Luận văn: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ TẠI CÁC TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG CHÍNH TRỊ CẤP HUYỆN TỈNH THÁI NGUYÊN

Chia sẻ: Orchid_1 Orchid_1 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

393
lượt xem 138
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Công tác giáo dục lý luận chính trị có vai trò hết sức quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Trong giai đoạn hiện nay, nhiệm vụ đó lại càng quan trọng hơn khi đất nƣớc ta đang trên đà phát triển cả về bề rộng lẫn chiều sâu, chúng ta đang tiến hành cuộc cách mạng vĩ đại chƣa có tiền lệ trong lịch sử phát triển của các nƣớc trên thế giới, thuận lợi là cơ bản nhƣng khó khăn, thách thức cũng rất lớn....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ TẠI CÁC TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG CHÍNH TRỊ CẤP HUYỆN TỈNH THÁI NGUYÊN

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM -------***------- ĐỖ THỊ THÌN BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ TẠI CÁC TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG CHÍNH TRỊ CẤP HUYỆN TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Thái Nguyên, năm 2008
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM -------***------- ĐỖ THỊ THÌN BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ TẠI CÁC TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG CHÍNH TRỊ CẤP HUYỆN TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.05 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: GS.TSKH. NGUYỄN VĂN HỘ Thái Nguyên, năm 2008
LỜI CẢM ƠN Bằng tấm lòng thành kính, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới Ban chủ nhiệm khoa, các thày cô giáo khoa Tâm lý giáo dục Trường Đại học Sư phạm thuộc Đại học Thái Nguyên đã quan tâm và tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và rèn luyện tại trường. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban Thường vụ Tỉnh uỷ; Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ; Ban Tuyên giáo và Trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, thành, thị uỷ tỉnh Thái Nguyên; các bạn bè đồng nghiệp và gia đình đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập nâng cao trình độ và nghiên cứu viết luận văn. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới Giáo sư - Tiến sỹ khoa học Nguyễn Văn Hộ đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn. Do điều kiện về thời gian và năng lực bản thân còn hạn chế nên luận văn chắc chắn sẽ còn những khiếm khuyết. Tôi rất mong nhận được sự góp ý chân thành của các thầy cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 10 năm 2008 TÁC GIẢ Đỗ Thị Thìn
2 NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT TTBDCT Trung tâm bồi dƣỡng chính trị LLCT lý luận chính trị Quyết định 100-QĐ/TW Quyết định số 100-QĐ/TW ngày 03/6/1995 của Ban Bí thƣ Trung ƣơng Đảng (khoá VII) CNH - HĐH công nghiệp hoá - hiện đại hoá Nxb Nhà xuất bản Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
3 MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 5 1- Lý do lựa chọn đề tài 5 2- Lịch sử vấn đề nghiên cứu 7 3- Mục đích nghiên cứu 8 4- Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 8 5- Giả thuyết khoa học 8 6- Nhiệm vụ nghiên cứu 8 7- Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 9 8- Phƣơng pháp nghiên cứu 9 9- Những đóng góp mới của đề tài 10 10- Cấu trúc luận văn 10 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC LLCT TẠI TTBDCT CẤP HUYỆN 1.1- Một số khái niệm cơ bản 11 1.2- Ý nghiã của việc quản lý thực hiện chƣơng trình giáo 22 dục LLCT tại các TTBDCT cấp huyện 1.3- Đặc điểm của công tác quản lý thực hiện chƣơng 31 trình giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
