ng và gi m nh ng m t x u nh t c a s ñói nghèo, nhưng doanh nghi p tư nhân nên gi vai trò trung tâm, hi u qu trong n n kinh t . 3. M T S MÔ HÌNH KINH T VÀ N N KINH T H N H P 3.1. Mô hình kinh t k ho ch hoá t p trung ð c trưng cơ b n nh t c a mô hình này là vi c l a ch n, quy t ñ nh 3 v n ñ kinh t cơ b n ñ u do Chính ph th c hi n (cơ ch m nh l nh áp ñ t t trên xu ng). Ưu ñi m c a n n kinh t t ch c theo mô hình k ho ch hoá t p trung là qu n lý t p trung th ng nh t vi c s d ng ngu n l c nên ñã gi i quy t ñư c nhu c u công c ng, xã h i và nh ng cân ñ i l n c a n n kinh t . H n ch phân hoá giàu nghèo và ñ m b o s công b ng xã h i. Như c ñi m: B máy qu n lý c ng k nh, quan liêu và ho t ñ ng kém hi u qu . T t c nh ng v n ñ kinh t cơ b n ñ u do các cơ quan k ho ch c a Chính ph quy t ñ nh nên ch c n sai sót nh c a các nhà k ho ch s d n ñ n s b t n ñ nh cho n n kinh t . Trong th c t , Chính ph không ñ s c làm toàn b các công vi c này và n u có thì cũng không hoàn toàn có hi u qu . Ngư i s n xu t và ngư i tiêu dùng kém năng ñ ng sáng t o b i h không có quy n l a ch n. Phân ph i mang tính ch t bình quân không xu t phát t nhu c u th trư ng d n ñ n tình tr ng th a thi u hàng hoá m t cách gi t o. Do v y vi c khai thác s d ng các ngu n l c kém hi u qu , n n kinh t phát tri n ch m. 3.2. Mô hình kinh t th trư ng ð c trưng cơ b n c a mô hình này là t t c 3 v n ñ kinh t cơ b n ñ u do th trư ng quy t ñ nh (theo s d n d t c a giá th trư ng - “Bàn tay vô hình”). Ưu ñi m: Ngư i s n xu t và ngư i tiêu dùng ñư c quy n t do l a ch n và ra quy t ñ nh trong s n .............................9 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
xu t tiêu dùng nên tính năng ñ ng, ch ñ ng sáng t o cao. Kích thích nâng cao năng su t, ch t lư ng và hi u qu quá trình s n xu t kinh doanh, công ngh k thu t thư ng xuyên ñư c ñ i m i. Phi t p trung hoá các quy n l c trên các phương di n các quy t ñ nh cho các ch th s n xu t. Khai thác s d ng các ngu n l c có hi u qu và thúc ñ y t c ñ tăng trư ng kinh t . Như c ñi m: Do c nh tranh vì l i nhu n và coi l i nhu n là m c tiêu duy nh t nên d n ñ n ô nhi m môi trư ng (t nhiên, kinh t , xã h i). Phân hoá giàu nghèo và b t công xã h i ngày càng tăng. Mâu thu n quan h kinh t v i quan h truy n th ng. Nhi u v n ñ xã h i h t s c nan gi i n y sinh. Phát sinh nhi u r i ro, tiêu c c... 3.3. Mô hình kinh t h n h p Mô hình kinh t h n h p là mô hình v a phát huy ñư c nhân t khách quan (quy lu t kinh t th trư ng) l i v a coi tr ng ñư c nhân t ch quan (can thi p c a con ngư i). ðó là s k t h p ch t ch gi a tác ñ ng khách quan c a th trư ng v i vai trò c a Chính ph . Ưu ñi m c a mô hình này là phát huy ñư c nh ng ưu ñi m và h n ch ñ n m c th p nh t các t n t i c a hai mô hình trên nên vi c khai thác s d ng các ngu n l c có hi u qu hơn, n n kinh t phát tri n nhanh và n ñ nh. Do v y ngư i ta