Một số đề xuất nghiên cứu vấn đề quản lí phát triển đội ngũ giáo viên các trường mầm non ngoài công lập ở thành phố Hà Nội theo hướng “chuẩn hóa”

VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 440 (Kì 2 - 10/2018), tr 5-10<br /> <br /> MỘT SỐ ĐỀ XUẤT NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ QUẢN LÍ PHÁT TRIỂN<br /> ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG MẦM NON NGOÀI CÔNG LẬP<br /> Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO HƯỚNG “CHUẨN HÓA”<br /> Tạ Hoa Dung - Trường Mầm non Tuổi Hoa, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội<br /> Ngày nhận bài: 29/05/2018; ngày sửa chữa: 05/06/2018; ngày duyệt đăng: 31/08/2018.<br /> Abstract: Preschool teachers are one of the key determinants of the quality of education and<br /> training because early childhood education is the first level of education. Thus, attention should be<br /> paid to the management of the development of teachers at pre-schools, especially the private<br /> schools. The paper focuses on the scientific foundations that contribute to creating a solid<br /> theoretical foundation for identifying some new research orientations for the development of<br /> teachers in private preschools in Hanoi City.<br /> Keywords: management, development preschool teachers, private schools.<br /> Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày<br /> 4/11/2013, Thành ủy Hà Nội ban hành Chương trình<br /> hành động số 27-CTr/TU. Theo đó, TP. Hà Nội sẽ phát<br /> huy tối đa các nguồn lực để Thủ đô thực sự là trung tâm<br /> lớn hàng đầu của cả nước về văn hóa, giáo dục, thực hiện<br /> tốt các nhiệm vụ chiến lược. Thành ủy Hà Nội đã đề ra 9<br /> nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để thực hiện Nghị quyết số<br /> 29-NQ/TW, trong đó có nhiệm vụ “phát triển đội ngũ<br /> nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi<br /> mới GD-ĐT; tiếp tục nghiên cứu, rà soát, xây dựng, bổ<br /> sung, hoàn thiện và đổi mới các chính sách, cơ chế tài<br /> chính, tăng cường cơ sở vật chất, huy động sự tham gia<br /> đóng góp của toàn xã hội, nâng cao hiệu quả đầu tư để<br /> phát triển GD-ĐT; nâng cao chất lượng, hiệu quả nghiên<br /> cứu và ứng dụng khoa học, công nghệ, đặc biệt là khoa<br /> học giáo dục và khoa học quản lí; chủ động hội nhập và<br /> nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế trong GD-ĐT” [2].<br /> Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội cũng đã xây dựng Kế<br /> hoạch số 140/KH-UBND thực hiện Chương trình hành<br /> động đến năm 2020 với mục tiêu chung “tạo chuyển biến<br /> căn bản, mạnh mẽ về chất lượng và hiệu quả GD-ĐT,<br /> nhằm xây dựng và phát triển hệ thống giáo dục Thủ đô<br /> Hà Nội, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực,<br /> phấn đấu giữ vững vị trí dẫn đầu cả nước trong việc thực<br /> hiện nhiệm vụ chiến lược “Nâng cao dân trí, đào tạo<br /> nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”, phấn đấu đến năm 2025<br /> giáo dục Thủ đô đạt trình độ tiên tiến trong khu vực” [3].<br /> Ngày 19/6/2017, Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội ban<br /> hành Kế hoạch số 143/KH-UBND về Phát triển giáo<br /> dục mầm non TP. Hà Nội đến năm 2020 với mục tiêu<br /> chung là “Xây dựng phát triển hệ thống, mạng lưới<br /> trường, lớp mầm non theo hướng chuẩn hóa, hiện đại<br /> hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế. Xây dựng đội ngũ<br /> cán bộ quản lí và giáo viên mầm non đáp ứng yêu cầu<br /> đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT”; và mục tiêu cụ thể<br /> <br /> 1. Mở đầu<br /> Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 về đổi<br /> mới căn bản toàn diện GD-ĐT đáp ứng yêu cầu CNH,<br /> HĐH trong điều kiện nền kinh tế thị trường định hướng<br /> xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã chỉ rõ một trong<br /> các giải pháp để thực hiện được các mục tiêu của Nghị<br /> quyết là “phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí,<br /> đáp ứng yêu cầu đổi mới GD-ĐT”.<br /> Quản lí phát triển (QLPT) đội ngũ giáo viên (ĐNGV)<br /> mầm non, giáo viên mầm non ngoài công lập (MNNCL)<br /> là một vấn đề khoa học đã được nhiều nhà khoa học giáo<br /> dục nghiên cứu trên nhiều khía cạnh khác nhau. Việc<br /> nghiên cứu QLPT ĐNGV mầm non, giáo viên MNNCL<br /> ở TP. Hà Nội hiện nay phải dựa vào kết quả nghiên cứu<br /> của các công trình khoa học đã được công bố một cách<br /> đầy đủ, khoa học và có hệ thống.<br /> Bài viết tập trung nghiên cứu các cơ sở khoa học góp<br /> phần tạo ra cơ sở lí luận vững chắc để xác định một vài<br /> định hướng nghiên cứu mới về vấn đề QLPT ĐNGV các<br /> trường MNNCL nhằm nâng cao chất lượng các trường<br /> MNNCL ở TP. Hà Nội hiện nay.<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Cơ sở của việc đề xuất nghiên cứu vấn đề quản lí<br /> phát triển đội ngũ giáo viên các trường mầm non ngoài<br /> công lập theo hướng “chuẩn hóa”<br /> 2.1.1. Một số chủ trương, chỉ đạo đổi mới của các cấp<br /> quản lí nhà nước và quản lí giáo dục về phát triển đội<br /> ngũ giáo viên mầm non<br /> Theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013,<br /> một trong những biện pháp để đổi mới căn bản toàn<br /> diện GD-ĐT, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều<br /> kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và<br /> hội nhập quốc tế là cần phải “phát triển đội ngũ nhà<br /> giáo và cán bộ quản lí”; “Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ<br /> nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo” [1].<br /> <br /> 5<br /> <br /> Email: tahoa_dung@yahoo.com<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 440 (Kì 2 - 10/2018), tr 5-10<br /> <br /> có “Xây dựng, quy hoạch mạng lưới trường lớp theo<br /> hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và tiếp cận hội nhập<br /> quốc tế” [4].<br /> Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội cũng đã ban hành Chỉ<br /> thị số 25/2013/CT-UBND ngày 11/11/2013 về việc tăng<br /> cường quản lí hoạt động các cơ sở giáo dục ngoài công<br /> lập trên địa bàn TP. Hà Nội [5].<br /> 2.1.2. Thực trạng quản lí phát triển đội ngũ giáo viên<br /> các trường mầm non ngoài công lập ở thành phố Hà<br /> Nội hiện nay<br /> Có thể thấy được, ở Hà Nội hiện nay số trường<br /> MNNCL gia tăng với tốc độ nhanh và số lượng lớn so<br /> với trường mầm non công lập, điều này phản ánh sự<br /> phát triển có tính xu hướng, ổn định của trường<br /> MNNCL ở TP. Hà Nội và nhu cầu, đời sống của nhân<br /> dân đang ngày càng được cải thiện. Tính xu hướng này<br /> đòi hỏi các chủ thể quản lí giáo dục mầm non nói chung,<br /> giáo dục MNNCL nói riêng ở TP. Hà Nội, nhất là các<br /> cấp lãnh đạo, chính quyền và cơ quan quản lí GD-ĐT<br /> cần chú ý để có dự báo, kế hoạch phù hợp cho công tác<br /> quản lí GD-ĐT, nhất là công tác QLPT ĐNGV các<br /> trường MNNCL thời gian tới.<br /> Dưới sự tác động của các chủ trương, chỉ đạo đổi mới<br /> của các cấp lãnh đạo, nhận thức của tổ chức, cá nhân xin<br /> thành lập cơ sở giáo dục mầm non ngày càng được nâng<br /> cao rõ rệt, đã chú trọng quan tâm đầu tư cơ sở vật chất<br /> theo hướng hiện đại, đảm bảo các điều kiện chất lượng<br /> chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ; công tác quản lí ở các<br /> trường MNNCL từng bước ổn định và phát triển. Tuy<br /> nhiên, thực tiễn cho thấy, việc QLPT ĐNGV diễn ra ở<br /> các trường MNNCL và chất lượng giáo viên giữa các<br /> trường chưa thực sự đồng đều. Đây là một vấn đề ảnh<br /> hưởng không nhỏ đến chất lượng ĐNGV; do đó, đòi hỏi<br /> cần phải bồi dưỡng ĐNGV theo hướng “chuẩn hóa”.<br /> 2.1.3. Đánh giá khái quát các công trình khoa học liên<br /> quan nghiên cứu về quản lí phát triển đội ngũ giáo viên<br /> và giáo viên mầm non theo hướng “chuẩn hóa”<br /> Đánh giá toàn diện việc phát triển nhà trường dựa trên<br /> các nhân tố của quá trình đào tạo, trong công trình nghiên<br /> cứu của 2 tác giả là B. Davies và L. Ellison về “School<br /> Development Planning - Kế hoạch phát triển nhà<br /> trường” đã chỉ rõ việc phát triển ĐNGV là một bộ phận,<br /> nội dung quan trọng trong phát triển nguồn nhân lực của<br /> nhà trường [6].<br /> Dự án Hỗ trợ đổi mới quản lí giáo dục (Support to the<br /> Renovation Management - SREM) đã có những nghiên<br /> cứu về thực hiện đổi mới quản lí giáo dục nhằm nâng cao<br /> năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lí trên cả phương diện<br /> lí luận và thực tiễn. Dự án đã có những tác động tích cực<br /> trong việc nâng cao năng lực phát triển đội ngũ của hiệu<br /> <br /> trưởng trong công tác tuyển dụng và sử dụng, đánh giá<br /> giám sát cán bộ và thúc đẩy, chỉ đạo phát triển chuyên<br /> môn của ĐNGV theo hướng phát triển nguồn nhân lực<br /> của nhà trường [7]. Dự án cũng nêu lên quá trình phát<br /> triển và cải cách giáo dục của một số nước trên thế giới<br /> tập trung vào mục tiêu nâng cao chất lượng ĐNGV. Đây<br /> là những vấn đề mới cần được vận dụng hết sức linh hoạt<br /> trong thực tiễn của giáo dục nước ta hiện nay.<br /> Trong những năm gần đây, nhiều giải pháp phát triển<br /> ĐNGV đã được nghiên cứu và áp dụng tập trung vào các<br /> chủ đề nghiên cứu như: nghiên cứu lí luận và thực tiễn<br /> trong vấn đề phát triển giáo viên của tác giả Trần Bá<br /> Hoành [8], nhóm công trình nghiên cứu khẳng định<br /> những tố chất về nhân cách của người giáo viên của tác<br /> giả Phạm Minh Hạc [9].<br /> Vấn đề phát triển ĐNGV mầm non được đề cập trong<br /> nhiều công trình nghiên cứu chuyên sâu, đặc biệt là vấn<br /> đề chất lượng. Khi nói về trình độ chuyên môn và đào<br /> tạo giáo viên mầm non, trong báo cáo Giám sát toàn cầu<br /> về Giáo dục của Unesco năm 2016 cho thấy, “Số liệu về<br /> giáo viên “đạt chuẩn” theo cách gọi của chỉ tiêu này,<br /> thường được hiểu chủ yếu dưới dạng bằng cấp, hiện nay<br /> khá hạn chế. Năm 2014, trung bình có 82% giáo viên có<br /> bằng cấp tối thiểu cần thiết để dạy mẫu giáo, 93% giáo<br /> dục tiểu học và 91% giáo dục trung học. Chỉ số toàn cầu<br /> đối với chỉ tiêu 4.c - tỉ lệ phần trăm giáo viên đã qua đào<br /> tạo tối thiểu - có mức độ bao phủ rộng hơn nhưng lại<br /> thiếu một chuẩn tham chiếu để so sánh với các chuẩn<br /> quốc gia. Ngay cả như vậy, có nhiều bằng chứng rõ ràng<br /> cho thấy, nhiều giáo viên chưa đạt được tiêu chí đào tạo<br /> tối thiểu. Ở vùng Caribe, tỉ lệ giáo viên tiểu học đã qua<br /> đào tạo là 85% ở Bắc Phi và Tây Á, tỉ lệ giáo viên mầm<br /> non đã qua đào tạo là 74%” [10; tr 55]. Trong quá trình<br /> phát triển giáo dục tiến đến hiện đại hóa, “chuẩn hóa”<br /> giáo dục của nhiều nước trên thế giới đã chú trọng phát<br /> triển ĐNGV nói chung và giáo viên mầm non nói riêng.<br /> Đặc biệt là các nước tiên tiến trên thế giới như:<br /> Hoa Kì là một trường hợp đặc biệt trong các nước<br /> OECD, có 14 bang yêu cầu giáo viên tại các trường mầm<br /> non công lập phải có bằng đại học và đào tạo chuyên<br /> khoa về mầm non [10]. Theo Đạo luật 2009 của Hoa Kì<br /> quy định rằng, để nhận được tài trợ, các trường mầm non<br /> của nhà nước phải sử dụng chương trình liên kết với các<br /> chuẩn tiểu học, thực hiện thực hành tốt nhất cho trẻ; tỉ lệ<br /> trẻ/giáo viên thấp - không vượt quá 10/1 và hoạt động đủ<br /> năm học. Đồng thời, họ rất chú trọng việc đào tạo, bồi<br /> dưỡng giáo viên. Giáo viên mầm non phải có ít nhất bằng<br /> cấp về giáo dục mầm non và lấy bằng cử nhân 5 năm sau<br /> khi nhận một khoản trợ cấp [dẫn theo 11].<br /> <br /> 6<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 440 (Kì 2 - 10/2018), tr 5-10<br /> <br /> Về đào tạo giáo viên mầm non ở Đức, Hội nghị Bộ<br /> trưởng văn hoá Đức đã ban hành Thoả thuận khung về<br /> đào tạo giáo viên mầm non nhằm mục đích nâng cao chất<br /> lượng hệ thống đào tạo giáo viên mầm non của toàn nước<br /> Đức (năm 2000). Thoả thuận khung nêu rõ những nhiệm<br /> vụ chăm sóc và giáo dục trẻ, các năng lực cần thiết cũng<br /> như tạo điều kiện để người học sau khi tốt nghiệp, trở<br /> thành giáo viên có thể làm việc độc lập, tự tin, có trách<br /> nhiệm trong tất cả các hoạt động giáo dục xã hội của<br /> trường. Bảng số giờ khung được giới thiệu trong Thoả<br /> thuận khung tạo cho các bang có sự linh hoạt trong hoạt<br /> động đào tạo của trường bởi không có sự ấn định những<br /> môn học cụ thể.<br /> Trong các nước khu vực châu Á - Thái Bình Dương,<br /> giáo dục mầm non của Nhật Bản không có sự khác biệt<br /> giữa các vùng miền mà bình đẳng cho mọi trẻ và mang<br /> tính xã hội hóa rất cao, không có chương trình giáo dục<br /> chung do Nhà nước quy định mà mỗi trường tự xây dựng<br /> cho mình chương trình thích hợp với sự phát triển trí tuệ<br /> và thể chất của trẻ. Căn cứ vào điều kiện, hoàn cảnh của<br /> từng trường, của địa phương; phù hợp với Luật giáo dục<br /> và Chuẩn quốc gia về chương trình giáo dục mầm non<br /> theo 5 mục tiêu (giáo dục sức khỏe, giáo dục với quan hệ<br /> chung quanh, giáo dục ngôn ngữ, giáo dục môi trường và<br /> biểu đạt). Về phương pháp và hình thức giáo dục rất đa<br /> dạng và phong phú. Đào tạo giáo viên nhà trẻ, mẫu giáo<br /> ở Nhật Bản do trường đại học đảm nhận; mỗi trường đại<br /> học được tự chủ xây dựng chương trình đào tạo [12].<br /> Riêng ở Việt Nam, trong cuốn: “Tổ chức quản lí<br /> nhóm - lớp trẻ trường mầm non”, tác giả Nguyễn Thị Mỹ<br /> Lộc khẳng định về vai trò của giáo viên mầm non: “Giáo<br /> viên mầm non - nhà tổ chức - nhà quản lí” [13]. Song<br /> song với vai trò, giáo viên mầm non cần đạt được các yêu<br /> cầu về năng lực như: năng lực quan sát, năng lực giao<br /> tiếp, năng lực sư phạm, năng lực quản lí, năng lực cảm<br /> hóa và thuyết phục; các phẩm chất cơ bản mà trong đó<br /> lòng nhân ái và sự đôn hậu là điều kiện tiên quyết số 1.<br /> Từ các nghiên cứu trên cho thấy: phát triển ĐNGV là<br /> vấn đề phát triển nguồn nhân lực trong GD-ĐT và có ảnh<br /> hưởng mang tính quyết định đến việc nâng cao chất<br /> lượng dạy học trong nhà trường. Phát triển ĐNGV mầm<br /> non bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân<br /> lại càng có một vai trò đặc biệt vì sự phát triển của trẻ<br /> trong những năm đầu tiên góp phần định hướng cho sự<br /> phát triển nhân cách của trẻ trong tương lai. Phát triển<br /> ĐNGV mầm non bao gồm cả về số lượng, chất lượng và<br /> cơ cấu ĐNGV, trong đó chất lượng ĐNGV luôn được<br /> đặc biệt quan tâm nghiên cứu.<br /> Tác giả Nguyễn Thị Bạch Mai (2015) trong công<br /> trình nghiên cứu Phát triển ĐNGV mầm non đáp ứng yêu<br /> cầu phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi các tỉnh<br /> <br /> Tây Nguyên [14] cho rằng: Phát triển nguồn nhân lực<br /> trong GD-ĐT chính là sự phát triển đội ngũ nhân lực sư<br /> phạm đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng (đạt chuẩn<br /> về trình độ chuyên môn và chuẩn nghề nghiệp), đồng bộ<br /> về cơ cấu… đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác<br /> giáo dục thông qua quá trình thực hiện các nội dung về<br /> tuyển chọn, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, thực hiện chính<br /> sách đãi ngộ và đánh giá ĐNGV. Từ đó, tác giả quan<br /> niệm: Phát triển ĐNGV mầm non là phát triển nhân lực<br /> sư phạm trong trường mầm non đủ về số lượng, đảm bảo<br /> về chất lượng (đạt chuẩn về trình độ chuyên môn và<br /> chuẩn nghề nghiệp), đồng bộ về cơ cấu… thông qua quá<br /> trình tuyển chọn, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, thực hiện<br /> chính sách đãi ngộ, tạo môi trường sư phạm thuận lợi và<br /> đánh giá ĐNGV mầm non nhằm nâng cao hiệu quả hoạt<br /> động chăm sóc, giáo dục trẻ mầm non, đáp ứng mục tiêu<br /> của giáo dục mầm non.<br /> Với sự xuất hiện của các công nghệ dạy học hiện đại,<br /> sự phát triển nhanh của khoa học kĩ thuật, yêu cầu về vai<br /> trò và chức năng của người thầy càng trở nên cấp thiết.<br /> Khi đề cập đến phát triển ĐNGV, một số nghiên cứu gần<br /> đây đề cao việc thúc đẩy phát triển bền vững và sự thích<br /> ứng nhanh của giáo viên. Vấn đề đặt ra là giáo viên phải<br /> thích ứng cao trước yêu cầu đổi mới. Daniel R.Beerens<br /> chủ trương tạo ra một nền văn hóa của sự thúc đẩy, có<br /> động lực và luôn học tập (Creating a Culture of<br /> Motivation and Learning) trong đội ngũ, coi đó là giá trị<br /> mới, yếu tố chính tạo nên nhà giáo. Theo ông, nhà giáo<br /> trước hết phải là nhà chuyên môn, đồng thời nhà giáo<br /> phải là nhà lãnh đạo (trong lãnh đạo hoạt động học tập<br /> của học sinh), giáo viên phải biết tự làm mới mình để có<br /> thể đảm đương được nhiệm vụ [15].<br /> Tác giả Trần Khánh Đức đã phân tích việc quản lí<br /> giáo dục trong cuốn “Giáo dục và phát triển nguồn nhân<br /> lực trong thế kỉ XXI”, đó là hệ thống những tác động có<br /> mục đích, có kế hoạch hợp với quy luật của chủ thể quản<br /> lí, nhằm làm cho hệ thống vận hành theo đường lối giáo<br /> dục của Đảng, thực hiện được tính chất của nhà trường<br /> mà mục tiêu là quá trình dạy - học, giáo dục thế hệ trẻ,<br /> đưa giáo dục đến mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới<br /> về chất [16].<br /> Trong luận án“QLPT ĐNGV trung học phổ thông<br /> các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long theo hướng chuẩn<br /> hóa”, tác giả Phạm Minh Giản (2012) đã tập trung<br /> nghiên cứu phát triển ĐNGV trung học phổ thông theo<br /> chuẩn - đó là cách làm, cách vận dụng hệ thống những<br /> vấn đề về chuẩn ĐNGV trung học phổ thông do Nhà<br /> nước ban hành như về số lượng, chất lượng, cơ cấu đội<br /> ngũ vào thực tiễn quản lí cấp THPT [17].<br /> Nghiên cứu chuyên sâu về một nội dung quan trọng<br /> trong quá trình QLPT ĐNGV hiện nay, tác giả Trần<br /> <br /> 7<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 440 (Kì 2 - 10/2018), tr 5-10<br /> <br /> Xuân Bách (2010) trong công trình “Đánh giá giảng viên<br /> đại học theo hướng chuẩn hoá trong giai đoạn hiện nay”<br /> [18] đã quan niệm: Đánh giá giảng viên là quá trình mô<br /> tả, thu thập, xử lí, phân tích một cách toàn diện, hệ thống<br /> những thông tin về người giảng viên, để rồi phán đoán<br /> giá trị lao động thực thụ của họ. Đây được coi là một nội<br /> dung quan trọng trong quá trình QLPT ĐNGV, việc xây<br /> dựng tiêu chí, cũng như phương pháp đánh giá giảng viên<br /> sẽ giúp hình thành cơ sở để thực hiện các khâu của quá<br /> trình QLPT ĐNGV các trường MNNCL.<br /> Hội thảo về xây dựng“Mô hình nhân cách giáo viên<br /> mầm non trong thời kì hội nhập quốc tế” (tổ chức tại<br /> trường Đại học Sư phạm Hà Nội năm 2012) các tác giả<br /> đã tập trung vào 6 nội dung chính: quan điểm về nhân<br /> cách và đặc trưng nhân cách giáo viên mầm non; những<br /> yếu tố ảnh hưởng tới nhân cách giáo viên mầm non<br /> trong giai đoạn hiện nay; những bất cập trong đào tạo<br /> giáo viên mầm non ở các trường sư phạm hiện nay; vấn<br /> đề tổ chức, quản lí, sử dụng giáo viên mầm non tại các<br /> cơ sở giáo dục mầm non; vấn đề phát triển nguồn nhân<br /> lực cho GD-ĐT nói chung và giáo dục mầm non nói<br /> riêng đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai<br /> đoạn hiện nay [19].<br /> Theo tác giả Nguyễn Thị Như Mai “Nhận thức về sự<br /> cần thiết của sáng tạo trong nhân cách và thực trạng<br /> sáng tạo trong chăm sóc - giáo dục trẻ em của giáo viên<br /> mầm non” đã nêu: thời đại hiện nay đòi hỏi con người<br /> năng động, sáng tạo. Để tạo ra lớp trẻ có khả năng sáng<br /> tạo thì bản thân người giáo viên mầm non phải nhận thức<br /> được tầm quan trọng của năng lực sáng tạo trong nhân<br /> cách, phải nỗ lực sáng tạo trong quá trình chăm sóc và<br /> giáo dục trẻ em. Sáng tạo là yếu tố quan trọng hàng đầu<br /> của nhân cách người lao động hiện đại. Vì vậy, đào tạo<br /> giáo viên mầm non có năng lực sáng tạo là rất cần thiết<br /> trong giai đoạn hiện nay [19].<br /> Mô hình nhân cách giáo viên mầm non cũng xuất<br /> phát từ Chuẩn nghề nghiệp giáo viên nhưng ứng với mỗi<br /> giai đoạn lịch sử - xã hội thì có sự điều chỉnh hoặc nhấn<br /> mạnh đến những tiêu chuẩn đánh giá cụ thể nào đó. Xuất<br /> phát từ chính thực tế tuyển chọn và sử dụng lao động,<br /> giáo viên mầm non vừa mới tốt nghiệp vào nghề, không<br /> chỉ chú trọng rèn luyện kĩ năng trong quá trình đào tạo<br /> mà họ cần có một quá trình “tập sự” đúng nghĩa.<br /> Việc ban hành Chuẩn giáo viên mầm non là cố gắng<br /> bước đầu nhằm từng bước nâng cao chất lượng nuôi dạy<br /> trẻ. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non do Bộ<br /> GD-ĐT ban hành gồm có gồm 3 lĩnh vực: phẩm chất<br /> chính trị, đạo đức, lối sống; kiến thức và kĩ năng sư phạm,<br /> mỗi lĩnh vực gồm có 5 yêu cầu, mỗi yêu cầu gồm có 4<br /> tiêu chí [20]. Theo đó, giáo viên mầm non không chỉ là<br /> người trông nom trẻ an toàn mà còn cần có kiến thức về<br /> <br /> nghiệp vụ sư phạm, dinh dưỡng, y tế… Giáo viên phải<br /> lập kế hoạch chăm sóc trẻ phù hợp, phải biết cách tổ chức<br /> các hoạt động giáo dục trẻ theo hướng tích hợp, tổ chức<br /> cho trẻ hoạt động nhóm, sử dụng có hiệu quả hồ sơ nhóm,<br /> lớp phụ trách. Đặc biệt, người giáo viên phải có kĩ năng<br /> giao tiếp tạo tình cảm thân mật, gần gũi với trẻ, có khả<br /> năng xử lí tốt những tình huống bất thường có thể xảy ra.<br /> Thực hiện đầy đủ tất cả các tiêu chí đặt ra nêu trên không<br /> phải là việc dễ dàng bởi một số nguyên nhân chủ quan và<br /> khách quan như: chất lượng ĐNGV không đồng đều ở<br /> các vùng, miền ở các loại hình trường công lập, ngoài<br /> công lập; điều kiện cơ sở vật chất không đảm bảo; sĩ số<br /> lớp quá đông… Để Chuẩn giáo viên mầm non thực sự đi<br /> vào cuộc sống, trước hết cần chú trọng đặc biệt tới<br /> ĐNGV. Nếu như khẳng định ĐNGV là nhân tố quyết<br /> định trong chất lượng giáo dục thì có thể nhận thấy,<br /> ĐNGV ở cấp học mầm non hiện nay chưa được quan tâm<br /> nhiều về chất lượng. Hay nói đúng hơn, với tâm lí xem<br /> nhẹ tầm quan trọng của cấp học mầm non, công tác tuyển<br /> dụng giáo viên ở cấp học này có phần “lỏng lẻo”, “dễ<br /> dãi”. Trong nhiều trường MNNCL, tình trạng thiếu giáo<br /> viên đạt “chuẩn” xảy ra khá phổ biến. Do tính đặc thù<br /> của bậc học mầm non, giáo viên ở bậc học này thường<br /> phải dành rất nhiều thời gian cho công việc trên lớp trong<br /> nhiều vai trò khác nhau. Bên cạnh công tác nghiệp vụ sư<br /> phạm còn phải chăm sóc trẻ từng bữa ăn, giấc ngủ. Chính<br /> vì vậy, Chuẩn giáo viên mầm non hiện nay khá phức tạp,<br /> khó nhớ, khó thực hiện. Việc thực hiện đánh giá giáo viên<br /> theo Chuẩn nghề nghiệp là rất cần thiết, tuy nhiên có thể<br /> đặt ra vấn đề “khái quát, ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thực hiện”<br /> để các cấp quản lí, giáo viên có thể thực hiện được một<br /> cách hiệu quả, không mang tính hình thức.<br /> Qua việc phân tích các công trình nghiên cứu trên, có<br /> thể rút ra một số vấn đề cơ bản sau đây:<br /> - Các công trình đều khẳng định vai trò quan trọng<br /> của ĐNGV, giảng viên đối với chất lượng, hiệu quả<br /> GD-ĐT. Việc phát triển đội ngũ này là một yêu cầu tất yếu<br /> khách quan, cần thực hiện đồng bộ hệ thống giải pháp,<br /> biện pháp cụ thể theo một kế hoạch, chiến lược cơ bản.<br /> - Phát triển ĐNGV nhằm làm cho đội ngũ này đủ về<br /> số lượng, phù hợp về cơ cấu, có hệ thống phẩm chất nhân<br /> cách đạt Chuẩn nghề nghiệp tương ứng.<br /> - QLPT ĐNGV cần theo hướng “chuẩn hóa”. Các<br /> công trình nghiên cứu, các ý kiến đều cho rằng, trong các<br /> nhà trường, ĐNGV luôn giữ vai trò quan trọng và quyết<br /> định đến chất lượng giáo dục. Phát triển nguồn nhân lực<br /> trong GD-ĐT mà cụ thể là phát triển ĐNGV chính là làm<br /> cho ĐNGV đạt đến sự “chuẩn hóa”, hiện đại hóa; đủ về<br /> số lượng, đảm bảo về chất lượng (đạt chuẩn về trình độ<br /> chuyên môn và chuẩn nghề nghiệp), đồng bộ về cơ cấu<br /> chính là mục tiêu hướng tới của các nhà quản lí.<br /> <br /> 8<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 440 (Kì 2 - 10/2018), tr 5-10<br /> <br /> - Trong những năm gần đây, vấn đề QLPT ĐNGV<br /> nói chung và QLPT ĐNGV theo hướng “chuẩn hóa” nói<br /> riêng ngày càng được coi trọng. Trong các công trình<br /> nghiên cứu, các tác giả đã thể hiện được rõ nét vị trí, vai<br /> trò, sự cần thiết của việc QLPT ĐNGV theo hướng<br /> “chuẩn hóa”. Trên cơ sở đó, khi bàn đến vấn đề này, mỗi<br /> tác giả đều có nhìn nhận, đánh giá riêng, tuy nhiên đều<br /> có chung nhận định QLPT ĐNGV theo hướng “chuẩn<br /> hóa” thực chất là một trong những hoạt động quản lí<br /> thiết yếu của nhà trường. Dựa trên những lĩnh vực, yêu<br /> cầu, tiêu chí theo quy định của Bộ GD-ĐT để đề xuất các<br /> biện pháp quản lí nhằm đảm bảo chất lượng ĐNGV đạt<br /> chuẩn phù hợp với môi trường giáo dục nói chung, giáo<br /> dục mầm non nói riêng. Một trong những chức năng,<br /> nhiệm vụ quan trọng trong quản lí nhà trường là QLPT<br /> ĐNGV, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay cả nước<br /> đang triển khai thực hiện việc đổi mới căn bản, toàn<br /> diện GD-ĐT… thì việc QLPT ĐNGV theo hướng<br /> “chuẩn hóa” cần phải được tiến hành song song, đồng<br /> bộ và phù hợp với hoạt động quản lí ở tất cả các khâu.<br /> - Ở nước ta, những công trình bàn trực tiếp đến QLPT<br /> ĐNGV theo hướng “chuẩn hóa” trong thời gian gần đây<br /> xuất hiện ngày càng nhiều, tương đối hoàn chỉnh, khoa<br /> học. Những công trình này đều thống nhất, khẳng định<br /> ĐNGV là những người quyết định đến chất lượng giáo<br /> dục của từng cơ sở giáo dục. Đặc biệt, các tác giả chỉ ra<br /> được thực trạng, hạn chế, bất cập về số lượng, chất lượng<br /> và có những giải pháp mang tính đột phá nhằm nâng cao<br /> chất lượng từng nhà trường.<br /> Tuy nhiên, dưới góc độ nghiên cứu Quản lí giáo dục,<br /> có thể thấy, ở nước ta hiện nay chưa có công trình nghiên<br /> cứu bàn về việc QLPT ĐNGV mầm non nói chung, giáo<br /> viên MNNCL ở TP. Hà Nội theo hướng “chuẩn hóa” nói<br /> riêng một cách đầy đủ, có hệ thống.<br /> 2.2. Một số đề xuất nghiên cứu vấn đề quản lí phát triển<br /> đội ngũ giáo viên các trường mầm non ngoài công lập<br /> theo hướng “chuẩn hóa”<br /> Để QLPT ĐNGV các trường MNNCL ở TP. Hà Nội<br /> theo hướng “chuẩn hóa” cần nghiên cứu, giải quyết vấn<br /> đề trên cả hai phương diện lí luận và thực tiễn mà các<br /> công trình khoa học trước đó chưa đề cập hoặc đề cập<br /> chưa có tính hệ thống. Cụ thể trên các khía cạnh sau:<br /> - Trên cơ sở các công trình đã được nghiên cứu, cần<br /> tiếp tục nghiên cứu bổ sung, làm rõ những khái niệm<br /> công cụ xung quanh QLPT ĐNGV các trường MNNCL,<br /> đảm bảo phù hợp với xu thế giáo dục trên thế giới, cũng<br /> như đường lối, chủ trương phát triển GD-ĐT ở nước ta;<br /> chỉ ra được những nét đặc thù trong đào tạo, bồi dưỡng<br /> giáo viên các trường MNNCL trên địa bàn TP. Hà Nội;<br /> sự khác nhau giữa ĐNGV ở các trường này so với<br /> ĐNGV ở các trường mầm non công lập… Từ đó, xây<br /> <br /> dựng nên khái niệm, chỉ ra bản chất và những nhân tố tác<br /> động đến QLPT ĐNGV các trường MNNCL ở TP. Hà<br /> Nội hiện nay.<br /> - Trong các công trình đã công bố, chưa có công trình<br /> nào đánh giá cụ thể thực trạng ĐNGV các trường<br /> MNNCL và QLPT ĐNGV các trường MNNCL trên địa<br /> bàn TP. Hà Nội theo hướng “chuẩn hóa”. Do đó, cần<br /> nghiên cứu để chỉ rõ thực trạng ĐNGV và QLPT ĐNGV<br /> các trường MNNCL ở TP. Hà Nội theo hướng “chuẩn<br /> hóa” thời gian qua. Đây được coi là vấn đề mới, là cơ sở<br /> quan trọng để các chủ thể quản lí ở từng trường MNNCL,<br /> cũng như các cấp, ngành liên quan đánh giá đúng đắn,<br /> khách quan thực tiễn và tính cấp thiết của việc QLPT<br /> ĐNGV các trường MNNCL ở TP. Hà Nội theo hướng<br /> “chuẩn hóa”.<br /> - Trong các công trình nghiên cứu trước đó có đề<br /> cập một số vấn đề QLPT ĐNGV các trường cao đẳng,<br /> đại học, trung học phổ thông, trung học cơ sở, tiểu học,<br /> một số trường mầm non. Tuy nhiên, những nghiên cứu<br /> này mới dừng lại ở việc đưa ra một số yêu cầu mang<br /> tính chất chung chung hoặc là nội dung cụ thể trong một<br /> giải pháp nhất định, nhằm phát triển ĐNGV, giảng viên<br /> ở nước ta hiện nay. Việc chỉ ra những biện pháp, cách<br /> thức, yêu cầu cụ thể trong QLPT ĐNGV các trường<br /> MNNCL ở TP. Hà Nội theo hướng “chuẩn hóa” hiện<br /> nay như thế nào, nội dung ra sao thì chưa có công trình<br /> nào đề cập một cách trực tiếp, rõ ràng, có tính hệ<br /> thống... Điều này đặt ra yêu cầu là cần phải tiếp tục<br /> nghiên cứu, đề xuất các biện pháp QLPT ĐNGV ở các<br /> trường này đảm bảo sát với thực tiễn, phù hợp với từng<br /> loại hình trường, có tính thiết thực, khả thi cao. Đây<br /> được coi là vấn đề cốt lõi, không chỉ trực tiếp xây dựng<br /> được ĐNGV các trường MNNCL ở TP. Hà Nội luôn có<br /> đủ về số lượng, có phẩm chất tốt, năng lực chuyên môn<br /> đạt chuẩn, cân đối, hài hòa về cơ cấu, mà nó còn trực<br /> tiếp góp phần nâng cao chất lượng toàn diện hoạt động<br /> GD-ĐT ở cấp học mầm non của Thủ đô trong thời kì<br /> đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước.<br /> 3. Kết luận<br /> Qua nghiên cứu kinh nghiệm của các nước phát triển,<br /> có thể thấy rằng: muốn nâng cao chất lượng GD-ĐT cần<br /> phải chú trọng đến việc phát triển ĐNGV hiệu quả. Ở<br /> Việt Nam đã có một số đề tài nghiên cứu về ĐNGV và<br /> quản lí nâng cao chất lượng ĐNGV ở các cấp học khác<br /> nhau. Các nghiên cứu cho thấy, nếu có được biện pháp<br /> quản lí phù hợp sẽ có tác động tích cực đến chất lượng<br /> giáo dục, đồng thời cũng chỉ ra rằng, nếu có biện pháp<br /> quản lí phù hợp sẽ có tác động tích cực đến chất lượng<br /> giáo dục. ĐNGV mầm non có vị trí đặc biệt quan trọng<br /> trong thực hiện kế hoạch giáo dục và tuyên truyền phổ<br /> <br /> 9<br /> <br />