Luận văn Thạc sĩ Luật học: Kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định" được hoàn thành với mục tiêu nhằm làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về kiếm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ; Thông qua thực tiễn hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định từ đó đưa ra các yêu cầu, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác kiểm sát điều tra nói chung và kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định nói riêng và kiến nghị hoàn thiện các quy định pháp luật để việc áp dụng được nghiêm chỉnh, thống nhất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật học: Kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định

VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI CAO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIỂM SÁT HÀ NỘI NGUYỄN THỊ THUẦN KIỂM SÁT ĐIỀU TRA VỤ ÁN VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ THAM GIA GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội - 2022
VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI CAO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIỂM SÁT HÀ NỘI NGUYỄN THỊ THUẦN KIỂM SÁT ĐIỀU TRA VỤ ÁN VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ THAM GIA GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NAM ĐỊNH Ngành: Luật Hình sự và tố tụng hình sự Mã số: 8380104 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Công Phàn Hà Nội - 2022
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, được trích dẫn đúng theo quy định. Tôi xin chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của Luận văn này. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thuần
LỜI CẢM ƠN “Để hoàn thành luận văn này, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến thầy hướng dẫn tôi TS. Trần Công Phàn Phó chủ tịch, Tổng thư ký Hội luật gia Việt Nam, nguyên Phó Viện trưởng - Viện kiểm sát nhân dân tối cao, thầy đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi, cho tôi những nhận xét quý báu, chỉnh sửa những sai sót của tôi trong bản thảo luận văn. Do giới hạn kiến thức và khả năng lý luận của bản thân còn nhiều thiếu sót và hạn chế, kính mong sự chỉ dẫn và đóng góp của các Thầy, Cô để bài luận văn của tôi được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn!”
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ATGT An toàn giao thông BLHS Bộ luật hình sự BLTTHS Bộ luật tố tụng hình sự CQĐT Cơ quan điều tra ĐTV Điều tra viên KSĐT Kiểm sát điều tra KSV Kiểm sát viên LGTĐB Luật Giao thông đường bộ THQCT Thực hành quyền công tố TNHS Trách nhiệm hình sự TTHS Tố tụng hình sự VKS Viện kiểm sát VKSND Viện kiểm sát nhân dân VPQĐVTGGTĐB Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KIỂM SÁT ĐIỀU TRA VỤ ÁN VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ THAM GIA GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ .... 6 1.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ ........................................................6 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ ........................................................................................................................6 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ .......................................................................8 1.1.3. Ý nghĩa của kiểm sát hoạt động điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ ..................................................................................12 1.2. Nội dung kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ ...................................................................................................12 1.2.1. Kiểm sát việc khởi tố vụ án, khởi tố bị can vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ .........................................................................12 1.2.2. Kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn ..........................................14 1.2.3. Kiểm sát hoạt động điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ .................................................................................................16 1.2.4. Kiểm sát tạm đình chỉ điều tra, phục hồi điều tra và đình chỉ điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ ...................................20 1.2.5.Kiểm sát các loại hoạt động khác............................................................23 1.3. Mối quan hệ giữa kiểm sát điều tra và thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ .......26 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................................28
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG KIỂM SÁT ĐIỀU TRA VỤ ÁN VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ THAM GIA GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NAM ĐỊNH .......................................................................................................................29 2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, tình hình tội phạm, cơ cấu bộ máy của VKSND tỉnh Nam Định ...............................................................................29 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Nam Định liên quan đến hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ ...........................................................................................................29 2.1.2. Tình hình tội phạm vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định từ năm 2016 – 2021.............................................30 2.2. Thực trạng, kết quả, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định ...............................................................................33 2.2.1. Cơ cấu tổ chức, hoạt động của VKSND tỉnh Nam Định trong kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ ..................33 2.2.2. Những kết quả đạt được ..........................................................................34 2.2.3. Những tồn tại, hạn chế .............................................................................37 2.2.4. Nguyên nhân của hạn chế, vướng mắc......................................................49 Tiểu kết Chương 2 ............................................................................................................51 CHƯƠNG III. YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG KIỂM SÁT VỤ ÁN VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ THAM GIA GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NAM ĐỊNH ...................................52 3.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng kiểm sát hoạt động điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định thời gian tới..................................................................................................................52 3.2. Kiến nghị sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện một số quy định của pháp luật để nâng cao chất lượng kiếm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định ...........................................54
3.3. Một số giải pháp nâng cao chất lượng kiểm sát hoạt động điều tra vụ án Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định thời gian tới ................................................................................................59 3.3.1. Nhóm giải pháp chung............................................................................59 3.3.2. Nhóm giải pháp trong hoạt động nghiệp vụ ...........................................67 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................................71 KẾT LUẬN .......................................................................................................................72 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................74
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu luận văn Hiện nay tai nạn giao thông đang diễn ra hằng ngày gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Hằng năm, Ủy ban an toàn giao thông quốc gia đều chỉ đạo và tổ chức triển khai thực hiện quyết liệt với Kế hoạch Năm An toàn giao thông. Theo thống kê của Phòng cảnh sát giao thông tỉnh Nam Định, năm 2020 trên địa bàn tỉnh xảy ra 133 vụ tai nạn giao thông làm chết 56 người, bị thương 106 người và thiệt hại về tài sản; đến năm 2021 nhờ nỗ lực thực hiện đồng bộ các giải pháp kiềm chế, kéo giảm tai nạn giao thông của tỉnh và các ngành chức năng, sự vào cuộc quyết liệt, tình hình tai nạn giao thông trên địa bàn tỉnh đã có chuyển biến tích cực trên cả 3 tiêu chí: số vụ giảm 12 vụ (tương đương 9%); giảm 5 người chết (tương đương 8,9%) và giảm 11 người bị thương (tương đương 11%); không xảy ra tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng. Kết quả trên một phần cũng là do năm 2021, cả nước nói chung và địa bàn tỉnh Nam Định nói riêng có một giai đoạn giãn cách xã hội với thời gian dài, đóng góp vào việc hạn chế vụ tai nạn giao thông đường bộ. Tuy vậy, tình hình an ninh trật tự và trật tự an toàn giao thông trên địa bàn tỉnh vẫn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp: nguyên nhân khách quan là do phần lớn các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ đã được xây dựng, nâng cấp nhưng về cơ bản vẫn nhỏ hẹp, không đáp ứng được sự gia tăng của phương tiện tham gia giao thông... Nguyên nhân chủ quan: Tình trạng người điều kiển phương tiện ô tô, mô tô vi phạm vẫn còn diễn ra, nhất là vi phạm về tốc độ không chú ý quan sát, đi không đúng làn đường, trong hơi thở chứa nồng độ cồn… Những nguyên nhân trên đã đang là mối quan tâm lo lắng của chính quyền và cả xã hội, làm phát sinh tội phạm trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Để bảo đảm trật tự an toàn giao thông góp phần kìm chế tai nạn giao thông, nhất là các vụ việc có dấu hiệu tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ thì việc điều tra, xử lý của Cơ quan điều tra (CQĐT) góp phần không nhỏ trong công cuộc giữ gìn an ninh trật tự an toàn giao thông trên địa bàn tỉnh Nam Định. Thực tiễn những năm qua cho thấy, công tác điều tra, kiểm sát điều tra có nhiều cố gắng và đạt kết quả tốt; nhờ thực hiện tốt công tác kiểm sát điều tra mà
2 hoạt động điều tra của CQĐT đã đạt được những kết quả đáng kể: việc điều tra nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật là bài học cảnh tỉnh cho mỗi người dân khi tham gia giao thông nâng cao ý thức chấp hành luật giao thông đã góp phần tích cực vào công tác đấu tranh chống tội phạm trong lĩnh vực an toàn giao thông đường bộ, bảo đảm kiềm chế, giảm thiểu tai nạn giao thông. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong lĩnh vực này vẫn còn những hạn chế nhất định chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội và công cuộc cải cách tư pháp hiện nay như: số lượng kiểm sát viên kiểm sát loại án này còn thiếu, khi kiểm sát chưa chú trọng vào khâu kiểm sát ban đầu như khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi; hay do nguyên nhân khách quan: hệ thống pháp luật về tố tụng hình sự có nhiều bất cập, chậm được sửa đổi bổ sung… Do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ cũng còn bộc lộ những hạn chế nhất định ảnh hưởng nhất định đến quá trình đấu tranh phòng, chống tội phạm tại địa phương. Xuất phát từ thực tế trên, bản thân học viên là Kiểm sát viên đang công tác tại Viện kiểm sát nhân dân nhận thấy hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là một vấn đề thực tiễn đòi hỏi cần phải đưa ra để tăng cường hiệu quả đấu tranh chống tội phạm ở địa phương và tội phạm về Vi phạm quy định an toàn giao thông nói riêng, cần thiết phải tổng kết, nghiên cứu vấn đề này, học viên lựa chọn đề tài: "Kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định”, làm luận văn tốt nghiệp cao học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu của luận văn Hiện nay đã có khá nhiều công trình nghiên cứu ở các cấp độ khác nhau đề cập đến, dưới các góc nhìn khác nhau về tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. Các nghiên cứu này đã được thể hiện trong nhiều công trình khoa học được công bố trên sách, báo, tạp chí chuyên ngành và các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, một số giáo trình giảng dạy môn pháp luật, phần lớn đã tập trung làm rõ được các vấn đề lý luận và pháp lý có liên quan và thực tiễn trên một địa bàn nhất
3 định. Có thể nêu ra như luận văn của tác giả Trần Thị Mỹ Hạnh với đề tài: “Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ thực tiễn từ thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai”; luận văn của tác giả Phạm Tuấn Anh đề tài: “Tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ từ thực tiễn tại tỉnh Nam Định”…Tuy nhiện, chưa có công trình nào nghiên cứu, khảo sát về hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định thời điểm từ năm 2016 - 2021; luận văn này là công trình nghiên cứu đầu tiên về vấn đề này tại VKSND tỉnh Nam Định ở cấp độ luận văn thạc sĩ. Các công trình nghiên cứu đã được thực hiện là nguồn tư liệu phong phú cho học viên thực hiện luận văn tốt nghiệp của mình. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về kiếm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ; Thông qua thực tiễn hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định từ đó đưa ra các yêu cầu, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác kiểm sát điều tra nói chung và kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định nói riêng và kiến nghị hoàn thiện các quy định pháp luật để việc áp dụng được nghiêm chỉnh, thống nhất. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, luận văn phải thực hiện những nhiệm vụ sau: - Phân tích cơ sở lý luận của hoạt động kiểm sát điều tra đối với vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ - Thực trạng hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định; chỉ ra những ưu điểm, hạn chế, tồn tại và nguyên nhân (nêu lên số liệu 5 năm gần đây nhất: phân tích, đánh giá) - Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định trong thời gian tới và kiến nghị hoàn thiện pháp luật liên quan đến tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ.
4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Về đối tượng nghiên cứu: là những vấn đề lý luận và thực tiễn công tác kiểm sát điều tra của Viện kiểm sát nhân dân của tỉnh, các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh Nam Định về vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. Các số liệu trong luận văn được thu thập qua các tài liệu sơ kết, tổng kết Phòng Cảnh sát giao thông công an tỉnh Nam Định, Phòng thống kê Viện kiểm sát nhân nhân tỉnh Nam Định các năm từ 2016 - 2021. - Về phạm vi đối tượng nghiên cứu: Luận văn chỉ nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn kiểm sát điều tra (cụ thể là từ khi khởi tố vụ án hình sự đến khi kết thúc điều tra, CQĐT ra kết luận điều tra kèm theo hồ sơ chuyển VKS, hoặc CQĐT ra quyết định đình chỉ điều tra, quyết định tạm đình chỉ điều tra) trong phạm vi hai cấp (tỉnh, huyện) của VKSND ở tỉnh Nam Định. - Về thời gian: Luận văn nêu đánh giá thực trạng kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định trong 05 năm từ năm 2016 đến năm 2021 tính theo năm công tác của ngành kiểm sát nhân dân (từ 01/12/2016 đến 30/11/2021). 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Phương pháp luận: Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của học thuyết Mác Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước về đấu tranh phòng chống tội phạm. Luận văn sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phương pháp nghiên cứu tài liệu và phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh đối chiếu…. Cụ thể: ở Chương I, tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu và phương pháp phân tích, tổng hợp để làm rõ những khái niệm, đặc điểm, nội dung và ý nghĩa công tác kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ; ở Chương II, tác giả sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh đối chiếu… để nêu bật lên thực trạng công tác kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định; từ đó phân tích những kết quả đã đạt được những tồn tại hạn chế để khắc phục, sửa chữa.
5 ở Chương III, tác giả sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp: từ những khó khăn, vướng mắc, bất cập hạn chế ở chương II: chỉ ra những yêu cầu và giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định và kiến nghị hoàn thiện pháp luật liên quan đến việc xử lý về tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. 6. Những đóng góp mới của luận văn Kết quả nghiên cứu của luận văn có ý nghĩa quan trọng về phương diện lý luận đặc biệt là thực tiễn liên quan đến chức năng kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định, chỉ ra được những ưu điểm, hạn chế trong công tác kiểm sát điều tra của Viện kiểm sát nhân dân trong giai đoạn vừa qua và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm sát điều tra của Viện kiểm sát nhân dân trong thời gian tới; kiến nghị hoàn thiện pháp luật để pháp luật liên quan đến công tác này được áp dụng một cách thống nhất, hoàn chỉnh. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Về lý luận: Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần bổ sung cơ sở lý luận về kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ Về thực tiễn: Kết quả nghiên cứu luận văn có thể được dùng để tham khảo giúp lãnh đạo, Kiểm sát viên, cán bộ đang công tác tại Viện kiểm sát nhân dân làm tốt hơn chức năng, nhiệm vụ của mình khi kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận thì cơ cấu của luận văn gồm có 3 chương: Chương I. Một số vấn đề lý luận chung về kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ Chương II. Thực trạng kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định Chương III. Yêu cầu và giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Nam Định
6 CHƯƠNG I MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KIỂM SÁT ĐIỀU TRA VỤ ÁN VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ THAM GIA GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ 1.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ Điều 260 Bộ luật hình sự năm 2015 quy định tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ; theo đó Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là hành vi của người tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khoẻ, tài sản của người khác. Từ quy định tại Điều 260 BLHS, có thể khái quát tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ có những đặc điểm sau: Thứ nhất, xâm phạm sự an toàn của hoạt động giao thông đường bộ và sự an toàn về tính mạng, sức khoẻ, tài sản của người khác Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là hành vi nguy hiểm cho xã hội trực tiếp xâm phạm trật tự an toàn giao thông đường bộ và gây thiệt hại tính mạng, sức khoẻ, tài sản của người khác. Để đấu tranh phòng chống vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ bằng pháp luật hình sự, Nhà nước quy định tội phạm và hình phạt đối với hành vi này. Theo đó, chỉ những hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ có tính chất nguy hiểm cao, gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khoẻ, tài sản của người khác và hành vi có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng nếu không được ngăn chặn kịp thời mới bị coi là phạm tội hình sự. Thứ hai, hậu quả là dấu hiệu bắt buộc cấu thành của tội phạm Nếu hành vi vi phạm các quy định về tham gia giao thông đường bộ mà chưa gây ra thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khoẻ, tài sản của người khác thì chưa cấu thành tội phạm, trừ trường hợp quy định tại khoản 4
7 của điều luật. Đây là tội phạm có cấu thành tội phạm vật chất, tức là vấn đề truy cứu trách nhiệm hình sự chỉ đặt ra đối với hành vi phạm tội khi có hậu quả xảy ra. Khoản 1 Điều 260 quy định cấu thành tội phạm cơ bản xác định hậu quả của hành vi phạm tội có thể là: a) Làm chết người; b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%; d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng. Như vậy chỉ khi có hậu quả xảy ra và hậu quả đó phải là gây thiệt hại cho tính mạng cho người khác, gây thương tích hoặc sức khỏe cho người khác với một tỷ lệ nhất định hoặc gây thiệt hại về tài sản ở mức độ nhất định thì người phạm tội mới phải chịu trách nhiệm hình sự về tội này. Thứ ba, tội này thực hiện do lỗi vô ý do tự tin hoặc do cẩu thả + Vô ý do tự tin, trong trường hợp người vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn chặn được. + Vô ý do cẩu thả, trường hợp người vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ không thấy trước hành vi của mình có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó. Thứ tư, về chủ thể của tội phạm Là người từ đủ 16 tuổi trở lên có đủ năng lực trách nhiệm hình sự. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ quy định tại khoản 1 Điều 260 BLHS là tội phạm nghiêm trọng; quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 260 BLHS là tội phạm rất nghiêm trọng; quy định tại khoản 4, khoản 5 Điều 260 BLHS là tội phạm ít nghiêm trọng.
8 Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm này, vì tội phạm này là tội phạm được thực hiện do vô ý và không có trường hợp nào là tội đặc biệt nghiêm trọng. Do vậy, chủ thể của tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ quy định tại các khoản 1, khoản 2, khoản 3, khoản 4 và khoản 5 Điều 260 BLHS là người từ đủ 16 tuổi trở lên có đủ năng lực trách nhiệm hình sự. 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ 1.1.2.1. Khái niệm kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ Kiểm sát hoạt động điều tra là bộ phận cấu thành, là nhiệm vụ cụ thể của chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp. Như vậy trước khi tìm hiểu về khái niệm kiểm sát điều tra phải hiểu thế nào là kiểm sát hoạt động tư pháp? Hiến pháp năm 2013 quy định: "Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp". Luật tổ chức VKSND năm 2014 đã cụ thể hóa quy định trên với nội dung Viện kiểm sát thực hiện chủ yếu hai chức năng đó là thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp. Những quy định trên đã đưa ra tiền đề cho việc nghiên cứu làm rõ chức năng kiểm sát các hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát. Với quy định tại Điều 107 Hiến pháp năm 2013 (sửa đổi) và Điều 4 Luật tổ chức VKSND năm 2014 thì chức năng kiểm sát các hoạt động tư pháp là một chức năng quan trọng, căn bản của VKSND. Đây là điểm khác biệt của hoạt động VKS nước ta, không chỉ thực hiện chức năng thực hành quyền công tố; Viện công tố của nhiều nước khác chỉ thực hiện chức năng này, còn ở nước ta thực hiện kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động tư pháp. Theo đó, Kiểm sát các hoạt động tư pháp là một dạng giám sát Nhà nước về tư pháp, đây là hoạt động mang tính quyền lực Nhà nước. Tuy nhiên, khác với hoạt động giám sát Nhà nước nói chung về tư pháp, kiểm sát các hoạt động tư pháp là sự giám sát trực tiếp các hoạt động cụ thể của các cơ quan tư pháp trong quá trình tố tụng với mục đích là nhằm đảm bảo cho pháp luật được áp dụng nghiêm chỉnh và
9 thống nhất trong quá trình giải quyết các vụ án. Bản chất pháp lý của chức năng kiểm sát các hoạt động tư pháp trong tố tụng hình sự là kiểm tra tính có căn cứ và tính hợp pháp trong hành vi của các chủ thể bị kiểm sát. Từ đó, có thể đưa ra khái niệm kiểm sát các hoạt động tư pháp trong tố tụng hình sự như sau: Kiểm sát các hoạt động tư pháp trong tố tụng hình sự là chức năng hiến định của VKS, có nội dung là giám sát trực tiếp các hoạt động của các cơ quan tư pháp trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, nhằm bảo đảm cho pháp luật tố tụng hình sự được thực hiện một cách nghiêm chỉnh, thống nhất. Như vậy, khi đã hiểu được như thế nào là kiểm sát hoạt động tư pháp trong tố tụng hình sự, thì vấn đề đặt ra cho chúng ta cần tiếp tục làm rõ đó là: Kiểm sát hoạt động điều tra vụ án hình sự là gì? Chức năng kiểm sát hoạt động điều tra vụ án hình sự của VKS thực chất là kiểm sát việc tuân theo pháp luật các hoạt động tư pháp của CQĐT và các cơ quan khác được giao tiến hành một số hoạt động điều tra trong quá trình giải quyết vụ án hình sự (sau đây gọi chung là CQĐT). Kiểm sát hoạt động điều tra là bộ phận cấu thành, là nhiệm vụ cụ thể của chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp. Kiểm sát hoạt động điều tra với tính chất là một chức năng của VKS thì nó có bản chất pháp lý là kiểm tra tính có căn cứ và tính hợp pháp các hoạt động tố tụng hình sự được thực hiện bởi CQĐT trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự nhằm bảo đảm việc khởi tố, điều tra đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm đồng thời cũng không làm oan người vô tội. Vì vậy, hoạt động điều tra của CQĐT phải chịu sự chế ước và kiểm sát chặt chẽ của cơ quan VKS. Điều này được thể hiện thông qua việc luật quy định các nhiệm vụ, quyền hạn cho VKS để bảo đảm việc truy cứu trách nhiệm hình sự có căn cứ và hợp pháp. Như vậy, Kiểm sát hoạt động điều tra được hiểu là: hoạt động của VKS kiểm sát việc tuân theo pháp luật của điều tra viên và những người có liên quan trong các hoạt động điều tra nhằm bảo đảm cho tất cả các hoạt động điều tra vụ án hình sự của CQĐT được thực hiện đúng quy định của pháp luật.
10 Từ những phân tích như trên ta có thể khái niệm công tác kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ như sau: Kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là Viện kiểm sát sử dụng các quyền năng pháp lý để kiểm sát việc tuân theo pháp luật các hoạt động của Cơ quan điều tra, của các cá nhân có liên quan đến quá trình điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ nhằm bảo đảm cho hoạt động điều tra theo đúng các quy định của pháp luật, không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội. 1.1.2.2. Đối tượng, phạm vi kiểm sát hoạt động điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ Về đối tượng: Từ những quy định của Hiến pháp năm 2013, Luật tổ chức VKSND năm 2014 và các luật về tố tụng tư pháp, thì đối tượng của kiểm sát hoạt động tư pháp chính là sự tuân thủ pháp luật của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng trong hoạt động tư pháp. Bởi vì kiểm sát hoạt động tư pháp chính là kiểm sát việc tuân theo pháp luật của các chủ thể trong hoạt động tư pháp. Bản chất của hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động tư pháp là kiểm tra tính hợp pháp của các quyết định và hành vi của cá nhân, tổ chức, cơ quan trong hoạt động tư pháp. Như vậy, đối tượng của hoạt động kiểm sát hoạt động tư pháp có thể suy ra đối tượng kiểm sát hoạt động điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ chính là các quyết định và hành vi của CQĐT, Điều tra viên, cán bộ điều tra và những người tham gia tố tụng như bị can, bị hại (nếu có), đại diện bị hại (nếu có), người làm chứng, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan…trong vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. Việc xác định đúng đối tượng của hoạt động kiểm sát điều tra để phát hiện, kiểm tra tính hợp pháp, tính có căn cứ của các quyết định và hành vi của CQĐT, Điều tra viên, cán bộ điều tra; điều đó có ý nghĩa quan trọng nhằm thực hiện được mục đích của công tác kiểm sát và thực hiện có hiệu quả các quyền năng pháp lý của VKSND, hướng tới mục tiêu bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
11 Về phạm vi: Theo quy định tại Quy chế công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc khởi tố, điều tra và truy tố ban hành kèm theo Quyết định số 111/QĐ-VKSTC ngày 17/4/2020 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao thì phạm vi của hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ bắt đầu từ khi CQĐT thông báo đến VKS về việc thực hiện một trong số các biện pháp điều tra phải thực hiện ngay trước khi khởi tố vụ án như khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, trưng cầu giám định… và kết thúc khi CQĐT ra bản kết luận điều tra kèm theo hồ sơ vụ án chuyển VKS để truy tố hoặc khi CQĐT ra quyết định đình chỉ điều tra vụ án kèm hồ sơ vụ án chuyển đến VKS. 1.1.2.3. Đặc điểm của kiểm sát hoạt động điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ Xuất phát từ khái niệm đã nêu ở trên và trên cơ sở nghiên cứu các quy định của pháp luật liên quan, rút ra một số đặc điểm chung của kiểm sát hoạt động điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ như sau: Thứ nhất, hoạt động kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ bắt đầu từ khi CQĐT tiến hành các hoạt động điều tra ban đầu như khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, khám nghiệm phương tiện…. Kết thúc khi CQĐT ra kết luận điều tra đề nghị truy tố cùng hồ sơ vụ án hoặc ra kết luận đình chỉ điều tra kèm theo hồ sơ vụ án chuyển VKS. Thứ hai, kiểm sát điều tra chính là việc giám sát trực tiếp mọi hoạt động tố tụng của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng trong quá trình điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. Thứ ba, kiểm sát điều tra vụ án hình sự nói chung và kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ nói riêng nhằm mục đích bảo đảm cho pháp luật tố tụng hình sự được thực hiện một cách nghiêm chỉnh và thống nhất.
12 1.1.3. Ý nghĩa của kiểm sát hoạt động điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ Kiểm sát hoạt động điều tra các vụ án hình sự nói chung và kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ nói riêng góp phần bảo vệ pháp chế, bảo vệ chế độ XHCN, chế độ chính trị, chế độ kinh tế, tính mạng sức khoẻ, tài sản và các quyền lợi ích hợp pháp khác của công dân, giữ vững an ninh chính trị trật tự an toàn xã hội. Đảm bảo mọi hành vi phạm tội đều bị phát hiện xử lý nhanh chóng nghiêm minh kịp thời; không bỏ lọt tội phạm, tránh làm oan người vô tội. Thông qua công tác kiểm sát hoạt động điều tra, kiểm sát viên là những người trực tiếp kiểm nghiệm tính phù hợp hay không phù hợp, có căn cứ hay không có căn cứ của các văn bản quy phạm pháp luật, nhất là BLHS và BLTTHS. Qua hoạt động kiểm sát điều tra, Kiểm sát viên sẽ tổng hợp những vấn đề bất cập mà thực tiễn gặp phải để tổng hợp, kiến nghị VKSNDTC để VKSNDTC đề nghị Quốc hội sửa đổi, bổ sung, thay thế cho phù hợp. Như vậy, công tác kiểm sát hoạt động điều tra có vai trò quan trọng trong việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật. Kiểm sát hoạt động điều tra các vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ có vai trò hướng tới các chủ thể của quan hệ pháp luật, thực hiện đầy đủ chức trách nhiệm vụ của mình khi tiến hành tố tụng, ngăn ngừa việc lạm quyền của những người tiến hành tố tụng; đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của những người tham gia tố tụng, nhất là người bị tạm giữ, bị can, người bị hại. Cùng với công tác thực hành quyền công tố, công tác kiểm sát hoạt động điều tra đã góp phần giáo dục riêng đối với người phạm tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ răn đe phòng ngừa chung đối với mỗi người dân nhất là ý thức tham gia giao thông, góp phần phổ biến tuyên truyền pháp luật; kiến nghị các cơ quan, tổ chức có biện pháp phòng ngừa vi phạm và tội phạm về giao thông đường bộ. 1.2. Nội dung kiểm sát điều tra vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ 1.2.1. Kiểm sát việc khởi tố vụ án, khởi tố bị can vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