cho r ng: ñây là mô hình có hi u qu nh t và ñư c nhi u nư c trên th gi i áp d ng. Tuy nhiên, tuỳ ñi u ki n c th c a m i nư c mà v n d ng vai trò c a th trư ng và Chính ph cho phù h p. Ngày nay, m t s nư c tư b n phát tri n có m t n n kinh t h n h p như M , Anh, Nh t...trong khi nhi u ho t ñ ng kinh t do các hãng tư nhân th c hi n, thì Chính ph cũng th c hi n nhi u ho t ñ ng kinh t khác. Thêm vào ñó Chính ph còn làm thay ñ i ho c tác ñ ng ñ n khu v c kinh t tư nhân m t cách c ý ho c không c ý b ng nhi u lo i quy ch , thu khoá và các kho n tr c p. Ví d : m t trăm năm trư c ñây, M ñã có m t s ñư ng cao t c và toàn b ñư ng s t là c a tư nhân. Nhưng ngày nay không có con ñư ng cao t c l n c a tư nhân t i M và h u h t hành khách ñi l i trong các bang t i M b ng ñư ng c a Amtrak, m t doanh nghi p công ñư c nhà nư c tr c p. Ngư c l i, m t s nư c xã h i ch nghĩa trư c ñây, h u h t các ho t ñ ng ñ u do nhà nư c th c hi n. Do n n kinh t h n h p luôn g p ph i các v n ñ xác ñ nh ranh gi i thích h p gi a các ho t ñ ng c a Chính ph và tư nhân cho nên vi c nghiên c u v kinh t công c ng là m t ñi u c n thi t. Các câu h i ñ t ra là: T i sao Chính ph ti n hành th c hi n các ho t ñ ng này mà không th c hi n các ho t ñ ng khác? T i sao quy mô ho t ñ ng c a Chính ph l i như v y mà không l n hơn, ho c nh hơn? Li u Chính ph có làm quá nhi u và t t các công vi c d ñ nh làm không? Và có làm t t hơn ñư c n a không? ðây là nh ng câu h i tr ng tâm mà môn kinh t công c ng nghiên c u. .............................10 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
Ph n sau ñây chúng ta s nghiên c u nh ng th t b i (khuy t t t) c a m t n n kinh t th trư ng c nh tranh hoàn h o. 4. NH NG KHUY T T T C A N N KINH T TH TRƯ NG C NH TRANH HOÀN H O Trư c h t chúng ta c n kh ng ñ nh r ng m t n n kinh t th trư ng c nh tranh hoàn h o s ñem l i hi u qu dư i góc ñ kinh t . Nhưng ch v i ch tiêu hi u qu nh t thì ñi u ñó chưa tho mãn yêu c u c a m t xã h i phát tri n b n v ng. Ngoài ra, các khuy t t t (th t b i) c a th trư ng c nh tranh hoàn h o cũng c n ph i ñư c làm gi m b t thông qua các chính sách c a Chính ph nh m làm cho vai trò hi u qu c a th trư ng cao hơn. Nh ng khuy t t t (th t b i) c a n n kinh t th trư ng c nh tranh hoàn h o ñó là: Chênh l ch thu nh p và hi n tư ng nghèo ñói; ð c quy n s n xu t ho c tiêu th hàng hoá d ch v ; Hàng hoá công c ng; Chi phí ngo i ng; Th trư ng không hoàn h o do quá ít ngư i mua ho c ngư i bán như th trư ng b o hi m, th trư ng ph tr , th trư ng bác sĩ, thu c ch a b nh; Thông tin không hoàn h o do ngư i s n xu t ho c tiêu dùng không n m v ng ñư c thông tin ho c b thông tin sai l ch; Th t nghi p, l m phát và m t cân b ng; Phân ph i l i hàng hoá khuy n d ng. 5. NH NG KHUY T T T TRONG ðI U HÀNH KINH T C A CHÍNH PH Nh ng th t b i c a th trư ng ñã d n ñ n vi c ñ ra nh ng chương trình l n c a Chính ph , nh ng khi m khuy t c a nh ng chương trình ñó l i d n các nhà khoa h c và kinh t ñ n vi c nghiên c u s th t b i c a Chính ph . Trong nh ng ñi u ki n nào ñó thì các chương trình c a Chính ph th c hi n không t t? Nh ng th t b i c a các chương trình ñó có ph i thu n tuý và tình c hay không, hay chúng là nh ng k t qu có th d ñoán trư c, do b n ch t v n có c a Chính ph ? Có th rút ra ñư c nh ng bài h c cho tương lai v các chương trình này ñư c không? Có b n lý do cơ b n gây ra các th t b i có tính ch t h th ng c a các chương trình c a Chính ph ñó là: Th nh t, thông tin c a Chính ph b h n ch ; Th hai, ki m soát h n ch c a Chính ph ñ i v i các ph n ng c a tư nhân; Th ba, ki m soát h n ch c a Chính ph v i b máy hành chính quan liêu và th tư, nh ng h n ch c a các quá trình chính tr áp ñ t. 5.1. Thông tin h n ch Các ho t ñ ng kinh t c a Chính ph cũng như c a các hãng tư nhân nh m m c ñích chính là l i nhu n. Các ho t ñ ng kinh t c a Chính ph ngoài m c tiêu chính là l i nhu n còn chú ý t i v n ñ công b ng c a xã h i. Nhưng ñ i v i các hãng tư nhân thì cơ ch c nh tranh t o cho h m t m c tiêu chính duy nh t là l i nhu n. Chính vì v y mà b ng m i giá, ngay c vi c bưng bít thông tin, ñưa ra nh ng thông tin sai l ch các hãng cũng dám làm (ñ tr n thu , ho c ñánh b i ñ i th v.v…). .............................11 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
H u qu c a các chính sách, ho t ñ ng c a Chính ph r t ph c t p và khó th y trư c. Do nh ng h n ch v thông tin, ho c các thông tin sai l ch s d n t i các chính sách và hành ñ ng c a Chính ph có k t qu không như mong mu n. 5.2. Ki m soát h n ch ñ i v i các ph n ng c a tư nhân Chính ph ch có th ki m soát m t cách h n ch ñ i v i các k t qu hành ñ ng c a mình b i vì m t chính sách trên t m vĩ mô ra ñ i s nh hư ng t i r t nhi u các lĩnh v c mà th m chí có lư ng trư c, Chính ph cũng không th th y h t ñư c nh ng nh hư ng th c t trong ng n h n và ñ c bi t là trong dài h n c a chính sách ñó. Ví d : Khi UBND thành ph ra m t văn b n pháp lu t v ki m soát ti n thuê nhà c a thành ph , nh ng ngư i ra văn b n này ñã b qua m t th c t là n u l i nhu n b gi m thì ch tư nhân ñang cho thuê nhà có th quay sang ñ u tư lĩnh v c khác. Nh ng ngư i ra văn b n ñã không d ñoán ñư c r ng s lư ng nhà cho thuê s b gi m và ch t lư ng d ch v c a ch cho thuê cũng có th b xu ng c p. M c dù chính ph ñã n l c ki m soát s xu ng c p này b ng cách áp ñ t các tiêu chu n ph c v ñ i v i các ch cho thuê nhà, nhưng nh ng áp ñ t này r t t n kém, không b n v ng và ch thành công m t ph n. 5.3. Ki m soát h n ch ñ i v i b máy hành chính quan liêu Qu c h i và các cơ quan l p pháp xây d ng lu t pháp, vi c th c hi n lu t pháp này b ng các văn b n dư i lu t l i ñư c giao quy n cho m t s cơ quan ch c năng bên dư i. Các cơ quan ch c năng này b ra khá nhi u th i gian ñ vi t các