intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Nghiên cứu bệnh gan trên chó và sử dụng kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh phân biệt các trường hợp bệnh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

2
lượt xem
1
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày nghiên cứu bệnh gan trên chó và sử dụng kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh phân biệt các trường hợp bệnh. Kết quả cho thấy bệnh gan trên chó chiếm tỷ lệ 2,5% tổng số ca khảo sát và bệnh gan không thay đổi theo giới tính và giống chó, nhưng gia tăng tỷ lệ thuận với độ tuổi từ dưới 1 tuổi đến 10 tuổi.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu bệnh gan trên chó và sử dụng kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh phân biệt các trường hợp bệnh

  1. KHOA HỌC CÔNG NGHỆ NGHIÊN CỨU BỆNH GAN TRÊN CHÓ VÀ SỬ DỤNG KỸ THUẬT CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH PHÂN BIỆT CÁC TRƯỜNG HỢP BỆNH Nguyễn Thị Nở1, Nguyễn Thị Lan Anh2, Nguyễn Văn Phát2 TÓM TẮT Nghiên cứu bệnh gan trên chó và sử dụng kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh phân biệt các trường hợp bệnh gan được thực hiện trên 1440 ca chó bệnh (700 chó giống nội và 740 chó giống ngoại, trong đó có 609 chó đực và 831 chó cái) tại Phòng khám thú y Hương Nở, TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương dựa vào chẩn đoán lâm sàng và hình ảnh siêu âm. Kết quả cho thấy bệnh gan trên chó chiếm tỷ lệ 2,5% tổng số ca khảo sát và bệnh gan không thay đổi theo giới tính và giống chó, nhưng gia tăng tỷ lệ thuận với độ tuổi từ dưới 1 tuổi đến 10 tuổi. Dựa vào triệu chứng lâm sàng các ca bệnh chia làm 3 dạng bệnh: vàng da niêm mạc 16 con chó (44,44%), báng bụng 14 con (38,9%) và vàng da niêm mạc + tích dịch xoang bụng 6 con (16,66%). Dựa vào kết quả siêu âm bệnh chia thành 6 dạng bệnh như sau: viêm gan cấp tính, mãn tính, và báng bụng (22,22%), viêm gan - thận (16,67%), viêm gan do viêm túi mật (13,89%) và xơ gan (2,78%). Từ khóa: Chó, viêm gan, siêu âm. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ2 Ngày nay, các thành tựu khoa học kỹ thuật và Đời sống con người được nâng cao kéo theo sự trang thiết bị hiện đại phục vụ hữu ích cho công tác quan tâm chăm sóc cho những chú chó cũng được chẩn đoán đã được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực cải thiện hơn, tuổi thọ của chúng ngày càng cao. Tuy thú y; trong đó, kỹ thuật siêu âm để hỗ trợ công tác nhiên, việc chăm sóc chó của người nuôi gặp nhiều chẩn đoán và điều trị đạt kết quả cao và chính xác thì khó khăn, đặc biệt là những vấn đề về bệnh lý như bệnh lý trên gan cần được nghiên cứu và tìm hiểu bệnh truyền nhiễm, bệnh ký sinh trùng, bệnh ngoại sâu hơn. khoa, nội khoa và bệnh sản khoa. Đối với bệnh lý ở 2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU gan, là một trong những bệnh nội khoa phổ biến trên - Địa điểm thu thập mẫu và phân tích: Phòng các loài động vật nói chung và ở chó nói riêng, bệnh khám thú y Hương Nở tại 134B