Luật văn Thạc sĩ Luật học: Chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính qua thực tiễn huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về sự lãnh đạo của Đảng đối với quá trình cải cách hành chính nói chung và đối với việc nâng cao chất lượng cán bộ công chức nói riêng; đánh giá thực trạng, rút ra những bài học kinh nghiệm, trên cơ sở đó xác định các giải pháp đổi mới, tăng cường sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Thanh Hóa, Huyện ủy Đông Sơn trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện nói chung và đội ngũ cán bộ, công chức làm việc trong cơ quan hành chính nhà nước huyện Đông Sơn nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luật văn Thạc sĩ Luật học: Chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính qua thực tiễn huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT LÊ THỊ HẢI YẾN CHÊT L¦îNG C¸N Bé, C¤NG CHøC CÊP HUYÖN §¸P øNG Y£U CÇU C¶I C¸CH HµNH CHÝNH QUA THùC TIÔN HUYÖN §¤NG S¥N, TØNH THANH HãA Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử nhà nƣớc và pháp luật Mã số: 60 38 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: TS. MAI VĂN THẮNG HÀ NỘI - 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! NGƯỜI CAM ĐOAN Lê Thị Hải Yến
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục ký hiệu, chữ viết tắt ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VỀ CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP HUYỆN VÀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH ............................................................ 11 1.1. Lý luận về cải cách hành chính ....................................................... 11 1.1.1. Khái niệm cải cách hành chính .......................................................... 11 1.1.2. Mục tiêu, nhiệm vụ và sự cần thiết phải cải cách hành chính ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay .................................................... 16 1.2. Những vấn đề lý luận cơ bản về cán bộ, công chức và chất lƣợng cán bộ, công chức cấp huyện ............................................... 20 1.2.1. Khái niệm cán bộ, công chức ............................................................. 20 1.2.2. Đặc điểm của cán bộ, công chức cấp huyện ...................................... 22 1.2.3. Khái luận về cán bộ, công chức và những yêu cầu, tiêu chuẩn, điều kiện về chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện ....................... 25 1.2.4. Cách thức, phương pháp, tiêu chí đánh giá chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện .......................................................................... 28 1.2.5. Ý nghĩa, vai trò của việc nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện trong cải cách hành chính ở nước ta hiện nay .................. 28 Kết luận Chƣơng 1 ........................................................................................ 31
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP HUYỆN QUA THỰC TIẾN HUYỆN ĐÔNG SƠN, TỈNH THANH HÓA TRƢỚC YÊU CẦU CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH ................................................................................. 33 2.1. Khái luận chung về huyện Đông Sơn và những đặc thù trong tổ chức bộ máy hành chính nhà nƣớc và cải cách hành chính huyện Đông Sơn ................................................................................ 33 2.1.1. Khái luận chung về huyện Đông Sơn ................................................ 33 2.2.2. Những đặc thù cơ bản trong tổ chức bộ máy hành chính nhà nước và cải cách hành chính tại huyện Đông Sơn ............................. 35 2.2. Thực trạng về số lƣợng và các yêu cầu, tiêu chí đối với cán bộ, công chức huyện Đông Sơn hiện nay ....................................... 38 2.2.1. Thực trạng về số lượng cán bộ, công chức huyện Đông Sơn hiện nay .............................................................................................. 38 2.2.2. Các yêu cầu, tiêu chí cơ bản đối với cán bộ, công chức huyện Đông Sơn hiện nay ............................................................................. 40 2.3. Thực trạng chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức huyện Đông Sơn ..... 43 2.3.1. Thực trạng trình độ chuyên môn nghiệp vụ ....................................... 43 2.3.2. Thực trạng về phẩm chất chính trị ..................................................... 48 2.3.3. Thực trạng về đạo đức và tác phong nghề nghiệp ............................. 52 2.4. Những nguyên nhân cơ bản ............................................................ 57 2.4.1. Nguyên nhân khách quan ................................................................... 57 2.4.2. Những nguyên nhân chủ quan ............................................................ 61 Kết luận chƣơng 2 ......................................................................................... 65 Chƣơng 3: QUAN ĐIỂM VÀ NHỮNG NHỮNG KIẾN NGHỊ, GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP HUYỆN ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH ................................................................................. 67
3.1. Quan điểm, định hƣớng chung của Đảng, Nhà nƣớc và chính quyền địa phƣơng trong việc nâng cao chất lƣợng cán bộ, công chức cấp huyện đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính ........... 67 3.1.1. Quan điểm, định hướng của Đảng, Nhà nước .................................... 67 3.1.2. Quan điểm, định hướng của Tỉnh Thanh Hóa và Huyện Đông Sơn ........ 73 3.2. Những kiến nghị, giải pháp chung .................................................. 78 3.3. Những kiến nghị, giải pháp cụ thể, đặc thù ................................... 88 Kết luận chƣơng 3 ......................................................................................... 90 KẾT LUẬN .................................................................................................... 93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 96
DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT HĐND Hội đồng nhân dân UBND Ủy ban nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa
ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong quá trình xây dựng và phát triển của nhà nước Việt Nam, vấn đề cải cách hành chính được coi là một trong những khâu then chốt để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của cả nước nói chung và mục tiêu kinh tế - xã hội của từng địa phương nói riêng. Công cuộc cải cách hành chính được Đảng và Nhà nước thực hiện từ những năm đầu thập kỷ 90 của thế kỷ XX nhằm thay đổi cơ chế hành chính hiện hành làm cho nó phù hợp với yêu cầu phát triển mới của đất nước. Cần phải lưu ý rằng cải cách hành chính ở nước ta không nhằm thay đổi nền tảng của nền hành chính nhà nước mà thay đổi cơ chế vận hành của nền hành chính cho phù hợp với nhu cầu phát triển của đất nước khi chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa có sự quản lý của nhà nước. Công cuộc cải cách hành chính ngay từ thời kỳ đầu đã được thực hiện một cách toàn diện trên các nội dung cụ thể: Cải cách về thể chế; cải cách bộ máy hành chính; cải cách công chức và công vụ; cải cách tài chính công. Do được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước từ sớm nên công cuộc cải cách hành chính đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể: Đất nước đã cơ bản thoát khỏi tình trạng khủng hoảng về kinh tế kéo dài trong nhiều năm; nền kinh tế đã chuyển cơ chế vận hành từ nền kinh tế bao cấp sang nền kinh tế thị trường; đời sống của người dân đã được cải thiện đáng kể; bộ máy nhà nước đã được tổ chức và hoạt động ngày càng hiệu quả với việc tinh giảm nhiều cơ quan, đơn vị trung gian gây chồng chéo ở cả Trung ương và địa phương; cơ cấu tổ chức của chính quyền địa phương được hợp lý hóa; thủ tục hành chính ngày càng được đơn giản phục vụ tốt hơn yêu cầu của tổ chức, cá nhân; nhiều thể chế đã bước đầu được đổi mới phù hợp với tình hình cụ thể của đất nước, 1
của từng địa phương, đơn vị; đội ngũ cán bộ, công chức không ngừng được tăng cường cả về số lượng và chất lượng… Những thành tựu kể trên đã tạo được niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công cuộc cải cách hành chính trong thời gian qua vẫn còn tồn tại nhiều yếu kém: Về kinh tế: Trong những năm qua, kinh tế tuy đã có bước phát triển nhưng chưa mang tính ổn định, tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo còn ở mức cao; lạm phát vẫn còn tồn tại; cơ chế quản lý kinh tế tuy đã được cải thiện nhưng chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới nên hiệu quả đạt được chưa tương xứng với tiềm năng, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh… Về cơ chế quản lý nhà nước: Công tác quản lý nhà nước còn mang nhiều dấu ấn của cơ chế kế hoạch hóa, tập trung, quan liêu, bao cấp; bộ máy hành chính tuy đã được cải thiện một bước đáng kể nhưng còn cồng kềnh, hoạt động kém hiệu quả; phân công, phân cấp giữa các cơ quan nhà nước chưa rõ ràng nên hiệu quả quản lý chưa cao; cơ chế tài chính không thích hợp; nạn tham nhũng, lãng phí ngày càng trở nên trầm trọng; hệ thống thể chế không đồng bộ, không thống nhất; thủ tục hành chính còn nhiều khâu, nhiều bước trung gian không cần thiết gây rườm rà; đội ngũ cán bộ, công chức nói chung đặc biệt là đội ngũ cán bộ, công chức ở địa phương còn kém về năng lực chuyên môn; tinh thần trách nhiệm, phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới… Trong số những tồn tại, hạn chế kể trên thì vấn đề chất lượng cán bộ, công chức được xem là một trong những tồn tại được quan tâm hàng đầu. Bởi vì, trong mọi cơ chế, chính sách con người luôn được coi là trung tâm. Hay nói cách khác, muốn thay đổi cơ chế, chính sách thì nâng cao trình độ, đổi mới tư duy, phương pháp thực hiện của nguồn nhân lực phải được thực hiện đầu tiên. Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay, khi đất nước bước vào thời kỳ hội nhập quốc tế, quan điểm về quản lý nhà nước cũng có những thay đổi cho phù 2
hợp với tình hình mới thì vấn đề chất lượng cán bộ, công chức lại càng trở nên cấp thiết. Cùng với sự thay đổi về cơ chế quản lý thì vai trò của nhà nước cũng chuyển dần từ vị thế “ông chủ” sang người “phục vụ” - phục vụ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; lấy lợi ích tổ chức, cá nhân là tôn chỉ cao nhất cho mọi hoạt động. Chính sự thay đổi đó yêu cầu Đảng, Nhà nước cần có những chính sách mới trong quản lý đội ngũ cán bộ, công chức đặc biệt là đối với đội ngũ cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính nhà nước ở cấp huyện, cấp xã - là những người trực tiếp phục vụ nhân dân. Thực trạng cán bộ, công chức cấp huyện luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Bởi họ là những người vừa trực tiếp tiếp xúc với nhân dân, trực tiếp giải quyết quyền, lợi ích hợp pháp của người dân vừa là người truyền tải các thông tin về chính sách, pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên đến chính quyền cơ sở nên mọi hành vi của họ dù đúng, dù sai đều ít nhiều ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả của quản lý nhà nước. Đặc biệt là nhà nước ta, với bản chất là nhà nước của dân, do dân, vì dân thì tinh thần, thái độ, chất lượng phục vụ nhân dân của cán bộ, công chức là cán cân đánh giá tính chất dân chủ của một nhà nước. Nếu cán bộ, công chức thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình thì sẽ tạo được niềm tin của nhân dân vào vai trò lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước; ngược lại, nếu cán bộ, công chức không thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân thì sẽ tạo nên sự coi thường, sự mất niềm tin của người dân đối với hệ thống chính trị, đối với nhà nước. Chính vì bản thân nhận thức được tầm quan trọng to lớn của đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện, vì những lý do kể trên và do điều kiện công tác của bản thân là tại một cơ quan hành chính cấp huyện nên tôi đã lựa chọn đề tài: “Chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính qua thực tiễn huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa” để có thể đưa 3
ra những phản ánh, kiến nghị trung thực về thực trạng cũng như những giải pháp thực sự cần thiết để nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện trong giai đoạn hiện nay thông qua quá trình hoạt động thực tiễn của bản thân. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài Sự lãnh đạo của Đảng đối với vấn đề cải cách hành chính đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam đã và đang thuộc đối tượng nghiên cứu của nhiều bộ môn khoa học như: chính trị học, luật học, xây dựng Đảng... Sự lãnh đạo của Đảng đối với vấn đề cải cách hành chính được xem là một trong những nhân tố quan trọng, quyết định đến việc thực hiện mục tiêu xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay vững mạnh, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả. Trong thực tiễn hiện nay, Đảng Cộng sản Việt Nam đang thực hiện công cuộc đổi mới để xây dựng đất nước, vai trò lãnh đạo của Đảng cả về lý luận và thực tiễn đang đặt ra nhiều vấn đề cần được giải quyết. Có thể nói đây là vấn đề quan trọng, thu hút được sự nghiên cứu của nhiều tác giả. Trong phạm vi đề tài đã được nghiên cứu có liên quan đến đề tài mà tác giả biết có thể liệt kê sơ bộ như sau: - Phạm Văn Quang và Nguyễn Viết Thông (2000): Góp phần tìm hiểu sự phát triển tư duy của đảng ta trong công cuộc đổi mới trên các lĩnh vực chủ yếu, Nxb TP Hồ Chí Minh, T.p Hồ Chí Minh. - Phùng Văn Tửu (1999): Xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. - Lê Minh Quân (2003): Xây dựng Nhà nước pháp quyền đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. - Trần Hậu Thành (2005): Cơ sở lý luận và thực tiễn xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân, Nxb lý luận chính trị. Hà Nội. 4
- Đức Vượng (2002): Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. - Nguyễn Văn Mạnh (2010): Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam lý luận và thực tiễn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. - Cù Xuân Trường (2013): Vấn đề cốt lõi của cải cách hành chính là nâng cao trách nhiệm công vụ. - PGS - TS Nguyễn Phú Trọng, PGS - TS Trần Xuân Sâm (2001): Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa đất nước, Nxb Thống Kê, Hà Nội. - Nguyễn Minh Phương, Nguyễn Thu Huyền: Hệ thống công vụ và xu hướng cải cách của một số nước trên thế giới, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004. - Phó Vụ trưởng - Cơ quan đại diện Bộ Nội vụ tại thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Huy Kiệm: Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cơ sở vùng Đồng bằng Sông Cửu Long. - TS. Ngô Thành Can: Chất lượng thực thi công vụ - Vấn đề then chốt của cải cách hành chính, Học viện Hành chính, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh. - Thân Thái Hà: Một số giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp cơ sở. - TS Dương Trung - TS Dương Trung Ý: Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn, Học viện Xây dựng Đảng - Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Cải cách hành chính là vấn đề đã và đang được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm và thường xuyên có những đổi mới nhằm góp phần vào việc xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, các Chương trình, Kế hoạch, Đề án do Đảng và Nhà nước ban hành chỉ 5
mang tính chất điều chỉnh chung, ở mỗi địa phương cụ thể do điều kiện kinh tế - xã hội khác nhau; đặc điểm tình hình khác nhau nên công tác tổ chức, bố trí cán bộ, công chức nói chung và công tác tổ chức, bố trí cán bộ làm việc trong các cơ quan hành chính nhà nước nói riêng cũng có những điểm khác biệt mang tính đặc thù và do đó cũng có những điểm khác nhau trong việc đào tạo, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức để một mặt đáp ứng yêu cầu của công cuộc cải cách nền hành chính quốc gia nói chung, một mặt đáp ứng đặc điểm, tình hình của từng địa phương cụ thể. Những công trình khoa học trên đây đã tập trung nghiên cứu việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong xây dựng nhà nước pháp quyền, nghiên cứu về cải cách nền hành chính quốc gia của nước ta qua các giai đoạn lịch sử cụ thể. Có nhiều luận văn, công trình nghiên cứu cũng đã đề cập đến vấn đề chất lượng cán bộ, công chức nói chung, cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính trong một tỉnh, thành phố cụ thể, một ngành cụ thể. Cũng có nhiều công trình nghiên cứu đã đề cập các giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp cơ sở. Nhưng để đi sâu nghiên cứu vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm việc trong cơ quan hành chính cấp huyện trên địa bàn một huyện cụ thể thì hiện tại chưa có đề tài nào. Mặc dù vậy, các công trình khoa học trên đây là những tài liệu tham khảo có giá trị để nghiên cứu và hoàn thiện đề tài luận văn. 3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích - Góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về sự lãnh đạo của Đảng đối với quá trình cải cách hành chính nói chung và đối với việc nâng cao chất lượng cán bộ công chức nói riêng. - Đánh giá thực trạng, rút ra những bài học kinh nghiệm, trên cơ sở đó xác định các giải pháp đổi mới, tăng cường sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Thanh 6
Hóa, Huyện ủy Đông Sơn trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện nói chung và đội ngũ cán bộ, công chức làm việc trong cơ quan hành chính nhà nước huyện Đông Sơn nói riêng. 3.2. Nhiệm vụ của luận văn Để thực hiện mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ sau: - Làm rõ hơn về lý luận cải cách hành chính bao gồm: các khái niệm về cải cách hành chính; mục tiêu, nhiệm vụ của cải cách hành chính và sự cần thiết phải cải cách hành chính ở nước ta trong giai đoạn hiện nay; - Làm rõ hơn lý luận cơ bản về cán bộ, công chức, bao gồm: Khái niệm cán bộ, công chức; đặc điểm cán bộ, công chức cấp huyện và những yêu cầu cơ bản về chất lượng của cán bộ, công chức cấp huyện; - Đi sâu nhiên cứu vai trò và tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện trong cải cách hành chính ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay; - Nêu và phân tích thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức huyện Đông Sơn và những yêu cầu, tiêu chí đối với cán bộ, công chức cấp huyện; - Đề ra quan điểm và các kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính. Trong đó nêu ra những quan điểm, định hướng chung; quan điểm, định hướng của tỉnh Thanh Hóa, huyện Đông Sơn và đưa ra các kiến nghị, giải pháp chung cũng như các kiến nghị, giải pháp mang tính đặc thù của bản thân. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Trong khuôn khổ chuyên ngành lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật, luận văn tập trung nghiên cứu một số vấn đề sau: - Lý luận chung về cải cách hành chính; - Những vấn đề lý luận về cán bộ, công chức; 7
- Những vấn đề lý luận cơ bản về chất lượng cán bộ, công chức và chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện; - Thực trạng cán bộ, công chức cấp huyện qua thực tiễn huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa (bao gồm thực trạng về số lượng và thực trạng về chất lượng) trong đó nhấn mạnh thực trạng về chất lượng cán bộ, công chức và những nguyên nhân của thực trạng về chất lượng; - Phân tích những quan điểm, định hướng chung của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương cũng như những kiến nghị, giải pháp của bản thân trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện đáp ứng yêu cẩu cải cách hành chính; 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về cơ sở lý luận: Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận về sự lãnh đạo của Đảng đối với công cuộc cải cách hành chính, trong đó nhấn mạnh sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với vấn đề nâng cao chất lượng cán bộ, công chức trong giai đoạn hiện nay; - Về cơ sở thực tế của luận văn: Luận văn tập trung nghiên cứu chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện qua thực tiễn một cơ quan hành chính cụ thể - UBND huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa nhằm nêu lên thực trạng và qua đó đưa ra các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước cũng như đề xuất, kiến nghị của bản thân nhằm nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận - Cơ sở lý luận của luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước nói chung và công cuộc cải cách nền hành chính quốc gia nói riêng. 8
- Mục tiêu, nhiệm vụ và sự cần thiết phải cải cách hành chính ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở phương pháp luận của triết học duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu: hệ thống, phân tích - tổng hợp, lịch sử - cụ thể; kết hợp với các phương pháp nghiên cứu khác như: So sánh, khảo sát thực tế, thống kê, logic, lấy ý kiến chuyên gia... 6. Điểm mới khoa học của luận văn - Khái quát hoá được quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam trong việc lãnh đạo cải cách nền hành chính quốc gia; - Làm rõ một số vấn đề lý luận về khái niệm cải cách hành chính, mục tiêu, nhiệm vụ của cải cách hành chính; khái niệm cán bộ, công chức và một số đặc điểm của cán bộ, công chức cấp huyện; - Đánh giá một cách có hệ thống, toàn diện thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện cả về số lượng và chất lượng; - Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính trong giai đoạn hiện nay thông qua việc nghiên cứu thực trạng cán bộ, công chức huyện Đông Sơn. 7. Ý nghĩa của luận văn - Kết quả luận văn góp phần đánh giá thực trạng chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện thông qua thực tiễn huyện Đông Sơn - tỉnh Thanh Hóa từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện đáp ứng kịp thời yêu cầu quản lý nhà nước trong thời kỳ mới gắn liền với nhiệm vụ xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN. - Luận văn có thể dùng làm tài liệu nghiên cứu, tham khảo đối với các nhà lãnh đạo, nhà hoạch định chính sách trong các cơ quan Đảng, cơ quan Nhà nước. 9
8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương. Cụ thể: Chương 1: Cơ sở lý luận về cán bộ, công chức về chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện và cải cách hành chính. Chương 2: Thực trạng chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện qua thực tiễn huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Chương 3: Quan điểm và những kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp huyện đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính trong giai đoạn hiện nay. 10
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VỀ CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP HUYỆN VÀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH 1.1. Lý luận về cải cách hành chính 1.1.1. Khái niệm cải cách hành chính Muốn biết khái niệm cải cách hành chính, trước tiên chúng ta phải đi nghiên cứu và tìm hiểu khái niệm thế nào là hành chính nhà nước để hiểu rõ hơn bản chất của nền hành chính và làm tiền đề cho việc nghiên cứu khái niệm, bản chất của cải cách hành chính. Khái niệm hành chính nhà nước có nội hàm rộng, tuy nhiên, trong phạm vi Luận văn này, khái niệm hành chính nhà nước được nghiên cứu ở hai phương diện: cơ cấu và nội dung với tư cách là cơ quan thực thi quyền hành pháp, là cơ quan quản lý của nhà nước. Về cơ cấu: Hành chính nhà nước được cấu thành bởi một số chủ thể bao gồm: Ở Trung ương là Chính phủ với tư cách một bộ máy bao gồm người đứng đầu (Thủ tướng), các Phó Thủ tướng, các Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ; ở địa phương gồm có UBND tỉnh, thành phố thuộc Trung ương; UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, UBND xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là UBND các cấp). Về nội dung: Hoạt động hành chính rất rộng, nó thực hiện chức năng quản lý nhà nước về mọi mặt. Một mặt, nó phục vụ mọi quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; mặt khác nó cung ứng các dịch vụ công cộng cho toàn xã hội. Nói tóm lại: Hành chính nhà nước là toàn bộ hoạt động thực thi pháp luật của hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước được tổ chức thống nhất từ Trung ương đến địa phương, chịu trách nhiệm trước nhân dân và trước cơ 11
quan lập pháp. Nó thực chất là cơ quan chỉ huy, điều khiển mọi hoạt động của xã hội theo ý chí, mục tiêu của nhà nước bằng chức năng, hình thức và phương pháp hành chính. Hồ Chí Minh là người sáng lập ra nền chính trị cách mạng Việt Nam, là người khai sinh nền cộng hòa dân chủ Việt Nam và đặt nền móng vững chắc cho việc xây dựng nền hành chính hiện đại Việt Nam. Nói đến bản chất nền hành chính nhà nước chính là nói lên bản chất của chế độ, tức là nói đến mối quan hệ giữa dân chủ và chuyên chính. Nói về mối quan hệ giữa dân chủ và chuyên chính, Hồ Chí Minh từng viết: “Tính chất của một nhà nước là: Trong Nhà nước ấy, giai cấp nào thống trị, giai cấp nào bị thống trị. Nhà nước ấy bảo vệ lợi ích của giai cấp nào…” [24, tr.2]. Tính chất của nó là dân chủ chuyên chính… trong nước Việt Nam dân chủ cộng hòa của chúng ta, tất cả mọi quyền lực đều là của nhân dân, tức là của giai cấp công nhân, nông dân, tiểu tư sản và tư sản dân tộc. Bốn giai cấp ấy do giai cấp công nhân lãnh đạo, lấy công nông liên minh làm nền tảng, đoàn kết các giai cấp dân chủ và các dân tộc trong nước để thực hành dân chủ chuyên chính [24, tr.2]. Hồ Chí Minh không chỉ là người khai sinh ra nền hành chính nhà nước mà chính Người cũng là người đầu tiên đặt nền móng cho công cuộc cải cách nền hành chính nhà nước. Theo quan niệm của Người, các nhân tố cấu thành nên một nền hành chính nhà nước bao gồm: Xây dựng thể chế tổ chức bộ máy, chế độ công vụ, công chức, lề lối làm việc, kỹ thuật hành chính và cơ chế vận hành, rèn luyện đạo đức, sửa đổi cách làm việc chống quan liêu lãng phí, tham ô, đảm bảo xây dựng một nền hành chính thực sự của dân, do dân và vì dân [24, tr.1]. Và khi nói về cải cách nền hành chính nhà nước Người đã nhấn mạnh 12
đến việc không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức để đội ngũ này không chỉ có tài mà còn phải có cả đức để có thể hết lòng, hết sức phục vụ Đảng, Nhà nước và phục vụ nhân dân. Để thực hiện công cuộc cải cách hành chính nhà nước phù hợp với yêu cầu của công cuộc đổi mới, ngay từ những năm đầu thập niên 90 của thế kỷ XX, Đảng, Nhà nước ta đã đưa ra chính sách cải cách nền hành chính nhà nước, tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI Đảng Cộng sản Việt Nam (Ngày 18 tháng 12 năm 1986) đã khẳng định: ...Những khâu quan trọng nhất cần nắm chắc là: xây dựng và ban hành kịp thời các chính sách cụ thể, nhất là các chính sách kinh tế; kiện toàn tổ chức bộ máy từ trung ương đến cơ sở cho phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ mới; bố trí cán bộ có đủ phẩm chất và năng lực hoàn thành nhiệm vụ; thiết lập trật tự kỷ cương trong hoạt động kinh tế, xã hội; phát động phong trào quần chúng hoạt động cách mạng mạnh mẽ, liên tục [1, tr.15]. Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đến nay, trải qua gần 30 năm thực hiện công cuộc cải cách hành chính, mỗi Đại hội đều đưa ra các chính sách cải cách hành chính phù hợp nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu quản lý nhà nước của từng giai đoạn lịch sử cụ thể và không ngừng hoàn thiện tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước. Cũng như khái niệm về nền hành chính nhà nước, cũng có nhiều định nghĩa khác nhau về cải cách hành chính xuất phát từ các cách tiếp cận, quan niệm khác nhau về cải cách nền hành chính quốc gia, tuy nhiên tựu chung lại, cải cách hành chính không chỉ đơn thuần là sự cải biến mà là cuộc cách mạng có chủ thuyết chính trị và có kế hoạch, do Đảng cầm quyền khởi xướng và lãnh đạo. Mục tiêu của cải cách hành chính là: Xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững 13
mạnh, chuyên nghiệp, hiện đại hóa, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả theo nguyên tắc của nhà nước pháp quyền XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu của công cuộc xây dựng, phát triển đất nước [30, tr.4]. Cái đích của cải cách hành chính là xây dựng một nền hành chính gần dân, vì dân, đáp ứng những đòi hỏi chính đáng của người lao động. Nền hành chính gần dân là nền hành chính không có mục đích tự thân, mà chỉ có mục đích phục vụ dân, giữ gìn trật tự, kỷ cương của xã hội, của chế độ. Thông qua đó, nền hành chính có tác động tích cực đối với đời sống kinh tế, đời sống xã hội. Như đã nói ở trên, cải cách hành chính ở bất kỳ một quốc gia nào cũng không nhằm mục đích làm thay đổi chế độ, thay đổi bản chất của nhà nước; mục đích của cải cách hành chính là nhằm làm cho bộ máy nhà nước hoạt động ngày càng hiệu quả hơn, đáp ứng ngày càng tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, duy trì và củng cố chế độ chính trị đã tạo ra nó. Ở nước ta, công cuộc cải cách hành chính được tiến hành từ sớm cũng không ngoài mục đích duy trì bản chất của một nhà nước dân chủ - nhà nước của dân, do dân và vì dân. Vì nhà nước do nhân dân làm chủ nên công cuộc cải cách nền hành chính quốc gia phải được tiến hành theo hướng gần dân, vì dân, mọi chính sách trong cải cách hành chính phải hướng tới phục vụ nhân dân, lấy lợi ích của nhân dân làm kim chỉ nam cho mọi cơ chế, chính sách. Khi các cơ chế, chính sách ban hành phù hợp với ý chí, nguyện vọng của nhân dân ắt sẽ làm cho nhân dân tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và như vậy cũng đồng nghĩa với việc chế độ chính trị sẽ được duy trì. Do vậy, cải cách hành chính không chỉ mang tính xã hội mà xét ở góc độ nào đó nó cũng mang tính giai cấp. Tính giai cấp thể hiện: cải cách hành chính nhằm duy trì ngày càng vững chắc vị thế của giai cấp thống trị, của chế độ nhà nước mà nền hành chính đó đang tồn tại. 14