văn b n chi ti t dư i lu t. Trong nhi u trư ng h p, vi c không th c hi n ñư c ý ñ nh c a Qu c h i không ph i nh m tránh ý mu n c a Qu c h i mà là do k t qu thi u rõ ràng trong ý ñ nh c a Qu c h i. Ngoài ra, còn m t v n ñ n a là vi c ñ m b o ñ nh ng ngư i thi hành pháp lu t làm vi c m t cách công minh và hi u qu . Nh ng y u t này làm cho vi c th c thi các chính sách c a Qu c h i và các cơ quan l p pháp ñôi khi không hoàn toàn ñi ñúng ý ñ nh, m c tiêu cơ b n, nguyên g c c a Qu c h i và các cơ quan l p pháp ñ ra. 5.4. Nh ng h n ch c a các quá trình chính tr áp ñ t Ngay c khi Chính ph có ñ y ñ thông tin v các h u qu c a các chương trình trong dài h n và trong ng n h n thì vi c ch n l a trong s nh ng phương pháp th c hi n chương trình ñó cũng có th gây ra nh ng khó khăn nh t ñ nh. Hành ñ ng, th c hi n c a Chính ph nh hư ng t i toàn dân, nhưng l i ch có m t nhóm ngư i quy t ñ nh. Do ñó, th t b i c a m t s chính khách trong vi c th c hi n công vi c dư ng như vì l i ích c a công chúng, ñó có th là h u qu c a nh ng công trình và cơ ch . Không ph i hoàn toàn các th t b i c a Chính ph là do thông tin h n ch , quan liêu ho c ph n ng c a khu v c tư nhân mà còn do chính b n thân c a cơ ch , chính sách sinh ra. Khi các chương trình, chính sách c a Chính ph ñưa ra mang tính áp ñ t, duy ý chí, không .............................12 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
tuân theo các quy lu t kinh t , xã h i môi trư ng, t nhiên v.v… c a m t nhóm ngư i trong b máy c a Chính ph cũng là m t nguyên nhân d n t i th t b i c a Chính ph . B n h n ch trên trong hành ñ ng c a Chính ph là ti n ñ ñ xây d ng các chính sách thành công c a Chính ph . 6. NH NG V N ð KINH T CƠ B N C A KHU V C KINH T CÔNG C NG Kinh t h c nói chung là nghiên c u làm th nào và vì sao các cá nhân, ho c m t nhóm ngư i (s n xu t ho c tiêu dùng) ra quy t ñ nh s d ng và phân ph i ngu n l c con ngư i và ngu n l c t nhiên (các ngu n l c khan hi m) m t cách hi u qu nh t. Gi ng như m i lĩnh v c khác c a kinh t h c, kinh t h c v khu v c công c ng liên quan ñ n nh ng câu h i cơ b n v s ch n l a sau ñây: 6.1. S n xu t cái gì? ðây cũng là câu h i c a c u liên quan ñ n ngư i tiêu dùng. D a vào nhu c u th trư ng và ñi u ki n các ngu n l c c a Chính ph mà ch n l a ch n và quy t ñ nh các v n ñ như: Nên dành bao nhiêu ngu n l c ñ s n xu t hàng hoá công c ng (HHCC), như qu c phòng, ñư ng giao thông, giáo d c..., bao gi thì ti n hành s n xu t và nên dành bao nhiêu ngu n l c ñ s n xu t hàng hoá tư nhân (HHTN) như xe máy, ti vi v.v… A HHTN B ðư ng kh năng SX C PPF D HHCC Hình 1.1. ðư ng gi i h n năng l c SX c a xã h i gi a HHCC và HHTN 6.2. S n xu t cái ñó như th nào? ñây c n ñ t ra câu h i, khi nào Chính ph nên nh n trách nhi m s n xu t ra nh ng hàng hoá do công c ng cung c p và khi nào Chính ph nên mua các lo i hàng hoá này t các hãng tư