Ngành Giun vòi (Nemertini)

Chia sẻ: Nguyễn Thị Phương Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

253
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Các động vật thuộc ngành này có xuất hiện cơ quan mới là vòi nằm trong bao vòi có chứa dịch, có thể thu vào hay phóng ra, phát triển độc lập với hệ tiêu hoá và đã xuất hiện hệ tuần hoàn. Hệ tiêu hoá dạng ống. Chỉ có 2 lớp, hiện biết khoảng 900 loài, phần lớn sống ở biển (bùn cát và kẽ đá ven bờ biển ôn đới), một số ít sống ở nước ngọt (1 giống), trên cạn (vài giống ở miền nhiệt đới) hoặc sống hội sinh trong cơ thể thân mềm và giáp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ngành Giun vòi (Nemertini)

Ngành Giun vòi (Nemertini) Các động vật thuộc ngành này có xuất hiện cơ quan mới là vòi nằm trong bao vòi có chứa dịch, có thể thu vào hay phóng ra, phát triển độc lập với hệ tiêu hoá và đã xuất hiện hệ tuần hoàn. Hệ tiêu hoá dạng ống. Chỉ có 2 lớp, hiện biết khoảng 900 loài, phần lớn sống ở biển (bùn cát và kẽ đá ven bờ biển ôn đới), một số ít sống ở nước ngọt (1 giống), trên cạn (vài giống ở miền nhiệt đới) hoặc sống hội sinh trong cơ thể thân mềm và giáp xác ở biển.
1. Đặc điểm cấu tạo và sinh lý Cơ thể giun vòi dài từ vài cm đến 2m, riêng loài Linaeus longissimus dài tới 30m, có khi cơ thể co lại rất ngắn. Cơ thể có tiết diện tròn hay dẹp theo hướng lưng, bụng, có màu xanh xám hay hồng nhạt. Hình dạng phía trước thân sai khác nhau tuỳ loài (hình 4.19).
Phía trước cơ thể có miệng, hơi lệch về phía mặt bụng, trên miệng về phía mặt lưng có 1 lỗ nhỏ là lỗ vòi. Phía sau cơ thể có hậu môn. Cấu tạo nội quan cơ thể giun vòi có nhiều nét giống giun dẹp. Bao ngoài cơ thể là lớp biểu mô có tiêm mao. Xen kẽ các tế bào biểu mô là các tế bào tuyến, tiếp theo là màng gốc và đến các lớp cơ. Đối với giun vòi thì sự phân bố các lớp cơ là đặc điểm phân loại quan trọng. Một số giun vòi có 2 lớp cơ (cơ vòng ở ngoài, cơ dọc ở trong), một số khác lại có thêm một lớp cơ dọc nữa nằm giữa lớp biểu mô cơ và cơ vòng, giữa bao cơ và nội quan có nhu mô lấp đầy (hình 4.20A). Hệ tiêu hoá là một ống thẳng chạy từ miệng đến hậu môn. Hệ tiêu hoá bao gồm các phần sau: Sau miệng là ruột trước ngắn (thực quản), có nguồn gốc từ ngoại bì, tiếp theo là ruột giữa
thường lõm thành 2 cái túi bên. Hệ tiêu hoá của giun vòi đã có ruột sau và hậu môn có nguồn gốc từ lá phôi ngoài. Giun vòi ăn thịt, thức ăn là các động vật nhỏ như giun, giáp xác, thân mềm. Vòi của chúng giữ nhiệm vụ tự vệ và tấn công bắt mồi. Khi phóng ra vòi có thể dài hơn chiều dài cơ thể, còn khi cuộn lại thì vòi nằm trong bao vòi. Một số giun vòi còn có thêm móc ở tận cùng vòi. Hệ tuần hoàn của giun vòi là hệ mạch kín, gồm 1 mạch lưng và 2 mạch bên, ở phần giữa cơ thể chúng có mạch nối ngang. Mạch máu của giun vòi co bóp yếu, được sự hỗ trợ của bao cơ và sự biến dạng của cơ thể. Lưu thông trong mạch máu chủ yếu là dịch, một số bọn có huyết cầu tố. Như vậy so với giun dẹp thì giun vòi có các đặc điểm tiến bộ như hình thành hậu môn, thức ăn di chuyển có hướng trong ống tiêu hoá, phát
triển hệ tuần hoàn… Mặt khác giun vòi có xuất hiện vòi là cơ quan bắt mồi độc lập với hệ tiêu hoá đặc trưng chỉ có ở giun vòi (hình 4.20B). Hệ bài tiết của giun vòi là nguyên đơn thận (hình 4.20B). Hệ sinh dục ở mức độ tổ chức đơn giản như giun dẹp, chỉ có tuyến sinh dục mà chưa có ống dẫn sinh dục và cơ quan giao phối. Hệ thần kinh của giun vòi có vòng não, từ đó xuất phát các đôi dây thần kinh dọc. Cơ quan cảm giác là các thụ quan cảm giác hoá học và cơ học nằm trong phần lõm của các mô bì (rãnh bên) hay lồi lên dạng lông cảm giác. Một số loài có thụ quan ánh sáng (số lượng thay đổi từ vài chiếc đến hàng trăm chiếc), một số ít loài có bình nang.
2. Đặc điểm sinh sản Giun vòi là động vật đơn tính, tuy vậy có một số loài lưỡng tính theo kiểu giai đoạn đầu là cá thể đực sau chuyển thành cá thể cái (protandric). Thụ tinh ngoài, trứng phân cắt xoắn ốc và xác định rất giống với kiểu phân cắt của giun đốt. Phôi vị được hình thành theo
kiểu lõm vào ở một cực, sau đó phôi vị hình thành nên ấu trùng có hình dạng rất khác nhau. Ở giun vòi không có móc thì hình thành ấu trùng có lông bơi (hình 4.21A), giống giun vòi con, còn ở giun vòi có móc thì hình thành nên ấu trùng pilidi có dạng mũ che tai (hình 4.21B - E).
Quá trình biến thái như sau: Lúc đầu lá phôi ngoài xâm nhập vào xoang nguyên sinh, hình thành mầm của nội quan và nhu mô bao quanh ruột. Cùng lúc đó lá phôi ngoài lõm vào hình thành nên 7 túi (1 túi lẻ phía trước, 3 đôi túi ở hai bên, trước và sau lỗ miệng - hình 4.21D, E). Các túi lớn lên và bao quanh ruột và mầm nội quan, dính với nhau làm thành một vỏ 2 lớp bao quanh phần giữa của ấu trùng có nguồn gốc lá phôi ngoài. Cơ thể mới sẽ chui qua vỏ ấu trùng để lắng xuống đáy, lớn lên thành giun trưởng thành. Phần còn lại của ấu trùng pilidi sống thêm một thời gian sẽ chết hay bị con non ăn ngay. 3. Sinh thái và đa dạng giun vòi 3.1 Sinh thái Phần lớn giun vòi sống trong bùn cát vùng ôn đới, chỉ có một số ít loài sống ở vùng nhiệt đới. Chỉ có 1 giống sống ở nước ngọt và 1 loài sống
bơi có cơ thể dẹp ngắn trong suốt và có vây đuôi. Giống Pelagonemertes sống ở độ sâu hơn 1.800m. Một số ký sinh trên cơ thể giáp xác (cua, tôm), thân mềm (trai, ốc) thì có giác bám sau khoẻ để bám vào mô của vật chủ. 3.2 Đa dạng Có 2 lớp: Lớp Có móc (Enopla) và lớp Không có móc (Anopla) 3.2.1 Lớp Không có móc Vòi không có móc, lỗ miệng nằm ngay sau não. Dây thần kinh nằm trong lớp biểu mô hay phía dưới, chia làm 2 bộ a. Bộ Giun vòi cổ (Paleonemertea): Sống chui rúc trong đáy bùn và cát ở biển. Không có ấu trùng bơi lội tự do. Đại diện có giống Tubulanus. b. Bộ Giun vòi khác (Heteronemertea): phần lớn sống ở biển, một số loài gặp ở nước lợ và
nước ngọt. Phát triển qua ấu trùng pilidi. Đại diện có giống Cerebratulus sống trong đáy cát, có thể bơi. Loài Lineus longissimus dài tới 30m, chiều rộng không quá 1cm. 3.2.2 Lớp Có móc Vòi có 1 hay nhiều móc. Lỗ miệng nằm trước não, dây thần kinh chìm trong nhu mô đệm, có 2 bộ: a. Bộ Hoplonemertea: Có kích thước bé. Đại diện có giống Amphiporus dài khoảng 12cm sống dưới rạn đá vùng triều, giống Stichostemma rất bé (1 – 2cm), giốngNectonemertes, Pelagonemertes sống trôi nổi. b. Bộ Bdellonemertea (Giun vòi đỉa): Cơ thể có giác sau phát triển, hình dạng nhìn qua giống đỉa. Sống hội sinh trong khoang áo trai
biển. Đại diện có giống Malacobdella (hình 4.22). Hương Thảo (theo giáo trình ĐVKXS)