Nghiên cứu học thuyết lưu thông tiền tệ của C.Mác và vận dụng trong điều tiết nền kinh tế ở Việt Nam hiện nay: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:139

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn sách tham khảo "Vận dụng học thuyết lưu thông tiền tệ của C.Mác trong điều tiết nền kinh tế ở Việt Nam hiện nay"của tập thể các tác giả, do PGS. TS. Phạm Quốc Trung - PGS. TS. Phạm Thị Túy (Đồng chủ biên) được biên soạn nhằm giúp bạn đọc có thêm tài liệu nghiên cứu, tham khảo về quy luật lưu thông tiền tệ của C. Mác trong điều tiết nền kinh tế ở Việt Nam hiện nay. Sách gồm có 2 chương, chương 1 sau đây sẽ trình bày về việc vận dụng học thuyết lưu thông tiền tệ của C. Mác vào điều tiết nền kinh tế thị trường trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế thế giới. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu học thuyết lưu thông tiền tệ của C.Mác và vận dụng trong điều tiết nền kinh tế ở Việt Nam hiện nay: Phần 1

Ma sô': 33.04 CTQG-2011
Ma sô': 33.04 CTQG-2011
HOC VIEN CHiNH TRI - HANH CHINH QUOC GIA HO CHi MINH VIEN KINH TE PGS. TS. PHfllVI QUOC TRUNG ■PGS. TS. PHAM TH| TUY (Dong chu bien) V A N D U N G HOC T H U Y ET LU U T H O N G T IEN T E C U A C. MAC TRONG DIEU TIET NEN KINH TE 6 VIET NAM HIEN NAY (Sach tham khao) NHA XUAT BAN CHiNH TR| Q U O C GIA - SL/TH A T HA NOI - 2012
d 6 n g c h u b i£ n PGS.TS. PHAM QUOC TRUNG PGS.TS. PHAM TH| TUY cAc th An h v i£ n t h a m g i a PGS.TS. LE QUOC LY PGS.TS. PHAM TH| TUE PGS.TS. NGUYEN NGOC THANH PGS.TS. OAO THI NGOC MINH PGS.TS. HUCING XUAN THACH TS. TRAN DANG TH|NH ThS. HOANG NGOC HAI ThS. VANNALAD CHAYYAVONG ThS. HOANG GIANG ThS. VU VAN NAM ThS. NGUYIEN VAN HUNG ThS. LE XUAN TAO ThS. NGUY§N DUNG ANH ThS. NGUYEN MAU TRUNG ThS. HO HUONG MAI ThS. TRUONG THI MY NHAN ThS. TRAN DL/C LLfONG ThS. NGUYEN THI LOAN ThS. LE VAN NAM ThS. PHAM DL/C MINH ThS. HOANG TH| TUYET NHUNG CN. LE QUANG THANG ThS. TRA NGOC PHONG ThS. NGUYiN THI HUE ThS. HONG THI MINH ThS. HOANG HAI 4
LÖI N H Ä XUÁT BAN CiMng llnh xäy ditng dat niidc trong thöi ky quá dö lén chu nghla xä höi (bö sung, phát trien näm 2011) tié’p tue khäng dinh: “ Dang läy chu nghla Mác - Lénin vä tií tiídng Hó Chi Minh läm nén táng tu tiidng, kim chi nam cho hänh döng”. Däy lä möt luán diém cUc ky quan trong dildc khái quát, rút ra tü thüc tién phong phú, sinh dóng cüa cuöc cách mang dän töc dän chu nhän dän vä cuöc cách mang xä höi chü nghla d niíóc ta, nó chi ra nguön göc säu xa cüa moi thäng ldi cüa cách mang Viét Nam do Dang Cöng san Viét Nam to chüc, länh dao, dUöc ly luán Mác - Lénin, tu tUöng Ho Chi Minh soi dUöng, chi löi. Trong quá trinh doi mói vä phát trien nén kinh té" thi triiöng dinh huóng xä höi chü nghia, cäc tu tUöng kinh té" cüa C.Mác dä trö thänh nén táng ly luán kinh té cd bán dé Viét Nam có dude nhüng thänh tUu nhu ngäy höm nay. Mac dú, trong hé thó’ng các tií tiídng kinh té’ cüa öng, hoc thuyét giá tri, giá tri thäng dií dóng vai trö tru cöt, lä “hon dá táng” trong bö T ii bán, nhUng pham tru “tién té” nói chung, hoc thuyét lUu thöng tién té nói riéng có vai trö quan trong trong sü vän hänh cüa toän bö nén kinh té. Vói tu cách lä “huyét mach” cüa moi nén kinh té, tién té vä ltfu thöng tién té dang ngäy cäng khäng dinh vai trö däc biét quan trong cüa minh trong nén kinh té thi trUdng hién dai vä nén kinh té" toän cáu hién nay. Böi väy, trd lai vä nghién cúu möt cách cän trong, toän dién hdn dén các tu tUdng kinh té’ cüa Mác nói chung, nhä’t lä hoc thuyét lUu thöng 5
