Nghiên cứu Tếch tại Tây Nghuyên

Chia sẻ: Nguyen Minh Phung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:170

Thêm vào BST

Báo xấu

121
lượt xem 35
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu các cơ sở khoa học để kinh doanh rừng trồng tếch

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu Tếch tại Tây Nghuyên

BÄÜ GIAÏO DUÛC VAÌ ÂAÌO TAÛO TRÆÅÌNG ÂAÛI HOÜC TÁY NGUYÃN *&* Tãn âãö taìi: NGHIÃN CÆÏU CAÏC CÅ SÅÍ KHOA HOÜC ÂÃØ KINH DOANH RÆÌNG TRÄÖNG TÃÚCH (Tectona grandis Linn.) ÅÍ TÁY NGUYÃN Maî säú: B96-30-TÂ-01 Cå quan chuí quaín: Bäü Giaïo Duûc & Âaìo Taûo. Cå quan chuí trç: Træåìng Âaûi Hoüc Táy Nguyãn. Chuí nhiãûm âãö taìi: TS. BAÍO HUY. Caïc cäüng taïc viãn: KS. NGUYÃÙN VÀN HOÌA. Th.S. NGUYÃÙN THË KIM LIÃN. Buän Ma Thuäüt 1998
2 MUÛC LUÛC 1 ÂÀÛT VÁÚN ÂÃÖ ................................................................................................ 3 2 LËCH SÆÍ VÁÚN ÂÃÖ NGHIÃN CÆÏU ............................................................ 7 2.1 ÅÍ ngoaìi næåïc: ............................................................................................................... 7 2.2 ÅÍ trong næåïc: ............................................................................................................. 14 2.3 Thaío luáûn ................................................................................................................... 21 3 ÂÄÚI TÆÅÜNG NGHIÃN CÆÏU .................................................................... 23 3.1 Tãn, âàûc âiãøm hçnh thaïi thæûc váût cuía loaìi ngiãn cæïu .................................................. 23 3.2 Phán bäú vaì yãu cáöu sinh thaïi cuía cáy tãúch: ................................................................ 23 3.3 Âëa âiãøm nghiãn cæïu: ................................................................................................. 24 3.4 Hoaìn caính sinh thaïi caïc khu væûc nghiãn cæïu: ............................................................ 25 4 MUÛC TIÃU VAÌ GIÅÏI HAÛN CUÍA ÂÃÖ TAÌI: ............................................ 27 4.1 Muûc tiãu nghiãn cæïu................................................................................................... 27 4.2 Giåïi haûn cuía âãö taìi: .................................................................................................... 27 5 NÄÜI DUNG VAÌ PHÆÅNG PHAÏP NGHIÃN CÆÏU .................................. 28 5.1 Näüi dung nghiãn cæïu: ................................................................................................. 28 5.2 Phæång phaïp nghiãn cæïu: ........................................................................................... 28 6 KÃÚT QUÍA NGHIÃN CÆÏU VAÌ THAÍO LUÁÛN ......................................... 41 6.1 Kãút quaí nghiãn cæïu caïc loaìi sáu bãûnh haûi chuí yãúu trãn cáy tãúch ............................... 41 6.2 Âaïnh giaï âàûc âiãøm âáút vaì phán haûng âáút träöng tãúch .................................................. 62 6.3 Kãút quaí nghiãn cæïu sinh træåíng, saín læåüng, mä hçnh träöng tãúch. Mäúi quan hãû sinh træåíng, nàng suáút våïi caïc täø håüp sinh thaïi vaì biãûn phaïp kyî thuáût lám sinh trong âiãöu chãú ræìng träöng tãúch ...................................................................................................................... 94 7 KÃÚT LUÁÛN VAÌ KIÃÚN NGHË .................................................................. 156 7.1 Kãút luáûn .................................................................................................................... 156 7.2 Kiãún nghë.................................................................................................................. 161