Chánh Nghĩa, TP. lý trên gan có thể do nhiều tác nhân khác nhau: do vi Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương và Chi cục Thú y TP. sinh vật Leptospira, Salmonella, Adenovirus…, do tác Hồ Chí Minh. động của các độc tố như thiacetarsamide, anticonvulsant, độc tố của vi khuẩn, độc tố nấm - Vật liệu nghiên cứu: Dụng cụ và thiết bị: Máy mốc…, do cung cấp glucocorticoid với liều cao và lâu siêu âm, nhiệt kế,… dài, do các sản phẩm trung gian độc hại của quá - Đối tượng khảo sát: là các chó có biểu hiện trình chuyển hóa…hay kế phát từ các trường hợp lâm sàng nghi ngờ bệnh gan vàng da, niêm mạc và bệnh lý khác như viêm tuyến tụy mãn tính, viêm thận tích dịch xoang bụng đến khám lần đầu tại phòng hay thiếu máu mãn tính… Vì thế, khi các triệu chứng khám thú y. lâm sàng biểu hiện trên cơ thể của thú thì quá trình - Nội dung nghiên cứu: Khảo sát bệnh gan rối loạn chức năng sinh học của gan đã xảy ra trong phân bố theo nhóm giống, giới tính và lứa tuổi; tần một khoảng thời gian dài trước đó và thường không suất chó bị bệnh gan dựa vào chẩn đoán lâm sàng và đặc trưng. Do vậy, nếu chỉ căn cứ vào các dấu hiệu siêu âm. này để xác định gan bệnh sẽ rất dễ nhầm lẫn với các trường hợp bệnh lý ở các nội quan khác như thận hay - Phương pháp tiến hành: dạ dày-ruột… Hỏi, khám bệnh: Các thông tin chẩn đoán lâm sàng thu thập dựa vào lời khai của chủ nuôi và khám 1 trực tiếp trên chó. Triệu chứng lâm sàng được theo Phòng khám thú y Hương Nở, TP. Thủ Dầu Một, tỉnh dõi trên các chó nghi mắc bệnh gan gồm: vàng da, Bình Dương 2 Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh (HUTECH) niêm mạc và tích dịch xoang bụng, sốt, vùng bụng 78 N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 2 - TH¸NG 6/2021
  2. KHOA HỌC CÔNG NGHỆ chướng to và đau, ói mửa, tiêu chảy, táo bón, phân hoặc không đều, mức độ đàn hồi kém hoặc bình màu xám, nước tiểu vàng cam và triệu chứng thần thường, cấu trúc thô, tĩnh mạch cửa dày, vách túi mật kinh. dày. Siêu âm: Khảo sát 36 con chó biểu hiện lâm sàng - Chỉ tiêu theo dõi và công thức tính vàng da, niêm mạc và tích dịch xoang bụng. Tỷ lệ (%) chó có dấu hiệu bệnh lý về gan vàng Nhận định: hình ảnh siêu âm gan bình thường: da, niêm mặc và tích dịch xoang bụng đến khám lần bờ gan nhẵn, đường cong của bờ nhịp nhàng, không đầu tại phòng khám = (số chó mắc bệnh gan/số chó khuyết, không thấy hạt và không lồi lõm, nhu mô khảo sát) x 100. gan hồi âm đồng nhất và khô, tĩnh mạch cửa gan, Tỷ lệ (%) bệnh gan theo nhóm giống, nhóm tuổi, tĩnh mạch chủ sau và các nhánh tĩnh mạch rất dễ giới tính = (số chó mắc bệnh gan ở từng nhóm giống, nhìn thấy, động mạch gan không thể xác định vì kích nhóm tuổi, giới tính/số chó mắc bệnh gan) x 100. thước quá nhỏ. Tĩnh mạch cửa gan là các cấu trúc Tỷ lệ (%) chó bệnh gan ở từng nhóm bệnh dựa anechoic dạng ống có thành và có thể nhìn thấy được vào siêu âm = (số chó mắc bệnh ở từng nhóm các nhánh nhu mô gan, tĩnh mạch gan thì cũng có bệnh/số chó mắc bệnh gan) x 100 cấu trúc và hình dạng tương tự tĩnh mạch cửa khi siêu âm nhưng không nhìn thấy thành (Connie và - Xử lý số liệu và phân tích thống kê: Các số liệu ctv, 1994), túi mật là vùng không hồi âm, dạng oval được xử lý và phân tích thống kê bằng phần mềm hoặc tròn (Giroux, 2006). Hình ảnh siêu âm gan bị Minitab version 16. viêm đánh giá với ba mức độ: viêm gan cấp, viêm gan 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN cũ hoặc viêm gan mãn. Viêm gan cấp kích thước 3.1. Phân bố bệnh gan theo nhóm giống, giới bình thường hoặc to, bờ gan đều, mức độ đàn hồi tính và lứa tuổi kém, cấu trúc đồng dạng, tĩnh mạch cửa dày và sáng, vách túi mật phù nề hoặc bình thường. Viêm gan Sự phân bố bệnh gan theo nhóm giống, giới tính mãn kích thước bình thường hoặc to, bờ gan đều và lứa tuổi chó được trình bày ở bảng 1. Bảng 1. Tỷ lệ bệnh gan trên chó theo nhóm giống, giới tính và nhóm tuổi Chỉ tiêu theo dõi Số ca khảo sát Số ca bệnh Tỷ lệ (%) P Chỉ tiêu khảo sát (con) gan (con) Nội 700 16 2,29a Nhóm giống > 0,05 Ngoại 740 20 2,70a Đực 609 19 3,12a Giới tính > 0,05 Cái 831 17 2,05a < 1 năm tuổi 500 5 1a 1 – 5 năm 400 9 2,25b Nhóm tuổi < 0,001 >5 – 10 năm 360 17 4,72c > 10 năm 180 5 2,78b Tổng 1440 36 2,5 Trong cùng một cột, các tỷ lệ nhiễm mang chữ cái khác nhau thì khác nhau có ý nghĩa thống kê. Bảng 1 cho thấy khảo sát ngẫu nhiên 1440 chó khác biệt này không có ý nghĩa về mặt thống kê (P > đến khám tại Phòng khám thú y Hương Nở xác định 0,05). Kết quả này phù hợp với Nguyễn Thị Bạch Mai 36 chó có biểu hiện vàng da, niêm mạc và tích dịch (2011) khi ghi nhận tỷ lệ bệnh gan là tương đương xoang bụng chiếm tỷ lệ 2,5%. Trong 1440 ca chó giữa hai nhóm chó ngoại (8,71%) và chó nội (8,63%) bệnh được khảo sát có 700 ca chó nội và 740 ca chó cũng như chó đực cao hơn chó cái. ngoại cho thấy tỷ lệ chó giống ngoại bị bệnh gan cao Từ bảng 1 cũng cho thấy tỷ lệ bệnh gan có xu hơn giống chó nội (2,7% so với 2,29%) và chó đực cao hướng tăng theo lứa tuổi, cao nhất ở nhóm 5-10 năm hơn so với chó cái (3,12% so với 2,05%). Tuy nhiên, sự tuổi (4,72%), kế là nhóm > 10 năm tuổi (2,78%), nhóm N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 2 - TH¸NG 6/2021 79
  3. KHOA HỌC CÔNG NGHỆ 1 – 5 năm tuổi (2,25%) và nhóm có tỷ lệ thấp thất là Bảng 2. Tần suất các chó bị bệnh gan dựa vào triệu nhóm < 1 năm tuổi (1 %). Kết quả xử lý thống kê tỷ lệ chứng lâm sàng và siêu âm bệnh gan giữa các nhóm tuổi khác biệt có ý nghĩa Phương Tần Chỉ tiêu theo Số thống kê (P < 0,001). Đặc biệt là sự khác biệt giữa pháp chẩn suất dõi chó nhóm < 1 năm tuổi và nhóm 5 - 10 năm tuổi. đoán (%) Gan có chức năng giải độc và chuyển hóa các Vàng da 16 44,44 Triệu chất hóa học nội sinh và ngoại sinh được gan chuyển Báng bụng 14 38,9 chứng lâm đổi thành những chất ít độc hơn hoặc làm giảm hoạt Vàng da + báng sàng 6 16,66 tính sinh học của chúng. Chính vì thế các chất độc bụng hại có thể tích tụ trong gan, qua quá trình sống lâu Viêm gan cấp 8 22,22 dài sẽ ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng của gan. Viêm gan mãn 8 22,22 Do đó mà bệnh gan có xu hướng tăng dần theo lứa Nhóm Viêm gan báng 8 22,22 tuổi (Merck, 2000). bệnh dựa bụng 3.2. Tần suất các chó bị bệnh gan dựa vào triệu vào siêu Viêm gan - thận 6 16,67 chứng lâm sàng và siêu âm âm Viêm gan do 5 13,89 viêm túi mật Tần suất các chó bệnh gan dựa vào triệu chứng Xơ gan 1 2,78 lâm sàng và siêu âm được trình bày ở bảng 2. Tổng 36 100 Kết quả ở bảng 2 cho thấy dựa vào triệu chứng lâm sàng biểu hiện vàng da (biểu hiện rõ nhất là ở Dựa vào siêu âm cho thấy viêm gan cấp, mãn và nướu răng và lòng trắng mắt), cũng khá phổ biến trên viêm gan báng bụng đều cho tần suất là 22,22% kế các chó nghi ngờ bệnh gan với tần suất là 44,44%, dấu đến là viêm gan - thận, viêm gan do viêm túi mật là hiệu báng bụng có tần suất là 38,9% và vàng da + 16,67%, 13,89% và chiếm tần suất thấp nhất là xơ gan báng bụng chiếm 16,66%. Nhưng nếu chỉ căn cứ vào 2,78%. triệu chứng này để xác định bệnh lý thì có thể cho 3.3. Viêm gan cấp tính rằng các chó nghi ngờ ở bệnh đường tiết niệu, suy 3.3.1. Triệu chứng tim, giun tim, ký sinh trùng…Tuy nhiên, ngoài triệu Một số triệu chứng lâm sàng của viêm gan cấp chứng báng bụng, chó còn có biểu hiện khác như tính như: vàng da, bỏ ăn, ói mửa, tiêu chảy phân bạc hiện tượng vàng da, nước tiểu thải ít và có màu vàng. màu, sốt, nước tiểu màu vàng sậm đặc quánh và đau Điều này cho thấy có thể đây là trường hợp bệnh lý hạ sườn phải. kết hợp giữa hai cơ quan là gan và thận, tương tự nhận định của Vũ Văn Hóa (2007). Hình 1 Chó bị vàng da và niêm mạc (mũi tên) 80 N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 2 - TH¸NG 6/2021
  4. KHOA HỌC CÔNG NGHỆ 3.3.2. Chẩn đoán bằng phương pháp siêu âm Hình 2. Ảnh siêu âm gan viêm cấp tính của chó Hình 3. Ảnh viêm gan cấp tính của chó Nhật đực 1 cái ta 4 năm tuổi. Nhu mô gan ít biến dạng, độ năm tuổi, vách túi mật dày lên (mũi tên đen); hồi âm kém (dấu mũi tên) thành tĩnh mạch dày (mũi tên trắng) 3.4. Viêm gan mãn tính 3.4.1. Triệu chứng viêm gan mãn tính Chó thờ ơ, mất cảm giác ngon miệng và tiêu chảy, uống nước nhiều và đi tiểu nhiều, bụng sưng căng chứa đầy dịch lỏng (báng bụng), vàng da (nướu răng và lòng trắng mắt), bệnh trở nặng có dấu hiệu thần kinh, mù, co giật, hôn mê và chết. 3.4.2. Chẩn đoán siêu âm bằng hình ảnh Hình 5. Chó bị viêm gan báng bụng đang được rút dịch (mũi tên) 3.5.2. Chẩn đoán bằng phương pháp siêu âm Hình 4. Ảnh con chó đực Cooker 5 năm tuổi. Cho thấy nhu mô có độ hồi âm thô, không đồng nhất, vách túi mật dày lên (mũi tên đen); thành tĩnh mạch dày (mũi tên trắng) 3.5. Viêm gan báng bụng Hình 6. Ảnh siêu âm viêm gan báng bụng của chó cái 3.5.1. Triệu chứng giống Nhật 6 năm tuổi, có vùng hồi âm trống, dịch tự Những chó bị viêm gan báng bụng thường đi do trong xoang bụng (mũi tên đen) và thân phải xa phân đen khô, bỏ ăn hoặc kém ăn, uống nhiều nước, hơn bình thường (mũi tên trắng) đi tiểu khó, đi nhiều lần. Thở khó, đôi khi có ho, 3.6. Viêm gan -thận bụng to tích nhiều nước, thân nhiệt bình thường và hoạt động kém lanh lợi. 3.6.1. Triệu chứng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 2 - TH¸NG 6/2021 81
