ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
––––––––––––––––––––––––––
NGUYỄN HOÀNG
NGHIÊN CỨU BẢO TỒN MỘT SỐ LOÀI CÂY
DƯỢC LIỆU CÓ NGUY CƠ BỊ ĐE DỌA TẠI VƯỜN
QUỐC GIA HOÀNG LIÊN, TỈNH LÀO CAI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG
THÁI NGUYÊN - 2023
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
––––––––––––––––––––––––––
NGUYỄN HOÀNG
NGHIÊN CỨU BẢO TỒN MỘT SỐ LOÀI CÂY
DƯỢC LIỆU CÓ NGUY CƠ BỊ ĐE DỌA TẠI VƯỜN
QUỐC GIA HOÀNG LIÊN, TỈNH LÀO CAI
Ngành: Khoa học Môi trường
Mã số: 9.44.03.01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Hoàng Văn Hùng
2. PGS.TS. Trần Đăng Khánh
THÁI NGUYÊN - 2024
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liu, kết
qu u trong lun án trung thc chưa đưc công b trong bất kcông
trình nào khác.
Tác gi lun án
Nguyễn Hoàng
ii
LỜI CẢM ƠN
Lun án được hoàn thành vi sgiúp đỡ tn tình ca nhiu nhân cơ
quan nghiên cu trong nước. Trước hết, tác gixin chân thành cm ơn PGS.TS.
Hoàng Văn Hùng, PGS.TS. Trần Đăng Khánh, vi cương vngười hướng dn khoa
hc, đã giúp đỡ cho nghiên cu sinh trong quá trình nghiên cu hoàn thành lun
án. Tác gicũng bày tlòng biết ơn sâu sc ti sđộng viên giúp đỡ nhit tình
của tập thể cán bộ, giảng viên Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Lào Cai,
Khoa Môi trường - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Viện Di truyền Nông
nghiệp trong quá trình thực hin và hoàn thành lun án.
Tác gi chân thành cm ơn s giúp đỡ ca ban lãnh đạo Vườn Quốc gia
Hoàng Liên, UBND th Sa Pa trong vic cung cp tài liu thông tin liên quan
đến đề tài, hp tác trong điu tra.
Trong quá trình thc hin và hn thành lun án, nghiên cu sinh đã nhn được
sgiúp đca cán b, viên chức Phòng Đào tạo Nghiên cu khoa học Hợp c
quc tế - Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Lào Cai; Khoa i trường - Trường
Đại hc Nông lâm Thái Nguyên; Viện Di truyền Nông nghiệp Viện khoa học ng
nghiệp Việt Nam. Nhân dp này, tác gixin chân thành cm ơn các cơ quan trên. Xin
trân trng cm ơn Phòng Đào tạo - Trường Đại hc Nông lâm Thái Nguyên đã to điu
kin thun li để nghiên cu sinh hn thành lun án ca mình.
Thái Nguyên, ngày tháng m 2024
Tác gi lun án
Nguyễn Hoàng
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
MỤC LỤC ................................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................... x
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ............................................................................... 3
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................ 3
4. Đóng góp mới của luận án ...................................................................................... 4
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................................... 5
1.1. Tổng quan về bảo tồn đa dạng sinh học ............................................................... 5
1.1.1. Đa dạng sinh học và bảo tồn đa dạng sinh học ................................................. 5
1.1.2. Đa dạng di truyền và đánh giá đa dạng di truyền.............................................. 6
1.1.3. Các yếu tố sinh thái, môi trường ảnh hưởng của đến bảo tồn đa
dạng sinh học ............................................................................................................. 14
1.2. Tài nguyên cây dược liệu ................................................................................... 17
1.2.1. Tài nguyên cây dược liệu trên thế giới............................................................ 17
1.2.2. Tài nguyên cây dược liệu ở Việt Nam ............................................................ 18
1.3. Hoạt động bảo tồn cây dược liệu trên thế giới và ở Việt Nam .......................... 19
1.3.1. Các mối đe dọa đối với tài nguyên cây dược liệu ........................................... 19
1.3.2. Quan điểm và cách tiếp cận trong bảo tồn tài nguyên cây dược liệu ............. 19
1.3.3. Hoạt động bảo tồn cây dược liệu .................................................................... 21
1.3.4. Tổng quan một số phương pháp trong nghiên cứu bảo tồn cây dược liệu ...... 27
1.4. Cách tiếp cận trong xác định loài có nguy cơ bị đe dọa .................................... 30
1.4.1. Quan điểm của IUCN ...................................................................................... 30
1.4.2. Quan điểm của Việt Nam ................................................................................ 31
1.4.3. Quan điểm dựa trên kiến thức bản địa (cộng đồng) ........................................ 32