intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Module Giáo dục thường xuyên 4: Hoạt động học tập của người lớn - Thái Thị Xuân Đào

Chia sẻ: Năm Tháng Tĩnh Lặng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:36

Thêm vào BST
Báo xấu
125
lượt xem 13
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Module Giáo dục thường xuyên 4 cung cấp cho giáo viên giáo dục thường xuyên một số hiểu biết về một số đặc điểm khác biệt của người lớn so với trẻ em và đặc điểm hoạt động học tập của họ để từ đó giáo viên GDTX có thể khái quát được một số nguyên tắc giúp người lớn học có hiệu quả, cũng như một số phẩm chất, năng lực và kĩ năng cần thiết đối với giáo viên tham gia giáo dục người lớn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Module Giáo dục thường xuyên 4: Hoạt động học tập của người lớn - Thái Thị Xuân Đào

  1. THÁI THỊ XUÂN ĐÀO MODULE gDTX th ng xuyên 4 Ho¹t ®éng häc tËp cña ng−êi lín | 127
  2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN i tng h c viên ca giáo dc thng xuyên  các trung tâm giáo dc thng xuyên, trung tâm h c tp c ng !"ng, trung tâm tin h c, ngo#i ng$… r&t !a d#ng v' ! tu(i, v' trình ! v*n hoá, v' hoàn c,nh gia !ình, v' vn kinh nghi.m và hi/u bi1t v*n hoá xã h i. Tuy nhiên, ph5n l7n h c viên ca giáo dc thng xuyên là ngi l7n. V7i t cách là ngi l7n, h c viên giáo dc thng xuyên và ho#t ! ng h c tp ca h có nhi'u !:c !i/m khác bi.t so v7i tr< em. Vì vy, cách d#y, cách t( ch>c cho ngi l7n h c không th/ ging hoàn toàn v7i cách d#y và cách t( ch>c d#y h c tr< em. GV giáo dc thng xuyên c5n ph,i nAm rõ các !:c !i/m khác bi.t này ca ngi l7n !/ có nh$ng phCng pháp d#y h c phù hp, giúp ngi l7n h c có h>ng thú và hi.u qu,. Module này sH !' cp t7i nh$ng n i dung chính sau !ây: — :c !i/m khác bi.t ca ngi l7n so v7i tr< em. — :c !i/m ho#t ! ng h c tp ca h c viên ngi l7n. — Nh$ng thun li và khó kh*n ca ngi l7n khi tham gia h c tp. — Nguyên tAc, hình th>c và phCng pháp giáo dc ngi l7n. — M t s phMm ch&t, n*ng lNc và kO n*ng c5n thi1t !i v7i GV tham gia giáo dc ngi l7n. B. MỤC TIÊU 1. MỤC TIÊU CHUNG Module này nhPm cung c&p cho GV ca giáo dc thng xuyên m t s hi/u bi1t v' !:c !i/m khác bi.t ca ngi l7n so v7i tr< em và !:c !i/m ho#t ! ng h c tp ca h !/ tQ !ó GV giáo dc thng xuyên có th/ khái quát !c m t s nguyên tAc giúp ngi l7n h c có hi.u qu,, cRng nh m t s phMm ch&t, n*ng lNc và kO n*ng c5n thi1t !i v7i GV tham gia giáo dc ngi l7n. 128 | MODULE GDTX 4
  3. 2. MỤC TIÊU CỤ THỂ Sau khi h c xong module này, ngi h c có th/: 2.1. VỀ KIẾN THỨC — Nêu !c m t s !:c !i/m khác bi.t ca ngi l7n so v7i tr< em. — Mô t, !c !:c !i/m h c tp ca ngi l7n c5n lu ý khi t( ch>c cho ngi l7n h c. — Phân tích !c nh$ng thun li và khó kh*n ca ngi l7n khi tham gia h c tp và !' xu&t !c cách khAc phc, h#n ch1 nh$ng khó kh*n !ó. — Trình bày !c m t s nguyên tAc giúp ngi l7n h c có hi.u qu,. — Li.t kê !c m t s phMm ch&t, n*ng lNc và kO n*ng c5n thi1t !i v7i GV tham gia giáo dc ngi l7n. 2.2. VỀ KĨ NĂNG Bi1t phát huy !i/m m#nh ca ngi l7n và bi1t giúp ngi l7n khAc phc m t s khó kh*n/h#n ch1 do tu(i tác ho:c do vQa h c, vQa làm. 2.3. VỀ THÁI ĐỘ Có thái ! tôn tr ng, tin tng !i v7i h c viên ngi l7n. C. NỘI DUNG Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm khác biệt của người lớn so với trẻ em. 1. MỤC TIÊU Sau ho#t ! ng này, ngi h c có th/ nêu lên !c m t s !:c !i/m khác bi.t ca ngi l7n so v7i tr< em và nh$ng thun li và khó kh*n ca ngi l7n khi tham gia h c tp. 2. THÔNG TIN CƠ BẢN a) c i m chung Khác v7i tr< em, ngi l7n có m t s !:c !i/m sau c5n lu ý: — Là nh$ng ngi !ã trng thành v' tâm sinh lí và trng thành v' m:t xã h i. HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA NGƯỜI LỚN | 129
  4. — H có kh, n*ng tN lp, tN quy1t !\nh và tN ch\u trách nhi.m không nh$ng !i v7i b,n thân, mà còn !i v7i nh$ng ngi khác (con cái). — Lao ! ng s,n xu&t ki1m sng là ho#t ! ng ch !#o. H c tp là th> y1u. — H5u h1t !ã có gia !ình và con cái. — Là ngi lao ! ng chính, là ch gia !ình, là công dân ca xã h i. — Có vn kinh nghi.m sng và hi/u bi1t xã h i phong phú. — Có ! ng cC, mc !ích h c tp rõ ràng. H c !/ !áp >ng yêu c5u ca công vi.c. — … b) c i m ca ngi ln vi t cách là hc viên * K1t qu, nghiên c>u ca các nhà khoa h c trong và ngoài n7c cRng nh kinh nghi.m thNc tian giáo dc ngi l7n  n7c ta cho th&y m t s !:c !i/m !:c thù ca ngi l7n v7i t cách là h c viên c5n !c chú ý. ó là: — Ngi l7n là nh$ng ngi tN lp, có lòng tN tr ng cao. H tN giác, tN nguy.n h c tp mà không c5n b,o ban nhAc nh nhi'u. Trong h c tp cRng nh trong cu c sng, ngi l7n mun !c th/ hi.n mình là ngi tN lp, ch ! ng. Ngi l7n không mun b\ ra l.nh, ép bu c, áp !:t. Ngi l7n ý th>c !c h c5n h c cái gì? H c !/ làm gì? Ngi l7n h c ho:c không h c cái gì !'u có ch !\nh. Tuy nhiên, ngi l7n v7i t cách là h c viên r&t da tN ái n1u b\ xúc ph#m, n1u kinh nghi.m ca mình không !c tôn tr ng, !' cao... — Ngi l7n có vn kinh nghi.m sng, s,n xu&t và hi/u bi1t xã h i phong phú. Vn kinh nghi.m, hi/u bi1t này có ý nghOa sâu sAc !i v7i h . Kinh nghi.m !i v7i ngi l7n là m t cái gì !ó khdng !\nh b,n thân. Vì vy, n1u kinh nghi.m ca ngi l7n không !c coi tr ng ho:c b\ lãng quên, thì h cho rPng !i'u !ó không che ph nhn kinh nghi.m ca h , mà còn ph nhn chính h . Vn kinh nghi.m ca ngi l7n là nh$ng t li.u thNc t1 r&t có giá tr\, có tác dng giúp quá trình nhn th>c ca ngi l7n nhanh hCn, da dàng hCn và nh7 lâu hCn so v7i tr< em. Tuy nhiên, cRng chính vì vn kinh nghi.m !ó mà ngi l7n thng có tính b,o th cao, có tâm lí “tN tôn”. Kinh nghi.m thng t#o cho ngi l7n “c,m giác bi1t r"i” — là m t trong nh$ng c,n tr tâm lí l7n !i v7i vi.c h c tp. C,m giác này làm cho h không mun nghe, không mun ti1p thu, không mun !i sâu vào b,n ch&t v&n !'. 130 | MODULE GDTX 4
  5. — Ngi l7n h c !/ phc v cho s,n xu&t, công tác và cu c sng hi.n t#i. H h c !/ làm tt các vai trò xã h i ca mình: vai trò ngi s,n xu&t, ngi v, ngi ch"ng, ngi cha, ngi mh, ngi công dân... Ngi l7n không có nhu c5u, !i'u ki.n và thi gian !/ h c nh$ng ki1n th>c lí thuy1t, xa ri thNc tian, không vn dng ngay. Ngi l7n mun h c nh$ng cái thi1t thNc, có th/ vn dng !c ngay. H mun áp dng vào ngày mai nh$ng gì h !c h c ngày hôm nay, ch> không ph,i cho tCng lai. Vì vy, ngi l7n mun h c theo v&n !' hCn là theo môn h c nh tr< em. * V' sN khác bi.t gi$a ngi l7n và tr< em !ã !c nhi'u nghiên c>u khdng !\nh: — Howard Clusky cho rPng: Nh$ng s li.u tQ nhi'u ngu"n khác nhau !ang là cC s ngày càng làm n(i bt m t h. tâm lí khác bi.t ca ngi l7n. — Theo M. Knowles: “Tr< em tr7c tiên coi mình là hoàn toàn ph thu c. Trong ý th>c ban !5u nó cho rPng nó hoàn toàn ph thu c vào th1 gi7i ngi l7n !ã nuôi djng và quy1t !\nh m i vi.c cho nó. Trong tu(i thC &u và tu(i tr< thì sN ph thu c !ó !c cng c khi ngi khác quy1t !\nh thay nó nhi'u !i'u lúc  nhà,  trng,  nhà th, sân chCi hay m i nCi. Nhng !1n lúc nào !ó nó vui s7ng khi tN mình !ã có !c nh$ng quy1t !\nh... Là ngi l7n t>c là ph,i ho#t ! ng tN thân. Khi thay !(i này xu&t hi.n, nó sH có nhu c5u tâm lí sâu xa là !c ngi khác và b,n thân nhn th>c mình nh là m t ngi tN lp hoàn toàn. ây là quan ni.m ct lõi ca Giáo dc h c ngi l7n. Giáo dc h c ngi l7n ph,i quán tri.t sâu sAc rPng nhu c5u sâu xa nh&t ca m t ngi l7n là ph,i !c coi tr ng và !c coi là m t ngi ! c lp v7i ngi khác. Giáo dc h c ngi l7n l&y ngi h c làm trung tâm và !\nh h7ng vào các v&n !' ca h ”. M. Knowles còn khdng !\nh rPng ngi l7n không che khác tr< em  chk thân th/ ca h không phù hp v7i bàn gh1 ca tr< em, mà chính nh$ng nhu c5u và kinh nghi.m ca h khác tr< em t7i m>c c5n ph,i có các chCng trình, n i dung và tài li.u riêng, c5n ph,i có phCng pháp và hình th>c t( ch>c giáo dc khác. — J. Kidd cho rPng chCng trình h c ca ngi l7n ph,i là cái gì !ó kéo dài sut 20, 30, 40 n*m; coi ngi l7n là ngi l7n ch> không coi h là tr< em ph( thông; là m t cái gì !ó mà h có th/ làm tN nguy.n; là cái gì !ó phù HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA NGƯỜI LỚN | 131
  6. hp v7i ngi l7n tu(i ho:c nh$ng ngi trng thành... Ông !ã phê phán quan ni.m sai l5m hi.n nay v' giáo dc ngi l7n: các trng ph( thông và các trng !#i h c vsn quen v7i vi.c coi ngi h c là tr< em. Vì vy, n1u cho rPng cái !ang làm là giáo dc, thì n1u m t ngi l7n nào !ó mun !c giáo dc, ngi !ó cRng c5n ph,i h c cái !ó. ThNc t1 trong nhi'u n*m, ngi l7n không che ph,i h c theo m t chCng trình so#n cho tr< em, do nh$ng GV che có kinh nghi.m d#y tr< em h7ng dsn, mà còn ph,i ng"i trên nh$ng bàn gh1 dùng cho tr< em. Ngày nay, ph5n l7n nh$ng nhà giáo dc nh&t trí rPng, chCng trình và phCng pháp gi,ng d#y ph,i phù hp v7i nh$ng mc !ích giáo dc và v7i c, nh$ng nhu c5u ca ngi h c… Ông !ã khdng !\nh rPng, ngày càng có thêm nhi'u bPng ch>ng khdng !\nh sN c5n thi1t ph,i có cách ti1p cn !:c bi.t !i v7i vi.c h c ca ngi l7n. c) Kh nng h c t
  7. p ca ngi ln M t thi gian dài ngi ta không !/ ý, quan tâm t7i h c tp ca ngi l7n, thm chí b\ “lãng quên” nh tên ca m t cun sách ca M. Knowles. H c tp ngi l7n b\ “lãng quên” bi ngi ta cho rPng vi.c h c che dành riêng cho tr< em, rPng ngi l7n không có kh, n*ng h c tp. Nhi'u !\nh ki1n v' kh, n*ng h c tp ca ngi l7n !ã và vsn còn !ang t"n t#i cho !1n ngày nay. J. Kidd trong tác phMm Ngi ln h c nh th nào? !ã phê phán m t s quan ni.m, !\nh ki1n sai l5m sau v' kh, n*ng h c tp ca ngi l7n. — Quan ni.m “B,n ch&t con ngi không th/ thay !(i !c”. Quan ni.m này cho rPng con ngi ta là cái gì !ó c h$u, nghOa là b,n ch&t không th/ thay !(i !c. Vì vy, m i c gAng !'u là vô ích n1u mun xoá bu tình tr#ng nô l., hay mun bi/u tình chng chi1n tranh, mun xoá bu bóc l t lao ! ng tr< em ho:c xoá bu sN b&t bình !dng v' gi7i, sAc t c, màu da. ThNc t1 cho th&y nhân cách con ngi có th/ hình thành và phát tri/n d7i tác ! ng ca môi trng, ca giáo dc và ho#t ! ng ca chính b,n thân con ngi. Ngi châu Á, châu Phi tQ !5u th1 ke này và bây gi !ã có nhi'u thay !(i. — Quan !i/m “B#n không th/ d#y con chó già làm trò m7i !c”. Li ám che này cho rPng ngi l7n không th/ h c !c. Nh$ng ngi yêu quý chó 132 | MODULE GDTX 4
  8. !ã nhanh chóng ph nhn !i'u này là không !úng, che nh$ng ngi chdng hi/u gì v' chó m7i nói nh vy. — Quan ni.m “lk h(ng trong !5u” v' h c tp: Quan ni.m này cho rPng !5u óc ca tr< em còn nhi'u lk h(ng do cha b\ nh"i nhét t#p ch&t qua n*m tháng nh ngi l7n và vì vy còn có s>c ch>a m t cái gì !ó n$a, có kh, n*ng h c, còn ngi l7n thì không. — Quan ni.m “trí óc” h c tp. Quan ni.m này cho rPng h c hoàn toàn là công vi.c ca trí óc, mà trí óc ca ngi l7n thng b\ coi là kém phát tri/n. — Tu(i trí tu. ca ngi l7n bình thng che bPng !>a tr< 12 tu(i. Quan ni.m này cho rPng ngi l7n che là “cu bé to l7n”. Tuy nhiên, ngi l7n không che là m t cu bé to l7n, vì nh$ng t1 bào ca cC th/ !ã khác và nh$ng kinh nghi.m cRng r&t khác. — Tu(i ngi l7n là thi kì “hoá !á v' tâm lí”: Nh$ng !\nh ki1n này v' kh, n*ng h c tp ngi l7n kéo dài nhi'u th1 ke và là c,n tr to l7n !i v7i vi.c nghiên c>u lí lun d#y h c ngi l7n. Tuy nhiên, cho !1n cui nh$ng n*m 20 ca th1 ke XX, khi cun sách Vic h c ca ngi ln ca Thorndike ra !i (1928), nh$ng !\nh ki1n v' kh, n*ng h c tp ngi l7n !ã bAt !5u xoay chuy/n. Ti1p theo, k1t qu, ca nhi'u công trình nghiên c>u thNc nghi.m nghiêm túc ca các nhà khoa h c MO, phCng Tây và Liên Xô cR (Herbert Sorenson, Harold E. Jones, Herbert S. Conrad; W.R. Miles, John Deway, B.G. Ananhev, E.I. Schepanôva, E.P. Tônkônôga, U.I.N. Kuliukin…) !'u khdng !\nh rPng tu(i tác có ,nh hng t7i sN gi,m sút kh, n*ng h c tp ca ngi l7n, nhng không ph,i là y1u t quy1t !\nh. Quá trình h c tp tr7c !ây, quá trình rèn luy.n, ho#t ! ng tích cNc ca tQng ngi, vn kinh nghi.m là nh$ng y1u t có ,nh hng m#nh hCn, quy1t !\nh hCn !i v7i n*ng lNc và k1t qu, h c tp ca ngi l7n so v7i y1u t tu(i tác và th/ lNc. Thorndike, ngay tQ n*m 1928, trong cun sách Vic h c ca ngi ln ca mình !ã che ra rPng, tu(i tác không ph,i là m t y1u t có ý nghOa lAm !i v7i vi.c h c tp, rPng t&t c, m i ngi, nam cRng nh n$ !'u có th/ h c !c. Thorndike !ã khdng !\nh rPng “Nói chung, không có ai di 40 l%i không t& c' g(ng h c l)y m,t cái gì /ó vì tin hay s2 r4ng già quá không có kh nng h c /2c. Anh ta c8ng không dùng cái s2 hãi /ó nh là m,t HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA NGƯỜI LỚN | 133
  9. cái c /; không h c cái mà b(t bu,c phi h c. Nu anh ta không h c /2c, nu có chng thì vic không có kh nng l%i ít khi vì tu>i già. Vic giáo d?c ca ngi ln tu>i không m(c phi cn tr@ bí An nào do tu>i tác ca ngi h c”. W.R. Miles trên cC s t(ng k1t các công trình nghiên c>u ca Thordiker và tQ k1t qu, nghiên c>u ca mình !ã k1t lun rPng “Tu>i tác không có ý nghFa gì /'i vi h c t
  10. p @ b)t kì giai /o%n nào trong su't cu,c /i”. TQ nh$ng n*m 30 ca th1 ke XX, nhi'u nghiên c>u  phCng Tây !ã khdng !\nh rPng ngi l7n có th/ h c nh sinh viên !#i h c chính quy, thm chí có trng hp còn tt hCn. Herbert Sorenson (1933) !ã nghiên c>u te me kh, n*ng h c tp ngi l7n và !ã nhn xét nh sau “Kt qu /o /%c cho th)y r4ng nhGng kh nng ca nhGng sinh viên khoa t%i chIc và t
  11. p trung là ngang nhau. J m,t vài trng /%i h c, ngi h c khoa t%i chIc có kh nng hKn và @ m,t s' trng khác thì sinh viên chính quy có tr,i hKn nhng @ b)t kì trng h c nào thì s& khác bit không ln l(m”. G5n 20 n*m sau, John Deway nêu lên rPng h c viên ngi l7n lo#i khá cRng h c tt bPng ho:c hCn sinh viên lo#i khá và s ngi m>c trung bình c, hai lo#i g5n nh ngang nhau. Nhi'u s li.u cRng cho th&y  nhi'u n7c Tây Âu, ngi ta quan tâm !:c bi.t và u tiên cho nh$ng h c viên ngi l7n, có kinh nghi.m trong s,n xu&t nông — công nghi.p và trong các ngành d\ch v. Toàn b !i'u !ó dng nh khdng !\nh m t !i'u rPng m i ngi !'u có th/ và hoàn thành tt công vi.c, m:c dù có nh$ng khác bi.t cá nhân !áng k/ v' n*ng lNc và ! ng cC. Có nh$ng s li.u !áng chú ý  Anh và  nhi'u n7c Tây Âu v' k1t qu, h c tp ca h c viên t#i ch>c, !:c bi.t là  nCi có nh\p ! làm vi.c và h c tp !c t( ch>c m t cách thích hp. ThNc t1 t#i các khoa !#i h c m trng !#i h c BAc MO ti1p tc cho th&y !i/m s ca nh$ng sinh viên ngi l7n  các l7p !#i h c bPng ho:c cao hCn !i/m trung bình ca sinh viên “chính khoá” trong các kì thi cui khoá, tuy nh$ng sinh viên t#i ch>c ít chi1m v\ trí !5u b,ng hCn so v7i sinh viên tp trung. 1n thp ke 70 ca th1 ke XX, J. Kidd khi nghiên c>u v' h c tp ca ngi l7n l#i ti1p tc khdng !\nh rPng “Không nhGng /, tu>i 45 là t,t /Mnh 134 | MODULE GDTX 4
  12. mà có th; tu>i 75” và ông !ã l&y dsn ch>ng k1t lun ca B Lao ! ng MO “Nng l&c /%t mIc cao nh)t @ nhGng nm 45 tu>i /n 65 tu>i”. … Liên Xô cR, B.G. Ananhep và nhóm c ng tác viên !ã nghiên c>u sN phát tri/n ca các ch>c n*ng tâm lí qua các giai !o#n l>a tu(i khác nhau. BPng vi.c s† dng các máy móc hi.n !#i chính xác và v7i tinh th5n làm vi.c nghiêm túc, te me, khoa h c và kiên trì trong nhi'u n*m, k1t qu, nghiên c>u ca ông !ã khdng !\nh “Các chIc nng tâm lí chú ý, trí nh, t duy không hS bT gim sút @ /, tu>i 18 — 40”. i'u !ó ch>ng tu ngi l7n vsn có kh, n*ng h c tp tt, bi kh, n*ng h c tp !c hi/u là n*ng lNc ti1p thu thông tin, ghi nh7 và lu gi$ chúng trong trí nh7 và x† lí chúng !/ gi,i quy1t các v&n !' khác nhau. T&t nhiên, k1t qu, h c tp không che ph thu c vào các quá trình tâm lí riêng lu ca B.G. Ananhep và nhóm c ng tác viên ca ông còn cho th&y, các ch>c n*ng khác nhau phát tri/n không !"ng !'u và không cùng vào m t thi gian. Ví d,  giai !o#n này trí nh7 phát tri/n nhanh, thì giai !o#n khác là t duy. (ây chính là sN l.ch pha ca phát tri/n.) K1t qu, thNc nghi.m cRng cho th&y tu(i càng cao thì các ch>c n*ng càng có liên quan v7i nhau, càng gAn li'n v7i nhau trong m t t(ng th/ thng nh&t. i'u này cho phép con ngi có kh, n*ng bù trQ nhc !i/m ca m t ch>c n*ng này (ví d trí nh7) bPng sN phát tri/n cao hCn ca các ch>c n*ng khác (ví d t duy). E.P. Tônkônôga, nhà giáo dc ngi l7n ca Liên Xô (cR) cho rPng sN phát tri/n  l>a tu(i ngi l7n mang tính khác bi.t cao, rPng “sN phát tri/n các ch>c n*ng tâm lí không che là hi.n tng thu5n tuý v' l>a tu(i, mà nó ch y1u ph thu c vào trình ! v*n hoá, kinh nghi.m sng, ho#t ! ng ngh' nghi.p, vào tính tích cNc xã h i, vào sN rèn luy.n ca mki ngi. Vì vy r&t khó khái quát”. Tuy nhiên, k1t qu, nghiên c>u ca bà còn cho th&y ngoài m t s h#n ch1 do tu(i tác, nhìn chung ngi l7n có m t s !:c !i/m chung sau: VS chú ý: Nh$ng thu c tính và phMm ch&t ca chú ý thng !c hoàn thi.n hCn nh tính b'n v$ng, sN phân b và ph#m vi ca chú ý. Ngi l7n có th/ tp trung chú ý trong thi gian dài khi nghe nh$ng v&n !' lí HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA NGƯỜI LỚN | 135
  13. lun trQu tng. Ph#m vi chú ý ca ngi l7n thng l7n hCn 2 — 5 l5n so v7i ph#m vi chú ý ca tr< em. Ngi l7n có th/ tri giác tQ 4 — 6 !i tng khác nhau  m>c ! rõ ràng. Ngi l7n thng c5n ít thi gian hCn !/ tri giác hàng lo#t !i tng trong quá trình h c tp. i v7i ngi l7n, chú ý ch !\nh phát tri/n. i'u !ó cho phép ngi l7n có th/ tho,i mái tp trung lâu dài khi c5n thi1t. Nghiên c>u còn cho th&y khi 30 — 35 tu(i, không th&y có sN gi,m b7t ph#m vi, tính di chuy/n, tính b'n v$ng, tính lNa ch n ca chú ý. Tuy m t vài ch>c n*ng ca chú ý có gi,m, nhng không nhi'u lAm, và không có ,nh hng lAm !1n quá trình h c tp ca ngi l7n. V' trí nh7 nhìn chung !i v7i ngi l7n thiên v' trí nh7 hkn hp bPng hình ,nh, âm thanh, !:c bi.t là hình ,nh. Trí nh7 ý nghOa chi1m u th1. Nh$ng ngi l7n có trình ! h c v&n cao, thng xuyên luy.n tp thì sH có trí nh7 phát tri/n tt hCn tr< em. Ngc l#i, nh$ng ngi không !i h c bao gi l#i kém hCn tr< em. V' t duy,  ! tu(i ngi l7n có sN khác bi.t l7n, ph thu c vào các y1u t xã h i hCn là tu(i tác. T duy ca ngi ít h c không hdn là lôgic ch:t chH mà thiên v' t duy hình ,nh, t duy c th/. Nhà tâm lí h c I.U.N. Kuliutkin (Liên Xô cR) thì khdng !\nh rPng “Nhân cách ngi l7n vsn ti1p tc phát tri/n. D#y h c vsn có th/ tác ! ng t7i sN phát tri/n nhân cách ca ngi l7n. Tuy nhiên, sN phát tri/n  tu(i ngi l7n c5n ph,i !c nhìn nhn d7i góc ! khác. SN phát tri/n  tu(i ngi l7n không che là sN t*ng thêm m t ki1n th>c c th/ nào !ó, không ph,i là sN phát tri/n m t ch>c n*ng nào !ó, mà còn ch y1u là sN phát tri/n tính ! c lp, nhu c5u, h>ng thú, quan !i/m, thái ! , th1 gi7i quan, nhân sinh quan”. K1t qu, nghiên c>u ca Tr5n Tr ng Thu‰, Lê Quang Long và Ngô Nht Quang v' !:c !i/m tâm lí ca h c viên BTVH !ã khdng !\nh: — SN chú ý ca ngi l7n di chuy/n chm, nhng có kh, n*ng tp trung lâu b'n. Tuy nhiên, chú ý ch !\nh tCng !i phát tri/n. H có th/ tp trung chú ý hàng gi n1u v&n !' thi1t thNc, có ý nghOa. — … ngi l7n, ghi nh7 máy móc b\ gi,m sút, nhng ghi nh7 ý nghOa ca h vsn còn tt. H da nh7 và nh7 lâu nh$ng gì thi1t thNc, g5n gRi và !c vn dng vào trong s,n xu&t và !i sng. 136 | MODULE GDTX 4
  14. Tóm l#i, không ai có th/ ph nhn m t s gi,m sút v' th/ lNc, tc ! ph,n >ng, v' thính giác, th\ giác, ghi nh7 máy móc, ! khéo léo… do ,nh hng ca tu(i tác. Tuy nhiên, các k1t qu, nghiên c>u cRng nh thNc tian !ã khdng !\nh sN gi,m sút v' th/ xác do tu(i tác che có ,nh hng, ch> không quy1t !\nh kh, n*ng h c tp ca ngi l7n. Ngi l7n vsn có th/ h c tt n1u phCng pháp d#y h c phù hp v7i cách h c ca h , phù hp v7i tc ! nhn th>c ca h , n1u GV bi1t phát huy th1 m#nh ca ngi l7n, !"ng thi bi1t giúp h khAc phc d5n nh$ng khó kh*n, h#n ch1 !1n m>c không còn là nh$ng tr ng#i !áng k/. 3. CÂU HỎI — Ai !c coi là ngi l7n? SN trng thành v' m:t tâm sinh lí và trng thành v' m:t xã h i ca ngi l7n có gì khác so v7i tr< em? — Ngi l7n có !:c !i/m gì chung nh&t c5n lu ý? Ho#t ! ng ch !#o ca ngi l7n là gì? Có ,nh hng nh th1 nào !i v7i h c tp ca ngi l7n?. — :c !i/m nhn th>c (chú ý, trí nh7, t duy…) ca ngi l7n có gì khác so v7i tr< em? — TQ kinh nghi.m thNc tian và hi/u bi1t, b#n có nhn xét gì v' kh, n*ng h c tp ca ngi l7n? Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm hoạt động học tập của người lớn. 1. MỤC TIÊU Sau ho#t ! ng này, ngi h c có th/ nêu lên !c m t s !:c !i/m ho#t ! ng h c tp ca ngi l7n. 2. THÔNG TIN CƠ BẢN * H c tp ca ngi l7n không ph,i là cái gì !ó khác bi.t hoàn toàn so v7i h c tp ca tr< em. Nó cRng ph,i tuân theo nh$ng quy lut, cRng mang b,n ch&t h c tp ca con ngi nói chung. Tuy nhiên, h c tp ca ngi l7n không th/ hoàn toàn ging h c tp ca tr< em. K1t qu, nghiên c>u và kinh nghi.m  nhi'u n7c !ã cho th&y, giáo dc ngi l7n không th/ tách ri, không ph,i là m t cái gì !ó hoàn toàn khác bi.t so v7i giáo dc tr< em, nhng nó có “!:c thù riêng”. H c viên ngi l7n có nh$ng nhu c5u và !:c !i/m khác bi.t so v7i tr< em nh !ã trình bày  trên, cho nên n i dung, phCng pháp và cách th>c giáo dc ngi l7n ph,i khác. M i HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA NGƯỜI LỚN | 137
  15. sN áp !:t v' n i dung, t( ch>c hay phCng pháp d#y h c nh !i v7i giáo dc tr< em, n1u không xu&t phát tQ chính b,n thân h c viên ngi l7n !'u th&t b#i. Chính vì vy, H i ngh\ giáo dc ngi l7n th1 gi7i l5n th> ba t#i Tokyo, Nht B,n (1972) !ã k1t lun rPng “Vic ph'i kt h2p vi giáo d?c chính quy, vic k thWa kt qu nghiên cIu vS giáo d?c trX em là cZn thit, nhng không /2c làm m)t /i “/[c thù riêng” ca giáo d?c ngi ln. N,i dung, phKng pháp, hình thIc t> chIc giáo d?c ngi ln phi xu)t phát tW /[c /i;m /'i t2ng là ngi ln. Không th; áp /[t cho nhGng /'i t2ng /[c bit này nhGng gì /ã /2c dùng — dù có kt qu @ nhà trng chính quy”. * TQ !:c !i/m khác bi.t ca ngi l7n so v7i tr< em, M. Knowles !ã tóm tAt 4 !:c !i/m ch y1u sau v' h c tp ngi l7n: — Ngi l7n c5n bi1t t#i sao h ph,i h c cái gì !ó. H c5n !c bi1t cái !ó có tác dng trNc ti1p !i v7i h nh th1 nào. — Ngi l7n c5n h c theo kinh nghi.m. — Vi.c h c ca ngi l7n nh là m t quá trình gi,i quy1t v&n !'. — Ngi l7n h c tt nh&t khi ch !' có kh, n*ng vn dng ngay. * TQ kinh nghi.m giáo dc ngi l7n ca mình, M. Knowles cho rPng ngi l7n h c tt nh&t khi: — H hi/u !c ý nghOa c5n ph,i bi1t ho:c ph,i làm m t !i'u gì !ó. — H !c tN do h c theo cách ca mình. — H c tp ca ngi l7n là sN tr,i nghi.m. — Thi gian h c do h quy1t !\nh. — c khuy1n khích, ! ng viên. * Các sách, báo, tài li.u ca các tác gi, khác trong và ngoài n7c !'u thng nh&t !:c !i/m chung nh&t ca h c tp ngi l7n là: — H c tp ca ngi l7n che là ho#t ! ng th> y1u. Ngi l7n h c !/ phc v cho cu c sng và s,n xu&t hi.n t#i, !/ nâng cao thu nhp, c,i thi.n ch&t lng cu c sng; — H c tp ca ngi l7n hoàn toàn mang tính ch&t tN nguy.n. H c tp ca ngi l7n không th/ áp !:t, bAt bu c. M i sN ép bu c, áp !:t hay m i 138 | MODULE GDTX 4
  16. bi.n pháp hành chính !'u không có tác dng. Ngi l7n che h c khi có nhu c5u, khi th&y vi.c h c có tác dng. N1u thi1u !i'u !ó, ho:c là h sH tQ chi không !i h c, ho:c sH th C, th ! ng  trên l7p; — H c tp ca ngi l7n có tính mc !ích rõ ràng. Ngi l7n h c cho ngày hôm nay ch> không ph,i cho ngày mai. Ngi l7n có nhu c5u h c nh$ng cái thi1t thNc, nh$ng cái có kh, n*ng vn dng !c ngay. Ngi l7n không th/ “h c vht”, không th/ h c mà chdng hi/u gì c, ho:c không bi1t !/ làm gì; — H c tp ca ngi l7n không th ! ng, luôn ch\u ,nh hng m#nh mH ca kinh nghi.m sng. Trong h c tp, ngi l7n luôn so sánh, !i chi1u nh$ng !i'u !c h c, !c nghe v7i nh$ng kinh nghi.m, hi/u bi1t !ã có ca b,n thân. Nh$ng kinh nghi.m, hi/u bi1t !ã có ca ngi l7n có th/ hk tr, t#o !i'u ki.n cho ngi l7n h c da dàng hCn, nhanh hCn. Tuy nhiên, nh$ng hi/u bi1t và kinh nghi.m !ã có ca ngi l7n nhi'u khi t#o ra “Tâm lí b,o th” ho:c “C,m giác bi1t r"i”, c,n tr ngi l7n ti1p thu cái m7i, ti1n b hCn, khoa h c hCn. * :c !i/m khác bi.t quan tr ng nh&t ca ngi l7n so v7i tr< em là ngi l7n có hi/u bi1t, kinh nghi.m phong phú. Tr< em cRng có m t s quan ni.m, hi/u bi1t nh&t !\nh tr7c khi h c m t v&n !' nào !ó, tuy nhiên không nhi'u và không có ý nghOa sâu sAc nh !i v7i ngi l7n. Nh$ng kinh nghi.m ca ngi l7n !ã và !ang !c vn dng trong cu c sng và s,n xu&t hi.n t#i và tr thành nh$ng ! ng hình, không da gì thay !(i. Ngi l7n r&t coi tr ng và tin vào kinh nghi.m ca mình, thm chí t7i m>c b,o th. Vì vy, quá trình ti1p thu ki1n th>c m7i  ngi l7n không !Cn gi,n nh !i v7i tr< em. Ngi l7n luôn !i chi1u, so sánh nh$ng !i'u !c h c, nh$ng !i'u GV nói v7i vn kinh nghi.m và hi/u bi1t !ã có ca mình. Ngi l7n che nghe và làm theo nh$ng gì h cho là “có tình, có lí” dNa vào kinh nghi.m, hi/u bi1t !ã có ca mình, m:c dù nh$ng kinh nghi.m này nhi'u khi còn h#n ch1, phi1n di.n, thm chí sai l5m. Ngi l7n che ch&p nhn ho:c làm theo nh$ng !i'u GV nói, gi,ng d#y  trên l7p, khi h tN th&y !c cái sai, cái cha chính xác, !5y ! trong quan ni.m, kinh nghi.m !ã có tr7c !ây ca mình và lúc !ó, ho#t ! ng h c tp ca ngi l7n m7i thNc sN dian ra. Nh vy, h c tp ca ngi HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA NGƯỜI LỚN | 139
  17. l7n v' b,n ch&t không ph,i là quá trình th ! ng mà là quá trình tích cNc, quá trình ngi l7n gAn ki1n th>c m7i v7i nh$ng kinh nghi.m, hi/u bi1t !ã có, là quá trình ngi l7n !i chi1u, so sánh hi/u bi1t và kinh nghi.m !ã có ca mình v7i nh$ng !i'u !c h c, !c nghe, là quá trình ngi l7n tN thay !(i, !i'u chenh, hoàn thi.n và phát tri/n thêm hi/u bi1t, kinh nghi.m !ã có ca mình. Vì vy, h c tp ca ngi l7n sH hi.u qu, hCn khi ki1n th>c m7i gAn v7i nh$ng ki1n th>c, hi/u bi1t !ã có. * Ngoài ra, cRng ging nh vi.c h c nói chung, h c tp ca ngi l7n có b,n ch&t sau !ây c5n lu ý. ó là: — H c tp nói chung và h c tp ca ngi l7n nói riêng là ho#t ! ng tích cNc ca b,n thân ngi h c, ch> không ph,i quá trình tri giác th ! ng. Ngi h c không ho#t ! ng thì không th/ phát tri/n. K1t qu, h c tp là k1t qu, ho#t ! ng ca b,n thân ngi h c, ch> không ph,i k1t qu, ho#t ! ng ca GV hay ca h c viên khác. Không ai có th/ h c h ai. Không th/ có chuy.n ngi này h c mà ngi khác phát tri/n. Vi.c h c ca ngi l7n che có hi.u qu, khi và che khi ngi l7n tN khám phá, tN xây dNng, tN ki1n t#o nên ki1n th>c ca riêng mình. i v7i ngi l7n h c qua thNc hành, qua hành ! ng (Learning by doing) tt hCn h c qua quan sát ho:c nghe. “Tôi nghe, tôi quên. Tôi nhìn, tôi nh7. Tôi làm, tôi hi/u”. — H c tp nói chung và h c tp ca ngi l7n nói riêng v' b,n ch&t tâm lí là ho#t ! ng cùng nhau. SN phi hp, tCng tác, hk tr, trao !(i lsn nhau gi$a các cá nhân có vai trò to l7n t7i k1t qu, ho#t ! ng h c tp ca tQng cá nhân, !:c bi.t !i v7i h c viên ngi l7n. — H c tp nói chung và h c tp ca ngi l7n nói riêng v' b,n ch&t không ph,i là quá trình th ! ng, mà là quá trình tích cNc, quá trình ngi h c sAp x1p, c&u trúc l#i thông tin, quá trình gAn ki1n th>c m7i v7i nh$ng kinh nghi.m, hi/u bi1t !ã có, là quá trình ngi h c !i chi1u, so sánh quan ni.m sŠn có ca mình v7i nh$ng !i'u !c h c. H c tp ca ngi l7n sH hi.u qu, hCn khi ki1n th>c m7i gAn v7i nh$ng ki1n th>c, hi/u bi1t !ã có. Ngi l7n không th/ “h c vht”, không th/ nh7 máy móc, không th/ h c mà chdng hi/u gì c, ho:c không bi1t !/ làm gì. — H c tp ca ngi l7n che hi.u qu, khi ngi l7n tN th&y !c cái sai, cái cha !úng, cha chính xác, cha !5y ! trong nhn th>c, kinh nghi.m 140 | MODULE GDTX 4
  18. tr7c !ây ca mình. Che khi ngi l7n nói ra !c nh$ng quan ni.m, suy nghO ca mình thì GV và các h c viên khác m7i bi1t, m7i có th/ giúp !j, góp ý cho h tN nhn th&y nh$ng h#n ch1 trong nhn th>c tr7c !ây ca mình. * Tóm l#i, xu&t phát tQ b,n ch&t h c tp nói chung và tQ !:c !i/m khác bi.t ca ngi l7n so v7i tr< em, h c tp ca ngi l7n sH có hi.u qu, nh&t: — Khi ngi l7n h c qua thNc hành, qua hành ! ng, thông qua gi,i quy1t các v&n !', các tình hung có tht trong cu c sng và s,n xu&t ca h , khi ngi l7n tN phát hi.n v&n !', tN gi,i quy1t v&n !', tN rút ra k1t lun. — Khi ki1n th>c m7i !c gAn v7i nh$ng hi/u bi1t, kinh nghi.m !ã có, khi ngi l7n tN nhn th>c !c cái cha !úng, cha chính xác, cha !5y ! trong nhn th>c, kinh nghi.m tr7c !ây ca mình. — Khi ngi l7n !c trao !(i, chia s< và !c h c tp kinh nghi.m lsn nhau. Ngi l7n h c tt hCn qua ngi thNc, vi.c thNc. Qua trao !(i, th,o lun, ngi l7n m7i có !i'u ki.n trình bày, th/ hi.n hay “xu&t tâm” ra bên ngoài nh$ng hi/u bi1t, kinh nghi.m ca mình. Che khi !ó, nh$ng suy nghO, kinh nghi.m ca cá nhân m7i tr thành !i tng phân tích ca chính ngi !ó, ca nh$ng h c viên khác và ca GV. Qua trao !(i, th,o lun, ngi l7n m7i có th/ so sánh kinh nghi.m ca mình v7i kinh nghi.m ca ngi khác, m7i th&y !c cái !úng, cái sai, cái cha !5y !, cha chính xác trong nhn th>c, kinh nghi.m ca mình. Vì vy, trong giáo dc ngi l7n, “Xu&t tâm hoá” theo các nhà tâm lí h c không kém ph5n quan tr ng so v7i quá trình “Nhp tâm hoá”. — Ngoài ra, !i v7i ngi l7n nói chung và !:c bi.t !i v7i ngi l7n  c ng !"ng nói riêng thì môi trng h c tp, c,m giác tN tin, c,m giác th&y ti1n b trong h c tp có ý nghOa h1t s>c quan tr ng. Vì vy: + Ngi l7n sH h c tt hCn trong môi trng tin tng và tôn tr ng lsn nhau. + Ngi l7n sH h c tt hCn trong môi trng h c tp vui v
  19. 3. CÂU HỎI — H c tp ca ngi l7n có mc !ích, tính ch&t và ý nghOa gì khác so v7i h c tp ca tr< em? — H c tp ca ngi l7n có nh$ng !:c !i/m gì c5n lu ý? — Vn kinh nghi.m và hi/u bi1t !ã có ca ngi l7n có ,nh hng nh th1 nào !i v7i h c tp ca ngi l7n? T#i sao c5n ph,i chú ý khai thác kinh nghi.m ca ngi l7n? Khai thác kinh nghi.m, hi/u bi1t !ã có ca ngi l7n !/ làm gì? và làm th1 nào !/ có th/ khai thác kinh nghi.m ca ngi l7n? — Môi trng h c tp có ý nghOa nh th1 nào !i v7i ngi l7n? Môi trng h c tp !i v7i ngi l7n c5n ph,i nh th1 nào? Hoạt động 3: Tìm hiểu thuận lợi và khó khăn của người lớn khi tham gia học tập và cách khắc phục/hạn chế những khó khăn của học viên người lớn. 1. MỤC TIÊU Sau ho#t ! ng này, ngi h c có th/ li.t kê !c nh$ng thun li, khó kh*n ca ngi l7n khi tham gia h c tp !/ tQ !ó có nh$ng bi.n pháp giúp ngi l7n phát huy !i/m m#nh ca mình và khAc phc nh$ng h#n ch1/khó kh*n !1n m>c không còn là nh$ng tr ng#i !áng k/. 2. THÔNG TIN CƠ BẢN V7i t cách là h c viên, ngi l7n có nhi'u khó kh*n hCn so v7i tr< em và so v7i chính b,n thân h khi còn tr
  20. — Khác v i tr em, ngi l n có tính c l p và ch# ng cao. Trong h c tp cRng nh trong cu c sng, ngi l7n mong mun !c ! c lp, ch ! ng, mun !c tN quy1t !\nh mc !ích, n i dung h c, hình th>c h c và thi gian h c. ây là phMm ch&t quan tr ng c5n khai thác, phát huy !/ ngi l7n ! c lp, ch ! ng trong quá trình h c tp. Ngi l7n mun !c tN mình phát hi.n, gi,i quy1t v&n !', tN !i !1n k1t lun… — Khác v i tr em, ngi l n có v$n hi%u bi(t, kinh nghi*m s$ng phong phú. Vn kinh nghi.m này có ý nghOa sâu sAc !i v7i ngi l7n. Kinh nghi.m !i v7i ngi l7n là m t cái gì !ó khdng !\nh b,n thân. Vì vy, n1u kinh nghi.m ca ngi l7n không !c coi tr ng ho:c b\ lãng quên, thì h cho rPng !i'u !ó không che ph nhn kinh nghi.m ca h , mà còn ph nhn chính h . Vn kinh nghi.m ca ngi l7n là nh$ng t li.u thNc t1 r&t có giá tr\, có tác dng giúp quá trình nhn th>c ca ngi l7n nhanh hCn, da dàng hCn và nh7 lâu hCn so v7i tr< em. ây là m t th1 m#nh ca ngi l7n mà GV c5n bi1t khai thác, phát huy trong quá trình h7ng dsn ngi l7n h c. Trong các l7p h c ca ngi l7n, h c viên c5n tôn tr ng, t#o !i'u ki.n !/ !c chia s< kinh nghi.m, h c tp lsn nhau. b) Khó kh"n — M:c c,m, tN ti: ây là nét tâm lí !:c trng cho h c viên là ngi l7n. H thng tN ti, m:c c,m rPng mình !ã l7n, !ã nhi'u tu(i r"i không h c !c n$a. i'u này ,nh hng r&t l7n !1n ! ng cC, ý chí, cRng nh k1t qu, h c tp ca ngi l7n. Vì vy khi h7ng dsn ngi l7n h c, GV c5n ph,i luôn chú ý ! ng viên, khen thng k\p thi sau mki câu tr, li !úng, sau mki ti1n b , mki c gAng ca h trong h c tp, dù là nhu. M:t khác, ngi l7n thng tN ti, ng#i ho:c x&u h( không dám phát bi/u, bày tu quan !i/m, ý ki1n ca mình tr7c !ông ngi. GV r&t khó bi1t h suy nghO gì, ti1p thu nh th1 nào !/ k\p thi !i'u chenh, b( sung. Vì vy, GV c5n ph,i kiên trì ! ng viên, gi ý !/ h c viên nào cRng !c phát bi/u, tham gia ý ki1n. GV c5n ph,i tôn tr ng, lAng nghe ý ki1n ca m i h c viên, tuy.t !i không !c phê phán, che trích ho:c chê bai nh$ng câu tr, li cha !úng ho:c nh$ng suy nghO sai ca ngi l7n tr7c !ông ngi. Khi mki l5n !c phát bi/u, nh&t là khi ý ki1n ca h !c lAng HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA NGƯỜI LỚN | 143
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2