nhân. Có m t th c t r ng, h u h t vũ khí ñ u do các hãng tư nhân s n xu t, trong khi ñó ch m t ph n nh t l chi tiêu c a giáo d c ñ n v i các trư ng h c tư các nư c. Có hai quan ñi m v ai s n xu t cái gì. M t quan ñi m cho r ng doanh nghi p nhà nư c nên s n xu t ra hàng hoá d ch v như ñi n tho i, thép, ñi n ñ bán cho các cá nhân và ch ng nào s hàng hoá này không do các doanh nghi p nhà nư c s n xu t ra thì .............................13 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
ngư i tiêu dùng còn b bóc l t. M t quan ñi m khác cho r ng, các doanh nghi p nhà nư c có b máy qu n lý c ng k nh kém hi u qu hơn nhi u so v i các hãng tư nhân, chính vì v y nên h p ñ ng ho c ñ cho tư nhân s n xu t các lo i hàng hoá d ch v này và Chính ph dùng ngân sách mua các lo i hàng hoá này t các hãng tư nhân. ð gi i quy t v n ñ trên, c n ñ t ra câu h i t ng quát là chính sách c a Chính ph có tác ñ ng ñ n vi c hãng s n xu t ra hàng hoá như th nào. Ví d : lu t b o v môi trư ng h n ch các hãng gây ra ô nhi m, thu thu nh p và các lo i thu khác làm tăng chi phí h n ch ngư i s n xu t, ngư i tiêu dùng như th nào? 6.3. Phân ph i cho ai? Ai s là ngư i ñư c hư ng l i t nh ng hàng hoá, d ch v , công trình do Chính ph xây d ng nên. Nh ng quy t ñ nh c a Chính ph v ñánh thu hay chương trình phúc l i có tác ñ ng ra sao ñ n kho n ti n thu nh p mà các cá nhân có ñư c ñ chi tiêu. Tương t như v y, Chính ph ph i quy t ñ nh nên s n xu t HHCC nào? M t s nhóm ngư i s có l i t m t s hàng hoá công c ng này và ngư c l i. 6.4. Th c hi n các ch n l a t p th như th nào? Cách th c hi n nh ng ch n l a t p th là m t lĩnh v c mà kinh t h c công c ng quan tâm hơn so v i các lĩnh v c khác. Nh ng l a ch n t p th là cái mà xã h i và chúng ta ph i cùng nhau th c hi n, ví d như cơ c u lu t pháp, quy mô quân s , chi tiêu vào HHCC. ðây là m t vi c làm và ñ ra ñư c quy t ñ nh thì ph c t p và khó hơn nhi u trong lĩnh v c HHTN. Thông thư ng các quy t ñ nh l a ch n này thư ng thông qua bi u quy t t p th t Qu c h i và các cơ quan ch c năng c a Chính ph . Nhưng ñi u này không th tránh kh i nh ng ý ñ nh riêng c a m t nhóm cá nhân, t p ñoàn. Ngoài ra, vi c b u c cũng có nh ng h n ch trong nguyên t c c a nó (chúng ta s nghiên c u v n ñ này trong ph n sau). TÓM T T N I DUNG CHƯƠNG I 1. Trong n n kinh t th trư ng có s ñi u ti t c a nhà nư c (n n kinh t h n h p), ho t ñ ng kinh t do c các doanh nghi p tư nhân và Chính ph th c hi n. 2. Th trư ng c nh tranh hoàn h o do “bàn tay vô hình” ñi u khi n s cung c p hàng hoá d ch v m t cách h u hi u. Nhưng n n kinh t th trư ng không ph i hoàn toàn có ưu ñi m, nh ng h n ch cơ b n c a khu v c kinh t tư nhân trong vi c ñáp ng các nhu c u cơ b n c a xã h i. Chính ph là ngư i ñ ng ra s a ch a nh ng h n ch này nh m làm cho n n kinh t th trư ng ho t ñ ng hi u qu hơn. Ngoài vai trò s a ch a nh ng h n ch c a n n kinh t th trư ng, vai trò trong phân ph i l i và hàng hoá khuy n d ng là ch c năng cơ b n c a Chính ph . 