LUẬN VĂN:
Kinh tế hộ đồng bào dân tộc Khmer
tỉnh An Giang hiện nay
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc, mỗi dân tộc có những nét đặc thù và bản sắc
riêng. Trong đó, đồng bào dân tộc Khmer với trên 1,3 triệu người, sống chủ yếu ở 9 tỉnh,
thành phố thuộc khu vực ĐBSCL, đông nhất ở các tỉnh Sóc Trăng, Trà Vinh, Kiên Giang,
An Giang, Hậu Giang,v.v...Trong đó, đồng bào Khmer ở An Giang hiện có trên 85.600
người, chiếm 4,05% dân số toàn tỉnh. Sống tập trung chủ yếu ở hai huyện Tri Tôn, Tịnh Biên
(trên 80.000 người), số còn lại sống rải rác ở các huyện Châu Phú, Châu Thành, Thoại Sơn.
Lịch sử hình thành cộng đồng dân tộc Khmer ở ĐBSCL và sự hội nhập của họ vào
cộng đồng dân tộc Việt Nam diễn ra khá phức tạp và có nhiều vấn đề nhạy cảm chính trị.
Do vậy, việc thực hiện tốt chính sách phát triển KT - XH vùng ĐBDT Khmer sẽ góp
phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, ổn định chính trị - xã hội và phát triển bền vững
của khu vực cũng như cả nước.
Hơn 20 năm qua, thực hiện chính sách dân tộc của Đảng, tình hình KT - XH vùng
ĐBDT Khmer ở các tỉnh ĐBSCL nói chung và An Giang nói riêng không ngừng chuyển
biến tích cực. Sản xuất phát triển, đồi sống nhân dân từng bước được cải thiện, tình hình
chính trị an ninh được củng cố.
Tuy nhiên, cũng như các tỉnh thành khác trong khu vực, do điểm xuất phát thấp,
điều kiện tự nhiên không thuận lợi, hệ thống thuỷ lợi chưa hoàn chỉnh, trình độ nguồn
nhân lực thấp, thiếu vốn sản xuất, tập quán canh tác lạc hậu,v.v.. Do vậy, cho đến nay
vùng ĐBDT vẫn còn kém phát triển, tốc độ tăng truởng KT chậm, bà con lao động vất vả
quanh năm nhưng lo không nổi cái ăn, cái mặc và học hành cho con em. Khó khăn, túng
thiếu vẫn luôn đeo bám họ từ thế hệ này sang thế hệ khác. Sự phân hoá giàu, nghèo trong
cộng đồng người Khmer, giữa người Khmer với các cộng đồng dân cư khác đang diễn ra
khá nhanh.
Đời sống khó khăn, một bộ phận bà con dân tộc Khmer đã nghe theo sự kích động,
lôi kéo của một số thế lực phản động bên ngoài: đòi lại đất cũ của tộc họ, đưa yêu sách
đòi nhà nước cấp đất sản xuất, cấp nhà, vay vốn sản xuất, vay tiền chuộc đất, chiếm đất
của người kinh, khiếu kiện đông người, vượt cấp v.v... Điều này không chỉ ảnh hưởng
sâu sắc đến tình hình phát triển kinh tế mà còn dẫn đến nguy cơ bất ổn chính trị - xã hội ở
một tỉnh giáp biên giới nước bạn Campuchia.
Để khắc phục tình hình trên, giải pháp căn bản, lâu dài và hiệu quả nhất là tiếp tục
thực hiện tốt chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước, đẩy mạnh phát triển KT - XH vùng
ĐBDT, trong đó tập trung các nguồn lực để thúc đẩy phát triển KTH người dân tộc là giải
pháp mang tính đột phá. Xuất phát từ yêu cầu trên, việc nghiên cứu đề tài “Kinh tế hộ
đồng bào dân tộc Khmer tỉnh An Giang hiện nay” là cần thiết, có ý nghĩa thiết thực cả
về lý luận và thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Người Khmer có mặt sớm ở ĐBSCL, nhưng vấn đề nghiên cứu và tìm hiểu về
người Khmer ở ĐBSCL mới chỉ thu hút sự quan tâm của đông đảo các học giả trong và
ngoài nước trong 50 năm trở lại đây. Một số công trình đi sâu nghiên cứu từng khía cạnh
khác nhau như vấn đề dân cư và dân tộc ở ĐBSCL, văn hoá văn nghệ truyền thống của
người Khmer,v.v..Bên cạnh đó, vấn đề tổ chức xã hội, hôn nhân và gia đình của người
Khmer cũng được giới thiệu khái lược trong một số công trình nghiên cứu, các chuyên khảo
của các tác giả người Pháp, Mỹ, các học giả miền Nam Việt Nam trước ngày giải phóng.
Đặc biệt, sau ngày thống nhất đất nước cho tới nay, đã có khá nhiều công trình
nghiên cứu về dân tộc Khmer như:
Tác giả Mặc Đường, trong nhiều bài nghiên cứu như: Quá trình phát triển dân cư
và dân tộc ở ĐBSCL (thế kỷ XV - XIX); vấn đề dân cư và dân tộc ở ĐBSCL vào những
năm đầu thế kỷ XX… đã đề cập nhiều mặt về sự hình thành các cộng đồng tộc người,
trong đó có người Khmer và mối quan hệ giữa các dân tộc trong vùng vào những thời kỳ
khác nhau.
Nghiên cứu sự tác động chính sách dân tộc của Đảng trên lĩnh vực KT - XH có
Luận án tiến sĩ Lịch sử của Nguyễn Thanh Thuỷ: Quá trình thực hiện chính sách dân tộc
của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với ĐBDT Khmer ở ĐBSCL, Hà Nội - 2001. Công
trình này tập trung đánh giá tác động, hiệu quả chính sách dân tộc của Đảng đối với tình
hình KT - XH vùng ĐBDT.
Thực hiện chính sách dân tộc đối với đồng bào Khmer có Luận văn thạc sĩ lịch sử
của Nguyễn Tấn Thời: Đảng bộ An Giang lãnh đạo thực hiện chính sách dân tộc đối với
đồng bào Khmer (1996-2004), Hà Nội - 2005. Trong công trình này tác giả tập trung
đánh giá thành tựu, hạn chế và rút ra những kinh nghiệm trong quá trình thực hiện chính
sách dân tộc đối với đồng bào Khmer ở An Giang.
Luận án tiến sĩ triết học của Trần Thanh Nam, Đời sống tinh thần của đồng bào
dân tộc Khmer nam bộ trong công cuộc đổi mới hiện nay. Hà Nội, 2001. Trình bày
những vấn đề lý luận, thực trạng và giải pháp nâng cao đời sống tinh thần dân tộc Khmer.
Đề cập đến các giải pháp nâng cao đời sống người Khmer có đề tài nghiên cứu khoa
học cấp bộ do thạc sĩ Lê Tăng chủ nhiệm: Một số giải pháp nâng cao đời sống cho
ĐBDT Khmer ở miền Tây Nam bộ trong giai đoạn hiện nay, TP.HCM - 2003. Công trình
này chủ yếu nghiên cứu lý luận về vấn đề dân tộc, phân tích thực trạng và đề xuất giải
pháp nâng cao đời sống ĐBDT Khmer miền Tây Nam bộ.
Luận văn thạc sĩ kinh tế Võ Thị Kim Thu, Xoá đói giảm nghèo vùng ĐBDT Khmer tỉnh
Trà Vinh, Hà Nội - 2005. Trình bày những vấn đề lý luận, thực trạng, giải pháp xóa đói giảm
nghèo vùng ĐBDT Khmer tỉnh Trà Vinh,v.v..
Như vậy, tuy có nhiều công trình nghiên cứu về dân tộc Khmer, nhưng cho đến
nay chưa có một công trình khoa học nào đi vào nghiên cứu KTH của ĐBDT Khmer. Do
vậy, việc nghiên cứu đề tài này không trùng với một công trình khoa học nào đã được
công bố.
3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
a) Mục tiêu nghiên cứu:
Phân tích, đánh giá đúng thực trạng phát triển KTH ĐBDT Khmer An Giang thời
gian qua, trên cơ sở đó chỉ ra những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân và đề xuất những
chủ trương, giải pháp để góp phần phát triển KTH ĐBDT An Giang theo hướng nhanh,
hiệu quả, bền vững. Tạo tiền đề nâng cao thu nhập và mức sống của bà con, từng bước
rút ngắn khoảng cách về trình độ phát triển giữa đồng bào Khmer với đồng bào các dân
tộc khác.
b) Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để đạt được mục tiêu nêu trên, luận văn có các nhiệm vụ sau:
- Khái quát những vấn đề lý luận và thực tiễn trong phát triển KTH ĐBDT Khmer,
đặc biệt là kinh nghiệm phát triển của một số địa phương trong khu vực.
- Phân tích thực trạng hoạt động hiện nay, đánh giá đúng những thành tựu, hạn chế
và nguyên nhân.
- Đề xuất những phương hướng và giải pháp có tính khả thi để góp phần giúp bà con
phát huy tốt tiềm năng, đẩy mạnh SX - KD và nâng cao đời sống.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
a) Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là phân tích các hoạt động KT cơ bản của hộ
ĐBDT Khmer tỉnh An Giang hiện nay. Song, do nghề nông là hoạt động KT chủ yếu của
đồng bào Khmer, do đó đề tài sẽ tập trung chủ yếu phân tích, đánh giá hoạt động KT của
hộ nông dân Khmer.
b) Phạm vi nghiên cứu:
Về không gian, đề tài chỉ nghiên cứu trong phạm vi tỉnh An Giang, đặc biệt là ở
huyện miền núi, biên giới có đông ĐBDT Khmer sinh sống (Tri Tôn, Tịnh Biên).
Về thời gian, phạm vi nghiên cứu thực trạng được giới hạn trong giai đoạn từ năm
2000 đến năm 2008. Phương hướng và các giải pháp được nghiên cứu trong giai đoạn từ
năm 2009 đến năm 2015.
5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp xuyên suốt của đề tài là duy vật biện chứng và logíc - lịch sử để xem
xét, phân tích, đánh giá vấn đề nghiên cứu. Phương pháp cụ thể được sử dụng là phân
tích - tổng hợp, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh, khảo sát thực tế, v.v..
Những phương pháp này tùy theo từng vấn đề trong mỗi chương mà có cách vận dụng
linh hoạt nhằm hoàn thành những nhiệm vụ luận văn đã nêu.
6. Những đóng góp mới của luận văn
a) Về mặt lý luận: