nam tước trên cây: phần 2

XVI<br /> Kết cục của ngài Trạng, lúc đầu, Cosimo thuật lại theo một cách rất khác.<br /> Ngay sau đó con thuyền có anh bám trên thanh căng buồm được gió thổi vào<br /> bờ, và Massimo GiỏiGiắn bơi theo sau kéo theo cái đầu lìa cổ. Cosimo – từ<br /> trên một ngọn cây mà anh đã nhanh chóng chuyền sang với sự trợ giúp của<br /> một cuộn dây – kể lại với dân chúng tụ tập khi nghe tiếng anh gọi, một câu<br /> chuyện đơn giản hơn nhiều: bọn cướp bắt ngài mang đi và sau đó đã giết<br /> ngài. Có lẽ đây là cách kể bị chi phối bởi nỗi lo cho bố, người ắt sẽ đau buồn<br /> dữ dội khi biết tin người em không chính thức đã chết và trông thấy di hài<br /> khốn khổ của ông ta, nên Cosimo không lòng dạ nào mà bồi thêm vào đó<br /> việc phát hiện ra tội phản nghịch của ngài. Sau đó, khi được biết về tình<br /> trạng ủ rũ hiện thời của vị Nam tước, anh còn vất vả dựng nên một sự vẻ<br /> vang hư cấu dành cho người chú họ, sáng tạo ra cuộc đấu tranh bí mật và<br /> tinh khôn của ngài nhằm đánh bại bọn cướp, cuộc đấu tranh mà ngài đã hiến<br /> mình trong cả một thời gian, rồi bị lộ, và ngài đã bị đem ra hành hình. Song<br /> đây là một câu chuyện đầy mâu thuẫn và nhiều lỗ hổng, cũng bởi Cosimo<br /> muốn giấu điều này: chuyến chuyển hàng của bọn cướp vào hang, và sự can<br /> thiệp của những người thợ mỏ. Thật vậy, nếu chuyện này mà được biết, toàn<br /> thể dân chúng BóngRâm ắt sẽ kéo lên rừng để lấy lại hàng hóa từ những<br /> người Bergamo, và đối xử với họ như những tên trộm.<br /> Sau vài tuần, khi chắc rằng những người thợ mỏ đã tiêu thụ hết món<br /> hàng, anh kể lại cuộc tấn công vào hang. Thế nên ai muốn lên lấy lại món<br /> hàng gì đó, chắc chắn sẽ về tay không. Những người thợ mỏ đã chia toàn bộ<br /> hàng hóa thành những phần chính xác: lát cá khô, cục xúc xích, bánh phó<br /> mát, phần còn lại là một đại tiệc rừng xanh kéo dài cả ngày.<br /> Bố chúng tôi già hẳn đi, và nỗi đau buồn vì sự mất mát ngài Enea GỗDày<br /> đã để lại những hậu quả lạ thường trong tính cách của ông. Ông chìm trong<br /> nỗi ám ảnh phải tìm mọi cách sao cho các công trình của người em không<br /> chính thức không bị bỏ xó. Ông muốn đích thân trông nom việc nuôi ong,<br /> ông vào việc với một vẻ hết sức tự tin, dù rằng từ trước tới giờ ông chưa bao<br /> giờ nhìn cận mắt một tổ ong. Để tham vấn, ông tìm tới Cosimo, người đã học<br /> được đôi điều về việc này; không phải để đặt những câu hỏi, mà để ông diễn<br /> thuyết về việc nuôi ong, và nghe điều anh đáp lại; rồi ông lặp lại nó như một<br /> mệnh lệnh với các bác nông dân, qua một giọng nói bực dọc và đầy thẩm<br /> quyền, như thể đó là những điều đã biết quá rồi. Bố tránh không tới quá gần<br /> các đõ ong, vì sợ bị chích, song ông muốn chứng tỏ rằng mình biết chiến<br /> thắng nỗi sợ này, chẳng biết bố đã phải khổ sở thế nào cho nỗ lực ấy. Cùng<br /> một cách thức như thế, bố ra lệnh cho đào những con mương, nhằm hoàn<br /> <br /> thành cái dự án đã được ngài Trạng khởi công; nếu bố thành công, thì nó hẳn<br /> sẽ là một trường hợp lạ lùng, bởi cái ông em yêu quý chưa bao giờ hoàn tất<br /> công trình nào cả.<br /> Than ôi! Niềm đam mê muộn màng của vị Nam tước về những sự vụ thực<br /> tiễn kéo dài không lâu. Một hôm, ông đang bận bịu và căng thẳng giữa các<br /> đõ ong và những con mương, sau một động tác giật nảy bất chợt, người ta<br /> thấy hai con ong lao vào ông. Hoảng sợ, ông bắt đầu vung vẩy cánh tay, làm<br /> lật một tổ ong, và ông bỏ chạy với một đám mây ong bám sát. Mắt nhắm mắt<br /> mở chạy trốn, ông lọt xuống con mương đang được dẫn nước vào. Ướt như<br /> chuột lột, ông được người nhà kéo lên.<br /> Bố phải nằm liệt giường. Cơn sốt vì những cú chích cộng với cơn sốt vì<br /> cảm lạnh: bố chịu một tuần lễ, sau đó có thể nói là bố khỏi. Song lòng bố<br /> tràn ngập một nỗi chán chường, thế là bố không thiết gượng dậy.<br /> Bố nằm liệt giường và buông hết mọi dính kết với đời. Chẳng gì bố muốn<br /> đã thực hiện được, về cái chức danh Công tước, không ai đả động đến nữa;<br /> cậu con trai cả thì luôn ở trên cây, ngay cả giờ đây khi đã trưởng thành; ông<br /> em không chính thức thì đã bị giết mất; cô con gái nay đã lập gia đình nơi xa<br /> xôi, và sống với những kẻ còn ít được thiện cảm hơn cô; tôi thì còn quá trẻ<br /> để mà cận kề ông; và người vợ thì quá khẩn trương và độc đoán. Bố bắt đầu<br /> mê sảng, bố bảo giờ đây những thầy tu dòng Tên đã chiếm đóng nhà ông,<br /> ông không muốn ra khỏi phòng, thế là trong tình trạng tràn đầy cay đắng và<br /> ám ảnh như từ trước đến giờ ông luôn trải nghiệm, thần chết đến với ông.<br /> Cosimo cũng đi theo đám tang, chuyền từ cây này sang cây khác, song<br /> anh không thể vào nghĩa địa, bởi cành nhánh trên các cây bách quá rậm rạp,<br /> không có cách nào đeo bám trên đó. Anh chứng kiến buổi an táng từ bên kia<br /> bức tường rào, khi mọi người chúng tôi ném một nắm đất xuống áo quan, thì<br /> anh ném xuống đó một cành non sum suê lá. Tôi nghĩ, tất cả chúng tôi đã<br /> luôn cách xa bố như anh ở trên cây đã cách xa ông.<br /> Giờ đây Nam tước xứ Rondo chính là Cosimo. Cuộc sống anh không thay<br /> đổi. Đúng là anh có trông nom hoa lợi của gia sản, song luôn theo một cách<br /> thức thất thường. Khi những người quản gia và những người thuê đất cần tìm<br /> anh, họ không bao giờ biết anh ở đâu; và khi mà họ ít muốn anh thấy mặt<br /> nhất, thì đây, anh đang ở trên cành.<br /> Cũng để trông nom những công việc gia đình ấy, lúc này Cosimo xuất<br /> hiện ở thị trấn BóngRâm thường hơn, anh ngồi trên cây hồ đào ở quảng<br /> trường, hoặc trên các cây sồi xanh gần bến cảng. Thiên hạ tôn trọng anh, họ<br /> gọi anh là “Ngài Nam tước”, và anh có phần làm bộ tịch như một cụ già,<br /> giống những người trẻ đôi khi thích như thế; anh lưu lại đó, kể chuyện cho<br /> một nhóm cư dân BóngRâm ngồi dàn quanh dưới gốc cây.<br /> Anh tiếp tục kể, luôn qua những cách khác nhau, kết cục của ông chú họ.<br /> Dần dà anh đi tới việc tiết lộ sự thông đồng giữa ngài và bọn cướp biển, tuy<br /> <br /> nhiên, để kềm nén sự phẫn nộ tức thời của dân chúng, anh gộp luôn câu<br /> chuyện về Zaira, gần như thể do chính ngài Trạng đã tâm sự với anh trước<br /> khi chết, và thế là, thậm chí anh đã có thể đẩy đưa họ đến việc cảm động<br /> trước số phận buồn hiu của lão già.<br /> Từ một tinh thần hoàn toàn là sáng tác, tôi nghĩ, Cosimo, qua những<br /> phỏng chừng liên tiếp, đã đạt tới một cuộc tường trình hầu như toàn bộ xác<br /> thực về sự kiện. Anh làm được như thế dăm ba bận. Sau đó, vì những người<br /> dân BóngRâm không bao giờ biết mệt khi lắng nghe câu chuyện này, và luôn<br /> có những thính giả mới sà vào, ai cũng hỏi thêm chi tiết, anh đi tới việc thêm<br /> vào những mở rộng, những cao trào, giới thiệu những nhân vật mới, những<br /> tình tiết mới, và thế là câu chuyện mỗi lúc một biến dạng, trở nên càng mang<br /> tính chất sáng tác hơn là lúc đầu.<br /> Lúc này Cosimo đã có một công chúng miệng há hốc lắng nghe mọi điều<br /> anh nói. Anh đã bắt đầu có cái thú kể chuyện; và cuộc sống của anh trên cây,<br /> những buổi đi săn, tay cướp Gian ChùmThạchThảo, chú chó con Massimo<br /> GiỏiGiắn trở nên cái cớ để anh kể những câu chuyện không còn có hồi kết<br /> nữa. (Rất nhiều tình tiết trong thiên ký ức đời anh này, tôi đã tường trình y<br /> như anh kể lúc đó, dưới sự cổ vũ của nhóm thính giả dân dã của anh, tôi nói<br /> lên điều này để xin lỗi, nếu không phải toàn bộ những gì tôi viết là có vẻ xác<br /> thực, và thích ứng với một cái nhìn hài hòa về nhân quần và sự kiện).<br /> Ví dụ, một kẻ rỗi việc hỏi anh:<br /> – Thưa ngài Nam tước, có thật là ngài đã chưa bao giờ rời chân khỏi cây<br /> cối?<br /> Cosimo bộp liền:<br /> – Vâng, có một lần, vì nhầm, tôi đã bước lên một cặp sừng. Tôi tưởng<br /> mình đang đi trên một cây thích, song đó lại là một con nai; nó đã trốn khỏi<br /> khu vực săn bắn hoàng gia, và đang đứng bất động ở đó. Cảm thấy sức nặng<br /> của tôi trên sừng, con nai chạy băng rừng. Khỏi phải nói về những cú va<br /> chạm! Tôi, trên cái đỉnh ấy, cảm thấy mình bị ào ào đâm chọc từ mọi phía:<br /> giữa những đầu mũi nhọn hoắt của bộ sừng, các bụi gai, và cành nhánh đập<br /> vào mặt… Con nai ngúc ngoắc, tìm cách rũ tôi ra, tôi giữ vững vị trí…<br /> Anh thả lửng câu chuyện, và anh chàng rỗi việc hỏi tiếp:<br /> – Thưa Tướng công, thế thì ngài làm thế nào?<br /> Cosimo, mỗi lần, đưa ra một hồi kết khác nhau:<br /> – Con nai chạy, chạy tiếp, đuổi kịp một bầy nai khác. Nhìn thấy có người<br /> trên sừng, một số con túa chạy đi, môt số khác tò mò ùa lại gần. Tôi giương<br /> khẩu súng luôn đeo trên vai, thế là mỗi con bị nhắm đều bị hạ. Khoảng năm<br /> mươi con…<br /> – Năm mươi con nai ở xứ này, đào ở đâu ra nhỉ?<br /> Một người lảng vảng qua đó hỏi.<br /> – Bây giờ thì loài nai này đã mất giống. Vì năm mươi con nai đó toàn bộ<br /> <br /> là nai cái, các bác hiểu không? Mỗi khi con nai của tôi tìm cách tiếp cận một<br /> con nai cái, là tôi bắn, thế là nó ngã chết. Con nai của tôi chẳng hiểu trời<br /> trăng mây nước là gì, nó tuyệt vọng. Rồi… rồi nó quyết định tự sát, nó chạy<br /> lên một vách đá cao và quăng mình xuống. Tôi chụp lấy cành cây thông xòe<br /> ra ở đó, và đây, tôi đang ở đây.<br /> Hoặc anh sẽ kể đấy là một trận giao tranh giữa hai con nai, bằng sừng, ở<br /> mỗi cú húc, anh sẽ nhảy từ cặp sừng con này sang cặp sừng con kia, cho tới<br /> lúc với cú húc mạnh nhất thì anh thấy mình đang chênh vênh trên một cây<br /> sồi…<br /> Tóm lại, anh đã đắm trong nỗi ám ảnh của một kẻ kể chuyện mà không<br /> bao giờ biết phải chăng câu chuyện sẽ hay hơn là nhờ những gì đã xảy ra<br /> thực, mà việc gợi lại tái chuyển cùng nó cả một biển thời khắc quá khứ, cảm<br /> xúc chi li, phiền muộn, sung sướng, bấp bênh, vẻ vang hão huyền, tự chán<br /> ngấy; hoặc những gì đã được sáng tác, đẽo gọt ra những mảng chính, tất cả<br /> có vẻ thuận buồm xuôi mái, song càng muôn màu muôn vẻ hóa thì người ta<br /> càng nhận ra là mình đang quay trở về để nói về những điều đã gặp, hoặc đã<br /> lĩnh hội trong thực tại sống qua.<br /> Cosimo vẫn đang còn ở trong độ tuổi mà khát khao kể trao lại khát khao<br /> sống; và anh tin rằng mình đã chưa sống đủ để kể. Thế là anh chuyền đi săn,<br /> vắng bóng hàng tuần lễ, rồi quay trở lại trên những ngọn cây ở quảng trường,<br /> tay cầm lủng lẳng đằng đuôi những con chồn dẻ, những con lửng, những con<br /> cáo, và kể cho người dân BóngRâm những câu chuyện mới, từ xác thực, khi<br /> kể, trở nên sáng tác, và từ sáng tác, trở nên xác thực.<br /> Song trong tất cả những cơn ám ảnh ấy có chứa một nỗi bất thỏa sâu kín<br /> hơn, một sự thiếu vắng, trong cuộc kiếm tìm người nghe có một cuộc kiếm<br /> tìm khác. Cosimo vẫn chưa biết tình yêu, và mọi kinh nghiệm sống mà<br /> không có nó thì ra gì? Có nghĩa gì đây một sự liều thân cho cuộc sống, khi<br /> vẫn chưa biết hương vị cuộc sống là chi?<br /> Các thiếu nữ bán rau hoặc các cô bán cá băng ngang quảng trường<br /> BóngRâm, các quý bà ngồi trên những cỗ xe ngựa đi qua. Từ trên cây,<br /> Cosimo ném mắt liếc nhìn, anh không hiểu rõ tại sao ở toàn thể các quý cô<br /> quý bà ấy có cái gì đó mình đang tìm, mà nó lại không trọn vẹn ở trong<br /> người nào. Về đêm, khi ánh đèn nhà cửa thắp sáng, Cosimo đơn độc trên<br /> cành với cặp mắt võ vàng của con chim cú, anh bắt đầu mộng mơ tình yêu.<br /> Trước các cặp tình nhân hẹn hò bên bờ giậu, trong các rặng cây, lòng anh<br /> tràn ngập ngưỡng mộ và khao khát, song nếu họ nằm dài dưới chân gốc cây<br /> của anh, thì anh bỏ đi ngay mà lòng chìm trong xấu hổ.<br /> Thế là, để chiến thắng sự bẽn lẽn tự nhiên của cặp mắt, anh ngồi yên quan<br /> sát cuộc yêu đương của các loài thú. Vào mùa xuân, thế giới trên cây là một<br /> thế giới trăng mật. Những con sóc yêu đương nhau với những cú nhắp và<br /> những tiếng rít hầu như của người; những con chim giao hợp nhau cánh vỗ<br /> <br /> soành soạch, những con thằn lằn cũng hợp nhất dìu nhau chạy, cặp đuôi thắt<br /> nút; những con nhím như thể đã trở nên mềm mại hơn để vòng tay thêm ngọt<br /> ngào. Massimo GiỏiGiắn, không hề ngại ngùng mình là chú chó chồn duy<br /> nhất ở BóngRâm, ve vãn tán tỉnh các mợ chó chăn cừu, hoặc chó béc giê,<br /> tỉnh bơ hừng hực tin vào sự khả ái khơi gợi tự nhiên của mình. Có lúc nó<br /> quay về gặm nhấm đau thương, song chỉ cần một cuộc tình vận may, thế là<br /> mọi thất bại đều như chưa từng biết đến.<br /> Cosimo cũng thế, như Massimo GiỏiGiắn, là cái gương duy nhất của một<br /> giống loài. Trong những cơn mơ mơ màng màng, anh thấy mình được các cô<br /> gái diễm kiều yêu đương; thế nhưng, làm sao mình, kẻ ở trên cây, có thể gặp<br /> được tình yêu đây? Những lúc mộng tưởng, anh thành công trong việc không<br /> hình dung ra nơi điều ấy diễn ra, dưới đất, hay trên chỗ anh đang ngụ: một<br /> nơi chốn không nơi chốn, anh tưởng tượng, như một thế giới anh tới được<br /> bằng cách thăng lên, chứ không phải hạ xuống. Đúng vậy: có lẽ có một ngọn<br /> cây cao đến mức leo lên thì ta sẽ chạm tới một thế giới khác: cung Hằng.<br /> Cùng lúc, bên cạnh cái thói quen chuyện vãn cửa chợ này, anh ngày càng<br /> cảm thấy kém thỏa mãn về mình.<br /> Thế rồi, vào một ngày họp chợ, có một kẻ, tới từ thị trấn ÔLiuSà lân cận,<br /> bảo rằng:<br /> – Ồ! Thì ra các bác cũng có ông Tây Ban Nha của các bác.<br /> Khi được hỏi, thế ông muốn nói gì, ông ta bèn trả lời:<br /> – Ở ÔLiuSà có cả một cộng đồng dân Tây Ban Nha sống trên cây.<br /> Cosimo đứng ngồi không yên nếu anh không băng rừng chuyền tới<br /> ÔLiuSà.<br /> <br />