Mấy chi tiết về Nguyễn Du, tác giả Đoạn trường tân thanh

Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 72 – 77<br /> <br /> Part A: Social Sciences, Humanities and Education<br /> <br /> MẤY CHI TIẾT VỀ NGUYỄN DU, TÁC GIẢ ĐOẠN TRƯỜNG TÂN THANH<br /> Lê Huy Thực<br /> Câu lạc bộ Văn hóa nghệ thuật Đất Việt, Hà Nội<br /> Thông tin chung:<br /> Ngày nhận bài: 25/12/15<br /> Ngày nhận kết quả bình duyệt:<br /> 09/02/16<br /> Ngày chấp nhận đăng: 03/16<br /> Title:<br /> Some details about Nguyen Du,<br /> the tale of Kieu’s author<br /> Từ khóa:<br /> Nguyễn Du, Đoạn trường tân<br /> thanh, Truyện Kiều, Từ Hải<br /> Keywords:<br /> Nguyen Du, Doan Truong Tan<br /> Thanh, Kieu’s Story, Tu Hai<br /> <br /> ABSTRACT<br /> This article demonstrates: 1) The original homeland of Nguyen Du is Tao<br /> Duong village, Hong Duong commune, Thanh Oai district, old Ha Tay, now in<br /> Ha Noi, not as many people assume, wrongly, that it is Tien Dien village, Nghi<br /> Xuan district, Ha Tinh Village. 2) Nguyen Du’s place of birth is Bich Cau ward,<br /> Thang Long – Ha Noi, not where his seven-generation great-grandfather hid,<br /> fled, and avoided to be chased for assassination in order to set himself up in<br /> business. 3) Nguyen Du has a strong temperament, opposed to weak and<br /> cowardly characters. 4) Nguyen Du sent his aesthetic ideals, sentiments, and<br /> his great thoughts into the central protagonist in the Tale of Kieu; Tu Hai was a<br /> swaggering man, strong in the arm but weak in the head, unafraid of power and<br /> force, but he was ignorant of the people and the fatherland, a rake seeking for<br /> fun at the whorehouses, and at last he appeared as a real enemy, not the hero of<br /> the people.<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bài viết luận chứng: 1) Quê quán gốc của Nguyễn Du là làng Tảo Dương, xã<br /> Hồng Dương, huyện Thanh Oai, Hà Tây cũ, nay thuộc Hà Nội, chứ không phải<br /> như nhiều người lầm tưởng nói và viết sai là làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân,<br /> tỉnh Hà Tĩnh. 2) Nơi sinh của Nguyễn Du: phường Bích Câu, thành Thăng Long<br /> - Hà Nội, không phải tại nơi ông tổ 7 đời của đại thi hào đến ẩn náu, lánh nạn,<br /> tránh sự truy sát để sinh cơ lập nghiệp. 3) Nguyễn Du có khí chất, tính cách<br /> mạnh mẽ, đối lập với nhu nhược, nhút nhát. 4) Nguyễn Du gửi gắm lý tưởng<br /> thẩm mỹ, tình cảm, tư tưởng vĩ đại của ông vào nhân vật chính diện trung tâm<br /> trong Truyện Kiều; nhân vật Từ Hải là kẻ ngang tàng, vũ dũng thiếu mưu,<br /> không sợ cường quyền, nhưng không biết đến nhân dân và Tổ quốc, là tay ăn<br /> chơi tìm thú vui nơi lầu xanh, v.v., cuối cùng đóng vai kẻ thù đích thực của nhân<br /> dân, y không phải là người anh hùng của nhân dân.<br /> <br /> Với kiệt tác không tiền khoáng hậu mang tên Đoạn<br /> trường tân thanh mà giới nghiên cứu cùng rất đông<br /> đảo công chúng độc giả thường gọi là Truyện Kiều đã<br /> đưa Nguyễn Du, tác giả của nó, lên đến đỉnh cao của<br /> sự ngưỡng mộ và sùng kính. Năm 1965, Hội đồng<br /> Hòa bình thế giới đã quyết định làm lễ kỷ niệm 200<br /> năm sinh Nguyễn Du (1765 - 1965). Cùng năm ấy,<br /> Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng quyết<br /> <br /> định kỷ niệm 200 năm ngày sinh Nguyễn Du tại<br /> nhiều tỉnh thành trên toàn quốc. Ngày 12/4/2013, Ban<br /> Chấp hành UNESCO trong buổi họp ở Pari, thủ đô<br /> nước Pháp, đã nhất trí thông qua Nghị quyết số 192<br /> EX/32 vinh danh Nguyễn Du là danh nhân văn hóa<br /> thế giới. Tượng đài và khu lăng mộ của đại thi hào<br /> dân tộc Nguyễn Du đã được xây dựng và trùng tu từ<br /> thế kỷ trước tại Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà<br /> 72<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 72 – 77<br /> <br /> Part A: Social Sciences, Humanities and Education<br /> <br /> Tĩnh - nơi ông tổ 7 đời trước của Nguyễn Du (từ quê<br /> gốc Hà Nội) chạy đến ẩn náu, mai danh, ẩn tích, tránh<br /> truy sát và rồi sinh cơ lập nghiệp tại đấy.<br /> <br /> Không ít tác phẩm nghiên cứu và giáo trình đại học<br /> viết về quê hương của đại thi hào dân tộc, danh nhân<br /> văn hóa thế giới Nguyễn Du, tuy đúng về tên huyện,<br /> tên tỉnh, nhưng sai về tên làng (thôn). Có tác giả đã<br /> viết: "Họ Nguyễn Tiên Điền (của Nguyễn Du - người<br /> trích) vốn ở làng Canh Hoạch, huyện Thanh Oai, tỉnh<br /> Hà Tây (nay thuộc Hà Nội - người trích)", thuộc dòng<br /> dõi vị trạng nguyên Nguyễn Thiến". Trong một quyển<br /> từ điển văn học, người viết mục từ Nguyễn Du, đã<br /> xác định đúng tên huyện, tên tỉnh, nhưng sai tên làng<br /> của quê hương Nguyễn Du như sau: dòng họ của<br /> Nguyễn Du có gốc ở làng Canh Hoạch, huyện Thanh<br /> Oai, trấn Sơn Nam (nay là Hà Nội - người trích).<br /> Trong một cuốn giáo trình đại học, tại chương về<br /> Nguyễn Du, tác giả của nó đã viết: "họ Nguyễn của<br /> Nguyễn Du vốn ở làng Canh Hoạch, huyện Thanh<br /> Oai, tỉnh Sơn Nam (nay thuộc Hà Nội - người trích)".<br /> <br /> Những thông tin nói trên chứng tỏ công việc nghiên<br /> cứu về Truyện Kiều, tác phẩm bất hủ, cũng như tìm<br /> hiểu về đại thi hào Nguyễn Du là nhiệm vụ cần được<br /> thực thi với kết quả đầy đủ và chính xác nhất. Nhưng,<br /> thực tế lại cho thấy khá nhiều chi tiết về quê hương,<br /> nơi sinh, tính cách, v.v. của nhà trước tác, danh nhân<br /> văn hóa Nguyễn Du có sai lầm trong không ít ấn<br /> phẩm nghiên cứu.<br /> Chính vì vậy, trong giới hạn bài viết này, tôi từ tiếp<br /> cận nhiều tài liệu tham khảo rồi góp phần đính chính<br /> mấy chi tiết sơ suất khi nghiên cứu về đại thi hào dân<br /> tộc Việt Nam, danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn<br /> Du.<br /> 1. Trước hết nói về quê hương gốc của Nguyễn Du.<br /> Như chúng ta đã biết, mỗi con người cụ thể chỉ có<br /> một quê hương gốc thôi. Nhưng, vì nhiều lý do, từ<br /> hơn một trăm năm trước cho đến gần đây, nhiều<br /> người, kể cả những tác giả vào hàng cự phách, trong<br /> giới nghiên cứu, giảng dạy văn học nước ta nói riêng,<br /> khoa học xã hội Việt Nam nói chung đã lầm tưởng<br /> nhiều địa danh vốn không phải quê hương của<br /> Nguyễn Du là quê hương của vị danh nhân này.<br /> <br /> Tức là, trong đời sống văn học Việt Nam đã có khá<br /> nhiều tác phẩm nghiên cứu, sách giáo khoa phổ<br /> thông, giáo trình đại học viết sai hoàn toàn, hoặc sai<br /> một phần về các địa danh thuộc quê hương của<br /> Nguyễn Du - đại thi hào dân tộc Việt Nam, danh nhân<br /> văn hóa thế giới.<br /> Trong nghiên cứu khoa học, có sơ suất, khiếm khuyết,<br /> sai lầm, đó là điều khó tránh khỏi, và những lỗi ấy cần<br /> được sửa chữa, đính chính.<br /> <br /> Có nhiều tài liệu nghiên cứu và sách giáo khoa đã viết<br /> sai cả về tên làng, tên xã, tên tỉnh của quê hương gốc<br /> gác của Nguyễn Du. Chẳng hạn, trong quyển Làng<br /> văn hóa cổ truyền Việt Nam (Nhà xuất bản Thanh<br /> niên, Hà Nội, 2001) do Vũ Ngọc Khánh làm chủ biên<br /> đã viết: làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà<br /> Tĩnh "là quê hương gốc gác của thân phụ ông<br /> (Nguyễn Du - người trích) là Nguyễn Nghiễm". Thí<br /> dụ khác, trong một công trình nghiên cứu rất đồ sộ quyển Từ điển địa danh lịch sử - văn hóa Việt Nam<br /> (Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin, Hà Nội, 1999) tại<br /> trang 1172 cũng xác định sai lầm rằng: làng Tiên<br /> Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh là quê hương<br /> của Nguyễn Du. Thí dụ khác nữa: tác giả bài mang<br /> tên Truyện Kiều của Nguyễn Du, trong cuốn sách<br /> giáo khoa Ngữ văn 9, tập 1 viết: "Nguyễn Du (1765 1820)... quê ở làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh<br /> Hà Tĩnh".<br /> <br /> Theo một công trình nghiên cứu hàm chứa giá trị<br /> khoa học và độ tin cậy cao, thì thám hoa Nguyễn<br /> Doãn Địch có: "Nguyên quán Cảo Dương. Nay là<br /> thôn (làng - người trích) Tảo Dương, xã Hồng<br /> Dương, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (hiện tại thuộc<br /> Hà Nội - người trích). Trú quán... thôn Canh Hoạch,<br /> xã Dân Hòa cùng huyện. Ông nội của Nguyễn Thiến<br /> (Nguyễn Thiến là trạng nguyên, chữ "Thiến" là chữ<br /> Hán có nghĩa: người nam giới dáng đẹp đẽ, dễ thương<br /> - người trích)". Trong nhiều tài liệu lịch sử và văn học<br /> ghi rõ: 1) Nguyễn Miễn, con trai của Nguyễn Thiến,<br /> đã thi đỗ và giành được học vị "tiến sĩ cập đệ"; 2)<br /> Nguyễn Nhậm (còn gọi là Nguyễn Nhiệm), con trai<br /> của Nguyễn Miễn và là cháu nội của Nguyễn Thiến,<br /> vũ dũng, "có sức khỏe hơn hẳn mọi người"; 3) Sau<br /> khi Nguyễn Thiến mất, hai con ông là Nguyễn Quyện<br /> và Nguyễn Miễn không giúp nhà Lê, và trở về với<br /> 73<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 72 – 77<br /> <br /> Part A: Social Sciences, Humanities and Education<br /> <br /> nhà Mạc, đến khi nhà Mạc đổ, hai người ấy lại quay<br /> sang nhà Lê với âm mưu làm phản, nhưng việc bại lộ,<br /> nên con cháu Nguyễn Thiến bị bắt rồi chết trong<br /> ngục, bị giết gần hết, chỉ còn ít người sống sót, trong<br /> đó có Nam Dương (Nguyễn Nhiệm), chạy trốn được<br /> vào làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh<br /> mai danh ẩn tích và sinh cơ lập nghiệp ở đấy. Bấy giờ<br /> vùng này còn hết sức hoang vắng. Người địa phương<br /> không biết tên Nguyễn Nhiệm vì tên gọi ấy cần được<br /> giấu kín, nên gọi ông là Nam Dương. Đấy là ông tổ<br /> dòng họ Nguyễn làng Tiên Điền. Từ đời Nam Dương<br /> ông đến Nguyễn Nghiễm, thân phụ của Nguyễn Du,<br /> là đời thứ sáu, đến Nguyễn Du là đời thứ bảy.<br /> <br /> 9 đời trước của đại thi hào Nguyễn Du - có quê quán<br /> gốc là làng Tảo Dương, xã Hồng Dương, huyện<br /> Thanh Oai, tỉnh Hà Tây, nay là Hà Nội; nơi ở của ông<br /> tổ của Nguyễn Du là làng Canh Hoạch, xã Dân Hòa,<br /> huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây, nay là Hà Nội.<br /> Đến đây rất có thể là không ít bạn đọc đặt câu hỏi: tại<br /> sao có sự sơ suất, sai lầm khi xác định quê hương gốc<br /> của Nguyễn Du trong một thời gian dài không dưới<br /> một trăm năm như vậy? Theo tôi, có nhiều nguyên<br /> nhân. Việc ông tổ bảy đời trước của Nguyễn Du từ<br /> Hà Tây cũ, nay là Hà Nội, chạy trốn vào Tiên Điền,<br /> Nghi Xuân, Hà Tĩnh để ẩn náu tránh sự truy sát rồi<br /> sinh cơ lập nghiệp tại đấy, cho nên, giấu luôn cả quê<br /> quán, tổ tiên, anh em, con cháu. Gia phả của họ<br /> Nguyễn ở Tiên Điền tất nhiên phải do người đời sau<br /> của Nguyễn Nhiệm viết, trong đó có bản của chính<br /> Nguyễn Nghiễm - thân phụ của Nguyễn Du và là hậu<br /> duệ đời thứ 6 của Nguyễn Nhiệm - soạn, có thể không<br /> tránh khỏi sai sót. Ấy là vì tác giả của văn bản ấy viết<br /> về những sự việc và nhân vật cần được mai danh ẩn<br /> tích lại sống trước mình đã hơn một trăm năm. Sau<br /> đó, nhiều nhà nghiên cứu, không ít nhà giáo, giáo sư<br /> có sự sơ suất cứ sao chép lại sự sai sót đó. Vân vân,<br /> vân vân. Đấy là những nguyên cớ dẫn đến tình trạng<br /> nói, viết sai về quê quán gốc của Nguyễn Du trong<br /> nhiều cuộc hội thảo, bài viết, văn bản, giáo khoa, giáo<br /> trình. Thiết nghĩ, có sai thì nên sửa và đính chính, cho<br /> dù cái sai ấy là của các cây đa, cây đề, các tác giả vào<br /> hàng cự phách trong lịch sử dân tộc nói chung và lịch<br /> sử học thuật nói riêng.<br /> <br /> Vậy là, làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà<br /> Tĩnh chỉ là nơi ông tổ 7 đời trước của Nguyễn Du<br /> chạy trốn để mai danh ẩn tích, tránh cuộc truy lùng sát<br /> hại, rồi sinh cơ lập nghiệp tại đấy, chứ không phải là<br /> quê hương gốc của Nguyễn Du. Quê hương gốc gác<br /> của Nguyễn Du đích thực là làng Tảo Dương, xã<br /> Hồng Dương, huyện Thanh Oai, Hà Nội.<br /> Lịch sử chính thống cũng như lịch sử văn học Việt<br /> Nam đã ghi rõ những chi tiết, sự kiện trên đây.<br /> Ngoài các chứng cứ đã dẫn, một đôi câu đối được làm<br /> vào cuối thế kỷ XVI tại nhà thờ sắc của làng Canh<br /> Hoạch nói về họ Nguyễn của thám hoa Nguyễn Doãn<br /> Địch, trạng nguyên Nguyễn Thiến, đại thi hào<br /> Nguyễn Du, v.v. như sau: "Bút giá xâm vân, văn<br /> chiếm khôi nguyên, vũ chuyên tướng mạc / Ngân<br /> hoàng diễn phái, ốc cư Canh Hoạch, quán tại Tảo<br /> Dương". Dịch nghĩa là: "Ngọn bút lấn mây, văn<br /> chiếm trạng nguyên, võ chuyên chức tướng / Cành<br /> bạc chia nhánh, nhà ở Canh Hoạch, quê gốc Tảo<br /> Dương". Hai chữ "trạng nguyên" trong vế đối thứ<br /> nhất rõ ràng là chỉ trạng nguyên Nguyễn Thiến; hai<br /> chữ "chức tướng" chỉ các con cháu của Nguyễn Thiến<br /> có nhiều người giỏi võ nghệ làm tướng. Hai chữ<br /> "trạng nguyên" đang xét ở đây không phải là hàm ý<br /> chỉ trạng nguyên Nguyễn Đức Lượng, anh trai ruột<br /> của mẹ Nguyễn Thiến. Bởi vì trạng nguyên Nguyễn<br /> Đức Lượng làm quan đến chức Lễ bộ thị lang và<br /> trong nội tộc của trạng nguyên Nguyễn Đức Lượng<br /> không có ai giỏi võ nghệ làm tướng. Tức là, câu đối<br /> trên khẳng định trạng nguyên Nguyễn Thiến - ông tổ<br /> <br /> 2. Trong đời sống văn hóa Việt Nam còn có sự lầm<br /> lẫn về nơi sinh của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du.<br /> Nguyễn Du không sinh tại quê tổ nội là làng Tảo<br /> Dương, xã Hồng Dương, huyện Thanh Oai, Hà Tây<br /> cũ, nay là Hà Nội vì như trên đã nói, ông tổ 7 đời<br /> trước của Nguyễn Du đã chạy trốn khỏi quê hương,<br /> mai danh ẩn tích, sinh cơ lập nghiệp tại nơi hoang vu<br /> vắng vẻ của quê người. Nguyễn Du cũng không sinh<br /> tại nơi 6 đời kế trước của ông sinh trưởng là làng Tiên<br /> Điền, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Nhà thơ, niềm tự<br /> hào của cả dân tộc ta cũng không sinh tại quê ngoại<br /> (quê mẹ Trần Thị Tần của ông) là làng Hoa Thiều,<br /> huyện Đông Ngàn, tỉnh Bắc Ninh. Nhiều nguồn tư<br /> 74<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 72 – 77<br /> <br /> Part A: Social Sciences, Humanities and Education<br /> <br /> liệu đã xác định đúng nơi sinh của Nguyễn Du là<br /> phường Bích Câu, thành Thăng Long - Hà Nội vào<br /> ngày 3/1/1765, tức ngày 23/11 năm Ất Dậu 1765.<br /> Không ít tài liệu cho biết trước sau năm sinh Nguyễn<br /> Du, thì hoàng giáp Nguyễn Nghiễm, thân phụ của<br /> Nguyễn Du, làm quan ở kinh thành Thăng Long - Hà<br /> Nội. Bà Trần Thị Tần sinh năm 1740, kém chồng là<br /> hoàng giáp Nguyễn Nghiễm 32 tuổi. Bà là con một<br /> viên quan nhỏ làm câu kê (kế toán) dưới trướng của<br /> con rể Nguyễn Nghiễm - chồng bà Trần Thị Tần.<br /> Những năm ấy, bà Trần Thị Tần đương nhiên thuộc<br /> tầng lớp thượng lưu, cùng cha đẻ giữ một chức quan<br /> nhỏ nói trên và chồng là hoàng giáp Nguyễn Nghiễm<br /> văn võ toàn tài, được thăng đến chức Thượng thư Bộ<br /> Công Tham tụng, sống và làm việc ở Thăng Long Hà Nội có tư dinh tại phường Bích Câu của kinh<br /> thành. Bà Tần sinh Nguyễn Du tại tư dinh thuộc thủ<br /> đô ngàn năm văn vật là lẽ đương nhiên. Tức là nơi<br /> sinh của Nguyễn Du là tư dinh của hoàng giáp,<br /> Thượng thư Nguyễn Nghiễm - thân phụ của ông - tại<br /> phường Bích Câu, thành Thăng Long.<br /> <br /> Đọc một số tài liệu về lịch sử và văn học, giới nghiên<br /> cứu cũng như công chúng độc giả sẽ được những<br /> thông tin khác nhận xét trong đoạn trích dẫn kế trên.<br /> Nguyễn Du là con người có khí chất, tính cách mạnh<br /> mẽ, tự khẳng định mình, chứ không phải là nhu<br /> nhược, nhút nhát. Vì thế, Nguyễn Du tỏ ra là một chủ<br /> thể yêu đời, muốn đạt mục đích, chứ đâu có chán<br /> chường cuộc sống hiện thực cho dù nó bất như ý của<br /> ông. Chính vì thế, tác giả quyển Đại Nam chính biên<br /> liệt truyện viết: "Nguyễn Du là người ngạo nghễ, tự<br /> phụ, song bề ngoài tỏ vẻ giữ gìn cung kính, mỗi lần<br /> vào chầu vua thì ra dáng sợ sệt như không biết nói<br /> năng gì". Nguyễn Du ngạo nghễ, tự phụ thì không thể<br /> là người nhút nhát. Nguyễn Du khiêm nhường, cung<br /> kính trước vua chứ đâu phải là nhút nhát. Ông thọ 55<br /> tuổi, chưa phải là người cao tuổi, sống lâu, nhưng,<br /> thời xưa cũng không vào hạng người chết yểu. Có lẽ<br /> vì biết bệnh trọng không qua khỏi, nên ông không<br /> uống thuốc. Vẫn theo sách trên, ông bảo người nhà sờ<br /> tay chân ông, họ thưa đã lạnh cả rồi. Ông nói<br /> "Được!", rồi mất. Câu nói ấy của ông, thiết nghĩ, thể<br /> hiện tâm trạng buồn và không muốn người thân phiền<br /> tâm nhiều, chứ không phải là thể hiện sự chán chường<br /> không thiết tha với cuộc sống.<br /> <br /> Đến đây, bạn đọc thấy Nhóm nghiên cứu văn bản<br /> Truyện Kiều viết một câu không sáng rõ ý diễn đạt<br /> dẫn đến sai lầm về nơi sinh của Nguyễn Du như sau:<br /> Nguyễn Du "sinh năm Ất Dậu (1765), trong một gia<br /> đình phong kiến quý tộc có truyền thống về văn học,<br /> tại làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh".<br /> Viết như thế là vô tình hoặc có ý thức muốn chuyển<br /> tải thông tin không chính xác: Nguyễn Du sinh tại<br /> làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh.<br /> <br /> Cha anh Nguyễn Du và bản thân nhà thơ lớn này của<br /> dân tộc đã phụng sự nhà Lê, được nhà Lê ban phát<br /> cho nhiều ân huệ, bổng lộc. Vì thế, khi triều đại này<br /> đã đến thời tỏ ra không còn lý do tồn tại, bị phong<br /> trào nông dân, cầm đầu là vị anh hùng Nguyễn Huệ,<br /> đánh đổ, vua Lê Chiêu Thống phải chạy trốn sang<br /> Trung Quốc, Nguyễn Du đã chạy theo vị quân vương<br /> ấy, nhưng không thành, rồi về Thái Bình mưu chống<br /> nhà Tây Sơn của Quang Trung Nguyễn Huệ. Hậu thế<br /> có thể hiểu tâm trạng của Nguyễn Du và đồng cảm<br /> với ông ít nhiều vì thực tế đã chứng minh nhà thơ<br /> thiên tài của dân tộc ta tin theo, tôn thờ nhà Lê không<br /> kiên quyết, không triệt để (có lẽ vì nhận ra triều đại ấy<br /> đã đến lúc không còn đóng vai trò tích cực trong lịch<br /> sử) và chống Tây Sơn cũng không bằng một hành<br /> động cụ thể nào cả. Nhưng, chỉ nội việc chạy theo Lê<br /> Chiêu Thống và mưu chống Quang Trung Nguyễn<br /> Huệ như mô tả ở trên cũng chứng tỏ Nguyễn Du là<br /> con người thông minh, có khí chất, tính cách mạnh<br /> mẽ.<br /> <br /> Vậy, câu trên về nơi sinh của đại thi hào dân tộc Việt<br /> Nam, danh nhân văn hóa thế giới, tác giả Đoạn<br /> trường tân thanh đang được khảo cứu tại đây là<br /> không đúng, nên cần được sửa lại.<br /> 3. Trong giới nghiên cứu văn hóa Việt Nam nói<br /> chung, văn học nước ta nói riêng, ở đâu đó đã có nhận<br /> xét thiếu chính xác về khí chất, tính cách của đại thi<br /> hào dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Du.<br /> Một nhà nghiên cứu đã viết: "Trong cuộc đời thực<br /> tế, Nguyễn Du sống lặng lẽ, ít nói năng, thậm chí<br /> nhút nhát. Ông không tha thiết với cuộc sống của<br /> mình. Khi ốm, ông không chịu uống thuốc, và khi<br /> sắp chết không trối lại câu gì, chỉ nói: "Được!"".<br /> 75<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 72 – 77<br /> <br /> Part A: Social Sciences, Humanities and Education<br /> <br /> Nguyễn Du không chỉ là một tài thơ, một nhà hoạt<br /> động chính trị. Ông còn là một con người hiện thực,<br /> đời thường, không xa lạ với những gì thuộc về con<br /> người trần tục, mang rõ dấu ấn của thời đại phong<br /> kiến. Mối tình đầu của Nguyễn Du với cô lái đò xinh<br /> đẹp, tưởng không có gì ngăn cản nổi một cuộc hôn<br /> nhân giữa trai tài với gái sắc. Nhưng quan niệm phải<br /> môn đăng hộ đối trong thời phong kiến, nên cô lái đò<br /> ấy không thể thành vợ của Nguyễn Du, không thể làm<br /> dâu của ông quan Tể tướng. Sau đó, Nguyễn Du đã<br /> lấy 3 người vợ, sinh cả thảy 18 con (12 trai, 6 gái),<br /> đồng thời, nhà thơ còn bộc lộ tình yêu với Hồ Xuân<br /> Hương và 2 nữ tài tử làm nghề kéo sợi ở làng Trường<br /> Lưu cách làng Tiên Điền không xa. Những mối tình<br /> trên đây lại chứng minh thêm Nguyễn Du là người có<br /> khí chất, tính cách mạnh mẽ, yêu đời, chứ không phải<br /> là nhút nhát, chán chường, không thiết tha với cuộc<br /> sống.<br /> <br /> Từ Hải trong Truyện Kiều là nhân vật phụ, phản diện,<br /> không những không là nhân vật anh hùng, mà còn đối<br /> địch với nhân vật anh hùng. Từ Hải là kẻ hữu dũng:<br /> "Đường đường một đấng anh hào / Côn quyền hơn<br /> sức lược thao gồm tài"; sống ngang tàng, không sợ kẻ<br /> thù, cũng chẳng hề biết phải phụng sự nhân dân lao<br /> động và Tổ quốc: "Giang hồ quen thú vẫy vùng /...<br /> Chọc trời quấy nước mặc dầu / Dọc ngang nào biết<br /> trên đầu có ai?". Kẻ nào không biết đến nhân dân và<br /> Tổ quốc thì không thể coi là anh hùng! Từ Hải có nhu<br /> cầu đi tìm gái nơi lầu xanh và đã đến lầu xanh, Từ Hải<br /> được biết thêm về Kiều: "Qua chơi nghe tiếng nàng<br /> Kiều". Trước đó Từ Hải có nghe nói về Kiều nhưng<br /> được thông tin không đầy đủ, không chính xác về<br /> Kiều, nên mới nói và đặt câu hỏi với Kiều: "Bấy lâu<br /> nghe tiếng má đào / Mắt xanh chẳng để ai vào có<br /> không?". Trong khi thực tế không như Từ Hải lầm<br /> tưởng. Bởi vì Kiều đã bất đắc dĩ phải đi theo Sở<br /> Khanh và tự giác làm vợ lẽ Thúc Sinh. Rồi Từ Hải<br /> nhờ người mai mối và dùng tiền lấy, thật ra là mua<br /> được Kiều làm vợ: "Ngỏ lời nói với băng nhân / Tiền<br /> trăm lại cứ nguyên ngân phát hoàn". Từ Hải lấy Kiều<br /> lúc y chưa có nhà ở (như lời y tự thú với Kiều): "Bằng<br /> nay bốn bể không nhà". Nhưng, y lo gấp được<br /> giường, buồng nơi lầu xanh để ăn ngủ với Kiều:<br /> "Buồng riêng sửa chốn thanh nhàn / Đặt giường thất<br /> bảo vây màn bát tiên". Kiều làm vợ Từ Hải mới được<br /> không lâu, thì Kiều đã mắc một sai lầm tày trời<br /> khuyên Từ Hải đầu hàng, quy phục triều đình phong<br /> kiến lúc nó đã trở nên thối nát với những ông quan<br /> mặt sắt, ngây vì tình, phản trắc, v.v.. Từ Hải ham<br /> thích "lộc trọng quyền cao" nên: "Nghe lời nàng<br /> (Kiều - người trích) nói mặn mà / Thế công Từ mới<br /> trở ra thế hàng". Tức là Từ Hải đã hàng phục triều<br /> đình phong kiến - kẻ thù của nhân dân. Đến đây, Từ<br /> Hải đã đóng vai kẻ thù đích thực của nhân dân. Y<br /> không phải là người anh hùng như người viết câu<br /> trích 16 trên đây. Y cũng không phải là người anh<br /> hùng, nhân vật phi thường như nhiều nhà nghiên cứu<br /> lầm tưởng. Người anh hùng bao giờ, ở đâu cũng<br /> thương yêu, bảo vệ nhân dân và Tổ quốc, chứ không<br /> thể như Từ Hải hành động ngang ngược và không hề<br /> biết có nhân dân và Tổ quốc. Người anh hùng lúc<br /> nào, ở đâu cũng đối địch với kẻ thù của nhân dân, chứ<br /> <br /> 4. "Qua Nguyễn Du và nàng Kiều, chúng ta tìm được<br /> người thi sĩ trong vị anh hùng và ngược lại".<br /> Luận điểm trên nói trực tiếp về Nguyễn Du - tác giả<br /> Đoạn trường tân thanh, còn gọi là Truyện Kiều, và về<br /> Thúy Kiều, nhân vật trung tâm, chính diện trong<br /> Truyện Kiều. Người viết câu ấy đã gọi "vị anh hùng"<br /> bằng đại từ khác nữa là "kẻ anh hùng". Vậy, mệnh đề<br /> đã dẫn, theo đúng ý tưởng của tác giả của nó, có thể<br /> viết cho cụ thể hơn như sau: Qua Nguyễn Du và nàng<br /> Kiều, chúng ta tìm được người thi sĩ trong vị anh<br /> hùng Từ Hải và qua vị anh hùng Từ Hải chúng ta tìm<br /> được người thi sĩ.<br /> Theo tôi, câu trên đây có những chi tiết không ổn, rất<br /> khó được sự đồng tình của bạn đọc. Bởi vì "người thi<br /> sĩ" trong câu ấy là Nguyễn Du, chứ không thể là ai<br /> khác. Hóa ra, qua Nguyễn Du viết về Từ Hải và qua<br /> nàng Kiều nói về Từ Hải, chúng ta tìm được Nguyễn<br /> Du trong vị anh hùng Từ Hải. Nhà văn, người nghệ sĩ<br /> bao giờ cũng thể hiện lý tưởng thẩm mỹ của mình<br /> nhiều nhất, đầy đủ nhất qua nhân vật chính diện, trung<br /> tâm trong tác phẩm. Nhân vật chính diện, trung tâm<br /> của Nguyễn Du là Thúy Kiều. Vậy, chỉ có thể qua<br /> nghiên cứu nhân vật Thúy Kiều chúng ta mới hiểu<br /> được đầy đủ nhất, nhiều nhất về tư tưởng vĩ đại, tình<br /> cảm cao đẹp của Nguyễn Du.<br /> 76<br /> <br />