Luận văn "Hoàn thiện công tác định mức kỹ thuật lao động tại Nhà máy sản xuất ô tô 3-2"

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

133
lượt xem 32
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong điều kiện nền kinh tế thị trường và gần đây là việc gia nhập tổ chức thương mại quốc tế WTO của nước ta, sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp sản xuất nói riêng ngày càng trở nên gay gắt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn "Hoàn thiện công tác định mức kỹ thuật lao động tại Nhà máy sản xuất ô tô 3-2"

----- ----- ÁN T T NGHI P tài: “Hoàn thi n công tác nh m c k thu t lao ng t i Nhà máy s n xu t ô tô 3-2” 1
M CL C M U ................................................................................................................ 7 CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N V NH M C VÀ NH M C K THU T LAO NG ................................................................................................................. 10 1.1. M c lao ng ..................................................................................................... 10 1.1.1. Khái ni m lao ng ................................................................................... 10 1.1.2. Khái ni m m c lao ng ........................................................................... 10 1.1.3. Các d ng m c lao ng ............................................................................. 10 1.2. nh m c lao ng ............................................................................................ 11 1.2.1. Khái ni m nh m c lao ng ................................................................... 11 1.2.2. Nhi m v và n i dung c a nh m c lao ng ........................................ 12 1.2.3. Yêu c u c a m c và c a nh m c ........................................................... 13 1.2.3.1. Yêu c u c a m c ............................................................................ 13 1.2.3.2. Yêu c u c a nh m c .................................................................... 14 1.2.4. C s nh m c lao ng ..................................................................... 15 1.2.4.1. Phân chia quá trình s n xu t thành các b ph n h p thành............... 15 1.2.4.2. Phân lo i hao phí th i gian làm vi c................................................... 17 1.2.4.3. Các phương pháp kh o sát th i gian làm vi c ................................... 19 1.2.5. Tiêu chu n nh m c k thu t lao ng .............................................. 20 1.3. Các phương pháp nh m c k thu t lao ng ................................................ 21 1.3.1. Nhóm phương pháp t ng h p ................................................................... 21 1.3.2. Nhóm phương pháp phân tích................................................................... 23 1.3.2.1. Phương pháp phân tích tính toán (phương pháp tính m c k thu t th i gian theo tiêu chu n) ................................................................................. 23 1.3.2.2. Phương pháp phân tích kh o sát (phương pháp i u tra phân tích)……… ........................................................................................................ 24 1.3.2.3. Phương pháp so sánh i n hình .......................................................... 25 1.4. Vai trò c a nh m c k thu t lao ng ........................................................... 26 2
1.4.1. i v i công tác tr công .......................................................................... 26 1.4.2. V i tăng năng su t lao ng và h giá thành s n ph m .......................... 26 1.4.3. nh m c lao ng v i k ho ch .............................................................. 27 1.4.4. nh m c lao ng là cơ s c a t ch c lao ng khoa h c .................. 27 1.5. S c n thi t c a công tác nh m c lao ng Nhà máy s n xu t ô tô 3-2 ….. ...................................................................................................................... 29 CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH, ÁNH GIÁ TH C TR NG CÔNG TÁC NH M C LAO NG T I NHÀ MÁY S N XU T Ô TÔ 3-2 TH I GIAN QUA................................................................................................................... 30 2.1. Khái quát v Nhà máy s n xu t ô tô 3-2 .......................................................... 30 2.1.1. Gi i thi u chung ........................................................................................ 30 2.1.2. Quá trình hình thành và phát tri n ............................................................ 30 2.1.3. Ch c năng, nhi m v s n xu t kinh doanh .............................................. 34 2.1.4. Cơ c u t ch c ........................................................................................... 35 2.1.5. K t qu ho t ng s n xu t kinh doanh trong nh ng năm g n ây........ 36 2.2. Nh ng c i m s n xu t kinh doanh c a ơn v nh hư ng n ho t ng nh m c .................................................................................................................... 39 2.2.1. M t b ng cơ s v t ch t, máy móc thi t b , nguyên nhiên v t li u ........ 39 2.2.1.1. M t b ng cơ s v t ch t ....................................................................... 39 2.2.1.2. Máy móc thi t b .................................................................................. 40 2.2.1.3. Nguyên nhiên v t li u .......................................................................... 42 2.2.2. Lao ng ..................................................................................................... 43 2.2.3. S n ph m .................................................................................................... 45 2.2.4. Quy trình công ngh .................................................................................. 45 2.2.5. Công tác t ch c lao ng ......................................................................... 47 2.2.6. Nh ng thu n l i khó khăn i v i công tác nh m c ............................ 47 2.3. Phân tích, ánh giá th c tr ng công tác nh m c lao ng t i ơn v .......... 48 2.3.1. B máy làm công tác nh m c ................................................................ 48 2.3.2. Phương pháp và quy trình xây d ng m c ................................................ 50 3
2.3.3. Công tác áp d ng và tình hình th c hi n m c ......................................... 54 2.3.3.1. Công tác áp d ng.............................................................................. 54 2.3.3.2. Tình hình th c hi n m c.................................................................. 63 2.3.4. Nh n xét, ánh giá ..................................................................................... 73 CHƯƠNG 3: M T S GI I PHÁP NH M HOÀN THI N CÔNG TÁC NH M C K THU T LAO NG T I NHÀ MÁY S N XU T Ô TÔ 3-2 ...................................................................................................................... 75 3.1. Phương hư ng s n xu t kinh doanh và d ki n v nh m c lao ng c a Nhà máy ..................................................................................................................... 75 3.1.1. Phương hư ng s n xu t kinh doanh ......................................................... 75 3.1.1.1. D ki n m t s ch tiêu cơ b n........................................................ 75 3.1.1.2. Các d án u tư n năm 2012 ...................................................... 76 3.1.1.3. D tính hi u qu s n xu t kinh doanh năm 2008-2010 ................. 76 3.1.1.4. Nh ng gi i pháp th c hi n .............................................................. 77 3.1.2. D ki n v nh m c lao ng .................................................................. 78 3.2. Hoàn thi n b máy làm công tác nh m c ..................................................... 80 3.2.1. ào t o cán b xây d ng m c .................................................................. 80 3.2.2. Tăng cư ng s ph i k t h p gi a các phòng ban, b ph n trong vi c th c hi n công tác nh m c................................................................................. 82 3.3. Hoàn thi n phương pháp xây d ng m c .......................................................... 83 3.3.1. Hoàn thi n phương pháp phân tích kh o sát ............................................ 84 3.3.2. Xây d ng phương pháp so sánh i n hình ............................................... 85 3.3.2.1. Trình t xây d ng............................................................................. 85 3.3.2.2. Ưu, như c i m c a phương pháp .................................................. 87 3.3.2.3. Bi n pháp kh c ph c ........................................................................ 88 3.4. Hoàn thi n công tác qu n lý m c ..................................................................... 92 3.4.1. ưa m c vào s n xu t ............................................................................... 92 3.4.2. Phân tích tình hình th c hi n m c ............................................................ 93 3.4.3. Xem l i và i u ch nh m c ....................................................................... 94 4
3.5. Hoàn thi n t ch c lao ng, t ch c s n xu t ................................................ 95 3.5.1. Nâng cao ch t lư ng ào t o cho công nhân ........................................... 95 3.5.2. Hoàn thi n phân công, h p tác lao ng .................................................. 96 3.5.3. Hoàn thi n công tác ph c v nơi làm vi c ............................................... 97 K T LU N .................................................................................................................. 98 DANH M C TÀI LI U THAM KH O PH L C 5
DANH M C CÁC SƠ , B NG BI U Sơ 1.1: S phân chia quá trình s n xu t thành các b ph n h p thành ............... 17 Sơ 1.2: Phân lo i th i gian làm vi c theo quá trình s n xu t ............................. 19 Sơ 2.1: Cơ c u t ch c Nhà máy s n xu t ô tô 3-2 ............................................ 35 Sơ 2.2: Quy trình công ngh s n xu t s n ph m ô tô ......................................... 46 B ng 2.1: K t qu ho t ng kinh doanh s n xu t kinh doanh giai o n 2003-2007 ............................................................................................................. 37 B ng 2.2: Danh sách máy móc thi t b chính t i Phân xư ng cơ khí 1 ................... 40 B ng 2.3: Danh sách máy móc thi t b t i Phân xư ng Cơ khí 2 ............................ 41 B ng 2.4: Danh sách dây chuy n công ngh t i phân xư ng ô tô 1, 2 .................... 42 B ng 2.5: Th ng kê lao ng năm 2007................................................................. 43 B ng 2.6: Th ng kê b c công nhân k thu t c a Nhà máy năm 2007 ..................... 44 B ng 2.7: B ng t ng h p hao phí c n thi t s n xu t Thanh cong u xe s 1 .... 53 B ng 2.8 : nh m c gi công các chi ti t và công o n trên xe Transinco Ba Hai AH B50 ................................................................................................................. 55 B ng 2.9: B ng t ng h p ti n lương-thu nh p c a công nhân ................................ 64 B ng 2.10 : B ng t ng h p th i gian hao phí ......................................................... 65 B ng 2.11: B ng t ng h p th i gian hao phí .......................................................... 66 B ng 2.12: B ng t ng h p th i gian hao phí .......................................................... 67 B ng 2.13: B ng t ng h p hao phí th i gian c a nhân Vũ Minh k trong 3 ngày quan sát ................................................................................................................. 68 B ng 2.14: B ng t ng h p th i gian hao phí .......................................................... 69 B ng 2.15: B ng t ng h p th i gian hao phí .......................................................... 70 B ng 2.16: B ng t ng h p th i gian hao phí .......................................................... 71 B ng 2.17: B ng t ng h p hao phí th i gian c a Công nhân Phan Tr ng Toàn trong 3 ngày quan sát ...................................................................................................... 72 B ng 3.1: B ng d ki n s n lư ng, doanh thu c a Nhà máy trong giai o n 2008- 2010 ...................................................................................................................... 75 B ng 3.2: B ng các ch tiêu hi u qu kinh t d ki n giai o n 2008-2010 ............ 76 B ng 3.3: Danh sách và quy trình công ngh s n xu t các chi ti t r i trên xe AH B50 ................................................................................................................. 90 B ng 3.4: B ng quy cách các chi ti t r i trên xe AH B50 ...................................... 91 B ng 3.5:B ng h s i Ki .......................................................................................... 92 6
-7- M U 1. Lý do ch n tài Trong i u ki n n n kinh t th trư ng và g n ây là vi c gia nh p t ch c thương m i qu c t WTO c a nư c ta, s c nh tranh gi a các doanh nghi p nói chung và các doanh nghi p s n xu t nói riêng ngày càng tr nên gay g t. Vi c tìm ra các bi n pháp nh m nâng cao năng su t lao ng, tăng cư ng hi u qu s n xu t cũng như m b o phát tri n ngư i công nhân m t các toàn di n chính là y u t quy t nh giúp doanh nghi p phát tri n n nh và tăng cư ng kh năng c nh tranh c a mình. T ch c lao ng khoa h c là môn khoa h c nghiên c u các bi n pháp k t h p t i ưu các y u t cơ b n c a quá trình s n xu t s giúp cho doanh nghi p t ư c i u ó. nh m c lao ng chính là cơ s c a t ch c lao ng khoa h c. S n xu t càng phát tri n, vai trò c a nh m c k thu t lao ng ngày càng ư c kh ng nh và nâng cao. H th ng nh m c k thu t lao ng hi n nay ang ư c các giám c, các ch doanh nghi p chú tr ng v n d ng như m t công c s c bén trong qu n lý kinh t xí nghi p. Cũng như nhi u doanh nghi p khác, Nhà máy s n xu t ô tô 3-2 ã ý th c ư c t m quan tr ng c a công tác nh m c lao ng. Tuy nhiên, qua th i gian th c t p t i Nhà máy, em nh n th y th c tr ng công tác nh m c lao ng t i ây v n còn m t s h n ch c n s m kh c ph c. Do ó, em ã l a ch n tài “Hoàn thi n công tác nh m c k thu t lao ng t i Nhà máy s n xu t ô tô 3-2” cho lu n văn t t nghi p c a mình. 2. Tình hình nghiên c u V i t m quan tr ng c a mình, công tác nh m c lao ng ã ư c nhi u cơ quan, t ch c quan tâm nghiên c u. V m t lý lu n, có r t nhi u cu n sách ã c p nv n này, như cu n “T ch c lao ng khoa h c” (năm 1994) c a trư ng i h c kinh t qu c dân hay cu n “ nh m c lao ng (t p bài gi ng)” (năm 2000) c a trư ng i h c Lao ng- Xã h i. Trong th c t , Nhà máy s n xu t ô tô 3-2 cũng ã ý th c ư c t m quan tr ng và r t quan tâm t i công tác này. Tuy nhiên, do nh n th c chưa hoàn toàn y cũng như m t s lý do khác nên t i nay v n chưa 7
-8- có tài nào nghiên c u v v n này. V i tư cách là tài u tiên vi t v nh m c lao ng t i Nhà máy s n xu t ô tô 3-2, lu n văn này có ý nghĩa khá l n i v i nh ng ngư i làm công tác này t i Nhà máy. 3. M c ích và nhi m v nghiên c u M c ích c a tài là nh m phân tích th c tr ng công tác nh m c lao ng t i Nhà máy s n xu t ô tô 3-2 và trên cơ s ó, ưa ra nh ng gi i pháp hoàn thi n công tác này. th c hi n ư c m c ích ó, tài c n gi i quy t nh ng nhi m v sau: - Lý lu n khái quát v m c lao ng và nh m c lao ng. - Nghiên c u, phân tích th c tr ng công tác nh m c lao ng t i nhà máy, ánh giá ưu như c i m, tìm ra các nguyên nhân gây h n ch . - xu t m t s gi i pháp hoàn thi n công tác nh m c k thu t lao ng t i Nhà máy. 4. i tư ng và ph m vi nghiên c u i tư ng tài là th c tr ng công tác nh m c k thu t lao ng t i Nhà máy s n xu t ô tô 3-2. Ph m vi nghiên c u c a tài là t nh ng năm 2000 tr l i ây. 5. Lu n i m tài ư c nghiên c u d a trên ba lu n i m: - Công tác nh m c lao ng t i Nhà máy có ưu i m và nh ng k t qu mà nó em l i là gì? - Công tác nh m c lao ng t i Nhà máy còn nh ng h n ch gì, tác ng c a chúng và nguyên nhân? - hoàn thi n công tác nh m c k thu t lao ng, Nhà máy c n th c hi n nh ng bi n pháp gì? 6. Phương pháp nghiên c u tài ư c nghiên c u d a trên m t s phương pháp như: phương pháp phân tích, t ng h p s li u, phương pháp ch p nh th i gian làm vi c, phương pháp ánh giá. 8
-9- 7. K t c u c a lu n văn Ngoài ph n m u và k t lu n, lu n văn bao g m ba chương: Chương 1: Cơ s lý lu n v nh m c và nh m c k thu t lao ng Chương 2: Phân tích, ánh giá th c tr ng công tác nh m c lao ng t i nhà máy s n xu t ô tô 3-2 th i gian qua Chương 3: M t s gi i pháp nh m hoàn thi n công tác nh m c lao ng t i Nhà máy s n xu t ô tô 3-2 Em xin chân thành cám ơn th y giáo- PGS.TS. Nguy n Ng c Quân ã t n tình hư ng d n em hoàn thành lu n văn, chân thành cám ơn ban lãnh o Nhà máy s n xu t ô tô 3-2 ã t o m i i u ki n t t nh t giúp em trong quá trình th c t p! 9
- 10 - CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N V NH M C VÀ NH M C K THU T LAO NG 1.1. M c lao ng 1.1.1. Khái ni m lao ng Lao ng là ho t ng có m c ích c a con ngư i, nh m th a mãn nh ng nhu c u v i s ng c a mình, là i u ki n t t y u t n t i, phát tri n c a xã h i loài ngư i. 1.1.2. Khái ni m m c lao ng M c lao ng là lư ng lao ng hao phí ư c quy nh ti n hành s n xu t m t ơn v s n ph m ho c m t kh i lư ng công vi c úng tiêu chu n ch t lư ng trong nh ng i u ki n t ch c k thu t nh t nh. “Lư ng lao ng hao phí” ây có th là hao phí v ngư i, v th i gian hay v lư ng nhiên, nguyên v t li u c n thi t s n xu t ra m t ơn v s n ph m hay m t kh i lư ng công vi c úng tiêu chu n ch t lư ng song trong ph m vi t ch c, khi nói n quá trình lao ng, ta ch nói n hao phí lao ng s ng (hao phí lao ng c a con ngư i). Tuy nhiên, các tiêu chu n ch t lư ng này không ph i ư c áp d ng trong m i i u ki n mà ph i trong “nh ng i u ki n t ch c k thu t nh t nh”, c th , vì v i nh ng i u ki n khác nhau s òi h i các tiêu chu n ch t lư ng khác nhau. 1.1.3. Các d ng m c lao ng Trong th c t s n xu t, có các d ng m c sau ư c áp d ng: * M c th i gian (Mtg): Là lư ng th i gian lao ng hao phí ư c quy nh cho m t hay m t nhóm ngư i lao ng có trình nghi p v thích h p hoàn thành m t ơn v s n ph m hay m t kh i lư ng công vi c úng tiêu chu n ch t lư ng trong nh ng i u ki n t ch c k thu t nh t nh. M c th i gian ư c tính theo công th c: Mtg= Th i gian hao phí/ S lư ng thành ph m s n xu t trong th i gian ó 10
- 11 - * M c s n lư ng (Msl): Là s lư ng ơn v s n ph m hay kh i lư ng công vi c ư c quy nh cho m t hay m t nhóm ngư i lao ng có trình chuyên môn nghi p v nh t nh ph i hoàn thành trong m t th i gian tiêu chu n trong nh ng i u ki n t ch c k thu t nh t nh. Msl= T/ Mtg Trong ó, T là ơn v th i gian tính cho Msl (ngày, ca, …) * M c ph c v (Mpv): Là s lư ng máy móc thi t b , s u con gia súc, s nguyên v t li u quy nh cho m t hay m t nhóm ngư i lao ng có trình nghi p v thích h p ph i ph c v trong nh ng i u ki n t ch c k thu t nh t nh, công vi c ph i n nh, l p l i có chu kỳ. * M c biên ch (Mbc): là s lư ng ngư i lao ng có trình nghi p v thích h p ư c quy nh ch t ch th c hi n m t kh i lư ng công vi c c th trong m t b máy qu n lý nh t nh. Ngoài 4 d ng m c lao ng trên, còn có m c lao ng t ng h p: Là lư ng lao ng s ng c a nh ng ngư i tham gia s n xu t ra m t ơn v s n ph m c th (bao g m lao ng công ngh , lao ng ph tr , lao ng qu n lý) theo tiêu chu n ch t lư ng quy nh trong nh ng i u ki n c th c a kỳ k ho ch. 1.2. nh m c lao ng 1.2.1. Khái ni m nh m c lao ng Theo nghĩa h p, nh m c lao ng là vi c xác nh m c cho t t c các lo i công vi c- bi u hi n chính là các ch tiêu. Các ch tiêu ó có th là th ng kê kinh nghi m ho c có căn c k thu t (có căn c khoa h c) (hay còn g i là nh m c k thu t lao ng). nh m c th ng kê kinh nghi m là các nh m c thi u căn c khoa h c, không d a trên vi c phân tích khoa h c nh ng i u ki n t ch c k thu t c a doanh nghi p áp d ng phương pháp khoa h c v nh m c. nh m c k thu t lao ng là d a trên cơ s nghiên c u m t cách khoa h c quá trình s n xu t c a doanh nghi p xác nh nh ng i u ki n hoàn thành s n ph m trên cơ s các i u ki n t ch c k thu t c a doanh nghi p như thi t b , d ng 11
- 12 - c s n xu t, nguyên v t li u, trình k thu t, s c kh e c a công nhân, t ch c nơi làm vi c…, t ó xây d ng nên các m c lao ng. Theo nghĩa r ng, nh m c khoa h c công tác, công vi c, là lĩnh v c ho t ng th c ti n v xây d ng và áp d ng các m c lao ng i v i t t c các quá trình lao ng. Nói cách khác, y là quá trình d tính t ch c th c hi n nh ng bi n pháp v t ch c lao ng k thu t th c hi n công vi c có năng su t lao ng cao trên cơ s có xác nh m c tiêu hao th c hi n công vi c. Quá trình này yêu c u ph i làm các công vi c: - Nghiên c u c th nh ng i u ki n t ch c k thu t nơi s n xu t. - ra, ưa vào s n xu t nh ng bi n pháp v t ch c k thu t. - Xây d ng m c. - Qu n lý và i u ch nh m c. 1.2.2. Nhi m v và n i dung c a nh m c lao ng Nhi m v cơ b n c a công tác nh m c lao ng trong doanh nghi p là nghiên c u, phát hi n và s d ng có hi u qu nh t ngu n nhân l c c a doanh nghi p không ng ng nâng cao năng su t lao ng và hi u qu kinh t trong s n xu t- kinh doanh. T nhi m v cơ b n ó, công tác nh m c lao ng có các nhi m v c th như sau: - Nghiên c u thư ng xuyên tình hình s d ng th i gian lao ng c a m i ngư i lao ng trong doanh nghi p, phân tích kh năng s n xu t c a t t c các ơn v , tham kh o kinh nghi m s n xu t tiên ti n c a các doanh nghi p khác trên cơ s ó mà xây d ng và s a i các lo i m c lao ng trong doanh nghi p. - ưa các m c lao ng có căn c khoa h c vào s n xu t ng th i th c hi n các bi n pháp t ch c- k thu t- kinh t i ôi v i giáo d c và nâng cao trình nh n th c c a m i ngư i lao ng trong doanh nghi p v m c lao ng, t o m i i u ki n c n thi t h tham gia vào quá trình xây d ng, th c hi n và hoàn thành vư t m c lao ng. 12
- 13 - - Thư ng xuyên theo dõi, ki m tra, th ng kê, phân tích và qu n lý tình hình th c hi n m c lao ng k t h p v i vi c ng viên khen thư ng v t ch t iv i nh ng ngư i t và vư t m c lao ng, b o m cho công tác nh m c lao ng th t s là m t công c quan tr ng c a qu n lý doanh nghi p. nh m c k thu t lao ng bao g m các n i dung sau: - Phân chia quá trình s n xu t ra thành các b ph n h p thành. Xác nh k t c u, trình t h p lý th c hi n các b ph n c a bư c công vi c. Phát hi n nh ng b t h p lý trong quá trình th c hi n, hoàn thi n chúng trên c s phân công và hi p tác lao ng m t cách h p lý. - Nghiên c u kh năng nơi làm vi c, c i thi n i u ki n lao ng, h p lý hóa phương pháp và thao tác lao ng, xây d ng ch làm vi c ngh ngơi h p lý. Các kh năng nơi làm vi c bao g m: + T ch c ph c v nơi làm vi c: Thi t k , quy ho ch nơi làm vi c; Trang b nơi làm vi c; B trí nơi làm vi c; Ph c v nơi làm vi c. + Tình hình máy móc thi t b : Công su t máy móc thi t b ; Ch ng lo i máy móc thi t b ; Ch t lư ng máy móc thi t b ; + Tình hình v ngư i lao ng: Trình k thu t, tay ngh (C p b c công nhân) ; S c kh e; Tình hình s d ng th i gian lao ng. + Nguyên nhiên v t li u: S lư ng; Ch t lư ng; Kích thư c; Ch ng lo i. - Ti n hành kh o sát, xác nh các lo i th i gian làm vi c và nguyên nhân gây nên nh ng lãng phí xây d ng m c, tiêu chu n lao ng. - ưa các m c, tiêu chu n ã ư c xây d ng vào s n xu t, thư ng xuyên theo dõi tình hình th c hi n m c, i u ch nh nh ng m c sai, m c l c h u, có cơ ch thích h p khuy n khích hoàn thi n nh m c k thu t lao ng trong doanh nghi p. 1.2.3. Yêu c u c a m c và c a nh m c 1.2.3.1. Yêu c u c a m c1 M c lao ng có căn c khoa h c ph i m b o nh ng yêu c u sau ây: 1 : Giáo trình Qu n lý Nhân l c trong Doanh nghi p, Khoa Kinh t và qu n lý, i h c Bách Khoa Hà N i 13
- 14 - - Tính tiên ti n: B o m có cơ s khoa h c, trong các i u ki n t ch c và k thu t tiên ti n, có tính n các phương pháp công ngh tiên ti n. - Tính hi n th c: M c lao ng m b o tính trung bình tiên ti n, t c là m c trung bình c a nh ng ngư i công nhân tiên ti n m i ngư i lao ng u có th hoàn thành ư c m c. - Tính qu n chúng: m b o r ng, ngư i lao ng ph i ư c tham gia tích c c vào quá trình xây d ng và chính h là nh ng ngư i th c hi n các m c ó. Có như v y m i có th ng viên ư c tính ch ng, tích c c và sáng t o c a m i ngư i trong doanh nghi p vào công tác nh m c lao ng. 1.2.3.2. Yêu c u c a nh m c2 nh m c ph i m b o các yêu c u sau: - M c lao ng cho ơn v s n xu t ph i tính t các m c nguyên công (chính, ph tr ,qu n lý) nên m c nguyên công ph i là nh ng m c h p lý. - Ph i theo úng quy trình công ngh s n xu t s n ph m. Ch tính nh ng hao phí lao ng thu c qu s n xu t s n ph m c a b n thân doanh nghi p không tính nh ng hao phí lao ng do thuê ho c mua c a bên ngoài doanh nghi p (nhưng trong giá thành s n ph m s ư c tính n). - t ng nguyên công ph i xác nh theo úng m c ph c t p c a công vi c phù h p v i tiêu chu n c p b c k thu t, không tính theo b c công nhân th c t ang làm vi c ó ( i v i trư ng h p công nhân b c cao làm vi c b c th p s ư c bù b c tính theo t ng qu lương). - Trong khi tính m c và tính qu th i gian nh m c, không tính theo s ngư i th c hi n có bao g m c ngư i dôi ra chưa b trí ư c vi c khác. - Hi n nay, tình hình s n xu t chưa n nh, năng lư ng, v t tư thi u ho c cung c p không úng h n… cho nên trong quá trình tính m c cho ơn v s n ph m, c n có m t lo i h s b sung bên c nh m c doanh nghi p có qu th i gian nh m bù vào nh ng m t mát không do l i doanh nghi p gây ra, coi ó là ph n n nh c a 2 “Các phương pháp xây d ng : nh m c kinh t - k thu t trong xí nghi p”, tr. 46- T p chí Kinh t và D báo 14
- 15 - m c. B i vì h s b sung này ch có tính ch t t m th i, còn ph n m c v n là n nh theo công ngh trong i u ki n bình thư ng. H s này ch ư c th a nh n v i i u ki n có th t trong th c t , có yêu c u ph i hao phí thêm th i gian bù vào m t mát. Tr s c a h s ư c xác nh căn c vào s li u th ng kê nh ng m t mát thư ng x y ra trong m t s năm g n nh t, ng th i còn ph i căn c vào d báo nh ng i u ki n t ch c và k thu t m i trong th i kỳ k ho ch. Khi xác nh h s này, còn ph i cân nh c, phân tích tình hình hoàn thành m c c a công nhân trong th i kỳ báo cáo, tình hình s d ng th i gian lao ng và tính ch ng c a doanh nghi p trong vi c t ch c l i s n xu t và t ch c l i lao ng t n d ng nh ng th i gian ng ng vi c, th i gian thi t b , máy móc ng ng ho t ng trong s n xu t chính. C n lưu ý r ng m t mát khâu nào thì ch tính cho khâu ó. Có th dùng t l ã tìm ư c phân b bình quân chung cho c s n ph m theo t tr ng hao phí th i gian c a t ng khâu so v i t ng hao phí th i gian chung c a s n ph m. - Trong quá trình s n xu t s n ph m, có nh ng trư ng h p không tránh kh i s n xu t ra hàng h ng do tính ch t c a công ngh thì trong m c nguyên công ư c tính b sung h s hàng h ng cho phép; m c cao nh t c a h s này ch ư c tính b ng t l hàng h ng cho phép. 1.2.4. C s nh m c lao ng 1.2.4.1. Phân chia quá trình s n xu t thành các b ph n h p thành Quá trình s n xu t là quá trình khai thác, ch bi n m t s n ph m nào ó c n thi t cho xã h i. Trong quá trình này, i tư ng lao ng có s thay i v m t hình dáng, kích thư c, tính ch t lý- hóa h c, tính ch t cơ h c ho c v v trí không gian tr thành s n ph m ph v cho i s ng. N i dung ch y u c a quá trình s n xu t là quá trình lao ng. Quá trình s n xu t l i ư c phân chia thành các quá trình s n xu t b ph n. Quá trình s n xu t b ph n ư c hi u là b ph n ng nh t và k t th c v phương di n công ngh c a quá trình s n xu t. Quá trình s n xu t b ph n l i ư c phân chia thành các bư c công vi c. Bư c công vi c (nguyên công) là ph n chính c a quá trình s n xu t, bao g m các 15
- 16 - công vi c k ti p nhau ư c th c hi n b i m t (hay m t nhóm) công nhân trên m t i tư ng lao ng nh t nh t i m t nơi làm vi c nh t nh. Ví d : Công vi c ti n ch t k p lò xo gh ng c a s n ph m ô tô B50 c a Nhà máy s n xu t ô tô 3-2 l i bao g m các bư c công vi c như: ưa chi ti t vào ch ng tâm, Ki m tra kích thư c phôi, Ti n… Các bư c công vi c l i ư c phân chia nh hơn v m t công ngh và v m t lao ng. * V m t công ngh , bư c công vi c ư c phân chia thành các giai o n chuy n ti p và các bư c chuy n ti p. Giai o n chuy n ti p là b ph n ng nh t v công ngh c a bư c công vi c, nó ư c bi u th b ng s c nh c a b m t gia công, d ng c và ch gia công. M t bư c công vi c có th bao g m m t hay nhi u giai o n chuy n ti p. Ví d : Trong bư c công vi c ti n ch t k p lò xo gh ng , l i có th chia thành 2 giai o n chuy n ti p là ti n ph n u ch t và ti n ph n thân ch t. Bư c công vi c là ph n vi c như nhau ư c l p i l p l i trong giai o n chuy n ti p. Ví d : Trong giai o n chuy n ti p ti n thân ch t k p lò xo gh ng , có 2 bư c chuy n ti p là ti n rãnh 1 và ti n rãnh 2. * V m t lao ng, bư c công vi c ư c phân chia thành các thao tác, ng tác và các c ng. Thao tác là t h p các ho t ng c a công nhân nh m th c hi n m t m c ích nh t nh v công ngh . Thao tác là b ph n c a bư c công vi c ư c c trưng b i tính m c ích. Ví d : Bư c công vi c ti n ch t k p lò xo gh ng bao g m các thao tác: ưa chi ti t vào b ph n ch ng tâm, xi t ch t hai u thi t b ch ng tâm, ki m tra kích thư c chi ti t, m máy, ưa dao ti n l i g n chi ti t, ti n, ưa dao ra, hãm máy, ki m tra kích thư c chi ti t, tháo chi ti t ra kh i thi t b ch ng tâm, t chi ti t lên bàn. 16
- 17 - ng tác là m t b ph n c a thao tác, bi u th b ng nh ng c ng c a chan tay và thân th c a công nhan nh m l y i hay di chuy n m t v t nào ó. Ví d : Thao tác m máy ti n bao g m các thao tác c m phích i n, b t công t c. C ng là b ph n c a ng tác, bi u th b ng s thay i m t l n v trí các b ph n cơ th c a công nhân. Ví d : ng tác c m phích i n bao g m các c ng: ưa tay ra, c m l y phích c m, ưa phích c m n v trí i n, c m phích c m vào i n, ưa tay v . S phân chia quá trình s n xu t thành các b ph n h p thành ư c minh h a qua sơ 1.1 như sau: Quá trình s n xu t Quá trình b ph n M t công ngh M t lao ng Thao tác Giai o n chuy n ti p ng tác Bư c chuy n ti p C ng Sơ 1.1: S phân chia quá trình s n xu t thành các b ph n h p thành 1.2.4.2. Phân lo i hao phí th i gian làm vi c M t trong nh ng cơ s nh m c lao ng là vi c nghiên c u m t cách có h th ng vi c s d ng th i gian lao ng trong quá trình s n xu t. Th i gian làm vi c là dài làm vi c ư c quy nh trong ó ngư i lao ng ph i b o m th c hi n công vi c ư c giao. Th i gian làm công vi c là m t 17
- 18 - ph n c a th i gian làm vi c, trong ó m t công vi c xác nh ư c th c hi n. Thông thư ng, th i gian làm vi c ư c phân lo i theo quá trình s n xu t, theo công nhân ho c theo thi t b . Các cách phân lo i này u hình thành hai lo i th i gian: th i gian làm công vi c và th i gian ng ng vi c. Th i gian làm công vi c ư c chia thành th i gian làm công vi c theo quy nh c a nhi m v s n xu t và th i gian làm công vi c ngoài quy nh c a nhi m v s n xu t. * Th i gian làm công vi c theo quy nh c a nhi m v s n xu t bao g m 4 lo i là th i gian chu n k t, th i gian tác nghi p, th i gian ph c v và th i gian ngh ngơi. Th i gian chu n k t (CK): ây là th i gian ngư i công nhân dùng vào vi c chu n b phương ti n s n xu t th c hi n công vi c ư c giao và ti n hành m i ho t ng có liên quan n vi c hoàn thành công vi c ó. Th i gian tác nghi p (TN) là th i gian ch y u hoàn thành bư c công vi c. Nó ư c l p i l p l i qua t ng ơn v s n ph m. Th i gian ph c v nơi làm vi c (PV) là th i gian hao phí trông coi và b o m cho nơi làm vi c ho t ng liên t c trong su t ca làm vi c. Th i gian ngh ngơi và nhu c u c n thi t (NC) bao g m th i gian ngh ngơi và ngh vì các nhu c u cá nhân. ây là th i gian c n thi t duy trì kh năng làm vi c bình thư ng c a ngư i lao ng trong su t ca làm vi c. * Th i gian làm công vi c ngoài quy nh c a nhi m v s n xu t ( th i gian lãng phí) bao g m t t c th i gian làm nh ng vi c không n m trong nhi m v s n xu t, th i gian hao phí do thi u sót v t ch c, k thu t và do công nhân kém ý th c t ch c, k lu t gây ra. Có 3 lo i th i gian lãng phí: Th i gian lãng phí không s n xu t (LPKSX) là th i gian làm nh ng công vi c không n m trong nhi m v s n xu t. Ví d như theo quy nh, công nhân ph ph i mang v t li u n cho công nhân chính, nhưng do không cung c p , công nhân chính ph i t l y. 18
- 19 - Th i gian lãng phí công nhân (LPCN) là th i gian lãng phí do công nhân gây ra như i mu n, v s m, làm vi c riêng… Th i gian lãng phí t ch c (LPTC) là nh ng th i gian lãng phí do thi u sót c a t ch c như th i gian ch do m t i n, máy móc không y … Th i gian lãng phí k thu t (LPKT) là nh ng th i gian lãng phí do y u kém v k thu t. Các b ph n th i gian c a quá trình s n xu t có th dư c minh h a qua sơ 1.2 như sau: TGLV c a quá trình s n xu t Th i gian làm công vi c Th i gian lãng phí theo quy nh c a nhi m v s n xu t CK TN PV NC LPKSX LPTC LPCN LPKT Sơ 1.2: Phân lo i th i gian làm vi c theo quá trình s n xu t 1.2.4.3. Các phương pháp kh o sát th i gian làm vi c a. Ch p nh th i gian làm vi c Ch p nh th i gian làm vi c là phương pháp nghiên c u t t c các lo i hoa phí t i gian làm vi c c a công nhân trong m t th i gian nh t nh. N u nghiên c u th i gian làm vi c c a công nhân trong ca m t ca làm vi c thì g i là ch p nh ca làm vi c hay ngày làm vi c, còn nghiên c u th i gian c n thi t công nhân hoàn thành m t công vi c g i là ch p nh quá trình làm vi c. M c ích c a ch p nh th i gian làm vi c là: 19
- 20 - - Nghiên c u tình hình s d ng th i gian làm vi c, phát hi n các nguyên nhân lãng phí th i gian và ra bi n pháp kh c ph c. - Nghiên c u các kinh nghi m tiên ti n ph bi n trong công nhân. - Thu th p các s li u ph c v cho vi c xây d ng m c lao ng. Tùy vào m c ích nghiên c u và i u ki n th c t c a t ch c mà ngư i nghiên c u có th l a ch n m t trong các hình th c: - Ch p nh cá nhân. - Ch p nh t (nhóm) ngày làm vi c. - T ch p nh ngày làm vi c. b. B m gi bư c công vi c B m gi là m t phương pháp quan sát c bi t có s d ng ng h b m giây nghiên c u th i gian hao phí khi th c hi n các bư c công vi c ho c các thao tác, ng tác l p i l p l i nhi u l n, có chu kỳ t i nơi làm vi c. B m gi ư c s d ng nh m m c ích: - Xác nh chính xác hao phí th i gian khi th c hi n các y u t thành ph n c a công vi c. - Nghiên c u lo i b các lãng phí không trông th y, c i ti n phương pháp lao ng, nang cao hi u su t làm vi c. - Cung c p các tài li u cơ s xây d ng m c k thu t lao ng ho c tiêu chu n nh m c k thu t lao ng. Trong th c t , có hai cách b m gi khác nhau là b m gi liên t c và b m gi không liên t c. 1.2.5. Tiêu chu n nh m c k thu t lao ng Tiêu chu n nh m c k thu t lao ng là nh ng i lư ng quy nh v ch làm vi c tiên ti n c a thi t b hay nh ng i lư ng hao phí th i gian quy nh c a nh ng b ph n làm b ng tay c a bư c công vi c trong nh ng i u ki n t ch c k thu t h p lý t ó tính ra m c k thu t th i gian lao ng. 20