tièn té nói riêng, trong dó dàc biêt nhän manh quy luât liiu thông tien té là càn thiet và cap bách cá vê lÿ luán và van dung thUc tiên trong dieu kiên kinh té Viêt Nam dang chiù nhüng tác dóng nhät dinh tù cuôc khüng hoàng kinh té thé giói hiên nay. De giúp ban doc có thêm tài lieu nghiên cûu, tham khâo vé van dé nêu trên, Nhà xuâ't ban Chinh tri quô’c gia - Sü thât xuâ't ban cuôn sách Vân dung hoc thuyet liiu thông tien tê cua C.Màc trong diêu tiet nên kinh tê ô Viêt N a m hiên nay (Sách tham khâo) cua tap thé các tác già, do PGS.TS. Pham Quôc Trung, PGS.TS. Pham Thi Túy dóng chú bien. Nói dung cuô’n sách dUöc chia thành 2 chUöng: Chilöng i. Van dung hoc thuyet lüu thông tién tê cüa C.Mác vào diéu tiét nén kinh té thi trUdng trong bôi cânh khung hoang kinh té thé giói. Chiiöng II: Vân dung hç>c thuyet liiu thông tién tê cùa C.Mác dé nhân diên, phân tich khüng hoâng kinh tê thè giói hiên nay. Cuón sách duçfc xuâ't ban không chi có y nghîa vé mât lÿ luán, phUdng pháp luán mà con cho thay lÿ luán cüa Mâc không loi thöi, mang tính thUc tiên sáu säe; các lÿ thuyêt düôc nghiên cûu trüc tié’p gôp phân giâi quyêt mot trong nhiîng van dé dang dUöc dông dâo các nhà nghiên cúu, các nhà hoach dinh chinh sách däc biêt quan tâm. Mac dù các tác già dà có nhiéu co gàng trong quà trình nghiên cûu, song do quy mô và tính chät phúc tap cüa van dé nghiên cûu, cuôn sách khó tránh khôi thiêü sót. Nhà xuat ban và các tác già mong nhán diJOc nhüng ÿ kiên dóng góp quÿ báu cüa bon doc dô h oà n thiôn cuô’n sách t r o n g n h ü n g lân xunt b a n aau. Xin giói thiêu cuô’n sách cùng ban doc. Thàng 11 nàm 2011 N H À X UÁT BAN CHÍNH TRI QUOC GIA - SU T H Â T 6
C h U t ìn g I VAN DUNG H O C T H U Y E T L L fU T H Ô N G T I E N T Ê C U A C .M Á C V À O D IE U T IÉ T N È N K IN H T E T H I T R Ü Ö N G TRO NG BOI CÀNH K H Ú N G H O À N G K IN H T Ê T H E G IÖ I I. H O C T H U Y E T LlTU T H Ô N G T I E N T Ê C U A C .M Á C 1. P h i f d n g p h á p lu â n d ê n h â n t h i ï c v ê h o c t h u y ê t lifu t h ô n g t i e n tê c ú a C .M à c T ro n g bô T u bán cúa C.Màc, hoc thuyêt liiu thông tien tê không diidc trinh bày mot cách liên tue, hoàn chinh tron g mot phân cu thè, mà nô diidc trinh bày theo lôgic chung cüa bô T u bàn. Cu thê. nhüng nghiên cúu cúa Mác vë tiên tê, lUu thông tien tê diidc trinh bày khâ chi tiêt d Chiidng 3 phàn I quyén I và phân V (tù chiidng 21 - 36) cúa quyén I I I 1. N h ü n g nôi dung chú yeu liên cjuan dén vâ'n de này difdc C.M àc de câp dén là: (i) Các chûc nàng cüa tien tê, 1. Xem C.Màc và Ph. Àngghen: Toàn tâp, Nxb. Chinh tri quôc già. Hà Nôi, 1993, t.23, tr. 146-220: t.25, Ph.II, tr.9-238. 7
quy luât lUu thông tien tê tron g nên kinh te hàng hoà tii ban chu nghîa; (ii) N gh iên cùu sU phân chia ldi nhuân (P) thành ldi túc (Z) và ldi nhuân doanh nghiêp ( P d ); (iii) Làm n rô ban chàt cua tu ban cho vay, tu ban sinh ldi túc và cd sd hinh thành, ban chàt và vai trò cua tin dung ngân hàng... Viêc phân tich nguon gôc, ban chàt cua tien tê và quy luât vê khôi liidng tien tê cân thiet trong luu thông dUdc C.Màc trinh bày trên nên tân g cua viêc hiên thUc hôa phUdng phàp trùu tUdng hóa khoa hoc trên cd sd phôi hdp hai phUdng phàp eu thé - chu yeu sau: il kêt hdp lôgic vdi lich sù; ii/ lôgic di tù trùu tUdng dên eu thé. Vdi phUdng phâp ket hdp lôgic vói lieh sü, nghiên cûu cua C.Màc vê' nguon gôc, ban chàt cua tien tê dà dUdc phân tich mot câch rô ràng, ràng trong lich sù: Dudi che dô công xâ nguyên thùy, nàng suât lao dông thàp, chua cô sân phâm thàng du, chua cô trao doi sân phâm. Den cuoi chê" dô công xâ nguyên thuy, lue liïdng sân xuàt phât trién, phân công lao dông xâ hôi dân dên tinh hinh là d mot sô" công xâ cô nhüng sô’ liidng sân phâm vUdt quà nhu câu trUc tiêp cua công xà và xuàt hiên trao doi sân phâm giüa câc công xâ vói nhau. T ÿ lê trao doi lúe dàu m ang tinh chât ngâu nhiên. Ô dây trUóc khi trao doi, sân phâm chUa phâi là hàng hôa, chï nhd cô trao doi chúng mói là hàng hôa. Oùng vói sii phât triên cua phân công lao dông xâ hôi và tàng nàng suât lao dông, viêc trao doi hàng hôa ngày càng md rông và tàc dông trd lai su phân công lao dông trong nôi bô càc công xâ, tù dô xuàt hiên trao doi hàng hôa 8
câ trong nói bô câc công xà. Su không ngùng làp di làp lai cüa trao dôi làm cho nô md rông và trd thành mot quâ trinh xà hôi dêu dan, sô ltfdng và chüng loai hàng hôa tham gia vào quâ trinh trao doi ngày càng tàng lên làm nây sinh sü cân thiêt phâi cô mot vât ngang giâ chung pho bien. Ban dàu hinh thâi vât ngang giâ chung ây khi thi gân vói hàng hôa này, khi thi gàn vói mot hàng hôa khâc. Cuòi cùng nô gân mot câch vüng chàc vói mot loai hàng hôa dàc thù, hay kêt tinh lai duôi hinh thâi tien. Su trao dôi hàng hôa phâ vd nhüng moi liên hê thuân tüy cô tinh chat dia phUdng, thi hinh thâi tien lai chuyên sang nhüng hàng hôa do ban chat cüa nô mà dàc biêt thich hdp vói chûc nàng xâ hôi cüa vât ngang giâ pho biên, eu thé là chuyên sang câc kim loai quÿ và cuòi cùng là vàng. Khi trinh bày quy luât vê' khôi lûdng tien tê càn thiêt trong lUu thông, C.Mâc dâ vân dung phUdng phâp trùu tudng hôa khoa hoc và phUdng phâp di tù trùu tUdng dên cu thé. Theo dô, nhüng phân tich cüa ông vê vân de này dude thé hiên nhu sau: khôi lûdng tiê'n tê cân thiêt trong lUu thông chiù ânh hUdng cüa nhiê'u nhân tô, phâi tâch riêng tùng nhân t ô dé nghiên cûu roi môi tong hdp lai. TrUóc hêt, xét khôi liidng tien tê càn thiêt trong lUu thông khi chï dâm nhiêm chûc nàng phUdng tiên lUu thông, sau dô xét thêm chûc nàng phUdng tiên thanh toân, tiêp theo p h â n tich â n h hifóng evia chu c huy ên n i a tii ban dên hfu thông tiên tê và vai trô cüa tiên tê tron g tâi sân xuât và lûu thông cüa tong tu ban xâ hôi. Cuoi cùng xét phUdng tiên lUu thông trong hê thông tiê'n tê, tin dung nói chung. 9
TCi phUdng phap nghien ciiu tren, noi dung hoc thuyet lUu thong tien te cua C.Mac dUdc trinh bay theo nguyen ly: lich sti bat dSu tii dau thi tu duy logic cung bat dau tut do. Ban dau, C.Mac da phan tich cac hinh thai gia tri - tir hinh thai ddn gian, ddn nhat hay ngau nhien cua gia tri, den hinh thai day du hay md rong cua gia tri, roi len hinh thai chung cua gia tri va cuoi cung la bu6c chuyen tii hinh thai pho bien cua gia tri sang hinh thai tien. T ie n chi la mot loai hang hoa dac biet ma ve mat xa hoi, hinh thai tu nhien cua no dan dkn gan lien vdi hinh thai vat ngang gia, trd thanh hang hoa - tien hay lam chifc nang tien. Vdi chiic nang xa hoi dac biet, do do no dong vai trd va t ngang gia pho bien trong the gidi hang hoa. Cai dia vi doc quyen ay trong lich sU da bi mot hang hoa gianh dUdc - do la vang. De nhan thtic mot cach chinh xac, day du ve hoc th uyet lUu thong tien te cua C.Mac, ngoai viec nam dUdc phudng phap nghien ciiu, logic trinh bay, d in nghien cilu ky cac gia dinh ma C.Mac dua ra - do la mot tat yeu cua viec sii dung phUdng phap triiu tUdng hoa khoa hoc, va tat yeu do lai bi quy dinh bdi doi tUdng nghien ciiu. T h e o do, tron g cac phan tich C.Mac luon co nhiing gia dinh de loai bo nhCing nhan to thii yeu, de nhan dien ro hdn nhiing nhan to chu yeu phan anh day du ban chat cung vdi nhiing van hanh mang tinh quy luat cua doi tUdng nghien cCfu. Ch^ng han, trong 4 chUdng dau (X X I - X X IV ) phan trinh bay ve tu ban sinh ldi tiic, C.Mac da dua tren gia dinh chua co ngan hang, do do quan he kinh te dUdc de cap d day chi la quan he trUc tiep giuia mot ben la tu ban 10
Lien té (vái t\( cách lá t ii bán só h ü u ) va m ól bén la tü bán chúc náng (vái ti/ cách la t ii bán h oqt dong). T ü bán sinh ldi túc ó dáy chi góm lü bán cho vay cúa tü bán sd hüu Lü bán Lien té - nó khóng Lrüc tiép sú dung lü bán Lien té cúa minh. má bán quyén sú dung dó cho tü bán chúc náng có diéu kién dé thu ldi túc. Giá dinh nhü trén nhám lám r5 bán chát cúa viéc cho vay va bán chal cúa tü bán cho vay. T óm la i, nám düdc phüdng pháp luán nhán thúc ve hoc thuyét lüu thóng tién té lá can thiét, bdi dó la tién dé quan Irong dé ngüdi doc có Lhé hiéu m ol cách dáy dú va chính xác nhüng nhüng phán Lích cúa C.Mác vé hoc th u yé l náy. T rén cd sd dó mói có thé van dung m ól cách sáng tao hoc thuyét váo giái quyét các ván dé má thüc tién dát ra. 2. N ó i d u n g h o c t h u y é t lifu t h ó n g t ié n té c ú a C .M á c Hoc ih u yé l lüu Lhóng Lien lé cúa C.M ác lá m ól luán Ih u y é l khoa hoc, phán ánh nhán tó lien té vá sü van hánh cúa nhán tó’ náy vói Lü cách lá m ól lh é lhóng nhát, hoán chính, lá huyét mach cúa moi nén kinh té có sán xuát vá trao dói háng hoá, bát ké trinh dó cao hay tháp. Do váy, nói dung cúa hoc thuyét khóng chi giói han d nhüng nghién cúu vé nguón góc, bán chát, chúc náng vá sü van dóng cúa tién té trong nén kinh té vói tü cách lá tién thuán túv (tién thüc chát. tién dú giá - lá hién thán cúa giá tri háng hóa vá có 5 chúc náng cd bán) má con phái nghién cúu tién té vói tü cách lá n h án to kin h te - yeu t ó sán xu á t (lá tü bán tiém thé - tién vón, lá háng hoá...), lá 11
côn g cu dieu tiet k in h té... Do dó, nghiên cúu ve vân dông cüa tien tê biêu hiên dufói các hinh thài tu bàn sinh loi túc, tin dung ngân hàng, tu ban ngân hàng së là phân nôi dung quan trong không thé thiêu khi nghiên cúu hoc th u yêt lUu thông tien tê cùa C.Mâc. Vói cách tiép cân nghiên cúu nhU trên, phân trinh bày nôi dung hoc thuyêt lUu thông tien tê së dUçfc câu trúc nhU sau: 2.1. K h á i q u à t vê n g u ô n gôc, bàn chàt, chù c n â n g cù a tiên tê i / K h á i liCöc vé nguôn gôc và bàn chat cùa tien tê T h e o C.Mâc, hàng hóa có hai thuôc tinh là già tri sù dung và già tri. NhUng già tri sù dung cùa hàng hóa là già tri sû dung cho ngUdi khâc - túc là, già tri sû dung dâp úng nhu câu xà hôi, chû không phâi là dâp úng nhu càu cùa bàn thân ngUdi sân xuât, do dô phâi dUdc dem trao doi lay mot già tri sù dung khâc. T ÿ le trao doi mot so già trj sù dung nhât dinh này lây mot so già tri sù dung nhât dinh khâc goi là già tri trao doi. N hün g già tri sù dung khâc nhau ây dUöc dem so sânh và trao doi vói nhau là vi chúng có mot diêm chung, giong nhau d chô chúng dêu là sân phäm cùa lao dông. Chinh lao dông trùu tUdng dà dude vàt hôa, dUdc két tinh lai làm cho hàng hóa có già tri - phân ánh quan hê xà hôi dâc thù giüa nhüng ngUdi sân xuât hàngr hóa. là mot quan hê xà hpi, có t.fnh trùu tifçJng và do dô không thê tu biêu hiên mà chi có thé biêu hiên ra m ot cách tUdng doi thông qua quan hê trao dói vói mot h à n g hóa khâc. 12
T h i du: 10 kg gao = 1 cái áo hay x hàng hóa A = y hàng hóa B Ö phUdng trình trén, hàng hóa A (gao) có già tri, nhUng do không tu thê hiên nén dóng vai trò là hình thài già tri tUdng dói; con hàng hóa B (ào) khóng phái dUdc sù dung dê mac mà dé phân ành già tri cüa gao nên goi là v à t ngang già - dó chinh là còng dung xà hói cua ào. N h u vày, già tri cua mòt hàng hóa dUdc biêu hiên thông qua già tri trao dói, túc là già tri tUdng dói cüa nó, nhUng su thay dói thüc sU trong dai liidng già tri khóng dUdc phân ành mot càch rò ràng và dày dù trong dai liidng cüa già tri tUdng dói ày. Già tri tUdng dói cüa mot hàng hóa có thè thay doi màc dù già tri cüa nó khóng dói. G ià tri tUdng doi cüa mot hàng hóa có thè khóng thay doi màc dù già tri cüa nó thay dói; và cuòi cùng nhùng su thay doi cùng mòt lúe cüa dai lifdng già tri và cüa biéu hiên tUdng doi cüa dai liidng già tri dó khóng phái bao gid cùng hoàn toàn nhàt tri vói nhau. T ro n g hình thài ddn gian nói trên cüa già tri ta th ày hình thài tu nhiên cüa hàng hóa A chi là hình thái cüa già tri sù dung, con hình thài tu nhiên cüa hàng hóa B chi là hình thái cüa già tri. N h u vày, quan hê bien chùng giùa hai thuôc tinh bèn trong cüa hàng hóa dà biéu hiên ra thành quan hê bên ngoài giùa hai hàng hóa. T ro n g dó, liù n g lióu ( A ) m à g ià tri p h a i b iê u h iç n ra, chi triic ticp dóng vai trò già tri sù dung, con hàng hóa (B) - là hàng hóa trong dó già tri dUdc biêu hiên, thì chi trUc tiép dóng vai trò già tri. 13
H in h thái già tri giân ddn thích ùng vói viêc trao dói v â t lay v â t m ot cách ngâu nhiên, và chú yeu chi ton tai vào giai doan cuòi xâ hôi công xâ nguyên thüy. C ùng vói su phát trien cüa súc sân xuàt xâ hôi và phân công lao dông xâ hôi, trao dói hàng hôa ngày càng pho bien, mot loai h à n g hóa cô thé trao dói vói nhiéu h à n g hóa khàc mot càch thUdng xuyên. Lúe này hàng hôa làm v â t n gan g già không phâi là m ot mà là nhieu loai khàc nhau; trong dô, môi loai là mot v â t ngang già dàc thù. Và, dieu dô mâu thuân vói mue tiêu càn phâi có cùa vât n g a n g giâ. Ö hinh thâi giâ tri md rông, th é giói hàng hôa vâ n chUa cô mot vâ t n gan g giâ chung. Dieu dô chùng tô lao d ôn g chung cua nhân loai dé sân xuât ra hàng hôa vân chUa cô dude hinh thùc biéu hiên thông nhât chung, khien cho viêc trao doi v ân gàp khô khân. D é giâi q u y e t khô khàn