Marketing đô thị trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 thúc đẩy cơ hội phát triển kinh tế đô thị

MARKETING ĐÔ THỊ TRONG CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG<br /> NGHIỆP 4.0 THÚC ĐẨY CƠ HỘI PHÁT TRIỂN KINH TẾ ĐÔ THỊ<br /> <br /> ThS. Nguyễn Kiều Nga<br /> Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội<br /> <br /> <br /> Tóm tắt<br /> Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra, vấn đề cạnh<br /> tranh đô thị sẽ mang tính toàn cầu, vì vậy, một đô thị muốn phát triển toàn diện và<br /> hiệu quả thì cần phải tạo lập một chiến lược marketing đô thị đúng đắn trong dài<br /> hạn. Marketing đô thị không đơn thuần là quảng cáo đô thị, mà nó là một tập hợp<br /> các chương trình hành động hỗ trợ được đô thị thực hiện nhằm làm tăng giá trị của<br /> đô thị so với những thị trường cạnh tranh. Bài nghiên cứu chỉ ra lợi ích của cuộc<br /> cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại cho marketing đô thị, từ bước phân tích và<br /> đánh giá đô thị, phân đoạn khách hàng, lựa chọn khách hàng mục tiêu, định vị đô<br /> thị cho tới bước lập chiến lược marketing cụ thể. Ngoài ra, tác giả cũng nêu lên<br /> những cơ hội phát triển kinh tế từ chiến lược marketing đô thị, nổi bật nhất gồm 4<br /> cơ hội cho 4 nhóm khách hàng của marketing đô thị: nhóm nhà đầu tư, nhóm khách<br /> du lịch, nhóm thị trường xuất khẩu và nhóm dân cư. Cuối cùng, tác giả có đưa ra<br /> một số kiến nghị chính sách cho các nhà quản lý đô thị để xây dựng chiến lược<br /> marketing đô thị trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 nhằm thúc đẩy cơ hội phát<br /> triển kinh tế đô thị tại Việt Nam.<br /> Từ khóa: Marketing đô thị, phát triển kinh tế, đô thị, cách mạng công<br /> nghiệp 4.0<br /> <br /> Đặt vấn đề<br /> Phát triển kinh tế đô thị là một vấn đề được các nhà quản lý đô thị quan tâm<br /> hàng đầu trong quá trình đô thị hóa hiện nay. Hơn thế nữa, cuộc cách mạng công<br /> nghiệp 4.0 hiện nay đang diễn ra trên toàn thế giới đã và đang mang lại rất nhiều lợi<br /> ích chúng ta. Bên cạnh những thách thức, nếu chúng ta có một chiến lược phát triển<br /> tốt và một chiến lược marketing đô thị đúng đắn, cụ thể thì cuộc cách mạng công<br /> nghiệp 4.0 sẽ mang lại những cơ hội rất to lớn cho các đô thị trên thế giới nói chung<br /> và các đô thị ở Việt Nam nói riêng. Tại Việt Nam, quá trình đô thị hóa cũng đang<br /> diễn ra một cách nhanh chóng tại hầu hết các đô thị trên cả nước. Tốc độ phát triển<br /> nóng, cả về số lượng, chất lượng và quy mô đặc biệt ở các đô thị lớn như Hà Nội và<br /> thành phố Hồ Chí Minh, đã tạo nên áp lực lên cơ sở hạ tầng đô thị, giao thông đô<br /> <br /> <br /> 104<br /> thị, nhà ở, môi trường đô thị, cũng như không gian công cộng trong đô thị. Tuy<br /> nhiên đô thị hóa là một vấn đề tất yếu, vì vậy chúng ta cần tiếp nhận và đưa ra<br /> những giải pháp nhằm phát triển đô thị một cách bền vững.<br /> Trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra hiện nay, cơ hội cho các<br /> đô thị marketing và quảng bá hình ảnh của mình tới bạn bè trên thế giới là rất lớn,<br /> nếu làm một cách đúng đắn, đây sẽ là cơ hội vàng cho nền kinh tế đô thị có thể bật<br /> lên phát triển nhanh chóng. Sự phát triển này trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0<br /> sẽ không còn phụ thuộc vào vị trí địa lý, khí hậu hay tài nguyên thiên nhiên, mà sự<br /> phát triển ấy sẽ phụ thuộc nhiều vào kỹ năng quản trị marketing đô thị, kỹ năng<br /> quản lý đô thị. Cũng như Philip Kotler đã từng nhận định rằng: “Tương lai phát<br /> triển các địa phương không tùy thuộc vào vị trí địa lý, khí hậu, tài nguyên thiên<br /> nhiên. Tương lai phát triển của địa phương tùy thuộc vào chuyên môn, kỹ năng<br /> đóng góp, phẩm chất của con người và tổ chức tại địa phương.”<br /> Chính vì vậy, nghiên cứu này tập trung nghiên cứu về marketing đô thị trong<br /> cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 để tăng cường cơ hội phát triển kinh tế đô thị.<br /> 1. Cơ sở lý thuyết<br /> 1.1. Marketing đô thị<br /> - Đô thị: Đô thị là khu vực tập trung dân cư sinh sống có mật độ cao và chủ<br /> yếu hoạt động trong lĩnh vực kinh tế phi nông nghiệp, là trung tâm chính trị, hành<br /> chính, kinh tế, văn hóa hoặc chuyên ngành, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế<br /> - xã hội của quốc gia hoặc một vùng lãnh thổ, một địa phương, bao gồm nội thành,<br /> ngoại thành của thành phố, nội thị, ngoại thị của thị xã, thị trấn.<br /> - Đô thị hóa: Có nhiều khái niệm và quan điểm về đô thị hóa khác nhau.<br /> Trên quan điểm một vùng thì đô thị hóa là quá trình hình thành và phát triển các<br /> hình thức cũng như điều kiện sống theo kiểu đô thị. Trên quan điểm kinh tế thì đô<br /> thị hóa là quá trình biến đổi về sự phân bố các yếu tố lực lượng sản xuất trong nền<br /> kinh tế, bố trí dân cư những vùng chưa phải đô thị thành đô thị, đồng thời phát triển<br /> các đô thị hiện có theo chiều sâu. Nói chung, đô thị hóa là quá trình biến đổi và<br /> phân bố các lực lượng sản xuất trong nền kinh tế quốc dân, bố trí dân cư, hình thành<br /> và phát triển các hình thức và điều kiện sống theo kiểu đô thị, đồng thời phát triển<br /> đô thị hiện có theo chiều sâu trên cơ sở hiện đại hóa cơ sở vật chất kỹ thuật và tăng<br /> quy mô dân số.<br /> - Marketing đô thị: Thuật ngữ “Marketing” đã được quốc tế hoá và hiện nay<br /> người ta không chuyển nó về ngôn ngữ địa phương. Ở Việt Nam trước đây thường<br /> chuyển “Marketing” thành “Tiếp thị”, hay “Quảng cáo”, tuy nhiên khi chuyển sang<br /> ngôn ngữ địa phương như vậy thì vẫn chưa chuyển tải được hết nội dung của thuật<br /> <br /> 105<br /> ngữ “Marketing” mà người ta muốn hướng đến. Làm nhiều người hiểu nhầm<br /> Marketing là việc chào hàng, hay giới thiệu dùng thử sản phẩm,.... Vì vậy việc<br /> chuyển sang ngôn ngữ địa phương làm cho người ta quan niệm marketing giống<br /> như là một số các biện pháp mà người bán sử dụng nhằm bán được nhiều hàng để<br /> thu được lợi nhuận cao nhất. Do đó hiện nay việc sử dụng thuật ngữ Marketing<br /> mang lại hiệu quả về mặt nội dung hơn so với việc sử dụng ngôn ngữ địa phương để<br /> nói về thuật ngữ này. Mặc dù marketing đô thị là một thuật ngữ mới được sử dụng ở<br /> Việt Nam trong những năm gần đây. Tuy nhiên trên thế giới nó đã xuất hiện từ năm<br /> 1981 với thuật ngữ “City marketing” tức là marketing cho các đô thị hay các thành<br /> phố. Trước hết, cần phải khẳng định: marketing đô thị là một phương diện của phát<br /> triển đô thị. Hoạt động marketing đô thị không thể tách rời với hoạt động phát triển<br /> đô thị.<br /> Marketing đô thị là một thuật ngữ chỉ tập hợp các chương trình hành động hỗ<br /> trợ được đô thị thực hiện nhằm cải thiện khả năng cạnh tranh của đô thị và phát<br /> triển kinh tế. (Định nghĩa của Young Florida State University, USA,<br /> http://www.egs.mmu.ac.uk).<br /> Một định nghĩa nữa của Vincent Gollain (www.cdeif.net) cho rằng:<br /> “Marketing đô thị là những nỗ lực làm tăng giá trị của đô thị so với những thị<br /> trường cạnh tranh nhằm tạo ra ảnh hưởng tích cực đến hành vi của công chúng của<br /> đô thị thông qua việc tạo ra “cung” có giá trị bền vững và cao hơn so với cạnh<br /> tranh. Hoạt động này thường do các hãng xúc tiến thuộc chính quyền và các tác<br /> nhân tư nhân tiến hành”.<br /> Theo P.Kotler: “Marketing đô thị được định nghĩa là việc thiết kế hình tượng<br /> của một đô thị để thoả mãn nhu cầu của những thị trường mục tiêu. Điều này thành<br /> công khi người dân và các doanh nghiệp sẵn lòng hợp tác với cộng đồng và sự<br /> mong chờ của những người du lịch và các nhà đầu tư.”<br /> Tóm lại, Marketing đô thị là một thuật ngữ chỉ tập hợp các chương trình<br /> hành động hỗ trợ được đô thị thực hiện nhằm làm tăng giá trị của đô thị so với<br /> những thị trường cạnh tranh, và tạo ra ảnh hưởng tích cực đến hành vi của công<br /> chúng của đô thị, song song với quá trình thiết kế hình tượng đô thị trong chiến lược<br /> phát triển kinh tế đô thị bền vững.<br /> 1.2. Cách mạng công nghiệp 4.0<br /> Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất dựa vào phát minh động cơ hơi<br /> nước. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai dựa vào phát minh ra điện. Cuộc cách<br /> mạng công nghiệp lần thứ ba dựa vào phát minh chất bán dẫn và công nghiệp điện tử.<br /> Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra dựa trên các ngành công nghệ<br /> thông tin, công nghệ vật lý, công nghệ sinh học với trọng tâm là công nghệ số sử<br /> <br /> 106<br /> dụng hệ thống không gian mạng thực-ảo (cyber-physical system), Internet Vạn<br /> Vật và điện toán đám mây và điện toán nhận thức (cognitive computing).<br /> Công nghiệp 4.0 là xu hướng hiện thời trong việc tự động hóa và trao đổi dữ<br /> liệu trong công nghệ sản xuất. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 diễn ra trên 3 lĩnh<br /> vực chính: công nghệ sinh học, kỹ thuật số, Vật lý.<br /> Yếu tố cốt lõi của kỹ thuật số sẽ là: Trí tuệ nhân tạo (AI), Vạn vật kết nối -<br /> Internet of Things (IoT) và dữ liệu lớn (Big Data).<br /> Trong lĩnh vực công nghệ sinh học: tập trung nghiên cứu để tạo ra những<br /> đột phá trong nông nghiệp, thuỷ sản, y dược, chế biến thực phẩm, bảo vệ môi<br /> trường, năng lượng hoá tái tạo, hoá học và vật liệu.<br /> Trong lĩnh vực vật lý: robot thế hệ mới, máy in 3D, xe tự lái, các vật liệu mới<br /> và công nghệ nano.<br /> 1.3. Phát triển kinh tế đô thị<br /> Phát triển kinh tế là quá trình lớn lên, tăng tiến mọi mặt của nền kinh tế. Nó<br /> bao gồm sự tăng trưởng kinh tế và đồng thời có sự hoàn chỉnh về mặt cơ cấu, thể<br /> chế kinh tế, chất lượng cuộc sống.<br /> Phát triển kinh tế là một quá trình thay đổi theo hướng hoàn thiện về mọi mặt<br /> của nền kinh tế bao gồm kinh tế, xã hội, môi trường và thể chế trong một thời gian<br /> nhất định. Thay đổi theo hướng hoàn thiện là cần nhắm tới các mục tiêu cơ bản bao<br /> gồm: duy trì tăng trưởng kinh tế ổn định trong thời gian dài, thay đổi cơ bản cơ cấu<br /> kinh tế, cải thiện cuộc sống của đại bộ phận dân cư, đảm bảo gìn giữ và bảo vệ môi<br /> trường sinh thái tự nhiên.<br /> Thước đo sự phát triển kinh tế thông qua các chỉ số: Thu nhập trên đầu người<br /> được biểu thị qua chỉ số GDP (Gross Domestic Product), Chỉ số về chất lượng cuộc<br /> sống (Physical Quality of Life Index), Chỉ số phát triển con người (Human<br /> Development Index), Phương pháp tiếp cận nhu cầu cơ bản (Basic Needs).<br /> Phát triển kinh tế đô thị: Là quá trình lớn lên, tăng tiến mọi mặt của nền kinh<br /> tế một đô thị và được phản ánh qua các nội dung cơ bản sau:<br /> + Sự tăng lên về quy mô sản xuất, làm tăng thêm giá trị sản lượng của vật<br /> chất, dịch vụ và sự biến đổi tích cực về cơ cấu kinh tế, tạo ra một cơ cấu kinh tế hợp<br /> lý, có khả năng khai thác nguồn lực trong và ngoài đô thị.<br /> + Sự tác động của tăng trưởng kinh tế làm thay đổi cơ cấu xã hội, cải thiện<br /> đời sống dân cư trong đô thị.<br /> + Sự phát triển là quy luật tiến hoá, song nó chịu tác động của nhiều nhân tố,<br /> trong đó nhân tố nội lực của nền kinh tế có ý nghĩa quyết định, còn nhân tố bên<br /> ngoài có vai trò quan trọng.<br /> 107<br />  + Mang tính bền vững.<br /> + Gắn liền với tình hình phát triển đô thị.<br /> + Gắn kết hài hòa với phát triển kinh tế vùng.<br /> + Có chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đô đặt trong sự<br /> hội nhập kinh tế toàn cầu.<br /> 2. Bối cảnh marketing đô thị trong phát triển kinh tế đô thị tại Việt Nam<br /> hiện nay<br /> 2.1. Thực trạng phát triển kinh tế đô thị tại Việt Nam hiện nay<br /> Hiện nay, Việt Nam đang đạt được mức GDP cao nhất kể từ cuộc khủng<br /> hoảng kinh tế năm 2008, lạm phát cũng đạt được mức thấp, dưới 4%. Các đô thị ở<br /> Việt Nam cũng có mức tăng trưởng đáng kể. Một số địa phương như Hà Nội, thành<br /> phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng là những đầu tàu về kinh tế, đây cũng là 3 đô thị thu<br /> hút được nhiều vốn đầu tư nhất từ nước ngoài, cụ thể, trong năm 2018, Hà Nội thu<br /> hút được 7,5 tỷ USD, thành phố Hồ Chí Minh 5,9 tỷ USD và Hải Phòng là 3,1 tỷ<br /> USD. Ngoài ra, Đà Nẵng, Cần Thơ, Vinh… cũng có mức tăng trưởng tốt.<br /> Theo tổng cục Thống kê, GDP cả năm 2018 của Việt Nam đạt mức 7,08%,<br /> trong mức tăng chung của toàn nền kinh tế, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng<br /> 3,76%; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 8,85%; khu vực dịch vụ tăng 7,03%.<br /> Hình 1. Tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam giai đoạn 2007-2018<br /> Đơn vị: %<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguồn: Tổng Cục Thống kê<br /> Năm 2018, cả nước có 131.275 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới với tổng<br /> vốn đăng ký là khoảng 1,5 triệu tỷ đồng, tăng 3,5% về số doanh nghiệp và tăng<br /> 14,1% về số vốn đăng ký so với năm 2017. Vốn đăng ký bình quân một doanh<br /> nghiệp thành lập mới đạt 11,3 tỷ đồng, tăng 10,2%.<br /> Tình hình phát triển kinh tế đô thị trên địa bàn cũng có những bước tiến khá tốt.<br /> <br /> 108<br />  Hà Nội vẫn giữ phong độ là 1 trong 2 đầu tàu phát triển kinh tế của cả nước,<br /> Năm 2018, tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) ước tăng 7,37% (cao hơn năm 2017<br /> 0,06%); các ngành đều duy trì tốc độ tăng trưởng khá. Tăng trưởng cao nhất là<br /> ngành dịch vụ, đạt 7,23%.<br /> Thành phố Hồ Chí Minh năm 2018 đã đạt được những thành tựu tốt, số liệu<br /> được tổng hợp ở Hình 2.<br /> Hình 2. Tổng quan nền kinh tế thành phố Hồ Chí Minh năm 2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguồn: UBND Thành phố Hồ Chí Minh<br /> Đối với thành phố Hải Phòng, 2018 cũng là một năm có tốc độ tăng trưởng<br /> GRDP tăng cao, GRDP bình quân đầu người của đô thị này tăng 14,1 triệu đồng/ 1<br /> người so với năm 2017.<br /> Tại Cần thơ, tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2018 cao hơn 2017, tốc độ tăng<br /> GRDP năm 2018 đạt mức 7,5%. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng giảm tỉ<br /> trọng khu vực nông lâm nghiệp và thủy sản, tăng khu vực công nghiệp - xây dựng<br /> và dịch vụ.<br /> Theo bảng xếp hạng Chỉ số Tăng trưởng Thành phố (CMI) vinh danh 30 thành<br /> phố tăng trưởng nhanh nhất trong ngắn hạn và 30 trong dài hạn. Hà Nội và TP Hồ<br /> <br /> 109<br /> Chí Minh đều lọt top 10 ngắn hạn. 2 thành phố lọt cả 2 bảng xếp hạng là Seattle (Mỹ)<br /> và Singapore. 2 thành phố đầu tàu của Việt Nam đang thu hút một lượng lớn đầu tư<br /> trực tiếp nước ngoài (FDI) khi tích hợp vào các chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu<br /> trong mảng sản xuất công nghệ cao. Điều này giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của<br /> vùng và khu vực.<br /> 2.2. Marketing đô thị trong cuộc cách mạng 4.0<br /> 2.2.1. Chiến lược marketing đô thị<br /> Marketing đô thị có nghĩa là thiết kế ra một “sản phẩm – đô thị” để thoả mãn<br /> như cầu của thị trường mục tiêu. Hoạt động marketing này thành công khi người<br /> dân và doanh nghiệp cảm thấy hài lòng với cộng đồng của họ và sự kỳ vọng của<br /> khách du lịch và nhà đầu tư được thoả mãn.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3. Các cấp độ marketing đô thị<br /> (Nguồn: Philip Kotler, Donald Haider, and Irving Rein (2010), “Marketing<br /> Places”, The Free Press)<br /> Trong hình trên, các yếu tố của marketing đô thị được tóm tắt lại như sau:<br /> Đầu tiên đó là “thị trường mục tiêu”, chính là các nhóm khách hàng của<br /> marketing đô thị, nhóm này bao gồm rất nhiều nhóm khác nhau, trong khuôn khổ<br /> bài nghiên cứu, tác giả đề xuất 4 nhóm chính: Nhà đầu tư, khách du lịch, thị trường<br /> xuất khẩu và dân cư.<br /> Yếu tố thứ hai, đó là “yếu tố marketing”, yếu tố marketing của đô thị bao<br /> gồm: cơ sở hạ tầng, đặc trưng hấp dẫn, nhân công, hình ảnh và chất lượng cuộc<br /> <br /> 110<br /> sống. Đây chính là những yếu tố được mang ra để xây dựng hình ảnh một đô thị, từ<br /> đó có những bước marketing tới các nhóm khách hàng trên.<br /> Yếu tố cuối cùng đó là “nhóm hoạch định”, bao gồm, dân cư, cộng đồng<br /> doanh nghiệp và chính quyền. Đây là nhóm đưa ra tầm nhìn, phân tích và thực hiện<br /> các quyết định Marketing. Chính quyền chính là các nhà quản lý đô thị có trách<br /> nhiệm xây dựng kế hoạch, chiến lược marketing trong dài hạn, cộng đồng doanh<br /> nghiệp và dân cư sẽ thực hiện theo kế hoạch và góp ý vào kế hoạch cũng như chiến<br /> lược marketing của đô thị nơi mình sinh sống.<br /> Một chiến lược marketing đô thị bao gồm 4 bước:<br /> - Phân tích và đánh giá cơ hội marketing của đô thị.<br /> - Phân đoạn thị trường khách hàng.<br /> - Lựa chọn thị trường khách hàng mục tiêu và định vị đô thị.<br /> - Chiến lược cụ thể marketing đô thị.<br /> 2.2.2. Chiến lược marketing đô thị trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0<br /> Công nghệ đã làm thay đổi hoàn toàn việc xây dựng chiến lược marketing<br /> truyền thống cũng như marketing đô thị. Và đô thị nào hòa mình được vào dòng<br /> chảy chuyển dịch kỹ thuật số đó sẽ nắm được chìa khóa để vươn tới thành công, đạt<br /> được tốc độ tăng trưởng như ý muốn.<br /> Một câu hỏi cần được trả lời khi lập chiến lược marketing đô thị: Làm thế<br /> nào để marketing đô thị? Để trả lời cho câu hỏi này, chúng ta cần xác định, mỗi đô<br /> thị có một đặc điểm khác nhau, do đó sẽ có những cách thức marketing thương hiệu<br /> của mình khác nhau. Dựa vào hình 3. “Các cấp độ marketing đô thị”, các nhà<br /> marketing đô thị thường sử dụng các chiến lược marketing đô thị là: Marketing hình<br /> ảnh đô thị, marketing đặc trưng nổi bật của đô thị, marketing hạ tầng cơ sở đô thị,<br /> marketing con người của đô thị.<br /> Khi lập chiến lược marketing trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 như<br /> hiện nay, các nhà quản lý đô thị luôn phải dựa vào nguồn dữ liệu, số liệu vô cùng<br /> lớn, sau đó phân tích để nắm được đối tượng khách hàng mục tiêu. Công nghệ đã<br /> thay đổi hoàn toàn cách thức tiếp cận khách hàng và nếu không nắm bắt được xu<br /> hướng này, các đô thị sẽ tự đánh mất các khách hàng là các nhà đầu tư, các khách<br /> du lịch, thị trường xuất khẩu cũng như cư dân.<br /> Một ví dụ cụ thể hơn về đối tượng khách hàng là khách du lịch: cuộc cách<br /> mạng công nghiệp 4.0 đang làm thay đổi cuộc sống, hành vi, thói quen của khách<br /> hàng, vì thế các nhà marketing buộc phải thay đổi cách thức tiếp cận khách hàng<br /> của mình. Đặc biệt dữ liệu số được lưu trữ để chúng ta có thể vẽ được chân dung<br /> khách hàng dựa vào các kênh mạng xã hội Instagram, Youtube, Facebook… từ đó<br /> các nhà quản lý có thể nhanh chóng biết được nhu cầu của họ để đưa ra những chiến<br /> lược phù hợp với từng đối tượng khách hàng.<br /> 111<br />  Đối với nhóm khách hàng là doanh nghiệp, công nghệ giúp các nhà quản lý<br /> đô thị có thể tiếp cận gần hơn với nhóm khách hàng này, ngoài ra, công nghệ còn<br /> giúp các nhà quản lý rút ngắn thời gian làm thủ tục giấy tờ hành chính, và nắm được<br /> toàn bộ dữ liệu của các doanh nghiệp trên mạng internet. Nếu các nhà quản lý đô thị<br /> thực sự chú tâm vào việc thu hút các doanh nghiệp tới đầu tư, thì thực sự công nghệ<br /> là yếu tố hỗ trợ tuyệt vời để cải thiện môi trường đầu tư cho các nhà đầu tư trong và<br /> ngoài nước.<br /> Đối với nhóm khách hàng thị trường xuất khẩu, tới nhóm nhỏ hơn ví dụ thị<br /> trường nông sản, thì cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 thực sự là một cuộc cách<br /> mạng vĩ đại cho các nguồn nông sản sạch, nguồn nông sản hữu cơ với những chứng<br /> nhận có giá trị trên thế giới khi người nông dân sử dụng những phương thức công<br /> nghệ cao nhằm làm tăng giá trị sản phẩm của họ.<br /> Đối với nhóm khách hàng dân cư, sự tiện lợi nhờ công nghệ để cải tiến cơ sở<br /> hạ tầng cũng như những hạ tầng công cộng, y tế, giáo dục phát triển khiến cho<br /> nhóm khách hàng này dễ dàng chọn lựa đâu là nơi phù hợp với họ. Do đó, các nhà<br /> quản lý đô thị nếu muốn thu hút được nguồn dân cư trí thức cao, thì cần dựa vào<br /> công nghệ để cải thiện và phát triển đô thị của mình.<br /> Chính phủ, các nhà quản lý đô thị có thể tận dụng cơ hội của cách mạng công<br /> nghệ 4.0 mang lại để làm nên một cuộc bứt phá về tăng trưởng. Cuộc cách mạng<br /> công nghiệp 4.0 đang thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đồng thời phá vỡ những thế<br /> mạnh truyền thống trong nền kinh tế thế giới với sự trỗi dậy của những quốc gia, đô<br /> thị phát triển nhờ công nghệ.<br /> 3. Kết luận và kiến nghị chính sách<br /> 3.1. Marketing đô thị thúc đẩy cơ hội phát triển kinh tế đô thị<br /> Mỗi đô thị có một đặc điểm khác nhau, do đó sẽ có những cách thức marketing<br /> thương hiệu của mình khác nhau. Các nhà marketing đô thị thường sử dụng các chiến<br /> lược marketing đô thị là: Marketing hình ảnh đô thị, marketing đặc trưng nổi bật của đô<br /> thị, marketing hạ tầng cơ sở đô thị, marketing con người của đô thị.<br /> Các chiến lược marketing trên tập trung vào 4 nhóm khách hàng chính: Nhà<br /> đầu tư, khách du lịch, thị trường xuất khẩu và dân cư.<br /> Khi các nhà quản lý đô thị hướng tới từng nhóm khách hàng, cũng sẽ tạo cơ<br /> hội thúc đẩy phát triển kinh tế đô thị, cụ thể:<br /> Thứ nhất, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 không những tăng năng suất lao<br /> động của từng cá thể, nó còn khiến cho hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị nâng<br /> tầm để có thể quản lý một cách chính xác và khoa học hơn, đây là cơ hội phát triển<br /> cho các công ty, các ngành mới thông qua mở rộng những tiến bộ, thành tựu về<br /> <br /> 112<br /> công nghệ thông tin, công nghệ số… Ngoài ra, việc các nhà quản lý của đô thị sử dụng<br /> các thành tựu này để quản lý sẽ mang tới một bộ mặt mới cho đô thị, giúp đô thị cải<br /> thiện môi trường đầu tư cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Điều này giúp đô thị<br /> thu hút được các nhà đầu tư, tạo cơ hội lớn cho phát triển kinh tế của đô thị.<br /> Thứ hai, lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghệ mạng xã hội, di động, phân<br /> tích và điện toán đám mây đang là xu hướng mới mẻ của cả thế giới và Việt Nam có<br /> cơ hội phát triển lĩnh vực này. Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 này là một cơ hội<br /> để Việt Nam đuổi kịp các nước phát triển trong kỷ nguyên số. Việc ứng dụng kỷ<br /> nguyên số còn cho phép chúng ta đẩy nhanh được việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo<br /> trong nhiều ngành nghề, góp phần khắc phục những khó khăn hiện có. Những<br /> ngành cần ứng dụng này nhất hiện nay là thương mại điện tử, giao thông vận tải, du<br /> lịch… Các lĩnh vực này giúp cho ngành du lịch có thể phát triển hơn nữa, dựa vào<br /> nguồn dữ liệu từ internet hay mạng xã hội, các nhà quản lý có thể nắm bắt được sở<br /> thích cũng như các đặc điểm khác của khách hàng. Từ đó có những quyết định đúng<br /> đắn trong việc xây dựng một đô thị phù hợp cho các đối tượng khách hàng mục<br /> tiêu. Khi ngành dịch vụ phát triển, cơ cấu ngành thay đổi, khiến cho đô thị không<br /> những tăng trưởng tốt mà còn hướng tới một đô thị phát triển bền vững.<br /> Thứ ba, cuộc cách mạng công nghệ 4.0 có tác động lớn tới lĩnh vực nông<br /> nghiệp, công nghệ sinh học, nó làm tăng giá trị trong mỗi sản phẩm nông nghiệp,<br /> công nghệ 4.0 có thể mang lại những cơ hội cho ngành nông nghiệp với công nghệ tự<br /> động hóa trong cách thức nuôi trồng, cải thiện giống để tạo ra một nền nông nghiệp<br /> sạch, chất lượng cao, đủ sức cạnh tranh và xuất khẩu trên thị trường thế giới. Điều<br /> này tác động lớn tới thị trường xuất khẩu của các đô thị cũng như của Việt Nam.<br /> Thứ tư, cuộc cách mạng công nghệ 4.0 khiến cho các khu vực công cộng,<br /> như lĩnh vực y tế phát triển tốt, những công trình nghiên cứu của công nghệ sinh<br /> học ứng dụng thành công trong y dược, đặc biệt là trong sản xuất thuốc và trong<br /> chuẩn đoán bệnh là đặc biệt quan trọng đối với Việt Nam trong giai đoạn tới đây;<br /> hay như trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, những phát triển về công nghệ có thể<br /> rút ngắn. Điều này là cơ hội tốt cho đô thị nào có khả năng nắm bắt nhanh các công<br /> nghệ để phát triển khu vực công cộng của mình, nhằm thu hút nhiều hơn các đối<br /> tượng cư dân trí thức cao. Đây là đối tượng tất cả các đô thị đều muốn thu hút bởi<br /> nguồn nhân lực là yếu tố đặc biệt quan trọng trong việc phát triển kinh tế của đô thị.<br /> Chỉ cần thu hút được nguồn nhân lực chất lượng cao này, đô thị sẽ dễ dàng phát<br /> triển trong thời gian ngắn.<br /> Nói chung, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cho phép người lao động tiếp<br /> thu một cách nhanh chóng các kiến thức trong nước và quốc tế, giúp cho nền kinh tế<br /> tri thức của nước ta thu hẹp khoảng cách với những nước đi trước trong khu vực và<br /> <br /> 113<br /> thế giới. Điều này khiến năng suất lao động tăng, cải thiện thu nhập và chất lượng<br /> cuộc sống cho người lao động. Khiến các ngành nghề tăng trưởng cao nhờ nguồn<br /> lao động có tri thức cao. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cũng sẽ tạo ra cơ hội cho<br /> các nước đi sau như Việt Nam so với các nước phát triển, do không bị hạn chế bởi<br /> quy mô cồng kềnh, cũng như các chủ thể trong nền kinh tế có cơ hội tiếp thu và ứng<br /> dụng những tiến bộ, thành tựu công nghệ của nhân loại, cụ thể là về công nghệ<br /> thông tin, công nghệ số, công nghệ điều khiển và tự động hóa để nâng cao năng<br /> suất, hiệu quả trong các khâu của nền sản xuất xã hội. Điều đó tạo cơ hội cho các đô<br /> thị tại Việt Nam cũng như cả nước bứt phá một cách nhanh chóng để có thể sánh<br /> vai cùng các đô thị cũng như các quốc gia phát triển khác dù xuất phát sau.<br /> 3.2. Kiến nghị chính sách<br /> Trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay, các nhà quản lý đô thị<br /> muốn tạo ra các cơ hội cho phát triển kinh tế của mình thì nên sử dụng các công cụ<br /> marketing đô thị để nâng cao hình ảnh của địa phương, nhằm thu hút được đầu tư,<br /> khách du lịch, tăng cường thị trường xuất khẩu cũng như thu hút được nguồn dân cư<br /> tri thức cao.<br /> Cụ thể, đối với hình ảnh đô thị, các nhà quản lý đô thị cũng như marketing<br /> đô thị cần tạo nên một hình ảnh tốt, một hình tượng hấp dẫn, đặc biệt, ấn tượng cho<br /> các thị trường mục tiêu của đô thị. Mỗi đô thị nên có một câu khẩu hiệu gắn liền với<br /> địa phương, ví dụ: “Hà Nội - thành phố vì hòa bình”, hay “Singapore - con rồng<br /> kinh tế châu Á”…<br /> Muốn marketing được hình ảnh của đô thị, thì bản thân đô thị cần có những<br /> đặc điểm nổi bật, đặc trưng. Nếu có các điểm do thiên nhiên tạo nên, hay lịch sử để<br /> lại thì rất tốt, nếu không, đô thị nên tự xây dựng lên một hình ảnh đặc biệt, dành<br /> riêng cho đô thị của mình. Ví dụ, đền Angkor wat của Campuchia, Tháp Rùa của<br /> Hà Nội, Dinh thống nhất của Hồ Chí Minh, Tượng nữ thần tự do tại New York,<br /> tháp Effel của Paris…<br /> Ngoài ra, việc marketing hạ tầng cơ sở địa phương cũng rất quan trọng. Để<br /> thu hút được nhà đầu tư, khách du lịch và nguồn dân cư tri thức cao, thì đô thị cần<br /> có một cơ sở hạ tầng đồng bộ, phát triển. Các công trình công cộng, các công trình<br /> phục vụ y tế, giáo dục, đường sá cần được cải thiện, khi đó đô thị mới có thể thu hút<br /> được những nguồn đầu tư tốt, nguồn dân cư chất lượng cao và nguồn khách du lịch<br /> dồi dào.<br /> Cuối cùng, quan trọng hơn cả, là con người - hay dân cư của đô thị. Cho dù<br /> tất cả các yếu tố trên đều tốt, nhưng con người của đô thị không lịch sự, dân trí<br /> thấp… thì cũng không thể thu hút được khách du lịch quay lại địa phương lần thứ 2,<br /> cũng không thể thu hút được nguồn đầu tư lâu dài, cũng như thị trường xuất khẩu sẽ<br /> <br /> 114<br /> không thể phát triển thêm được. Vì vậy, đối với một đô thị muốn phát triển, thì đô<br /> thị cần phải đầu tư để nâng cao trình độ lao động của người dân địa phương, tăng<br /> cường tuyên truyền bổ sung nâng cao kiến thức cho người dân thông qua mạng<br /> internet, mạng xã hội.<br /> Một kiến nghị cụ thể đi sâu hơn vào việc quảng bá hình ảnh đô thị: Để quảng<br /> bá hình ảnh đô thị, chúng ta phải thực sự chú tâm vào việc xây dựng hình ảnh của<br /> mình, chứ không đơn thuần là mang một hình ảnh cũ của đô thị ra để quảng bá. Để<br /> xây dựng được hình ảnh đô thị, chúng ta cần có các bước cụ thể sau:<br /> - Phân tích và đánh giá đô thị, để làm điều này chúng ta có thể sử dụng phân<br /> tích SWOT. Đây cũng là yếu tố quan trọng để có thể đánh giá được đô thị đang ở<br /> mức độ nào để các bước sau có thể dễ dàng hơn trong việc thống kê cũng như xây<br /> dựng hình ảnh đô thị.<br /> - Phân đoạn thị trường khách hàng: Đối với từng đối tượng khách hàng,<br /> chúng ta cần phân đoạn cụ thể theo từng nhóm khách hàng, càng cụ thể càng tốt.<br /> Bước này chúng ta sử dụng nguồn Big Data (Dữ liệu lớn) do cuộc cách mạng công<br /> nghệ 4.0 mang lại. Đây là một lợi ích lớn đối với các nhà quản lý trong cuộc cách<br /> mạng công nghệ 4.0 hiện nay do được thừa hưởng những lợi ích từ nguồn dữ liệu<br /> lớn mang lại.<br /> - Lựa chọn thị trường khách hàng mục tiêu và định vị đô thị: Để lựa chọn<br /> được thị trường mục tiêu, chúng ta dựa vào các nhóm khách hàng đã được chia nhỏ,<br /> sau đó sử dụng các phân tích về đô thị đã được thực hiện để tìm ra được nhóm<br /> khách hàng mục tiêu phù hợp với đô thị nhất. Sau khi tìm được nhóm khách hàng<br /> mục tiêu, chúng ta cần định vị đô thị phù hợp với nhóm khách hàng mục tiêu đó.<br /> - Chiến lược cụ thể: Sau khi định vị được đô thị, việc của các nhà quản lý<br /> cũng như marketing đô thị đó là xây dựng một đô thị giống nhất với đô thị đã được<br /> định vị. Từ đó đưa ra những bước để quảng bá đô thị tới các đối tượng khách hàng<br /> mục tiêu, sử dụng các công cụ quảng cáo truyền thống như báo, đài, ti vi, tuy nhiên,<br /> chủ yếu là chúng ta sử dụng các thành tựu của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 như<br /> mạng internet cũng như mạng xã hội facebook, instagram, youtube…<br /> Chúng ta đang sống và làm việc trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, vì<br /> vậy, dưới vai trò là các nhà quản lý đô thị, thì chính quyền cần có những biện pháp<br /> sử dụng công nghệ để Marketing cho đô thị của mình, nhằm nâng cao cơ hội phát<br /> triển kinh tế của địa phương.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> 1. Cục thống kê Hà Nội (2018), “Báo cáo Tình hình kinh tế - xã hội tháng Mười<br /> hai Ước quý IV và cả năm 2018”<br /> 2. Đinh Đăng Quang (2001), “Marketing của doanh nghiệp xây dựng”, Nhà xuất<br /> bản xây dựng<br /> 115<br /> 3. Hà Nam Khánh Giao (2011), “Marketing du lịch”, Nhà xuất bản tổng hợp<br /> Thành phố Hồ Chí Minh<br /> 4. Hồ Thanh Lan (2014), “Marketing công nghiệp”, Nhà xuất bản Hồng Đức<br /> 5. Nguyễn Thế Bá (2004), “Quy hoạch xây dựng phát triển đô thị”, Trường Đại<br /> học Kiến trúc Hà Nội<br /> 6. Tổng cục thống kê (2018), “Báo cáo Tình hình kinh tế xã hội 2018”<br /> 7. Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh (2018), “Báo cáo về tình hình kinh tế -<br /> văn hóa - xã hội thành phố năm 2018, nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm năm 2019”<br /> 8. Vũ Thị Vinh (2014), “Xây dựng thương hiệu đô thị”, Tạp chí Quy hoạch xây dựng<br /> 9. Vũ Trí Dũng (2011), “Marketing lãnh thổ”, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân<br /> 10. Amélie Balencourt, Antonio Curado Zafra (2012), “City Marketing: How to<br /> promote a city”, Umea School of Business<br /> 11. Goovaerts P., Van Biesbroeck H., Van Tilt T. (2014), “Measuring the effect<br /> and efficiency of city marketing”, Procedia Economics and Finance.<br /> 12. Michalis Kavaratzis (2004), “From city marketing to city branding: Towards a<br /> theoretical framework for developing city brands”, Palgrave Macmillan UK<br /> 13. Nataliya Dril, Andriy Galkin, Natalya Bibik (2016), “Applying City Marketing<br /> as a Tool to Support Sustainable Development in Small Cities: Case Study in<br /> Ukraine”, Elsevier B.V<br /> 14. Philip Kotler, Donald Haider, and Irving Rein (2010), “Marketing Places”,<br /> The Free Press<br /> 15. Sebastian Zenker, Erik Braun (2017), “Questioning a “one size fits all”<br /> city brand: Developing a branded house strategy for place brand<br /> management”, Emerald Publishing Limited<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 116<br />