Nghệ thuật của rượu Sake trong thời kỳ Edo

Chia sẻ: Tạ Hoài Mân | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Nghệ thuật của rượu Sake trong thời kỳ Edo" giới thiệu về rượu Sake - một loại đồ uống truyền thống của Nhật Bản, đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống và văn hóa của người Nhật qua nhiều thế kỷ. Trong thời kỳ Edo (1603-1868), Sake trở thành một phần không thể thiếu của các nghi lễ, sự kiện và nét văn hóa hàng ngày của người Nhật. Giai đoạn này, Sake được sản xuất chủ yếu từ gạo, với quy trình lên men đơn giản. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghệ thuật của rượu Sake trong thời kỳ Edo

NGHỆ THUẬT CỦA RƯỢU SAKE TRONG THỜI KỲ EDO Trần Khắc Huân, Nguyễn Hằng Quyên, Châu Nguyễn Hoàng Anh, Võ Tuấn Vũ, Tống Hoài Bảo* Viện Công nghệ Việt - Nhật, Trường Đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh GVHD: TS. Hà Minh Tuấn, CN. Đặng Thị Mỹ Ngọc TÓM TẮT Rượu Sake - một loại đồ uống truyền thống của Nhật Bản, đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống và văn hóa của người Nhật qua nhiều thế kỷ. Trong thời kỳ Edo (1603-1868), Sake trở thành một phần không thể thiếu của các nghi lễ, sự kiện và nét văn hóa hàng ngày của người Nhật. Giai đoạn này, Sake được sản xuất chủ yếu từ gạo, với quy trình lên men đơn giản. Người Nhật ở thời kỳ Edo đã thưởng thức Sake không chỉ để thỏa mãn khẩu vị mà còn để tạo sự gắn kết xã hội. Đây là một thời kỳ phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp rượu Sake. Dù đã trải qua hàng trăm năm nhưng rượu Sake vẫn tiếp tục tồn tại và phát triển đến ngày nay với những công nghệ và quy trình sản xuất tiên tiến hơn. Sake đã trở thành một phần quan trọng của văn hóa Nhật Bản và được nhiều nơi trên thế giới biết đến như một đồ uống cao cấp. Từ khóa: rượu Sake, thời kỳ Edo, men Koji (nấm koji), 日本酒 (Nihonshu), 酛 (Moto). 1. LỊCH SỬ VÀ VĂN HÓA RƯỢU SAKE THỜI KỲ EDO 1.1 Nguồn gốc của rượu Sake Rượu sake có nguồn gốc từ Nhật Bản và được sản xuất từ gạo lứt (gạo nếp) và nước. Có lẽ rượu sake đã tồn tại trong văn hóa Nhật Bản từ hàng ngàn năm về trước. Có nhiều câu chuyện và huyền thoại liên quan đến nguồn gốc của rượu sake, nhưng không có nguồn chính thức nào cho biết chính xác về sự ra đời của nó. Một trong những câu chuyện phổ biến nhất là câu chuyện về nữ thần Amaterasu, người đã trồng cây gạo đầu tiên và biến nó thành rượu Sake để cống hiến cho các vị thần. Cách sản xuất rượu Sake đã được phát triển theo thời gian và có nhiều biến thể khác nhau. Tuy nhiên, nguyên tắc cơ bản của quy trình sản xuất rượu Sake đã tồn tại từ thời cổ đại và vẫn được sử dụng đến ngày nay. Chẳng hạn ở bước lọc rượu. Chất lỏng được lấy ra sau quá trình lọc được gọi là moromi, nó được lên men thêm một lần nữa để tạo ra rượu. Sau đó, rượu Sake được lọc và ủ trong một thùng gỗ gọi là “sake cask” để phát triển hương vị và mượn từ gỗ. Ngày nay, rượu Sake được sản xuất với sự hỗ trợ của công nghệ và thiết bị hiện đại, tuy nhiên, một số nhà sản xuất rượu Sake truyền thống vẫn duy trì cách sản xuất bằng tay và sử dụng các phương pháp truyền thống để tạo ra rượu Sake độc đáo. 1.2 Lịch sử phát triển của rượu Sake 2456