ây, tù trong the giói hàng hóa tàt yeu phâi có mot loai hàng hóa dóng vai trô v â t ngang giâ chung. T u y nhiên, trong nhüng dieu kiên lich sü - eu thé khâc nhau thi vât ngang giâ chung dó lai là khâc nhau và dieu dô cüng lai gây trd ngai cho viêc md rông pham vi trao doi h à n g hóa. Cuoi cùng, mot hàng hôa dàc biêt - bang nh ü n g thuôc tinh tu nhiên vôn cô cüa m ình mà cô môt chüc n â n g xà hôi môi, tâch ra khôi toàn bô th é gidi hàng hóa, dón g vai trô là vât ngang giâ ch u n g cô tinh pho biên. Chùc n â n g xâ hôi dàc thù cüa câi h à n g hôa dâc biêt dó - liàng lióa vàng, gui là tiêu. V àn g dUüc dùng làm tiën, tien là tên goi cüa môt chùc nâng xâ hôi môi cô cüa hàng hôa v à n g - chùc nâng là vât ngang giâ chun g cho câc loai h à n g hôa khâc. 14
N h u váy. tién té xuát hién la két quá cúa quá trinh phát t n é n láu dái cúa trao dói va san xuát h á n g hoá, cúa quá trinh k h ó n g ngüng van dóng va bien dói cúa các hinh thái giá tri. T ié n té ra dói. toan bó thé giói háng hóa bi tách ra thánh hai cUc - mót bén la nhüng háng hoá th ón g thUdng ton tai nhu lá nhüng giá tri sú dung vá m ót bén lá háng hoá dác biét d ón g vai tro tién té (háng hóa v á n g ) ton tai nhu lá hién th án giá tri cúa nhüng háng hóa th ón g thUdng dó. D én dáy, sU thóúg nhát bién chúng giüa hai thuóc tính bén tro n g cúa h á n g hóa dá chuyén hóa th án h sU th óng nhát bién ch ú n g giüa háng vá tién. Vá, tiép sau dó - nhu lá mót ta t yéu thép, trén thj trUdng nó biéu hién thánh quan hé bien chúng giüa các chú thé kinh té - quan hé giüa ngUdi sán xuát vá ngUdi tiéu dúng, giü a ngUdi bán vá ngUdi mua, giü a các loai thi trUdng... T ié n té phán ánh quan hé sán xuát xa hói dác thü, nhUng diíói hin h thái quan hé giüa vát vói vát, giü a h á n g vá tién. N ó biéu hién tính chát xa hói cúa lao d ón g v á sán phám lao dóng. Den dáy, biéu hién giá tri tUdng doi cúa mót h á n g hóa tron g mót háng hóa dá lám cho tién - nhü v á n g c h á n g han, xuát hién duói hinh thúc giá cá. i i ¡ C á c c h íic n á n g cúa tién té T ro n g toán bó lich sú ton tai vá phát trién cúa tién té thi eú nliiéu háng hóa dóng vai tro la Lien, nlni. váng, bac, v.v.. T u y nh ién, b á n g nhüng thuóc tính tü n h ié n dác b ié t r ié n g có cúa minh, cúng vói su phát trién cúa sán x u át vá lUu th ón g h á n g hóa má tién v án g dá chiém dia v i dóc tón 15
pho bien trong mot thdi gian dài, dô là thdi kÿ thông tri cüa chê dô bàn vi vàng và chî cô tien v à n g môi difOc coi là tien thUc chat, tien dû già và cô dây dû nàm chûc nâng cd ban: (i) Thuôc do giâ tri; (ii) PhUdng tiên lUu thông; (iii) PhUdng tiên cât trü; (îv) PhUdng tiên thanh toân; (v) T iê n tê th é giôi. a. Chifc nàng thi/ôc do giâ tri Vôi tu càch là thuôc do già tri, tien là hinh thâi thé hiên tât yêu cüa cài thuôc do giâ tri nôi tai cua câc hàng hôa - thôi gian lao dông. Biéu hiên giâ tri cüa câc hàng hôa bâng v à n g chî là trên y niêm nên c ü n g chî cân v à n g tron g tri tUdng tUdng. N h U n g giâ câ lai hoàn toàn phu thuôc vào chat lieu tiên hiên thUc. Do dô tùy theo thuôc do giâ tri là v à n g hay bac hay dông mà giâ tri cüa mot h à n g hôa sê dUdc biéu thj b ân g nhüng giâ câ hoàn toàn khâc nhau. N éu hai thü hàng hôa khâc nhau nhu v à n g và bac chàng han, cüng duçfc dùng làm thuôc do giâ tri, thi giâ câ cüa tât câ moi hàng hôa dêu cô thé biéu hiên giâ câ bâng v à n g và giâ câ bàng bac. H ai thü giâ câ dô v â n cô thé chung song canh nhau mot câch yên on chüng nào mà tÿ le giüa giâ tri cüa vàng và giâ tri cüa bac k hông doi. V i du, v v v O 1 dông v àn g bàng 1,5 dông bac chàng han. N hU n g môi mot siJ th a y dôi tr o n g tÿ lê giâ tri dô së l à m t h a y doi tÿ le g iü a câc giâ câ bàng v àn g và giâ câ bàng bac cüa hàng hôa. T hüc t é chüng minh ràng viêc sü dung hai thuôc do giâ tri là mâu thuân vôi chûc nâng làm thuôc do giâ tri cüa tiê'n. 16
Lieh sü lüu th ôn g tien tê d nüôc A n h là chuôi liên tue % nhüng sü hôn loan g â y ra bòi sii xung dôt giüa tÿ lê già tri cùa v à n g và bac do phàp luât quy dinh vôi nhüng biên dông thüc tê tr o n g già tri cüa vàn g và bac. O ndi nào mà hai loai h à n g hôa düdc phàp luât quy dinh làm chûc nàng thuóc do già tri, thi trên thüc te bao gid cüng chi cô mot tron g hai loai dò là giü düdc chûc nàng ây mà thôi. V ê k ÿ th u â t cân phâi quy nhüng già tri cüa hàng hôa thành nh ün g lüdng v à n g nhât dinh, coi nhu là mot ddn vi do lüdng. Bàn th ân ddn vi do lüdng dô lai düdc chia nhô hdn nüa th àn h nh ü n g phân bàng nhau nhât dinh và trd thành tiêu chuan do lüdng hay tiêu chuân già câ. L à thüdc do già tri và là tiêu chuân giâ câ, tien giü hai chûc n à n g khâc nhau. Vói tü càch là thüôc do giâ tri, chûng d ù n g dé chuyên giâ tri cüa nhüng hàng hôa khâc nhau th ành nh ü n g giâ câ; vói tü câch là tiêu chuan già câ, chûng lai do lüdng nh ü n g lüdng v àn g khâc nhau bâng mot sô lüdng v à n g nh ât dinh. De làm tiêu chuan giâ câ, mot tron g lüdng v à n g n h ât dinh phâi düdc co dinh làm ddn vi do lüdng. M o t sü bien doi tron g giâ tri cûa v à n g không ton hai gì dén chûc n à n g cüa nô làm tiêu chuän giâ câ. Sü bien doi giâ tri cûa v à n g cüng không ânh hüdng dén chûc nàng làm thüôc do giâ tri, v i sü bien doi dô ânh hüdng cùng mot lûc dén tat câ moi h à n g hôa. Doi vói sü vân dông cüa giâ câ nói chung thi cô thé âp dung câc quy luât biêu hiên giâ tri tüdng doi ddn g iâ n (4 tinh huô'ng). 17
Già cä hàng hóa tÿ lê thuàn vói già tri cúa nó và tÿ le nghich vói già tri cua tien. N h U n g k hóng thè két luán dude rang già tri cua tien mà tàn g lèn thì bao gid cüng làm cho già câ hàng hóa giâm xuong theo cùng tÿ lê. và ngUdc lai. Dieu dó chi dùng dói vói nhüng h à n g hóa mà già tri khóng thay dói. Tièu chuän tien té, mót m àt hoàn toàn có tinh chàt quy Uóc, màt khàc, lai phai dUdc toàn xà hói cóng nhàn, nèn cuoi cùng nó phai do phàp lu àt quy dinh. Già câ là tên tien té cua so lao dóng dà v à t hóa trong hàng hóa. Khà nàng có su k hóng nhàt tri ve liidng giùa già ca và dai liidng già tri, hay khà n à n g có sU chènh léch giùa già cà và dai liidng già tri dà nàm n g ay tron g ban thàn hình thài già câ roi. Dieu dó k h ó n g phai là mót thièu sót cua hình thài ày mà là hình thài thich hdp vói phUdng thùc san xuàt trong dó quy tàc chi có thè thuc hièn dudc vói tu càch là mót quy luàt cua con so tr u n g bình, tàc dóng mót càch mù quàng cua tình tra n g vó quy tàc mà th ó i1. b. Chúc nàng phi/ong tien liiu thông. Chùc nàng thù hai cüa tien là làm phUdng tiên lüu thông, tùc là làm môi giói cho tra o doi h à n g hôa. Su trao doi này gom hai quà trinh: H - T tùc là bàn và T - H là mua, trong dó H - T là khô nhàt và quan tr o n g hdn câ, vi néu nhu hàng hôa không chuyën hôa th ành tiên dudc, thi 1. Xem C.Màc và Ph.Ângghen: Toàn tâp, Nxb. Chinh tri quôc già, Hà Nôi, 1993, t.23, tr. 158. 18
