Lạm dụng, ngược đãi trẻ em: Một vấn đề xã hội cần quan tâm - Nguyễn Hồng Thái

X· héi häc sè 4 (84), 2003 55<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> L¹m dông, ng−îc ®·i trÎ em -<br /> mét vÊn ®Ò x· héi cÇn quan t©m<br /> <br /> NguyÔn Hång Th¸i<br /> <br /> <br /> 1. §Æt vÊn ®Ò<br /> Trong h¬n thËp kû qua, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b−íc nhÈy vät vÒ kinh tÕ, ®¹t<br /> ®−îc rÊt nhiÒu tiÕn bé x· héi, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc ch¨m sãc b¶o vÖ thiÕu niªn<br /> nhi ®ång vµ trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n. Tuy nhiªn, mÆt tr¸i cña t¨ng<br /> tr−ëng kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr−êng, còng nh− nh÷ng hÖ lôy x· héi cña t¨ng tr−ëng<br /> kinh tÕ kh«ng mang tÝnh bÒn v÷ng còng ®· ®−îc c¶nh b¸o. L¹m dông, ng−îc ®·i trÎ<br /> em trong giai ®o¹n hiÖn nay, cßn ch−a ®−îc nghiªn cøu ®Çy ®ñ, ngo¹i trõ mét sè Ýt<br /> nghiªn cøu vÒ ®¸nh ®Ëp, h·m hiÕp, bu«n b¸n… trÎ em.<br /> Th¸ng 5-2003, UNICEF phèi hîp víi Trung t©m Nghiªn cøu vµ T− vÊn vÒ<br /> Ph¸t triÓn ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu "L¹m dông trÎ em ë ViÖt Nam" nh»m kh¶o s¸t<br /> s¬ bé vÒ c¸c h×nh thøc l¹m dông trÎ em vµ t×m hiÓu xem céng ®ång cã hiÓu biÕt nh−<br /> thÕ nµo vÒ c¸c h×nh thøc l¹m dông trÎ em kh¸c nhau ë ViÖt Nam. §©y lµ nghiªn cøu<br /> th¨m dß, sö dông chñ yÕu lµ c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Þnh tÝnh víi 9 nhãm trÎ<br /> em vµ 7 nhãm ng−êi lín thuéc c¸c hoµn c¶nh x· héi kh¸c nhau t¹i Hµ Néi, Lµo Cai,<br /> An Giang.<br /> Nhãm trÎ em: häc sinh tiÓu häc; trung häc c¬ së; trung häc phæ th«ng; trÎ em<br /> ë trung t©m b¶o trî x· héi; trÎ tr−êng gi¸o d−ìng; trÎ ®−êng phè; trÎ lam thang; trÎ<br /> céng ®ång; trung t©m phôc håi chøc n¨ng ma tóy, m¹i d©m; sinh viªn n¨m ®Çu.<br /> Nhãm ng−êi lín: cha mÑ häc sinh; gi¸o viªn phæ th«ng; gi¶ng viªn ®¹i häc;<br /> trung t©m t− vÊn; n¬i gi¸o dôc trÎ em ®−êng phè; c¬ quan chÝnh phñ (Bé Lao ®éng,<br /> Th−¬ng binh vµ X· héi, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o…); tæ chøc phi chÝnh phñ trong n−íc,<br /> quèc tÕ; c¸n bé trung t©m b¶o trî; doanh nghiÖp t− nh©n.<br /> Dùa vµo th«ng tin do nghiªn cøu nµy thu thËp ®−îc, ®Æt vÊn ®Ò: L¹m dông,<br /> ng−îc ®·i trÎ em mét vÊn ®Ò cÇn ®−îc x· héi quan t©m, chóng t«i muèn chØ ra r»ng<br /> t×nh tr¹ng l¹m dông, ng−îc ®·i trÎ em trong thêi gian qua ë ViÖt Nam, ®· bÞ t¸c<br /> ®éng mét c¸ch tiªu cùc do ¶nh h−ëng cña ph¸t triÓn kinh tÕ, vµ lèi sèng do c¬ chÕ thÞ<br /> tr−êng ®em l¹i, thÓ hiÖn ë c¸c khÝa c¹nh:<br /> - C¸c h×nh thøc l¹m dông trÎ em ®· cã tõ tr−íc, ngµy cµng phæ biÕn vµ<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 56 L¹m dông, ng−îc ®·i trÎ em - mét vÊn ®Ò x· héi cÇn quan t©m<br /> <br /> nghiªm träng theo møc ®é g©y nguy h¹i.<br /> - XuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu c¸c h×nh thøc l¹m dông míi mµ tr−íc khi chuyÓn<br /> sang c¬ chÕ thÞ tr−êng kh«ng cã hoÆc cã kh«ng ®¸ng kÓ.<br /> - Cã nh÷ng kh¸c biÖt trong hµnh ®éng vµ nhËn thøc vÒ l¹m dông trÎ trong<br /> céng ®ång.<br /> 2. C¸c h×nh thøc l¹m dông trÎ em ®· cã tõ tr−íc, ngµy cµng phæ biÕn<br /> vµ nghiªm träng theo møc ®é g©y nguy h¹i<br /> Tõ tr−íc ®Õn nay, l¹m dông, ng−îc ®·i trÎ em, th−êng ®−îc ®Ò cËp tíi víi c¸c<br /> h×nh thøc nh− l¹m dông trÎ em vÒ th©n thÓ, lao ®éng trÎ em, l¹m dông t×nh dôc trÎ<br /> em. B¹o lùc gia ®×nh ®èi víi trÎ em vµ trÎ em ph¶i chøng kiÕn b¹o lùc gia ®×nh. C¸c<br /> h×nh thøc nµy, ngµy nay ngµy cµng phæ biÕn víi møc ®é trÇm träng h¬n vµ ®Æc biÖt<br /> cßn mang tÝnh tæ chøc.<br /> 2.1. L¹m dông trÎ em vÒ th©n thÓ:<br /> Theo quan niÖm phong kiÕn, viÖc dïng vò lùc ®Ó trõng ph¹t hoÆc "gi¸o dôc"<br /> trÎ em lµ phæ biÕn ë mäi vïng, mäi gia ®×nh. ViÖc ®¸nh ®Ëp trÎ em b»ng tay, roi gËy<br /> hay c¸c dông cô kh¸c, nãi chung lµ ®−îc chÊp thuËn réng r·i trong céng ®ång, ®Æc<br /> biÖt lµ khi c¸c h×nh ph¹t ®−îc ®Æt vµo hoµn c¶nh "gi¸o dôc" trÎ em khi m¾c lçi. §iÒu<br /> nµy kh«ng chØ diÔn ra trong gia ®×nh, mµ cßn c¶ ë ngoµi x· héi.