Thời kỳ Jomon khoảng 10.000 năm TCN đến 300 TCN. Có những bằng chứng cho thấy việc sản xuất và tiêu thụ rượu sắp thành trong thời kỳ Jomon. Dụng cụ và chảo nung gốm được sử dụng để nấu rượu từ các nguồn nguyên liệu như hoa quả, hạt và ngũ cốc. Và còn nhiều giai đoạn lịch sử khác nữa, ở những giai đoạn nào thì cũng đều có cách nấu rượu riêng và mùi vị đặc chưng của nó. Mãi đến giai đoạn thời kỳ Edo thì rượu Sake mới thực sự gần như là hoàn hảo nhất nhiều người biết đến nó nhất. Trong thời kỳ này, sản xuất rượu Sake trở thành một ngành công nghiệp lớn và phổ biến. Các hãng rượu Sake lớn và nhỏ được thành lập và cạnh tranh với nhau. Sự phát triển của kỹ thuật lên men, lò nấu rượu và công nghệ sản xuất. 1.3 Văn hóa rượu Sake Rượu Sake không chỉ là một loại đồ uống quan trọng trong văn hóa Nhật Bản, mà còn mang theo một văn hóa riêng biệt và có sự ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống và tư tưởng của người Nhật. Sake là biểu tượng của sự kết nối và giao tiếp: Trong văn hoá Nhật Bản, rượu Sake thường được sử dụng để tạo ra sự kết nối và giao tiếp giữa mọi người. Khi uống Sake cùng nhau, người Nhật thể hiện lòng hiếu khách, tôn trọng và tạo ra một không gian gắn kết. Sự uống chung Sake có thể xảy ra trong các buổi tiệc, họp mặt gia đình, cùng đồng nghiệp hoặc trong các cuộc gặp gỡ kinh doanh, và nó tạo ra một tinh thần giao hòa và tăng cường quan hệ giữa các bên. Rượu sake có mặt trong nhiều nghi lễ và lễ hội truyền thống của Nhật Bản. Ví dụ, trong lễ hội Matsuri, rượu Sake được sử dụng để chúc mừng, cầu may mắn và thể hiện lòng tôn trọng đối với các vị thần và tổ tiên. Ngoài ra, rượu Sake còn xuất hiện trong các lễ hội truyền thống khác như Shinto và lễ hội mùa đông. Rượu Sake và nghệ thuật của nó đã trở thành một nguồn cảm hứng cho nhiều nghệ thuật và văn hóa Nhật Bản. Nghệ thuật đúc chảo rượu Sake, chén uống Sake, và các tác phẩm nghệ thuật được in trên bình rượu Sake thường mang tính chất trang trí và tượng trưng. Ngoài ra, cách trình bày và thưởng thức rượu Sake cũng có yếu tố nghệ thuật, với việc sử dụng các ly, ấm đun nước, và các phụ kiện trang trí để tạo ra một trải nghiệm thẩm mỹ tinh tế. Rượu Sake và văn hóa ẩm thực có sự kết hợp hoàn hảo với ẩm thực Nhật Bản khi thưởng thức các món ăn. 2. QUY TRÌNH SẢN XUẤT RƯỢU SAKE THỜI KỲ EDO Rượu Sake được pha chế riêng theo gu của người Nhật bằng bàn tay tài hoa của những bậc thầy về chưng cất rượu. Do đó, không hề bị ảnh hưởng bởi bất kỳ nền văn hóa nào. Sử dụng lò đốt than củi điều mà thời hiện đại đã thay thế. Trong quá trình chưng cất rượu Sake thời Edo, lò đốt than củi được sử dụng để nấu rượu. Điều này tạo ra một phần hương vị đặc trưng và mùi thơm của rượu Sake thời Edo. Sự sử dụng lò đốt than củi cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình chưng cất và tạo ra rượu Sake với hàm lượng cồn và hương vị riêng biệt. 2.1 Xay xát gạo (Seimai) Loại gạo Sakamai sau khi được lựa chọn kỹ, được xay trong 3 ngày cho đến khi gạo thành tinh bột. Hạt gạo nguyên sơ ban đầu còn thô, chứa rất nhiều protein, chất béo và các tạp chất khác làm giảm mùi thơm và màu sắc nên để tránh điều đó, gạo được xay xát đi từ 30% đến 65%. Tỷ lệ xay xát là một trong những thông số rất quan trọng trong các tiêu chí đánh giá độ ngon của các loại rượu cao cấp Nhật Bản như: Sake Honjozo, Sake Junmai,v.v… 2.2 Rửa, ngâm và nấu gạo thành cơm 2457