4 Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC LLCT TẠI TTBDCT CẤP HUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN HIỆN NAY 2.1- Những nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng, hiệu quả 35 quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại các TTBDCT 2.2- Thực trạng quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục 45 LLCT tại các TTBDCT 2.3- Đánh giá tổng quát 62 Chương 3 MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM ĐỔI MỚI, NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG, HIỆU QUẢ QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC LLCT TẠI TTBDCT CẤP HUYỆN TỈNH THÁI NGUYÊN TRONG THỜI GIAN TỚI 3.1- Những quan điểm cơ bản định hƣớng cho việc đề xuất 68 các biện pháp 3.2- Một số biện pháp cụ thể 75 3.3- Mối quan hệ giữa các biện pháp 89 3.4- Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp 92 96 KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ 100 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 105 PHẦN PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
5 MỞ ĐẦU 1- Lý do lựa chọn đề tài 1.1- Công tác giáo dục lý luận chính trị có vai trò hết sức quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Trong giai đoạn hiện nay, nhiệm vụ đó lại càng quan trọng hơn khi đất nƣớc ta đang trên đà phát triển cả về bề rộ ng lẫn chiều sâu, chúng ta đang tiến hành cuộc cách mạng vĩ đại chƣa có tiền lệ trong lịch sử phát triển của các nƣớc trên thế giới, thuận lợi là cơ bản nhƣng khó khăn, thách thức cũng rất lớn. Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch ngày càng ráo riết chống phá cách mạng nƣớc ta bằng nhiều thủ đoạn, âm mƣu thâm độc; nhiều vấn đề mới nảy sinh cần phải có sự thống nhất trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội. Trong bối cảnh nhƣ vậy, việc quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại các TTBDCT cấp huyện nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị, nâng cao cảnh giác cách mạng, chống “diễn biến hoà bình” cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở, đáp ứng nhu cầu trong thời kỳ mới là nhiệm vụ rất nặng nề, có ý nghĩa chính trị lớn lao. 1.2- Sau khi có Quyết định 100-QĐ/TW ngày 03 tháng 6 năm 1995 của Ban Bí thƣ Trung ƣơng Đảng (khoá VII), TTBDCT cấp huyện của các tỉnh trong cả nƣớc đã lần lƣợt đƣợc ra đời, đi vào hoàn thiện mô hình và hoạt động từng bƣớc có hiệu quả, đóng góp không nhỏ vào nhiệm vụ đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ cho địa phƣơng, cơ sở. Nhiều chƣơng trình bồi dƣỡng, các chỉ thị, nghị quyết, các quan điểm, đƣờng lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc đƣợc tổ chức thực hiện tại các trung tâm đã góp phần giải quyết kịp thời những vƣớng mắc ở cơ sở trong công tác x ây dựng Đảng. Các TTBDCT đã trở thành địa chỉ khá tin cậy trong việc phát huy vai trò là cơ sở đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ của cấp uỷ cơ sở. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
6 Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy trong thời kỳ đất nƣớc đổi mới mạnh mẽ, yêu cầu phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế đã đặt ra nhiều vấn đề trong công tác quản lý, xây dựng, bồi dƣỡng, quy hoạch cán bộ từ Trung ƣơng đến địa phƣơng, trong đó đội ngũ cán bộ cơ sở có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Mô hình hoạt động của TTBDCT cấp huyện sau hơn 10 năm hoạt động đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế, chƣa phát huy tốt vai trò của mình; chất lƣợng hoạt động, sức thu hút của Trung tâm với ngƣời học chƣa cao; có chƣơng trình còn lạc hậu so với thực tiễn, trùng lắp, chƣa phù hợp với đối tƣợng, chƣa theo kịp trình độ nhân thức chung của xã hội; tính liên thông giữa các chƣơng trình và tính pháp lý chƣa đƣợc coi trọng; chất lƣợng đội ngũ giảng viên và giảng viên kiêm chức chƣa đáp ứng yêu cầu; quá trình chuyển hoá về LLCT cho cán bộ, đảng