<br /> TrÎ em kh«ng chØ bÞ ®¸nh bëi bè mÑ - ng−êi ®−îc coi lµ cã quyÒn d¹y con b»ng<br /> vò lùc - mµ cßn bÞ ®¸nh bëi rÊt nhiÒu ng−êi kh¸c nh−: «ng bµ, c« chó, anh chÞ, trÎ lín<br /> tuæi h¬n ë tr−êng, thËm chÝ c¶ c« gi¸o ®èi víi häc sinh khi m¾c lçi.<br /> NÕu nh− viÖc l¹m dông th©n thÓ trÎ em trong gia ®×nh ®−îc coi lµ b×nh th−êng,<br /> th× c« gi¸o ®¸nh ph¹t häc sinh cã thÓ ®−îc nh×n nhËn nh− lµ t¸i sö dông c¸c ph−¬ng<br /> ph¸p gi¸o dôc tõ thêi phong kiÕn, ®iÒu ®· bÞ lªn ¸n vµ tõ bá d−íi thêi bao cÊp.<br /> "C« gi¸o cÇm th−íc ®¸nh vµo tay c¸c b¹n viÕt xÊu hoÆc nãi chuyÖn "<br /> "NÕu kh«ng thuéc bµi, bÞ b¾t quú, cã khi ph¶i chÐp l¹i 50 lÇn, c« cßn cho b¹n<br /> líp tr−ëng ®¸nh c¸c b¹n cã khuyÕt ®iÓm, hay nãi chuyÖn trong lóc ngñ tr−a" (nhãm<br /> häc sinh tiÓu häc - n÷ 10 tuæi).<br /> ViÖc c« gi¸o t¹o cho em líp tr−ëng mét vÞ thÕ ®Æc biÖt, thay mÆt c« gi¸o trõng<br /> ph¹t c¸c b¹n, lµ hµnh vi kh«ng mang tÝnh s− ph¹m. B¶n th©n nã còng lµ mét h×nh<br /> thøc l¹m dông n¨ng lùc cña trÎ, t¹o cho chÝnh c¸c em sù ngé nhËn vÒ nh÷ng gi¸ trÞ<br /> kh«ng thùc, vµ tÝnh hèng h¸ch v« cïng cã h¹i cho c¸c em sau nµy. T¹o sù ph©n biÖt<br /> nhãm khi c¸c em cßn rÊt ng©y th¬, ®Æt c¸c em trong líp tr−íc sù lùa chän nÞnh hay<br /> kh«ng nÞnh líp tr−ëng, phßng khi ph¹m khuyÕt ®iÓm.<br /> TrÎ ®¸nh nhau trong sinh ho¹t céng ®ång ë tr−êng hay ®Þa bµn c− tró lµ khã<br /> tr¸nh khái. Nh−ng ®Æc biÖt nghiªm träng lµ hiÖn nay, cã nh÷ng nhãm trÎ h− quanh<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  NguyÔn Hång Th¸i 57<br /> <br /> tr−êng häc, thËm chÝ häc ngay trong tr−êng t¹o thµnh c¸c b¨ng nhãm h¨m däa trÊn<br /> lét trÎ em. Mét phÇn nguyªn nh©n ph¸t sinh cña t×nh tr¹ng nµy lµ c¸c gia ®×nh kh¸<br /> gi¶ (chñ yÕu lµ ë thµnh phè) cho con qu¸ nhiÒu tiÒn vµ ®å trang søc quý, g©y cho<br /> nhãm trÎ h− ý ®å chiÕm ®o¹t ®Ó tiªu xµi. Vµ ®Ó t¹o uy lùc chóng liªn kÕt thµnh<br /> nh÷ng b¨ng nhãm, hoÆc do nh÷ng trÎ lín h¬n cÇm ®Çu vµ ®iÒu khiÓn.<br /> TrÎ kh«ng chØ lµ n¹n nh©n trùc tiÕp cña b¹o lùc gia ®×nh, mµ cßn lµ n¹n nh©n<br /> khi ph¶i chøng kiÕn c¶nh ®¸nh ®Ëp vÒ thÓ x¸c, hµnh h¹ vÒ tinh thÇn gi÷a bè mÑ<br /> chóng (mµ trÎ cã thÓ kh«ng bÞ). Chóng ta ch−a biÕt møc ®é nghiªm träng cña vÊn ®Ò<br /> nµy, v× nã ch−a bao giê ®−îc kh¶o s¸t mét c¸ch cã hÖ thèng vµ khoa häc. Song, khi<br /> nghiªn cøu t×nh tr¹ng trÎ lang thang v« gia c− vµ trÎ bÞ khai th¸c t×nh dôc víi môc<br /> ®Ých kinh doanh, cho thÊy cã sù t−îng quan gi÷a nhu cÇu trèn tho¸t khái b¹o lùc gia<br /> ®×nh víi viÖc trÎ bá nhµ ®i sèng lang thang. TrÎ chøng kiÕn b¹o lùc gia ®×nh, khi lín<br /> lªn th−êng dïng b¹o lùc ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp. Nh÷ng tæn th−¬ng tinh thÇn do<br /> chøng kiÕn b¹o lùc gia ®×nh th−êng dai d¼ng suèt cuéc ®êi, rÊt khã g¾n hµn.<br /> 2.2. L¹m dông lao ®éng trÎ em:<br /> Trong nÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn nh− ë n−íc ta, viÖc sö dông lao ®éng trÎ<br /> em lµ kh¸ phæ biÕn, thËm chÝ ®−îc coi lµ cøu c¸nh, ®Æc biÖt lµ c¸c em g¸i, trÎ em<br /> n«ng th«n, vïng s©u vïng xa, c¸c d©n téc Ýt ng−êi, trÎ em c¸c gia ®×nh nghÌo. Nguy<br /> c¬ thùc sù lµ ë chç, c¸c h×nh thøc míi rÊt tinh vi, cã tæ chøc vµ g©y nguy h¹i cña l¹m<br /> dông lao ®éng trÎ em.<br /> TÊt c¶ 16 nhãm ®−îc kh¶o s¸t ®Òu thèng nhÊt cho r»ng h×nh thøc nguy h¹i<br /> nhÊt lµ sö dông trÎ em trong c¸c hµnh ®éng ph¹m ph¸p nh−: canh g¸c, vËn chuyÓn,<br /> bu«n b¸n ma tóy. TrÎ em víi lîi thÕ cña riªng m×nh ®· bÞ biÕn thµnh c«ng cô che dÊu<br /> nh÷ng hµnh ®éng ph¹m ph¸p, kiÕm tiÒn bÊt chÝnh.<br /> TiÕp ®ã lµ viÖc l¹m dông søc lao ®éng trÎ em víi quy m« míi cã tæ chøc. §ã lµ<br /> viÖc c¸c «ng chñ tæ chøc cho c¸c em ®i ¨n xin, ®¸nh giÇy…vµ ph¶i nép tiÒn vµo cuèi<br /> ngµy lao ®éng. §Ó ®æi lÊy chç tró vµo ban ®ªm vµ hai b÷a ¨n, trÎ hµng ngµy ph¶i nép<br /> mét kho¶n tiÒn, vµ thËt bÊt h¹nh cho chóng trong nh÷ng ngµy thêi tiÕt kh«ng thuËn<br /> lîi, kiÕm kh«ng ®ñ tiÒn lóc ®ã kh«ng ai kiÓm so¸t ®−îc ®iÒu g× sÏ xÈy ra víi c¸c em.<br /> Kh«ng Ýt kÎ xin hoÆc thuª c¸c em bÐ lµm c«ng cô hµnh nghÒ. Chóng ®Çy ®äa,<br /> hµnh h¹ c¸c em ®Ó lµm mñi lßng ng−êi qua ®−êng. Cã ®Çu gÊu cai qu¶n mét sè trÎ vµ<br /> chóng bÞ ®èi xö nh− n« lÖ.T×nh tr¹ng c−ìng ®o¹t lÉn nhau gi÷a trÎ em ®−êng phè<br /> kh«ng ph¶i lµ h·n h÷u.<br /> T×nh tr¹ng trÎ em ®−îc sö dông trong c¸c h×nh thøc thuª m−ín "v« h×nh" nh−<br /> gióp viÖc nhµ (osin), ngµy cµng gia t¨ng. Kinh tÕ kh¸ gi¶, thêi gian vËt chÊt giµnh<br /> cho gia ®×nh ngµy cµng bÞ thu hÑp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, lµm nhu cÇu t×m<br /> ng−êi gióp viÖc ngµy cµng cao. Tr−íc ®©y, c«ng viÖc nµy th−êng lµ do ng−êi cã tuæi<br /> lµm, ngµy nay ®· h×nh thµnh ®éi ngò ®«ng ®¶o trÎ em gióp viÖc trong gia ®×nh, hµng<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 58 L¹m dông, ng−îc ®·i trÎ em - mét vÊn ®Ò x· héi cÇn quan t©m<br /> <br /> ¨n, c¸c qu¸n dÞch vô kh¸c. Ch¼ng cã mét v¨n b¶n nµo b¶o vÖ c¸c em khi chóng "hµnh<br /> nghÒ t¹i ®Êt kh¸ch quª ng−êi", tÊt c¶ chØ cËy tr«ng vµo "tÊm lßng cña c¸c «ng chñ".<br /> HiÖn cã nhiÒu c«ng ty cung cÊp dÞch vô ng−êi lµm"Osin" sö dông trÎ 12-15<br /> tuæi, vÊn ®Ò nµy cã vi ph¹m quyÒn trÎ em kh«ng, vµ nÕu cã th× c¬ quan nµo gi¶i<br /> quyÕt? §iÒu nµy d−êng nh− cßn bÞ bá ngá. Nh÷ng tæn th−¬ng do b−¬n ch¶i, nhäc<br /> nh»n cã thÓ dÔ qua ®i, cßn nh÷ng th−¬ng tæn do bÞ l¨ng m¹ sØ nhôc, l¹m dông, ®Æc<br /> biÖt lµ do c¸c "c« cËu chñ cïng løa tuæi" g©y ra, rÊt khã cã thÓ v¬i ®i cïng n¨m th¸ng.<br /> C¸c em lµm nghÒ nµy chñ yÕu lµ n÷, nhãm nhËy c¶m vµ cã nguy c¬ cao, cµng lµm cho<br /> vÊn ®Ò trë thµnh mét th¸ch thøc lín víi x· héi.<br /> Mét h×nh thøc l¹m dông lao ®éng trÎ em mang tÝnh chÊt giíi, ®ã lµ viÖc c¸c<br /> em g¸i th−êng lµ ®èi t−îng ®· cha mÑ b¾t ph¶i nghØ häc khi gia ®×nh gÆp khã kh¨n.<br /> ë n«ng th«n, vïng s©u vïng xa th−êng chØ cã c¸c em trai lµ ®−îc −u tiªn häc lªn cao.<br /> Tïy theo tõng vïng, c¸c em g¸i th−êng chØ ®−îc häc "thÕ lµ ®ñ råi" sau ®ã lµ lao ®éng<br /> vµ lÊy chång. §«i khi tiÒn häc cña anh em trai mét phÇn lµ do c¸c em g¸i ph¶i nghØ<br /> häc ®Ó lµm ra vµ ®−îc coi lµ hîp lý víi kiÓu suy nghÜ l¹c hËu "träng nam khinh n÷"<br /> 2.3. L¹m dông t×nh dôc trÎ em:<br /> VÊn ®Ò nµy lu«n nhËn ®−îc sù quan t©m ë kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi. C¸c<br /> nghiªn cøu quèc tÕ cho r»ng, ®iÒu nµy rÊt phæ biÕn vµ ¶nh h−ëng ®Õn trÎ em ë mäi<br /> hoµn c¶nh kinh tÕ x· héi. Tuy nhiªn, kh¸i niÖm l¹m dông t×nh dôc trÎ em tr−íc ®©y<br /> ë ViÖt Nam d−êng nh− vÉn cßn bÞ h¹n chÕ trong c¸c tr−êng hîp h·m hiÕp, trong khi<br /> c¸c h×nh thøc l¹m dông kh¸c nh− sê mã vµo chç kÝn…, th× Ýt ®−îc quan t©m, cã thÓ lµ<br /> do nÕp sèng kÝn ®¸o mµ trÎ bÞ l¹m dông ng¹i nãi ra.<br /> Sè liÖu cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cho thÊy, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y téi<br /> ph¹m c−ìng hiÕp trÎ em ngµy cµng t¨ng. §iÒu nµy ®−îc gi¶i thÝch b»ng sù lan truyÒn<br /> cña v¨n hãa phÈm ®åi trôy trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. Sù b¨ng ho¹i ®¹o ®øc trong<br /> thanh thiÕu niªn, ¶nh h−ëng cña lèi sèng ph−¬ng T©y trong thêi kú më cöa. Nguy<br /> hiÓm h¬n c¶ lµ sù gia t¨ng cña c¸c vô c−ìng hiÕp trÎ em cã tæ chøc, víi sù tham gia<br /> cña sè ®«ng, vµ thËm chÝ thñ ph¹m còng lµ trÎ em.<br /> Kh«ng cã b»ng chøng cho thÊy cã m¹i d©m trÎ em trong thêi bao cÊp. Cßn khi<br /> kinh tÕ më cöa, m¹i d©m trë thµnh mét tÖ n¹n. §Æc biÖt nghiªm träng lµ khai th¸c<br /> t×nh dôc trÎ em nh»n môc ®Ých kinh doanh lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu, v−ît<br /> qua tÊt c¶ c¸c biªn giíi kinh tÕ, x· héi, d©n téc vµ khu vùc.<br /> TrÎ em ®ang bÞ sö dông nh− nh÷ng ®èi t−îng th−¬ng m¹i vµ t×nh dôc ®Ó lµm<br /> tháa m·n ng−êi lín. H×nh thµnh c¸c ®−êng d©y dô dç, bu«n b¸n trÎ ra n−íc ngoµi hµnh<br /> nghÒ m¹i d©m, phôc vô c¸c "sex tour". §iÒu nµy lµ mét nhøc nhèi, nh−ng h×nh nh−<br /> chóng ngµy cµng gia t¨ng, bÊt chÊp nh÷ng nç lùc cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ céng<br /> ®ång. Trong sè ®ã cã c¸c em hoµn c¶nh khã kh¨n, cã c¸c em thÝch ¨n ch¬i ®ua ®ßi vµ cã<br /> c¶ nh÷ng em tr¶ thï, ph¶n kh¸ng l¹i nh÷ng l¹m dông mµ c¸c em ®· ph¶i tr¶i qua.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  NguyÔn Hång Th¸i 59<br /> <br /> VÊn ®Ò l¹m dông t×nh dôc trÎ em nam còng b¾t ®Çu xuÊt hiÖn trong thêi gian<br /> gÇn ®©y vµ ch−a nhËn ®−îc sù quan t©m ®Çy ®ñ.<br /> 3. C¸c d¹ng thøc l¹m dông trÎ em míi mµ tr−íc khi chuyÓn sang c¬<br /> chÕ thÞ tr−êng kh«ng cã hoÆc cã kh«ng ®¸ng kÓ<br /> 3.1.TrÎ em kh«ng ®−îc quan t©m ch¨m sãc ®Çy ®ñ vÒ tinh thÇn<br /> ë ViÖt Nam còng nh− trªn toµn thÕ giíi, vÊn ®Ò trÎ em bÞ bá mÆc, kh«ng ®−îc<br /> ch¨m sãc, Ýt nhËn ®−îc sù quan t©m h¬n cña céng ®ång so víi c¸c h×nh thøc l¹m<br /> dông th©n thÓ, l¹m dông t×nh dôc. §iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn râ, khi rÊt Ýt nghiªn cøu<br /> vÒ vÊn ®Ò nµy ®−îc thùc hiÖn. Cã ch¨ng, chØ lµ nh÷ng c¶nh b¸o vÒ c¸c h×nh thøc<br /> kh«ng ch¨m sãc vÒ vËt chÊt nh− bá ®ãi, mÆc rÐt…, cã mèi liªn hÖ kh«ng thÓ t¸ch rêi<br /> víi cuéc sèng ®ãi nghÌo cña nÒn kinh tÕ cßn thÊp kÐm. Vµ râ rµng lµ, khã ph©n ®Þnh<br /> r¸ch rßi viÖc kh«ng ch¨m sãc trÎ em vÒ vËt chÊt ra khái nh÷ng hËu qu¶ bÊt kh¶<br /> kh¸ng cña c¸c gia ®×nh sèng trong c¶nh bÇn hµn.<br /> HiÖn nay, sù kh«ng quan t©m ch¨m sãc tinh thÇn ®èi víi trÎ em ngay c¶ trong<br /> c¸c gia ®×nh kinh tÕ kh¸ gi¶, dÇn dÇn ®· ®−îc thõa nhËn lµ mét vÊn ®Ò x· héi rÊt<br /> ®¸ng quan t©m. Cha mÑ t¹o dùng cho con c¸i cuéc sèng qu¸ d− thõa vÒ vËt chÊt,<br /> nh−ng l¹i rÊt thiÕu t×nh c¶m gi÷a c¸c líp thÕ hÖ. Sù giao tiÕp t×nh c¶m truyÒn thèng<br /> gi÷a «ng bµ, bè mÑ, con ch¸u bÞ thu hÑp (thËm chÝ cßn bÞ h¹n chÕ nÕu «ng bµ ë quª),<br /> vµ thiÕu ®i tÝnh t©m linh vèn cã cña nã. Bè mÑ do søc Ðp cña c«ng viÖc, th−êng gÆp<br /> con trong t×nh tr¹ng qu¸ mÖt mái ®Ó biÓu hiÖn lßng yªu th−¬ng. Nh÷ng c¨n phßng<br /> ®Çy ®ñ tiÖn nghi cña nh÷ng ng«i nhµ nhiÒu phßng léng lÉy, lµm cho c¸c c¬ héi giao<br /> tiÕp bè mÑ vµ con trë nªn Ýt th−êng xuyªn h¬n. §iÒu khã tr¸nh khái lµ, trÎ bÞ bá mÆc<br /> mét c¸ch v« thøc.<br /> V« cïng bÊt ngê, khi ®Æt c©u hái th¶o luËn nhãm<br /> "NÕu ®−îc −íc, ch¸u −íc g×?" c©u tr¶ lêi nhËn ®−îc lµ " ch¸u −íc b©y giê nghØ<br /> hÌ chØ mét th¸ng" víi lêi gi¶i thÝch rÊt ®¬n gi¶n "3 th¸ng nghØ hÌ ch¸u toµn bÞ bè mÑ<br /> khãa cöa dèt trong nhµ, kh«ng cho ®i ®©u ch¬i. Hai ba tuÇn míi ®−îc ®i ch¬i c«ng<br /> viªn hay nhµ ng−êi quen… Nhµ ch¸u nhiÒu ®å ch¬i, cã c¶ game nh−ng ch¸u vÉn<br /> thÝch ch¬i víi c¸c b¹n h¬n"( nhãm trung häc c¬ së, em trai 12 tuæi )<br /> T¸ch biÖt trÎ ra khái nhãm b¹n cïng løa t¹i céng ®ång, ®−îc ng−êi lín gi¶i<br /> thÝch lµ ®Ó tr¸nh c¸c tÖ n¹n vµ thãi h− tËt xÊu. Nh−ng trÎ em cã quyÒn ®−îc vui ch¬i,<br /> vµ cã mét thùc tÕ lµ: ë thµnh phè th× trÎ kh«ng cã chç ®Ó ch¬i, cßn ë n«ng th«n th× trÎ<br /> kh«ng cã g× ®Ó ch¬i. C¸c c«ng tr×nh vui ch¬i cho trÎ em ®−îc x©y dùng míi rÊt tr¸ng<br /> lÖ vµ tiÖn Ých, tuy nhiªn ®ã kh«ng thÓ lµ chç vui ch¬i hµng ngµy mµ trÎ cã thÓ tiÕp<br /> cËn, cµng kh«ng thÓ lµ ®iÓm vui ch¬i hîp lý cña trÎ em nghÌo.<br /> Mét h×nh thøc bá mÆc trÎ em ®ang g©y nhiÒu tranh luËn, ®ã lµ viÖc trÎ em c¸c<br /> gia ®×nh giÇu cã ®−îc göi ®i häc ë n−íc ngoµi (häc cÊp 3), trong khi c¸c em ch−a ®−îc<br /> chuÈn bÞ s¨n sµng vÒ t©m lý c¶m xóc. TrÎ trong c¸c gia ®×nh nµy th−êng cã tÝnh tù lËp<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 60 L¹m dông, ng−îc ®·i trÎ em - mét vÊn ®Ò x· héi cÇn quan t©m<br /> <br /> thÊp, l¹i ph¶i sèng trong hoµn c¶nh míi hoµn toµn ®éc lËp, víi m«i tr−êng x· héi kh¸c<br /> h¼n vÒ v¨n hãa vµ phong tôc tËp qu¸n. §iÒu nµy rÊt dÔ dÉn ®Õn nh÷ng sai trÖc trong<br /> cuéc sèng, vµ nh÷ng nhËn thøc kh«ng ®óng vÒ c¸c gi¸ trÞ nguån céi cña d©n téc.