  5. KHOA HỌC CÔNG NGHỆ Chó bỏ ăn, hoặc kém ăn, uống nhiều nước, đi kích thích thành túi mật. Hay do nguồn máu đến tiểu khó nước tiểu màu vàng đậm, đi tiểu nhiều lần, thành túi mật bị giới hạn, khi đó nguyên nhân giới báng bụng đồng thời phù ở chân, vàng da, sốt, hoạt hạn phải được cô lập và điều trị để cải thiện dòng động kém lanh lợi. máu. Ngoài ra nhiễm khuẩn bắt nguồn ở ruột hay 3.6.2. Chẩn đoán bằng phương pháp siêu âm dòng máu và xâm nhập vào túi mật. E. coli là dòng vi khuẩn thường có trong ruột giúp bảo vệ ruột khỏi các vi khuẩn có hại, nhưng đôi khi trở thành bệnh lý, thỉnh thoảng gặp Streptococcus hoặc Staphylococcus spp, (Taboado và Meyer, 1989). 3.7.2. Chẩn đoán bằng phương pháp siêu âm Hình 7. Ảnh siêu âm viêm gan - thận chó ta 9 năm tuổi, chó cái có vùng hồi âm trống (F), có dịch tự do trong xoang bụng, gan (L) và thận phải (R. K) xa hơn so với bình thường 3.7. Vàng da do tắc ống dẫn mật (sỏi mật, giun trong ống mật, viêm ống mật) Hình 9. Ảnh siêu âm gan chó bị viêm túi mật, chó 3.7.1. Triệu chứng viêm túi mật Nhật 7 tuổi, chó đực có phần nhu mô có độ hồi âm thô, không đồng nhất, vách túi mật dày (mũi tên Một số triệu chứng có thể biểu thị tình trạng đen), thành tĩnh mạch dày (mũi tên trắng) viêm túi mật hoặc ống dẫn mật như đột nhiên mất cảm giác thèm ăn, lờ phờ, ói mửa và đau bụng. Tình 3.8. Xơ gan trạng vàng da từ nhẹ đến vừa kết hợp với sốt cũng 3.8.1. Triệu chứng thường gặp; vàng mắt, vàng nướu răng. Tình trạng Chó mắc bệnh xơ gan có biểu hiện như chán ăn, sốc do viêm nhiễm và thiếu máu có thể xuất hiện. ói mửa, tiêu chảy, táo bón, gầy còm, suy nhược nặng Các dấu hiệu sốc như thở yếu, giảm thấp nhiệt độ cơ và vàng da. thể, nướu răng tái nhợt, mạch nhanh nhưng yếu. 3.8.2. Chẩn đoán bằng phương pháp siêu âm Hình 8. Chó bị vàng da do tắc ống dẫn mật (mũi tên) Nguyên nhân: viêm túi mật hay ống dẫn mật có thể đến từ nhiều điều kiện khác nhau. Các cơ trong Hình 10. Ảnh siêu âm xơ gan chó ta 11 năm tuổi, túi mật có thể gặp sự cố chức năng, dẫn đến dòng chó cái có hồi âm tăng (vòng oval), bờ gan không chảy dịch mật trong ống nang hay túi mật bị giảm đi, đều (mũi tên trắng) 82 N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 2 - TH¸NG 6/2021
  6. KHOA HỌC CÔNG NGHỆ Theo Nyland và Matton (1995); Giuox (1996); 3. Merck, 2000. Hepatic disease in small Rumack và ctv (2004) hình siêu âm của những gan animal. In the Merk veterinary mannual. 8th edition. chó bị xơ gan gồm: kích thước gan giảm, cấu trúc hồi USA. âm thô, bờ gan không đều, hơi lồi lõm, hồi âm tăng 4. Nguyễn Thị Bạch Mai, 2011. Khảo sát bệnh nhưng ít rõ nét hơn do quá trình xơ hóa của các khu gan trên chó tại một số phòng mạch thú y quận Ninh vực khác nhau (Nguyễn Văn Khanh và ctv, 2008). Kiều, thành phố Cần Thơ. 4. KẾT LUẬN 5. Nguyễn Văn Khanh, Đỗ Hiếu Liêm và Đỗ Thanh Thủy, 2008. Khảo sát sự thay đổi của một số Qua thời gian thực thiện đề tài cho thấy bệnh chỉ tiêu huyết học trong chẩn đoán các trường hợp gan trên chó chiếm 2,5% trên tổng số ca khảo sát. bệnh gan ở chó, 2011. . Từ kỹ thuật siêu âm xác định các trường hợp 6. Nyland T. G., Mattoon J. S., 1995. bệnh gan của chó cho thấy có 6 dạng bệnh gan được Ultrasonography of liver. In Veterinary diagnostic ghi nhận: viêm gan cấp tính (22,22%), viêm gan mãn ultrasound. W.B. Saunders Company. USA. Chapter tính (22,22%), viêm gan báng bụng (22,22%), viêm 5, pp. 52-73. gan – thận (16,67%), viêm ống dẫn mật (13,89%) và xơ 7. Rumack M. C, Charboneau W. J., Wilson S. gan (2,78%). R., 2004. Gan. Siêu âm chẩn đoán (Võ Tấn Đức và TÀI LIỆU THAM KHẢO Nguyễn Quang Thái Dương dịch). Nhà xuất bản Y 1. Connie M. H., Cheryl D. H and Jeffrey S., học chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh. Chương 4, 1994. Chapter: Diagnostic Ultrasound. Practical Tr. 87-154. diagnostic imaging for the veterinary technician. 8. Taboada J. and Meyer D. J, 1989. Cholestasis Second edition. A Harcourt Health Sciences associ – atedwith extrahepatic bacterial infection in Company. United States of America, pp. 228 – 248. five dogs. Journal of Veterinary internal Medical 3, 2. Giroux A., 2006. Ultrasound of the liver pp. 216 – 221. http://www.peteducation.com/files /THE-LIVER- 9. Vũ Văn Hoá, 2007. Bệnh tiểu gia súc chó, 2006.DOC. heo và mèo. Nhà xuất bản Nông nghiệp TP. Hồ Chí Minh. THE SURVEY OF LIVER DISEASES IN DOGS AND APPLICATION OF ULTRASOUND SCANS TECHNIQUE FOR DIAGNOSIS Nguyen Thi No, Nguyen Thi Lan Anh, Nguyen Van Phat Summary The survey of liver diseases in dogs and application of ultrasound scans technique for diagnosis was conducted at the Huong No veterinary clinic, Thu Dau Mot city, Binh Duong province. 1440 cases (700 domestic and 740 imported dogs, in which including 609 male and 831 female dogs) were identified liver disease. The results showed that liver disease in dogs reached 2.5% of the total samples and they did not change between males and females, also domestic and imported dogs, and increased proportionally from less than 1 year to 10 years old. Based on clinical symptoms, cases were divided into three types: 16 dogs having mucosal jaundice (44.44%), 14 dogs having ascites (38.9%) and 6 dogs having both mucosal jaundice and abdominal ascites (16.66%). Based on ultrasound scans, patients were divided into six types: 8 dogs having acute hepatitis (22.22%), 8 dogs having chronic hepatitis (22.22%), 6 dogs having both hepatitis and kidney failure (16.67%), 5 dogs having hepatitis resulting by the inflammation of bile conducts (13.89%), 8 dogs having hepatitis ascites (22.22%) and 1 dogs having cirrhosis (2.87%). Keywords: Dogs, hepatitis disease, ultrasound scans. Người phản biện: GS.TS. Nguyễn Thị Kim Lan Ngày nhận bài: 29/3/2021 Ngày thông qua phản biện: 29/4/2021 Ngày duyệt đăng: 6/5/2021 N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 2 - TH¸NG 6/2021 83
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2