3. Nh ng h n ch c a các chương trình công c ng c a các chính ph thư ng do nh ng nguyên nhân chính sau ñây: Th nh t, nh hư ng và k t qu c a các chính sách và ho t ñ ng c a Chính ph là r t ph c t p và khó d ñoán trư c ñư c h t; th hai, .............................14 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
Chính ph ch có th ki m soát m t m c ñ nào ñó (không th toàn b ) c a các h n ch này; th ba, nh ng ngư i xây d ng chính sách, pháp lu t ch có vai trò và s ki m soát h n ch v i nh ng nh hư ng này; th tư, các nhà chính sách có th hành ñ ng ñ làm cho l i ích ñ c bi t c a tư nhân ñi xa hơn. 4. Kinh t công c ng ch y u nghiên c u l a ch n gi a khu v c công và tư nhân và nh ng l a ch n trong khu v c kinh t công c ng. ði u này liên quan ñ n các câu h i cơ b n sau: S n xu t cái gì? S n xu t nh ng cái ñó như th nào? S n xu t cho ai? Và quá trình ra các quy t ñ nh, chính sách này như th nào? 5. Kinh t h c th c ch ng nghiên c u quy mô chính sách, ho t ñ ng c a Chính ph và nh hư ng cũng như k t qu c a các chính sách và các ho t ñ ng ñó. Kinh t h c chu n t c c g ng ñánh giá các phương án mà Chính ph theo ñu i. CÂU H I TH O LU N VÀ ÔN T P CHƯƠNG I 1. ð i tư ng môn h c KTCC là gì? 2. Các bư c ñ ñánh giá m t phương án chính sách ñư c ti n hành như th nào? 3. Chính ph là ai và vai trò c a chính ph là gì dư i góc ñ KTCC? 4. So sánh ưu, như c ñi m c a 3 mô hình kinh t cơ b n? 5. Phân tích nh ng th t b i trong ñi u hành c a chính ph ? 6. Phân tích 3 v n ñ kinh t cơ b n c a khu v c KTCC? Chương II CƠ S HO T ð NG KINH T CÔNG C NG ð I V I CHÍNH PH .............................15 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
Chương II CƠ S HO T ð NG KINH T CÔNG C NG ð I V I CHÍNH PH 1. HI U QU C A N N KINH T TH TRƯ NG C NH TRANH 1.1. Các ñ nh lý cơ b n v kinh t h c phúc l i ð nh lý 1: Trong các ñi u ki n nh t ñ nh, th trư ng c nh tranh s d n t i vi c phân b các ngu n l c ñó, không th phân b l i ngu n l c có th làm m t cá nhân nào ñó có l i hơn mà không làm cho ai ñó b thi t (hi u qu Pareto). UA 1 2 ðư ng kh năng h u d ng UB Hình 1.2. ðư ng kh năng h u d ng c a A và B ð nh lý 2: M i ñi m trên ñư ng kh năng tho d ng ñ u có th ñ t ñư c b ng vi c phân b ñúng các ngu n l c trong n n kinh t c nh tranh. Khi nói v hi u qu Pareto, chúng ta chưa ñ c p ñ n vi c phân ph i thu nh p như th nào. b t kỳ ñi m nào trên ñư ng kh năng tho d ng ñ u ñ t ñư c hi u qu Pareto, nhưng n u t i ñi m 1 thì A quá nhi u mà B l i quá ít. ð nh lý th hai hàm ý r ng n u chúng ta không thích phân ph i do th trư ng c nh tranh t o ra, chúng ta không c n ph i lo i b chúng. ði u mà chúng ta c n làm là phân ph i l i, ph n còn l i ñ th trư ng c nh tranh gi i quy t. 1.2. Hi u qu Pareto c a n n kinh t th trư ng a) Hi u qu trong s n xu t Gi s hàm s n xu t X = F (LX,KX) và Y = F (LY,KY). Trong ñó: X và Y là lư ng hàng hoá LX là lư ng lao ñ ng s d ng ñ s n xu t hàng hoá X .............................16 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
KX là lư ng v n ñ s d ng s n xu t hàng hoá X LY là lư ng lao ñ ng s d ng ñ s n xu t hàng hoá Y KY là lư ng v n ñ s d ng s n xu t hàng hoá Y ð ñ t ñư c hi u qu trong quá trình s n xu t ñòi h i quá trình s n xu t hàng hoá X và Y ph i tho mãn các ñi u ki n sau: MPKX r MRTSKLX = ------------ = ------- ñ i v i hàng hoá X MPLX w MPKY r MRTSKLY = ------------ = ------- ñ i v i hàng hoá Y MPLY w r Y MRTSKLX MRTSKL = = ----- w Trong ñó: MRTSKLX là t l thay th c n biên k thu t gi a v n và lao ñ ng ñ s n xu t hàng hoá X. MRTSKLY là t l thay th c n biên k thu t gi a v n và lao ñ ng ñ s n xu t hàng hoá Y. MPLX là s n ph m biên c a hàng hoá X khi s d ng thêm m t ñ u vào lao ñ ng MPKX là s n ph m biên c a hàng hoá X khi s d ng thêm m t ñ u vào v n MPLY là s n ph m biên c a hàng hoá Y khi s d ng thêm m t ñ u vào lao ñ ng MPKY là s n ph m biên c a hàng hoá Y khi s d ng thêm m t ñ u vào v n w là ti n lương ñơn v r là lãi su t v n vay K t lu n: ð ñ t ñư c hi u qu trong quá trình s n xu t ñòi h i t l thay th biên (marginal rate of Substitution) gi a v n và lao ñ ng s n xu t hàng hoá X b ng v i t l thay th biên gi a v n và lao ñ ng c a hàng hoá Y ñ ng th i b ng v i t l gi a ti n lương và giá c a v n (lãi su t). .............................17 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
K OY KY KY B w/r A I2 KX KX I1 L OX LY LX ðư ng ñ ng phí Hình 2.2. Hi u qu trong s n xu t b) Hi u qu trong quá trình tiêu dùng Gi s hàm h u d ng U = U (X,Y) Trong ñó: U là hàm h u d ng khi ngư i tiêu dùng s d ng hai lo i hàng hoá X và Y. ð ñ t ñư c hi u qu t i ña trong s d ng hai lo i hàng hoá X và Y ñ i v i hai ngư i tiêu dùng A và B ñòi h i ph i tho mãn các ñi u ki n sau: MUXA PX MRSXYA = ------------ = ----- ñ i v i ngư i tiêu dùng A MUYA PY MUXB PX MRSXYB = ------------ = ----- ñ i v i ngư i tiêu dùng B MUYB PY PX MRSXYA = MRSXYB = ----- Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t P ông c ng .............................18 C Y
Trong ñó: MRSXYA là t l thay th c n biên gi a hai lo i hàng hoá X và Y ñ i v i ngư i tiêu dùng A. MRSXYB là t l thay th c n biên gi a hai lo i hàng hoá X và Y ñ i v i ngư i tiêu dùng B. MUXA là h u d ng biên c a ngư i tiêu dùng A khi s d ng hàng hoá X MUYA là h u d ng biên c a ngư i tiêu dùng A khi s d ng hàng hoá Y MUXB là h u d ng biên c a ngư i tiêu dùng B khi s d ng hàng hoá X MUYB là h u d ng biên c a ngư i tiêu dùng B khi s d ng hàng hoá Y PX là giá c a hàng hoá X PY là giá c a hàng hoá Y Y B YB YB B B PX/PY A U3 YA YA U2 U1 X A XA XB ðư ng ngân sách .............................19 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng