Laser PDL 595NM trong điều trị bớt rượu vang: Nghiên cứu hồi cứu 32 trường hợp tại Bệnh viện Da liễu thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: ViAmman2711 ViAmman2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bớt rượu vang là tình trạng dị dạng mao mạch bẩm sinh ở da. Laser PDL với bước sóng 595nm là một trong những loại laser điều trị bớt rượu vang đạt hiệu quả cao. Bài viết trình bày đánh giá hiệu quả và các yếu tố liên quan của các trường hợp bị bớt rượu vang được điều trị bằng laser xung dài với bước sóng 595nm ở người Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Laser PDL 595NM trong điều trị bớt rượu vang: Nghiên cứu hồi cứu 32 trường hợp tại Bệnh viện Da liễu thành phố Hồ Chí Minh

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC LASER PDL 595NM TRONG ÑIEÀU TRÒ BÔÙT RÖÔÏU VANG: NGHIEÂN CÖÙU HOÀI CÖÙU 32 TRÖÔØNG HÔÏP TAÏI BEÄNH VIEÄN DA LIEÃU THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Lê Thảo Hiền*, Ngô Quốc Hưng*, Nguyễn Trọng Hào* TÓM TẮT Bớt rượu vang là tình trạng dị dạng mao mạch bẩm sinh ở da. Laser PDL với bước sóng 595nm là một trong những loại laser điều trị bớt rượu vang đạt hiệu quả cao. Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả và các yếu tố liên quan của các trường hợp bị bớt rượu vang được điều trị bằng laser xung dài với bước sóng 595nm ở người Việt Nam. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu hồi cứu 32 bệnh nhân bớt rượu vang được điều trị bằng laser PDL 595nm tại Bệnh viện Da liễu Thành phố Hồ Chí Minh từ tháng 9/2018 đến tháng 3/2019. Kết quả: Tỷ lệ đáp ứng với điều trị là 75% (24/32), trong đó tỷ lệ điều trị sạch thương tổn là 6,25% (2/32). Bệnh nhân ở độ tuổi 10 - 20 có tỷ lệ đáp ứng cao nhất (80%) và tỷ lệ đáp ứng hoàn toàn là 20%. Bệnh nhân có bớt rượu vang dạng tăng sản có tỷ lệ đáp ứng thấp hơn so với bệnh nhân có bớt rượu vang dạng dát (33,3% so với 79,3%). Số lần điều trị càng nhiều thì tỷ lệ đáp ứng càng cao. Kết luận: Sử dụng laser PDL 595nm điều trị bớt rượu vang đạt tỷ lệ đáp ứng cao, mặc dù tỷ lệ sạch thương tổn còn thấp. Hiệu quả điều trị phụ thuộc vào độ tuổi, dạng thương tổn và số lần điều trị của bệnh nhân. Từ khóa: laser PDL 595 nm, bớt rượu vang, đáp ứng hoàn toàn. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ thành màu đỏ đậm hơn hoặc màu tím và da vùng bớt sẽ dày hơn. [1] Bớt rượu vang (port wine stains) thường xuất Điều trị bớt rượu vang bằng laser PDL (Pulsed hiện khi sinh, dưới dạng màu đỏ nhạt đỏ đậm Dye Laser) với bước sóng 595nm có thể giúp làm hoặc màu tím trên bất kỳ vị trí nào của cơ thể nhạt màu của bớt và có thể ngăn chặn sự phát nhưng phổ biến nhất là ở trán, mũi, má. Bớt rượu triển của bớt theo thời gian. Laser này hoạt động vang thường phát triển tỷ lệ thuận với lứa tuổi. bằng cách nhắm vào mục tiêu là hemoglobin Không giống như u máu, bớt rượu vang thường của các tế bào hồng cầu. Khi chiếu lên da, năng ở dạng dát, không phát triển nhanh và không tự lượng từ tia laser được các tế bào hồng cầu hấp biến mất. Theo thời gian, bớt rượu vang chuyển thụ, khiến chúng bị nóng, làm phá hủy hồng cầu Phản biện khoa học: GS.TS. Trần Hậu Khang và các mạch máu bị giãn bất thường xung quanh. * Bệnh viện Da liễu Thành phố Hồ Chí Minh Số 28 (Tháng 05/2019) A H 13
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Một số nghiên cứu trên thế giới đánh giá về 2 lần điều trị là 4 tuần. Hình ảnh của bệnh nhân hiệu quả của laser PDL 595nm trong điều trị bớt đã có sẵn để so sánh đáp ứng trước và sau điều trị. rượu vang. Năm 2014, Wenhao Shi đã thực hiện Bệnh nhân chấp nhận tham gia nghiên cứu. nghiên cứu hồi cứu 848 trường hợp điều trị bớt Trong nghiên cứu này chúng tôi thu thập rượu vang bằng laser PDL 595nm tại tỉnh Sơn thông tin của 41 bệnh nhân bớt rượu vang được Đông, Trung Quốc với tỷ lệ đáp ứng là 69,9%, điều trị tại khoa Thẩm mỹ da, Bệnh viện Da liễu trong đó tỷ lệ sạch thương tổn là 6,3%. Thương Thành phố Hồ Chí Minh từ tháng 9/2018 đến tổn càng nhỏ thì tỷ lệ đáp ứng càng cao [2]. Năm tháng 3/2019. Cuối cùng, 32 hồ sơ đủ điều kiện 2016, Khandpur nghiên cứu 98 bệnh nhân bị bớt tham gia nghiên cứu này. rượu vang ở mặt tại Ấn Độ được điều trị bằng 2.3. Thiết kế nghiên cứu laser PDL 595nm. Kết quả cho thấy tỷ lệ đáp ứng của bớt rượu vang dạng dát cao hơn dạng tăng Nghiên cứu hồi cứu. sản (54% so với 40%). Sau 10 lần điều trị 46,6% 2.4. Phương pháp điều trị bớt dạng dát có màu sắc nhạt trên 75% so với Tất cả bệnh nhân đã được điều trị bằng laser trước điều trị. [3] PDL (Vbeam Perfecta, Candela, Hoa Kỳ) với bước Tại Việt Nam, bớt rượu vang là một trong sóng 595nm, độ rộng xung 0,45-1,5ms, mật độ những thương tổn dị dạng mạch máu thường năng lượng là 7-9 J/cm2, chế độ làm mát động gặp nhưng chưa được nghiên cứu nhiều. Do đó (thời gian xịt lạnh 30ms, thời gian nghỉ là 20ms). chúng tôi thực hiện đề tài này với mục đích đánh Các thông số đã được điều chỉnh dựa vào độ tuổi, giá hiệu quả và các yếu tố liên quan đến bớt rượu vị trí thương tổn, loại da theo Fitzpatrick và đáp vang được điều trị bằng laser PDL có bước sóng ứng lâm sàng sau nhát chiếu thử. Tùy vào vị trí 595 nm. thương tổn và khả năng chịu đựng của bệnh nhân, kem EMLA chứa lidocain 5% đã được bôi 2. ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU lên vùng thương tổn trước khi điều trị. Sau đó các bệnh nhân đã được điều trị bằng laser. Sau khi 2.1. Đối tượng nghiên cứu điều trị, bệnh nhân được chườm lạnh lên vùng Các hồ sơ bệnh án của bệnh nhân bị bớt rượu thương tổn. Tất cả bệnh nhân được hướng dẫn về vang được điều trị tại khoa Thẩm mỹ da, Bệnh cách chống nắng. viện Da liễu Thành phố Hồ Chí Minh từ tháng Đáp ứng lâm sàng tức thì sau chiếu laser 9/2018 đến tháng 3/2019. được xác định bao gồm: ban xuất huyết nhẹ đến 2.2 Tiêu chuẩn chọn mẫu trung bình. Hồ sơ bệnh án mô tả đầy đủ các điều kiện 2.5. Phương pháp đánh giá bệnh nhân bớt rượu vang không có tiền sử điều Thu thập thông tin từ các hồ sơ bệnh án bao trị laser PDL 595nm trước đây. Phân loại da theo gồm: hiệu quả đáp ứng điều trị (được thực hiện Fiztpatrick là III và IV. Bệnh nhân được điều trị ít bởi một bác sĩ da liễu độc lập, không tham gia nhất 3 lần với laser PDL 595nm. Khoảng cách giữa điều trị các bệnh nhân trước đó) bao gồm sự thay 14 A H Số 28 (Tháng 05/2019)
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC đổi của màu sắc, kích thước và sự thoái triển nếu thương tổn có dạng tăng sản bằng cách so sánh các hình ảnh của bệnh nhân trước và sau khi điều trị. Đánh giá dựa vào thang đánh giá quốc tế bao gồm: đáp ứng kém (phục hồi da: 0 - 25%), đáp ứng vừa (phục hồi da: 26 - 50%), đáp ứng rõ (phục hồi da: 51-75%) và đáp ứng hoàn toàn (phục hồi da: 76 - 100%) (4). Mức độ cải thiện được tính bằng tỷ lệ đáp ứng (TLĐƯ). Các phản ứng bất lợi của các bệnh nhân đã được ghi nhận, bao gồm đau, tăng sắc tố sau viêm. Tất cả các kết quả đánh giá của bệnh nhân đã được ghi nhận cụ thể, rõ ràng vào hồ sơ bệnh án. Hình 1: Bệnh nhân nữ 50 tuổi có bớt rượu vang dạng tăng sản 2.6. Xử lý số liệu Số lần điều trị trong số 32 bệnh nhân là 3 - 6 Số liệu được nhập, mã hóa và xử lý bằng phần lần. Số lần điều trị trung bình là 3,7 ± 0,4 (bảng 1). mềm thống kê SPSS 16.0. Giá trị của p < 0,05 thì được xem là có ý nghĩa thống kê. Bảng 1: Đặc điểm bệnh nhân Đặc điểm N = 32 % 3. KẾT QUẢ Giới Nam 15 46,9 3.1. Một số đặc điểm bệnh nhân được điều trị Nữ 17 53,1 Trong số tất cả 41 hồ sơ bệnh án của bệnh Tuổi trung bình 25 ± 6,1 tuổi nhân có bớt rượu vang được điều trị bằng laser Thương tổn dạng tăng sản PDL 595nm tại bệnh viện, có 2 bệnh nhân không Có 3 9,4 tham gia vào nghiên cứu này vì họ có ít hơn ba Không 29 90,6 lần điều trị, 5 bệnh nhân có tiền sử điều trị trước Đánh giá hiệu quả điều trị dựa vào tỷ lệ đáp đó, 2 bệnh nhân bị mất theo dõi vì mất thông tin ứng. Trong số 32 bệnh nhân, có 2 bệnh nhân đáp liên lạc. Cuối cùng, tổng cộng 32 hồ sơ bệnh nhân ứng hoàn toàn với điều trị (6,3%). Có 5 bệnh nhân đã được thu nhận vào để phân tích. đáp ứng rõ với tỷ lệ đáp ứng là 15,6%. Đáp ứng Trong số 32 hồ sơ bệnh nhân tham gia, độ vừa gặp ở 17 bệnh nhân (53,1%) và đáp ứng kém tuổi từ 10 đến 50 tuổi (tuổi trung bình = 25 ± 6,1 gặp ở 8 bệnh nhân (25,0%) (bảng 2). tuổi) và nữ giới chiếm 53,1% (17/32). Các loại da Fitzpatrick của họ là III đến IV. Trong số 32 bệnh nhân, có 3 bệnh nhân có dạng thương tổn tăng sản, bao gồm các tổn thương dạng nốt và dày (hình 1). Số 28 (Tháng 05/2019) A H 15
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Bảng 2: Mức độ đáp ứng với điều trị Mối liên quan giữa hiệu quả điều trị laser PDL laser PDL 595nm 595nm với tuổi của bệnh nhân Đặc điểm Hoàn toàn Rõ Vừa Kém 32 bệnh nhân được chia thành 4 nhóm tuổi Nam 1 2 8 4 và hiệu quả điều trị khác nhau ở mỗi nhóm. Hiệu Nữ 1 3 9 4 quả điều trị trong nhóm tuổi trẻ nhất (10 - 20 TLĐƯ 6,3% 15,6% 53,1% 25,0% tuổi) cao hơn các nhóm tuổi khác (p < 0,05) với Trong thời gian theo dõi, 3 bệnh nhân bị tăng tỷ lệ đáp ứng là 80% và tỷ lệ đáp ứng hoàn toàn sắc tố sau viêm nhưng tất cả hồi phục hoàn toàn là 20%. Hiệu quả điều trị trong nhóm tuổi 40 - 50 trong vòng 2 tháng. tuổi (3 ca) kém hơn các nhóm tuổi khác với tỷ lệ đáp ứng hoàn toàn là 0% (bảng 3). Bảng 3: Hiệu quả điều trị theo nhóm tuổi Tuổi N = 32 Hoàn toàn Rõ Vừa Kém 10 - 20 5 1 (20%) 1 (20%) 2 (40%) 1 (20%) 20 - 30 18 1 (5,6%) 4 (22,2%) 10 (55,6%) 3 (16,6%) 30 - 40 6 0 (0%) 0 (0%) 3 (50%) 3 (50%) 40 - 50 3 0 (0%) 0 (%) 2 (66,7%) 1 (33,3%) 3.3. Mối liên quan giữa hiệu quả điều trị laser thành hai nhóm, nhóm 1 là 3 - 4 lần và nhóm 2 là 5 PDL 595nm với số lần điều trị - 6 lần. Trong hai nhóm, hiệu quả điều trị ở nhóm 2 cao hơn (16/20), với tỷ lệ đáp ứng là 80% và tỷ lệ Số lần điều trị lớn nhất trong số 32 bệnh đáp ứng hoàn toàn là 10%. So với nhóm 2 thì hiệu nhân bớt rượu vang là 6 và ít nhất là 3 lần. Chúng quả điều trị của nhóm 1 thấp hơn (8/12) và tỷ lệ tôi chia số lần điều trị của những bệnh nhân này đáp ứng hoàn toàn là 0% (bảng 4). Bảng 4: Hiệu quả điều trị theo số lần điều trị Số lần điều trị N = 32 Hoàn toàn Rõ Vừa Kém 3-4 12 0 2 6 4 5-6 20 2 3 11 4 3.4. Mối liên quan giữa hiệu quả điều trị với dạng thương tổn Có 3 bệnh nhân có thương tổn dạng tăng sản trong số 32 bệnh nhân. Tổn thương tăng sản bao gồm các tổn thương nốt và dày. Dạng tăng sản có tỷ lệ đáp ứng điều trị là 33,3% (1/3) và tỷ lệ chữa khỏi là 0% (0/3). So với dạng tăng sản, tỷ lệ đáp ứng điều trị của thương tổn dạng dát là 79,3% (23/29) và tỷ lệ chữa khỏi là 6,9% (bảng 5) (hình 2). Bảng 5: Hiệu quả điều trị theo dạng thương tổn Dạng thương tổn N = 32 Hoàn toàn Rõ Vừa Kém Dát 29 2 5 16 6 Tăng sản 3 0 0 1 2 16 A H Số 28 (Tháng 05/2019)
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Hình 2: Bớt rượu vang dạng phẳng đáp ứng mức độ rõ sau 4 lần điều trị laser PDL 595nm 4. BÀN LUẬN Tuy nhiên tỷ lệ sạch thương tổn hoàn toàn còn chưa cao. Chúng tôi đã thực hiện một nghiên cứu hồi Trong nghiên cứu của chúng tôi, hiệu quả cứu trên 32 trường hợp để nghiên cứu hiệu quả điều trị của laser PDL 595nm có liên quan đến của laser PDL 595nm và các yếu tố liên quan trong nhiều yếu tố, bao gồm: tuổi điều trị, số lần điều điều trị ở bệnh nhân với loại da III-IV. Hiệu quả đáp trị và dạng thương tổn của bớt rượu vang. Một ứng điều trị cao với laser PDL 595nm (tỷ lệ đáp trong những yếu tố quan trọng là độ tuổi của ứng = 75% [24/32]) nhưng đáp ứng hoàn toàn với bệnh nhân khi điều trị. Kết quả cho thấy những laser còn thấp (tỷ lệ đáp ứng là 6,25% [2/32]). bệnh nhân trẻ tuổi có hiệu quả đáp ứng điều trị Kết quả nghiên cứu của chúng tôi tương đồng tốt hơn. Điều này có thể liên quan đến da của với nghiên cứu hồi cứu tại Trung Quốc vào năm những bệnh nhân trẻ tuổi có đặc điểm là lớp bì 2014 của Wenhao shi và cộng sự [2]. Trong nghiên mỏng hơn do ít collagen, ít melanin ở thượng bì, cứu này, có 69,9% bệnh nhân đáp ứng điều trị với nhờ đó giúp giảm sự tán xạ của tia laser ra khỏi laser (592/848) và tỷ lệ đáp ứng hoàn toàn là thấp da. Hơn nữa, bớt rượu vang không được điều trị (tỷ lệ đáp ứng là 6,3% [53/848]). Trong một nghiên sớm thì có khuynh hướng phát triển nhiều hơn, cứu khác, Ho và cộng sự năm 2002 [5] cho kết quả dễ tăng sản [6]. Do đó, hiệu quả điều trị bớt mạch hơn 60% bệnh nhân có tỷ lệ đáp ứng trên 25%. máu phụ thuộc vào lứa tuổi. Kết quả nghiên cứu Phần lớn bệnh nhân có tỷ lệ đáp ứng từ 25 - 50% của chúng tôi tương đồng với kết quả nghiên cứu và 23% bệnh nhân có tỷ lệ đáp ứng từ 50 - 75%. của Wenhao shi và cộng sự với hiệu quả đáp ứng Không có bệnh nhân nào đáp ứng hoàn toàn với cao ở nhóm tuổi nhỏ dưới 20 tuổi và đáp ứng kém laser PDL 595nm. ở nhóm tuổi trên 40, tỷ lệ đáp ứng hoàn toàn ở Điều này cho thấy rằng laser PDL 595nm có nhóm tuổi trên 40 là 0%. [2] hiệu quả điều trị nhất định với bớt rượu vang. Số 28 (Tháng 05/2019) A H 17
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Một yếu tố khác ảnh hưởng đến hiệu quả TÀI LIỆU THAM KHẢO đáp ứng điều trị là số lần điều trị. Với những bệnh 1. Lawrence Eichenfield. What is a port-wine nhân có số lần điều trị lớn hơn có đáp ứng tốt stain. Pediatric Dermatology. 2016:33(4). hơn. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi tương đồng với kết quả nghiên cứu của Wenhao shi và 2. Wenhao shi, et.al. Treatment of port wine cộng sự. Điều trị từ 5 lần trở lên cho hiệu quả đáp stains with pulsed dye laser: a retrospective study ứng điều trị cao với tỷ lệ đáp ứng là 72,3% và tỷ of 848 cases in Shandong Province, People’s lệ sạch thương tổn hoàn toàn là 7,6%. Đồng thời Republic of China. Drug Design, Development and nghiên cứu trước đó của Nguyen và cộng sự cũng Therapy. 2014:8 2531 - 2538. cho thấy kết quả tương đồng [7]. 3. Khandpur, et.al. Assessment of Efficacy of Phần lớn bớt rượu vang ở dạng dát. Tuy the 595-nm Pulsed Dye Laser in the Treatment nhiên, bớt rượu vang có thể tiến triển và tạo of Facial Port-Wine Stains in Indian Patients. thành dạng thương tổn tăng sản với biểu hiện Dermatol Surg. 2016 Jun;42(6):717-26. dạng nốt và thương tổn dày hơn. Điều này gây 4. Currie CL, Monk BE. Can the response of giảm đáp ứng điều trị bằng laser PDL 595nm. Kết port-wine stains to laser treatment be reliably quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy có 3 bệnh assessed using subjective methods? Br J Dermatol. nhân bớt rượu vang dạng tăng sản với tỷ lệ đáp 2000;143(2):360–364. ứng thấp (33,3%), không có bệnh nhân nào đáp 5. Ho WS, Chan HH, Ying SY, Chan PC. Laser ứng điều trị hoàn toàn. Kết quả này cũng tương treatment of congenital facial port wine stains: đồng với nghiên cứu của Khandpur và cộng sự ở long-term efficacy and complication in Chinese Ấn Độ năm 2016 [3]. Nguyên nhân có thể là do độ patients. Lasers Surg Med. 2002;30(1):44-47 sâu thâm nhập của laser bị hạn chế [8]. 6. Ortiz AE, Nelson JS. Port wine stain laser 5. KẾT LUẬN treatments and novel approaches. Facial Plast Surg. 2012;28(6):611 - 620. Sử dụng laser PDL 595nm điều trị bớt rượu 7. Nguyen CM, Yohn JJ, Huff C, Weston WL, vang cho kết quả tương đối hiệu quả. Tỷ lệ đáp Morelli JG. Facial port wine stains in childhood: ứng điều trị có liên quan đến độ tuổi điều trị, số prediction of the rate of improvement as a lần điều trị và dạng thương tổn. Điều trị càng sớm function of the age of the patient, size and thì hiệu quả càng cao. Số lần điều trị càng nhiều location of the port wine stain and the number of thì đáp ứng điều trị càng cao. Bớt rượu vang dạng treatments with the pulsed dye (585 nm) laser. Br dát đáp ứng điều trị tốt hơn so với dạng tăng sản. J Dermatol. 1998;138(5):821 - 825. 8. Van Drooge AM, Bosveld B, van der Veen JP, de Rie MA, Wolkerstorfer A. Long-pulsed 1,064 nm Nd:YAG laser improves hypertrophic port wine stains. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2013;27(11):1381 - 1386. 18 A H Số 28 (Tháng 05/2019)
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SUMMARY TREATMENT OF PORT WINE STAINS WITH 595NM PULSED DYE LASER: A RETROSPECTIVE STUDY OF 32 CASES IN HCMC HOSPITAL OF DERMATO-VENEREOLOGY, VIETNAM Objective: To evaluate the efficacy of 595nm Pulsed Dye Laser (PDL) and related factors for the treatment of Port-Wine Stains (PWSs). Methods: Retrospective study with total of 32 cases that were treated with PDL were enrolled and analyzed in HCMC Hospital of Dermato-Venereology from September in 2018 to March in 2019. An independent dermatologist evaluated these lesions according to the before and after photographs. Results: The response rate of all the 32 PWS patients was 75% (24/32), in which the cure rate was 6,25% [2/32]). The patients aged 10 - 20 year had the highest response rate (80%) and the highest lesion clearance (20%). The reactions of the patients with hyperplastic lesions were worse than those with red patches (response rate = 33,3 vs 79,3%). As well, increasing treatment numbers could give higher clearance rates. Conclusion: The PDL 595 nm had a relatively high response rate in Vietnamese patients with PWS. The response of PDL was not only related to the age, but also to the type of lesion and the number of treatment. Keywords: Port-Wine Stains, PDL. Số 28 (Tháng 05/2019) A H 19