luận văn:Chủ động hội nhập kinh tế thế giới của Việt Nam

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:50

Thêm vào BST

Báo xấu

109
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong giai đoạn hiện nay, toàn cầu hoá đang là một xu thế tất yếu của thơì đại. Cho dù đâu đó trên trái đất này vẫn diễn ra những cuộc biểu tình chống toàn cầu hoá, nhưng chúng ta không thể phủ nhận vai trò tích cực của nó trong quá trình phát triển . Để tham gia vào quá trình toàn cầu hoá các nước phải tích cực hội nhập vào nền kinh tế thế giới

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: luận văn:Chủ động hội nhập kinh tế thế giới của Việt Nam

----- ----- ÁN T T NGHI P tài: “Ch ng h i nh p kinh t th gi i c a Vi t Nam.” 1
M CL C PH N M U .............................................................................................................. 8 PH N N I DUNG .......................................................................................................... 9 I.S C N THI T H I NH P KINH T QU C T C A VI T ......................... 9 1. VI T NAM H I NH P KINH T QU C T LÀ M T XU TH T T Y U C AS PHÁT TRI N . ............................................................................................. 10 1.1 B I C NH QU C T M I KHI VI T NAM TI N HÀNH H I NH P CÙNG TH GI I ............................................................................................................................... 10 1.2 B I C NH KINH T VI T NAM TRONG GIAI O N HI N NAY . ........ 13 2. NH NG CƠ H I EM L I CHO VI T NAM KHI H I NH P VÀO N N KINH T TH GI I ................................................................................................... 16 2.1 H I NH P VÀO N N KINH T TH GI I LÀ I U KI N THU N L I M R NG TH TRƯ NG SANG CÁC NƯ C TRONG KHU V C VÀ TRÊN TH GI I . ............................................................................................................................. 16 2.2 H I NH P KINH T QU C T LÀM TĂNG U TƯ NƯ C NGOÀI VÀO VI T NAM T O I U KI N KINH T PHÁT TRI N NHANH . ......................... 17 2.3 H I NH P KINH T TH GI I VI T NAM CÓ TH H C H I , GIAO, LƯU M R NG , RÚT KINH NGHI M C A CÁC NƯ C I TRƯ C . ........................ 17 2.4 H I NH P KINH T LÀ I U KI N THU N L I TI N HÀNH ÀO T O VÀ NÂNG CAO CH T LƯ NG QU N LÍ . ..................................................... 18 II . TH C TR NG H I NH P KINH T QU C T C A VI T NAM ............. 19 2
1. NH NG THÁCH TH C C A VI T NAM TRONG QUÁ TRÌNH H I NH P............................................................................................................................. 19 1.1 HI N TR NG N N KINH T VI T NAM..................................................... 19 A/ THÁCH TH C TO L N NH T MÀ VI T NAM PH I I M T KHI BƯ C VÀO H I NH P KINH T TH GI I LÀ HI N TR NG Y U KÉM C A N N KINH T . N N KINH T VI T NAM CÒN NGHÈO NÀN L C H U , CÒN T T H U KHÁ XA SO V I TH GI I NH T LÀ V THU NH P BÌNH QUÂN U NGƯ I VÀ TRÌNH CÔNG NGH . ........................................................................................................ 19 B/ NƯ C TA CÓ NGU N L C LAO ÔNG D I DÀO NHƯNG CH T LƯ NG LAO NG KÉM THI U CÔNG NHÂN LÀNH NGH . ............................................. 21 C/ HÀNG HOÁ VI T NAM V CH T LƯ NG CHƯA S C C NH TRANH TRÊN TH TRƯ NG QU C T . ............................................................................................ 22 D / CHÍNH SÁCH V THU , LU TKHUY N KHÍCH U TƯ CHƯA Ư C HOÀN THI N CÒN LÀ BƯ C NGĂN C N H I NH P KINH T KINH T . ........... 24 2.1 NH NG NGUY CƠ I V I VI T NAM ........................................................... 26 2. NH NG L I TH C A VI T NAM KHI BƯ C VÀO H I NH P KINH T TH GI I . ............................................................................................................. 30 2.1 VI T NAM CÓ S N NH CHÍNH TR , XÃ H I TƯƠNG I CAOTRONG VÙNG . ................................................................................................... 30 2.2V TRÍ A LÍ CHÍNH TR VÀ A LÍ KINH T C A VI T NAM TRONG VÙNG ÔNG NAM Á . ................................................................................................ 31 3
2.3 QUY MÔ DÂN S L N TH 2 TRONG VÙNG , LAO NG TR CHI M A S , CÓ TRÌNH VĂN HOÁ , CÓ KH NĂNG KHÁ KHI THAM GIA H I NH P KINH T TH GI I ........................................................................................ 31 2.4NÔNG NGHI P NHI T I Ư C NG D NG KHOA H C K THU T M B O AN NINH LƯƠNG TH C VÀ CHI M V TH CAO TRONG XU T KH U NÔNG S N . ..................................................................................................... 32 2.5 VI T NAM CÒN CÓ L I TH C A M T NƯ C I SAU . ............................. 32 V I NH NG L I TH Y VI T NAM ANG T NG BƯ C B T PHÁ TRONG QUÁ TRÌNH H I NH P N N KINH T TH GI I T Ư C NH NG THÀNH T U NH T NH ÁNG KHÍCH L . NH NG THÀNH CÔNG BƯ C U C A VI T NAM CÀNG KH NG NH Ư NG L I I M I H I NH P KINH T QU C T C A VI T NAM LÀ ÚNG N , LÀ I U T T Y U C A S PHÁT TRI N KINH T . ....................................................................................... 33 3. K T QU BƯ C U H I NH P VÀO N N KINH T TH GI I . .......... 33 3.1 TI N TRÌNH H I NH P C A VI T NAM . ...................................................... 33 3.2 THƯƠNG M I VI T NAM NGÀY CÀNG PHÁT TRI N . ................................ 35 A/ QUAN H THƯƠNG M I VI T NAM –ASEAN NGÀY CÀNG Ư C M R NG . ........................................................................................................................................ 36 B/ QUAN H THƯƠNG M I GI A VI T NAM –CHÂU ÂU NGÀY CÀNG TH T CH T .............................................................................................................................. 37 C/ QUAN H VI T- M NGÀY CÀNG Ư C C I THI N . ....................................... 38 4
/ VAI TRÒ C A NGO I THƯƠNG TRONG N N KINH T NGÀY CÀNG Ư C NÂNG CAO . .................................................................................................................. 39 4 . VI T NAM CHU N B GIA NH P AFTA VÀ WTO . ..................................... 40 4.1 CƠ C U KINH T VI T NAM Ã CHUY N D CH PHÙ H P V I N N KINH T TH TRƯ NG CHU N B THAM GIA WTO VÀ AFTA .................. 40 4.2 CÁC CHÍNH SÁCH ƯU ÃI U TƯ VÀ LU T V THU Ư C HOÀN THI N , C I CÁCH LU T THƯƠNG M I PHÙ H P V I XU TH H I NH P . ........................................................................................................................... 41 III. CÁC GI I PHÁP H I NH P KINH T QU C T CÓ HI U QU . ........... 42 1.M T S QUAN I M . .......................................................................................... 42 1.1H I NH P KINH T QU C T PH I D A TRÊN NGUYÊN T C GI V NG CL PT CH VÀ NH HƯ NG XÃ H I CH NGHĨA. ............................. 43 1.2 PHÁT HUY T I A M I NGU N L C N I SINH MÀ TRUNG TÂM LÀ NGU N L C CON NGƯ I V I TRÍ TU VÀ B N LĨNH VĂN HOÁ DÂN T C, NG TH I T O RA S C TRANH TH CÁC NGU N L C NGO I SINH, T O THÀNH M T H P L M NH TH C HI N THÀNH CÔNG S NGHI P CÔNG NGHI P HOÁ, HI N I HOÁ T NƯ C............................................... 43 1.3 TRONG QUÁ TRÌNH H I NH P PH I KIÊN NH N GI V NG PHƯƠNG CHÂM BÌNH NG CÙNG CÓ L I, B O V L I ÍCH CHÍNH ÁNG C A QU C GIA. ................................................................................................................... 44 2.M T S GI I PHÁP CH Y U. .......................................................................... 44 5
2.1 PH I XÂY D NG CHI N LƯ C H I NH P KINH T TH GI I VÀ KHU V C NÓI CHUNG VÀ H I NH P VÀO T NG T CH C QU C T NÓI RIÊNG, C TH HOÁ THÀNH CHI N LƯ C C A T NG NGÀNH V I L CH TRÌNH TH NG NH T VÀ BƯ C I C TH . ....................................................... 44 2.2 CHU N B T T CÁC I U KI N CHO QÚA TRÌNH H I NH P KINH T KHU V C VÀ TH GI I. ....................................................................................................... 45 2.3 PH I Y M NH PHÁT TRI N KINH T HƯ NG V XU T KH U, CHÚ TR NG KHAI THÁC CÁC NGU N L C TRONG NƯ C, S D NG NGU N L C NƯ C NGOÀI, NH M H TR , B SUNG, THÚC Y KHAI THÁC CÓ HI U QU NGU N L C TRONG NƯ C ............................................................................. 46 2.4 TI P T C IM I NÂNG CAO VAI TRÒ QU N LÝ, HƯ NG D N C A NHÀ NƯ C TRONG H I NH P KINH T .................................................................. 47 2.5 PH I XÂY D NG I NGŨ CÁN B , NÂNG CAO CH T LƯ NG GIÁO D C, ÀO T O. ........................................................................................................... 47 K T LU N .................................................................................................................... 49 6
7
PH N M U Trong giai o n hi n nay, toàn c u hoá ang là m t xu th t t y u c a thơì i. Cho dù âu ó trên trái t này v n di n ra nh ng cu c bi u tình ch ng toàn c u hoá, nhưng chúng ta không th ph nh n vai trò tích c c c a nó trong quá trình phát tri n . tham gia vào quá trình toàn c u hoá các nư c ph i tích c c h i nh p vào n n kinh t th gi i . Trong quá trình này các nư c có n n kinh t phát tri n v ng m nh s chi m ưu th hơn , nhưng ây cũng chính là con ư ng nhanh nh t , thu n l i nh t ưa các nư c kém phát tri n t ng bư c b t k p v i n n kinh t th gi i . M t t nư c mu n phát tri n kinh t , thoát kh i tình tr ng ói nghèo , t t h u so v i th gi i thì không còn con ư ng nào khác là ph i ch ng h i nh p vào n n kinh t th gi i . Vi t Nam t nh ng bài h c qua nh ng thành công cũng như nh ng th t b i c a nh ng nư c xã h i ch nghĩa i trư c và c a chính mình , ng và nhà nư c ta cũng ã sáng su t l a ch n con ư ng m c a h i nh p cùng th gi i , h p tác và cùng phát tri n . Chúng ta ang d n t ng bư c h i nh p vào n n kinh t th gi i nh m ưa t nư c thoát kh i s ói nghèo và t t h u v i th gi i , nâng cao th và l c c a Vi t Nam trên trư ng qu c t . Trong giai o n hi n nay , v n h i nh p n n kinh t th gi i là m t v n mang tính chi n lư c luôn ư c bàn n trong các h i ngh , di n àn , luôn ư c sách báo , phương ti n thông tin i chúng nh c t i.V n ó th c s không ch là m i quan tâm chung c a các nhà qu n lí , riêng c p ,ban,ngành, lĩnh v c nào mà là m i quan tâm chung c a t t c m i ngư i. “Ch ng h i nh p kinh t th gi i c a Vi t Nam” th c s là m t tài l n có ý nghĩa r t quan tr ng. V i ph m vi m t án và nh ng h n ch trong 8
năng l c c a em th c s không th nói h t ư c m t v n r ng l n như v y và ch c ch n s có nhi u thi u sót. Em r t mong th y s óng góp ý ki n giúp em b sung nh ng thi u sót ó tài phong phú hơn. Em xin trân thành c m ơn th y ! PH N N I DUNG I. S c n thi t h i nh p kinh t qu c t c a Vi t 9
Nam 1. Vi t Nam h i nh p kinh t qu c t là m t xu th t t y u c a s phát tri n . 1.1 B i c nh qu c t m i khi Vi t Nam ti n hành h i nh p cùng th gi i Ti n vào th k XXI Vi t Nam ang th c hi n ư ng l i kinh t và chi n lư c phát tri n mà ih i ng l n IX ã ch rõ : “ y m nh công nghi p hoá , hi n i hoá t nư c , xây d ng n n kinh t c l p, t ch , ưa t nư c ta tr thành m t nư c công nghi p...” ; “ Ch ng h i nh p kinh t qu c t và khu v c theo tinh th n phát huy t i a n i l c , nâng cao hi u qu h p tác qu c t , b o m c l p t ch và nh hư ng XHCN , b o v l i ích dân t c , gi v ng an ninh qu c gia , phát huy b n s c văn hoá dân t c ” Trong khi ó b i c nh c a n n kinh t th gi i và khu v c ã có r t nhi u thay i . N n kinh