intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Nghiên Cứu Động Vật - Sinh Vật Nhân Chuẩn Phần 5

Chia sẻ: Danh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST
Báo xấu
58
lượt xem 3
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thế giới động vật xung quanh chúng ta vô cùng đa dạng, phong phú. Chúng đa dạng về số loài, kích thước cơ thể, lối sống và môi trường sống. Hiện biết khoảng 1,5 triệu loài, từ loài có kích thước hiên vi đến loài cho kích thước to lớn: - Số lượng cá thể trong một loài rất lớn

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên Cứu Động Vật - Sinh Vật Nhân Chuẩn Phần 5

  1. Chæång 3 Âa Daûng Loaìi, Tênh Bãön Væîng Cuía Quáön Xaî I. Caïc thuáût ngæî vaì khaïi niãûm liãn quan âãún loaìi vaì caï thãø 1. Âënh nghéa caï thãø Mäüt thaình viãn âæåüc sinh ra, låïn lãn, chãút, di cæ vaì âæåüc nháûp cæ, âæåüc goüi laì mäüt caï thãø, âoï cuîng âæåüc goüi laì mäüt loaìi. Mäùi loaìi coï kiãøu di truyãön biãún âäøi màûc duì kiãøu hçnh (sæû biãøu hiãûn kiãøu gene ra bãn ngoaìi bàòng hçnh thaïi khi âaî coï taïc âäüng cuía mäi træåìng) khäng coï sæû khaïc biãût. - Táút caí caïc loaìi âãöu traíi qua mäüt säú giai âoaûn khaïc nhau trong voìng âåìi nhæ træïng, phäi, áúu truìng, træåíng thaình. Mäùi giai âoaûn chëu taïc âäüng cuía nhæîng yãúu täú khaïc nhau aính hæåíng âãún tàng træåíng, sinh saín vaì täön taûi. - Trong mäüt giai âoaûn naìo âoï, caï thãø cuîng coï nhæîng taïc âäüng khaïc nhau nhæ dinh dæåîng, kyï sinh vaì kêch thæåïc. - Thuáût ngæî caï thãø khoï xaïc âënh âäúi våïi nhæîng loaìi sinh saín vä tênh sinh ra caïc daûng táûp âoaìn. Sinh váût caï thãø coï hçnh daûng nháút âënh vaì khäng bë biãún âäøi theo âiãöu kiãûn mäi træåìng (baíng 3.1), thê duû nhæ nhãûn coï 8 chán, kiãún coï 6 chán coìn âäüng váût coï xæång säúng chè coï 4 chán. Sinh váût daûng táûp håüp nhiãöu âån vë thç hoaìn toaìn khaïc, noï hçnh thaình tæì nhiãöu âån vë maì tæû mäùi âån vë âoï coï khaí nàng sinh saín. Chuïng laì sinh váût khäng váûn âäüng vaì phán nhaïnh khi træåíng thaình, säú læåüng tæìng âån vë ráút biãún âäüng. Thê duû dãù tháúy nháút laì thæûc váût báûc cao, laï giæî nhiãûm vuû quang
  2. Dæång Trê Duîng G.T. 2001 håüp, hoa laìm nhiãûm vuû sinh saín. Coï 19 ngaình âäüng váût vaì sinh váût kiãøu táûp håüp caïc âån vë trong hãû sinh thaïi âáút vaì thuíy sinh. Nhæîng thäng säú mäi træåìng aính hæåíng âãún caï thãø âån âäüc khäng thãø aïp duûng mäüt caïch dãù daìng cho táûp âoaìn. Khaí nàng biãún daûng hay tênh mãöm deío cuía daûng táûp âoaìn cao hån daûng âån âäüc. Caïc quaï trçnh cå baín nhæ sinh ra, låïn lãn, sinh saín, nhaûy caím vaì chãút khäng chè xuáút hiãûn åí daûng sinh váût caï thãø maì coìn åí daûng táûp håüp. Caí hai daûng sinh váût âoï âãöu coï thãø xaïc âënh âæåüc tuäøi. Cáy ruûng laï vaìo muìa thu cung cáúp cháút hæîu cå cho mäi træåìng, khi pháön coìn säúng sinh ra nhoïm måïi vaìo muìa xuán. Theo caïch naìy, caï thãø âoï coï thãø chäúng laûi nhæîng aính hæåíng mäi træåìng ngoaìi nhæ bãûnh táût hay sæû biãún âäüng cuía mäi træåìng. Baíng 3.1: Täøng kãút vãö mäüt säú nhoïm sinh váût daûng âån âäüc vaì táûp âoaìn. Sinh váût táûp âoaìn Sinh váût âån âäüc Nhiãöu daûng táûp âoaìn cuía sinh váût âån baìo Nhiãöu daûng sinh váût âån baìo nhæ truìng coí, nhæ taío vaì náúm mäúc. taío khuã. Náúm daûng táûp âoaìn Náúm daûng âån âäüc nhæ náúm muí âäüc Háöu hãút thæûc váût âa baìo, coí vaì cáy Táûp âoaìn ruäüt khoang nhæ san hä, boüt biãøn Ruäüt khoang âån âäüc nhæ sæïa, haíi quç Tay cuäúng vaì nhæîng táûp âoaìn thæûc váût khaïc Rotifer, Chaetognatha vaì caïc ngaình khaïc giun deûp, giun âäút Chán khåïp Nhuyãøn thãø Da gai Dáy säúng nhæ táûp âoaìn hçnh tuïi Hçnh tuïi säúng âån âäüc Dáy säúng bao gäöm âäüng váût coï xæång säúng 2. Âàûc tênh sinh lyï sinh thaïi hoüc cuía caï thãø: chëu âæûng vaì thêch nghi Mäùi sinh váût khäng bë aính hæåíng trong mäüt giåïi haûn biãún âäüng naìo âoï cuía yãúu täú mäi træåìng. Khi âoï chuïng coï sæû âiãöu chènh bãn trong âãø chäúng laûi sæû thay âäøi bãn ngoaìi khäng chè âãø täön taûi maì coìn sinh træåíng vaì sinh saín. Trong mäi træåìng biãún âäüng, sinh váût coï mäüt trong nhæîng phaín æïng sau: 66
  3. Âa daûng sinh hoüc ... • Chëu âæûng sæû thay âäøi: quaï trçnh naìy naìy bë giåïi haûn båíi cæåìng âäü vaì thåìi gian • Hçnh thaình mäüt sæû cán bàòng måïi theo sæû biãún âäøi mäi træåìng ngoaìi hay thêch nghi sinh lyï våïi mäi træåìng. • Di chuyãøn sang nåi khaïc thêch håüp hån Sinh váût phán bäú åí nhiãöu vuìng sinh thaïi ráút khaïc nhau, nhæ taío lam åí vuìng næåïc noïng cho âãún låïp thuï hay chim åí nhæîng vuìng cæûc giaï laûnh, thæûc váût vaì âäüng váût vuìng sa maûc khä càòn âãún nhæîng daûng thæåìng säúng åí âaïy biãøn sáu täúi tàm laûnh leío. Âáy laì mäüt dáúu hiãûu biãøu thë cho khaí nàng chëu âæûng vaì sæû häø tråü âãø chäúng chëu våïi sæû biãún âäøi cuía mäi træåìng. Sæû hçnh thaình dëch ngoaìi cuía tãú baìo taûo thaình haìng raìo giåïi haûn mäi træåìng, âoï laì sæû tiãún hoïa quan troüng nhàòm taûo âiãöu kiãûn cho tãú baìo chëu âæûng täút hån, sæû tiãún hoïa thãø hiãûn åí chäø sinh váût säúng trong mäi træåìng biãøn äøn âënh sang mäi træåìng næåïc ngoüt vaì lãn mäi træåìng âáút. Dung dëch trong vaì ngoaìi tãú baìo âæåüc duy trç äøn âënh ion vaì håüp cháút tháøm tháúu tháûm chê khi mäi træåìng ngoaìi biãún âäüng maûnh. Khi mäi træåìng ngoaìi thay âäøi, sinh váût coï hai caïch phaín æïng cå baín laì: • Thêch æïng: khi biãún âäüng bãn trong phuû thuäüc vaìo biãún âäüng cuía mäi træåìng vaì sæû säúng phuû thuäüc vaì sæïc chëu âæûng cuía tãú baìo. • Âiãöu chènh: khi biãún âäüng bãn trong duy trç åí mæïc khaïc våïi biãún âäüng mäi træåìng. II. Caïc chè säú âa daûng Coï leî Wallace (1878) laì ngæåìi âáöu tiãn cho ràòng åí vuìng nhiãût âåïi âäüng váût âa daûng vaì phong phuï hån åí vuìng än âåïi. Mäüt nhaì khoa hoüc tæû nhiãn coï thãø coï mäüt caím nháûn vãö sæû âa daûng khi hoü quan saït vaì so saïnh giæîa hai khu væûc khaïc nhau, nhæng âãø thãø hiãûn sæû khaïc biãût naìy qua baïo chê thç hoü phaíi duìng caïc chè säú noïi vãö tênh âa daûng loaìi. Mäüt caïch âån giaín nháút âãø xaïc âënh 67
  4. Dæång Trê Duîng G.T. 2001 tênh âa daûng laì âãúm säú loaìi, kãút quaí naìy âæåüc goüi laì sæû phong phuï vãö thaình pháön loaìi (McIntosh, 1967). Âäúi våïi quáön xaî sinh váût coï thãø duìng caïch naìy âãø so saïnh tênh âa daûng nhæng ráút khoï khàn vç khoï xaïc âënh âæåüc thæûc sæû säú loaìi phán bäú taûi khu væûc âoï, thê duû nhæ xaïc âënh tênh âa daûng cuía quáön xaî chim ráút khoï khàn vç khäng biãút âæåüc âáu laì loaìi di cæ vaì âáu laì loaìi säúng åí mäüt vuìng nháút âënh. Hån næîa, trong mäüt máøu coï 100 caï thãø cuìng säúng mäüt nåi naìo âoï, coï 2 loaìi täön taûi trong âoï thç mäùi quáön thãø seî coï 50 caï thãø vaì âiãöu naìy cuîng tæång âæång våïi quáön xaî coï hai quáön Hçnh 3.1: Mäúi quan hãû giæîa säú loaìi xaïc âënh âæåüc vaì cåí máùu trong hai quáön xaî coï 1000 caï thãø (theo Peer, 1974). thãø våïi säú læåüng laì 1 vaì 99. Thæûc ra, quáön xaî ban âáöu âæåüc xem nhæ âa daûng hån quáön xaî thæï hai båíi vç khaí nàng bàõt gàûp caí hai loaìi trong quáön xaî thæï nháút låïn hån khaí nàng bàõt gàûp caí hai loaìi trong quáön xaî thæï hai. 1. Caïch âãúm tæång æïng Xaïc âënh säú loaìi trong mäüt máøu phuû thuäüc ráút låïn vaìo cåí máøu, máøu caìng låïn thç säú loaìi xaïc âënh âæåüc caìng nhiãöu. Phæång phaïp haûn chãú nhæîng sai soït trong khi âãúm caïc máøu khaïc nhau vãö säú læåüng âæåüc goüi laì caïch âãúm tæång æïng. Âãø thæûc hiãûn cäng viãûc naìy, chuïng ta phaíi âæa säú læåüng quáön âaìn vãö säú læåüng chuáøn (khoaíng 1000 caï thãø). Cäng thæïc xaïc âënh säú loaìi âæåüc âæa ra tæì hai nhaì khoa hoüc Hurlbert (1971) vaì Simberloff (1972) nghiãn cæïu âäüc láûp nhau âoï laì:   N − Ni   N     E ( S ) = ∑ 1 −        n    n       68
  5. Âa daûng sinh hoüc ... Våïi E(S) laì säú loaìi coï thãø xaïc âënh âæåüc trong máøu, n laì cåí máøu tiãu chuáøn, N laì täøng säú caï thãø trong máøu âæåüc xaïc âënh vaì Ni laì säú caï thãø cuía loaìi thæï i trong máøu. N Thuáût ngæî   laì mäüt sæû kãút håüp, noï âæåüc tênh nhæ sau: n   N N!  =  n  n!( N − n)! våïi N! âæåüc goüi laì N giai thæìa, thê duû 5! = 5 x 4 x 3 x 2 x 1 =  120. Thê duû, theo kãút quaí cuía Magurran, 1988 våïi 2 báøy bàõt bæåïm hoaût âäüng trong caïc khoaíng thåìi gian daìi ngàõn khaïc nhau, säú liãûu thu âæåüc nhæ sau Säú læåüng caï thãø Loaìi Báøy bàõt bæåïm A Báøy bàõt bæåïm B 1 9 1 2 3 0 3 0 1 4 4 0 5 2 0 6 1 0 7 1 1 8 0 2 9 1 0 10 0 5 11 1 3 12 1 0 Säú loaìi (S) 9 6 Säú caï thãø (N) 23 13 Coï bao nhiãu loaìi maì chuïng ta coï thãø xaïc âënh nãúu täøng säú caï thãø bàõt âæåüc trong báøy A laì 13. Âáöu tiãn láúy mäùi loaìi trong báøy A vaì âæa noï vaìo cäng thæïc. Thê duû âæa loaìi 1 vaìo cäng thæïc ta coï N = 23, n = 13, Ni = 9, N-Ni = 23-9  N − Ni  N 23! 14!   n  = 13!(14 − 13)! , = 14,   =  n  13!(23 − 13)! ,       14!   23!     = { − [14 1144066]} = 1 − 0.00 = 1.00 . do âoï E ( S ) = 1 −   1   13! x1!   13! x10!   69
  6. Dæång Trê Duîng G.T. 2001 Tæì âoï ta coï thãø tênh toaïn cho tæìng loaìi vaì sau âoï cäüng táút caí laûi Ni Säú loaìi coï thãø xaïc âënh 9 1.00 3 0.93 4 0.98 2 0.82 1 0.57 1 0.57 1 0.57 1 0.57 1 0.57 E(S) 6.58 Nhæ váûy, nãúu trong báøy A coï 13 caï thãø, chuïng ta chè coï thãø xaïc âënh âæåüc 6.58 loaìi, tæång âæång våïi báøy B. Âãø bäø sung cho caïch âãúm tæång æïng, coï nhiãöu chè säú vãö sæû phong phuï thaình pháön loaìi âæåüc bäø sung vaìo nhæ sau R1 = ( S − 1) / ln N a. Margalef (1969) R2 = S / N b. Menhinick (1964) c. Odum, Cantlon vaì Kornicher (1960) R3 = S / LogN Khi sæí duûng caïc chè säú naìy, giaï trë vãö sæû phong phuï thaình pháön loaìi cuía hai loaûi báøy bàõt bæåïm âoï âæåüc tênh nhæ sau Báøy A Báøy B Sæû khaïc biãût vãö giaï trë cuía chè säú Margalef 2.55 1.95 30.8% Menhinick 1.85 1.66 13.2% Odum 6.61 5.39 22.2% Roî raìng laì coï sæû khaïc nhau vãö chè säú phong phuï thaình pháön loaìi, vaì sæû khaïc biãût coìn phuû thuäüc vaìo loaûi chè säú âæåüc sæí duûng. Nhæng säú loaìi âãúm âæåüc khäng luän phaíi luïc naìo cuîng coï thãø sæí duûng âæåüc âãø suy luáûn ra quáön xaî cå såí. Hai quáön xaî coï thãø coï nhæîng loaìi cå baín ráút khaïc nhau vaì coï cuìng säú loaìi trong máøu theo cåí máøu âæåüc láúy. Thê duû khi thu máøu våïi hai quáön xaî, mäùi quáön xaî coï 1000 caï thãø, quáön xaî thæï nháút coï 3 loaìi phán chia âãöu laì 33% cho mäùi loaìi coìn quáön xaî thæï hai coï 11 loaìi vaì chia thaình 70
  7. Âa daûng sinh hoüc ... tè lãû laì 90%: 1%: 1%: 1%: 1%: 1%: 1%: 1%: 1%: 1%: 1%: 1%: 1% (hçnh 3.1). Hiãøn nhiãn laì quáön xaî thæï hai giaìu vãö thaình pháön loaìi nhæng quáön xaî thæï nháút seî giaìu hån våïi cåí máøu êt hån 23 caï thãø. Roî raìng phaíi coï mäüt caïch naìo âoï âãø xaïc âënh tênh âa daûng, âæa vaìo tênh toaïn chè säú phong phuï thaình pháön loaìi vaì sæû æu thãú cuía nhæîng caï thãø trong tæìng loaìi. Caïch tênh âoï âæåüc goüi laì chè säú âa daûng hay laì chè säú khäng âäöng nháút. 2. Chè säú âa daûng Coï hai loaûi chè säú âæåüc xaïc âënh âoï laì chè säú æu thãú vaì chè säú thäúng kã. a. Chè säú æu thãú Chè säú æu thãú, cuîng âæåüc goüi laì sæû æu thãú vç noï cho biãút nhiãöu vãö khäúi læåüng cuía loaìi phäø biãún hay loaìi æu thãú, noï âæåüc Simpson (1949) giåïi thiãûu âáöu tiãn trong thuáût ngæî sinh thaïi. Chè säú Simpson cho biãút táön suáút cuía báút cæï hai caï thãø naìo phán bäú ngáøu nhiãn tæì mäüt quáön xaî ráút låïn phuû thuäüc vaìo nhæîng loaìi khaïc, âoï laì: S D = ∑ pi2 i =1 Våïi pi laì táön suáút cuía nhæîng caï thãø loaìi i. Våïi quáön xaî coï säú læåüng haûn chãú thç  n (n − 1)  D âæåüc tênh nhæ sau: D = ∑  i i  N ( N − 1)     våïi ni laì säú caï thãø cuía loaìi thæï i vaì N laì täøng säú caï thãø. Khi D tàng, sæû âa daûng thæûc sæû giaím. Âãø traïnh sæû hiãøu láöm, chè säú Simpson thæåìng âæåüc viãút laì 1-D hay 1/D vç thãú khi giaï trë naìy tàng thç chè säú âa daûng tàng. Thê duû nhæ trong mäüt ao nuäi täm quaîng canh coï 5 loaìi täm vaì caï phán bäú nhæ sau: Tãn loaìi Säú læåüng Penaeus merguiensis 1. 100 Penaeus indicus 2. 50 Metapenaeus ensis 3. 30 Metapenaeus tenuipes 4. 20 Lates calcarifer 5. 1 71
  8. Dæång Trê Duîng G.T. 2001 Theo säú liãûu trãn chè säú âa daûng vaì chè säú phong phuï trong quáön xaî, tênh theo D laì [(100 x 99)/(201 x 200) + (50 x 49)/(201 x 200) + ... + (1 x 0)/(201 x 200)] = 0.338 vaì 1/D = 1/0.338 = 2.96. Sæû báút tiãûn trong chè säú Simpson laì chè chuï troüng vaìo nhæîng loaìi æu thãú. Nhæ thãú nhæîng loaìi hiãúm chè coï mäüt caï thãø thç bë máút âi khaí nàng laìm thay âäøi chè säú naìy. Âáy laì mäüt bàòng chæïng âæåüc kiãøm tra sæû phán bäú cuía loaìi caï thæï 5 våïi täøng giaï trë trong chè säú - noï chè laì con säú khäng. Hai chè säú khaïc khäng âuí giaíi quyãút váún âãö naìy. N −U ∑p McIntosh (1967) âãö nghë chè säú D = våïi U = 2 vaì pi laì táön i N− N suáút cuía loaìi thæï i. Berger vaì Paker (1970) âæa ra mäüt chè säú khaïc d = N max / N våïi Nmax laì säú caï thãø cuía loaìi æu thãú nháút. Cuîng nhæ chè säú Simpson, caïc daûng häø tråü khaïc cuîng âæåüc cháúp nháûn. Màûc duì chè säú McIntosh vaì Berger & Parker khäng chuï troüng vãö loaìi phäø biãún, nhæng caí hai âãöu bë aính hæåíng båíi säú caï thãø trong máùu. Toïm laûi khäng coï chè säú naìo hoaìn chènh nhæng theo May (1975) kãút luáûn ràòng chè säú Berger-Parker laì mäüt trong nhæîng chè säú âa daûng thoía maîn nhiãöu yãu cáöu nháút. b. Chè säú thäúng kã. Nhæîng chè säú naìy dæûa trãn cå såí laì sæû âa daûng trong tæû nhiãn, coï thãø xaïc âënh våïi caïch thæïc tæång tæû nhæ truyãön thäng tin bàòng máût maî. Chè säú Shannon: H’ (Shannon vaì Weaver, 1949), giaí âënh táút caí caïc loaìi âæåüc thãø hiãûn laûi trong máøu vaì thu máøu ngáøu nhiãn. H ' = −∑ pi ln pi . våïi pi laì táön suáút cuía nhæîng caï thãø loaìi thæï i. Thê duû trong mäüt hãû sinh thaïi coï 5 loaìi âäüng váût âæåüc kyï hiãûu thaình caïc säú thæï tæû laì 1, 2, 3, 4 vaì 5 âãø tiãûn viãûc theo doíi. Kãút quaí phán têch máøu thu âæåüc nhæ sau: 72
  9. Âa daûng sinh hoüc ... Loaìi Säú læåüng PI pilnpi 1 50 0.5 0.347 2 30 0.3 0.361 3 10 0.1 0.230 4 9 0.09 0.214 5 1 0.01 0.046 Täøng cäüng 5 100 1.00 1.201 Trë säú âa daûng cuía Shannon trong mäüt quáön xaî thæåìng biãún âäüng trong khoaíng tæì 1.0-6.0. Giaï trë cao nháút laì Hmax xuáút hiãûn khi moüi loaìi trong quáön xaî coï säú læåüng tæång âæång nhau, luïc âoï noï seî tæång âæång våïi lnS. Sæû cán bàòng trong quáön xaî âa daûng thæûc sæû âæåüc tênh theo cäng thæïc: Evenness = H ' / H max = H ' / ln S Våïi E nàòm trong khoaíng [0,1]. Chè säú Brillouin: Tênh ngáøu nhiãn cuía máøu khäng thãø hoaìn toaìn giäúng nhau âæåüc, thê duû nhæ âäúi våïi báøy bàòng aïnh saïng nåi coï nhiãöu loaìi cän truìng phán bäú vaì chëu sæû háúp dáùn cuía aïnh saïng våïi caïc mæïc khaïc nhau vaì nhæ thãú thç chè säú Brillouin âæåüc duìng nhæ sau: ln N !−∑ ln ni ! HB = N Thê duû: coï mäüt thê nghiãûm våïi säú loaìi vaì säú caï thãø nhæ sau Loaìi Säú læåüng Ln ni! 1 5 4.79 2 5 4.79 3 5 4.79 4 5 4.79 5 5 4.79 ∑ (ln ni !) = 23.95 (S)=5 N=25 ln 25!− ln 23.95 58.00 − 3.17 Do âoï H B = = = 2.193 vaì cuäúi cuìng hãû säú cán 25 25 HB bàòng laì E = . H B max 73
  10. Dæång Trê Duîng G.T. 2001 Nhçn chung, chè säú Brillouin cho giaï trë tháúp hån chè säú Shannon. Mäüt sæû khaïc biãût cå baín laì chè säú Shannon khäng thay âäøi khi säú loaìi vaì táön säú cuía noï äøn âënh trong khi âoï thç chè säú Brillouin thay âäøi thê duû: Loaìi Máøu 1 Máøu 2 1 3 5 2 3 5 3 3 5 4 3 5 5 3 5 Shannon H’ 1.609 1.609 Brillouin HB 1.263 2.193 Váún âãö khaïc biãût thæï hai laì hai chè säú naìy duìng giai thæìa trong caïc phæång trçnh taûo ra mäüt säú læåüng låïn nãn khoï sæí duûng. Chè säú Shannon thæåìng âæåüc sæí duûng vç caïch tênh toaïn âån giaín hån. Mäüt kãút quaí so saïnh caïc chè säú âæåüc liãût kã trong baíng 3.1. Vaìi chè säú âæåüc sæí duûng nhiãöu hån mäüt säú chè säú khaïc. Âãø baío täön tênh âa daûng sinh hoüc, chè säú naìo phaït hiãûn âæåüc nhiãöu loaìi hiãúm thç âæåüc sæí duûng, khi so saïnh caïc quáön xaî khaïc nhau vãö säú læåüng, thç chè säú Simpson vaì Berger-Parker khäng thêch håüp. c. Chè säú âa daûng ngoaìi tiãu chuáøn Roî raìng nhæîng chè säú âa daûng chè thêch håüp trong tæìng træåìng håüp nháút âiûnh. Âäúi våïi viãûc baío täön, nhæîng loaìi hiãúm cáön âæåüc quan tám nhæng cuîng cáön coï sæû kãút håüp nhiãöu thäng tin sinh hoüc trong viãûc tênh toaïn quáön xaî - âàûc biãût trong khi sæí duûng caïc chè säú naìy âãø thæûc hiãûn cäng taïc baío täön. Thê duû: chuïng ta coï thãø chuï troüng vaìo hãû thäúng phán loaûi åí caïc loaìi khaïc biãût trong mäüt quáön thãø hån laì mäüt loaìi maì khäng khaïc nhiãöu tæì nhæîng loaìi chuí cuía noï, chuïng ta cuîng nãn chuï troüng vaìo khäúi læåüng cuía loaìi - âoï laì nhæîng âëch haûi coï säú læåüng êt vaì låïn hån laì nhoïm nhoí nhæ giun troìn, thæûc ra âáy cuîng laì cáu hoíi cho con ngæåìi khi säú læåüng âëch haûi êt nhæng khäúi læåüng låïn, noï coï aính hæåíng 74
  11. Âa daûng sinh hoüc ... ráút låïn âãún sæû phaït triãøn cuía quáön xaî, sæí duûng nhiãöu nàng læåüng hay hoaût âäüng nhæ loaìi chuí âaûo. Chè säú coï thãø thæí sàõp xãúp theo thæï tæû quan troüng goüi laì chè säú thæï tæû. Nhæîng chè säú xæí lyï moüi loaìi tæång tæû nhau goüi laì chè säú âãúm. Moüi chè säú âaî thaío luáûn træåïc âãöu laì chè säú âãúm. Baíng 3.1: So saïnh hiãûu quaí cuía caïc chè säú âa daûng (theo Magurran, 1988) Chè säú Khaí nàng Âäü nhaûy våïi Cå såí liãn quan Caïch tênh Âäü sæí phán biãût cåí máøu âãún âäü phong toaïn duûng phuï thaình pháön räüng raîi loaìi hay vaìi loaìi æu thãú S (âäü phong phuï) Täút Cao R Âån giaín Täút Margalef Täút Cao R Âån giaín Khäng Shannon Væìa phaíi Væìa phaíi R Trung bçnh Täút Brillouin Væìa phaíi Væìa phaíi R Phæïc taûp Khäng McIntosh Täút Væìa phaíi R Trung bçnh Khäng Simpson Væìa phaíi Tháúp D Trung bçnh Täút Berger-Parker Keïm Tháúp D Âån giaín Khäng Âãúm säú loaìi âäüng váût (S) trong mäüt nhoïm khäúi læåüng vaì säú caï thãø cuía nhoïm âoï (N), âäöng thåìi kãút håüp våïi chè säú trong nhoïm âoï thæï tæû coï thãø sæí duûng cho nhæîng nghiãn cæïu tiãúp theo tæì chè säú âãúm nguyãn thuíy, cuîng âaî thæûc hiãûn trãn cän truìng. Caïch tênh toaïn naìy cho pheïp chuïng ta biãút ràòng chäø naìo âa daûng hån. Mäüt vaìi loaìi, dé nhiãn coï thãø âãúm nhiãöu låïp khäúi læåüng båíi vç chuïng coï troüng læåüng khaïc nhau theo tuäøi. Nhæîng loaìi âãúm âæåüc khi duìng trong chè säú âa daûng phaíi nhán våïi nhán täú khäúi læåüng. Trong phaí hãû, nhæîng loaìi coï nhiãöu nhaïnh giæîa thán vaì âènh thç xãúp thaình 1, nhæîng nhoïm låïn thç cho trë säú âiãøm (W) tæång âæång våïi täøng säú nhaïnh. Tuy nhiãn, caïch naìy coï thãø quaï cäöng kãönh khi xaïc âënh caïc loaìi khaïc nhau, thê duû âäúi våïi nhoïm boì saït, May (1990) cho tháúy hai loaìi hiãûn säúng laì thàòn làòn Tuatara coï thãø cán nàûng bàòng våïi täøng cäüng 6000 con ràõn vaì mäüt säú thàòn làòn khaïc. Mäüt váún âãö khaïc laì dæûa vaìo chè säú thäng tin (l), dæûa vaìo säú nhaïnh trong mäüt cáy bao gäöm loaìi coï âàûc âiãøm cáön khaío saït.. Täøng caïc giaï trë l chia cho giaï trë cuía tæìng loaìi. Giaï trë naìy laì %, theo Vane-Wright, 75
  12. Dæång Trê Duîng G.T. 2001 Humphries vaì Williams thç kyî thuáût naìy æïng duûng cho nhoïm Ong nghãû (Bombus subrircus) phán bäú trãn toaìn thãú giåïi. Hçnh 3.2: Âáy laì hai kiãøu tênh toaïn theo hãû thäúng phán loaûi, (a) theo phaí hãû, åí mäøi giaï trë w coï säú âiãøm vaì (b) tênh toaïn theo khoaíng caïch di truyãön, khi mäüt âiãøm l täön taûi theo chè säú thäng tin. Nãúu âãúm mäüt loaìi âån giaín âæåüc sæí duûng thç sæû âa daûng (10 loaìi = 23% cuía täøng trãn thãú giåïi) nhæng sæû khaïc biãût vãö loaìi laûi xuáút hiãûn cao nháút åí vuìng Gansu Trung Quäúc chiãúm 23% toaìn thãú giåïi. 3. Biãøu âäö thãø hiãûn mæïc âäü phong phuï. Mä taí toaìn quáön xaî bàòng chè säú thäúng kã, hay chè säú phong phuï hoàûc laì chè säú âa daûng, coï thãø âi âãún sai láöm laì máút âi nhiãöu thäng tin. Mäüt hçnh aính hoaìn chènh vãö sæû phán bäú caïc loaìi trong mäüt quáön xaî âæåüc phán chia nhoí vãö táön suáút xuáút hiãûn (thæåìng duìng åí mæïc âäü Hçnh 3.3: Sæû phán haûn tênh æu thãú trong thaình logarit) âãø traïnh coï sæû phán chia pháön loaìi theo 4 daûng laì hçnh hoüc, log, log chuáøn vaì beí âuía. Trong hçnh naìy sæû sæû phong phuï loaìi. Nhæîng loaìi æu thãú mäùi loaìi âæåüc biãøu thë åí mæïc log. 76
  13. Âa daûng sinh hoüc ... xuáút hiãûn quaï mæïc nàòm åí bãn traïi vaì loaìi hiãúm åí bãn phaíi (hçnh 3.3). Biãøu âäö phán haûn sæû phong phuï coï thãø thiãút láûp trãn säú læåüng caï thãø, sinh læåüng, diãûn têch âáút khaío saït hay nhæîng biãún säú khaïc. Coï nhiãöu hçnh thæïc khaïc nhau âãø phán haûn sæû phong phuï: hçnh hoüc, chuäøi logarit, logarit thäng thæåìng vaì beí âuía. Sæû âa daûng loaìi coï thãø tênh toaïn cho mäùi thæï haûn nhæng kiãøu tênh toaïn naìy quaï phæïc taûp. a. Phæång phaïp hçnh hoüc: laì dæûa vaìo khu væûc phán bäú cuía tæìng loaìi, thê duû nhæ loaìi thæï nháút chiãúm mäüt vë trê trong khäng gian, chiãúm cæï mäüt vuìng phán chia taìi nguyãn do sæû caûnh tranh åí vuìng âoï. Loaìi thæï hai cuîng chiãúm cæï pháön coìn laûi vaì tiãúp tuûc cho loaìi thæï 2, 3. ... Mä hçnh naìy thêch håüp cho nghiãn cæïu âäüng váût âaïy åí Fjord (Gray, 1981). b. Phæång phaïp beí âuía: nguäön låüi âæåüc chia ngáøu nhiãn cuìng mäüt thåìi âiãøm thaình nhiãöu nhoïm nhoí trãn caí chiãöu daìi cuía mäüt cáy (noïi vãö sæû caûnh tranh caïc loaìi). Nhæîng nhaïnh nhoí âæåüc phán haûn theo thæï tæû âäü daìi. Sæû phong phuï cuía mäùi loaìi âæåüc giaí âënh theo táön suáút cuía âäü daìi nhaïnh nhoí. Chim, caï, sao biãøn vaì âëch haûi cuía nhuyãøn thãø thêch håüp cho viãûc âaïnh giaï bàòng phæång phaïp naìy (MacArthur, 1960; King, 1964). c. Phæång phaïp chuäøi logarit vaì logarit thäng thæåìng: âæåüc xem nhæ laì phæång phaïp beí âuía nhæng táön säú cuía âoaûn nhoí khäng xãúp theo trçnh tæû. Nhaïnh bë beí xãúp ngáøu nhiãn thaình hai pháön, mäüt pháön âæåüc choün ngáøu nhiãn vaì pháön kia chia laìm 3. Mäüt trong 3 âæåüc choün ngáøu nhiãn vaì beí thãm láön næîa vaì cæï tiãúp tuûc. Sau cuìng coï mäüt læåüng låïn nhaïnh bë beí, kãút quaí laì sæû phán bäú logarit theo chiãöu daìi cuía âoaûn bë beí. Sæû phán bäú logarit thäng thæåìng chëu taïc âäüng cuía âiãöu kiãûn sinh thaïi (hçnh 3.4 vaì 3.5). Sæû phán chia trong biãøu âäö hçnh chuäng âæåüc giaíi thêch âoï laì nhæîng loaìi täön taûi tháût sæû nhæng khäng coï trong máøu, nãúu læåüng máøu låïn hån thç coï nhiãöu loaìi âæåüc phaït hiãûn vaì trë säú mode di chuyãøn vãö phêa phaíi. Nhiãöu taïc 77
  14. Dæång Trê Duîng G.T. 2001 giaí âàût tãn cho caïch phán chia logarit thäng thång thaình phán bäú chuäøi logarit, nhæng lyï thuyãút cuía Preston cho chuïng ta biãút âæåüc cåí máøu bao nhiãu thç coï thãø cháúp nháûn sæû phán bäú thæûc âoï laì phán bäú logarit. Nhiãöu taïc giaí khaïc cuîng âãö nghë phán bäú logarit chuáøn tàng lãn trong quáön xaî khi quáön xaî âoï coï säú loaìi låïn vaì láûp mäúi quan giæîa sæû phong phuï våïi caïc trung tám hoaût âäüng âäüc láûp. Hçnh 3.4: Phán phäúi chuáøn. Hçnh chuäng thæåìng hçnh thaình do caïch tênh logarit säú læåüng caï thãø åí truûc x. (a) sæû phán haûn thaình cäng cho caï thãø gáúp bäüi. Trong thê duû naìy noïi lãn sæû âa daûng cuía ràõn åí Panama, giåïi haûn trãn cuía tæìng haûn laì 1, 4, 13, 40, 121, 364, vaì 1093 caï thãø. (b) phán chia thæï haûn theo logarit âãø tàng sæû táûp trung 1; 10; 100; 1000; 10000; 100000. Viãûc choün cå säú cuía log tuìy vaìo âäü låïn cuía dæî liãûu (theo Williams, 1964). Do âoï sæû phán bäú theo thäúng kã coï thãø æïng duûng cho nhiãöu quáön xaî sinh hoüc. Ngæåüc laûi sæû phán hçnh hoüc tàng lãn theo sæû gia tàng säú loaìi vaì chè liãn quan âãún mäüt nhán täú chuí yãúu nháút. Phán bäú logarit chuáøn coï nhiãöu nhán täú hoaût âäüng âäüc láûp cuîng âæåüc baìn thaío vãö toaïn hoüc. Nãúu cung cáúp säú ngáøu nhiãn tæì 1-1000 thç táön säú phán bäú seî laì âæåìng chuäng deûp (phán bäú âäöng nháút): mäùi säú coï xaïc suáút nhæ nhau. Nãúu mäüt càûp säú liãûu âæåüc láúy ra vaì trë säú trung bçnh cuía noï, x, thç sæû phán bäú cuía xs seî phán bäú chuáøn hån laì säú liãûu gäúc. Tháût ra, sæû phán bäú cuía xs seî giäúng nhæ hçnh tam giaïc våïi âènh laì 500. Nãúu xs âæåüc sinh ra tæì mäüt bäü 3 thç sæû phán bäú cuía x xuáút hiãûn trong phán phäúi chuáøn. Khi n, säú cuía xs chuyãøn thaình x , tàng theo hæåïng vä cuìng thç x di chuyãøn chênh xaïc vãö phán phäúi chuáøn. 78
  15. Âa daûng sinh hoüc ... Hçnh 3.5: Sæû phán bäú säú læåüng cuía loaìi bæåïm âãm âæåüc âaïnh báøy åí Anh quäúc. Hçnh trãn laì sæû phán bäú tháût sæû áøn sau truûc Y. Khi säú máøu nhiãöu thç sæû phán bäú di chuyãøn vãö phêa phaíi theo kiãøu phán bäú cuía loaìi êt gàûp (theo Williams, 1964). Thæûc tãú, sæû phán bäú âæåüc thäúng kã tæång âäúi våïi phán phäúi chuáøn khi n≥10. Hiãûn tæåüng naìy âæåüc goüi laì qui luáût giåïi haûn trung tám, khi âoï kãút quaí 79
  16. Dæång Trê Duîng G.T. 2001 phán phäúi chuáøn chëu taïc âäüng cuía nhiãöu nhán täú nhoí vaì nhæ thãú chuäøi phán phäúi chuáøn hæåïng vãö phán phäúi tæû nhiãn. Cuäúi cuìng Gray 91987) âãö nghë giai âoaûn âáöu tiãn cuía quáön xaî thaình cäng thêch håüp våïi phán bäú âëa lyï, tiãúp tuûc theo phán phäúi chuáøn vaì cuäúi cuìng tråí vãö phán bäú âëa lyï. Hçnh 3.6 a: Sæû biãún âäüng tênh âa daûng sinh hoüc cuía âäüng váût coï vuï theo vuìng âëa lyï åí Bàõc Myî 4. Biãún âäüng tênh âa daûng 80
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2