Sau khi xay xát gạo, người ta sẽ chọn lựa kỹ lưỡng, loại bỏ các hạt không đều và hạt có tỉ lệ tấm cao. những người thợ nấu rượu Sake Nhật Bản bắt đầu rửa, ngâm gạo theo thời gian quy định và nấu thành cơm. Toàn bộ các công đoạn: rửa, ngâm, nấu gạo thành cơm mất khoảng 1 ngày để đảm bảo sự hoàn hảo tuyệt đối của nguyên liệu lên men rượu 2.3 Lên men (Koji) Là quy trình quan trọng nhất trong các công đoạn làm rượu Sake. Sau khi chưng cất, những người thợ tiến hành hòa quyện gạo, nước, và một loại nấm men có tên là Koji. Loại nấm koji này sẽ chuyển đổi tinh bột có trong thành đường sau khi ủ trong khoảng 48 giờ (2 ngày). Hỗn hợp này được để ủ tiếp trong thùng gọi là Shubo từ 2 đến 4 tuần. Việc kiểm soát nhiệt độ rất quan trọng bởi hương vị của Sake được quyết định ở công đoạn này. Lên men Sake bắt buộc phải thực hiện trong một căn phòng duy trì ở nhiệt độ cao và độ ẩm thích hợp gọi là Koji Muro. Tình trạng nấm men và nhiệt độ được kiểm soát, điều chỉnh 3 đến 4 giờ một lần nhằm đảm bảo chất lượng, mùi vị của Sake. 2.4 Công đoạn trộn (Moto) Công đoạn trộn có thể được thực hiện bằng cách sử dụng các thiết bị trộn chuyên dụng hoặc bằng tay, tùy thuộc vào quy mô và tính chất của quá trình sản xuất. Dưới đây là một số bước thường được thực hiện trong công đoạn trộn: Các nguyên liệu cần được chuẩn bị trước khi bắt đầu quá trình trộn. Điều này có thể bao gồm đo lường, cân nhắc và xác định tỷ lệ pha trộn cho từng thành phần. Nguyên liệu được đưa vào thiết bị trộn hoặc một hệ thống trộn, trong đó các thành phần được kết hợp lại. Thiết bị trộn có thể là các máy trộn, hệ thống trộn li tâm, trộn bằng cánh quạt hoặc trộn bằng tay, tùy thuộc vào quy mô và yêu cầu của quá trình sản xuất. Kiểm tra chất lượng Sau khi quá trình trộn hoàn tất, mẫu hỗn hợp có thể được lấy ra để kiểm tra chất lượng và tính nhất quán của hỗn hợp. Các thử nghiệm có thể được thực hiện để đảm bảo rằng hỗn hợp đáp ứng các yêu cầu quy định và tiêu chuẩn chất lượng. Sau khi kiểm tra và xác nhận chất lượng, hỗn hợp cuối cùng có thể được đóng gói vào các bao bì hoặc sử dụng trực tiếp. 2.5 Công đoạn thêm nguyên liệu (Moromi) Thêm lượng Koji, cơm trắng và nước vào kế tiếp ngay sau công đoạn trộn (Moto) liên tiếp trong 4 ngày. Quá trình lên men sẽ kéo dài khoảng hơn 1 tháng. 2.6 Ép rượu Kết thúc quá trình lên men, rượu được nén ép và được chia thành Seishu (rượu trắng trong tinh khiết không có cặn) và Sakekasu (rượu có cặn trắng). 2.7 Lọc rượu Công đoạn lọc rượu Sake nhằm để tách các chất cặn và tạo ra một sản phẩm cuối cùng trong suốt. Dưới đây là một phương pháp thông thường được sử dụng trong quá trình lọc rượu sake: Giai đoạn đầu tiên của quá trình lọc bao gồm sự lắng đọng tự nhiên của cặn và tạp chất. Sau khi quá trình lên men đã hoàn thành, rượu Sake được để yên trong một thùng lớn hoặc một bồn đặc biệt để cặn và tạp chất lắng đọng tự nhiên xuống đáy. 2458