viên vào hoạt động thực tiễn ở cơ sở chƣa đƣợc nhiề u; tính định hƣớng, tính chiến đấu, tính thuyết phục và hiệu quả quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT chƣa cao; cơ sở vật chất còn thiếu thốn, chắp vá,... Những yếu kém này đòi hỏi phải sớm đƣợc khắc phục để các TTBDCT cấp huyện có thể đảm nhiệm tốt nhiệm vụ của mình trong giai đoạn cách mạng mới. 1.3- Trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên hiện có 09 TTBDCT cấp huyện với số lƣợng cán bộ công chức là 41 ngƣời, trong đó cán bộ quản lý là 18 ngƣời ; số cán bộ hợp đồng là 06 ngƣời (theo số liệu báo cáo tính đến 31/12/2007). Nhìn chung đội ngũ cán bộ quản lý tại các TTBDCT trong tỉnh đều đƣợc quan tâm đào tạo, bồi dƣỡng về chuyên môn, nghiệp vụ; có phẩm chất đạo đức tốt, phát huy đƣợc năng lực trong công tác, hoàn thành nhiệm vụ đƣợc giao. Mặc dù vậy, công tác quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại các TTBDCT cấp huyện trong tỉnh vẫn còn nhiều bất cập, thiếu đồng bộ và thống nhất; công tác quy hoạch cán bộ làm lãnh đạo, quản lý các trung tâm chƣa đƣợc rõ nét, chƣa thực sự đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn cách mạng mới. Để làm tốt hơn nữa công tác giáo dục LLCT cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân ở cơ sở đáp ứng nhu cầu của thời kỳ mới, chúng ta cần Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
7 nghiên cứu và đề xuất những biện pháp khả thi để quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại các TTBDCT cấp huyện trong tỉnh. 2- Lịch sử vấn đề nghiên cứu Đổi mới, nâng cao chất lƣợng, hiệu quả quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện là một vấn đề lớn và khó, đƣợc đặt ra trong quá trình hình thành và phát triển của các Trung tâm. Trong quá trình đó, việc nghiên cứu, tổng kết và giải quyết các vấn đề đặt ra của các Trung tâm thƣờng đƣợc thực hiện thông qua báo cáo hàng năm của Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ các địa phƣơng. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, tổng hợp các vƣớng mắc, tồn tại và kiến nghị từ các địa phƣơng, Ban Tuyên giáo Trung ƣơng phối hợp với các ngành có liên quan đề xuất hƣớng giải quyết với Đảng và Nhà nƣớc. Thời gian qua đã có nhiều bài viết đề cập đến vấn đề trên ở những cấp độ và phạm vi khác nhau. Trong cuốn “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tƣ tƣởng cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở”, tiến sĩ Vũ Ngọc Am đã đề cập đến yêu cầu khách quan phải tiếp tục đổi mới công tác giáo dục LLCT ở cơ sở trong giai đoạn hiện nay[1]. Trong cuốn “Công tác tƣ tƣởng - văn hoá ở cấp huyện”, PGS.TS Đào Duy Quát cũng bàn về công tác giáo dục LLCT ở cấp huyện và vai trò, nhiệm vụ của TTBDCT cấp huyện [47]. Đồng chí Nguyễn Khoa Điềm - nguyên uỷ viên Bộ Chính trị, Trƣởng Ban Tƣ tƣởng - Văn hoá Trung ƣơng đã đề cập đến việc nâng cao chất lƣợng và hiệu quả công tác tuyên truyền giáo dục LLCT, tạo sự thống nhất trong Đảng, sự đồng thuận trong nhân dân[29, tr.2-4]. Tác giả Đặng Công Minh có bài viết “Đổi mới quản lý đào tạo ở TTBDCT cấp huyện”[38]. Một số bài viết khác nhƣ: “Quảng Ninh nâng cao chất lƣợng hoạt động của các TTBDCT cấp huyện”[55]; “Vấn đề đặt ra sau 10 năm hoạt động của các TTBDCT cấp huyện ở Quảng Bình”[34]; “Tỉnh Hải Dƣơng xây dựng TTBDCT cấp huyện đáp ứng yêu cầu tình hình mới”[37];... Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
8 Tuy nhiên, các tài liệu, bài viết thƣờng ch ỉ đề cập đến từng lĩnh vực cụ thể hoặc của từng địa phƣơng, hoặc dừng lại ở tầm khái quát. Vấn đề đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại các TTBDCT cấp huyện đến nay chƣa có một công trình khoa học cụ thể nào đề cập một cách có hệ thống, toàn diện. 3- Mục đích nghiên cứu Đề xuất các biện pháp quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện trong tỉnh nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục LLCT cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân ở cơ sở. 4- Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động quản lý hệ thống giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện. 4.2- Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại các TTBDCT cấp huyện trong tỉnh. 5- Giả thuyết khoa học Chất lƣợng hoạt động giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện trên địa bàn tỉnh sẽ đƣợc nâng cao nếu có đƣợc một hệ thống các biện pháp quản lý thực hiện chƣơng trình thống nhất và đồng bộ. 6 -Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1- Nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận của hoạt động quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện. 6.2- Khảo sát và đánh giá thực trạng hoạt động quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại các TTBDCT cấp huyện trên địa bàn tỉnh trong hơn 10 năm qua (1995-2007). 6.3- Đề xuất các biện pháp nhằm đổi mới, nâng cao chất lƣợng quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện trên địa bàn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
9 tỉnh trong thời gian tới và khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp trong hoạt động thực tiễn. 7- Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 7.1- Giới hạn khách thể: Khách thể khảo sát là hoạt động quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. 7.2- Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng và đề xuất các biện pháp nhằm tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lƣợng quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện tỉnh Thái Nguyên đáp ứng nhu cầu của thời kỳ cách mạng mới. 8- Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng các phƣơng pháp nhƣ phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá lý luận để xác định các khái niệm công cụ và xây dựng khung lý thuyết cho đề tài. 8.2- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phƣơng pháp điều tra: Sử dụng phƣơng pháp này nhằm trƣng cầu ý kiến của các đối tƣợng thông qua phiếu điều tra. Các nội dung cần trƣng cầu ý kiến là các vấn đề có liên quan đến thực trạng cần nghiên cứu. - Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm của TTBDCT cấp huyện trên địa bàn toàn tỉnh về hoạt động quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT. - Phƣơng pháp chuyên gia: Trƣng cầu ý kiến chuyên gia về các nội dung nhƣ đánh giá thực trạng nghiên cứu, đánh giá về tính khả thi và ý nghĩa của các biện pháp đƣợc đề xuất. 8.3- Nhóm phương pháp dự báo: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
10 Sứ dụng phƣơng pháp này để dự báo về quy mô phát triển của TTBDCT cấp huyện trong tỉnh thời gian tới, từ đó đề ra các biện pháp quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại các TTBDCT cho phù hợp. 8.4- Nhóm phương pháp thống kê: Sứ dụng phƣơng pháp này để xử lý các số liệu thu thập đƣợc do các phƣơng pháp khác đem lại, phục vụ cho quá trình nghiên cứu đề tài. 9- Những đóng góp mới của đề tài Trên cơ sở lý luận khoa học, quan điểm, đƣờng lối của Đảng về công tác giáo dục LLCT và thực tiễn quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện trong tỉnh đề ra một số biện pháp quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT mang tính khả thi, phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh cụ thể của địa phƣơng, nhằm góp phần nâng cao hơn nữa chất lƣợng và hiệu quả công tác giáo dục LLCT cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân ở cơ sở. 10- Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, các đề xuất, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, các phụ lục, luận văn gồm 3 chƣơng: Chương I: Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện Chương II: Thực trạng quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên hiện nay Chương III: Một số biện pháp nhằm đổi mới, nâng cao chất lƣợng quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại TTBDCT cấp huyện tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
11 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC LLCT TẠI TTBDCT CẤP HUYỆN 1.1- Một số khái niệm cơ bản 1.1.1- Chương trình giáo dục và quản lý chương trình giáo dục: "Chƣơng trình giáo dục là sự trình bày có hệ thống kế hoạch tổng thể các hoạt động giáo dục trong một thời gian xác định, trong đó nêu lên các mục tiêu học tập mà ngƣời học cần đạt đƣợc, đồng thời xác định rõ phạm vi, mức độ, nội dung học tập, các phƣơng pháp, phƣơng tiện, cách thức tổ chức học tập, các cách thức đánh giá kết quả học tập... nhằm đạt đƣợc mục tiêu học tập đã đề ra (Nguyễn Hữu Chí, Viện Khoa học giáo dục, 2002)"[20, tr.14]. "Quản lý là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tƣợng quản lý nhằm chỉ huy, điều hành, hƣớng dẫn các quá trình xã hội và hành vi của cá nhân hƣớng đến mục đích hoạt động chung và phù hợp với quy luật khách quan"[60, tr.40]. Quản lý chƣơng trình giáo dục là quản lý xây dựng chƣơng trình giáo dục, quản lý quá trình thực hiện và đánh giá kết quả thực hiện chƣơng trình giáo dục nhằm đạt đƣợc mục tiêu mong muốn của nhà quản lý. Quản lý chƣơng trình giáo dục bao gồm những công việc cơ bản: Phân cấp quản lý từ mô hình tổ chức, danh mục các ngành đào tạo, khung chƣơng trình giảng dạy, chƣơng trình chi tiết môn học cốt lõi, môn học bắt buộc, môn học tự chọn; điều chỉnh, xây dựng và thông qua chƣơng trình giáo dục; thực hiện chƣơng trình giáo dục; kiểm tra và thanh tra chƣơng trình giáo dục. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
12 Trong lịch sử nghiên cứu phát triển giáo dục, có ba cách tiếp cận khác nhau khi xây dựng chƣơng trình giáo dục. Đó là cách tiếp cận nội dung, cách tiếp cận mục tiêu và cách tiếp cận quá trình (hay còn gọi là cách tiếp cận phát triển). Tƣơng ứng với 3 cách tiếp cận này là các phƣơng pháp quản lý chƣơng trình giáo dục. * Với cách tiếp cận nội dung: Đây là cách tiếp cận truyền thống trong xây dựng chƣơng trình đào tạo. Cách tiếp cận này đã và đang đƣợc nhiều giáo viên và các nhà làm cô ng tác xây dựng chƣơng trình sử dụng. Nội dung khối lƣợng kiến thức chƣơng trình thƣờng ngắn gọn, chắt lọc, đảm bảo nguyên lý giáo dục và mang tính thời sự; theo khuôn mẫu định sẵn; nhƣng thƣờng là một chiều, mang tính áp đặt, giáo viên không có cơ hội để bổ sung tài liệu hoặc thay đổi hình thức dạy học, ngƣời học thụ động. Quản lý chƣơng trình giáo dục theo cách tiếp cận này chủ yếu là quản lý nội dung, khối lƣợng công việc giáo viên hoàn thành trong một quỹ thời gian đã định trƣớc. Với phƣơng pháp quản lý này, về cơ bản ngƣời quản lý nhìn vào khối lƣợng công việc hoàn thành để đánh giá chất lƣợng công việc; khó có thể kích thích đƣợc sự năng động, sáng tạo của ngƣời học khi thực hiện chƣơng trình nên hiệu quả không cao. Cách tiếp cận này hiện nay đã trở nên lạc hậu, nhiều quốc gia cũng nhƣ các trƣờng học khác nhau trên thế giới không còn sử dụng để xây dựng chƣơng trình giáo dục hoặc đã có những cải tiến đáng kể. * Với cách tiếp cận mục tiêu: Theo cách tiếp cận này thì xuất phát điểm của việc xây dựng chƣ ơng trình giáo dục phải là mục tiêu giáo dục. Mục tiêu giáo dục tạo đƣợc thể hiện dƣới dạng mục tiêu đầu ra, thể hiện qua những hành vi của ngƣời học (theo một khuôn mẫu nhất định). Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
13 Quản lý chƣơng trình giáo dục ở đây là quản lý sản phẩm đào tạo, quản lý kết quả cuối cùng của một chƣơng trình đào tạo; ngƣời ta quan tâm đến việc ngƣời học sau khi học xong có khả năng "làm" đƣợc những việc gì hay thực hiện đƣợc những gì về mặt nhận thức, kỹ năng cũng nhƣ tình cảm và thái độ; không quản lý quá trình đạt đến mục đích, mục tiêu. Khi yếu tố mục tiêu đƣợc xác định rõ ràng, cụ thể ở các cấp độ khác nhau (dài hạn và ngắn hạn), ngƣời dạy có thể căn cứ vào đó để lựa chọn nội dung, phƣơng pháp, cách đánh giá và đặc biệt là tài liệu để giảng dạy. Ngƣời học có thể không cần lên lớp nghe giảng, chỉ cần phát tài liệu, hƣớng dẫn đọc tài liệu, sau đó làm bài thu hoạch đạt yêu cầu là đƣợc. Cách tiếp cận này vẫn xem ngƣời học là bị động, không thể giúp phát triển các năng lực tiềm ẩn ở mỗi cá nhân ngƣời học, tất cả ngƣời học đều phải chịu sự rèn giũa theo một khuôn mẫu cứng nhắc đã đƣợc xác định trƣớc; khó có thể áp dụng cho các lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn cũng nhƣ trong các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Cách thức tổ chức quản lý chƣơng trình giáo dục dễ dẫn đến bệnh hình thức và máy móc. Đối với quản lý chƣơng trình giáo dục LLCT, phƣơng pháp quản lý này không phù hợp. Tuy nhiên chúng ta cần nghiên cứu để sử dụng hợp lý, khuyến khích các mặt tích cực của phƣơng pháp quản lý này. * Với cách tiếp cận quá trình (tiếp cận phát triển): Đây là cách tiếp cận đang đƣợc sử dụng ở nhiều nƣớc trên thế giới. Cách tiếp cận này xem chƣơng trình đào tạo là quá trình, còn giáo dục là sự phát triển. Giáo dục là sự phát triển với nghĩa là phát triển con ngƣời, phát triển một cách tối đa mọi tiềm năng tiềm ẩn trong mỗi con ngƣời, làm cho con ngƣời có khả năng làm chủ tình huống, đƣơng đầu đƣợc với những thách thức mà mình sẽ gặp phải trong đời một cách chủ động và sáng tạo. Giáo dục là quá trình diễn ra liên tục, suốt đời, do vậy mục đíc h cuối cùng không phải là Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
14 thuộc tính của nó. Cách tiếp cận này mang tính toàn diện, chú trọng nhiều đến khía cạnh nhân văn. Bản chất của quản lý chƣơng trình giáo dục theo cách tiếp cận quá trình là quản lý sự phát triển con ngƣời, sự hình thành và phát t riển nhân cách; chủ thể quản lý nắm bắt đƣợc những diễn biến, quá trình phát triển của đối tƣợng quản lý. Khi chƣơng trình giáo dục đƣợc xây dựng theo kiểu quá trình, ngƣời học đƣợc coi là trung tâm, ngƣời thầy trở thành ngƣời cố vấn cung cấp thông tin, hƣớng dẫn ngƣời học tìm kiếm và thu thập thông tin, gợi mở giải quyết vấn đề. Những nội dung và phƣơng thức giáo dục đào tạo thƣờng xuyên đạt đƣợc nhu cầu và trình độ của ngƣời học. Ngƣời thầy đánh giá ngƣời học qua một quá trình làm việc chứ không phải kết quả cuối cùng. Quản lý theo cách tiếp cận này huy động đƣợc mọi nguồn lực tham gia vào quá trình quản lý, trong đó ngƣời học phải là ngƣời chủ động, tích cực tham gia vào quá trình dạy và học. 1.1.2- Lý luận và lý luận chính trị: Lý luận là hệ thống những tri thức đã đƣợc khái quát, tạo ra một quan niệm hoàn chỉnh về các quy luật và về mối liên hệ cơ bản của hiện thực. Lý luận là sự phản ánh và tái hiện hiện thực khách quan. Mọi Lý luận đều quy định bởi hoàn cảnh lịch sử, đƣợc hình thành từ điều kiện cụ thể của lịch sử sản xuất, kỹ thuật và thực nghiệm. Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Lý luận là sự tổng kết những kinh nghiệm của loài ngƣời, là tổng hợp những tri thức về tự nhiên và xã hội tích trữ lại trong quá trình lịch sử”[42, tr.487]. Theo nghĩa rộng, Lý luận là một dạng hoạt động của con ngƣời nhằm thu nhận tri thức về hiện thực tự nhiên, xã hội và cùng với thực tiễn tạo thành hoạt động tổng thể của xã hội. Thuật ngữ Lý luận đồng nghĩa với các hình thức có tổ chức cao và phát triển nhất của ý thức xã hội. Với tƣ cách là sản phẩm cao nhất của tƣ duy có tổ chức, Lý luận biểu hiện quan hệ gián tiếp của Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
15 con ngƣời đối với hiện thực và là điều kiện cho sự cải biến thực sự có ý thức hiện thực. Theo nghĩa hẹp, Lý luận là một dạng tri thức khoa học đáng tin cậy về một tổng thể các khách thể nào đó. Nó là hệ thống các luận điểm gắn bó chặt chẽ với nhau về mặt lô gíc và phản ánh bản chất, các quy luật hoạt động, phát triển của khách thể để nghiên cứu. Lý luận cách mạng tạo nên nền tảng tƣ tƣởng của đảng. Đảng ra đời trên nền tảng tƣ tƣởng đó, tức là có lý luận một cách cơ bản nhất; những ngƣời giác ngộ, tiên tiến cùng nhau xây dựng tổ chức đảng theo lý luận đó. Khi đảng ra đời, cƣơng lĩnh hành động, đƣờng lối chiến lƣợc, sách lƣợc do đảng đề ra cũng dựa trên nền tảng tƣ tƣởng đó. Chính trị là một lĩnh vực đặc biệt rất phức tạp, nó liên quan đến lợi ích trực tiếp của các giai cấp và các lực lƣợng xã hội nên có nhiều cách tiếp cận và nhìn nhận khác nhau. Trong Từ điển Triết học giản yếu của Việt Nam, nhà xuất bản Đại học và Trung học chuyên nghiệp, xuất bản năm 1987, cho rằng: Chính trị là lĩnh vực hoạt động gắn liền với mối quan hệ giữa các giai cấp, các dân tộc và các tập đoàn xã hội khác nhau, mà hạt nhân là vấn đề giành, giữ và sử dụng chính quyền nhà nƣớc. Từ điển tiếng Việt của Trung tâm Từ điển học Việt Nam, Nhà xuất bản khoa học xã hội xuất bản năm 1994, cho rằng: Chính trị là những vấn đề thuộc về tổ chức điều khiển bộ máy nhà nƣớc trong nội bộ một nƣớc và quan hệ quốc tế về mặt nhà nƣớc giữa các nƣớc với nhau... Những quan điểm nêu trên đã nêu lên bản chất của Chính trị là tính giai cấp, mối quan hệ và mục tiêu của các giai cấp, các lực lƣợng chính trị trong việc giành quyền điều khiển nhà nƣớc. Để đánh giá sự tiến bộ của xã hội thông qua việc thực hiện dân chủ mà dân chủ cao nhất, đầy đủ nhất, triệt để nhất là quyền làm chủ của nhân dân đối với nhà nƣớc, V.I. Lênin cho rằng: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
16 Chính trị là sự tham gia của nhân dân vào công việc của nhà nƣớc; “... chính trị phải là việc của nhân dân, việc của giai cấp vô sản” [59, tr.482]. Khi xem xét nguồn gốc, bản chất chính trị về mặt lợi ích, V.I. Lênin lại cho rằng: Chính trị là biểu hiện tập trung của kinh tế. Khi tiếp cận Chính trị với tƣ cách hình thức hoạt động nhằm duy trì quyền lực chính trị có thể thấy: Chính trị là những hoạt động tổ chức, điều hành, quan hệ của bộ máy đảng, nhà nƣớc. Vì vậy, Chính trị có thể hiểu là những hoạt động của một số cá nhân, một giai cấp, một chính đảng, một tập đoàn xã hội nhằm giành hoặc duy trì quyền điều hành bộ máy nhà nƣớc, giành quyền lực chính trị. Nhƣ vậy, có thể thấy Chính trị là vấn đề đa dạng, phức tạp, nhiều mối quan hệ, nhiều lĩnh vực nghiên cứu xem xét và sử dụng theo mục đích, yêu cầu riêng của từng môn khoa học. Song, điều quan trọng của tất cả các vấn đề liên quan đến Chính trị, thực hiện đƣợc mục đích của chính trị, tức là giành đƣợc quyền lực chính trị của giai cấp này hoặc giai cấp khác đối với toàn xã hội. Từ đó, có thể hiểu Chính trị là mối quan hệ giữa các giai cấp, các cộng đồng xã hội trong vấn đề chính quyền nhà nƣớc; là sự tham gia của nhân dân vào các công việc của nhà nƣớc; là tổng hợp những phƣơng thức, phƣơng pháp, những hoạt động thực tiễn của các giai cấp, các đảng phái để giành, giữ và điều khiển hoạt động của nhà nƣớc nhằm bảo vệ lợi ích của giai cấp mình. Qua thực tiễn của cách mạng Việt Nam, trong phạm vi đề tài này, chúng ta tiếp cận đến Chính trị với tƣ cách là những hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam - đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam nhằm giác ngộ, nâng cao nhận thức cho quần chúng nhân dân . Trong đó, cán bộ, đảng viên cơ sở là lực lƣợng nòng cốt để lãnh đạo, tổ chức quần chúng nhân dân thực hiện mục đích của Đảng là xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
17 Đảng Cộng sản đặc biệt quan tâm tới vấn đề LLCT. Chỉ dựa trên nền tảng lý luận Mác - Lênin, Đảng mới có thể nhận thức sâu sắc đƣợc những quy luật khách quan của sự phát triển xã hội và vận dụng chúng vào sự nghiệp cách mạng cao cả. LLCT của chủ nghĩa cộng sản khoa học không chỉ giải thích thế giới một cách khoa học, bóc trần sự bất công tồn tại trong các xã hội có giai cấp đối kháng mà còn chỉ rõ căn nguyên của những áp bức, bất công đó, đồng thời vạch ra con đƣờng, phƣơng thức đấu tranh nhằm xoá bỏ chế độ bất bình đẳng, xây dựng xã hội mới văn minh, tiến bộ. LLCT của chủ nghĩa cộng sản khoa học hƣớng dẫn các đảng Cộng sản xác định đƣợc nhiệm vụ chủ yếu. Lênin đã viết; “Lý luận đó đã chỉ rõ nhiệm vụ thật sự của một đảng xã hội chủ nghĩa cách mạng không phải là đặt ra những kế hoạch cải tạo xã hội, không phải là khuyên nhủ bọn tƣ bản và tôi tớ của chúng cải thiện đời sống cho công nhân, không phải là sắp đặt những cuộc âm mƣu, mà là tổ chức cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản và lãnh đạo cuộc đấu tranh đó mà mục đích cuối cùng là giai cấp vô sản giành lấy chính quyền và tổ chức xã hội xã hội chủ nghĩa” [57, tr.231]. Vì vậy, LLCT luôn là nền tảng tƣ tƣởng, kim chỉ nam cho hành động của một đảng. 1.1.3- Quản lý thực hiện chương trình giáo dục LLCT tại các TTBDCT chính trị cấp huyện: Giáo dục LLCT là một bộ phận cơ bản trong công tác tƣ tƣởng của Đảng; là quá trình phổ biến, truyền bá có hệ thống chủ nghĩa Mác - Lênin, Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, Cƣơng lĩnh, đƣờng lối, quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Giáo dục LLCT đƣợc thực hiện theo các chƣơng trình quy định, nhằm xây dựng thế giới quan, phƣơng pháp luận khoa học, nhân sinh quan cộng sản, tạo nên bản lĩnh chính trị, niềm tin có cơ sở khoa học, vững chắc vào mục tiêu, lý tƣởng xã hội chủ nghĩa; nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn, giáo dục đạo đức, lối sống, tinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
18 thần tự giác và tính cực trong các hoạt động xã hội cho mọi tầng lớp nhân dân đáp ứng yêu cầu của từng thời kỳ phát triển đất nƣớc. Để đạt đƣợc mục đích và yêu cầu đó, đòi hỏi việc quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT cần có một thiết chế tổ chức với những hình thức và phƣơng pháp tiên tiến, phù hợp với những đặc trƣng riêng của nó. Nghĩa là khi tiến hành thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT đòi hỏi phải tuân theo những nguyên tắc cơ bản của lý luận dạy học và phƣơng pháp dạy học tiên tiến nhƣ: Hệ thống chƣơng trình, hệ thống tổ chức chỉ đạo và thực hiện, giáo trình, sách giáo khoa, đội ngũ cán bộ giảng dạy (giảng viên), cơ sở vật chất (trƣờng, lớp, phấn, bảng,... và các phƣơng tiện kỹ thuật khác để phục vụ cho quá trình dạy và học). Trong hệ thống đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ, đảng viên của Đảng Cộng sản Việt Nam, chƣơng trình giáo dục LLCT có nhiều cấp độ khác nhau nhƣ: Cử nhân, cao cấp, trung cấp, sơ cấp, bồi dƣỡng ngắn hạn,... Ngoài ra còn có các chƣơng trình giáo dục lý luận chuyên đề; chƣơng trình học tập, quán triệt các nghị quyết Đại hội Đảng, nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ƣơng và Bộ Chính trị, Ban Bí thƣ; kế hoạch tự học theo hƣớng dẫn của cơ quan phụ trách;… Quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT bao gồm các khâu: Từ phân cấp lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện; xây dựng lịch trình thực hiện; lựa chọn phƣơng pháp thực hiện đến tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên. Trong phạm vi Luận văn này, tác giả xin phép đƣợc tập trung nghiên cứu về quản lý thực hiện chƣơng trình giáo dục LLCT tại các TTBDCT cấp huyện tỉnh Thái Nguyên. * Sự ra đời của TTBDCT cấp huyện: Vào cuối những năm 80, đầu những năm 90 của thế kỷ XX, chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nƣớc Đông Âu đi từ khủng hoảng đến sụp đổ, phong trào cách mạng thế giới lâm vào thoái trào đã ảnh hƣởng rất lớn đến Việt Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn