Luận văn Thạc sĩ Công nghệ thông tin: Nghiên cứu và đề xuất phương pháp mô hình hóa tri thức cho hệ thống văn bản luật

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ NGUYỄN HÀ THANH NGHIÊN CỨU VÀ ĐỀ XUẤT PHƯƠNG PHÁP MÔ HÌNH HÓA TRI THỨC CHO HỆ THỐNG VĂN BẢN LUẬT LUẬN VĂN THẠC SỸ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN HÀ NỘI - 2017 i ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ NGUYỄN HÀ THANH NGHIÊN CỨU VÀ ĐỀ XUẤT PHƯƠNG PHÁP MÔ HÌNH HÓA TRI THỨC CHO HỆ THỐNG VĂN BẢN LUẬT Ngành: Công nghệ thông tin Chuyên ngành: Kỹ thuật phần mềm Mã số: 60480103 LUẬN VĂN THẠC SỸ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS TS. NGUYỄN VIỆT HÀ HÀ NỘI - 2017 ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công việc trong luận văn này được thực hiện bởi chính tôi. Các số liệu, kết quả được trình bày trong luận văn là hoàn toàn trung thực. Tất cả các tài liệu tham khảo, công trình nghiên cứu, kết quả công việc của người khác được sử dụng trong đề tài đều được ghi rõ nguồn. Nếu như những gì tôi nói trên đây là trái sự thật, tôi xin chịu mọi trách nhiệm theo pháp luật và quy định của nhà trường. Hà Nội, ngày ... tháng ... năm ...... Chữ ký .......................................... i LỜI CẢM ƠN Thực hiện luận văn là việc cá nhân của mỗi học viên cao học để có thể lấy bằng Thạc sỹ nhưng để luận văn có được chất lượng tốt và có đóng góp thực tiễn cho xã hội thì đó là công sức của nhiều người. Đầu tiên, tôi xin cảm ơn gia đình tôi, những người đã ủng hộ tôi tuyệt đối trên nhiều phương diện để tôi có thể theo đuổi sự lựa chọn của mình. Tôi cũng xin cảm ơn Thầy Nguyễn Việt Hà, người Thầy đã truyền cho tôi động lực, cho tôi nhiều kiến thức và kinh nghiệm quý báu trong nghiên cứu khoa học nói chung và trong thực hiện đề tài nói riêng. Tôi xin cảm ơn các thầy cô tại Trường Đại học Công nghệ và Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, những người đã đào tạo và giúp tôi trưởng thành trong năng lực nghề và năng lực nghiên cứu. Tôi xin cảm ơn các bạn sinh viên trong nhóm nghiên cứu Skylab, Trường Đại học Công nghệ, ĐHQGHN đã cùng tham gia đóng góp ý kiến cho đề tài và giúp sức cho tôi trong việc thu thập dữ liệu cũng như thử nghiệm phương pháp được đề xuất trong luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! ii MỤC LỤC CHƯƠNG 1. ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................... 1 1.1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1 1.2. Các nghiên cứu liên quan........................................................................... 2 1.2.1. Các nghiên cứu về biểu diễn tri thức.................................................. 2 1.2.2. Các nghiên cứu về Legal Engineering ............................................... 4 1.3. Nhiệm vụ của luận văn .............................................................................. 5 1.4. Cấu trúc luận văn ....................................................................................... 5 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT ............................................................... 7 2.1. Mô hình hóa tri thức .................................................................................. 7 2.1.1. Tri thức và biểu diễn tri thức .............................................................. 7 2.1.2. Mô hình tri thức .................................................................................. 8 2.1.3. Phương pháp mô hình hóa tri thức bằng ngôn ngữ khung ................. 8 2.1.4. Phương pháp mô hình hóa tri thức bằng luật sinh ............................. 9 2.1.5. Phương pháp mô hình hóa tri thức bằng mạng ngữ nghĩa ...............10 2.2. Văn bản pháp luật ....................................................................................12 2.2.1. Văn bản pháp luật và vai trò của văn bản pháp luật.........................12 2.2.2. Các loại văn bản pháp luật ...............................................................12 2.2.3. Đặc trưng về hiệu lực của văn bản pháp luật ...................................14 CHƯƠNG 3. MÔ HÌNH HÓA TRI THỨC CHO VĂN BẢN LUẬT ...... 15 3.1. Mô tả bài toán ..........................................................................................15 3.2. Phân tích tính chất của văn bản pháp luật................................................15 3.3. Mô tả phương pháp ..................................................................................17 3.3.1. Phân tích và lựa chọn kỹ thuật biểu diễn .........................................17 3.3.2. Cấu trúc khung .................................................................................18 3.3.3. Các luật suy diễn ..............................................................................23 3.5. Đánh giá phương pháp .............................................................................24 3.5.1. Điểm mạnh của phương pháp...........................................................24 iii