t th gi i ang phát tri n m nh m và xu hư ng toàn c u hoá ang là m t xu th phát tri n t t y u c a th i i. Sau khi chi n tranh l nh k t thúc , m c dù tình hình trên th gi i còn có nhi u di n bi n ph c t p , các i m nóng xung t , các mâu thu n ti m tàng còn e do s n nh nhi u nơi , nhưng hoà bình và h p tác phát tri n v n là xu th ch o ,là òi h i b c xúc c a các dân t c , các qu c gia . Cu c cách m ng khoa h c và công ngh t ư c nh ng bư c ti n vư t b c , c bi t trong lĩnh v c tin h c , vi n thông , sinh h c , v t li u m i và năng lư ng , ang y m nh quá trình qu c t hoá cao các l c lư ng s n xu t d n n s phân công lao ng ngày càng sâu s c hơn. Tác ng c a cu c cách m ng khoa h c k thu t v i cư ng m nh , trình cao hơn ã làm thay i cơ c u các nghành s n xu t và d ch v m nh m hơn và sâu s c hơn . Các ngành kinh t tr nên m m d o hoá , khu v c kinh t vá phi kinh t ư c m r ng ,>có quy mô l n hơn> nhi u l n . Cơ c u lao ng theo 10
các ngành ngh có s thay i sâu s c xu t hi n nhi u ngh m i , nh ng ngh v is an k t c a nhi u lĩnh v c khoa h c công ngh (KH- CN). ng th i ưa th gi i bư c sang m t n n kinh t m i, n n kinh t tri th c . Do tác ng c a cách m ng KH-CN ,c a s phân công lao ng qu c t , do vai trò và t m ho t ng m i c a các công ty a qu c gia và xuyên qu c gia , quá trình qu c t hoá n n kinh t th gi i ngày càng phát tri n m nh m c v chi u r ng và chiêù sâu trên hai c p toàn c u hoá và khu v c hoá , ưa n s chuy n bi n nhanh chóng c a th ch kinh t th gi i , ưa n n kinh t th gi i bư c vào c nh tranh toàn c u y m nh vi c tìm ki m s h p tác trong c nh tranh . Tình hình ó òi h i m t s h p tác ngày càng sâu r ng , t ó t o nên th ph thu c l n nhau gi a các qu c gia dù l n hay nh , dù phát tri n hay không phát tri n . Rõ ràng trong khung c nh qu c t hi n nay khi m i qu c gia u t p trung m i n l c c a mình vào xây d ng kinh t phát tri n t nư c thì h p tác kinh t phát tri n ã tr thành m t yêu c u khách quan không th thi u .Trong l ch s phát tri n c a xã h i có l chưa bao gi l i có m t s h p tác phát tri n r ng rãi , an xen và nhi u t ng c p như hi n nay . N n kinh t ngày càng phát tri n hơn thì nh ng quan h h p tác gi a các qu c gia trên th gi i cũng ngày càng phát tri n hơn t o nên m t xu th n i b t trong quan h qu c như trong ngh quy t a h i VIII ã nh n nh :> . Nh ng năm g n ây chúng ta ã ch ng ki n s phát tri n nhanh chóng và m nh m c a quá trình liên k t khu v c , liên k t toàn c u v kinh t . ó là s ra i c a các t ch c h p tác kinh t như ASEAN và khu v c m u d ch t do AFTA , khu v c m u d ch t do B c M NAFTA , liên minh Châu Âu EU , t ch c h p tác kinh t Châu á Thái Bình Dương , h i ngh á-Âu ASEM ... Các t 11
ch c liên k t kinh t khu v c dư i d ng khu v c m u d ch t do ho c khu v c h p tác phát tri n ã ư c hình thành m i nơi . Hi n nay ã t ư c con s ~ 50 và bao g m nhi u nư c thành viên có trình phát tri n và ch chính tr khác nhau . Cu i cùng trên ph m vi toàn c u là t ch c thương m i th gi i WTO ư c xem như m t liên h p qu c v kimh t hi n có 133 nư c thành viên , chi m 90% t ng kim ng ch xu t kh u th gi i. Các t ch c h p tác kinh t thương m i th gi i và khu v c u ho t ng trên cơ s nh ng nguyên t c chung k t h p v i c thù c a t ng qu c gia , khu v c . Song nói chung u là nh ng di n àn v a liên k t v a c nh tranh , v a h p tác v a u tranh gi a các nư c có trình phát tri n khác nhau , gi a các nư c có trình phát tri n cao và các nư c ang phát tri n , ch m phát tri n . Vai trò to l n c a toàn c u hoá là t o cơ h i phát tri n kinh t cho m i qu c gia cũng như toàn th gi i , giúp cho vi c khai thác và s d ng các ngu n tài nguyên hi n có trên trái t h p lí hơn , t o i u ki n cho các nư c thành viên phát tri n nh ng m t m nh riêng c a mình , phát huy t i a n i l c , b sung l n nhau phát tri n tương i ng u. Nhưng ng th i trong quá trình toàn c u hoá này cũng ưa ra nh ng thách th c to l n nhi u góc khác nhau như : s gia tăng các r i ro kinh t , kh ng ho ng tài chính ,ti n t khu v c , s s t gi m thương m i toàn c u . Ch c n m t m t xích quan tr ng trong s i xích n n kinh t m t khu v c ho c toàn c u b h ng thì s lan truy n và làm suy gi m n n kinh t c a c khu v c và th gi i . Ví d s ki n ngày 11/9/2001 M ã kéo theo s suy gi m c a n n kinh t toàn c u ; cu c kh ng ho ng tài chính Thái Lan ã lan kh p ASEAN năm 1997 ...Trong quá trình này , nh ng nư c có n n kinh t m nh thư ng thu ư c l i nhi u hơn còn nh ng nư c y u d b thua thi t , b i toàn c u hoá m r ng th trư ng di n ra cu c c nh tranh gay g t , song là cu c ch y ua không cân s c . Nh ng nư c có ti m l c l n , có i u ki n thu n l i trong c nh tranh qu c t s tìm cách khai thác quá trình toàn c u hoá và cài t l i ích c a h dư ng như 12
tăng thêm kho ng cách giàu nghèo .Vì th trên th gi i v n di n ra nh ng cu c bi u tình ch ng toàn c u hoá c a nh ng nư c nghèo . Nhưng v i th ch h p tác a phương gi a các nư c thành viên , các nư c kém phát tri n có kh năng u tranh t o l p nh ng lu t chơi công b ng bình ng b o v l i ích c a mình , ng th i tranh th nh ng ưu ãi h p lí cho mình phát tri n nh m t o i u ki n thu h p d n kho ng cách giàu nghèo gi a các nư c phát tri n và ch m phát tri n ch không b ng theo sau . Trong tình hình qu c t nói trên , b t c m t nư c nào mu n không b g t ra ngoài l c a dòng ch y phát tri n u ph i n l c h i nh p vào xu th chung , i u ch nh chính sách gi m d n hàng rào thu quan , làm cho vi c trao i hàng hoá , luân chuy n v n , lao ng , công ngh và k thu t trên ph m vi th gi i ngày càng thoáng hơn . Vi t Nam không ph i là m t ngo i l , v n là ph i ch n ti n trình h i nh p sao cho phù h p v i hoàn c nh và quá trình phát tri n cu t ng nư c . 1.2 B i c nh kinh t Vi t Nam trong giai o n hi n nay . ng trư c s phát tri n vư t b c c a th gi i v kinh t và KH-CN Vi t Nam v n là m t trong nh ng nư c ư c x p vào lo i nghèo nh t th gi i . GDP bình quân u ngư i còn th p , chưa thoát kh i ranh gi i nghèo kh , máy móc thi t b công ngh thu c t t c các ngành , các lĩnh v c trong n n kinh t trong n n kinh t nư c ta còn th p hơn m c trung bình th gi i t 1 n 3 th h công ngh , do ó nh hư ng n ch t lư ng s n ph m , giá thành và kh năng c nh tranh trên th trư ng . Trong khi ó xu th toàn c u hoá n n kinh t ang phát huy nh ng vai trò tích c c c a nó , m ra nh ng cơ h i cho nh ng n ơc kém phát tri n và ang phát tri n như Vi t Nam . có th ưa t nư c phát tri n lên thoát kh i tình tr ng nghèo nàn l c h u , thì ch có con ư ng duy nh t là tham gia h i nh p vào n n kinh t th gi i nh m tranh th ngu n l c bên ngoài phát huy n i l c phát tri n t nư c . Th c t ã ch ng minh không th có m t nư c 13
nào dù l n dù giàu n âu cũng không th t mình s n xu t ư c t t c nh ng s n ph m t tiêu chu n qu c t áp ng nhu c u c a mình . Trên th gi i các qu c gia m c này hay m c khác u tuỳ thu c l n nhau , có quan h qua l i v i nhau . Trong l ch s không có nư c nào có th t ư ct c phát tri n nhanh mà l i không tích c c m c a h i nh p kinh t . Vì th nư c nào óng c a v i th gi i là i ngư c l i xu th c a th i i và khó tránh kh i b roưi vào l c h u . Trái l i m c a h i nh p kinh t th gi i có th ph i tr m t giá nh t nh song ó là m t yêu c u i v i s phát tri n t nư c . Trư c kia khi v n còn h th ng các nư c XHCN , Vi t Nam ch có quan h thương m i v i các nư c trong h th ng này và ư c s giúp c a Liên Xô và các nư c ông Âu .Sau khi Liên Xô và ông Âu tan rã trên th gi i ch còn l i 4 nư c v n ti p t c theo con ư ng ti n lên XHCN , Vi t Nam tr nên y u t trư c s phát tri n c a th gi i tư b n khi v n áp d ng m t cơ ch k ho ch hoá t p trung quan liêu bao c p . i theo con ư ng ã ch n , ng và nhà nư c ta quy t tâm xây d ng phát tri n t nư c ngày càng phát tri n hơn ưa nư c ta ti n lên CNXH. Nh n th c ư c i u ó i h i VI c a ng 12/1986 trong khi quy t nh chuy n t mô hình k ho ch hoá t p trung bao c p sang mô hình kinh t th trư ng nh hư ng XHCN thì cũng ng th i ch trương Vi t Nam pha tham gia ngày càng r ng rãi vào s phân công lao ng qu c t tích c c phát tri n quan h kinh t và khoa h c k thu t v i các nư c, các t ch c qu c t và cá nhân nư c ngoài trên nguyên t c bình ng cùng có l i i h i VII (6/1991) ã ưa ra nh ng lu n i m có ý nghĩa phương châm ch o t ng quát cho vi c th c hi n chính sách m c a và h i nh p kinh t qu c t r ng rãi > 14
i h i VIII c a ng (6/1996) ti p t c c th hoá các lu n i m nêu trên . G n ây i h i IX l i nh n m nh r ng:> ã xác nh ư c h i nh p n n kinh t th gi i là m t yêu c u khách quan, nhưng ng cũng kh ng nh là ph i xây d ng ư c m t n n kinh t cl pt ch và ch ng h i nh p . Chúng ta nh t quán ch trương a phương hoá , a d ng hoá , tranh th h i nh p kinh t qu c t nh m b o v l i ích c a nư c ta , gi v ng c l p t ch v kinh t . B i có m t b t l i r t l n trong quá trình h i nh p toàn c u hoá ó là toàn c u hoá t o ra nguy cơ làm m t i c l p t ch c a m t qu c gia d n n s ph thu c v chính tr . Vì th c l p t ch kinh t là n n t ng m b o s b n v ng c a c l p t ch v chính tr . cl pt ch th c ch t là m i nư c t l a ch n con ư ng và mô hình phát tri n c a mình , t quy t nh các ch trương , chính sách kinh t xã h i , t ra m c tiêu chi n lư c và k ho ch cho t ng th i kỳ và các bi n pháp th c hi n m c tiêu ó . c l p t ch hoàn toàn không có nghĩa là óng c a v i th gi i .Quan ni m c l p t ch theo ki u t c p t túc , xây d ng cơ c u kinh t hoàn ch nh , hư ng n i ã ơc kinh nghi m c a nhi u nư c trên th gi i , cũng như kinh nghi m c a b n thân chúng ta ch ng minh là không phù h p v i xu th chung c a th i i và không có hi u qu , y t nư c vào tình tr ng ch m phát tri n . Và m t khi tình tr ng ch m phát tri n v kinh t không ư c kh c ph c thì s làm xói mònlòng tin c a nhân dân , làm n y sinh nhi u v n xã h i nan gi i , t o nguy cơ t bên trong i v i tr t t , an toàn xã h i và i u ó r t cu c khi n chúng ta khó gi v ng ư c con ư ng phát tri n ã l a ch n là k t h p cl p dân t c v i CNXH vì m c tiêu dân giàu nư c m nh ,xã h i công b ng dân ch văn minh . 15
Cách ây trên m t th k ,jose Marti , ngư i th y c a n n c l p Cuba ã nói m t câu có ý nghĩa tri t lý sâu xa : “Qu c gia nào mu n c l p và giàu m nh thì ph i buôn bán v i nhi u nư c , còn qu c gia nào ch buôn bán v i m t nư c thôi thì không tránh kh i b ph thu c vào nư c duy nh t y’’ . Câu nói ó càng làm sáng t thêm các lu n i m mà ng ta ã nêu lên ch o ti n trình m c a và h i nh p kinh t qu c t c a nư c ta trong b i c nh toàn c u hoá ngày nay . 2. Nh ng cơ h i em l i cho Vi t Nam khi h i nh p vào n n kinh t th gi i Toàn c u hoá kinh t ưa n h qu t t y u là các qu c gia ph i m c a h i nh p vào n n kinh t th gi i . Vi t Nam ã và ang tích c c tham gia vào xu th này , t ng bư c ký k t các hi p nh song phương , khu v c và a phương . Là m t nư c ang phát tri n , tham gia h i nh p kinh t th gi i nư c ta s có thêm nhi u cơ h i m i phát tri n . 2.1 H i nh p vào n n kinh t th gi i là i u ki n thu n l i m r ng th trư ng sang các nư c trong khu v c và trên th gi i . Nh ng năm trư c ây thương m i c a Vi t Nam ch y u giao d ch v i Liên Xô và các nư c XHCN ông Âu . T sau 1990 thương m i ã chuy n hư ng m nh sang th trư ng khu v c ông Nam á và ông B c á . Khi cu c kh ng ho ng tài khu v c bùng n lư ng c u c a khu v c b gi m sút , chúng ta ã ch ng m c a ra th trư ng m i , nh t là th trư ng EU và B c M . S n ph m c a khu v c có v n u tư nư c ngoài ã có ch t lư ng cao nên t tr ng xu t kh u r t cao góp ph n nâng cao năng su t xu t kh u c a n n kinh t . H i nh p kinh t ã t o nên nh ng m i quan h kinh t chính tr ch ng ch t an xen ph thu c l n nhau góp ph n nâng cao v th qu c t và t o i u ki n Vi t Nam tham gia bình ng trong các giao lưu và quan h kinh t qu c t . c bi t tham gia h i nh p khu v c và qu c t cho phép t o d ng , c ng c và s d ng t t 16
nh ng cơ s pháp lí c n thi t như : ch t i hu qu c (MFN) , i x qu c gia (NT) và cơ ch gi i quy t tranh ch p u tranh ch ng b phân bi t ix , b o v quy nvà l i ích c a mình trong các quan h kinh t i ngo i . Tham gia h i nh p kinh t ta còn tranh th và khai thác nh ng quy ch , i u ki n ưu ãi mà ph n l n các th ch qu c t dành cho các nư c ch m phát tri n và ang phát tri n b o m h i nh p có hi u qu v a b o h h p lí và phát tri n v ng ch c các ngành s n xu t c a Vi t nam . 2.2 H i nh p kinh t qu c t làm tăng u tư nư c ngoài vào Vi t Nam t o i u ki n kinh t phát tri n nhanh . H i nh p kinh t th gi i Vi t Nam có cơ h i m r ng thu hút các ngu n v n nư c ngoài tăng thêm ngu n l c cho phát tri n , nh t là khi tích lu n i b còn th p và ph n th c huy ng vào tích lu ch dư i 20% GDP , ch tương ng t c tăng trư ng 4-5% c a khu v c nông thôn . Mu n tăng trư ng nhanh c n b xung thêm v n t nư c ngoài dư i nhi u hình th c ODA, FDI và các kho n huy ng v n gián ti p và vay n . Tham gia h i nh p kinh t qu c t là cơ h i th trư ng nư c ta ư c m r ng i u này s h p d n các nhà u tư . H s mang v n công ngh vào nư c ta , s d ng lao ng và tài nguyên v n có c a nư c ta , làm ra các s n ph m trên th trư ng khu v c và th gi i v i các ưu ãi mà nư c ta có . ây cũng là cơ h i thúc y các doanh nghi p trong và ngoài nư c huy ng và s d ng v n có hi u qu hơn . Tham gia h i nh p kinh t qu c t là m t nhân t quan tr ng bu c các doanh nghi p Vi t Nam ch n ch nh t ch c qu n lí s n xu t , i m i công ngh n m b t th trư ng , tăng cư ng kh năng c nh tranh c a hàng hoá ng v ng trong cu c c nh tranh kh c li t không ch trên th trư ng th gi i mà ngay c trên th trư ng n i i . 2.3 H i nh p kinh t th gi i Vi t Nam có th h c h i , giao, lưu m r ng , rút kinh nghi m c a các nư c i trư c . 17
H i nh p kinh t qu c t Vi t Nam có th tranh th h c h i , m r ng giao lưu , rút kinh nghi m c a các nư c i trư c trong vi c ho ch nh chính sách phát tri n kinh t tránh ư c nh ng sai sót , t ó có nhũngbi n pháp rút ng n th i gian th c hi n công nghi p hoá , hi n i hoá (CNH-H H) t nư c . V i l i th c a nư c i sau , chúng ta có th tranh th k thu t công ngh y nhanh ti n trình CNH-H H t o ra cơ s v t ch t k thu t cho công cu c xây d ng CNXH . H i nh p kinh t qu c t còn t o i u ki n Vi t Nam d n i u ch nh các chính sách , ch kinh t theo các chu n m c c a các t ch c và các nh ch kinh t qu c t , t o ra môi trư ng u tư h p d n và bình ng , tăng s c thu hút v n u tư , qua ó mà các k thu t , công ngh m i có i u ki n du nh p vào nư c ta . ng th i t o cơ h i chúng ta l a ch n công ngh nư c ngoài nh m phát tri n năng l c kinh t , công ngh qu c gia nâng cao hi u qu c nh tranh c a n n kinh t . Trong c nh tranh qu c t có th công ngh này là cũ v i các nư c phát tri n nhưng l i là m i và hi u qu t i m t nư c kém phát tri n như Vi t Nam . Nhi u s n ph m thông qua ODA và FDI ã có ư c nh ng ch ng ch ch t lư ng cao do các t ch c qu c t c p như : ISO 9001, 9002 , 14000 . M t s s n ph m như cá bi n ã ư c chuy n giao công ngh nâng cao ch t lư ng s n ph m nên có i u ki n xu t sang các th trư ng khó tính như M và Tây Âu . 2.4 H i nh p kinh t là i u ki n thu n l i ti n hành ào t o và nâng cao ch t lư ng qu n lí . V i s dân trên 80 tri u ngư i , ngu n nhân l c c a ta khá d i dào. Nhưng n u không h i nh p qu c t thì vi c s d ng trong nư c s b lãng phí kém hi u qu . H i nh p kinh t qu c t s t o cơ h i ngu n nhân l c c a nư c ta khai thông giao lưu v i các nư c . Ta có th thông qua h i nh p xu t kh u lao ng thông qua các h p ng gia công ch bi n hàng xu t kh u . ng th i t o 18
i u ki n nh p kh u lao ng k thu t cao ,các công ngh m i , các phát minh , sáng ch mà ta chưa có . Thông qua các d án ODA s góp ph n quan tr ng trong ào t o ngu n nhân l c . M t khác , yêu c u cao c a các d án FDI s thúc y h c h i , t rèn luy n c a ngư i lao ng nâng cao trình tay ngh và cũng nâng cao ch t lư ng cán b qu n lí . Nh ng cơ h i mà Vi t Nam s nh n ư c thông qua h i nh p càng kh ng nh i v i n n kinh t Vi t Nam hi n nay ây là con ư ng úng n phát tri n t nư c .Tuy nhiên bên c nh nh ng cơ h i , trên con ư ng h i nh p và phát tri n cũng có không ít nh ng khó khăn thách th c s n v i chúng ta . Chúng ta ph i xác nh rõ ư c nh ng khó khăn thách th c ó gi v ng th ch ng trong ti n trình h i nh p . II . Th c tr ng h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam 1. Nh ng thách th c c a Vi t Nam trong quá trình h i nh p 1.1 Hi n tr ng n n kinh t Vi t Nam a/ Thách th c to l n nh t mà Vi t Nam ph i i m t khi bư c vào h i nh p kinh t th gi i là hi n tr ng y u kém c a n n kinh t . N n kinh t Vi t Nam còn nghèo nàn l c h u , còn t t h u khá xa so v i th gi i nh t là v thu nh p bình quân u ngư i và trình công ngh . Tr i qua nh ng cu c chi n tranh lâu dài kh c li t và cơ ch qu n lí kinh t t p trung bao c p , Vi t Nam tham gia vào quá trình h i nh p kinh t v i m t xu t phát i m th p . GDP bình quân u ngư i còn th p , chưa thoát kh i ranh gi i nghèo ói . Năm 2001 thu nh p bình quân u ngư i ~400 $ b ng ch tiêu các nư c nghèo nh t th gi i do liên h p qu c t ra . So v i nhi u nư c trong t ch c kinh t mà ta ã và s tham gia thì thu nh p bình quân u ngư i c a Vi t Nam chưa b ng 1/3 c a In o và Philipin , b ng 1/9 c a Thái lan , b ng 1/15 c a Malayxia , chưa b ng 1/100 c a Singapo . M t khác 19
t l ti t ki m trong n n kinh t th p , tích lu và u tư chưa cao mà còn c cơ c u ngành c a n n kinh t , trình phát tri n l c lư ng s n xu t , công ngh s n xu t còn th p so v i các nư c trong khu v c và trên th gi i . T l th t nghi p khu v c thành th còn r t cao và có xu hư ng gia tăng : năm 1996 là 5,88% ,1997 là 6,01% ,1998là 6,85% ,1999là 7.4% , 2000 là 6,49% T c tăng trư ng kinh t gi m d n t 8,15% năm 1997 xu ng 4,8% năm 1999 , năm 2000 là 6,5% năm 2001 là 6,85% . Cơ c u kinh t còn ch m thay i , nông nghi p v n chi m t tr ng khá l n , công nghi p và d ch v không nh ng tăng ch m mà còn có bi u hi n ch ng l i do kh ng ho ng . Kinh t khu v c và chính sách u tư kém hi u qu . Trong th i gian qua , n n kinh t Vi t nam ã chuy n hư ng m nh m theo hư ng kinh t th trư ng , tuy nhiên các cơ ch c a n n kinh t th trư ng v n còn m c sơ khai . Năng l c công ngh c a n n kinh t Vi t Nam r t l c h u so v i th gi i . Trong nh ng năm qua Vi t Nam ã r t c g ng i m i thi t b công ngh , l a ch n nh ng công ngh tiên ti n c a th gi i c bi t trong các ngành bưu chính vi n thông và t ... nhưng v n còn r t nhi u ngành có thi t b công ngh l c h u t 2- 5 th h so v i các doanh nghi p cùng ngành trong nư c , trong khu v c và trên th gi i . Nhi u công ngh l c h u 40-50 năm nhưng v n chưa ư c thay th .Công ngh là y u t quy t nh n năng su t ch t lư ng c a s n ph m , giúp các doanh ngi p có th c nh tranh m nh m trên th trư ng . Tuy nhiên do ngu n v n b h n ch không cho phép các doanh nghi p t mình i m i cũng như áp d ng nh ng trang thi t b công ngh k thu t tiên ti n . Vì th trong quá trình chuy n giao công ngh nh p các máy móc thi t b vào trong nư c x y ra tình tr ng các doanh nghi p thư ng nh p các máy móc thi t b ã quá l c h u có khi n g n 100 năm . Th nên sau khi s d ng m t th i gian ng n ã gi m năng xu t , gây ô nhi m môi trư ng , gi m năng l c s n xu t , l i gây c n tr cho s 20