<br /> Ly h«n t¨ng cïng ®µ víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ, lµm gia t¨ng sè trÎ sèng trong<br /> c¸c gia ®×nh khuyÕt thiÕu vµ c¸c gia ®×nh t¸i h«n. §©y lµ m«i tr−êng cã nguy c¬ cao<br /> cho trÎ em bÞ bá mÆc c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. Gi¶i quyÕt th¸ch thøc nµy kh«ng<br /> chØ ®ßi hái nh÷ng nç lùc cña x· héi, mµ cßn lµ bæn phËn ®¹o ®øc cña c¸c bËc cha mÑ.<br /> H×nh thøc l¹m dông n¨ng khiÕu bÈm sinh cña trÎ em vµo môc ®Ých th−¬ng<br /> m¹i, tuy kh«ng nhiÒu song rÊt ®¸ng l−u t©m. Cã em ph¶i thu ®Üa th−¬ng m¹i, vµ l−u<br /> diÔn t− lóc 3-4 tuæi, kh¶ n¨ng kiÕm tiÒn cña em bÞ bè mÑ khai th¸c triÖt ®Ó. Chóng<br /> kh«ng ®−îc ch¨m sãc vµ chuÈn bÞ ®Çy ®ñ vÒ tinh thÇn tõ nhµ tr−êng vµ cha mÑ. Kinh<br /> nghiÖm quèc tÕ cho thÊy, c¸c em sím næi tiÕng vµ giÇu cã, khi tr−ëng thµnh th−êng<br /> Ých kû vµ bÊt h¹nh vÒ ®êi t−.<br /> 3.2. ¸p ®Æt ý muèn cña ng−êi lín, l¹m dông trÎ em vÒ t©m lý vµ c¶m xóc<br /> VÊn ®Ò nµy kh«ng ph¶i b©y giê míi cã, song nã kh«ng giµnh ®−îc nhiÒu sù<br /> chó ý cña c¸c nhµ nghiªn cøu. Trong khi nhiÒu chuyªn gia phóc lîi trÎ em vµ c¸c<br /> chuyªn gia cã liªn quan kh¸c ®· nhËn thøc ®−îc sù nguy h¹i cña l¹m dông t©m lý,<br /> c¶m xóc trÎ em, th× ng−êi ta lo ng¹i r»ng x· héi vÉn ch−a nhËn thøc ®óng vÒ vÊn ®Ò<br /> nµy. ViÖc khiÓn tr¸ch m¾ng má lµm nhôc trÎ em tr−íc ®¸m ®«ng ®−îc coi lµ th«ng<br /> th−êng trong gia ®×nh vµ ë c¸c m«i tr−êng kh¸c, ch¼ng h¹n nh− trong tr−êng häc.<br /> "C¸c b¹n häc kÐm trong líp th−êng bÞ c« gi¸o m¾ng tr−íc líp…kiÓu ngu nh−<br /> bß, ¨n g× mµ ngu thÕ" (nhãm trung häc c¬ së, em g¸i 12 tuæi).<br /> BÖnh ch¹y theo thµnh tÝch t¹i c¸c tr−êng häc hiÖn nay, d−êng nh− ®· t−íc ®i<br /> cña c¸c em quyÒn ®−îc häc tËp do nhµ n−íc ban hµnh.<br /> "C¸c ch¸u kÓ l¹i r»ng: hai b¹n häc kÐm nhÊt líp lu«n bÞ c« gi¸o m¾ng vµ b¶o<br /> vÒ nãi víi bè mÑ chuyÓn tr−êng kh¸c mµ häc" "trong khi häp phô huynh, c« gi¸o còng<br /> gîi ý nÕu c¸c ch¸u kh«ng theo ®−îc th× tèt nhÊt lµ bè mÑ nªn chuyÓn ch¸u sang<br /> tr−êng kh¸c" (nhãm cha mÑ häc sinh).<br /> Gia ®×nh c¸c trÎ ®ã, cuèi cïng th−êng ph¶i ch¹y xin cho con häc tr¸i tuyÕn ë<br /> c¸c tr−êng “phï hîp víi tr×nh ®é cña con m×nh”, vµ c¸c em cã mÆc c¶m m×nh lµ trÎ<br /> lo¹i 2 trong x· héi.<br /> NhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn tranh luËn nhÊt lµ vÊn ®Ò søc Ðp häc tËp trªn vai trÎ<br /> em hiÖn nay cã lµ l¹m dông trÎ em kh«ng? TrÎ con nhµ kh¸ gi¶, ph¶i häc thªm tõ líp<br /> 1, häc ®ñ c¸c m«n, mÆc dï ®· häc b¸n tró, tèi vÉn ph¶i ®i häc thªm, vµ chóng kh«ng<br /> cßn thêi gian ®Ó vui ch¬i gi¶i trÝ ph¸t triÓn toµn diÖn, chóng nh− d¹ng robot, nu«i<br /> theo kiÓu c«ng nghiÖp.<br /> "H×nh ¶nh trÎ trong t−¬ng lai lµ ®Çu ph×nh ra víi cÆp kÝnh to ®ïng nh− ng−êi<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  NguyÔn Hång Th¸i 61<br /> <br /> ngoµi hµnh tinh, l−ng cßng xuèng víi c¸i cÆp to t−íng" (nhãm NGO vÒ trÎ em).<br /> TÊt c¶ nh÷ng lo ng¹i cña chóng ta, cã thÓ sÏ qu¸ muén so víi g¸nh nÆng vÒ<br /> t©m lý lµm cho em bÐ g¸i 14 tuæi trë nªn rÖu r·, nãi trong n−íc m¾t vßng quanh:<br /> "Häc kú I ch¸u kh«ng ®−îc häc sinh giái, bè ch¸u ®¸nh ch¸u, nh÷ng n¨m<br /> tr−íc ch¸u ®Òu lµ häc sinh giái. Ch¸u lo l¾m, nÕu n¨m nay ch¸u kh«ng lµ häc sinh<br /> giái, ch¸u kh«ng biÕt sÏ thÕ nµo, cµng lªn líp trªn häc cµng khã. Cã khi ch¸u kh«ng<br /> d¸m ë nhµ n÷a" (nhãm trung häc c¬ së). Thùc tÕ ®· cã nh÷ng vô c¸c em quyªn sinh<br /> do kh«ng ®¹t ®−îc kÕt qu¶ häc tËp nh− bè mÑ mong muèn.<br /> Mong muèn kiÓm so¸t t©m lý t×nh c¶m cña con c¸i b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p phi<br /> s− ph¹m, còng ®−îc c¸c em coi lµ h×nh thøc l¹m dông t©m lý trÎ em.<br /> “Ch¸u rÊt yªu mÑ ch¸u, nh−ng tõ khi mÑ ®äc trém nhËt ký cña ch¸u, ch¸u<br /> kh«ng muèn mãi chuyÖn víi mÑ n÷a…MÑ ch¸u lµ b¸c sÜ, b¾t ch¸u ph¶i thi vµo tr−êng<br /> Y, ch¸u kh«ng muèn v× søc häc cña ch¸u cã lÏ thi kh«ng ®ç" (Nhãm trung häc phæ<br /> th«ng, em g¸i 16 tuæi).<br /> Tuy kh«ng ®−îc chó ý ®óng møc, nh−ng hiÖn nay nhiÒu chuyªn gia cho r»ng<br /> l¹m dông t©m lý vµ c¶m xóc trÎ em cã thÓ lµ h×nh thøc nguy h¹i nhÊt, khã kiÓm so¸t<br /> nhÊt trong tÊt c¶ c¸c h×nh thøc l¹m dông trÎ em.<br /> 3.3.Bu«n b¸n trÎ em<br /> L¹m dông t×nh dôc trÎ em vµ bu«n b¸n trÎ em ®ang lµ vÊn n¹n lín giµnh<br /> ®−îc nhiÒu sù quan t©m cÇn thiÕt cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn. Cã lÏ vÊn ®Ò nµy, ®−îc<br /> coi lµ hËu qu¶ dÔ nhËn thÊy vµ trùc tiÕp nhÊt cña ph¸t triÓn kinh tÕ thêi më cöa.<br /> Bu«n b¸n trÎ em hiÖn nay ®· vµ ®ang diÔn ra kh«ng chØ trªn mäi vïng cña ®Êt n−íc,<br /> mµ cßn cã tÝnh chÊt xuyªn quèc gia. ViÖt Nam võa lµ ®iÓm tiÕp nhËn còng võa lµ n¬i<br /> chuyÓn ng−êi ®i. Trong khi ng−êi ta cho r»ng môc ®Ých chÝnh cña bu«n b¸n trÎ em lµ<br /> ®Ó ho¹t ®éng m¹i d©m t¹i c¸c n−íc l¸ng giÒng, th× nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y còng<br /> ®· cã c¸c b»ng chøng cho thÊy, bu«n b¸n trÎ em cßn nh»m môc ®Ých nhËn con nu«i<br /> tr¸i ph¸p luËt víi môc ®Ých kh«ng râ rµng. Nh÷ng ng−êi nµy th−êng ®Õn tõ c¸c n−íc<br /> ph−¬ng T©y, ®©y lµ mét d¹ng téi ph¹m míi cÇn cã h×nh thøc ng¨n chÆn ®Æc biÖt.<br /> Cuèi cïng, chóng t«i muèn ®Ò cËp tíi mét h×nh thøc l¹m dông míi, ®ang cã<br /> nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau. §ã lµ sö dông c¸c tranh ¶nh khiªu d©m trÎ em, ®Æc biÖt lµ<br /> c¸c phim ¶nh khiªu d©m, kÝch dôc trÎ em trªn m¹ng. Nh÷ng ng−êi b¶o vÖ ý kiÕn ®©y<br /> lµ mét h×nh thøc l¹m dông trÎ em( tuy kh«ng trùc tiÕp) cho r»ng:<br /> - Khi ai ®ã sö dông h×nh ¶nh khiªu d©m trÎ em trªn m¹ng, tøc lµ ®· tham gia<br /> vµo thÞ tr−êng, ®iÒu nµy kÝch ho¹t c¸c c«ng ty s¶n xuÊt s¶n phÈm khiªu d©m trÎ em<br /> trªn m¹ng, vµ ë ®©u ®ã trªn hµnh tinh nµy, trÎ em tiÕp tôc bÞ l¹m dông t×nh dôc.<br /> - §©y cã thÓ lµ b−íc khëi ®Çu, kÝch thÝch kh¶ n¨ng thùc hµnh c¸c hµnh vi l¹m<br /> dông t×nh dôc trÎ em ( dï nã kh«ng diÔn ra t¹i thêi ®iÓm truy cËp m¹ng).<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 62 L¹m dông, ng−îc ®·i trÎ em - mét vÊn ®Ò x· héi cÇn quan t©m<br /> <br /> C¸c ý kiÕn tr¸i ng−îc cho r»ng, viÖc xem c¸c h×nh ¶nh khiªu d©m trÎ em lµ<br /> quyÒn tù do c¸ nh©n, miÔn lµ kh«ng thùc hiÖn hµnh vi t−¬ng tù trong thùc tÕ. Vµ ®©y<br /> lµ vÊn ®Ò vÒ nhËn thøc cña mçi c¸ nh©n.<br /> 4. Kh¸c biÖt trong nhËn thøc vÒ l¹m dông trÎ em vµ øng xö x· héi<br /> kh«ng ®ång nhÊt trong céng ®ång<br /> Th¸ch thøc cña mét vÊn ®Ò x· héi, kh«ng chØ n»m ë thùc tr¹ng vÊn ®Ò, mµ<br /> cßn chñ yÕu n»m ë nhËn thøc cña céng ®ång, chÝnh quyÒn vµ nh÷ng hµnh xö x· héi<br /> t−¬ng øng víi nhËn thøc vÒ vÊn ®Ò ®ã.<br /> Nh×n chung trong toµn thÓ x· héi, kh¸i niÖm l¹m dông trÎ em vÉn chñ yÕu bÞ<br /> ¶nh h−ëng bëi lÔ gi¸o phong kiÕn vµ phong tôc truyÒn thèng. ViÖc m¾ng nhiÕc, sØ<br /> nhôc c¸c em, dïng h×nh ph¹t vÒ th©n thÓ vµ tinh thÇn ®Ó "gi¸o dôc", sö dông lao<br /> ®éng trÎ em…®−îc coi lµ ®−¬ng nhiªn vµ kh«ng bÞ céng ®ång lªn ¸n. C¸c h×nh thøc<br /> bá mÆc, Ðp buéc, l¹m dông vÒ t©m lý, c¶m xóc th−êng bÞ nÐ tr¸nh vµ coi lµ chuyÖn<br /> riªng cña mçi gia ®×nh. C¸c h×nh thøc l¹m dông "thêi hiÖn ®¹i" th−êng ®−îc coi lµ v«<br /> thøc, hay c¸c h×nh thøc ch¨m sãc ®Æc biÖt ®Ó tr¸nh tÖ n¹n x· héi. Qu¶n lý con c¸i<br /> b»ng c¸c biÖn ph¸p kh«ng mang tÝnh s− ph¹m vµ viÖc quan t©m dï th¸i qu¸ ®Õn trÎ<br /> em (Ðp buéc) kh«ng thÓ coi lµ téi lçi lµ l¹m dông trÎ em.