giá tri sú d u n g và giá tri cúa hàng hóa dêu không thê thiic hiên dUdc và ngUdi chu hàng hóa có thê hi phá sân. M ot màt, tien dai biêu cho hàng hóa dà bàn di. m à t khác, nô lai dai hiêu cho nhüng hàng hóa có thë mua vë. H ai giai doan v â n d ôn g ngUdc chiêu nhau cúa sU biên hóa hinh thái cúa h à n g hóa eau thành mot vông tuàn hoàn. V ô n g tuàn hoàn do m ot loat nhüng su bien dôi hinh thài cúa môi loai h à n g hóa lai quyên chát vôi nhüng vôn g tuàn hoàn cúa càc h à n g hóa khác. Toàn bô quà trinh dô là su lUu thông h à n g hôa. Viêc lUu th ô n g h à n g hóa phá vd nhüng giói han cá nhân và dia phUdng cúa viêc trao dôi sân phâm trüc tiêp và phát triê n sU trao dôi chat cúa lao dông cúa con ngUdi. Su tách rdi mua. bán vë không gian và thdi gian bao hàm khà náng x á y ra k h ù n g hoàng. Su v â n dông tuân hoàn cúa hàng hôa lai loai trü sU vân dông tuân hoàn cúa tien. Hinh thài vàn dông mà lUu thông h à n g hôa trUc tiêp buôc tien phâi khuôn theo, chinh là sU lUu th ô n g cúa tien. T ie n làm chûc nàng phUdng tien mua khi nô thüc hiên giá cá cúa hàng hóa. Hinh thài vâ n dông mot chiêu cúa tiên phát sinh tù hinh thài vân dông hai chiêu cúa h à n g hôa. Sau quâ trin h lUu thông. môi hàng hôa ra khôi lînh vUc lUu th ôn g và mot h à n g hôa môi thUdng xuyên buôc vào lînh vUc dó th ay cho nô. T rá i lai, vói tu cách là phUdng tien lUu th ôn g thi tiên luôn luôn d lai lînh vUc lUu thông, chay di c h ay lai tro n g dô. 19
Tien làm môi gidi cho lUu th ôn g hàng hôa không thê là tien trên ÿ niêm nhu khi làm chûc nàng thuóc do già tri mà phài là tien hiên thUc. Hinh thài tien dúc dà p hàt sinh tu’ chúc nàng cúa tien làm phUdng tien lUu thông. Lúe dâu tien dúc theo dùng trong lüdng kim loai dà dUdc phàp luât quy dinh. N hUng trong lUu thông, càc dông tien v à n g mon dân, hàm lUdng danh nghîa và hàm ltfdng thuc tê cúa nô dân dân tâch rdi nhau. V àn g làm phUdng tiên lUu th ôn g dà chênh lêch vói vàng làm tiêu chuân già câ. O dây dâ chúa dUng câi khâ nàng tiêm tàng th ay thê tien kim loai tron g chûc nàng tiên dúc cúa nó b àn g nhüng kÿ hiêu làm bàng vâ t liêu khâc, hay bàng nh ün g vâ t tUdng trUng. Vi vây, ngay câ nhüng vât tUdng dôi it giâ tri nhu g iâ y - cüng cô khâ nàng làm chûc nàng tiên thay cho vàng. Su ton tai chûc nàng cúa tiên dâ nuôt m ât su ton tai v â t chat cúa nó. c. Chûc nàng phücfng tiên cát trCf N hüng sü bien dông thUdng xuyên tron g quy mô, già câ và toc dô cúa lUu thông h à n g hôa khién cho sô’ lUdng tiên cân thiêt trong lUu th ông cüng tà n g lên, giâm xuôrig không ngüng. Muô’n cho khoi liïdng tiên d an g thuc su lUu thông bao gid cüng phù hdp vói mûc bâo hôa cúa lînh vue lUu thông thi sô liïdng v à n g hay bac tron g môi nuôc phâi loin hein sô' Ivfdng d an g làm rhife n à n g tiên fiùr Dién kiên dô dUdc thüc hiên nhd hinh thâi tiên cât trü. N h ü n g bê chúa tiên cât trü vùa dùng làm kênh tiêu nuóc, lai vùa làm kênh tuói nuóc cho so tiên d an g nàm tro n g lUu thông, 20