Sau giai đoạn lắng đọng, rượu Sake được chuyển sang các thùng lọc, thông thường là những chiếc thùng bằng gỗ hoặc bằng thép không gỉ. Các thùng lọc chứa lớp vật liệu lọc, thường là bột than hoạt tính, tro búa hoặc bột đất sét, nhằm tách các hạt cặn nhỏ và các tạp chất còn sót lại trong rượu. Quá trình lọc tiếp theo thường là sử dụng bộ lọc cánh quạt. Bộ lọc này bao gồm một hệ thống các bộ phận có các lớp lọc khác nhau để loại bỏ tạp chất còn lại và làm cho rượu Sake trong suốt hơn. Rượu Sake được đưa qua các bộ phận của bộ lọc cánh quạt, trong đó các lớp lọc có kích thước và độ mịn khác nhau sẽ loại bỏ các hạt cặn và tạp chất nhỏ hơn. Cuối cùng, rượu Sake đã qua quá trình lọc sẽ được đổ vào các thùng chứa cuối cùng, thường là các thùng bằng thép không gỉ hoặc thùng gốm. Đây là giai đoạn cuối cùng để loại bỏ những tạp chất nhỏ nhất còn sót lại và tạo ra một sản phẩm rượu sake trong suốt và tinh khiết. 2.8 Ủ rượu Trước khi mang ủ, rượu Sake được tiệt trùng 1 lần bằng một quy trình gọi là Hiire để diệt vi khuẩn, nấm men và các yếu tố không cần thiết rồi mới được thả vào bể ủ. Sau khi hoàn thành những quy trình trên, nhà sản xuất sẽ tiến hành nếm thử, đóng chai và những chai rượu Sake cao cấp thơm ngon được xuất xưởng tới tay người yêu rượu. 3. NGHỆ THUẬT THƯỞNG THỨC RƯỢU SAKE. Rượu Sake có nhiều cách uống khác nhau tùy thuộc vào sở thích và tình huống. Không có cách uống rượu Sake “đúng” hay “sai”. Mỗi người có thể có sở thích và phong cách uống riêng. Dưới đây là một số cách uống rượu phổ biến: Uống lạnh: Đây là cách uống rượu sake phổ biến nhất. Rượu sake được làm lạnh trong tủ lạnh hoặc được đổ trực tiếp vào ly có đá. Rượu sake lạnh thường thích hợp cho mùa hè hoặc khi bạn muốn thưởng thức hương vị trong lành và sảng khoái. Uống ấm: Một số loại rượu Sake, đặc biệt là rượu Sake cao cấp, thường được uống ấm. Nhiệt độ ấm tạo ra một cảm giác ấm áp và mềm mại trong miệng. Rượu Sake ấm thích hợp trong mùa đông hoặc khi bạn muốn thưởng thức một hương vị phong phú và tận hưởng sự phát triển của men. Uống pha chế: Rượu Sake cũng có thể được sử dụng trong các loại cocktail và pha chế. Bạn có thể kết hợp rượu sake với trái cây, nước ép, soda, hoặc các loại đồ uống khác để tạo ra các cocktail sáng tạo và thú vị. 4. NGHỆ THUẬT RƯỢU SAKE TRONG ĐỜI SỐNG CỦA NGƯỜI NHẬT Rượu Sake là một trong những đặc sản truyền thống của người Nhật Bản. Với hương vị đặc trưng, rượu Sake không chỉ là một đồ uống phổ biến mà còn có mặt trong nhiều hoạt động văn hoá, tín ngưỡng và xã hội của người Nhật. Lễ hội và sự kiện: Rượu Sake thường được sử dụng trong các lễ hội và sự kiện quan trọng của người Nhật. Ví dụ như lễ hội Matsuri, lễ hội truyền thống Shinto và các dịp kỷ niệm gia đình, rượu Sake được dùng để chúc mừng, cầu may mắn và thể hiện lòng kính trọng đối với tổ tiên. 2459
Lễ hội và sự kiện: Rượu Sake thường được sử dụng trong các lễ hội và sự kiện quan trọng của người Nhật. Ví dụ như lễ hội Matsuri, lễ hội truyền thống Shinto và các dịp kỷ niệm gia đình, rượu Sake được dùng để chúc mừng, cầu may mắn và thể hiện lòng kính trọng đối với tổ tiên. Thưởng thức ẩm thực: Rượu Sake thường được kết hợp với ẩm thực Nhật Bản. Khi thưởng thức sushi, sashimi, tempura và các món ăn Nhật Bản khác, rượu Sake là một lựa chọn phổ biến để tạo sự cân đối và tăng thêm hương vị. Đối với ngành du lịch và ngành dịch vụ: Rượu Sake đóng vai trò quan trọng trong ngành du lịch và ngành dịch vụ của Nhật Bản. Du khách thường muốn trải nghiệm rượu Sake Nhật Bản và tham quan những nhà máy sản xuất Sake truyền thống. Điều này tạo ra nhu cầu cho các tour du lịch Sake và đồ uống, góp phần vào phát triển của ngành du lịch và ngành dịch vụ. Xuất khẩu: Rượu Sake đã trở thành một sản phẩm xuất khẩu quan trọng của Nhật Bản. Rượu Sake Nhật Bản được xuất khẩu đến nhiều quốc gia trên thế giới, như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Châu Âu và Úc. Xuất khẩu rượu Sake tạo ra thu nhập cho ngành công nghiệp và đóng góp vào thặng dư thương mại của Nhật Bản. Kỹ thuật sản xuất rượu Sake đã trải qua sự phát triển và cải tiến liên tục từ thời kỳ Edo đến ngày nay. Các nhà sản xuất đã áp dụng công nghệ hiện đại, quy trình nghiên cứu và sử dụng các giống gạo mới để tạo ra những loại Sake độc đáo và đa dạng. Sự quan tâm đến chất lượng và nguồn gốc của rượu Sake đã tăng lên. Người tiêu dùng ngày nay thường quan tâm đến quá trình sản xuất, nguyên liệu và kỹ thuật truyền thống trong việc lựa chọn rượu Sake. Sự xuất hiện của các hội rượu Sake và chuỗi cửa hàng chuyên về rượu Sake cũng đã góp phần tăng cường sự hiểu biết và sự đa dạng của rượu Sake trong thị trường ngày nay. Các nhãn hiệu rượu Sake nổi tiếng từ thời kỳ Edo đã tồn tại và phát triển đến ngày nay. Rượu Sake đã trở thành một mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Nhật Bản trong thời gian gần đây. Với sự tăng trưởng đáng kể trong nhu cầu tiêu thụ quốc tế và sự quan tâm ngày càng tăng về nền văn hóa và ẩm thực Nhật Bản, rượu Sake đã thu hút sự chú ý của thị trường quốc tế. 5. KẾT LUẬN Rượu Sake là một loại đồ uống truyền thống của Nhật Bản, có lịch sử lâu đời và rất quan trọng trong văn hóa đất nước này. Với hương vị đặc trưng và phẩm chất cao, rượu Sake đã được yêu thích và phổ biến trên toàn thế giới. Tuy nhiên, việc sản xuất và sử dụng rượu Sake cũng đòi hỏi sự tôn trọng và hiểu biết về nó để có trải nghiệm tốt nhất. với sự phát triển và thay đổi của thời đại, rượu Sake cũng tiếp tục đượ cải tiến và đưa vào sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, không chỉ là một loại đồ uống truyền thống nữa. 2460
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. El Flamico. 20/05/2022. Những cách thưởng thức rượu sake của người Nhật thời Edo. . Ngày truy cập 25/04/2023. 2. Japana. 31/07/2018. Rượu Sake và những nét đặc trưng của đất nước Mặt Trời mọc. . Ngày truy cập 25/04/2023. 3. Karuta. 27/11/2020. Lịch sử và văn hóa khi thưởng thức rượu sake của người. . Ngày truy cập 25/04/2023. 4. Ngọc Diệp. 20/10/2018. Quy trình sản xuất rượu sake thời kỳ edo. . Ngày truy cập 25/04/2023. 2461