<br /> Víi nhËn thøc nh− vËy hoÆc c¬ b¶n lµ nh− vËy, nh÷ng øng xö cña céng ®ång<br /> chèng l¹i c¸c h×nh thøc l¹m dông, ng−îc ®·i trÎ em lµ qu¸ yÕu, trong khi c¸c h×nh<br /> thøc l¹m dông ngµy cµng tinh vi h¬n.<br /> Khi ®−a ra hµm ý vÒ sù l¹m dông, ng−îc ®·i trÎ em chóng t«i nhËn ®−îc sù<br /> nhÊt trÝ cña céng ®ång trong viÖc ®¸nh gi¸ mét sè h×nh thøc l¹m dông ®iÓn h×nh nh−<br /> c−ìng hiÕp, bu«n b¸n, ®¸nh ®Ëp tµn nhÉn trÎ em… Mét sè ng−êi cã häc vÊn cao<br /> th−êng nãi chung chung, cø c¸i g× vi ph¹m c«ng −íc vÒ quyÒn trÎ em lµ l¹m dông,<br /> nh−ng khi hái vÒ néi dung cña c«ng −íc th× hä l¹i tá ra l¬ m¬ kh«ng ch¾c ch¾n.<br /> Song ®· cã sù kh¸c biÖt trong viÖc ®¸nh gi¸ hµnh vi nh− thÕ nµo lµ l¹m dông<br /> trÎ em, gi÷a nhãm ng−êi lín vµ nhãm trÎ em. C¸c nhãm trÎ em ®Òu cho r»ng, ngoµi<br /> nh÷ng hµnh vi kh«ng cÇn bµn c·i nh− ®· nªu trªn, cø hµnh vi nµo ®èi xö/ Ðp buéc trÎ<br /> lµm theo ý cña ng−êi lín, mµ trÎ em kh«ng ®ång ý ®Òu lµ l¹m dông.<br /> Cßn nh÷ng nhãm ng−êi lín l¹i cho r»ng, b¶n th©n trÎ kh«ng cã quyÒn ®−îc<br /> ph¸n xÐt hµnh vi cña ng−êi lín, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng−êi ruét thÞt trong gia ®×nh.<br /> "NÕu theo ý thÝch cña chóng th× kh«ng dËy dç g× ®−îc…trÎ con ph¶i tuyÖt ®èi<br /> v©ng lêi cha mÑ, bè mÑ chØ muèn tèt cho c¸c con" (nhãm cha mÑ häc sinh, nam 44 tuæi).<br /> Nh÷ng ng−êi cã häc vÊn th× l¹i cã nhËn thøc "mang tÝnh khoa häc" vÒ l¹m<br /> dông trÎ em.<br /> "VÊn ®Ò lµ ë môc ®Ých, nh÷ng hµnh ®éng cña ng−êi lín dï ®èi xö cã qu¸ ®i<br /> n÷a, nh−ng môc ®Ých tèt th× vÉn kh«ng lµ l¹m dông…b¶n th©n t«i khi ®i häc còng bÞ<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  NguyÔn Hång Th¸i 63<br /> <br /> thÇy gi¸o ®¸nh vµ b©y giê t«i c¶m thÊy biÕt ¬n vÒ ®iÒu ®ã…lµm g× cã chuyÖn häc sinh<br /> qu¸ t¶i, ë NhËt vµ Hµn Quèc hä cßn häc gÊp mÊy lÇn m×nh, thÕ míi giÇu ®−îc chø"<br /> (nhãm gi¸o viªn cÊp 3, nam 54 tuæi).<br /> ý kiÕn ®¸nh gi¸ hµnh vi cã lµ l¹m dông/ng−îc ®·i hay kh«ng ph¶i dùa vµo<br /> môc ®Ých cña ng−êi lín, ®−îc rÊt nhiÒu ng−êi lín t¸n ®ång. NÕu nh− vËy, kh¸i niÖm<br /> l¹m dông trÎ em sÏ kh«ng cã nh÷ng thuéc tÝnh b¶n chÊt, mµ phô thuéc vµo môc ®Ých<br /> cña ng−êi g©y ra hµnh ®éng chø kh«ng ph¶i lµ phô thuéc vµo nh÷ng t¸c h¹i mµ trÎ<br /> em ph¶i høng chÞu hµnh ®éng. Vµ cã lµ l¹m dông hay kh«ng lµ quyÒn, lîi Ých cña<br /> ng−êi lín chø kh«ng ph¶i lµ quyÒn, lîi Ých cña trÎ em. Tõ nhËn thøc nh− vËy, trÎ em<br /> khã mµ cã thÓ ®−îc ®èi xö c«ng b»ng, vµ tæn h¹i do thùc hiÖn môc ®Ých cña chóng ta<br /> g©y ra víi thÕ hÖ t−¬ng lai lµ th−êng trùc.<br /> H·y chia sÎ cïng em trai 12 tuæi<br /> "Khi bÞ ®¸nh ch¸u còng khãc, håi bÐ ch¸u khãc v× ®au vµ sî, lín lªn ch¸u khãc<br /> chñ yÕu lµ do øc…còng cã h«m ch¸u m¶i ch¬i nÊu c¬m muén nh−ng h«m ®ã bè ch¸u<br /> kiÕm ®−îc nhiÒu tiÒn vµ ch¸u kh«ng bÞ sao. Cã h«m c¬m kh«ng muén nh−ng c¶ buæi<br /> bè kh«ng cã kh¸ch vµ ch¸u vÉn bÞ ¨n ®ßn" (nhãm trung häc c¬ së)<br /> VËy lµ, trong mét sè tr−êng hîp, viÖc ®èi xö víi trÎ em hoµn toµn do nh÷ng<br /> bÊt æn trong cuéc sèng vµ tr¹ng th¸i t©m lý cña bè mÑ quy ®Þnh. §©y qu¶ thËt lµ ®iÒu<br /> thiÕu c«ng b»ng, nh−ng tù hái trong chóng ta mÊy ai kh¾c phôc ®−îc ®iÒu nµy.<br /> VÒ phÝa chÝnh quyÒn, nhµ n−íc ®· ban hµnh vµ söa ®æi mét sè bé luËt chuyªn<br /> tr¸ch b¶o vÖ trÎ em khái sù bãc lét vµ x©m h¹i, c¸c nhiÖm vô Th«ng tin - gi¸o dôc<br /> truyÒn th«ng (IEC), ®· thµnh c«ng trong viÖc n©ng cao nhËn thøc cña céng ®ång vÒ<br /> quyÒn trÎ em trong ®ã ®Ò cËp tíi t×nh tr¹ng l¹m dông trÎ em. NhiÒu ho¹t ®éng ®−îc<br /> tiÕn hµnh trong toµn quèc nh»m ng¨n chÆn vµ xö lý c¸c tr−êng hîp l¹m dông trÎ<br /> em.Tuy vËy, c¸c ho¹t ®éng nµy chñ yÕu chØ h−íng tíi ng¨n ngõa xö lý c¸c tr−êng hîp<br /> l¹m dông t×nh dôc trÎ em, khai th¸c t×nh dôc trÎ em nh»m môc ®Ých kinh doanh, lao<br /> ®éng vµ bu«n b¸n trÎ em. C¸c d¹ng l¹m dông trÎ em kh¸c nh− l¹m dông t©m lý, c¶m<br /> xóc, bá r¬i kh«ng quan t©m ch¨m sãc… th× míi chØ nhËn ®−îc rÊt Ýt sù quan t©m.