3 1 ÂÀÛT VÁÚN ÂÃÖ Tãúch (Tectona grandis Linn) laì mäüt trong nhæîng loaìi cáy träöng ræìng näøi tiãúng trãn thãú giåïi båíi nhiãöu âàûc træng æu viãût vaì giaï trë cuía noï, coï phán bäú tæû nhiãn åí bäún næåïc Áún Âäü, Miãún Âiãûn, Thaïi Lan vaì Laìo. Cáy coù theå ñaït tôùi chieàu cao 50 m, ñöôøng kính ôû ñoä cao 1,3 m tôùi 90 cm, ít caønh nhaùnh neân ñaõ ñöôïc gaây troàng phoå bieán ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi. Goã Teách nheï, thôù goã mòn, maøu vaøng ñeïp hoaëc naâu nhaït, coù aùnh phaûn quang, tyû troïng 0,65 - 0,74 (ôû ñoä aåm 15 %), deã phôi khoâ, heä soá co ruùt raát nhoû, khoâng bò cong veânh, nöùt neû, chòu ñöôïc möa naéng, chòu ñöôïc nöôùc bieån, khoâng bò haø, moái moït phaù hoaïi. Do ñoù, goã Teách ñöôïc söû duïng ñeå ñoùng caùc taøu thuyeàn ñi bieån, laøm taø veït, baùng suùng, xaây döïng vaø saûn xuaát caùc ñoà gia duïng, gäù laìm cáöu phaì, xaì, laìm khung luyãûn gang theïp, âiãu khàõc, näüi tháút, gheïp vaïn saìn ... tãúch laì loaûi gäù coï tênh âa taïc duûng, ñaëc bieät laø goã laïng coù giaù trò xuaát khaåu cao. Taûi Cháu AÏ Thaïi Bçnh dæång, nhiãöu næåïc âaî träöng thaình cäng vaì biãún vuìng naìy thaình thë træåìng truyãön thäúng gäù Tãúch trãn thãú giåïi våïi saín læåüng trung bçnh 4 triãûu m3/nàm láúy tæì gäù coï âæåìng kênh 6 cm tråí lãn, Nguyãùn Ngoüc Lung (1993)[46]* .Cuìng våïi sæû phaït triãøn cuía cäng nghãû chãú biãún gäù, Tãúch âæåüc boïc moíng âãø phuí låïp màût trang trê cuía âäö mäüc cao cáúp. Trong giai âoaûn hiãûn nay, våïi nhiãöu chæång trçnh, dæû aïn träöng ræìng thaình nhæîng quáön thãø cáy laï räüng, Tãúch âaî âæåüc nhiãöu quäúc gia, täø chæïc tæ nhán âàûc biãût quan tám. Do táöm quan troüng ráút låïn cuía cáy Tãúch âäúi våïi ngaình träöng ræìng trong khu væûc nãn âaî coï hai Häüi thaío quäúc tãú chuyãn âãö vãö Tãúch âæåüc täø chæïc, mäüt åí Quaíng Cháu- Trung Quäúc, thaïng 3/1991, vaì mäüt åí Rangun-Mianma thaïng 5/1995, vaì maûng læåïi quäúc tãú nghiãn cæïu vaì håüp taïc phaït triãøn cáy Tãúch (TEAKNET) âaî âæåüc thaình láûp nhàòm muûc âêch khuyãún khêch trao âäøi thäng tin, kyî thuáût, váût liãûu giäúng... Cáy Tãúch âaî âæåüc âæa vaìo Viãût Nam tæì âáöu thãú kyí 20, ngaìy nay noï laì mäüt trong nhæîng loaìi cáy phäø biãún trong cå cáúu cáy träöng ræìng åí næåïc ta. Tãúch tuy laì mäüt loaìi cáy nháûp näüi, nhæng qua quaï trçnh khaío nghiãûm âaî chæïng toí cáy tãúch âàûc biãût thêch håüp våïi âiãöu kiãûn sinh thaïi åí Viãût Nam. Tãúch âaî âæåüc träöng thæí åí Âäöng Nai, Säng Beï, Táy Ninh, Âàõc Làõc, Haì Näüi, Sån La...nay coìn coï nhæîng cáy cao trãn 25 - 30m vaì * Säú thæï tæû taìi liãûu tham khaío
4 âæåìng kênh trãn dæåïi 1m. Khoaíng nàm 1960, mäüt diãûn têch trãn 200 ha ræìng tãúïch âaî âæåüc träöng thaình cäng åí Âënh Quaïn, nay laì ræìng láúy haût giäúng. Riãng åí Âàklàk, Tãúch âæåüc träöng vaìo nhæîng nàm 50, âãún nay âaî coï lám pháön gáön thaình thuûc (taûi Eakmat 45 tuäøi) vaì nhiãöu lám pháön trong giai âoaûn nuäi dæåîng (tuäøi dæåïi 20). Gáön âáy Tãúch âaî tråí thaình mäüt loaìi cáy ráút quan troüng cuía Viãût Nam vç noï âaî chæïng toí khaí nàng thêch nghi täút våïi nhæîng âiãöu kiãûn láûp âëa åí Viãût Nam vaì coï thãø âaïp æïng yãu cáöu vãö gäù cäng nghiãûp. Âàûc biãût laì Tãúch träöng theo phæång thæïc näng lám kãút håüp âaî thaình cäng åí tènh Âàk Làk cuîng nhæ åí Ja Va (Indonexia). Trong thåìi gian tåïi cáy Tãúch âæåüc xem laì mäüt trong nhæîng loaìi cáy träöng ræìng cäng nghiãûp chuí yãúu cuía tènh Âàk Làk, våïi mäüt dæû aïn träöng trãn 5.000ha âaî âæåüc phã duyãût vaì thæûc thi tæì nay âãún nàm 2.000. Vaìo thaïng 12/1995, Häüi thaío quäúc gia vãö cáy Tãúch âæåüc täø chæïc taûi Âak Làk, âáy laì häüi thaío âáöu tiãn vãö cáy Tãúch åí Viãût Nam, åí âáy âaî täøng håüp caïc nghiãn cæïu thæûc nghiãûm vãö caïc màût: kyî thuáût giäúng, träöng ræìng Tãúch, saín læåüng, phán bäú sinh thaïi, láûp âëa träöng Tãúch, tçnh hçnh träöng Tãúch åí Viãût Nam, thë træåìng gäù Tãúch...vaì âaî âæa ra mäüt khuyãún nghë vãö phaït triãøn cáy Tãúch åí Viãût Nam. Âãø phuûc vuû cho kinh doanh ræìng träöng, cho tåïi nay trãn thãú giåïi âaî coï hån 1000 cäng bäú vãö cáy Tãúch, nhæng âãø âàût cho âuïng vë trê cáy Tãúch trong nãön kinh tãú lám nghiãûp næåïc ta, caïc váún âãö coìn cáön phaíi nghiãn cæïu laì : phán bäú, sinh thaïi, kyî thuáût lám sinh, tàng træåíng vaì sæû phaït triãøn äøn âënh, bãön væîng. ÅÍ næåïc ta noïi chung vaì taûi Táy Nguyãn, nhöõng nghieân cöùu veà Teách troàng ôû ñaây coøn chöa nhieàu, môùi chæ coù nhöõng nghieân cöùu toång quaùt veà choïn ñaát troàng, quy phaïm quy ñònh nhöõng yeâu caàu kyõ thuaät thu haùi haït gioáng, gieo öôm troàng röøng, chaêm soùc. Caùc taøi lieäu theo doõi veà sinh tröôûng taûn maïn vaø chöa coù heä thoáng, bieän phaùp phoøng tröø saâu beänh haïi chöa ñöôïc nghieân cöùu ñaày ñuû, bieán ñoåi ñaát döôùi röøng teách trong chu kyø ñaàu chöa ñöôïc theo doõi kyõ löôõng. Nhöõng haïn cheá ñoù ñaõ laøm khoù khaên trong toå chöùc kinh doanh röøng troàng teách, ñaëc bieät laø troàng röøng coâng nghieäp theo moät muïc tieâu ñieàu cheá, baûo ñaûm röøng ñaït chaát löôïng, naêng suaát cao, coù hieäu quaû veà nhieàu maët vaø phaùt trieån beàn vöõng. Trong vieäc thöïc hieän thöïc hieän chuû tröông troàng 5 trieäu ha röøng, caây teách ñoùng moät vai troø quan troïng trong cô caáu caây troàng röøng saûn xuaát cuõng nhö phoøng hoä (ôû
5 nôi ít xung yeáu, hoaëc theo caùc moâ hình hoãn giao, noâng laâm keát hôïp) ôû caùc tænh Taây Nguyeân, do vaäy ñeå ñaùp öùng vieäc phaùt trieån caây teách moät caùch oån ñònh, beàn vöõng, naêng suaát cao ñeå cung caáp nguyeân lieäu cho coâng nghieäp cheá bieán khi maø khaû naêng khai thaùc tröôùc maét cuûa caùc khu röøng töï nhieân ñang haïn cheá, caàn coù nghieân cöùu caùc cô sôû khoa hoïc ñeå xaùc laäp giaûi phaùp kyõ thuaät laâm sinh, phuïc vuï xaây döïng quy trình kyõ thuaät xaây döïng röøng, quaûn lyù baûo veä röøng, nuoâi döôõng röøng, caûi thieän ñoä phì ñaát laø heát söùc caàn thieát, ñoàng thôøi tieán ñeán caáp chöùng chæ röøng theo chuû tröông cuûa Boä Noâng nghieäp & PTNT trong kinh doanh caùc khu röøng troàng theo muïc tieâu saûn xuaát. Vôùi nhu caàu kinh teá xaõ hoäi ñoù vaø ñònh höôùng aùp duïng vaøo thöïc tieãn xaây döïng röøng ôû Taây Nguyeân, ñeà taøi caáp Boä (Boä Giaùo Duïc vaø Ñaøo Taïo chuû quaûn, tröôøng Ñaïi Hoïc Taây Nguyeân chuû trì) ñöôïc pheùp trieãn khai nghieân cöùu trong 2 naêm töø 1996 ñeán 1998, vôùi teân ñeà taøi: “ Nghieân cöùu caùc cô sôû khoa hoïc ñeå kinh doanh röøng troàng teách (Tectona grandis Linn) ôû Taây Nguyeân” Maõ soá: B96-30-TÑ-01 Nhoïm thæûc hiãûn âãö taìi gäöm coï: • TS. Baío Huy: Chuí trç âãö taìi vaì thæûc hiãûn caïc näüi dung: + Nghiãn cæïu sinh træåíng, saín læåüng, mä hçnh träöng tãúch, mäúi quan hãû sinh træåíng nàng suáút våïi caïc täø håüp sinh thaïi, biãûn phaïp kyî thuáût lám sinh trong âiãöu chãú ræìng tãúch. + Âaïnh giaï hiãûu quaí kinh tãú caïc mä hçnh träöng tãúch theo caïc muûc tiãu âiãöu chãú. • GVC. KS. Nguyãùn Vàn Hoìa: Nghiãn cæïu näüi dung :Âaïnh giaï âàûc âiãøm âáút träöng tãúch vaì goïp pháön phán haûng âáút träöng tãúch. • GVC. Th.S. Nguyãùn Thë Kim Liãn: Nghiãn cæïu caïc loaìi sáu bãûnh haûi chuí yãúu trãn cáy tãúch. Ngoaìi ra coìn coï sæû tham gia nghiãn cæïu cuía:
6 • Th.S. Lã Âçnh Nam, GVC. Th.S. Voî Vàn Thanh, Th.S. Ngä Âàng Duyãn trong quaï trçnh xáy dæûng luáûn aïn Thaûc Sé Khoa hoüc Lám Nghiãûp âaî goïp pháön nghiãn cæïu caïc näüi dung dæû âoaïn saín læåüng, nghiãn cæïu aính hæåíng cuía máût âäü âãún saín læåüng ræìng, phán haûng âáút träöng tãúch. • Sinh viãn ngaình lám nghiãûp thuäüc Khoa Näng Lám - Âaûi Hoüc Táy Nguyãn, laìm luáûn vàn täút nghiãûp theo hæåïng âãö taìi naìy trong caïc nàm tæì 1994 âãún 1997.
