ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
––––––––––––––––––––––––––
NGUYỄN HOÀNG
NGHIÊN CỨU BẢO TỒN MỘT SỐ LOÀI CÂY
DƯỢC LIỆU CÓ NGUY CƠ BỊ ĐE DỌA TẠI VƯỜN
QUỐC GIA HOÀNG LIÊN, TỈNH LÀO CAI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG
THÁI NGUYÊN - 2023
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
––––––––––––––––––––––––––
NGUYỄN HOÀNG
NGHIÊN CỨU BẢO TỒN MỘT SỐ LOÀI CÂY
DƯỢC LIỆU CÓ NGUY CƠ BỊ ĐE DỌA TẠI VƯỜN
QUỐC GIA HOÀNG LIÊN, TỈNH LÀO CAI
Ngành: Khoa học Môi trường
Mã số: 9.44.03.01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Hoàng Văn Hùng
2. PGS.TS. Trần Đăng Khánh
THÁI NGUYÊN - 2024
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận án là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công
trình nào khác.
Tác giả luận án
Nguyễn Hoàng
ii
LỜI CẢM ƠN
Luận án được hoàn thành với sự giúp đỡ tận tình của nhiều cá nhân và cơ
quan nghiên cứu trong nước. Trước hết, tác giả xin chân thành cảm ơn PGS.TS.
Hoàng Văn Hùng, PGS.TS. Trần Đăng Khánh, với cương vị người hướng dẫn khoa
học, đã giúp đỡ cho nghiên cứu sinh trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận
án. Tác giả cũng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới sự động viên và giúp đỡ nhiệt tình
của tập thể cán bộ, giảng viên Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Lào Cai,
Khoa Môi trường - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Viện Di truyền Nông
nghiệp trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận án.
Tác giả chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của ban lãnh đạo Vườn Quốc gia
Hoàng Liên, UBND thị xã Sa Pa trong việc cung cấp tài liệu và thông tin liên quan
đến đề tài, hợp tác trong điều tra.
Trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận án, nghiên cứu sinh đã nhận được
sự giúp đỡ của cán bộ, viên chức Phòng Đào tạo – Nghiên cứu khoa học và Hợp tác
quốc tế - Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Lào Cai; Khoa Môi trường - Trường
Đại học Nông lâm Thái Nguyên; Viện Di truyền Nông nghiệp – Viện khoa học nông
nghiệp Việt Nam. Nhân dịp này, tác giả xin chân thành cảm ơn các cơ quan trên. Xin
trân trọng cảm ơn Phòng Đào tạo - Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên đã tạo điều
kiện thuận lợi để nghiên cứu sinh hoàn thành luận án của mình.
Thái Nguyên, ngày tháng năm 2024
Tác giả luận án
Nguyễn Hoàng
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
MỤC LỤC ................................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................... x
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ............................................................................... 3
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................ 3
4. Đóng góp mới của luận án ...................................................................................... 4
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................................... 5
1.1. Tổng quan về bảo tồn đa dạng sinh học ............................................................... 5
1.1.1. Đa dạng sinh học và bảo tồn đa dạng sinh học ................................................. 5
1.1.2. Đa dạng di truyền và đánh giá đa dạng di truyền.............................................. 6
1.1.3. Các yếu tố sinh thái, môi trường và ảnh hưởng của nó đến bảo tồn đa
dạng sinh học ............................................................................................................. 14
1.2. Tài nguyên cây dược liệu ................................................................................... 17
1.2.1. Tài nguyên cây dược liệu trên thế giới............................................................ 17
1.2.2. Tài nguyên cây dược liệu ở Việt Nam ............................................................ 18
1.3. Hoạt động bảo tồn cây dược liệu trên thế giới và ở Việt Nam .......................... 19
1.3.1. Các mối đe dọa đối với tài nguyên cây dược liệu ........................................... 19
1.3.2. Quan điểm và cách tiếp cận trong bảo tồn tài nguyên cây dược liệu ............. 19
1.3.3. Hoạt động bảo tồn cây dược liệu .................................................................... 21
1.3.4. Tổng quan một số phương pháp trong nghiên cứu bảo tồn cây dược liệu ...... 27
1.4. Cách tiếp cận trong xác định loài có nguy cơ bị đe dọa .................................... 30
1.4.1. Quan điểm của IUCN ...................................................................................... 30
1.4.2. Quan điểm của Việt Nam ................................................................................ 31
1.4.3. Quan điểm dựa trên kiến thức bản địa (cộng đồng) ........................................ 32