<br /> *<br /> Nghiªn cøu nµy cung cÊp cho chóng ta nh÷ng th«ng tin hµm ý r»ng ®· cã sù<br /> gia t¨ng cña l¹m dông/ng−îc ®·i trÎ em c¶ vÒ h×nh thøc vµ møc ®é nguy h¹i trong<br /> bèi c¶nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn nay. §iÒu nµy lµ mét trë ng¹i víi xu thÕ<br /> ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®−îc ®Þnh nghÜa trong b¶n b¸o c¸o T−¬ng lai cña chóng ta - ñy<br /> ban thÕ giíi vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ (WCED) 1987- lµ" Sù ph¸t triÓn mµ tháa m·n ®−îc<br /> c¸c nhu cÇu cña hiÖn t¹i nh−ng kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn kh¶ n¨ng cña thÕ hÖ t−¬ng lai<br /> trong viÖc tháa m·n c¸c nhu cÇu cña hä" (tr. 43). Mµ trÎ em lµ thÕ hÖ t−¬ng lai trùc<br /> tiÕp nhÊt cña x· héi.<br /> Nh− mét tuyªn bè chung, nã nh¾c nhë chóng ta kh«ng chØ vÒ nghÜa vô mµ cßn<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 64 L¹m dông, ng−îc ®·i trÎ em - mét vÊn ®Ò x· héi cÇn quan t©m<br /> <br /> vÒ bæn phËn ®¹o ®øc víi trÎ em- thÕ hÖ t−¬ng lai. VÊn ®Ò b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thÕ hÖ<br /> cÇn ph¶i ®−îc nh×n nhËn, "BÒn v÷ng kh«ng ph¶i lµ ®ßi hái tháa m·n b¶n th©n chóng<br /> ta b»ng c¸ch bÇn cïng hãa nh÷ng thÕ hÖ t−¬ng lai cña chóng ta" (Solow 1991, tr. 3).<br /> T×nh tr¹ng l¹m dông, ng−îc ®·i trÎ em cÇn ®Õn sù quan t©m cña x· héi cßn<br /> thÓ hiÖn ë sù tån t¹i cña nh÷ng quan niÖm kh¸c biÖt vµ khã thèng nhÊt trong céng<br /> ®ång vÒ l¹m dông trÎ em. Do vËy, rÊt khã tæ chøc thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé<br /> c¶ tõ hai phÝa trÎ em vµ ng−êi lín trong céng ®ång, ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng äam<br /> dông trÎ em.<br /> Trong thËp kû qua, chÝnh phñ ®· cã nh÷ng cè g¾ng lín, cïng víi sù trî gióp<br /> cña c¸c tæ chøc chÝnh phñ vµ phi chÝnh phñ quèc tÕ nh»n h¹n chÕ sù gia t¨ng cña<br /> l¹m dông trÎ em. Nhê ®ã, mµ nhËn thøc cña céng ®ång vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi<br /> l¹m dông trÎ em ®· ®−îc n©ng cao ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng<br /> ®¸ng kÓ ®· ®¹t ®−îc, th× nh÷ng c«ng viÖc ph¶i tiÕp tôc tiÕn hµnh cßn qu¸ nhiÒu. CÇn<br /> ph¶i tiÕn hµnh thªm nh÷ng nghiªn cøu s©u s¾c vµ toµn diÖn, ®Ó ®¹t ®−îc nh÷ng hiÓu<br /> biÕt ®Çy ®ñ vÓ kh¸i niÖm l¹m dông trÎ em t¹i ViÖt Nam. Nh÷ng nghiªn cøu kh¶o s¸t<br /> t×nh tr¹ng phæ biÕn, ®éng c¬ vµ t¸c ®éng cña c¸c h×nh thøc l¹m dông trÎ em còng<br /> ph¶i ®−îc tiÕn hµnh, ®Ó cung cÊp nÒn t¶ng ch¾c ch¾n nh»m x©y dùng chiÕn l−îc<br /> ng¨n ngõa, can thiÖp vµ xö lý t×nh tr¹ng l¹m dông trÎ em trong t−¬ng lai. Qua ®ã<br /> ®¹t ®−îc môc tiªu chiÕn l−îc: ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ph¸t triÓn toµn diÖn con ng−êi<br /> do §¶ng ®Ò ra.<br /> Tµi liÖu tham kh¶o:<br /> 1. B¸o c¸o quèc gia vÒ ph¸t triÓn con ng−êi ë ViÖt Nam 1999.<br /> 2. B¹o lùc trªn c¬ së giíi. TS Vò M¹nh Lîi, TS Vò TuÊn Huy, TS NguyÔn H÷u Minh ViÖn<br /> X· héi häc.<br /> 3. TrÎ em lµm thuª gióp viÖc gia ®×nh ë Hµ Néi. Save the children Sweden. Nxb ChÝnh trÞ<br /> Quèc gia - 2000<br /> 4. NguyÔn H¶i H÷u: VÊn ®Ò gi¸o dôc ®èi víi trÎ em con nhµ nghÌo. S¸ch: Tr¸ch nhiÖm c«ng<br /> d©n ®èi víi thÕ hÖ t−¬ng lai. Nxb V¨n hãa d©n téc. Hµ Néi - 1999. Tr. 174.<br /> 5. T−¬ng Lai: Kh¶o s¸t X· héi häc vÒ ph©n tÇng x· héi. Nxb. Khoa häc x· héi. Hµ Néi - 1995.<br /> 6. Lª Kh¶ Phiªu: B¶o vÖ ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ em ph¶i trë thµnh mét trong nh÷ng chÝnh<br /> s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc. S¸ch: Tr¸ch nhiÖm c«ng d©n ®èi víi thÕ hÖ t−¬ng lai. Nxb<br /> V¨n hãa d©n téc. Hµ néi – 1999. Tr.11.<br /> 7. KÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒ TrÎ em lang thang ®−êng phè. Bé Lao ®éng, Th−¬ng binh vµ X· héi<br /> n¨m 1995.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />