Một số vấn đề về đào tạo, bồi dưỡng nhân tài ở trường Đại học Thủ đô Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Một số vấn đề về đào tạo, bồi dưỡng nhân tài ở trường Đại học Thủ đô Hà Nội" trình bày tóm tắt một số hoạt động điển hình góp phần đào tạo, bồi dưỡng nhân tài đã và đang thực hiện tại Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đồng thời đề xuất thêm một số biện pháp góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thủ đô Hà Nội và cả nước trong thời gian tới. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số vấn đề về đào tạo, bồi dưỡng nhân tài ở trường Đại học Thủ đô Hà Nội

MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG NHÂN TÀI Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI TS. Phan Thị Hồng The* 1 Tóm tắt: Một trong những nhiệm vụ trung tâm, chức năng hàng đầu của các trường đại học, trong đó có Trường Đại học Thủ đô Hà Nội là phải chú trọng đến việc đào tạo và bồi dưỡng nhân tài. Với hơn 60 năm lịch sử hình thành và phát triển, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đã và đang quan tâm đến các hoạt động nhằm đào đạo, bồi dưỡng nhân tài. Bài viết đã trình bày tóm tắt một số hoạt động điển hình góp phần đào tạo, bồi dưỡng nhân tài đã và đang thực hiện tại Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đồng thời đề xuất thêm một số biện pháp góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thủ đô Hà Nội và cả nước trong thời gian tới. Từ khóa: Đào tạo, bồi dưỡng, nhân tài, chương trình. 1. MỞ ĐẦU Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII có nêu một trong những định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030 là: “…Tạo đột phá trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút và trọng dụng nhân tài…” [1]. Để thực hiện được định hướng nêu trên không thể không nói đến vai trò của các nhà trường, trong đó có các trường đại học. Tác giả Thái Duy Tuyên (2010) có viết: “Sau một quá trình dạy học- giáo dục lâu dài, từ mẫu giáo, phổ thông, đại học, sau đại học, trên đại học, nhân tài phải được sử dụng và đãi ngộ tốt, phải được bồi dưỡng liên tục suốt đời, để tài năng được phát triển, nâng cao mãi nhằm phục vụ các yêu cầu không ngừng nâng cao của xã hội, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” [2]. Như vậy, nhân tài phải được bồi dưỡng liên tục suốt đời và giáo dục đại học cũng là một mắt xích quan trọng trong việc đào tạo, bồi dưỡng nhân tài. Đúng như tác giả Nghiệm Ngạn Thân (2016) có viết “Bất kể chức năng của trường đại học có được mở rộng hoặc đa nguyên thế nào đi chăng nữa, bồi dưỡng nhân tài sẽ vẫn là chủ đề muôn thuở, là nhiệm vụ trung tâm, chức năng hàng đầu của đại học, xa rời chủ đề này, trường đại học sẽ không còn là trường đại học nữa. Cán bộ giảng viên, nhân Trường Đại học Thủ đô Hà Nội. *
Phần 2: DẠY THẬT, HỌC THẬT - BÀI HỌC TỪ THỰC TIỄN 507 viên trường đại học cần có tấm lòng yêu mến học sinh (HS), nhiệt tình phục vụ HS, chịu trách nhiệm về sự phát triển toàn diện, thành công của HS. Việc bồi dưỡng nhân tài không giống như việc sản xuất vật chất, vì trong sản xuất, sản phẩm không đạt có thể báo hủy, thậm chí có thể tái tạo, nhưng trong đào tạo nhân tài không thể hủy con người được, do đó phải chịu trách nhiệm trong mọi khâu đào tạo, đảm bảo quá trình đào tạo diễn ra thành công” [3]. Như vậy, một trong những nhiệm vụ trung tâm, chức năng hàng đầu của các trường đại học, trong đó có Trường Đại học Thủ đô Hà Nội là phải chú trọng đến việc đào tạo và bồi dưỡng nhân tài. Và thực tế Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đã và đang tổ chức những hoạt động nào góp phần đào tạo, bồi dưỡng nhân tài? Biện pháp cần thực hiện trong thời gian tới là gì để nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thủ đô Hà Nội và cả nước trong thời gian tới? Đó là hai câu hỏi lớn cần trả lời trong bài viết này. 2. NỘI DUNG 2.1. Một số khái niệm Nhân tài là người có tài năng và trí tuệ hơn hẳn mọi người [4]. Tài năng: Năng lực xuất sắc, khả năng làm giỏi và có sáng tạo trong công việc [4]. Năng lực là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện, cho phép con người huy động tổng hợp các kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí,... thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều kiện cụ thể [5]. Nhân tài là tài sản quý giá của quốc gia, vì vậy phải phát hiện sớm và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng theo những hình thức thích hợp. Bồi dưỡng nhân tài là một quá trình liên tục, nhiều mặt và dài lâu từ lúc mới lọt lòng đến lúc trưởng thành và suốt cả quá trình công tác. Đó là một việc làm rất công phu và luôn luôn thay đổi, tùy theo đặc điểm sinh lí lứa tuổi, đặc điểm và điều kiện cá nhân, gia đình và yêu cầu của xã hội [2]. Như vậy, quá trình bồi dưỡng nhân tài là một quá trình liên tục, trải qua nhiều giai đoạn giáo dục từ lọt lòng mẹ tới mầm non, tiểu học, phổ thông và đại học. Và trong quá trình bồi dưỡng nhân tài không thể bỏ qua một mắt xích vô cùng quan trọng đó là giáo dục đại học. Các nhà trường đại học cần tiến hành nhiều hoạt động, thực hiện nhiều giải pháp khác nhau cho phù hợp với từng ngành đào tạo, phù hợp với đối tượng sinh viên, phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của từng trường,… để góp phần đào tạo và bồi dưỡng nhân tài. Trường Đại học Thủ đô Hà Nội với hơn 60 năm lịch sử hình thành và phát triển đã và đang triển khai nhiều hoạt động góp phần đào tạo bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thủ đô Hà Nội và cho cả nước.
508 KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC GIA: XÂY DỰNG NỀN GIÁO DỤC THỰC CHẤT - ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP 2.2. Một số hoạt động điển hình góp phần đào tạo, bồi dưỡng nhân tài ở Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Như đã phân tích ở trên, một trong những nhiệm vụ trung tâm của các trường đại học là đào tạo và bồi dưỡng nhân tài. Trường Đại học Thủ đô Hà Nội mà tiền thân là Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội được thành lập từ năm 1959. Với hơn 60 năm lịch sử hình thành và phát triển đã đào tạo được nhiều giáo viên các cấp học cho Thủ đô Hà Nội và cả nước với chất lượng cao. Nhiều giáo viên do nhà trường đào tạo đã trở thành nhà giáo ưu tú, giáo viên dạy giỏi cấp thành phố và toàn quốc. Những năm gần đây Trường Đại học Thủ đô Hà Nội còn được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép mở thêm các mã ngành ngoài sư phạm như Quản lý giáo dục, Việt Nam học, Luật, Quản lý công, Công tác xã hội, Chính trị học, Công nghệ thông tin, Quản trị khách sạn, Quản trị dịch vụ du lịch và lữ hành, Công nghệ kĩ thuật và môi trường, Logistics và quản lý chuỗi cung ứng;… Như vậy, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đã góp phần đào tạo nguồn nhân lực đa dạng cho Thủ đô Hà Nội và cả nước. Để đào tạo được nguồn nhân lực chất lượng cao, trong quá trình đào tạo, nhà trường đã luôn chú trọng đến việc đào tạo, bồi dưỡng nhân tài. Điều này được thể hiện thông qua một số hoạt động điển hình sau đây: 2.2.1. Có chính sách thu hút nhân tài Nhằm thu hút các sinh viên (SV) giỏi, nhà trường đã xét tuyển thẳng và ưu tiên xét tuyển thẳng các trường hợp theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ví dụ như tuyển thẳng những thí sinh đã tốt nghiệp THPT và đoạt giải nhất, nhì, ba trong kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia hoặc trong cuộc thi khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia vào trường… [6] ; Ngoài ra nhà trường còn xét tuyển theo phương thức dựa vào chứng chỉ chứng nhận năng lực ngoại ngữ quốc tế bậc 3 hoặc tương đương trở lên. Với phương thức xét tuyển này sẽ thu hút được các SV có ngoại ngữ tốt vào trường để với nền ngoại ngữ đó SV có thể đăng kí theo học ở các lớp giảng dạy chuyên môn bằng tiếng Anh,… 2.2.2. Đa dạng hóa các chương trình đào tạo Nhằm đáp ứng nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thủ đô Hà Nội, Nhà trường đã từng bước đa dạng hóa các loại hình đào tạo. Sự thay đổi, bổ sung các mã ngành đào tạo thể hiện tầm nhìn chiến lược của Trường Đại học Thủ đô Hà Nội, đóng vai trò quyết định vào sự phát triển vững mạnh và khẳng định vị thế của nhà trường qua việc đáp ứng kịp thời nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao của xã hội. Có thể kể đến như chương trình đào tạo chất lượng cao (CLC), chương trình dạy các môn chuyên ngành bằng tiếng Anh (song ngữ), chương trình đào tạo đại học theo định hướng nghề nghiệp ứng dụng (POHE), chương trình đào tạo một số môn chuyên ngành bằng tiếng Anh,…
Phần 2: DẠY THẬT, HỌC THẬT - BÀI HỌC TỪ THỰC TIỄN 509 (1) Đào tạo lớp chất lượng cao (CLC) Với mục đích đón bắt nhu cầu của xã hội, đặc biệt trên địa bàn Thủ đô về nhu cầu giáo dục chất lượng cao, đồng thời để thực tốt chương trình mục tiêu quốc gia về ngoại ngữ, năm học 2012 − 2013, Khoa Khoa học Tự nhiên mở thí điểm đào tạo lớp chất lượng cao (CLC), đó là lớp Sư phạm Toán K38 CLC. Đến năm học 2013 − 2014, Nhà trường đã đào tạo chất lượng cao ở các ngành Sư phạm Toán học, Sư phạm Vật lí, Sư phạm Hóa học, Sư phạm Sinh học, Sư phạm Địa lí và Giáo dục Tiểu học. Giáo dục Mầm non đào tạo CLC đối với khóa C2015 và C2016 [7] [8]. Hiện tại nhà trường vẫn đang đào tạo hệ chất lượng cao đối với các lớp GDTH D2017, GDTH D2018. Chương trình đào tạo cử nhân của lớp CLC là chương trình đào tạo cử nhân chuẩn, được cải tiến, nâng cao, tăng cường kỹ năng thực hành, kiến thức thực tế, năng lực sáng tạo, khả năng sử dụng tin học, ngoại ngữ. SV tốt nghiệp lớp CLC ngoài những mục tiêu cần đạt được như chương trình đào tạo chuẩn còn cần đạt được những mục tiêu như: có trình độ ngoại ngữ B1 theo khung tham chiếu châu Âu; có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ; có khả năng giảng dạy chuyên môn bằng tiếng Anh, có khả năng dạy học, đánh giá chương trình, sách giáo khoa phổ thông… (2) Chương trình đào tạo giảng dạy chuyên môn bằng tiếng Anh (song ngữ) Để đáp ứng nhu cầu xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lí giáo dục Thủ đô giai đoạn 2011 - 2016, năm học 2010 - 2011, Khoa Tự nhiên được được Nhà trường cho phép thí điểm mở các lớp đào tạo song ngữ (dạy các môn học Toán, Lý, Hóa, Sinh, Địa THCS bằng tiếng Anh). Từ năm học 2011 - 2012 Nhà trường đã tổ chức đào tạo song ngữ (tiếng Anh) các môn Toán, Lí, Hóa, Sinh, Địa và Giáo dục Tiểu học [7] [8]. Mô hình đào tạo này được tiếp tục cho tới năm 2012 - 2013. SV sau khi hoàn thành chương trình các lớp song ngữ, SV tốt nghiệp đại học sẽ được cấp chứng chỉ dạy song ngữ. Hầu hết các em có chứng chỉ song ngữ đều đã được nhận giảng dạy tại các trường THCS chất lượng cao, trường quốc tế tại Hà Nội. Tuy số lượng còn khiêm tốn nhưng đây là sự cố gắng nỗ lực của tập thể giảng viên và SV trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thủ đô Hà Nội. (3) Chương trình đào tạo một số môn chuyên ngành bằng tiếng Anh Để đáp ứng nhu cầu thực tế là HS ở các nhà trường tiểu học, THCS, THPT có nhu cầu học các môn bằng tiếng Anh, Nhà trường đã đào tạo trình độ Đại học các lớp Giáo dục Tiểu học tiếng Anh, dạy Toán bằng tiếng Anh. * Chương trình đào tạo SV ngành Giáo dục Tiểu học bằng tiếng Anh trình độ đại học bắt đầu thực hiện từ năm 2019. Hiện tại đang có các lớp GDTH D2019 TA,
510 KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC GIA: XÂY DỰNG NỀN GIÁO DỤC THỰC CHẤT - ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP GDTHD2020 TA. Ngoài các yêu cầu về chuyên môn, phương pháp, kĩ năng nghiệp vụ, thái độ và phẩm chất nghề nghiệp… của GV tiểu học thì SV tốt nghiệp ngành Giáo dục Tiểu học - Tiếng Anh trình độ Đại học cần có thêm năng lực tiếng Anh và nghiệp vụ chuyên ngành đảm bảo tổ chức được một số hoạt động giáo dục bằng tiếng Anh và dạy học môn Toán, Khoa học ở Tiểu học bằng tiếng Anh. * Chương trình đào tạo SV ngành Toán bằng tiếng Anh trình độ đại học bắt đầu thực hiện từ năm 2020. Hiện tại đang có lớp SP Toán 2020 TA. Ngoài các yêu cầu về chuyên môn, phương pháp, kĩ năng nghiệp vụ, thái độ và phẩm chất nghề nghiệp… của GV THCS và GV THPT thì SV tốt nghiệp ngành Sư phạm Toán học - Tiếng Anh trình độ đại học phải có đủ năng lực chuyên môn và nghiệp vụ đảm bảo được những yêu cầu đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy và học, kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục/ dạy học môn Toán bằng tiếng Anh ở trường Trung học cơ sở (THCS), Trung học phổ thông (THPT), đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục phổ thông về quy mô, chất lượng, hiệu quả, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. (4) Chương trình đào tạo đại học ngành Giáo dục Tiểu học theo định hướng nghề nghiệp ứng dụng (POHE) Chương trình này bắt đầu thực hiện từ năm 2019. Hiện tại có các lớp GDTHD2019 POHE và GDTHD2020 POHE. Chương trình này dựa trên cách tiếp cận năng lực để chuẩn bị cho SV sau khi tốt nghiệp ra trường có khả năng đảm trách vị trí công việc liên quan đến GV tiểu học một cách nhanh chóng. Chương trình POHE phản ánh cách tiếp cận tích hợp, trong đó kiến thức lí thuyết kết hợp với thực hành và đào tạo các kĩ năng mềm, tập trung vào thực hành nghề nghiệp của SV. Trong quá trình đào tạo, các nhà trường tiểu học tham gia vào quá trình đào tạo như thu nhận SV thực tập, hướng dẫn thực tập nghề nghiệp, thực tập tốt nghiệp, tham gia đánh giá kết quả học tập SV,… SV cũng được tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học,…Thông qua các hoạt động này SV sẽ tích lũy được những phẩm chất và năng lực nghề nghiệp cần thiết của người GV tiểu học để sau khi ra trường SV có thể hòa nhập nhanh và thực hiện được tốt các công việc của người GV tiểu học. 2.2.3. Thực hiện các chương trình liên kết quốc tế Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đã thực hiện các chương trình liên kết quốc tế, có thể kể đến như việc chào đón SV quốc tế tới học tập tiếng Việt, thực địa cho SV quốc tế tại Thủ đô Hà Nội, bồi dưỡng CNTT, marketing và lưu thông hàng hóa, quản lý nhà hàng khách sạn, Quản trị du lịch – Lữ hành. Đã có nhiều lượt SV được sang học tập nghiên cứu tại các trường đại học lớn tại Trung Quốc, Đài Loan… Các chương trình này mở ra cơ hội giao lưu, học hỏi kinh nghiệm của các trường bạn, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của Trường Đại học Thủ đô Hà Nội.
Phần 2: DẠY THẬT, HỌC THẬT - BÀI HỌC TỪ THỰC TIỄN 511 2.2.4. Tạo điều kiện cho SV tham gia các cuộc thi Olympic Toán, Vật lí, Hóa học,… cho SV các trường đại học và cao đẳng toàn quốc Từ năm 2001 đến năm 2017 nhà trường thường xuyên tuyển chọn, ôn luyện SV tham gia các kì thi Olympic Toán, Vật lí, Hóa học,…. cho SV các trường đại học và Cao đẳng toàn quốc, kết quả đã giành được 5 giải nhất, 8 giải nhì, 46 giải ba và nhiều giải khuyến khích. Đặc biệt năm 2016, đội thi Vật lí đạt giải Nhất toàn đoàn trong khối 50 trường tham dự (chỉ có 3 trường cao đẳng, còn lại 47 trường đại học), năm 2017, đội thi Olympic Toán học được Ban tổ chức tặng bằng khen “Đạt thành tích xuất sắc trong kì thi”; đội Olympic Vật lí đạt giải Ba toàn đoàn. 2.2.5. Tổ chức các hoạt động cho SV nhằm góp phần đào tạo bồi dưỡng, phát hiện nhân tài (1) Tổ chức hội thi “Nghiệp vụ giỏi Trường Đại học Thủ đô Hà Nội” Hội thi “Nghiệp vụ giỏi Trường Đại học Thủ đô Hà Nội” được tổ chức hàng năm từ cấp khoa tới cấp trường với các nội dung thi như viết bảng, soạn giáo án, lời chào SV, tổ chức hoạt động tập thể, giải quyết tình huống sư phạm, hùng biện, tiết dạy giỏi, sáng tạo đồ dùng dạy học, truyền thông tuyển sinh… Mục đích chính của cuộc thi là: bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ; giúp SV thấy được điểm mạnh và những mặt còn yếu về năng lực của bản thân để có hướng tu dưỡng và rèn luyện; giúp SV rèn luyện được kĩ năng mềm, hoạt động ngoại khóa…; phát hiện được các HSSV có năng khiếu nổi bật về một lĩnh vực nào đó từ đó có những biện pháp bồi dưỡng thích hợp để các em phát huy được hết năng khiếu sở trường của mình, góp phần bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. (2) Tổ chức hoạt động “Sáng tạo khởi nghiệp - HNMU” Những năm gần đây, Nhà trường thường xuyên tổ chức hoạt động “Sáng tạo khởi nghiệp - HNMU” nhằm mục tiêu: (1) Thu hút sự quan tâm của xã hội, đặc biệt là các tổ chức nghề nghiệp, các doanh nghiệp kinh doanh đối với các ý tưởng sáng tạo khởi nghiệp, tạo cơ hội cho đối tượng tham gia tìm kiếm cơ hội đầu tư và phát triển ý tưởng của mình; (2) Nâng cao kỹ năng mềm cho các đối tượng tham gia hoạt động như kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng phân tích, đánh giá, lựa chọn và lập kế hoạch kinh doanh có thể thực hiện trong thực tiễn; (3)Thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động nghiên cứu và triển khai khoa học công nghệ trong Nhà trường, với sức lan toả lớn, tạo được không khí thi đua sôi nổi trong toàn trường; (4) Khơi dậy những ý tưởng sáng tạo khởi nghiệp trong cán bộ viên chức, giảng viên, học sinh, SV, góp phần vào sự phát triển theo hướng tiên tiến gắn với nhu cầu xây dựng Nhà trường. (3) Cuộc thi sáng tác văn học nghệ thuật về Trường Đại học Thủ đô Hà Nội chào mừng 60 năm truyền thống Nhà trường
512 KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC GIA: XÂY DỰNG NỀN GIÁO DỤC THỰC CHẤT - ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP Mục đích cuộc thi khuyến khích cán bộ, giảng viên, người lao động và học sinh SV tham gia sáng tạo các tác phẩm trí tuệ trong việc tiếp nối, lưu giữ và phát triển truyền thống tốt đẹp của Trường Đại học Thủ đô Hà Nội. (4) Tổ chức Hội thảo SV nghiên cứu khoa học Những năm gần đây, nhà trường thường xuyên tổ chức Hội thảo SV nghiên cứu khoa học. Hội thảo là diễn đàn cho HS, SV, học viên của Trường Đại học Thủ đô Hà Nội công bố những kết quả nghiên cứu khoa học mới về các lĩnh vực chuyên môn như khoa học tự nhiên, khoa học kĩ thuật công nghệ, khoa học xã hội, khoa học giáo dục kinh tế, văn hóa, du lịch dịch vụ,… Hội thảo tạo điều kiện để HS, SV, học viên trao đổi chuyên môn, có cơ hội tiếp cận và vận dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học, giải quyết một vấn đề khoa học và thực tiễn và hợp tác nghiên cứu khoa học. Hội thảo nhằm lựa chọn những đề tài có chất lượng cao, tham dự giải thưởng SV nghiên cứu khoa học hàng năm do Bộ Giáo dục & Đào tạo tổ chức và các giải thưởng SV nghiên cứu khoa học khác… 2.2.6. Thành lập các câu lạc bộ của SV Các khoa đào tạo trong trường đã tổ chức nhiều các câu lạc bộ SV cho phù hợp với ngành nghề mà SV theo học, ví dụ ở Khoa Sư phạm có thể kể đến các câu lạc bộ như: Câu lạc bộ SV Nghiên cứu khoa học, Câu lạc bộ Tiếng Anh, Câu lạc bộ Văn học, Câu lạc bộ Nghệ thuật, câu lạc bộ STEM, câu lạc bộ Truyền thông - Thuyết trình, Câu lạc bộ Đọc sách, Câu lạc bộ LET’S DESIGN, Câu lạc bộ Sử học, Câu lạc bộ Gia sư, Câu lạc bộ Chữ đẹp FGT,… Câu lạc bộ là nơi tập hợp những người cùng sở thích, tự nguyện tham gia để thỏa mãn những nhu cầu đơn giản của cá nhân và có những ảnh hưởng tích cực đối với xã hội. Việc tham gia các câu lạc bộ sẽ giúp SV có cơ hội giao lưu học hỏi, rèn luyện các kĩ năng mềm, ngoài ra SV còn có thể được bồi dưỡng các kiến thức chuyên môn nghiệp vụ về các lĩnh vực khác nhau (chữ đẹp, nghệ thuật, văn học, sử học, tiếng Anh, nghiên cứu khoa học, STEM,…). Mặt khác sẽ giúp SV phát hiện và bồi dưỡng các tiềm năng năng khiếu của bản thân, tạo hứng thú học tập, nâng cao nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng nhân tài. Các hoạt động điển hình nêu trên đã chứng minh được trong quá trình đào tạo, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đã luôn chú trọng đến các hoạt động nhằm thu hút, phát hiện, đào đạo, bồi dưỡng nhân tài. Tuy nhiên để nâng nâng cao chất lượng đào tạo hơn nữa đáp ứng nhu cầu xã hội – cần những nhân tài thật, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội cần thực hiện triệt để hơn nữa một số biện pháp sau đây:
Phần 2: DẠY THẬT, HỌC THẬT - BÀI HỌC TỪ THỰC TIỄN 513 2.3. Đề xuất một số biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần bồi dưỡng nhân tài ở Trường Đại học Thủ đô Hà Nội (1) Xây dựng đội ngũ giảng viên Để nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần bồi dưỡng nhân tài thì đội ngũ giảng viên nhà trường cần có tư tưởng chính trị vững vàng, luôn tâm huyết với nghề, coi trọng nhân tài, phát hiện nhân tài, bồi dưỡng, dìu dắt yêu thương, bảo vệ nhân tài, luôn có ý thức nâng cao trình độ chuyên môn nghiêp vụ. Đảng ủy Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đã đề ra mục tiêu phấn đấu về đội ngũ đến năm 2025, có ít nhất 15 giáo sư, phó giáo sư; 85 cán bộ giảng dạy, nghiên cứu có học vị tiến sĩ (tập trung ở các khối ngành ngoài sư phạm). Để đạt được mục tiêu đó nhà trường cần: - Khuyến khích, tạo điều kiện và thời gian và kinh phí hỗ trợ giảng viên tham gia các lớp đào tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, trình độ tiếng Anh, trình độ công nghiệ thông tin để phục vụ tốt cho các hoạt động của giảng viên. - Có chính sách khuyến khích động viên giảng viên, đặc biệt các giảng viên có trình độ tiến sĩ tham gia đề tài nghiên cứu khoa học từ cấp trường, thành phố, cấp Bộ. - Có chính sách khen thưởng kịp thời với các bài báo được công bố trên các tạp chí có uy tín trong và ngoài nước. - Tích cực quảng bá, mời gọi và tạo điều kiện về quy trình, thủ tục để thu hút đội ngũ giảng viên, các nhà khoa học có trình độ và kinh nghiệm từ các cơ quan, đơn vị khác. Ưu tiên tuyển dụng giảng viên có trình độ tiến sĩ có các công bố khoa học quốc tế hoặc được đào tạo tại nước ngoài. - Ưu tiên tuyển dụng giảng viên có học hàm giáo sư, phó giáo sư… Thực hiện tốt các biện pháp nêu trên sẽ nâng cao được chất lượng đội ngũ, sẽ góp phần đáng kể nâng cao chất lượng đào tạo góp phần bồi dưỡng nhân tài cho Thủ đô Hà Nội và cho cả nước. (2) Phát triển chương trình đào tạo Từng bước mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng đào tạo của Nhà trường nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao và đa dạng của xã hội thông qua việc tiếp tục thực hiện mô hình đào tạo theo định hướng nghề nghiệp ứng dụng với mục đích đào tạo một lực lượng lao động có chuyên môn và có khả năng thích ứng cao cho các cơ sở sử dụng lao động. Chương trình định hướng nghề nghiệp ứng dụng tập trung phát triển các năng lực cho người học, giúp người học đạt được các tiêu chuẩn chất lượng cốt lõi như: có kiến thức rộng trong lĩnh vực nghề nghiệp; có kĩ năng và ý thức nghề nghiệp tốt, có khả năng thích nghi, khả năng ứng dụng; có khả năng tư duy độc lập sáng tạo và linh hoạt; có khả năng giải quyết vấn đề, khả năng suy nghĩ có hệ thống, khả năng tổng hợp, khả năng phản biện, khả năng sáng tạo, kỹ năng làm việc nhóm, khả năng hợp tác liên ngành,…
514 KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC GIA: XÂY DỰNG NỀN GIÁO DỤC THỰC CHẤT - ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP Thực hiện tốt chương trình thỏa mãn yêu cầu đầu ra như trên, chắc chắn sẽ nâng cao chất lượng đào tạo, chất lượng nguồn nhân lực, góp phần đào tạo bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. (3) Đầu tư cơ sở vật chất Để nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần bồi dưỡng nhân tài cần có điều kiện vật chất tốt, cụ thể: - Các phòng học đảm bảo các điều kiện theo quy định, được đầu tư trang thiết bị hiện đại, đa dạng; phòng thí nghiệm, thực hành… đáp ứng những đòi hỏi của hoạt động tìm tòi, nghiên cứu, sáng tạo. - Thư viện được trang bị đầu tư phần mềm quản lí thư viện điện tử, phần mềm thư viện số, áp dụng nghiệp vụ quản lí thư viện theo đúng quy trình chuẩn nghiệp vụ thư viện; có đủ các danh mục giáo trình, sách, tài liệu tham khảo phục vụ học tập và nghiên cứu. Có lộ trình bổ sung các giáo trình, tài liệu cần thiết, nâng cấp phần mềm để quản lí thư viện ngày càng hiệu quả hơn. - Tài chính, kinh phí đảm bảo, thỏa mãn ở mức độ vừa phải cho việc nâng cao chất lượng, góp phần bồi dưỡng, đào tạo nhân tài. (4) Đổi mới phương pháp dạy học Sử dụng linh hoạt các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực như dạy học theo nhóm, giải quyết vấn đề, dạy học khám phá, dạy học theo dự án… kĩ thuật khăn trải bàn, sơ đồ tư duy,… nhằm phát huy tính chủ động tích cực, sáng tạo của sinh viên Bồi dưỡng phương pháp và kĩ năng tự học cho SV. Đây là vấn đề quan trọng đặc biệt, vì tài năng là kết quả của một quá trình tự học, tự giáo dục, rèn luyện liên tục và gian khổ. Êđixơn đã nói “Thiên tài là 1% trí thông minh cộng với 99% mồ hôi nước mắt” [2]. GV có thể giao bài tập, bài tiểu luận môn học, bài thuyết trình cho SV hay nhóm SV chuẩn bị hoặc đánh giá. Giảng viên giải đáp, phân tích, tổng kết. Khuyến khích sử dụng ngoại ngữ trong dạy và học các nội dung học nâng cao. Khuyến khích SV sử dụng trực tiếp các giáo trình, tài liệu bằng tiếng nước ngoài. Trong quá trình dạy học, tùy từng nội dung kiến thức, tùy đối tượng SV, tùy điều kiện cơ sở vật chất,… mà GV có thể linh hoạt sử dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học khác nhau. Thực hiện tốt điều này sẽ kích thích SV hứng thú học tập, phát triển tư duy, nâng cao chất lượng học tập, góp phần bồi dưỡng nhân tài. (5) Đổi mới hình thức tổ chức dạy học Tăng cường các bài học E-learning, sử dụng mô hình lớp học đảo ngược. Thực hiện theo cách này giúp HS chủ động nghiên cứu bài học E-learning trước ở nhà, nêu
Phần 2: DẠY THẬT, HỌC THẬT - BÀI HỌC TỪ THỰC TIỄN 515 những câu hỏi mà mình muốn tìm hiểu thêm và sau đó được đưa ra trao đổi thảo luận trước lớp với sự dẫn dắt của GV. Làm theo cách này sẽ phát huy được tính chủ động, tích cực sáng tạo của SV, giúp SV phát triển kĩ năng đặt câu hỏi, phát triển tư duy sáng tạo, tư duy phản biện,… đây là những kĩ năng rất cần thiết của con người hiện đại, của lực lượng lao động chất lượng cao, của các nhân tài. (6) Nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế Muốn có chất lượng đào tạo tốt, góp phần đào tạo và bồi dưỡng nhân tài thì không thể xem nhẹ hoạt động nghiên cứu khoa học trong quá trình đào tạo sinh viên. Cần tổ chức cho SV tập dượt nghiên cứu khoa học càng sớm càng tốt, có thể ngay từ năm thứ nhất để SV được thử nghiệm, được tập dượt nghiên cứu khoa học, giúp họ có thể dần dần tự độc lập nghiên cứu. Và biết đâu, trong tương lai gần họ có thể trở thành những nhà nghiên cứu có các công trình công bố được các học giả trong nước và thế giới ghi nhận. Bên cạnh đó nhà trường cũng cần có chính sách khuyến khích cả về tinh thần và vật chất cho các nhóm có ý tưởng sáng tạo, ý tưởng khởi nghiệp, từng bước xây dựng Trường Đại học Thủ đô Hà Nội trở thành nơi phát khởi sáng tạo khoa học công nghệ và khởi nghiệp. Mặt khác Nhà trường cũng cần tăng cường, mở rộng các hoạt động hợp tác và liên kết với các trường đại học, các viện nghiên cứu trong và ngoài nước. Thông qua các hoạt động này, chúng ta học hỏi được các kinh nghiệm, các thành tựu nghiên cứu,... của đơn vị bạn và áp dụng vào trong quá trình đào tạo sinh viên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng nhân tài. (7) Tăng cường liên kết với các doanh nghiệp, các nhà sản xuất, các nhà trường phổ thông trong quá trình đào tạo Trường không chỉ đóng khung trong các bức tường của giảng đường, lớp học hay phòng thí nghiệm, mà phải mở rộng kết hợp với các nhà tuyển dụng lao động. Thay đổi từ chỗ “dạy những gì giới học thuật sẵn có” sang cách “dạy những gì thị trường cần, doanh nghiệp cần”, hoặc thậm chí xa hơn là “dạy những gì thị trường và doanh nghiệp sẽ cần”. Làm được như vậy, SV ra trường sẽ thích ứng nhanh được với công việc, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng nhân tài, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 3. KẾT LUẬN Một trong những nhiệm vụ trung tâm, chức năng hàng đầu của các trường đại học, trong đó có Trường Đại học Thủ đô Hà Nội là phải chú trọng đến việc đào tạo và bồi dưỡng nhân tài. Trong quá trình đào tạo, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đã thực hiện nhiều hoạt động đáp ứng chức năng đó. Tuy nhiên, để nâng nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo đáp ứng nhu cầu xã hội - cần những nhân tài thật, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội cần tiến hành triệt để hơn một số các biện pháp như quan tâm đến việc
516 KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC GIA: XÂY DỰNG NỀN GIÁO DỤC THỰC CHẤT - ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP xây dựng đội ngũ giảng viên giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, tâm huyết với nghề; luôn cập nhật và phát triển chương trình đào tạo; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, chú trọng đến nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế,… Thực hiện tốt và đồng bộ một số biện pháp nêu trên sẽ nâng cao chất lượng đào tạo, đồng thời góp phần đào tạo, bồi dưỡng nhân tài đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thủ đô Hà Nội và cả nước trong thời gian tới. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1 Ban chấp hành Trung ương Đảng (2021), Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, họp từ ngày 25 tháng 1 đến ngày 1 tháng 2 năm 2021. 2 Thái Duy Tuyên (2010), Phương pháp dạy học truyền thống và đổi mới, NXB Giáo dục Việt Nam, tr. 557, 543, 545, 558, 559. 3 Nghiệm Ngạn Thân (2016), Phát hiện và sử dụng nhân tài, NXB Chính trị Quốc gia, tr.158 4 Hoàng Phê (2007), Từ điển tiếng Việt, NXB Đà Nẵng, tr.1104, 1364. 5 Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018). Chương trình giáo dục phổ thông - Chương trình tổng thể, tr.36. 6 Bộ Giáo dục và Đào tạo (2020), Quy chế tuyển sinh trình độ đại học; tuyển sinh trình độ cao đẳng ngành Giáo dục mầm non, (Ban hành kèm theo Thông tư số 09/2020/TT-BGDĐT ngày 7 tháng 5 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo). 7 Trường Đại học Thủ đô Hà Nội (2014), 55 năm Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội, 1959 - 2014. 8 Trường Đại học Thủ đô Hà Nội (2019), 60 năm truyền thống xây dựng và phát triển, 1959 - 2019.