ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
LÊ THỊ CẨM TÚ
NGHIÊN CỨU KHAI THÁC, XÂY DỰNG
VÀ SỬ DỤNG KÊNH HÌNH TRONG DẠY HỌC
MỘT SỐ KIẾN THỨC VẬT LÝ 11
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC
Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp dạy học môn Vật lý
Mã số: 62 14 01 11
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Lê Văn Giáo
2. PGS.TS. Lê Phƣớc Lƣợng
Huế, 2017
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nghiên cứu nêu trong luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất
kỳ một công trình khoa học nào.
Tác giả
LÊ THỊ CẨM TÚ
Lời Cảm Ơn
Với tất cả sự kính trọng của mình, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân
thành và sâu sắc nhất đến quý thầy PGS.TS. Lê Văn Giáo, PGS. TS. Lê
Phước Lượng - hai nhà khoa học đã hướng dẫn chu đáo, chỉ bảo tận tình
và động viên cho tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện
luận án.
Tác giả xin trân trọng cám ơn Ban Giám đốc Đại học Huế, Ban Đào tạo
– Đại học Huế; Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo Sau Đại học, Ban chủ nhiệm
khoa Vật lý, Ban chủ nhiệm khoa Sư phạm kỹ thuật, Bộ môn Phương pháp dạy
học khoa Vật lý, Bộ môn Phương pháp dạy học khoa Sư phạm kỹ thuật trực
thuộc Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế đã tạo mọi điều kiện thuận lợi
để tác giả học tập và hoàn thành luận án.
Tác giả xin chân thành cám ơn Ban Giám Hiệu và Tổ chuyên môn
các trường: THPT Quốc Học, THPT Hương Trà, THPT Phan Đăng Lưu
(Tỉnh Thừa Thiên Huế), THPT Phan Bội Châu (Tỉnh Quảng Bình) vì sự
nhiệt tình giúp đỡ của Quý thầy cô giáo đối với tác giả trong quá trình
thực hiện luận án.
Tác giả xin chân thành cám ơn những ý kiến đóng góp chân tình,
quý báu của các nhà khoa học, của quý thầy cô, sự giúp đỡ, động viên
của các đồng nghiệp, bạn bè trong suốt quá trình học tập nghiên cứu.
Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đối với cha mẹ và những người
thân trong gia đình đã luôn giúp đỡ, hỗ trợ, động viên cho tác giả vượt
qua mọi khó khăn để học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án
Tác giả luận án
Lê Thị Cẩm Tú
i
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ........................................................................................ 1
2. MỤC TIÊU ĐỀ TÀI ............................................................................................. 4
3. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ................................................................................ 4
4. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU .............................................................................. 4
5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................................................... 4
6. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ................................................................................ 4
7. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................................ 5
8. NHƢ NG ĐÓNG GÓP MƠ I CỦA LUÂ N ÁN ...................................................... 6
9. CẤU TRÚC LUẬN ÁN ........................................................................................ 6
NỘI DUNG ................................................................................................................ 7
CHƢƠNG TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................................... 7
1.1. Các nghiên cứu về kênh hình trong dạy học nói chung ................................ 7
c nghiên cứu về ênh hình trong ạy học vật lý ..................................... 20
1.3. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu ........................................................ 22
CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC KHAI THÁC,
XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG KÊNH HÌNH TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ Ở
TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .............................................................. 24
2.1. Lý thuyết xử lý thông tin, hoạt động nhận thức và phát triển tính tích cực
nhận thức thông qua việc sử dụng kênh hình trong dạy học .............................. 24
2.1.1. Lý thuyết xử lý thông tin ...................................................................... 24
2.1.2. Hoạt động nhận thức của học sinh ........................................................ 26
2.1.3. Phát triển tính tích cực nhận thức của học sinh thông qua việc sử dụng
kênh hình ......................................................................................................... 29
2.2. Kênh hình trong dạy học ............................................................................. 30
2.2.1. Khái niệm kênh hình ............................................................................. 30
2.2.2. Vai trò của kênh hình trong dạy học vật lý ở trƣờng THPT ................. 32
2.2.3. Các hình thức thể hiện của kênh hình ................................................... 34
2.2.4. Các yêu cầu đối với GV liên quan đến kênh hình trong dạy học ......... 37
ii
2.3. Khai thác, xây dựng kênh hình dùng trong dạy học vật lý ở trƣờng trung
học phổ thông .................................................................................................... 41
2.3.1. Các mức độ khai thác, xây dựng kênh hình .......................................... 41
2.3.2. Nguyên tắc khai thác, xây dựng kênh hình ........................................... 45
2.3.3. Quy trình khai thác, xây dựng kênh hình dùng trong dạy học vật lý .... 48
2.3.4. Xây dựng ho tƣ liệu kênh hình dùng trong dạy học vật lý ở trƣờng
trung học phổ thông ........................................................................................ 53
2.4. Sử dụng kênh hình trong dạy học vật lý ở trƣờng trung học phổ thông ........ 55
2.4.1. Sự cần thiết của việc sử dụng kênh hình trong tổ chức dạy học vật lý ở
trƣờng phổ thông ............................................................................................. 55
2.4.2. Nguyên tắc sử dụng kênh hình trong dạy học vật lý ở trƣờng trung học
phổ thông ......................................................................................................... 58
2.4.3. Các mức độ sử dụng kênh hình trong dạy học vật lý ở trƣờng trung học
phổ thông ......................................................................................................... 60
2.4.4. Quy trình làm việc với kênh hình ......................................................... 64
2.4.5. Vận dụng quy trình làm việc kênh hình trong dạy học các loại kiến thức
vật lý ................................................................................................................ 69
2.5. Quy trình thiết kế tiến trình dạy học với việc sử dụng kênh hình ............... 73
2.6. Thực trạng việc khai thác, xây dựng và sử dụng kênh hình trong dạy học
vật lý ở trƣờng phổ thông ................................................................................... 75
2.6.1. Mục đích, đối tƣợng, phƣơng ph p và nội ung điều tra thực trạng .... 75
2.6.2. Kết quả điều tra thực trạng .................................................................... 76
6 3 Đ nh gi thực trạng ............................................................................... 83
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................ 84
CHƢƠNG 3. KHAI THÁC, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG KÊNH HÌNH DÙNG
TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG “TỪ TRƢỜNG”-“CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ”
VẬT LÝ LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .................................................. 86
3 Đặc điểm c c chƣơng “Từ trƣờng” và “ ảm ứng điện từ” ......................... 86
3.2. Nội ung c c chƣơng “Từ trƣờng” và “ ảm ứng điện từ” ......................... 88
3 hƣơng “Từ trƣờng .............................................................................. 88
3.2.2. Cấu trúc và nội ung chƣơng “ ảm ứng điện từ” ................................ 96
