Mấy đặc điểm của chính quyền nhân dân tỉnh Bình Dương trong năm đầu sau cách mạng Tháng Tám 1945

Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 1(3) - 2012<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MAÁY ÑAËC ÑIEÅM CUÛA CHÍNH QUYEÀN NHAÂN DAÂN<br /> TÆNH BÌNH DÖÔNG TRONG NAÊM ÑAÀU SAU CAÙCH MAÏNG<br /> THAÙNG TAÙM 1945<br /> Phaïm Vaên Thònh<br /> Tröôøng Ñaïi hoïc Thuû Daàu Moät<br /> <br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Ngay sau caùch maïng Thaùng Taùm 1945 thaønh coâng, boä maùy chính quyeàn tænh Thuû<br /> Daàu Moät (nay laø tænh Bình Döông) ñöôïc thaønh laäp, thöïc hieän chöùc naêng chính quyeàn<br /> caùch maïng cuûa nhaân daân, chöùc naêng coâng cuï chuyeân chính vaø toå chöùc khaùng chieán<br /> choáng thöïc daân Phaùp taùi xaâm löôïc. Trong ñieàu kieän khoù khaên, gian khoå, chính quyeàn<br /> nhaân daân tænh Thuû Daàu Moät ñaõ noã löïc ñaáu tranh baûo veä thaønh quaû cuûa caùch maïng, toå<br /> chöùc cuoäc khaùng chieán ôû ñòa phöông treân caùc maët tö töôûng, chuû tröông keá hoaïch, xaây<br /> döïng caên cöù, xaây döïng khí theá quyeát taâm khaùng chieán trong nhaân daân. Duø boä maùy coøn<br /> chöa thaät hoaøn thieän nhöng chính quyeàn nhaân daân tænh ñaõ böôùc ñaàu thöïc hieän caùc<br /> nhieäm vuï laõnh ñaïo theo caùc chöùc naêng: chính trò, quaân söï, kinh teá, vaên hoùa... Nhöõng<br /> thaønh quaû ban ñaàu naøy laø tieàn ñeà quan troïng ñeå chính quyeàn nhaân daân tænh böôùc vaøo<br /> thôøi kì toaøn quoác khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp.<br /> Töø khoùa: chính quyeàn, khaùng chieán, uûy ban<br /> *<br /> Ngaøy 2-9-1945, Chính phuû laâm thôøi choáng giaëc ñoùi, giaëc doát, giaëc ngoaïi xaâm…<br /> nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa ra maét Chính phuû laâm thôøi laø cô quan ñieàu haønh<br /> quoác daân taïi thuû ñoâ Haø Noäi. Thay maët Nhaø nöôùc cao nhaát, giöõ troïng traùch laõnh<br /> Chính phuû, Chuû tòch Hoà Chí Minh long ñaïo toaøn daân thöïc hieän nhieäm vuï xaây döïng,<br /> troïng ñoïc baûn Tuyeân ngoân Ñoäc laäp tuyeân boá baûo veä chính quyeàn nhaân daân vöøa giaønh<br /> tröôùc quoác daân ñoàng baøo vaø theá giôùi khaúng ñöôïc trong boái caûnh heát söùc phöùc taïp, khoù<br /> ñònh “Nöôùc Vieät Nam coù quyeàn höôûng töï do khaên cuûa söï nghieäp caùch maïng.<br /> vaø ñoäc laäp vaø söï thöïc ñaõ thaønh moät nöôùc töï<br /> 1. Veà toå chöùc boä maùy chính<br /> do vaø ñoäc laäp. Toaøn theå nhaân daân Vieät<br /> quyeàn ñòa phöông<br /> Nam quyeát ñem taát caû tinh thaàn vaø löïc<br /> löôïng, tính maïng vaø cuûa caûi ñeå giöõ vöõng ÔÛ tænh Thuû Daàu Moät, saùng sôùm ngaøy 2-<br /> quyeàn töï do vaø ñoäc laäp aáy”. Ngay hoâm sau 9-1945, moät cuoäc mít tinh lôùn ñöôïc toå chöùc<br /> (3-9-1945), Chính phuû hoïp phieân ñaàu tieân taïi laøng Phuù Cöôøng (trung taâm tænh lò)<br /> ñeà ra nhöõng nhieäm caáp baùch laø xaây döïng möøng ñoäc laäp vaø ra maét UÛy ban Haønh<br /> chính quyeàn Nhaø nöôùc, oån ñònh ñôøi soáng chính laâm thôøi. OÂng Traàn Coâng Vò - baùc só,<br /> nhaân daân, toång tuyeån cöû baàu Quoác hoäi, ñoàng thôøi laø thuû lónh Thanh Nieân Tieàn<br /> <br /> 59<br /> Journal of Thu Dau Mot university, No1(3) – 2012<br /> <br /> <br /> Phong trong Toång khôûi nghóa laøm Chuû tòch. daân ñeá quoác ñöôïc löïa choïn vaøo caùc chöùc vuï<br /> Phoù Chuû tòch tænh laø oâng Nguyeãn Minh chuû choát. ÔÛ vaøi ñòa phöông, moät soá ngöôøi<br /> Chöông, cöû nhaân luaät khoa, cuõng laø moät tröôùc ñaây coù tham gia ban hoäi teà nhöng<br /> trong nhöõng thuû lónh tieâu bieåu cuûa Thanh khoâng haø hieáp nhaân daân cuõng ñöôïc löïa<br /> Nieân Tieàn Phong. UÛy ban Haønh chính tænh choïn vaøo uûy ban.<br /> coøn coù uûy vieân tuyeân tuyeàn do oâng Vaên Trong nhöõng ngaøy ñaàu, boä maùy chính<br /> Coâng Khai – Bí thö Tænh uûy phuï traùch; uûy quyeàn caùc caáp coøn chöa hoaøn chænh. Coù nôi<br /> vieân quaân söï do oâng Kieàu Ñaéc Thaéng phuï UÛy ban Haønh chính chæ coù chöùc vuï Chuû tòch<br /> traùch; uûy vieân cao su do oâng Nguyeãn Vaên laøm taát caû moïi vieäc, caùc boä phaän coâng taùc<br /> Chung phuï traùch. Trong thaønh phaàn cuûa uûy chöa hình thaønh. ÔÛ caáp toång, laøng, UÛy ban<br /> ban töø chuû tòch, phoù chuû tòch ñeán caùc uûy Haønh chính coøn söû duïng teân goïi vaø hình<br /> vieân ñeàu laø nhöõng ngöôøi coù uùy tín, hoaït thöùc theo loái cuõ (chuû tòch laøng ñöôïc goïi laø<br /> ñoäng tích cöïc trong phong traøo Thanh Nieân oâng Caû). ÔÛ vuøng ñoàn ñieàn cao su, do ñaëc thuø<br /> Tieàn Phong nhöõng ngaøy Toång khôûi nghóa rieâng bieät neân ta khoâng thaønh laäp UÛy ban<br /> neân nhanh choùng thu huùt ñöôïc caûm tình vaø Haønh chính maø hình thaønh caùc UÛy ban töï<br /> söï tính nhieäm cuûa ñoàng baøo. quaûn laøm nhieäm vuï quaûn lí moïi maët cuûa ñôøi<br /> soáng nhö UÛy ban töï quaûn ñoàn ñieàn cao su<br /> Ngay sau khi UÛy ban Haønh chính tænh<br /> Daàu Tieáng vôùi caùc uûy vieân Traàn Vaên Laém,<br /> ra maét ñoàng baøo, heä thoáng uûy ban haønh<br /> Nguyeãn Vaên Chi, Saùu Teà, saùu Trình, Chín<br /> chính caáp quaän laàn löôït ñöôïc thaønh laäp<br /> Nhö…<br /> trong moät thôøi gian ngaén. ÔÛ quaän Taân<br /> Uyeân, UÛy ban Haønh chính do oâng Toâ Vaên Ngay sau khi hình thaønh veà toå chöùc boä<br /> Tröôùc laøm Chuû tòch, oâng Nguyeãn Vaên Trò maùy, UÛy ban Haønh chính tænh, quaän vaø caùc<br /> laøm phoù chuû tòch, oâng Tröông Vaên Xanh toång, laøng laäp töùc baét tay vaøo nhöõng nhieäm<br /> laøm uûy vieân kinh teá cuøng caùc uûy vieân Leâ vuï caáp baùch: choáng giaëc ñoùi, giaëc doát vaø<br /> Thu, Nguyeãn Vaên Nghóa. ÔÛ quaän Beán Caùt, giaëc ngoaïi xaâm. Caùn boä caùc caáp töø tænh ñeán<br /> UÛy ban Haønh chính goàm caùc oâng Nguyeãn quaän, toång, laøng noã löïc vaän ñoäng, giaùo duïc<br /> Vaên Theo, Traàn Vaên Höõu, Ngoâ Phí Hieån, caùc taàng lôùp nhaân daân xaây döïng chính<br /> Nguyeãn Vaên Ngoï phuï traùch. Quaän Laùi quyeàn, oån ñònh cuoäc soáng, cöùu ñoùi, taêng gia<br /> Thieâu, UÛy ban Haønh chính coù caùc oâng Traàn saûn xuaát, baûo veä traät töï trò an, baøi tröø caùc<br /> Vaên Baèng, Voõ Vaên Kieán, Nguyeãn vaên huû tuïc laïc haäu.<br /> Traàm, Nguyeãn Vaên Tieâu, Nguyeãn Vaên Teùp 2. Veà thöïc hieän chöùc naêng chính<br /> (Giaùo Teùp) phuï traùch… quyeàn caùch maïng cuûa nhaân daân<br /> Sau caáp quaän, caùc toång, laøng cuõng laàn Ñeå giaûi quyeát naïn ñoùi vaø khaéc phuïc<br /> löôït thaønh laäp UÛy ban Haønh chính ñeå quaûn tình traïng troáng roãng veà ngaân saùch, Chính<br /> lí moïi maët cuûa ñôøi soáng. Caùc thaønh vieân phuû ñeà ra nhieàu bieän phaùp caáp baùch nhö toå<br /> cuûa UÛy ban Haønh chính toång, laøng ñöôïc löïa chöùc quyeân goùp, ñieàu hoøa thoùc gaïo giöõa caùc<br /> choïn coâng khai. Nhöõng ngöôøi laø ñaûng vieân vuøng. Chuû tòch Hoà Chí Minh ra lôøi keâu goïi<br /> hoaëc laø chöa laø ñaûng vieân nhöng coù uy tín “nhöôøng côm seû aùo”. Höôûng öùng chuû tröông<br /> trong nhaân daân, khoâng laøm tay sai cho thöïc cuûa Chính phuû vaø lôøi keâu goïi cuûa Chuû tòch<br /> <br /> 60<br />  Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 1(3) - 2012<br /> <br /> <br /> Hoà Chí Minh, UÛy ban Haønh chính tænh Thuû ñôøi soáng. Chính quyeàn töø tænh ñeán quaän,<br /> Daàu Moät toå chöùc Tuaàn leã vaøng, phaùt ñoäng laøng noã löïc giaûi quyeát moái quan heä vaø<br /> caùc taàng lôùp nhaân daân goùp tieàn uûng hoä Quyõ quyeàn lôïi giöõa ñieàn chuû vaø noâng daân thoâng<br /> ñoäc laäp, giuùp Chính phuû coù ngaân saùch quoác qua caùc chính saùch vaän ñoäng giaûm toâ,<br /> gia. Trong hoaøn caûnh nhaân daân coøn nhieàu nhöôøng ñaát canh taùc, vaän ñoäng ñòa chuû, phuù<br /> khoù khaên nhöng tænh Thuû Daàu Moät ñaõ coù noâng cho noâng daân möôïn noâng cuï saûn xuaát;<br /> nhieàu saùng kieán toå chöùc quyeân goùp cho caùch cho pheùp noâng daân taïm canh taùc treân ñaát<br /> maïng. Ñieån hình nhö ôû Laùi Thieâu, UÛy ban hoaëc ñoàn ñieàn voâ chuû…<br /> Haønh chính quaän toå chöùc nhieàu ñòa ñieåm Song song vôùi phong traøo choáng “giaëc<br /> quyeân goùp luùa gaïo ñeå göûi ra mieàn Baéc. Taïi ñoùi”, chính quyeàn nhaân daân cuøng caùc ñoaøn<br /> caùc ñòa ñieåm quyeân goùp, chính quyeàn chuû theå quaàn chuùng coøn noã löïc tuyeân truyeàn,<br /> ñoäng môøi caùc nhaân só, trí thöùc töø Saøi Goøn chaêm lo xaây döïng ñôøi soáng môùi, xoùa boû<br /> veà dieãn thuyeát, tuyeân truyeàn lôøi keâu goïi cuûa nhöõng huû tuïc laïc haäu trong ma chay, cöôùi<br /> Hoà Chuû tòch veà tieát kieäm, goùp tieàn goùp cuûa hoûi, meâ tín, ñoàng boùng, boùi toaùn, teä naïn côø<br /> xaây döïng ñaát nöôùc, nuoâi quaân thu huùt ñoâng baïc, troäm caép…<br /> ñaûo quaàn chuùng tham döï. ÔÛ quaän Chaâu 3. Veà chöùc naêng coâng cuï chuyeân<br /> Thaønh, caùn boä UÛy ban Haønh chính phoái chính vaø toå chöùc khaùng chieán<br /> hôïp vôùi caùc ñoaøn theå Thanh Nieân cöùu quoác,<br /> Chính quyeàn caùch maïng caùc caáp ñöôïc<br /> Phuï nöõ Cöùu quoác, Noâng daân Cöùu quoác toå<br /> thaønh laäp trong söï haân hoan, phaán khôûi<br /> chöùc caùc buoåi hoïp ñoaøn theå ñeå phoå bieán chuû<br /> cuûa caùc taàng lôùp ñoàng baøo. Tuy nhieân, caùc<br /> tröông cuûa Chính phuû caám duøng gaïo naáu<br /> theá löïc thuø ñòch vaø phaûn ñoäng vaãn raùo rieát<br /> röôïu, caám tích tröõ löông thöïc. ÔÛ quaän Beán<br /> hoaït ñoäng nhaèm laät ñoå chính quyeàn, xoùa boû<br /> Caùt, cuoäc vaän ñoäng höôûng öùng Tuaàn leã<br /> thaønh quaû cuûa caùch maïng. Vì vaäy, vieäc xaây<br /> vaøng, Quyõ ñoäc laäp cuõng ñöôïc gaén vaøo noäi<br /> döïng löïc löôïng vuõ trang ñeå baûo veä Ñaûng,<br /> dung sinh hoaït cuûa caùc ñoaøn theå quaàn<br /> chính quyeàn, giöõ gìn an ninh traät töï, choáng<br /> chuùng thu huùt ñoâng ñaûo nhaân daân tham gia…<br /> cöôùp boùc laø moät coâng vieäc raát caáp baùch.<br /> Chæ trong moät thôøi gian ngaén, tænh Thuû Daàu<br /> Theo chuû tröông cuûa UÛy ban Haønh chính<br /> Moät ñaõ vaän ñoäng ñöôïc haøng chuïc taán gaïo chi Nam Boä, UÛy ban Haønh chính tænh Thuû Daàu<br /> vieän cho mieàn Baéc. Ñaëc bieät ôû quaän Laùi Moät ñaõ thaønh laäp cô quan Quoác gia töï veä<br /> Thieâu, nhieàu phuï nöõ ñaõ ñeán ñòa ñieåm tieáp cuoäc vaø phaân coâng oâng Nguyeãn Vaên Ñoái (Tö<br /> nhaän töï nguyeän côûi daây chuyeàn, boâng tai, Ñoái) phuï traùch, oâng Hoà Vaên Naâu ñöôïc giao<br /> nhaãn vaøng noäp vaøo quyõ khaùng chieán. quaûn lí haønh chính vaø chuyeân moân. Vôùi löïc<br /> Thöïc hieän chuû tröông cuûa Chính phuû veà löôïng ban ñaàu khoaûng 100 ngöôøi, Quoác gia<br /> vieäc xoùa boû naïn ñoùi, UÛy ban Haønh chính töï veä cuoäc Thuû Daàu Moät chia laøm 6 chi ñoäi<br /> caùc caáp cuøng vôùi caùc ñoaøn theå Maët traän phuï traùch theo ñòa baøn: chi ñoäi Laùi Thieâu<br /> Vieät Minh tích cöïc tuyeân truyeàn, phaùt ñoäng do oâng Nguyeãn Phuøng Theá laøm uûy vieân<br /> nhaân daân thöïc hieän khaåu hieäu “Taác ñaát - tröôûng; chi ñoäi Beán Caùt do oâng Traàn Vaên<br /> taác vaøng”, ñoäng vieân nhaân daân taêng gia saûn Chích laøm uûy vieân tröôûng, chi ñoäi Böng Caûi<br /> xuaát, troàng luùa, khoai, rau, ñaäu ñeå oån ñònh 1 do oâng Nguyeãn Vaên Toøng laøm uûy vieân<br /> <br /> 61<br /> Journal of Thu Dau Mot university, No1(3) – 2012<br /> <br /> <br /> tröôûng, chi ñoäi Böng Caûi 2 do oâng UÙt Leù Nguyeãn Ñình Thaân, Nguyeãn Vaên Döông;<br /> laøm uûy vieân tröôûng, chi đội Taân An do oâng quaän Taân Uyeân coù boä ñoäi Huyønh Vaên Ngheä -<br /> Nguyeãn Vaên Nieáu laøm uûy vieân tröôûng, chi Nguyeãn Vaên Quyø…<br /> ñoäi Ñònh Hoøa do oâng Haï Vaên Ca laøm uûy Trong nhöõng ngaøy Saøi Goøn “trong ñaùnh<br /> vieân tröôûng. ngoaøi vaây”, tænh Thuû Daàu Moät vöøa noã löïc cöû<br /> Vôùi söï chæ ñaïo saùt sao cuûa Tænh uûy vaø löïc löôïng chi vieän cho maët traän vöøa ñoùn<br /> UÛy ban Haønh chính tænh Thuû Daàu Moät, caùc tieáp, giuùp ñôõ ñoàng baøo töø thaønh phoá taûn cö<br /> chi boä Quoác gia töï veä cuoäc ñaõ tích cöïc laøm veà. Phaàn lôùn löïc löôïng boä ñoäi Laùi Thieâu, Dó<br /> nhieäm vuï baûo veä caùc cô quan cuûa Ñaûng, An, Beán Caùt ñöôïc ñieàu ñoäng tham gia ñaùnh<br /> chính quyeàn vaø caùc ñoaøn theå quaàn chuùng, ñòch taïi maët traän caàu Beán Phaân (nay thuoäc<br /> ngaên chaën haønh ñoäng cuûa boïn troátkít, theo quaän Goø Vaáp thaønh phoá Hoà Chí Minh) vaø<br /> doõi haønh ñoäng cuûa soá lính Nhaät ñoùng treân maët traän phía ñoâng Saøi Goøn töø caàu Thò<br /> ñòa baøn chôø giaûi giaùp; tham gia phaân loaïi, Ngheø ñeán Bình Quôùi. Quaän Chaâu Thaønh<br /> xöû lí nhöõng teân tay sai aùc oân; laäp toøa aùn coøn laäp moät traïm ñoùn tieáp löïc löôïng chi<br /> nhaân daân xeùt xöû moät soá teân giaùn ñieäp, vieän töø Daàu Tieáng, Phuù Giaùo veà toå chöùc<br /> ngaên chaën vaø phaù vôõ nhöõng aâm möu caøi nghæ ngôi, boài döôõng ra ñöa ra tieàn tuyeán.<br /> ngöôøi vaøo caùc toå chöùc quaàn chuùng cuûa caùc Caùc ñôn vò vuõ trang coøn laïi ôû caùc ñòa<br /> phe nhoùm phaûn ñoäng. Löïc löôïng Quoác gia phöông ngaøy ñeâm ra söùc luyeän taäp, chuaån<br /> töï veä cuoäc laøm noøng coát trong vieäc phaùt bò vuõ khí. Tuøy theo ñòa hình töøng quaän,<br /> hieän vaø thu hoài vuõ khí do thöïc daân Phaùp vaø laøng, ñoàng baøo chuaån bò laäp tröôùng ngaïi vaät<br /> phaùt xít Nhaät choân giaáu treân ñòa baøn tænh. ngaên caûn böôùc tieán cuûa quaân giaëc nhö ñaøo<br /> Trong luùc caùc taàng lôùp nhaân daân Thuû ñöôøng, ñaép moâ, ngaû caây chaén ngang ñöôøng,<br /> Daàu Moät ñang noã löïc khaéc phuïc haäu quaû nhấn chìm ghe xuoàng xuoáng soâng, phaù caàu<br /> cuûa cheá ñoä thöïc daân vaø phong kieán, xaây coáng… Maët traän caàu Beán Phaân dieãn ra suoát<br /> döïng cuoäc soáng môùi thì ngaøy 23-9-1945, hôn 1 thaùng, ñeán khi thöïc daân Phaùp phaù vôõ<br /> thöïc daân Phaùp noå suùng ñaùnh chieám Saøi voøng vaây Saøi Goøn ñeå ñaùnh ra caùc tænh mieàn<br /> Goøn, môû ñaàu cuoäc chieán tranh xaâm löôïc Ñoâng vaø mieàn Taây Nam Boä, caùc ñôn vò môùi<br /> nöôùc ta laàn thöù hai. Cuøng vôùi nhaân daân Saøi ruùt veà tieáp tuïc thöïc hieän nhieäm vuï baûo veä<br /> <br /> Goøn - Gia Ñònh, caùc taàng lôùp nhaân daân Thuû xoùm aáp.<br /> <br /> Daàu Moät soâi suïc khoâng khí chuaån bò khaùng Ngaøy 15-10-1945, Xöù uûy môû hoäi nghò<br /> chieán. Löïc löôïng voõ trang taäp trung cuûa caùc caùn boä toaøn xöù, chuû tröông ñaåy maïnh cuoäc<br /> quaän, toång, laøng ñöôïc thaønh laäp, mang teân khaùng chieán choáng Phaùp, thoáng nhaát toå<br /> caùc ñòa phöông hoaëc mang teân ngöôøi chæ chöùc Ñaûng vaø hai toå chöùc Vieät Minh1. Cuõng<br /> huy. ÔÛ Beán Caùt coù boä ñoäi Baéc Haûi. ÔÛ Daàu taïi hoäi nghò naøy, Xöù uûy chæ ñaïo caùc ñòa<br /> Tieáng coù “boä ñoäi aùo naâu” (do thaønh phaàn phöông taäp trung vaøo vieäc xaây döïng chính<br /> tham gia chuû yeáu laø nhöõng ngöôøi laøm trong quyeàn, xaây döïng Maët traän Vieät Minh vaø caùc<br /> ñoàn ñieàn cao su). ÔÛ Dó An coù boä ñoäi Ñaøo 1<br /> “Vieät Minh cuõ” vaø “Vieät Minh môùi” laø teân goïi<br /> Sôn Taây, Höùa Vaên Yeán, Traàn Thaéng Minh;<br /> noâm na ñeå chæ Xöù uûy Giaûi phoùng (“Vieät Minh<br /> quaän Laùi Thieâu coù boä ñoäi Kieàu Ñaéc Thaéng, cuõ”) vaø Xöù uûy Tieàn phong (“Vieät Minh môùi”).<br /> <br /> 62<br />  Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 1(3) - 2012<br /> <br /> <br /> ñoaøn theå cöùu quoác, tuyeân truyeàn, huaán An, Chaâu Thaønh vôùi vuõ khí thoâ sô (chæ coù<br /> luyeän giaùo duïc caùn boä. suùng löûa vaø giaùo maùc) chaën ñaùnh ñòch ôû<br /> nhieàu nôi nhöng khoâng ñuû söùc ngaên chaën<br /> ÔÛ Thuû Daàu Moät, UÛy ban Khaùng chieán<br /> ñöôøng tieán quaân cuûa giaëc. Sau khi quaân<br /> Nam Boä cöû oâng Huyønh Taán Phaùt veà tröïc<br /> Phaùp chieám ñöôïc tænh lò vaø moät soá tuyeán<br /> tieáp höôùng daãn thaønh laäp Ban Tuyeân<br /> giao thoâng quan troïng, UÛy ban Haønh chính<br /> truyeàn tænh do oâng Nguyeãn Vaên Tieát phuï<br /> tænh cuøng caùc cô quan Ñaûng, chính quyeàn,<br /> traùch, oâng Nguyeãn Maäu Taøi laøm toång thö kí<br /> ñoaøn theå ruùt leân Xoùm Loø gaàn caàu OÂng Coä<br /> cuøng caùc uûy vieân Löông Thò Quyeàn, Vuõ Duy<br /> thuoäc laøng Taân An, quaän Chaâu Thaønh; löïc<br /> Hanh, Ñoaøn Hoàng, Nguyeãn Ñöùc Vónh.<br /> löôïng vuõ trang ruùt veà An Sôn, “boä ñoäi aùo<br /> Ngoaøi laõnh ñaïo vaø caùc uûy vieân, Ban Tuyeân<br /> naâu” ruùt veà Chaùnh Löu, caùc ñôn vò löïc löôïng<br /> truyeàn coøn coù caùc boä phaän chuyeân moân nhö<br /> Nam Tieán ruùt veà Thuaän Lôïi; rieâng löïc löôïng<br /> quay phim, hoïa só. Ñeå vaän ñoäng ñoàng baøo<br /> Quoác gia töï veä cuoäc ruùt veà ñình Baø Luïa vaø<br /> tích cöïc chuaån bò khaùng chieán, Ban Tuyeân<br /> Bình Myõ (quaän Cuû Chi tænh Gia Ñònh). Tuy<br /> truyeàn tænh ñaõ thaønh laäp caùc ñoaøn tuyeân<br /> truï sôû cô quan ruùt ñi nhöng caùn boä caùc caáp<br /> truyeàn xung phong toûa veà caùc quaän, laøng<br /> vaãn thöôøng xuyeân trôû veà xoùm aáp laõnh ñaïo<br /> keâu goïi, höôùng daãn ñoàng baøo thöïc hieän khaùng chieán. Coâng taùc troïng taâm ñöôïc UÛy<br /> coâng taùc chuaån bò khaùng chieán. Song song ban Haønh chính ñaåy maïnh laø tuyeân truyeàn,<br /> vôùi coâng taùc tuyeân truyeàn, Tænh uûy vaø UÛy vaän ñoäng nhaân daân ñaáu tranh chính trò, baát<br /> ban Haønh chính tích cöïc toå chöùc coâng taùc hôïp taùc vôùi giaëc. ÔÛ nhöõng nôi giaëc ñeán, nhaân<br /> huaán luyeän caùn boä. Phaàn lôùn caùn boä Ñaûng, daân laøm vöôøn khoâng nhaø troáng, chôï khoâng<br /> chính quyeàn, maët traän ôû caùc toång, laøng ñöôïc nhoùm hoïp, ngöôøi lôùn, treû em vaéng boùng treân<br /> trieäu taäp theo töøng ñôït, moãi lôùp 30 - 40 caùc neûo ñöôøng. Cuøng vôùi vieäc tuyeân truyeàn<br /> ngöôøi ñeå tham gia caùc lôùp huaán luyeän caùn choáng giaëc, ta coøn phoå bieán ñöôøng loái, chuû<br /> boä. Noäi dung huaán luyeän goàm: coâng taùc vaän tröông chaùnh saùch cuûa Vieät Minh vaø caùc chæ<br /> ñoäng quaàn chuùng, boài döôõng lí töôûng cho thò cuûa caáp treân. UÛy ban Haønh chính caùc<br /> thanh nieân, Chöông trình Maët traän Vieät caáp, caùc ñoaøn theå quaàn chuùng cuøng ñoäng<br /> Minh…. Chæ trong moät thôøi gian ngaén, boä vieân ñoàng baøo ñoaøn keát choáng giaëc ñoùi, giaëc<br /> phaän toå chöùc huaán luyeän chính trò ñaõ môû ngoaïi xaâm, giaëc doát, phoå bieán tình hình<br /> haøng chuïc lôùp ôû taát caû caùc quaän: Laùi Thieâu, trong nöôùc vaø theá giôùi, keâu goïi thanh nieân<br /> Beán Caùt, Chaâu Thaønh, Dó An... toøng quaân tham gia “boä ñoäi” baûo veä xoùm, aáp.<br /> Cuoái thaùng 10-1945, thöïc daân Phaùp phaù Moãi laøng ñeàu laäp ñoäi tuyeân truyeàn phoå bieán<br /> vôõ voøng vaây ôû Saøi Goøn vaø baét ñaàu môû ñöôøng tin töùc, vöøa ñöa tin veà tình hình trong vaø<br /> tieán ñaùnh caùc tænh mieàn Ñoâng Nam Boä. Ñeâm ngoaøi tænh, vöøa taäp hôïp caùc baøi haùt khích leä<br /> 23-10-1945, quaân Phaùp phaù vôõ phoøng tuyeán loøng yeâu nöôùc (nhö Tieán quaân ca, Côø Vieät<br /> caàu Beán Phaân qua ñaùnh Laùi Thieâu ñeå tieán Minh, Tieán leân ñöôøng maùu, Leân ñaøng...) phoå<br /> vaøo tænh lò. Moät caùnh quaân khaùc töø Thuû Ñöùc bieán roäng raõi trong nhaân daân, nhaát laø trong<br /> qua Goø Döa ñaùnh leân. Caùnh thöù ba töø Bieân thanh nieân…<br /> Hoøa qua Taân Ba, Taân Khaùnh tieán sang. Caùc Töø nhöõng ngaøy cuoái thaùng 10-1945 trôû<br /> traän ñòa phuïc kích cuûa boä ñoäi Laùi Thieâu, Dó ñi, coâng taùc xaây döïng löïc löôïng vuõ trang trôû<br /> <br /> 63<br /> Journal of Thu Dau Mot university, No1(3) – 2012<br /> <br /> <br /> thaønh nhieäm vuï trung taâm cuûa chính quyeàn quaän Beán Caùt do Nguyeãn Vaên Ngoï laøm ñaïi<br /> khaùng chieán. UÛy ban Khaùng chieán Nam Boä ñoäi tröôûng, Nguyeãn Vaên Caåm laøm ñaïi ñoäi<br /> ñaõ veà xaây döïng caên cöù cuûa mieàn Ñoâng Nam phoù, Leâ Ñöùc Anh laøm chính trò vieân. Chi<br /> Boä treân moät soá ñòa baøn tænh Thuû Daàu Moät ñoäi 1 giaûi phoùng quaân Thuû Daàu Moät laø ñôn<br /> nhö: Taân Uyeân, Beán Caùt, Chaâu Thaønh, Laùi vò vuõ trang chính qui ñaàu tieân ôû Ñoâng Nam<br /> Thieâu. UÛy ban Haønh chính tænh Thuû Daàu Boä. Söï ra ñôøi cuûa Chi ñoäi 1 laøm tieàn ñeà<br /> Moät toå chöùc cung caáp löông thöïc, maùy moùc quan troïng cho quaù trình xaây döïng löïc<br /> vaø nhieàu vaät duïng cho vieäc xaây döïng caên cöù löôïng vuõ trang cuûa caùc quaän, laøng.<br /> khaùng chieán mieàn Ñoâng. Cuõng trong thôøi<br /> Vôùi söï cuûng coá boä maùy chính quyeàn caùc<br /> ñieåm naøy, UÛy ban Haønh chính tænh taäp<br /> caáp, thôøi gian töø giöõa naêm 1946 trôû ñi, coâng<br /> trung xaây döïng ñôn vò vuõ trang taïi quaän<br /> cuoäc khaùng chieán ôû Thuû Ñaàu Moät taäp trung<br /> Beán Caùt giao cho oâng Nguyeãn Vaên Ngoï phuï<br /> vaøo vieäc dieät teà, tröø gian, choáng do thaùm,<br /> traùch. Chæ trong moät thôøi gian ngaén, 5 ñôn<br /> giaùn ñieäp, baûo veä an ninh traät töï cho nhaân<br /> vò boä ñoäi taäp trung cuûa tænh ñöôïc hình<br /> daân. Moät soá vuï tröø gian ñieån hình nhö:<br /> thaønh ñöôïc phieân hieäu töø soá 1 ñeán soá 5. ÔÛ<br /> Coâng an Laùi Thieâu toå chöùc vaây baét teân maät<br /> Taân Uyeân, boä ñoäi Huyønh Vaên Ngheä vaø<br /> thaùm Do ñöa vaøo caên cöù xöû toäi. Coâng an<br /> Chín Quyø cuõng ñöôïc cuûng coá. Löïc löôïng<br /> Chaâu Thaønh baét 9 teân cöôùp ôû Phuù Thuaän,<br /> Quoác gia töï veä cuoäc tænh thaønh laäp 2 ban<br /> Phuù Hoøa toå chöùc phieân toøa xeùt xöû taïi Hoøa<br /> coâng taùc phaù hoaïi vaø 1 ban aùm saùt…<br /> Thaïnh…<br /> Thöïc hieän chuû tröông cuûa Chính phuû veà<br /> Coâng taùc tröø gian, baûo maät gaén lieàn vôùi<br /> vieäc thaønh laäp caùc khu quaân söï, tænh Thuû<br /> phong traøo dieät teà, choáng ñòch laäp laïi boä<br /> Daàu Moät thuoäc Quaân khu 7 do Nguyeãn Bình maùy teà nguïy ôû quaän, laøng. ÔÛ nhöõng nôi<br /> – ñaëc phaùi vieân quaân söï trung öông – laøm ñòch laäp laïi boä maùy teà laøng, caùn boä chuû<br /> Khu boä tröôûng. Döôùi söï chæ huy cuûa Nguyeãn ñoäng vaän ñoäng nhöõng ngöôøi ñöôïc chuùng goïi<br /> Bình, ñaàu thaùng 11-1945, caùc ñôn vò vuõ ra laøm teà laøng khoâng nhaän chöùc; neáu vaãn<br /> trang tænh Thuû Daàu Moät ñöôïc thoáng nhaát tieáp tuïc nhaän chöùc seõ bò caûnh caùo hoaëc tìm<br /> laáy teân laø Chi ñoäi 1. Ban Chæ huy Chi ñoäi caùch tröø khöû. Ñieån hình laø caùc vuï dieät teân<br /> goàm: Huyønh Kim Chöông – Chi ñoäi tröôûng, höông quaûn Theå ôû Laùi Thieâu; teân xaõ Chôi ôû<br /> Nguyeãn Vaên Chi, Trònh Khaùng Vaøng – Chi sôû cao su Ñoàng Coø, teân höông chuû Baèng ôû<br /> ñoäi phoù, Vöông Anh Tuaán – Chính trò vieân. boùt Nhaø Maùt, teân höông haøo Hieàn taïi Kieán<br /> Löïc löôïng Chi ñoäi 1 ñöôïc toå chöùc thaønh 3 An…<br /> ñaïi ñoäi. Ñaïi ñoäi 1 phuï traùch vuøng Laùi Thieâu Trong khi caùc löïc löôïng tröø gian dieät teà<br /> do Haø Ngoïc Tieáu laøm ñaïi ñoäi tröôûng kieâm tích cöïc quaáy roái, laøm cho ñòch maát aên, maát<br /> chính trò vieân, Nguyeãn Troïng Nghóa laøm nguû ôû nhieàu nôi thì chính quyeàn caùc caáp vaø<br /> ñaïi ñoäi phoù. Ñaïi ñoäi 2 phuï traùch ñòa baøn löïc löôïng vuõ trang taäp trung ra söùc xaây<br /> Chaâu Thaønh vaø thò xaõ Thuû Daàu Moät do döïng, cuûng coá caùc caên cöù caùch maïng. Chieán<br /> Ñoaøn Höõu Hoøa laøm ñaïi ñoäi tröôûng, Luïc Só Khu Ñ ñöôïc xaây döïng thaønh caên cöù lôùn cuûa<br /> Nam laøm ñaïi ñoäi phoù vaø Phan Thanh Laâm caû mieàn Ñoâng Nam Boä. ÔÛ moãi huyeän cuõng<br /> laøm chính trò vieân. Ñaïi ñoäi 3 phuï traùch hình thaønh caên cöù khaùng chieán. Huyeän<br /> <br /> 64<br />  Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 1(3) - 2012<br /> <br /> <br /> Chaâu Thaønh coù caên cöù Vónh Taân, Vónh Lôïi; quyeàn khaùng chieán Thuû Daàu Moät ñaõ thöïc<br /> huyeän Beân caùt coù caên cöù Long Nguyeân; hieän taán coâng uy hieáp truï sôû nguïy quyeàn<br /> huyeän Laùi Thieâu xaây döïng caên cöù taïi Hoøa ñòch ôû nhieàu nôi. Ñieån hình laø cuoäc taán<br /> Laân… Söï hình thaønh caùc caên cöù khaùng coâng ôû Bình Hoøa, An Phuù, giaûi taùn caùc ñôn<br /> chieán taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho boä maùy vò païc-ti-daêng, thu haøng chuïc suùng. Cuõng<br /> chính quyeàn caùc caáp cuøng caùc löïc löôïng boä trong thôøi gian naøy, moät toån thaát lôùn cuûa<br /> ñoäi, coâng an… ñöùng chaân hoaït ñoäng, toå chöùc chính quyeàn khaùng chieán, oâng Vaên Coâng<br /> caùc cuoäc phuïc kích, tröø gian, dieät teà, vuõ Khai – phoù chuû tòch UÛy ban Haønh chính<br /> trang tuyeân truyeàn keâu goïi thanh nieân toøng tænh hi sinh; oâng Voõ Vaên Ñôïi ñöôïc cöû thay.<br /> quaân, keâu goïi nhaân daân tích cöïc uûng hoä Nhöõng thaùng cuoái naêm 1946, phong<br /> khaùng chieán. traøo du kích chieán tranh ñaõ phaùt trieån<br /> Töø caùc caên cöù caùch maïng, thaùng 8- khaép caùc ñòa phöông trong tænh. Laøng naøo<br /> 1946, ngaønh quaân giôùi tænh Thuû Daàu Moät cuõng coù ñoäi du kích. ÔÛ Laùi Thieâu coù caùc ñoäi<br /> ñöôïc hình thaønh; ñaàu tieân laø Ban Quaân giôùi du kích Hoøa Laân, Taân Thôùi, Vónh Phuù, Taân<br /> chi ñoäi 1 vôùi 30 caùn boä, nhaân vieân ñöôïc chia Phöôùc Khaùnh. ÔÛ Taân Uyeân coù caùc ñoäi du<br /> thaønh caùc boä phaän: vaên phoøng, toå söu taàm kích Myõ Loäc, Bình Hoøa, Ñaát Cuoác, Thieän<br /> nguyeân lieäu, toå tieáp lieäu. Ñeán cuoái naêm Taân..<br /> 1946, Binh coâng xöôûng Chi ñoäi 1 ñaõ coù gaàn ÔÛ Taân Uyeân, ñeå xaây döïng chính quyeàn<br /> 60 caùn boä, nhaân vieân vaø hình thaønh caùc toå khaùng chieán cho phuø hôïp vôùi ñòa baøn, oâng<br /> coâng taùc nhö toå ñuùc, toå goø, toå haøn, toå söûa Huyønh Vaên Ngheä ñaõ quyeát ñònh toå chöùc caùc<br /> chöõa suùng. Taïi caùc huyeän, löïc löôïng coâng quaän quaân söï vaø toå chöùc phoái hôïp giöõa caùc<br /> binh xöôûng cuõng ñöôïc khaån tröông xaây quaän quaân söï vôùi UÛy ban Haønh chính caùc<br /> döïng. Huyeän Beán Caùt coù ban rôø saïc Ñaïi ñoäi ñòa phöông. Vôùi 9 quaän quaân söï, moãi quaän<br /> 3 (sau ñoåi thaønh Ban Quaân giôùi tieåu ñoaøn töø 3 – 4 xaõ, löïc löôïng boä ñoäi taäp trung trong<br /> 903) do Ñoàng Hoaøng Cô phuï traùch ñoùng taïi chieán khu ñöôïc chia nhoû veà caùc quaän quaân<br /> xaõ Long Nguyeân. ÔÛ Laùi Thieâu, Ban Quaân söï, phoái hôïp cuøng du kích xaõ toå chöùc xaây<br /> giôùi do Nguyeãn Vaên Xaây phuï traùch ñoùng ôû döïng löïc löôïng chieán ñaáu.<br /> Bình Hoøa vôùi 15 caùn boä, nhaân vieân. Töø Ñeán cuoái naêm 1946, do phaûi ruùt bôùt<br /> nhöõng nguoàn vaät lieäu nhö: suùng, ñaïn hö moät phaàn löïc löôïng ñeå chuyeån ra mieàn Baéc,<br /> hoûng thu ñöôïc cuûa ñòch, saét theùp, nhoâm, möùc ñoä caøn queùt, ñaùnh phaù cuûa ñòch ôû Thuû<br /> ñoàng do nhaân daân ñoùng goùp, ngaønh quaân Daàu Moät cuõng coù giaûm bôùt. Lôïi duïng tình<br /> giôùi ñaõ saûn xuaát ñöôïc nhieàu loaïi vuõ khí nhö hình naøy, Tænh uûy, UÛy ban Haønh chính Thuû<br /> suùng, löïu ñaïn, maõ taáu… Daàu Moät vöøa tieáp tuïc khaån tröông xaây<br /> Tröôùc nguy cô cuoäc chieán tranh ngaøy döïng, kieän toaøn boä maùy khaùng chieán, vöøa<br /> caøng lan roäng ra caû nöôùc, ngaøy 14-9-1946, tích cöïc ñaåy maïnh coâng taùc ñòch nguïy vaän,<br /> Chính phuû ta ñaõ kí vôùi Phaùp baûn taïm öôùc loâi keøo lính nguïy boû nguõ. Ñòch phaûi ruùt bôùt<br /> nhaèm taïo ñieàu kieän ñeå caùc ñòa phöông tieáp moät soá ñoøn boùt nhoû, vuøng kieåm soaùt cuûa ta<br /> tuïc coù theâm thôøi gian xaây döïng löïc löôïng. ngaøy caøng roäng vaø baét ñaàu hình thaønh<br /> Ngay trong ngaøy kí Taïm öôùc 14-9, chính nhöõng chieán khu ôû Thuaän An Hoøa, khu caên<br /> <br /> 65<br /> Journal of Thu Dau Mot university, No1(3) – 2012<br /> <br /> <br /> cöù Vónh Lôïi, khu caên cöù baéc – nam Beán löôïc, ngaøy 10-12-1945, Xöù uûy Nam Boä hoïp<br /> Caùt. Ngaøy 19-12-1946, khi Chuû tòch Hoà Chí taïi Ñöùc Hoøa (tænh Chôï Lôùn) chæ ñaïo caùc<br /> Minh phaùt ñoäng toaøn quoác khaùng chieán, löïc tænh tieán haønh hôïp nhaát caùc cô quan quaân<br /> löôïng vuõ trang taäp trung cuûa Thuû Daàu Moät - daân - chính - Ñaûng. Ngay trong thaùng<br /> ñaõ coù 1200 caùn boä, chieán só vôùi 420 suùng 12-1945, caùc cô quan quaân - daân - chính -<br /> caùc loaïi. Ñaûng tænh Thuû Daàu Moät tieán haønh hôïp<br /> 4. Veà vai troø Ñaûng caàm quyeàn vaø nhaát. Caùn boä chuû choát cuûa UÛy ban Haønh<br /> moái quan heä Ñaûng - Chính chính Thuû Daàu Moät vaøo thôøi ñieåm naøy<br /> quyeàn - Maët traän goàm: oâng Traàn Coâng Vò chuû tòch, oâng Vaên<br /> Coâng Khai phoù chuû tòch, oâng Kieàu Ñaéc<br /> Nhaèm traùnh ñoøn phaûn kích cuûa quaân<br /> Thaéng uûy vieân quaân söï, oâng Traàn Vaên<br /> ñoäi Töôûng Giôùi Thaïch ñang tìm caùch laät<br /> Coäi uûy vieân kinh teá… Cuõng töø ñaây trôû ñi,<br /> ñoå Chính phuû Hoà Chí Minh, ngaøy 11-11-<br /> nhieäm vuï cuûa chính quyeàn ñöôïc chaán<br /> 1945, Ñaûng Coäng saûn Ñoâng Döông tuyeân<br /> chænh theo caùc chöùc naêng laõnh ñaïo caû veà<br /> boá töï giaûi taùn, thöïc chaát laø ruùt vaøo hoaït<br /> chính trò, kinh teá, vaên hoùa. Thaønh phaàn<br /> ñoäng bí maät, vôùi danh nghóa Hoäi nghieân<br /> cuûa UÛy ban Haønh chính töø tænh ñeán quaän,<br /> cöùu chuû nghóa Maùc. Töø thôøi ñieåm naøy,<br /> laøng bao goàm caû ñaûng vieân vaø nhöõng<br /> coâng taùc chæ ñaïo caùc maët khaùng chieán ñeàu<br /> ngöôøi chöa keát naïp ñaûng nhöng coù phaåm<br /> do UÛy ban Haønh chính phuï traùch. Cuøng<br /> chaát, naêng löïc vaø ñöôïc trui reøn qua thöïc<br /> vôùi vieäc noã löïc xaây döïng löïc löôïng vuõ<br /> tieãn khaùng chieán.<br /> trang, töø cuoái thaùng 11-1945 trôû ñi, UÛy<br /> ban Haønh chính Thuû Daàu Moät tieáp tuïc Song song vôùi vieäc oån ñònh veà toå chöùc<br /> môû lôùp huaán luyeän chính trò nhaèm taêng caùc cô quan chính quyeàn, UÛy ban Haønh<br /> cöôøng caùn boä cho tænh. Noäi dung huaán chính tænh vaø caùc quaän noã löïc chuaån bò<br /> luyeän nhaán maïnh coâng taùc troïng taâm luùc cho cuoäc baàu cöû Quoác hoäi khoùa I. ÔÛ caùc<br /> baáy giôø laø choáng giaëc ñoùi, giaëc doát, giaëc quaän Laùi Thieâu, Beán Caùt, Chaâu Thaønh,<br /> ngoaïi xaâm, thöïc hieän ñoaøn keát daân toäc, ngaøy baàu cöû ñöôïc thöïc hieän vaøo 23-12-<br /> xaây döïng khoái ñoaøn keát trong nhaân daân, 1945; rieâng quaän Taân Uyeân ngaøy baàu cöû<br /> keâu goïi nhaân daân ñöùng leân laøm chuû nöôùc laø 6-1-1946. Ñoái vôùi caùc taàng lôùp nhaân<br /> nhaø, vaän ñoäng nhaân daân haêng haùi tham gia daân Thuû Daàu Moät, ngaøy baàu cöû Quoác hoäi<br /> gieát giaëc, uûng hoä söùc ngöôøi, söùc cuûa cho thöïc söï laø ngaøy nhaân daân mong öôùc baáy<br /> coâng cuoäc khaùng chieán. Qua caùc lôùp huaán laâu ñeå xaùc nhaän quyeàn laøm chuû thöïc söï<br /> luyeän naøy, nhieàu caùn boä cô sôû ñaõ naém ñöôïc cuûa mình. Vì vaäy, duø hoaøn caûnh gaëp<br /> nhöõng vaán ñeà cô baûn veà coâng taùc vaän ñoäng nhieàu khoù khaên do ñòch chieám ñoùng haàu<br /> quaàn chuùng; chính quyeàn quaän, laøng cuõng heát caùc trung taâm quaän lò, caùc tuyeán giao<br /> nhö caùc ñoaøn theå thanh nieân, phuï nöõ, noâng thoâng, truï sôû laøng… nhöng chính quyeàn<br /> daân ñeàu coù theâm kieán thöùc lí luaän vaø kinh caùc ñòa phöông vaãn toå chöùc cuoäc baàu cöû<br /> nghieäm hoaït ñoäng thöïc tieãn. moät caùch chu ñaùo, trang nghieâm. Taïi haàu<br /> Sau gaàn ba thaùng xaây döïng chính heát laøng xoùm, phoøng boû phieáu ñeàu laøm<br /> quyeàn caùch maïng, choáng quaân Phaùp xaâm coång chaøo, trang troïng treo côø, aûnh Hoà<br /> <br /> 66<br />  Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 1(3) - 2012<br /> <br /> <br /> Chuû tòch. Nhöõng nôi bò ñòch chieám ñoùng, chaán chænh, cuûng coá boä maùy chính quyeàn<br /> ta chuaån bò hoøm phieáu löu ñoäng ñeán töøng caáp tænh vaø caùc quaän, laøng. UÛy ban Haønh<br /> aáp ñeå nhaân daân boû phieáu trong nhieàu chính tænh ñöôïc cuûng coá laïi. OÂng Nguyeãn<br /> ngaøy. Moïi taàng lôùp cöû tri Thuû Daàu Moät Minh Chöông laøm Chuû tòch; oâng Vaên<br /> laàn ñaàu tieân trong ñôøi ñöôïc caàm laù phieáu Coâng Khai laøm phoù chuû tòch; oâng Huyønh<br /> thöïc hieän quyeàn coâng daân cuûa mình ñeàu Kim Tröông laøm uûy vieân quaân söï; caùc uûy<br /> phaán khôûi, haêng haùi tham gia baàu cöû. Hai vieân kinh taøi, xaõ hoäi cuõng ñöôïc chæ ñònh<br /> ñaïi bieåu ñöôïc nhaân daân Thuû Daàu Moät löïa phuï traùch. Quoác gia töï veä cuoäc ñöôïc ñoåi<br /> choïn vaøo Quoác hoäi laø oâng Nguyeãn Ñöùc thaønh Ty Coâng an do oâng Mai Chí Luaân<br /> Nhaøn vaø oâng Nguyeãn Vaên Loäng2. phuï traùch. Ban Tuyeân truyeàn khaùng chieán<br /> chuyeån thaønh Ty Thoâng tin Tuyeàn truyeàn<br /> Töø sau baàu cöû Quoác hoäi khoùa I, quaân<br /> do oâng Vaên Coâng Khai phuï traùch….<br /> Phaùp baét ñaàu môû roäng phaïm vi chieám<br /> ñoùng ra caùc toång, laøng. ÔÛ moät soá toång, Ngaøy 6-3-1946, Chính phuû ta do Hoà<br /> laøng ñòch raùo rieát laäp laïi ban hoäi teà, toå Chí Minh ñaïi dieän ñaõ kí vôùi Phaùp baûn<br /> chöùc nguïy binh ñaøn aùp nhaân daân. Lính Hieäp ñònh sô boä theo nhöõng ñieàu kieän coù<br /> ñòch thöôøng xuyeân luøng suïc caùn boä Vieät lôïi nhaát coù theå phaân hoùa, coâ laäp keû thuø,<br /> Minh; nhieàu ngöôøi bò chuùng gieát haïi daõ taäp trung vaøo vieäc xaây döïng löïc löôïng,<br /> man. UÛy ban Haønh chính caùc caáp phaûi cuûng coá chính quyeàn caùc caáp. Vôùi nhöõng<br /> thöôøng xuyeân thay ñoåi ñòa ñieåm ñeå traùnh ñieàu kieän thuaän lôïi veà ngoaïi giao ñöôïc môû<br /> bò luøng baét. Khoaûng giöõa thaùng 1-1946, ra sau Hieäp ñònh Sô boä, caùc cô quan quaân<br /> moät boä phaän UÛy ban Haønh chính cuøng söï, coâng an, thoâng tin vaên hoùa tænh Thuû<br /> caùc Ban Thoâng tin tuyeân truyeàn, Ban Daàu Moät ñaõ noã löïc xaây döïng toå chöùc theo<br /> Kinh taøi ruùt leân ñoùng caên cöù taïi Beán Suùc; ngaønh doïc. Ty Coâng an phaân chia ñòa baøn<br /> sau ñoù tieáp tuïc dôøi qua Phuù An, quaän Beán thaønh hai caùnh: caùnh baéc vaø caùnh nam,<br /> Caùt. ÔÛ moät soá ñòa phöông, UÛy ban Haønh moãi caùnh do moät uûy vieân phuï traùch ñoàng<br /> chính laøng coù nguy cô tan vôõ. thôøi hình thaønh coâng an caùc quaän, laøng.<br /> Tröôùc tình theá aáy, ñaàu thaùng 3-1946, Coâng an quaän Beán Caùt do oâng Traàn Vaên<br /> caùc ñoàng chí laõnh ñaïo chuû choát tænh Thuû Höõu phuï traùch, quaän Laùi Thieâu do oâng Leâ<br /> Daàu Moät ñaõ toå chöùc cuoäc hoïp taïi laøng Phuù Vaên Trì phuï traùch, quaän Chaâu Thaønh do<br /> Hoøa ñeå taùi laäp Tænh uûy goàm 7 ngöôøi. OÂng oâng Nguyeãn ÖÙng Ñònh phuï traùch. Töø<br /> Nguyeãn Vaên Tieát ñöôïc chæ ñònh laøm bí nhöõng caùn boä chuû choát do Ty chæ ñònh,<br /> thö, oâng Vaên Coâng Khai laøm phoù bí thö, coâng an caùc quaän ñaõ xaây döïng cô caáu toå<br /> cuøng caùc uûy vieân Hoà Vaên Naâu, Leâ Ñöùc chöùc cuûa moãi quaän goàm: Vaên phoøng, Traïi<br /> Anh, Nguyeãn Vaên Thi, Döông Danh Giaùo hoùa, Ban Ñieàu tra, Ban Lieân laïc,<br /> Thaéng. Hoäi nghò cuõng ñeà ra nhieäm vuï nhaân vieân haønh söï; moãi quaän chia laøm 4<br /> khu vöïc vôùi 4 coâng an phuï traùch. ÔÛ caùc xaõ<br /> cuõng xaây döïng löïc löôïng coâng an döùng<br /> 2. Caû hai ñaïi bieåu naøy ñeàu vöôït qua moïi khoù khaên<br /> ñaàu laø tröôûng coâng an xaõ. Ñoái vôùi löïc<br /> ñeå tham döï kì hoïp thöù nhaát cuûa Quoác hoäi taïi Haø<br /> Noäi. löôïng vuõ trang, töø thaùng 4-1946 trôû ñi,<br /> <br /> 67<br /> Journal of Thu Dau Mot university, No1(3) – 2012<br /> <br /> <br /> Chi ñoäi 1 vöøa ra söùc cuûng coá quaân soá vaø Vieät Minh. Caùc baøi giaûng bao goàm: Maáy<br /> toå chöùc boä maùy chæ huy cuûa 3 ñaïi ñoäi (ñaïi vaán ñeà cô baûn cuûa chuû nghóa Maùc,<br /> ñoäi 1, ñaïi doäi 2, ñaïi ñoäi 3) coøn hình thaønh Chöông trình Vieät Minh vaán ñaùp, Noâng<br /> caùc boä phaän chuyeân moân nhö: Vaên phoøng daân cöùu quoác vaän ñoäng, Phuï nöõ cöùu quoác<br /> vaø khoái haäu caàn do Nguyeãn Khaéc Caàn vaän ñoäng, Thanh nieân cöùu quoác vaän<br /> laøm Chaùnh vaên phoøng kieâm tröôûng ban ñoäng, Naêm böôùc coâng taùc caùch maïng,<br /> quaûn trò; Ban Quaân nhu do Haø Haàu Caåm Coâng taùc chính quyeàn, Tö caùch ngöôøi caùn<br /> laøm tröôûng ban; Ban Quaân y do Phaïm boä…<br /> Vaên Soå laøm tröôûng ban; Ban Taøi chính do Traûi qua hôn moät naêm vôùi nhieàu khoù<br /> Nguyeãn Vaên Thoï laøm tröôûng ban; Ban khaên, gian khoå, chính quyeàn caùch maïng ôû<br /> Quaân giôùi do Nguyeãn Sanh Nhöït laøm Thuû Daàu Moät phaûi lieân tuïc ñaáu tranh ñeå<br /> tröôûng ban; Ban Giao thoâng lieân laïc do xaây döïng, cuûng coá vaø baûo veä thaønh quaû<br /> Nguyeãn Vaên Thoâi laøm tröôûng ban… cuûa caùch maïng, toå chöùc cuoäc khaùng chieán<br /> Ñeå ñaùp öùng yeâu caàu thoâng tin tuyeân ôû ñòa phöông. Trong ñieàu kieän phaûi choáng<br /> truyeàn, cuoái thaùng 4-1946, Tænh uûy vaø UÛy thuø trong, giaëc ngoaøi vôùi söùc maïnh quaân<br /> ban Haønh chính ñaõ quyeát ñònh ra moät tôø söï to lôùn, chính quyeàn caùch maïng Thuû<br /> baùo laáy teân laø “Tieán leân” do oâng Nguyeãn Daàu Moät ñaõ noã löïc baûo veä ñöôïc boä maùy,<br /> Vaên Tieát – Bí thö Tænh uûy phuï traùch. Vôùi hình thaønh caùc coâng cuï chuyeân chính ñeå<br /> danh nghóa laø Cô quan ngoân luaän cuûa traán aùp quaân thuø ñoàng thôøi chuaån bò cho<br /> Tænh boä Vieät Minh Thuû Daàu Moät, baùo cuoäc khaùng chieán choáng xaâm löôïc treân<br /> “Tieán leân” ñaõ qui tuï nhieàu ñoàng chí trong caùc maët tö töôûng, chuû tröông keá hoaïch,<br /> Tænh uûy, UÛy ban Haønh chính, Ty Thoâng xaây döïng caên cöù; xaây döïng khí theá quyeát<br /> tin Tuyeân truyeàn vieát baøi giaûi thích taâm khaùng chieán trong nhaân daân. Duø boä<br /> ñöôøng loái khaùng chieán tröôøng kì, toaøn maùy coøn chöa thaät hoaøn thieän nhöng<br /> daân, toaøn dieän, töï löïc caùnh sinh cuûa chính quyeàn ñaõ böôùc ñaàu thöïc hieän caùc<br /> Chính phuû; höôùng daãn moät soá coâng taùc nhieäm vuï laõnh ñaïo theo caùc chöùc naêng:<br /> khaùng chieán cho caùn boä caùc caáp quaän, xaõ, chính trò, quaân söï, kinh teá, vaên hoùa. Vôùi<br /> caùn boä caùc ñoaøn theå cöùu quoác. söï cuûng coá cuûa boä maùy chính quyeàn caùc<br /> caáp, cheá ñoä daân chuû nhaân daân ñöôïc baûo<br /> Ñi ñoâi vôùi vieäc ñaåy maïnh thoâng tin<br /> veä. Phong traøo caùch maïng cuûa nhaân daân<br /> tuyeân truyeàn, coâng taùc huaán luyeän caùn boä<br /> ñöôïc phaùt huy cao ñoä trong moïi thaønh<br /> ñöôïc chuù troïng. Ty Thoâng tin tuyeân<br /> phaàn, löùa tuoåi, moïi xoùm aáp; heä thoáng toå<br /> truyeàn môû lôùp huaán luyeän caùn boä taïi Beán<br /> chöùc Maët traän, ñoaøn theå ñöôïc xaây döïng<br /> Caùt, Chaâu Thaønh. Hoïc vieân goàm caùn boä<br /> vöõng chaéc trong nhaân daân. Nhöõng thaønh<br /> chuû choát cuûa UÛy ban Haønh chính caùc<br /> quaû ban ñaàu naøy laø tieàn ñeà quan troïng ñeå<br /> quaän Laùi Thieâu, Chaâu Thaønh, Beán Caùt.<br /> chính quyeàn khaùng chieán böôùc vaøo thôøi kì<br /> Giaûng vieân laø ñoàng chí trong Tænh uûy vaø<br /> môùi cuûa cuoäc khaùng chieán choáng xaâm löôïc<br /> UÛy ban Haønh chính. Hoïc vieân haàu heát<br /> – thôøi kì toaøn quoác khaùng chieán choáng<br /> ñöôïc choïn loïc töø UÛy ban Haønh chính caùc<br /> thöïc daân Phaùp.<br /> caáp, caùn boä caùc ñoaøn theå trong Maët traän<br /> <br /> 68<br />  Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 1(3) - 2012<br /> <br /> <br /> CHARACTERISTICS OF THE PEOPLE’S GOVERNMENT OF BINH DUONG<br /> PROVINCE IN THE FIRST YEAR AFTER THE REVOLUTION OF AUGUST 1945<br /> Pham Van Thinh<br /> Thu Dau Mot University<br /> <br /> ABSTRACT<br /> Immediately after the success of the revolution of August 1945, the provincial<br /> government of Thu Dau Mot (now the province of Binh Duong) was established,<br /> performing the function of the revolutionary government of the people, the tools of the<br /> dictatorship and organization of the war of resistance against French re-invasion. In<br /> difficult times of hardship conditions, provincial governments of Thu Dau Mot attempted<br /> to protect the fruits of the revolution, organizing local resistance on the ideology, policy<br /> planning, building bases and building up the atmosphere of revolution in the people.<br /> Although the apparatus was not yet completed, the provincial people's government<br /> initially performed the leadership tasks under functions: political, military, economical,<br /> cultural. These initial results were an important prerequisite to the provincial people's<br /> government’s period of national resistance against the French.<br /> Keywords: government, resistance, committee<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> <br /> [1] Ban Chaáp haønh Ñaûng boä tænh Bình Döông, Lòch söû Ñaûng boä tænh Bình Döông; Taäp<br /> 1 (1930 – 1975), NXB Chính trò Quoác gia, 2003.<br /> [2] Ban Chaáp haønh Ñaûng boä tænh Soâng Beù, Soâng Beù - Lòch söû chieán tranh nhaân daân 30<br /> naêm (1945 – 1975), NXB Toång hôïp Soâng Beù, 1990.<br /> [3] Boä chæ huy Quaân söï tænh Bình Döông, Lòch söû löïc löôïng vuõ trang tænh Bình Döông<br /> 1930 – 2010, NXB Toång hôïp thaønh phoá Hoà Chí Minh, 2010.<br /> [4] Hoäi ñoàng chæ ñaïo bieân soaïn lòch söû Nam Boä khaùng chieán, Lòch söû Nam Boä khaùng<br /> chieán, Taäp 1 (1945 – 1954), NXB Chính trò quoác gia, 2010.<br /> [5] Hoäi ñoàng chæ ñaïo bieân soaïn lòch söû Ñaûng boä mieàn Ñoâng Nam Boä, Lòch söû Ñaûng boä<br /> mieàn Ñoâng Nam Boä laõnh ñaïo khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp vaø ñeá quoác Myõ<br /> (1945 – 1975), NXB Chính trò Quoác gia, 2003.<br /> [6] Sôû Coâng an tænh Bình Döông, Coâng an tænh Bình Döông: 60 naêm xaây döïng, chieán<br /> ñaáu vaø tröôûng thaønh, Bình Döông, 2005.<br /> [7] Tænh uûy Soâng Beù, Ñòa chí tænh Soâng Beù, NXB Toång hôïp Soâng Beù, 1991.<br /> [8] UÛy ban Nhaân daân tænh Bình Döông, Ñòa chí Bình Döông – taäp 2: Lòch söû truyeàn<br /> thoáng, NXB Chính trò Quoác gia, 2009.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 69<br />