Lập trình web động với PHP và My SQL

Chia sẻ: Đường Anh Tuấn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:47

Thêm vào BST

Báo xấu

516
lượt xem 190
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'lập trình web động với php và my sql', công nghệ thông tin, quản trị web phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Lập trình web động với PHP và My SQL

LAÄP TRÌNH WEB ĐỘNG VÔÙI PHP / MySQL GUESTBOOK CATALOG FORUM SHOPPING CART PHAÀN 1 Toáng Phöôùc Khaûi (toång hôïp& bieân dòch) Giôùi thieäu Chuùng ta haõy thöïc hieän moät chuyeán ñi thaàn thoaïi, trong chuyeán ñi naøy chuùng ta seõ khaùm phaù ngoaïi hình cuõng nhö noäi taïi cuûa MySQL vaø PHP moät caùch thaät tæ mæ. Ñaây laø moät cuoäc haønh trình ñaày nhöõng thuù vò vaø baát ngôø. Okie, coù leõ toâi coù veû hôi laïc quan phaûi khoâng caùc baïn. Neáu nhö baïn ñoàng quan ñieåm vôùi toâi treân moät phöông dieän naøo ñoù, trong cuoäc haønh trình naøy baïn seõ coù ngay söï giuùp ñôõ moãi khi gaëp phaûi nhöõng söï nhaøm chaùn. Haõy ñoái maët söï thaät ngay nheù: Troø chôi laäp trình öùng duïng khoâng phaûi luùc naøo cuõng deã nuoát ñaâu. Trong baát kyø cuoäc thaùm hieåm naøo thì chaéc chaén caùc baïn seõ phaûi coù nhöõng giaây phuùt naûn loøng, ñoù laø luùc gaëp phaûi söï coá loãi cuù phaùp hoaëc ñoâi khi laø nhöõng ñoaïn maõ khoâng cho keát quaû nhö mong muoán. Nhöng ngoaøi nhöõng vieäc ñoù ra, toâi nghó laø coù moät lyù do thaät chính ñaùng ñeán caùc baïn ñeán vôùi chuùng toâi ôû ñaây. Laäp trình Web ñang laø moät cuoäc chôi ñaày höùa heïn hieän nay cuõng nhö töông lai. Baát keå baïn coù kieán thöùc cô sôû laäp trình cho baát kyø loaïi ngoân ngöõ naøo nhö Visual Basic, Cobol, hay baïn chæ bieát veà HTML vaø JavaScript, thì hoâm nay baïn vaãn coù cô hoäi ñeå naém baét caùc kinh nghieäm môùi meû veà laäp trình öùng duïng Web. Toâi nghó laø khoâng coù söï keát hôïp naøo toát hôn giöõa PHP vaø MySQL. Soá löôïng ngöôøi söû duïng ngoân ngöõ naøy caøng gia taêng, PHP vaø MySQL ñaõ trôû thaønh raát thoâng duïng, nhöõng ñoøi hoûi löôïng ngöôøi bieát caùc coâng cuï laäp trình naøy cuõng taêng theo. Moät chuùt xíu nöõa toâi seõ noùi roõ cho baïn bieát taïi sao laïi phaûi söû duïng PHP vaø MySQL. Nhöng tröôùc heát toâi muoán baïn haõy khaûo saùt qua kieán truùc sô boä cuûa öùng duïng Web. Vì chæ khi baïn naém baét ñöôïc ñieàu naøy thì toâi môùi coù theå tieáp tuïc trình baøy Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 1
chi tieát raèng taïi sao PHP vaø MySQL laø trung taâm cuûa moâi tröôøng phaùt trieån öùng duïng Web. Tröôùc khi tieáp tuïc, toâi nghó raèng baïn ñaõ ñoïc nhöõng gì toâi ñaõ giôùi thieäu vaø hieåu noù. Chuùng ta tieáp tuïc ñi thoâi! Kieán truùc cô baûn Kieán truùc caên baûn nhaát ñeå trang Dynamic Web hoaït ñoäng ñöôïc laø noù phaûi laøm vieäc treân moâ hình client/server. Noâm na laø moãi thöù client hay server ñeàu ñaûm ñöông moät chöùc naêng rieâng ñeå hoaøn thaønh coâng vieäc chung ñoù laø cho ra moät trang Web ñoäng. Caùc baïn coù leõ ñaõ quen thuoäc vôùi chöông trình WinWord ñeå soaïn vaên baûn, noù coù theå hoaït ñoäng ñoäc laäp treân baát kyø maùy tính naøo chaúng caàn quan taâm tôùi caùi gì laø client hay caùi gì laø server. ÖÙng duïng Web thì khaùc haún, phaûi coù moät moâ hình server coù theå laø moät maùy tính laøm server thoâi, nhaèm taäp trung hoaù vieäc xöû lyù döõ lieäu. Coøn caùc client, coøn ñöôïc hieåu noâm na laø maùy tính cuûa ngöôøi söû duïng phaûi ñöôïc noái maïng vôùi server, giaû söû caùc maùy naøy truy caäp vaøo moät Website chaúng haïn, thì coù nghóa hoï ñaõ truy caäp vaøo server, sau ñoù laáy döõ lieäu töø server veà theå hieän leân maùy mình. Cuøng moät luùc coù theå coù haøng traêm ngöôøi (client) truy caäp vaøo cuøng moät Website ñöôïc xöû lyù taäp trung treân server, töông töï nhö moät ñaùm treû xuùm nhau giaønh phaàn cuûa mình töø moät caùi baùnh. Client Caùc öùng duïng maø baïn phaùt trieåân treân neàn MySQL vaø PHP söû duïng tính naêng single client ñoù laø trình duyeät Web. Tuy nhieân, khoâng phaûi ñaây chæ laø ngoân ngöõ duy nhaát ñeå phaùt trieån öùng duïng Web. Ñoái vôùi nhöõng öùng duïng phöùc taïp ñoøi hoûi multi-client hoaëc caàn caùc tính naêng baûo trì (chuùng ta seõ baøn tính naêng naøy sau), thì öùng duïng Java applet seõ höõu duïng cho vieäc naøy. Chæ tröø tröôøng hôïp baïn caàn söû duïng öùng duïng thôøi gian thöïc nhö öùng duïng chat chaúng haïn, thì baïn Java Applet môùi caàn thieát. ÔÛ ñaây chuùng ta khoâng baøn tôùi laäp öùng duïng cho chuyeän taùn gaãu maø chæ taäp trung vaøo öùng duïng duyeät Web neân khoâng ñuïng chaïm gì tôùi Java Applet caû. Nhö baïn ñaõ bieát ngoân ngöõ khôûi thuyû cho vieäc duyeät Web laø HTML. HTML cung caáp haøng taù nhöõng theû leänh (Tag) cho pheùp theå hieän trang Web theo nhieàu kieåu caùch khaùc nhau. Neáu baïn chöa coù kieán thöùc cô sôû veà HTML thì coù theå chaïy ra ngoaøi mua ngay moät quyeån saùch hoaëc download treân internet xuoáng caùc baøi hoïc höôùng daãn. Baïn khoâng neân boû ra quaù nhieàu thôøi gian ñeå hoïc veà HTML. Ngoaøi HTML ra caùc trình duyeät Web coøn cho pheùp caùc add-in hoã trôï nhieàu thöù khaùc nhö RealPlayer, Flash, Shockwave, hoaëc hoã trôï veà Javascript hoaëc XML. Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 2
Nhöng ôû ñaây chuùng toâi chæ taäp trung treân nhöõng gì caàn thieát cho söï hoäi nhaäp cuûa baïn – ñoù laø HTML. Server Haàu heát caùc öùng döïng Web ñeàu hoaït ñoäng taäp trung treân Server. Moät öùng duïng ñaëc tröng goïi laø Web Server seõ ñaûm traùch vieäc giao tieáp vôùi caùc trình duyeät. Moät Cô sôû döõ lieäu (CSDL) treân Server seõ löu tröõ taát caû nhöõng thoâng tin ñaùp öùng yeâu caàu cho coâng vieäc cuûa öùng duïng Web. Keá tieáp, baïn caàn phaûi coù moät ngoân ngöõ laøm vai troø "chuù beù lieân laïc" giöõa Web Server vaø CSDL treân server. Ngoân ngöõ naøy cuõng thöïc hieän caùc coâng vieäc xöû lyù thoâng tin ñeán vaø ñi töø Web Server. Vaø dó nhieân laø caùc thöù naøy seõ chaúng hoaït ñoäng ñöôïc neáu nhö khoâng chaïy treân moät Heä Ñieàu Haønh (HÑH). Caùc thöù nhö Web Server, Ngoân ngöõ laäp trình, CSDL phaûi hoaït ñoäng toát treân moät HÑH naøo ñoù. Heä ñieàu haønh Coù raát nhieàu chuûng loaïi HÑH. Windows 98/XP vaø Linux coù leõ raát phoå bieán vôùi taát caû moïi ngöôøi. Coù tröôøng hôïp baïn laøm vieäc treân HÑH maø ít ai bieát tôùi vaø baïn chæ coù aán töôïng thích söû duïng noù maø thoâi. Haõy gaùc qua nhöõng yù töôûng ñoù neáu nhö baïn thaät söï muoán ñi treân con ñöôøng thieát keá web. Haõy trang bò cho mình kieán thöùc veà HÑH WinNT /2000 /2003 vaø Unix ñi. Vieäc laøm naøy seõ raát coù ích hôn laø chuyeän baûo moïi ngöôøi neân ñi hoïc moät khoaù veà AS/400. Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 3
Baïn seõ söû duïng loaïi naøo trong caùc thöù noùi treân ñaây? Okie, ñaây laø moät caâu hoûi hôn raéc roái ñaáy. Caâu traû lôøi ôû ñaây laø tuyø thuoäc baïn laø "tín ñoà" cuûa HÑH naøo. Neáu nhö baïn vaãn chöa roõ raøng veà ñieàu naøy, haõy ñeå toâi noùi cho baïn nghe veà "chieán tranh giaùo phaùi HÑH". Neáu baïn chöa hieåu ñöôïc toâi ñang noùi gì, thì ñaây laø caùc kieán thöùc cô baûn: PHP vaø MySQL thuoäc nhoùm phaàn meàm öùng duïng coù teân goïi laø open source (nguoàn môû). Vieäc naøy coù nghóa laø ngöôøi duøng seõ xem ñöôïc maõ nguoàn cuûa caùc öùng duïng söû duïng PHP/MySQL. Chuùng taän duïng ñöôïc moâ hình phaùt trieån döïa vaøo nguoàn môû, cho pheùp ngöôøi naøo caûm thaáy thích noù ñeàu coù theå goùp phaàn vaøo vieäc phaùt trieån caùc döï aùn. Trong tröôøng hôïp cuûa PHP, caùc laäp trình vieân treân toaøn theá giôùi tham gia vaøo vieäc phaùt trieån ngoân ngöõ vaø khoâng troâng chôø moät khoaûn lôïi nhuaän naøo. Phaàn lôùn nhöõng ngöôøi tham gia coâng vieäc ñeàu coù nieàm ñam meâ vieäc taïo ra moät saûn phaåm phaàn meàm toát, hoï seõ caûm thaáy thích thuù khi thaáy ngöôøi khaùc söû duïng caùc coâng cuï cuûa hoï nhö toâi vaø baïn chaúng haïn. Phöông phaùp nguoàn môû naøy ban ñaàu chæ coøn laø nhöõng voøng laån quaån maø thoâi, nhöng veà sau ñaõ trôû thaønh ñaày tieàm löïc khi coù söï ra ñôøi vaø trôû neân phoå bieán cuûa boä nguoàn môû Linux. Haàu nhö caùc nguoàn môû ñeàu mieãn phí, baïn coù theå download, caøi ñaët vaø söû duïng chuùng maø khoâng caàn phaûi ñôïi söï cho pheùp hay phaûi traû tieàn cho baát kyø ai. Phöông thöùc naøy thì Microsoft, Oracle hay moät soá caùc coâng ty laäp trình naøo khaùc khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc. Neáu baïn khoâng phaûi laø tín ñoà cuûa phaùi nguoàn môû, thì haõy choïn coâng cuï ñöôïc coi laø beùo bôû: NT/2000/2003. Neáu coâng ty cuûa baïn ñaõ söû duïng saûn phaåm cuûa Microsoft nhieàu naêm roài thì moïi vieäc seõ trôû neân deã daøng neáu baïn muoán duy trì laøm vieäc vôùi moâi tröôøng naøy. Neáu baïn laø thaønh vieân cuûa nhoùm laäp trình Visual Basic, coù leõ baïn seõ gaén boù vôùi NT/2000/2003. Ngay caû trong tröôøng hôïp naøy, khoâng coù trôû löïc naøo ngaên caûn baïn trong coâng vieäc phaùt trieån vôùi coâng cuï PHP vaø MySQL. Baïn cuõng coù theå thöû nghieäm PHP/MySQL treân neàn HÑH Windows 95, 98, XP. Web Server Chöùc naêng cuûa Web Server coù veû khoâng phöùc taïp maáy. Noù chæ ôû taïi choã, chaïy treân neàn cuûa HÑH, laéng nghe caùc yeâu caàu ai ñoù treân Web gôûi ñeán, sau ñoù traû lôøi nhöõng yeâu caàu naøy, vaø caáp phaùt nhöõng trang Web thích öùng. Thöïc teá thì noù khoâng quaù ñôn giaûn nhö vaäy, bôûi vì nhieäm vuï cuûa Web Server laø phaûi cung caáp tính oån ñònh cho moâi tröôøng Web cho neân ñoøi hoûi naøy phaûi ñöôïc ñaùp öùng moät caùch raát nghieâm tuùc. Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 4
Coù nhieàu loaïi Web Server khaùc nhau, nhöng chuû yeáu treân thò tröôøng chæ thöôøng söû duïng Apache vaø IIS (Internet Information Server cuûa Microsoft). INTERNET INFORMATION SERVER (IIS) ñöôïc gaén lieàn vôùi moâi tröôøng Windows vaø noù laø thaønh phaàn khoâng theå thieáu cuûa Active Server Pages (ASP). Neáu baïn choïn con ñöôøng cuûa Microsoft thì coù leõ baïn ñaõ hieåu roõ veà IIS. Coù moät söï tích hôïp nhaát ñònh giöõa moät ngoân ngöõ laäp trình vaø moät Web Server. Cuõng vaäy, PHP4 ñöôïc tích hôïp raát toái ñoái vôùi IIS. Tröôùc ñaây, coù moät soá vaán ñeà caàn phaûi baøn veà tính oån ñònh cuûa PHP/IIS vôùi vieäc truyeàn taûi lôùn, nhöng PHP vaø IIS cuõng ñaõ ñöôïc caûi thieän lieân tuïc neân vieäc naøy khoâng coøn ñaùng phaûi baän taâm. APACHE laø moät kieåu maãu Web Server raát phoå bieán. Gioáng nhö Linux, PHP, MySQL noù laø moät döï aùn nguoàn môû. Khoâng coù gì ngaïc nhieân khi ngöôøi ta thaáy Apache ñöôïc hoã trôï raát toát treân moâi tröôøng Unix, nhöng chæ khaù toát trong Windows. Apache taän duïng ñöôïc tính naêng cuûa third-party. Bôûi vì ñaây laø nguoàn môû neân baát kyø ai coù khaû naêng ñeàu coù theå vieát chöông trình môû roäng tính naêng cuûa Apache. PHP hoaït ñoäng vôùi tö caùch laø moät phaàn môû roäng cuûa Apache, vaø ngöôøi ta goïi laø moät module cuûa Apache. Apache coù tính oån ñònh vaø toác ñoä ñaùng phaûi noùi. Tuy nhieân, cuõng coù moät soá söï phaøn naøn veà noù laø khoâng hoã trôï coâng cuï ñoà hoaï tröïc quan, ñieàu coù theå giuùp ngöôøi ta laøm vieäc moät caùch deã daøng hôn. Baïn phaûi thöïc hieän caùc thay ñoåi ñoái vôùi Apache baèng caùch söû duïng doøng leänh, hoaëc söû caùc taäp tin text trong folder chöông trình Apache. Neáu laàn ñaàu ñeán vôùi Apache thì baïn seõ gaëp moät chuùt laï laãm. Maëc duø Apache chæ laøm vieäc toát treân Unix, nhöng cuõng coù nhöõng phieân baûn chaïy toát treân heä Windows. Khoâng moät ai, keå caû caùc nhaø phaùt trieån Apache ñeà nghò raèng Apache neân ñöôïc chaïy treân moät server Windows baän roän. Neáu baïn quyeát ñònh choïn HÑH Windows cho server thì baïn neân söû duïng IIS. Neáu baïn thöû nghieäm öùng duïng treân Windows vaø sau ñoù ñem upload vaø chaïy treân Unix/Apache cuûa nhaø cung caáp host thì cuõng khoâng heà haán gì, öùng duïng cuûa baïn vaãn chaïy ngon laønh. Middleware PHP thuoäc lôùp ngoân ngöõ laäp trình goïi laø middleware. Caùc ngoân ngöõ naøy hoaït ñoäng caän keà vôùi Web Server ñeå thoâng dòch caùc yeâu caàu töø treân World Wide Web, sau ñoù nhaän caùc traû lôøi töø Web Server chuyeån taûi ñeán trình duyeät Web nhaèm ñaùp öùng caùc yeâu caàu ñoù. Middleware laø nôi maø baïn seõ thöïc hieän caùc khoái löôïng raát lôùn coâng vieäc chính yeáu cuûa baïn. Vôùi hoã trôï naøy Web Server cuûa baïn seõ khoâng phaûi caùn ñaùng quaù Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 5
nhieàu khoái löôïng coâng vieäc. Nhöng khi baïn phaùt trieån öùng duïng cuûa baïn, baïn seõ toán nhieàu thôøi gian vieát maõ chöông trình ñeå cho chöông trình cuûa baïn coù theå hoaït ñoäng ñöôïc. Ngoaøi PHP ra coù moät soá ngoân ngöõ khaùc coù chöùc naêng töông ñöông nhö ASP, Perl, ColdFusion. Heä CSDL quan heä Relational Database Management Systems (Heä Quaûn trò Cô Sôû Döõ Lieäu Quan heä - RDBMSs) cung caáp phöông thöùc tuyeät vôøi ñeå löu tröõ vaø truy xuaát löôïng thoâng tin lôùn vaø phöùc taïp. Noù ñaõ ra ñôøi khaù laâu. Thöïc teá, noù coù tröôùc Web, Linux vaø WindowsNT, cho neân khoâng coù gì ngaïc nhieân khi coù quaù nhieàu heä CSDL ñeå choïn löïa. Taát caû caùc CSDL naøy ñeà döïa treân cô sôû SQL (Structure Query Language). Moät soá heä phoå bieán nhö Oracle, Sysbase, Informix, Ms SQL Server, IBM's DB2. Heä nguoàn môû thoâng duïng hieän nay laø MySQL maø quyeån saùch naøy ñeà caäp ñeán, ngoaøi ra coøn coù hai heä nguoàn môû khaùc laø PostgresSQL ñaõ moät thôøi thay theá MySQL vaø Interbase laø boä nguoàn môû cuûa Borland giôùi thieäu vaøo thaùng 8/1999. Taïi sao söû duïng PHP vaø MySQL Taïi sao coù quaù nhieàu choïn löïa nhö vaäy maø chuùng ta laïi phaûi chæ laáy ra caëp baøi truøng PHP/MySQL maø thoâi? Toâi seõ giaûi thích ñieàu nayø ôû phaàn sau. Noùi veà PHP Caùc ngoân ngöõ laäp trình xem ra gioáng nhö caùc loaïi giaøy deùp. Coù loaïi coù veû baét maét vôùi moät soá ngöôøi naøy, nhöng laïi khoù öa vôùi ngöôøi khaùc vaø ngöôïc laïi. Moät soá ngöôøi chæ thích söû duïng moät hieäu giaøy naøo ñoù ñaõ quen thuoäc vaø ngoân ngöõ laäp trình cuõng töông töï nhö vaäy. ÔÛ ñaây toâi muoán nguï yù vôùi caùc baïn laø khi laäp trình Web, caùc ngoân ngöõ laäp trình ñeàu cho keát quaû gaàn gioáng nhau. Caâu hoûi ngoân ngöõ naøo toát nhaát khoâng phaûi laø vaán ñeà noù khoâng coù khaû naêng thöïc hieän moät soá chöùc naêng naøo ñoù maø thöôøng laø noù coù laøm cho baïn thöïc hieän coâng vieäc moät caùch nhanh choùng vaø ñôõ nhoïc coâng hay khoâng? Toác ñoä nhanh, deã söû duïng Chuùng ta haõy baøn veà toác ñoä. Coù 3 thöù maø toâi chaéc chaén khi baøn veà vieäc so saùnh toác ñoä giöõa caùc ngoân ngöõ laäp trình Web. Thöù nhaát, öùng duïng vieát baèng C chaïy nhanh nhaát. Thöù hai, coâng vieäc laäp trình C khaù laø phöùc taïp, vaø seõ ngoán nhieàu thôøi gian hôn. Thöù ba, vieäc so saùnh giöõa caùc ngoân ngöõ laø moät ñieàu khoù khaên. Taát caû nhöõng gì toâi bieát laø toâi caûm thaáy yeân taâm khi noùi raèng PHP cuõng nhanh nhö Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 6
caùc ngoân ngöõ khaùc. Trôû laïi ví duï so saùnh vôùi caùc loaïi giaøy deùp: Vina, Ñoâng Haûi, Kieán Hoa, Hoàng Thaïnh, Italy v.v., chaén chaén baïn seõ choïn loaïi tieän duïng nhaát? Neáu baïn gioáng nhö toâi, baïn seõ caûm thaáy raèng PHP coù ñaày ñuû caùc ñaëc tính nhö khaû naêng, caáu truùc vaø deã söû duïng. Xin noùi theâm, ñaây chæ laø caùch nhìn rieâng cuûa toâi thì toâi tin raèng cuù phaùp PHP tuyeät hôn ASP hay JSP. Vaø theo toâi thì vieäc goõ leänh PHP nhanh hôn ColdFusion vaø noù khoâng khoù hoïc nhö Perl. Toùm laïi, toâi cho raèng PHP cung caáp caùc tính naêng maïnh meõ ñeå thöïc hieän öùng duïng Web moät caùch nhanh choùng. Chaïy treân nhieàu heä ñieàu haønh Nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn kieán truùc web, toâi coù noùi laø PHP coù theå chaïy treân WindowsNT/2000/2003 vaø Unix vôùi söï hoã trôï cuûa IIS vaø Apache. Nhöng ngoaøi ra noù coù theå chaïy treân moät soá caùc platform khaùc nhö Netscape, Roxen, hay moät vaøi thöù khaùc. Nhö chuùng ta bieát ASP coù theå chaïy treân Unix, ColdFusion coù theå chaïy treân Solaris vaø Linux, JSP coù theå chaïy treân khaù nhieàu loaïi platform. Ñoái vôùi PHP, noù coù theå chaïy toát treân nhöõng platform hoã trôï caùc chuûng loaïi treân. Truy caäp baát kyø loaïi CSDL naøo ÖÙng duïng cuûa baïn döï ñònh seõ truy caäp nhöõng loaïi döõ lieäu dòch vuï naøo? LDAP, IMAP mail server, DB2, hay XML parser hay WDDX. Baát keå baïn caàn ñeán thöù gì thì PHP cuõng saün saøng hoã trôï thoâng qua caùc haøm ñöôïc xaây döïng saün noù seõ laøm coâng vieäc cuûa baïn trôû neân raát deã daøng vaø tieän lôïi. Nhöng neáu nhö coù moät soá thöù chöa ñöôïc xaây döïng saün thì sao? Ta tieáp tuïc sang phaàn sau seõ roõ. Luoân ñöôïc caûi tieán & caäp nhaät Neáu nhö baïn caûm thaáy bôõ ngôõ ñoái vôùi vieäc phaùt trieån nguoàn môû, baïn coù leõ seõ ngaïc nhieân ñoái vôùi chaát löôïng cuûa loaïi phaàn meàm naøy. Coù haøng ngaøn nhöõng chuyeân gia laäp trình xuaát saéc ñôïi saün vaø hoï saün saøng boû thôøi gian ra ñeå taïo nhöõng phaàn meàm tuyeät vôøi vaø haàu nhö mieãn phí. Ñoái vôùi ngoân ngöõ thònh haønh nhö PHP thì aét haún laø caùc raát nhieàu caùc nhaø laäp trình ñang thöïc hieän phaùt trieån noù haèng ngaøy. Söï thaät coù moät vieäc raát aán töôïng laø neáu nhö baïn coù moät söï coá kyõ thuaät, baïn coù theå gôûi email ñeán moät nhaø phaùt trieån PHP caùc chi tieát söï coá ñoù. Chæ trong voøng vaøi giôø baïn seõ nhaän ñöôïc söï traû lôøi thoaû ñaùng. Khi PHP4 ñöôïc phoå bieán, noù ñaõ trôû thaønh moät hieän töôïng cuûa ngoân ngöõ laäp trình. Noù giuùp cho vieäc boå sung soá löôïng lôùn caùc haøm chöùc naêng moät caùch deã daøng. Neáu nhö ngoân ngöõ ñaõ coù saün nhieàu haøm ñaëc thuø cho coâng vieäc thì baïn seõ ñôõ toán coâng hôn cho vieäc laäp trình cuûa mình. Ñöôïc höôùng daãn kyõ thuaät baát cöù luùc naøo Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 7
Haàu heát caùc ngoân ngöõ ñeàu hoã trôï active mailing list (hieåu noâm na laø danh saùch mail nhöõng thaønh vieân tröïc chieán hoã trôï kyõ thuaät) vaø caùc development site (trang web hoã trôï giaûi quyeát kyõ thuaät). PHP cuõng khoâng ngoaïi leä. Neáu baïn gaëp phaûi söï coá - gaëp nhöõng loãi trong chöông trình vaø khoâng tìm ra caùch khaéc phuïc - seõ coù haøng traêm ngöôøi coù teân trong danh saùch mail luoân saün loøng kieåm tra vaø khaéc phuïc söï coá cho baïn. Boä nguoàn môû PHP thaät söï ñaõ taïo ra moät tình caûm cuûa caû coäng ñoàng. Khi baïn gaëp phaûi khoù khaên ñoái vôùi noù thì luùc naøo cuõng coù nhöõng ñoàng moân chia seû noãi loøng ñoù vaø giuùp baïn khaéc phuïc nhaèm ñem laïi nieàm vui cho baïn. Hoaøn toaøn mieãn phi$ Baïn khoâng ngaïi gì veà vaán ñeà baûn quyeàn khi baïn saém moät maùy vi tính vaø caøi leân ñoù nhöõng phaàn meàm nhö Linux, Apache, PHP vì taát caû ñeàu mieãn phí. Free! Noùi veà MySQL Maëc duø MySQL ñöôïc phoå bieán raát nhieàu nhöng noù vaãn coù nhöõng ñoái thuû ñaùng gôøm ñang caïnh tranh vôùi noù. Nhöõng ñoái thuû cuûa noù coù theå troäi hôn veà moät phöông dieän ñaëc thuø naøo ñoù. Trong phaàn treân, chuùng ta ñaõ baøn sô qua MySQL. Trong phaàn naøy, baïn seõ ñöôïc bieát veà nhöõng ñaëc ñieåm cuûa nhöõng Heä quaûn trò CSDL khaùc maø MySQL khoâng hoã trôï. Vôùi nhöõng haïn cheá ñoù ñaõ laøm cho MySQL khoâng ñöôïc choïn ñeå chaïy treân moät soá caùc moâi tröôøng. Neáu baïn ñang coù keá hoaïch baét ñaàu cho moät ngaân haøng chaúng haïn, thì toâi khuyeân baïn laø MySQL khoâng thích hôïp cho baïn. Nhöng ñoái vôùi phaàn ñoâng moïi ngöôøi vaø phaàn lôùn caùc öùng duïng, MySQL laø söï choïn löïa cuûa hoï bôûi noù raát thích hôïp cho nhöõng öùng duïng Web. Vöøa tuùi tieàn Haõy nghó baïn caàn caøi ñaët Oracle. Haõy chuaån bò haàu bao cuûa mình khoaûng 30.000 ñeán 100.000 USD hoaëc thaäm chí coøn hôn theá nöõa. Ñieàu hieån nhieân laø Oracle, Sysbase vaø Informix laø nhöõng Heä Quaûn trò CSDL tuyeät vôøi, nhöng giaù thaønh quaù cao, khoâng hôïp vôùi tuùi tieàn cuûa phaàn ñoâng moïi ngöôøi. Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 8
MySQL hoaøn toaøn mieãn phí. Baïn coù theå söû duïng maø khoâng caàn chuaån bò baát kyø khoaûn tieàn naøo. Nhanh vaø maïnh MySQL khoâng coù ñaày ñuû nhöõng cô sôû vaät chaát cho moät Heä Quaûn trò CSDL chính toâng, nhöng ñoái vôùi coâng vieäc thöôøng nhaät cuûa phaàn ñoâng moïi ngöôøi thì noù cung caáp cuõng khaù nhieàu thöù. Neáu coâng vieäc cuûa baïn laø löu tröõ döõ lieäu treân Web hoaëc laøm moät trang Thöông maïi Ñieän töû côõ vöøa, thì MySQL coù ñuû nhöõng thöù baïn caàn. Ñoái vôùi nhöõng CSDL côõ trung bình thì MySQL hoã trôï tuyeät vôøi veà toác ñoä. Caùc nhaø phaùt trieån MySQL raát töï haøo veà toác ñoä saûn phaåm cuûa hoï. Vôùi caùc öùng duïng maø toâi giôùi thieäu trong phaàn III vaø IV cuûa quyeån saùch naøy, thì baïn khoù coù theå kieám ñöôïc moät Heä Quaûn trò CSDL naøo ñaït ñöôïc toác ñoä nhanh hôn noù. Caûi tieán lieân tuïc MySQL ñöôïc caûi thieän lieân tuïc vôùi moät taàn soá khoâng ngôø. Caùc nhaø phaùt trieån caäp nhaät noù thöôøng xuyeân, ngoaøi ra coøn boå sung caùc tính naêng raát aán töôïng cho noù moïi luùc moïi nôi. Hieän taïi, MySQL ñaõ ñöôïc boå sung theâm hoã trôï transaction. Nhö vaäy laø MySQL ñaõ thöïc thuï trôû thaønh moät Heä Quaûn trò CSDL chuyeân nghieäp. Good! Thöïc haønh öùng duïng ñaàu tieân Phaàn môû ñaàu nhö vaäy laø taïm ñuû. Baây giôø chuùng ta haõy tieáp tuïc sang phaàn vieát moät öùng duïng thöû nghieäm ñeå bieát ñöôïc caùch thöùc hoaït ñoäng cuûa ngoân ngöõ naøy nhö theá naøo. Coù leõ ñoïc qua phaàn giôùi thieäu baïn cuõng ñaõ coù moät soá khaùi nieäm nhaát ñònh veà söï hoaït ñoäng cuûa chuùng. Coâng cuï caàn thieát Coù moät soá thaønh phaàn caàn thieát maø baïn phaûi coù tröôùc heát. Toâi seõ giôùi thieäu ngay sau ñaây vaø baïn seõ bieát mình caàn ñeán nhöõng gì. PHP Webserver Ñaây laø öùng duïng chaïy treân Web, cho neân baïn ñieàu hieån nhieân laø baïn caàn phaûi coù moät Web Server. Baïn söû duïng Apache, baïn caøi leân Winserver2000/ 2003 Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 9
hoaëc 98, XP thoâng duïng cuûa baïn. Coù moät soá phieân baûn Apache coù saün boä caøi ñaët PHP trong ñoù. Neáu chöa coù baïn phaûi caøi ñaët theâm PHP. Coøn nöõa, baïn phaûi caøi MySQL. Nhö vaäy boä ba Apache, PHP vaø MySQL luoân ñoàng haønh vôùi nhau. Baïn xem theâm phaàn caøi Apache server treân caùc CD thöïc haønh PHP hoaëc xem treân caùc Dieãn ñaøn Tin hoïc . Sau khi caøi ñaët xong baïn khôûi ñoäng Apache. Neáu töø trình duyeät goõ vaøo http://localhost trang web thoâng tin cuûa Apache hieån thò thì coi nhö thaønh coâng. Löu yù: Baïn caàn phaûi xaùc ñònh thö muïc goác cuûa localhost ñeå chöùa caùc file .php cuûa baïn sau naøy (xem trong höôùng daãn caøi ñaët Apache). Text Editor Ñeå soaïn thaûo caùc doøng leänh PHP baïn caàn coù moät chöông trình soaïn thaûo text ñôn giaûn thoâi, nhö Notepad trong Windows chaúng haïn. Coù moät soá chöông trình soaïn thaûo hoã trôï PHP, caùc doøng leänh ñöôïc ngôøi saùng baèng nhieàu maøu khaùc nhau nhaèm laøm cho vieäc laäp trình cuûa baïn deã daøng hôn. Baïn coù theå vaøo caùc website cuûa Allairre (www.allaire.com) hoaëc Editplus (www.editplus.com). Hieän nay, chöông trình Dreamweaver MX cuûa Macromedia cuõng hoã trôï soaïn thaûo maõ leänh PHP raát toát. BAÉT ÑAÀU LAØM Toâi nghó laø toâi ñaõ khôûi ñaàu quyeån saùch vôùi nhöõng môù lyù thuyeát suoâng. Baây giôø chuùng ta haõy baét tay vaøo thöïc ñi thoâi. Nhö baïn ñaõ bieát khi truy caäp vaøo moät trang Web coù theå baïn seõ ñöôïc yeâu caàu hay chính baïn muoán ghi laïi yù kieán cuøng vôùi moät môù caùc thoâng tin nhaän daïng veà mình nhö hoï teân, ñòa chæ website, email v.v. Taát caû caùc thoâng tin naøy seõ ñöôïc löu tröõ vaøo moät CSDL treân Web. Nhôø vaäy, ngöôøi quaûn trò Web hoaëc nhöõng ngöôøi truy caäp khaùc seõ bieát thoâng tin caù nhaân cuøng nhöõng yù kieán cuûa baïn. Ngöôøi ta goïi thoâng tin naøy laø GuestBook (hieåu noâm na laø Soå vaøng ñeå khaùch vieáng thaêm ghi cheùp). Baây giôø chuùng ta baét tay vaøo vieäc taïo moät GuestBook. Taïo moät Database (quan troïng!) Baây giôø baïn caàn bieát phaûi laøm gì roài. Chuyeän ñaàu tieân laø phaûi taïo moät CSDL löu tröõ thoâng tin cuûa khaùch. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy baïn caàn phaûi duøng ñeán ngoân ngöõ SQL (thöïc teá baïn coù theå laøm vôùi vaøi ñoäng taùc nhaép chuoät vaø vaøi ngoùn goõ phím, nhöng haõy taäp laøm quen vôùi SQL vì noù seõ höõu duïng veà sau). Baïn seõ ñöôïc hoïc kyõ veà SQL trong caùc chöông sau. Do ñoù baïn ñöøng lo laéng khi chöa hieåu gì veà noù. Baây giôø baïn haõy khôûi ñoäng MySQL. Neáu baïn ñaõ caøi ñaët MySQL trong Windows thì noù seõ coù bieåu töôïng ñeå khôûi ñoäng hoaëc noù seõ ñöôïc töï ñoäng khôûi ñoäng khi môû Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 10
Windows leân. Ñoái vôùi MySQLAdmin version 1.1 cho pheùp baïn laøm vieäc trong 2 giao dieän: Windows vaø Dos. Ñoái vôùi giao dieän Widows thì bieåu töôïng MySQL (bieåu töôïng ñeøn giao thoâng) naèm ôû SystemTray, baïn chæ vieäc click chuoät phaûi leân noù vaø choïn Show me. Cöûa soå laøm vieäc cuûa MySQL hieän leân, tuy nhieân trong cöûa soå naøy chæ cho pheùp baïn thöïc hieän moät soá thao taùc coù haïn ñoái vôùi CSDL. Hình treân laø caùch taïo Database môùi trong MySQL theo giao dieän Windows. Tuy nhieân, toâi khuyeân caùc baïn neân duøng tieän ích PhpMyAdmin, chöông trình naøy hoã trôï caùc thao taùc ñoái vôùi CSDL trong MySQL vôùi giao dieän deã söû duïng. Trong phaàn naøy toâi höôùng daãn theâm baïn thöïc hieän thao taùc vôùi Database trong giao dieän doøng leänh MSDOS bôûi vì caùc giao dieän khaùc toâi nghó töï baïn coù theå laøm ñöôïc. Baät maøn hình doøng leänh DOS leân, chuyeån sang thö muïc caøi ñaët MySQL coù chöùa taäp tin mysql.exe (/mysql/bin) vaø goõ vaøo mysql . Taïi daáu nhaáu nhaéc leänh haõy goõ leänh ñeå taïo ra moät database môùi: mysql> create database guestbook; Query OK, 1 row affected (0.00 sec) mysql> Baây giôø trong CSDL guestbook baïn caàn phaûi coù table chöùa thoâng tin cuûa khaùch. Baïn haõy duøng leänh create table töø daáu nhaéc leänh: mysql> use guestbook Database changed mysql> create table guestbook -> ( -> name varchar(40) null, -> location varchar(40) null, -> email varchar(40) null, -> url varchar(40) null, -> comments text null -> ) -> ; Query OK, 0 rows affected (0.00 sec) mysql> Baïn ñaõ coù moät CSDL teân laø guestbook vaø moät table ôû trong CSDL naøy cuõng teân laø guestbook. Baây giôø ñaõ ñeán luùc chuùng ta vieát moät öùng duïng baèng PHP ñeå thöïc hieän caùc thao taùc: xem, cheøn, söûa, xoaù caùc thoâng tin trong CSDL guestbook. Vieát leänh PHP Baïn haõy duøng moät chöông trình soaïn thaûo vaên baûn ñôn giaûn nhö Notepad chaúng haïn. Ñaët teân cho caùc taäp tin laø .php, caùc taäp tin naøy ñöôïc löu tröõ trong thö muïc goác cuûa web local treân maùy baïn (neân tham khaûo CD caøi Apache ñeå roõ hôn). Cuù phaùp cô baûn Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 11
Ñieàu thuù vò ñoái vôùi PHP laø cho pheùp baïn xen keõ giöõa leänh HTML vaø leänh PHP. Do ñoù, PHP ñöôïc xem nhö laø moät script gioáng nhö Javascript hay Vbscript. Caùc leänh cuûa PHP ñöôïc goùi trong theû môû: Baây giôø baïn haõy thöû chaïy taäp tin hi.php sau: mom. Khi chaïy baïn seõ goõ vaøo: localhost/hi.php Keát quaû cho ra laø "Hi, mom". Ta thaáy chöõ "Hi," naèm trong tag leänh PHP coøn chöõ "mom" thuoäc veà HTML. Tuy nhieân, PHP coøn laøm ñöôïc nhieàu ñieàu khaùc nöõa, cuõng gioáng nhö caùc ngoân ngöõ laäp trình khaùc, noù coù theå laøm vieäc vôùi caùc loaïi bieán, kieåu döõ lieäu, chöùa raát nhieàu haøm chöùc naêng. Haõy tìm hieåu ví duï sau: Neáu nhö baïn thaáy khoù hieåu thì cuõng khoâng sao. Chuùng ta seõ bieát töôøng taän hôn ôû phaàn sau. Trang keát quaû seõ hieån thò caùc lôøi chaøo tuyø thuoäc vaøo giôø giaác hieän taïi. Toâi ñaõ duøng haøm date cuûa PHP ñeå laáy ra ñöôïc giôø giaác hieän taïi. Giaù trò giôø ñöôïc ñem gaùn cho bieán $var. Keá ñeán laø caùc choïn löïa ñöôïc söû duïng ñeå ñöa ra lôøi chaøo thích hôïp. Caùc baïn haõy ñeå yù moät chuùt, caùc leänh cuûa PHP ñeàu ñöôïc keát thuùc vôùi daáu chaám phaåy (;). Trong phaùt bieåu IF chuùng ta thaáy daáu ngoaëc nhoïn { } chöùa caùc leänh tuyø seõ ñöôïc thi haønh tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän. Caùc ñieàu kieän thì ñöôïc bao trong daáu ngoaëc ñôn ( ). Haøm date() vaø leänh echo chæ laø 2 trong haøng traêm caùc haøm vaø leänh coù trong PHP maø caùc baïn seõ ñöôïc hoïc moät soá caàn thieát cuûa chuùng trong caùc chöông sau. Baây giôø baïn haõy tìm hieåu theâm moät soá leänh veà CSDL. Leänh PHP ñeå keát noái Database (quan troïng) Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 12
Bôûi vì PHP vaø MySQL hieän taïi treân maùy cuûa baïn vaãn coøn laø hai theá giôùi taùch bieät nhau. Do ñoù, muoán duøng PHP ñeå laøm vieäc ñöôïc vôùi CSDL baïn caàn phaûi taïo ra sôïi daây lieân keát giöõa hai chieán höõu naøy. Vì coù theå coù raát nhieàu database trong MySQL, do ñoù baïn caàn phaûi chæ ra baïn muoán söû duïng database naøo trong MySQL. Chuùng ta haõy thöïc hieän nhö sau: Doøng ñaàu tieân thöïc hieän vieäc keát noái vôùi Database Server ñang naèm treân maùy localhost, coù username laø khai, password laø kkk. Neáu keát noái thaønh coâng, noù seõ thöïc hieän böôùc keá tieáp laø keát noái vôùi database naèm trong ñoù laø guestbook baèng leänh mysql_select_db() Caùc baïn neân löu yù laø caùc leänh treân baïn söû duïng thöôøng xuyeân cho moïi keát noái CSDL cuûa baïn, do ñoù toâi khuyeân baïn neân löu noù vaøo moät taäp tin (dbconnect.php chaúng haïn), sau naøy caàn thì chæ vieäc duøng leänh include(‘dbconnect.php’); Nhaäp döõ lieäu vaøo Database Bôûi vì hieän taïi database cuûa baïn vaãn chöa coù user naøo, cho neân toâi seõ höôùng daãn baïn vieát caùc leänh ñeå thöïc hieän vieäc naøy. Nhöng tröôùc tieân, baïn caàn phaûi bieát theâm moät chuùt ít veà bieán trong PHP. ÔÛ phaàn tröôùc baïn ñaõ xem qua moät ví duï trong ñoù coù chöùa bieán, tuy nhieân ñoái vôùi moâi tröôøng client/server, baïn caàn phaûi laøm vieäc vôùi bieán data töø client. Baïn seõ thöôøng xuyeân laøm vieäc vôùi form HTML (baïn coù theå tìm hieåu kyõ hôn ôû phaàn Phuïc luïc A. Chuùng ta neân bieát laø moãi phaàn töû cuûa form ñeàu coù moät caùi teân, vaø khi baïn submit moät form naøo ñoù thì caùc teân cuûa caùc phaàn töû trong ñoù trôû thaønh moät bieán trong script PHP ñöôïc form submit ñeán. Vôùi form nhö sau, khi ñöôïc submit, caùc bieán $surname vaø $submit seõ ñöôïc taïo ra trong myscript.php. Giaù trò $surname seõ mang giaù trò maø user ñaõ nhaäp vaøo. Giaù trò cuûa $submit seõ laø chuoãi "submit". Toâi xin löu yù vôùi caùc baïn laø laäp trình Web khoâng gioáng nhö caùc daïng laäp trình khaùc ôû choã noù khoâng ôû traïng thaùi tónh. Ñeå theå hieän moät trang, Web Server phaûi tröôùc heát nhaän moät thænh caàu töø trình duyeät. Giao thöùc söû duïng cuûa chuùng laø HTTP, Hypertext Transfer Protocol. Caùc yeâu caàu seõ bao goàm: trang web maø Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 13
trình duyeät seõ thaáy, form data, loaïi trình duyeät ñang ñöôïc söû duïng, ñòa chæ IP maø trình duyeät söû duïng. Döïa vaøo thoâng tin naøy maø Web Server seõ quyeát ñònh phuïc vuï nhöõng gì. Moät khi server phuïc vuï yeâu caàu trang web, noù seõ duy trì söï keát noái vôùi trình duyeät. Thoâng thöôøng, baïn caàn bieát caùch thöùc ñeå chuyeån caùc bieán töø trang naøy sang trang khaùc. Baïn seõ tìm thaáy thao taùc naøy trong öùng duïng tieáp theo. ÖÙng duïng cuûa chuùng ta seõ giaûi quyeát vaán ñeà döïa theo 1 trong 3 caùch thöùc: chuyeån giao theo phaån töû form aån, söû duïng cookies, söû duïng session. Baây giôø trôû laïi script sau: Baïn coù theå quyeát ñònh cho hieån thò treân site nhöõng gì döïa vaøo caùc bieán thoâng tin töø form HTML. Thoâng thöôøng, baïn coù theå kieåm tra neáu form ñaõ ñöôïc submit hay chöa baèng caùch kieåm tra bieán $submit coù chöùa giaù trò "submit" hay khoâng. Haõy baét tay vaøo coâng vieäc ñi thoâi. Trang ñaàu tieân trong öùng duïng ñöôïc goïi laø sign.php coù chöùa moät form HTML. Action cuûa noù laø create_entry.php. Sau ñaây laø chi tieát doøng leänh: Sign my Guest Book!!! Name: Location: Email: Home Page URL: Comments: Khi baïn ñieàn ñaày ñuû thoâng tin ôû trong form, thì caùc thoâng tin seõ ñöôïc chuyeån ñoåi tôùi create_entry.php. Chuyeän ñaàu tieân phaûi laøm treân trang naøy laø kieåm tra xem form ñaõ ñöôïc submit chöa. Neáu roài, nhaän laáy giaù trò ñaõ nhaäp vaøo trong form vaø söû duïng chuùng ñeå taïo moät query ñoàng thôøi gôûi ñeán MySQL. Baïn ñöøng lo laéng laø Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 14
khoâng bieát caùc leänh SQL, ñieàu tröôùc tieân laø chæ caàn bieát laø noù seõ thöïc hieän vieäc cheøn döõ lieäu vaøo table cuûa guestbook. Taäp tin create_entry.php nhö sau: Thanks!! View My Guest Book!!! Trong laàn ñaàu tieân create_entry.php ñöôïc goïi, form sign.php seõ ñöôïc hieån thò. Keá tieáp, döõ lieäu seõ ñöôïc caäp nhaät vaøo CSDL. Hình sau minh hoaï caùc form ñöôïc hieån thò: sign.php create_entry.php Hieån thò döõ lieäu trong Database leân maøn hình Baây giôø döõ lieäu ñaõ ñöôïc ghi vaøo CSDL guestbook . Baïn caàn thöïc hieän vieäc xem caùc döõ lieäu ñoù. Neân nhôù laø chuùng ta laïi phaûi söû duïng dbconnect.php nhö toâi ñaõ noùi vôùi baïn tröôùc ñaây. Baïn caàn phaûi cho hieån thò taát caû caùc record trong table thoâng tin cuûa khaùch vieáng thaêm ñaõ nhaäp vaøo. Chuùng ta thöïc hieän script sau vaø ñaët teân laø view.php: View My Guest Book!!
echo “\n”; echo “Location:”; echo $row[“location”]; echo “\n”; echo “Email:”; echo $row[“email”]; echo “\n”; echo “URL:”; echo $row[“url”]; echo “\n”; echo “Comments:”; echo $row[“comments”]; echo “\n”; echo “\n”; echo “\n”; } mysql_free_result($result); ?> Sign My Guest Book!! Nhö chuùng ta thaáy query trong MySQL truy caäp taát caû caùc haøng trong database. Script thöïc hieän vieäc naøy baèng caùch söû duïng voøng laäp thoâng qua bieán $row. Trong moãi voøng laëp thì moãi field trong töøng record ñöôïc hieån thò. Vd: print $row["email"] seõ ghi ra maøn hình ñoái vôùi record ñang truy caäp. Khi chaïy chöông trình, taát caû caùc field cuûa töøng record seõ ñöôïc hieån thò: view.php Chöông trình naøy upload leân internet ñöôïc chöa? Baây giôø thì öùng duïng ñaàu tieân cuûa baïn ñaõ hoaøn taát. Neáu baïn muoán upload web vöøa taïo leân treân Server ñeå thöû nghieäm thì cuõng ñöôïc thoâi. Nhöng muoán ñeå noù trôû thaønh moät site guestbook ñuùng nghóa thì chöa ñöôïc ñaâu! Baïn coøn caàn phaûi laøm nhieàu thöù ñeå döõ lieäu baïn khoâng bò hacker quaáy phaù…. (Coøn tieáp) Löu yù: Baïn coù theå tìm thaáy caùc CD thieát keá web PHP taïi caùc cöûa haøng CD (Toân Thaát Tuøng, tp.HCM chaúng haïn). Treân CD coù trình caøi ñaët Apache, PHP, MySQL thoâng duïng laø FOX. Ngoaøi ra coøn coù caùc Website PHP maãu. CAÙC LEÄNH ÔÛ BAØI HOÏC TREÂN TOÁT NHAÁT BAÏN NEÂN GOÕ LAÏI, KHOÂNG NEÂN COPY! tongphuockhai@mail15.com - Kieán thöùc laø kho baùu khoâng phaûi cuûa rieâng ai. Vì vaäy baïn ñöøng ngaàn ngaïi khi chia seû cho moïi ngöôøi. Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 16
LAÄP TRÌNH WEB ĐỘNG VÔÙI PHP / MySQL GUESTBOOK CATALOG FORUM SHOPPING CART PHAÀN 2 Toáng Phöôùc Khaûi (toång hôïp& bieân dòch) Phöông phaùp truy xuaát CSDL MySQL 1- Töø Command Prompt 2- Baèng leänh PHP 3- Duøng phpMyadmin Ñeå hieåu ñöôïc chöông naøy moät caùch roõ raøng, tröôùc tieân baïn caàn phaûi coù moät soá kieán thöùc cô baûn veà Cô Sôû Döõ Lieäu quan heä. Neáu baïn ñaõ hoïc qua moät khoaù caên baûn veà MS Access trong chöông trình ñaøo taïo chöùng chæ B chaúng haïn thì haún nhieân baïn coù theå tieáp tuïc. Coøn neáu nhö baïn chöa bieát gì veà noù thì toâi seõ baøn ñeán noù trong phaàn Phuï Luïc cuûa giaùo trình naøy hoaëc baïn coù theå tìm ngay moät taøi lieäu tham khaûo veà CSDL, deã nhaát laø taøi lieäu vaø MS Access ... ... Toâi chaéc raèng baây giôø baïn ñaõ coù kieán thöùc veà CSDL vaø hieåu bieát Table laø gì roài! Coù haøng khoái coâng vieäc baïn seõ phaûi laøm vieäc ñoái vôùi caùc Table vaø baïn seõ ñöôïc höôùng daãn caën keõ trong quyeån saùch naøy. Baïn seõ phaûi vöôït Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 17
qua moät soá kieán thöùc veà noù ñeå môùi coù theå thaønh thaïo trong thao taùc vôùi Table. Nhö baïn bieát ñaáy: Con ñöôøng ñi ñeán thaønh coâng khoâng coù traûi thaûm saün ñaâu! Neáu baïn ñaõ töøng laøm vieäc vôùi MS SQL Server hay Access chuùng ñeàu coù hoã trôï vieäc taïo CSDL raát laø deã daøng vôùi giao dieän tröïc quan. Ñoái vôùi MySQL baïn cuõng coù theå söû duïng coâng cuï tröïc quan ñoù laø phpMyadmin. Tuy nhieân, baïn phaûi hoïc caùch thao taùc vôùi CSDL baèng doøng leänh, toâi chaéc raèng ñieàu naøy seõ raát coù ích cho baïn. Muoán chöông trình cuûa baïn trong luùc chaïy thao taùc töï ñoäng vôùi CSDL thì baïn caàn haøng taù leänh PHP/SQL ñeå thöïc hieän caùc yeâu caàu cuûa chöông trình. Tröôùc khi chuùng ta taïo caùc table trong CSDL cuûa MySQL, coù moät vaøi thöù baïn caàn phaûi hieåu roõ. Nhöõng khaùi nieäm cô baûn maø toâi saép giôùi thieäu sau ñaây raát quan troïng. Baïn haõy chaéc raèng mình ñaõ naém kyõ veà chuùng tröôùc khi thöïc hieän vieäc thieát keá döõ lieäu. Null Vieäc ñaàu tieân baïn phaûi laøm trong vieäc thieát keá moät table laø quyeát ñònh xem moät field coù cho pheùp giaù trò NULL hay khoâng. Trong CSDL quan heä, giaù trò NULL cuûa moät field ñoàng nghóa vôùi noù coù theå chaáp nhaän khoâng coù döõ lieäu trong ñoù. Neân nhôù raèng giaù trò NULL khaùc vôùi giaù trò cuûa moät chuoãi khoâng coù kyù töï trong ñoù hoaëc soá coù giaù trò 0. Ñoâi khi trong chöông trình, baïn seõ thöïc hieän moät soá ñoäng taùc so saùnh xem moät chuoãi naøo ñoù coù chöùa giaù trò hay khoâng, noù coù theå laø moät caâu leänh IF. Xeùt moät ví duï PHP nhö sau: $var //this is a variable used in the test if ($var == “”) { echo “Var is an empty string”; } else { echo $var; } Neáu baïn thöïc hieän vieäc so saùnh xem giaù trò soá coù phaûi 0 hay khoâng thì cuõng thöïc hieän töông töï. Ñoäng taùc so saùnh treân seõ khoâng laøm vieäc ñöôïc ñoái vôùi giaù trò NULL. Baïn neân hieåu raèng NULL laø khoâng chöùa baát kyø giaù trò gì trong ñoù, cho neân vieäc so saùnh trò khoâng mang yù nghóa gì caû. Trong chöông 3 baïn seõ thaáy raèng ñoái vôùi giaù trò NULL ñoøi hoûi laäp trình vieân phaûi raát caân nhaéc khi vieát leänh lieân keát table. Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 18
Trong leänh SELECT cuûa SQL, coù moät soá caùch ñeå baïn coù theå kieåm tra neáu nhö moät field chöùa giaù trò NULL. Tröôùc heát baïn haõy söû duïng haøm Isnull(). Giaû söû tìm moät record trong table maø giaù trò midle_name laø NULL, baïn coù theå söû duïng query sau: select * from names where isnull(middle_name); Hoaëc laáy caùc record maø middle_name khaùc NULL: select * from names where !isnull(middle_name); Baïn cuõng coù theå söû duïng is null vaø is not null: select * from users were addr2 is null; select * from users where addr2 is not null; Ñeå roõ hôn, baïn haõy xem chuyeän gì xaûy ra khi toâi coá gaéng lieân keát hai table sau: Khach_hang ten ho_lot ba_xa Trung Le Anh 1321 Khai Tong Phuoc Null Hon_nhan ba_xa ten ho_lot 1321 Diem Nguyen Thuy Neáu baïn muoán tìm teân caùc khaùch haøng vaø teân nhöõng baø xaõ cuûa hoï, baïn seõ phaûi lieân keát 2 table naøy thoâng qua field ba_xa. (Xin baïn chôù lo laéng khi chöa hieåu veà cuù phaùp, baïn seõ hoïc ngay ôû phaàn tieáp theo thoâi). SELECT * FROM khach_hang, hon_nhan WHERE khach_hang.ba_xa = hon_nhan.ba_xa Vieäc thöïc hieän naøy chæ ñuùng ñoái vôùi Trung, nhöng seõ coù vaán ñeà ñoái vôùi Khai bôûi vì anh ta haõy coøn ñoäc thaân vaø ba_xa cuûa anh ta laø NULL. Trong chöông 3 baïn seõ khaûo saùt kyõ hôn veà vaán ñeà naøy. Index Ngöôøi ta noùi raèng öu ñieåm vöôït troäi cuûa Heä quaûn trò CSDL quan heä laø noù thöïc hieän caùc vieäc tìm kieám hay saép xeáp nhöõng khoái löôïng döõ lieäu khoång loà moät caùch raát nhanh choùng. Sôû dó noù thöïc hieän ñöôïc vieäc naøy laø do noù coù chöùa moät cô caáu löu tröõ döõ lieäu goïi laø INDEX. INDEX cho pheùp database server taïo ñöôïc moät field ñaëc tröng tìm kieám vôùi toác ñoä khoù ngôø. Caùc INDEX ñaëc bieät hoã trôï moät hoaëc moät nhoùm caùc record trong moät table chöùa soá löôïng lôùn caùc record. Chuùng cuõng hoã trôï toác ñoä cho caùc haøm lieân keát hoaëc taùch nhoùm döõ lieäu nhö min(), max(), baïn seõ tìm hieåu ôû Chöông 3. Vôùi caùc tính naêng vöôït troäi naøy, taïi sao ngöôøi ta laïi khoâng taïo index trong taát caû caùc field cuûa moät table? Coù moät soá ñieàu trôû ngaïi nhö sau: Thöù nhaát, index coù seõ laøm chaäm moät soá tieán trình trong CSDL. Moãi laàn baûo trì caùc index Database Server phaûi maát khaù nhieàu thôøi gian. Coù moät vaøi tröôøng hôïp chính caùc index laøm cho chuùng chaäm haún. Neáu Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 19
nhö treân table cuûa baïn taát caû caùc record ñeàu gioáng y nhö nhau thì khoâng coù lyù do gì ñeå baïn taïo index. Caùc index dö thöøa chæ laøm cho toán theâm khoâng gian ñóa cuûa baïn maø thoâi. Ñoái vôùi moät table coù gaén khoaù chính (primary key) thì thoâng thöôøng field coù khoaù naøy ñöôïc duøng vaøo vieäc tìm kieám cho neân index seõ ñöôïc gaùn töï ñoäng treân field naøy. Baïn seõ gaëp laïi raát nhieàu coâng vieäc taïo index ôû caùc phaàn tieáp theo sau. Leänh CREATE Database Tröôùc khi taïo ñöôïc moät Table thì ñieàu taát yeáu laø baïn phaûi taïo ñöôïc moät Database caùi ñaõ. Vieäc naøy deã daøng vaø nhanh choùng thoâi. Leänh CREATE ñöôïc söû duïng nhö sau: mysql> create database database_name; Neáu nhö baïn thaéc maéc raèng sau khi taïo database noù seõ naèm ôû trong thö muïc naøo treân oå ñóa cuûa baïn thì baïn haõy tìm trong ..\mysql\data xem coù khoâng. Khi ñaët teân cho database, hay ñaët teân cho field vaø index gì ñaáy traùnh tröôøng traùnh tröôøng hôïp ñaët nhöõng caùi teân khoù nhôù hoaëc deã bò laãn loän. Ñoái vôùi moät soá heä thoáng Unix chaúng haïn coù söï phaân bieät chöõ HOA/thöôøng thì CSDL chaïy treân noù cuõng aûnh höôûng theo. Baïn haõy choïn moät quy öôùc cho rieâng mình trong vieäc ñaët teân ñeå khoûi nhaàm laãn veà sau. Chaúng haïn teân cuûa table vaø field ñeàu ñaët chöõ thöôøng chaúng haïn. Neân nhôù laø khoâng ñöôïc söû duïng khoaûng traéng. Baây giôø baïn tìm hieåu caû hai caùch taïo database: Caùch thöù nhaát taïo thuû coâng töø daáu nhaéc doøng leänh DOS, caùch thöù hai söû duïng caùc leänh trong PHP. Caùch thöù nhaát toâi ñaõ coù trình baøy ôû chöông giôùi thieäu vaø baïn ñaõ taïo moät database teân laø guestbook. Cuù phaùp taïo nhö sau: mysql> create database guestbook; Caùch thöù hai laø söû duïng leänh trong PHP, baïn coù theå duøng haøm mysql_create_db() hoaëc mysql_query(). Nhöng neân nhôù tröôùc khi taïo baïn phaûi thöïc hieän ñöôïc keát noái vôùi database server. $conn = mysql_connect(“localhost”,”username”, “password”) or die (“Could not connect to localhost”); mysql_create_db(“my_database”) or die (“Could not create database”); $string = “create database my_other_db”; mysql_query($string) or die(mysql_error()); Leänh USE Database Sau khi ñaõ taïo ñöôïc moät database môùi trong database server baïn seõ baét ñaàu choïn noù ñeå söû duïng cho coâng vieäc cuûa mình. Caùch thöïc hieän nhö sau: 1. Command Prompt: mysql> use database_name; 2. Trong PHP: $conn = mysql_connect(“localhost”,”username”, “password”) Lap trinh Web dong voi PHP / MySQL Page 20