Một số loại rau củ - Cẩm nang kỹ thuật trồng và chăm sóc: Phần 2

CHƯƠNG 3<br /> K Ỹ THUẬT TRỒNG<br /> <br /> VÀ CHĂM sốc<br /> <br /> MỘT SỐ LOẠI CỦ<br /> 1. KỸ THUẬT TRỒNG VẢ CHÃM sóc CÀ RỐT<br /> 1.1. Đặc điểm<br /> <br /> r à<br /> <br /> công dụng từ cà rốt<br /> <br /> - Đặc điểm<br /> Cà rốt là một trong những loại rau trồng rộng rãi nhất<br /> và lâu đòi nhất trên thế giói. Cà rốt cũng được trồng nhiều<br /> ở nước ta. Nó có tên khoa học là Daucus carota subsp. sativus,<br /> là một loại cây có củ, thường có màu vàng cam, đỏ, vàng<br /> trắng hay tía. Phần ăn được của cà rốt là củ, thực chất là rễ<br /> cái của nó, chứa rứiiều tiền tố của vitamữì A tốt cho mắt.<br /> Cà rốt là một trong những loại rau trồng rộng rãi nhất<br /> và lâu đời nhất trên thế giói. Ngưòi Lã Mã gọi cà rốt là nữ<br /> hoàng của các loại rau. Thân cây mang hoa có thể cao tới<br /> Im, với hoa tán chứa các hoa nhỏ màu trắng, sinh ra quả,<br /> được các nhà thực vật học gọi là quả nẻ. Củ cà rốt vị ngọt<br /> cay, tính hơi ấm, hạt có vị đắng cay, tính bình.<br /> 59<br /> <br /> Hiện nay, các vùng rau của ta đang trồng phổ biến hai<br /> loại cà rốt: một loại có củ màu đỏ tươi, một loại có củ màu<br /> đỏ ngả sang màu da cam.<br /> Vỏ hạt cà rốt có lóp lông ciỉng rất khó thấm nước, hạt<br /> có chứa loại tữữi dầu ngăn cản nước thấm vào phôi. Vì<br /> thế, hạt cà rốt rất khó nảy mầm, tỷ lệ nảy mầm cao ĩihất<br /> đạt 70%.<br /> Về nhiệt độ: cà rốt là cây vốn chịu lạnh. Mức độ nảy<br /> mầm của cà rốt phụ thuộc vào rửiiệt độ rất nhiều. Ví dụ, ở<br /> 8°c hạt sẽ nảy mầm sau 20 - 25 ngày. Từ 20 - 25"c, hạt nảy<br /> mầm sau 5 - 7 ngày. Nhưng cà rốt cũng chịu được nhiệt độ<br /> cao bất thường lên đến 25 - 27°c. Tuy nhiên, ở nhiệt độ này,<br /> củ phát hiển yếu, hàm lượng vitamữi A giảm. Để đạt năng<br /> suất cao, nhiệt độ thích họp là 20 - 22°c.<br /> Về ánh sáng: cà rốt rất ưa ánh sáng dài ngày. Đặc biệt<br /> là giai đoạn cây con cần cường độ ánh sáng mạnh. Vì vậy, ở<br /> giai đoạn cây con, cần chú ý diệt cỏ dại để đảm bảo đầy đủ<br /> ánh sáng cho cà rốt. Nếu chỉ được chiếu dưới lOh ánh sáng,<br /> cà rốt sẽ kém phát triển và giảm năng suất so vói một ngày<br /> được chiếu trên 12h ánh sáng.<br /> Về độ ẩm; độ ẩm thích họp với cà rốt là 60 - 70%, vượt<br /> quá 75% độ ẩm, cà rốt dễ bị chết vì bệnh.<br /> Chế độ nước cho cà rốt tương đối khắt khe, nếu thiếu<br /> nước củ sẽ nhỏ, phân rửránh nhiều.<br /> Về đất và chất dừửì dưỡng; Là cây ăn củ nên tầng carủì<br /> tác phải dày, tơi xốp, nhiều mùn, nhất là đất phù sa, đất cát<br /> 60<br /> <br /> pha giàu dứứi dưỡng. Nếu trồng trên đất có thành phần cơ<br /> giói nặng thì củ ngắn và dễ bị phân nhánh.<br /> Phân chuồng có tác dụng tốt trong việc hình thành<br /> củ to thẳng, chất lượng. Ngược lại, nó rất mẫn cảm với<br /> phân đạm. Nếu bón nhiều phân đạm, thì thân lá sẽ phát<br /> triển mạnh còn củ rễ lại lớn chậm, củ nhỏ và cho chất<br /> lượng kém.<br /> Cà rốt rất cần giai đoạn xuân hóa để ra hoa và đậu quả<br /> như một loại rau ôn đói. Nhiệt độ thích họp cho sự xuân<br /> hóa là 15 -<br /> <br /> 18°c ữong vòng 15 - 2 0 ngày.<br /> <br /> - Công dụng từ cà rốt<br /> Cà rốt khi được ăn sống có thể giúp bạn tái tạo năng<br /> lượng. Đây còn là nguồn vitamm phong phú và giàu<br /> dưỡng chất. Nước cà rốt ép có tác dụng chống táo bón và<br /> mệt mỏi.<br /> Ngoài ra, không có loại rau củ nào chứa nhiều betacarotene như cà rốt. ở ữong cơ thể chiíng ta, beta-carotene<br /> sẽ chuyển hóa thành vitamin A, chất giúp cải thiện thị lực,<br /> hệ miễn dịch, củng cố xưong, răng và ngừa các vấn đề liên<br /> quan tới tuyến giáp. Nước cà rốt ép còn có đặc túih kháng<br /> viêm, ngừa ung thư và chống lão hóa. Bên cạnh đó cũng có<br /> tác dụng giảm căng thẳng và cải thiện chức năng của hệ<br /> tiêu hóa.<br /> <br /> •<br /> <br /> Giá ữị dúih dưỡng và chữa bệnh: Cà rốt là một trong<br /> những loại rau quý nhất được các thầy thuốc trên thế giói<br /> đánh giá cao về giá trị dữửì dưỡng và chữa bệnh đối vói<br /> 61<br /> <br /> con ngưòi. Cà rốt giàu về lượng đường và các loại vitamm<br /> cũng như năng lưọng. Các dạng đường tập trung ở lóp vỏ<br /> và thịt của củ, phần lõi rất ít. Vì vậy củ cà rốt có lóp vỏ dày,<br /> lõi rửiỏ mói là củ tốt. Trong lOOg ăn được của cà rốt, theo tỷ<br /> lệ % có: nước 88,5; protid 1,5; glucid 8,8; cellulose 1,2; chất<br /> tro 0,8. Muối khoáng có trong cà rốt rứiư kahum, calcium,<br /> sắt, phốt pho, đồng, bor, brom, mangan, magnesium,<br /> molipden... Đường trong cà rốt chủ yếu là đưòng đơn (như<br /> íructose, glucose) chiếm tới 50% tổng lượng đưòng có trong<br /> củ, là loại đường dễ bị oxy hóa dưói tác dụng của các<br /> enzym trong cơ thể; các loại đường như levulose và<br /> dexữose được hấp thụ trực tiếp.<br /> Trong cà rốt có rất nhiều vitamin c , D, E và các vitarriin<br /> nhóm B; ngoài ra, nó còn chứa nhiều chất caroten (cao hơn<br /> ở cà chua); sau khi vào cơ thể, chất này sẽ chuyển hóa dần<br /> thành vitamin A.<br /> -ỷ.<br /> <br /> Cách dùng: Người ta thường sử dụng cà rốt dưới dạng<br /> tươi để ăn sống (làm nộm, trộn dầu giấm), xào, nấu canh,<br /> hầm thịt. Hoặc dùng cà rốt ép lấy nước, phối họp với các<br /> 62<br /> <br /> loại rau quả khác làm nước giải khát, hoặc nước dứih<br /> dưõng. Để uống trong, người ta dùng dịch cà rốt tưoi (ngày<br /> dùng 50 - lOOg sáng và chiều, tốt nhất vào sáng sớm lúc đói<br /> uống 1 cốc). Cũng dùng dịch tưoi làm thuốc trị ho, bệnh về<br /> đường hô hấp, hen, khản tiếng. Củ cà rốt được dùng phổ<br /> biến trong các thang thuốc bổ Đông y và nấu xúp cho trẻ<br /> em bị ỉa chảy ăn thay sữa dưói hình thức ẩm thực trị.<br /> ĩ.z. Kỹ thuật trồng và chăm sóc cà rốt<br /> <br /> - Chọn giống<br /> Hiện nay, các vùng rau ở nước ta đang trồng phổ biến<br /> hai loại cà rốt nội địa. Một loại củ có màu đỏ tưoi là các<br /> giống Văn Đức (miền Bắc), Đà Lạt (miền Nam). Các giống<br /> này là do ngưòi dân tự để giống. Do đó, cỡ củ to nhỏ không<br /> đều nhau, lõi to, nhiều xơ, hay phân rữiánh, ăn kém ngọt,<br /> khả năng thích ứng thòi tiết và đất đai tốt hon các giống<br /> nhập ngoại. Các giống nhập ngoại gồm có: NS, Nans,<br /> Nataise Amelirec Tim - Tom ... của Pháp, TS của Mỹ, giống<br /> 555 của Thái Lan... Đây là các giống lai F l, ưu thế lớn nhất<br /> là năng suất cao, củ to, đều, ít xơ, ăn ngọt và được thị<br /> trường ưa chuộng.<br /> Giống New Kuroda, Neu Kuroda improved và Super<br /> 44. Ba giống cà rốt này có đặc điểm gần giống nhau. Thòi<br /> gian sữih trưởng trong khoảng 120- 130 ngày, thân lá phát<br /> triển mạnh, lá xanh đậm, tổng số lá khoảng 14 - 16 lá, chiều<br /> dài lá 65 - 70cm. Củ dài, nhẵn, hình trụ hon thóp phần đuôi<br /> củ. Củ dài 20 - 22cm, đường kứứi củ 4,5 - 4,7cm, khối lượng<br /> củ khoảng 210 - 230g. Năng suất đạt 33 - 35 tấn/ha (vụ<br /> 63<br /> <br />