7 2 LËCH SÆÍ VÁÚN ÂÃÖ NGHIÃN CÆÏU 2.1 ÅÍ ngoaìi næåïc: 2.1.1 Nghiãn cæïu sáu bãûnh haûi trãn cáy tãúch: Vãö sáu bãûnh haûi tãúch trãn thãú giåïi coï nhiãöu taïc giaí âaî nghiãn cæïu âãún tæì láu : a)Bãûnh haûi : Caïc nhaì khoa hoüc bãûnh cáy âaî nghiãn cæïu khaï âáöy âuí vãö caïc loaûi bãûnh haûi trãn cáy tãúch nhæ bãûnh haûi rãù, bãûnh haûi thán caình, bãûnh haûi laï, bãûnh haûi gäù tãúch ... - Bãûnh haûi rãù cáy tãúch : + Do náúm Armillaria mellea ( Vahh) Quel gáy thäúi rãù cáy tãúch åí vuìng Nam Indonesia, ( Van Holl 1923 ), Sudan ( Horking 1966) vaì Nyaaland ( Gibson vaì Corbelt 1964) [79] + Do náúm Fomes lamaoensis( Mun ) Sace vaì Troh. gáy rãù cáy tãúch bë thäúi náu vaì phaït hiãûn åí Indonesia ( Spauding 1961) [79] + Do náúm Fomes noxiusbasal Rot gáy thäúi saït màût âáút trong caïc ræìng träöng åí Indonesia ( Vander Good 1935) vaì Tarania ( Browne 1968) [79]. + Do náúm Helicobasidium compactum náúm naìy gáy thäúi rãù cáy tãúch vaì nhiãöu loaûi cáy träöng khaïc nhæ caì phã , cheì , cao su ...( Boedijn vaì Steinmamn 1930 )[79]. + Do náúm Peniophora rhizomorophol Sulphurea .Bakshi vaì Sujan âæåüc ghi nháûn trãn cáy tãúch åí caïc khu ræìng träöng Dehra Dun, åí âáy bãûnh phäúi håüp våïi Polyporus zonalis Berk gáy thäúi rãù. + Do náúm Polyporus zonalis bãûnh naìy phaït hiãûn åí âäön âiãön Dehra Dun (Bakshi, Sujan Singh vaì Ojagar Singh 1965) vaì Cooch Behar West Bengal ( Bakshi, Reây, Puri vaì Sujan Singh 1972) [76]. Ngoaìi ra coìn nhiãöu loaìi náúm khaïc gáy bãûnh haûi rãù cáy tãúch cuîng âæåüc caïc taïc giaí nghiãn cæïu mä taí kyî læåîng. - Bãûnh haûi thán caình tãúch : + Bãûnh náúm häöng do náúm Cortisium salmoricolor B vaì Br chuïng thæåìng xáøy ra åí nhæîng vuìng coï læåüng mæa cao åí Bang Kerala vaì Karnataka. Tuy nhiãn bãûnh naìy
8 khäng gáy nghiãm troüng åí Áún Âäü vaì caïc vuìng khaïc åí Indonesia. gáy bãûnh loïet thán caình, caïc vãït loïet coï thãø lãn âãún 73% ( Altona 1926) . + Bãûnh loeït thán do náúm Nectria hacmatocerca Berk [79]. - Bãûnh haûi laï tãúch : + Bãûnh âäúm laï: Do náúm Phylosticta tectona Syd vaì Butl Bãûnh naìy âæåüc ghi nháûn åí Assam ( Da.Costa vaì Mund Kur 1948). Do náúm Cercospora tectonae Stevens bãûnh naìy âæåüc ghi nháûn åí Hawaii, Trinidad, India ( Spaulding 1961) Do náúm Sphaceloma tectona Bitand gáy bãûnh âäúm laï maìu tràõng åí Poona. Maharashtra ( Sarbhoy, Girdharilald vaì Varshney 1975 ). Do Xanthomonas melhusi Patel, Kulkarni, Dhande. Do náúm Calderiomyces Sp gáy haûi màût dæåïi laï + Bãûnh pháún tràõng : Do náúm Uncinula tectona Salm laì loaìi náúm thæåìng gàûp åí Trung vaì Nam Áún Âäü ( Chattrji 1912) [80]. Do náúm Phyllactinia corylea ( Pers) Karst. náúm naìy táún cäng vaìo laï ( Bagchee 1952). Do náúm Phyllactinia gultata ( Fr) Lev náúm naìy âæåüc ghi nháûn åí vuìng Bàõc Myî , Cháu Áu , cháu AÏ. + Bãûnh gè sàõt : Ngæåìi nghiãn cæïu bãûnh gè sàõt tãúch âáöu tiãn phaíi kãø âãún nhaì khoa hoüc ngæåìi Áún Âäü Bagchee ( 1952), Ahmad (1952), sau âoï laì Bakshi (1963) vaì Singh (1964)[76]. Thåìi gian naìy bãûnh gè sàõt âaî lan traìn âãún caïc næåïc viãùn âäng, Trung AÏ, Âäng Nam AÏ vaì âæåüc nhiãöu nhaì Bãûnh cáy nghiãn cæïu vaì cäng bäú . Trong thåìi gian naìy ngæåìi ta cuîng nãu ra caïc tãn náúm khaïc nhau nhæ Uredo tectona Racib, Chaconia tectona T.S.et Ramakr, Olivea tectona Thirum.[73][76]. - Bãûnh kyï sinh do thæûc váût báûc cao [79]: + Cáy táöm gæíi Dendrophthoe falcata ( LF) E.thingsh., Loranthus longiflorus phán bäú räüng åí caïc khu ræìng åí Áún âäü , Indonesia vaì Trinidad.
9 + Loaìi Phthirusa adunca ( G.F.Wmey) Maguire gáy haûi cho cáy tãúch khi cong nhoí träöng åí miãön Táy Áún Âäü ( Anon 1965) + Loaìi táöm gæíi khaïc âæåüc ghi nháûn laì Macroselen cochinchinensis ( Laur) Tiegh. Phoradendron piperoides (HBK) Trelease tæì miãön Táy Áún vaì loaìi Tapinanthus sp ( Browne 1968 ). - Bãûnh kyï sinh do Taío : Coï caïc loaìi Stomatochroon sp ,åí Áún Âäü ; loaìi Cephaleuros sp tæì Nigeria vaì Tanzania ( Gibson 1964 ) kyï sinh trãn cáy tãúch.[79]. - Bãûnh heïo do vi khuáøn : Do vi khuáøn Pseudomonas solanacearum ( E.F. Smith) E F Smith . Vi khuáøn naìy gáy haûi cho nhiãöu loaìi kyï chuí gäöm 17 hoü vaì cáy hoü caì laì máùn caím nháút ( Spauding 1961), bãûnh naìy gáy heïo cáy con âaî ghi nháûn åí Philipine (Rolden vaì Audres 1953 ), Malaysia ( Mitchell 1962) vaì Burna ( Doo 1968 ) [79]. Toïm laûi : Vãö bãûnh haûi trãn cáy tãúch âaî âæåüc caïc taïc giaí nghiãn cæïu khaï âáöy âuí vãö phæång diãûn phán loaûi cuîng nhæ sæû xuáút hiãûn vaì taïc haûi cuía chuïng âäúi våïi cáy tãúch. b) Sáu haûi tãúch : R.N.Mathur , Singh (1954) vaì Kalshovens (1953) âaî phaït hiãûn vaì nghiãn cæïu 3 loaìi sáu haûi tãúch vãö âàûc âiãøm sinh træåíng vaì khaí nàng phán bäú cuía chuïng [79]. 2.1.2 Nghiãn cæïu vãö âáút träöng tãúch: Nhieàu nghieân cöùu cho thaáy caùc nhaân toá ñaát chi phoái ñeán söï phaân boá cuûa Teách: Nhöõng vuøng troàng Teách thaønh coâng coù ñaát thoaùt nöôùc toát, hôi chua ñeán kieàm, giaøu caùc nguyeân toá khoaùng nhaát laø Ca. Nhöõng ñaát naøy khoâng coù tính ñòa ñôùi, ñöôïc hình thaønh töø ñaù voâi, ñaù nuùi löûa giaøu chaát khoaùng vaø seùt. Do khoâng coù tính ñòa ñôùi cuûa ñaát coù ñaëc tính naøy maø taïo phaân boá töï nhieân khoâng lieân tuïc cuûa Teách. Caùc nghieân cöùu cho thaáy Teách ñoøi hoûi ñaát coù pH töø hôi chua ñeán kieàm , toát nhaát laø töø : 6,5 - 7,5 . Ngoaøi ra, moät soá nguyeân toá khoaùng nhö Ca, Mg, N, P, K, Mo cuõng coù vai troø quan troïng ñoái vôùi sinh tröôûng cuûa Teách. Ñoä thoaùt nöôùc cuûa ñaát cuõng laø nhaân toá quan troïng ñoái vôùi sinh tröôûng cuûa Teách, ñaát uùng nöôùc seõ gaây haïi ñeán sinh tröôûng caây. Teách öa ñaát thoaùt nöôùc toát, tôi xoáp [71], Jose AI. (1972) [89].
10 Veà quan heä sinh thaùi loaøi : Teách töï nhieân thöôøng hoãn loaøi vôùi caùc loaøi khaùc nhau thuoäc hoï Sao daàu : Pterocarpus, Xylia, Lagerstromia, Afrelia, Dalbergia, Diospyros, Irvingia. Do ñoù trong thöïc teá choïn laäp ñòa troàng Teách coù theå choïn treân cô sôû caây chæ thò : Xylia dolabriformis, Lagerstromia balansae, L. calyculata ... sinh tröôûng toát. Ngoaøi ra ñaát troàng Teách thích hôïp cuõng laø ñaát toát cho troàng caây Noâng nghieäp : Luùa, caø pheâ, ñaäu, ngoâ...do ñoù cuõng thöôøng coù maâu thuaãn giöõa troàng Teách vaø troàng caây Noâng ngieäp. Veà quan heä giöõa ñaëc ñieåm cuûa ñaát vôùi sinh tröôûng cuûa caây troàng ñaõ ñöôïc ñeà caäp trong nhieàu caùc nghieân cöùu cuûa nhieàu taùc giaû. Noåi baät laø quan ñieåm cho raèng : ÔÛ vuøng OÂân ñôùi, thaønh phaàn cô giôùi ñaát, phaûn öùng ñaát (pH), haøm löôïng CaCO3 vaø caùc chaát bazô khaùc, ñieän theá oâ xy hoùa khöû (Eh) cuûa ñaát, laø nhöõng yeáu toá quan troïng nhaát ( Richard - 1984 ). Coøn ôû vuøng nhieät ñôùi nhöõng yeáu toá quan troïng nhaát laø : ñoä saâu taàng ñaát, khaû naêng giöõ nöôùc cuûa ñaát, ñoä thoâng khí cuûa ñaát ( Harry - 1936, Bead - 1946, Richard - 1948 ). Nghóa laø ôû ñaây yeáu toá vaät lyù ñaát quan troïng hôn hoùa hoïc ñaát. ÔÛ Xu ñaêng, Weel J. ( 1970 ) ñaõ tìm ñöôïc moái quan heä sinh tröôûng cuûa Tectona grandis vaø moät soá yeáu toá ñaát nhö sau [58]: R = 1/3P.S . R : Löôïng sinh tröôûng haøng naêm (m3/naêm). P : Ñoä saâu cuûa ñaát. S : Ñoä no bazô cuûa ñaát. Theo Gvriliuk ( 1974 ) vaø Davit ( 1981 ), phaân haïng ñaát laø ñaùnh giaù ñaát theo phaùt sinh vaø naêng suaát caây. Hieän coù 2 höôùng phaân haïng : Phaân haïng toång quaùt cho toaøn laõnh thoå theo muïc ñích söû duïng vaø phaân haïng ñaát theo möùc ñoä thích hôïp cho töøng loaïi caây troàng [70 ]. 2.1.3 Nghiãn cæïu vãö sinh træåíng, saín læåüng vaì caïc giaíi phaïp kyî thuáût trong kinh doanh ræìng träöng tãúch: Nghiãn cæïu sinh træåíng vaì dæû âoaïn træî saín læåüng ræìng thuäüc män khoa hoüc Saín Læåüng Ræìng (Growth and Yield Study), phaït triãøn tæì cuäúi thãú kyí 18 taûi caïc næåïc coï trçnh âäü kinh doanh ræìng cao. Phæång phaïp nghiãn cæïu chuí yãúu laì phán têch thäúng kã toaïn hoüc nhæ: phán têch phæång sai (Analysis of Variance), phán têch tæång quan häöi
11 quy (Regression analysis)...[82] [86] [92] [93] [94] [101] [102] [103] [106] [109] [110] [111]... D.Alder (1980)[107] âaî coï täøng håüp hãút sæïc phong phuï vãö caïc phæång phaïp nghiãn cæïu sinh træåíng vaì saín læåüng ræìng nhæ: xáy dæûng mä hçnh sinh træåíng, tàng træåíng cáy ræìng vaì lám pháön, thiãút láûp âæåìng cong sinh træåíng bçnh quán bàòng phæång phaïp phán têch häöi quy theo nhoïm cuía Bailey - Clutter, phæång phaïp Affill âãø phán chia caïc âæåìng cong sinh træåíng chè thë cáúp âáút, lyï thuyãút Marsh laìm cå såí dæû âoïan saín læåüng... Cuìng våïi ESCAP vaì FAO, caïc næåïc Cháu AÏ Thaïi Bçnh Dæång âaî thaình láûp maûng læåïi nghiãn cæïu phaït triãøn cáy Tãúch. Taûi Trung Quäúc, nàm 1991, häüi thaío quäúc tãú vãö cáy Tãúch âaî âæa ra mäüt säú âiãöu kiãûn sinh thaïi thêch håüp cho träöng Tãúch nhæ: khê háûu, láûp âëa, täø thaình cáy baûn, phæång phaïp träöng...khuyãún nghë täøng kãút phæång thæïc träöng ræìng Tãúch thuáön loaûi hoàûc khaío nghiãûm åí quy mä nhoí âãø ruït ra caïc æu träüi so våïi phæång thæïc träöng häùn loaûi truyãön thäúng (Taûp chê Tiger Paper säú 1 táûp 18 nàm 1991 [46]). Caïc næåïc coï tãúch tæû nhiãn hoàûc diãûn têch ræìng tãúch låïn âãöu coïn hæîng khaío saït, âaïnh giaï sinh træåíng, nàng suáút (Wycherley FR. (1966)[105] åí Thaïi Lan Vaclav E. (1972)[104] åí Bangladesh,...). Âãø laìm cå såí cho viãûc xaïc âënh giaíi phaïp kyî thuáût lám sinh nhæ: máût âäüü träöng ræìng, tèa thæa, täúi æu...hoàûc dæû âoïan caïc chè tiãu kyî thuáût trong âiãöu chãú ræìng nhæ: læåüng chàût nuäi dæåîng, træî saín læåüng tæìng thåìi âiãøm, læåüng khai thaïc chênh, kêch thæåïc saín pháøm, chu kyì kinh doanh theo tæìng âiãöu kiãûn hoaìn caính träöng ræìng..., caïc næåïc coï diãûn têch ræìng Tãúch tæû nhiãn vaì ræìng träöng Tãúch låïn âaî xáy dæûng biãøu saín læåüng nhæ: Miamar, Áún Âäü, Nigeria, Triridad, Brazin...[13][95][97][98]. Mäúi quan hãû giæîa caïc nhán täú saín læåüng vaì thiãút láûp caïc biãøu saín læåüng tãúch âaî âæåüc Ackhurst PW (1971) [75], Chaturvedi AN. (1973) [84] åí ÁÚn Âäü, Ahmed GU (1992) [74] åí Bangladesh. Viãûc sæí duûng chiãöu cao táöng träüi âãø phán chia cáúp âáút âáút âaî âæåüc thæûc hiãûn åí Indonesia (Haeruman (1965) [88]).
12 Váún âãö náng cao nàng suáút ræìng träöng tãúch thäng qua caïc biãûn phaïp kyî thuáût, hoàûc täø chæïc âiãöu chãú ræìng träöng tãúch âãø baío âaím saín læåüng liãn tuûc âaî âæåüc tiãún haình åí caïc næåïc coï saín læåüng tãúch cao (Briscoe CB (1971) [77], Kadambi K. (1993) [90]Bhat KM. (1997) [78]), , Saw Kelvin Keh (1997)[100], Ganglo C.J. (108). Viãûc tèa thæa ræìng träöng tãúch âæåüc Sarlin P. (1966) [99] âãö cáûp âãún nhæ laì giaií phaïp náng cao saín læåüng, ruït ngàõn chu kyì kinh doanh tãúch. Träöng ræìng Tãúch theo phæång thæïc näng lám kãút håüp (Taungya) laì phäø biãún åí caïc næåïc trãn thãú giåïi, vê duû nhæ taûi Mianma. Tæì caïc kãút quaí thu âæåüc cho tháúy hãû thäúng Taungya laì xaïc âaïng trãn hai phæång diãûn: mäüt laì cung cáúp âáút âai cho näng dán do dán säú gia tàng nhanh, hai laì taûo ra cå häüi cho nhæîng ngæåìi näng dán kiãún thu nháûp tiãön màût tæì nhæîng hoaût âäüng lám sinh khaïc nhau trong träöng ræìng. Nhæîng ræìng träöng naìy cuîng âäöng thåìi laì nãön taíng kinh tãú - xaî häüi cuía hãû Taungya (Takaaki Komaki, JICA, 1995 [72]). Vãö phán bäú tæû nhiãn, sinh træåíng vaì yãu cáöu láûp âëa cuía cáy Tãúch trãn thãú giåïi âaî âæåüc caïc taïc giaí N. Tanaka, T. Hamazaki, T. Vacharangkuza (1995)[71] täøng håüp mäüt caïch chi tiãút, cung cáúp nhiãöu thäng tin hæîu êch: • Vãö phán bäú tæû nhiãn vaì khê háûu: Tãúch laì mäüt cáy gäù nhiãût âåïi coï vuìng phán bäú tæû nhiãn khäng liãn tuûc nàòm trong giåïi haûn Nam vaì Âäng Nam AÏ, bao gäöm baïn âaío ÁÚn Âäü, Mianma, Bàõc vaì Táy Thaïi Lan, Táy Bàõc Laìo, doüc biãn giåïi Bàõc Thaïi Lan, Trung vaì Âäng Java (Tãúch åí Java âæåüc nháûp näüi tæì khoaíng 400-600 nàm træåïc). Nhæîng diãûn têch phán bäú tæû nhiãn cuía Tãúch nàòm trong âåïi khê háûu nhiãût âåïi mæa muìa heì (Walter 1979). Tæång æïng våïi kiãøu khê háûu naìy laì thaím thæûc váût ræìng nhiãût âåïi ruûng laï hoàûc traíng coí, coìn âáút âàûc træng laì âáút âoí hoàûc seït âoí. Tãúch laì mäüt loaìi cáy âàûc træng cuía ræìng nhiãût âåïi gioï muìa, hoaìn toaìn hoàûc mäüt pháön ruûng laï trong muìa khä (Ogawa 1974). Mäüt yãúu täú quan troüng laì sæû phán bäú tæû nhiãn cuía Tãúch khäng truìng khåïp våïi täøng diãûn têch cuía kiãøu khê háûu naìy. Sæû khäng truìng khåïp giæîa diãûn têch vuìng khê háûu nhiãût âåïi mæa muìa heì vaì vuìng phán bäú tæû nhiãn cuía Tãúch gåüi yï ràòng caïc nhán täú thäø nhæåîng âaî khäúng chãú sæû phán bäú cuía cáy Tãúch trong vuìng nhiãût âåïi.
13 • Vãö nhán täú âáút chi phäúi sæû phán bäú cuía Tãúch: Nhæîng vuìng träöng Tãúch thaình cäng coï âáút täút, nghéa laì coï âäü thoaït næåïc täút, håi chua âãún kiãöm, vaì giaìu caïc nguyãn täú khoaïng, nháút laì Ca. Nhæîng âáút täút naìy khäng coï tênh âåïi, âæåüc kiãún taûo tæì âaï väi, âaï nuïi læîa giaìu cháút khoaïng, vaì phuì sa. Âàûc âiãøm Tãúch coï phán bäú khäng liãn tuûc laì do nhæîng âáút thêch håüp khäng coï tênh âåïi naìy. Nghiãn cæïu cho tháúy Tãúch âoìi hoíi âáút coï pH tæì håi chua âãún kiãöm (täút nháút tæì 6,5 - 7,5), ngoaìi pH, mäüt säú nguyãn täú khoaïng trong âáút nhæ: Ca, P, K, Mo, vaì N cuîng coï vai troì quan troüng âäúi våïi sæû phán bäú cuía Tãúch. Phán têch haìm læåüng Ca, Mg, P, K vaì N trong caïc bäü pháûn khaïc nhau cuía Tãúch (laï non, caình non, caình säúng, caình chãút, thán vaì voí) åí ræìng träöng tuäøi åí ÁÚn Âäü (Kaul et al, 1979) nháûn tháúy Ca chênh laì nguyãn täú khoaïng coï haìm læåüng cao trong táút caí caïc bäü pháûn. Âäü thoaït næåïc cuía âáút laì mäüt nhán täú quan troüng næîa âäúi våïi sinh træåíng cuía cáy Tãúch. UÏng næåïc taïc haûi sinh træåíng, coìn thoaïng khê coï låüi cho sinh træåíng. Tãúch æa âáút xäúp thoaït næåïc täút, nháút laì âáút toi xäúp nhiãöu muìn vaì âáút muìn caït pha. • Vãö quan hãû sinh thaïi loaìi: Tãúch tæû nhiãn thæåìng häùn giao våïi caïc loaìi khaïc nhau khäng thuäüc hoü Sao Dáöu nhæ: Pterocarpus, Xylia, Afzelia, Dalbergia, Lagerstroemia, Dyospyros, Irvingia. • Vãö âiãöu kiãûn tæû nhiãn vaì kinh tãú âäúi våïi träöng ræìng Tãúch: Vç Tãúch cáön âáút täút âãø coï thãø sinh træåíng cháúp nháûn âæåüc nãn thæåìng coï sæû xung âäüt trong viãûc sæí duûng âáút giæîa träöng Tãúch vaì träöng cáy näng nghiãûp vç âãöu coï yãu cáöu vãö âáút âai giäúng nhau. Vç váûy caïc taïc giaí âaî âãö nghë: Phaíi tçm ra âæåüc nhæîng khaïc nhau duì laì khäng låïn giæîa Tãúch vaì caïc cáy näng nghiãûp vãö yãu cáöu cuía chuïng âäúi våïi âáút âai vaì xaïc âënh âáút naìo nãn giaình cho loaûi cáy gç. Khuyãún nghë cho kyî thuáût lám sinh: Âiãöu maì caïc taïc giaí nháún maûnh laì cáön xáy dæûng nhæîng biãøu saín læåüng trãn cå såí tuäøi vaì cáúp âáút âãø coï nhæîng kyî thuáût lám sinh thêch håüp cho Tãúch vaì kinh doanh Tãúch mäüt caïch håüp lyï, båíi vç sinh træåíng cuía cáy Tãúch ráút nhaûy caím våïi âäü phç cuía âáút. ÅÍ nhæîng vuìng âaî träöng ræìng Tãúch láu nàm nhæ Java (Anon 1956, Budiantheo 1986), ÁÚn Âäü (Troup 1921, Tewari 1995) vaì Thaïi Lan (Chanpaisaeng 1977) ngæåìi ta âaî coï nhæîng biãøu saín læåüng nhæ váûy. Ngoaìi ra cuîng cáön
14 coï nhæîng baín âäö cháút læåüng láûp âëa tæång æïng våïi nhæîng biãøu saín læåüng âãø laìm cå såí cho viãûc læûa choün láûp âëa vaì biãûn phaïp quaín lyï ræìng träöng. 2.2 ÅÍ trong næåïc: 2.2.1 Nghiãn cæïu vãö sáu bãûnh haûi tãúch: Noïi chung caïc taìi liãûu noïi vãö caïc loaìi sáu haûi chuí yãúu trãn cáy tãúch coìn êt ngoaìi baïo caïo cuía K.S Nguyãùn vàn Bêch - Viãûn âiãöu tra Quy Hoaûch Ræìng (täøng säú loaìi sáu haûi sæu táöm âæåüc trong khu ræìng tãúch laì 48 loaìi thuäüc 6 bäü vaì 24 hoü; bãûnh haûi chuí yãúu laì mäüt loaìi táöm gæíi kyï sinh laì Dendrophthoe facata laìm giaím saín læåüng gäù vaì chãút cáy song khäng noïi cuû thãø åí vuìng träöng tãúch naìo )[37], baïo caïo kãút quaí âiãöu tra sáu bãûnh haûi ræìng träöng taûi TP - BMT cuía täø baío vãû thæûc váût - træåìng ÂHTN nàm 1980 [41] vaì baìi viãút vãö sáu bãûnh haûi cáy con tãúch cuía KS. Huyình Ngoüc Án nàm 1980 [2] âaî phaït hiãûn loaìi sáu bæåïm àn laï tãúch vaì loaìi náúm báút toaìn Rhizoctonia sp gáy bãûnh chaïy laï - náu maûch gäù. Coìn laûi caïc taìi liãûu háöu nhæ laì dëch tæì tiãúng næåïc ngoaìi [1]. 2.2.2 Nghiãn cæïu vãö âáút träöng tãúch: Nhöõng nghieân cöùu veà aûnh höôûng cuûa caùc ñoái töôïng röøng troàng ñeán ñaát nhö : röøng Baïch ñaøn ( Ñoã Ñình Saâm - 1968, 1990; Hoaøng Xuaân Tyù - 1975 ), röøng Thoâng nhöïa ( Ngoâ Ñình Queá - 1978 ), röøng Thoâng ba laù ( Ñoã Ñình Saâm , Ngoâ Ñình Queá - 1983, 1990 ), röøng Tre luoàng ( Nguyeãn Ngoïc Bình - 1978 )... ñaõ coù yù nghóa thöïc teá lôùn trong vieäc xaùc ñònh vuøng troàng, phaân haïng ñaát vaø xaây döïng caùc bieän phaùp kyõ thuaät thích hôïp. Nhöõng nghieân cöùu theo höôùng söû duïng ñaát ñai ( land use ) : ñaùnh giaù söû duïng vaø phaân haïng ñaát cho moät loaøi caây cuï theå nhö : Ñaùnh giaù phaân haïng ñaát röøng troàng Boà ñeà ( Hoaøng Xuaân Tyù - 1987 [70]), phaân haïng ñaát troàng Queá (Ñoã Ñình Saâm, Ngoâ Ñình Queá - 1983, 1987 [60]). Toång keát, ñaùnh giaù caùc moâ hình Noâng Laâm keát hôïp ôû thöïc tieãn ruùt ra hieäu quaû söû duïng ñaát (Nguyeãn Ngoïc Bình, 1985 -1996 [6]). Gaàn ñaây moät soá taùc giaû ñaõ aùp duïng xaây döïng baûn ñoà sinh thaùi ñaát treân maùy vi tính ñeå ñaùnh giaù tieàm naêng ñaát troáng ñoài nuùi troïc ( Hoaøng Xuaân Tyù - 1991 ), ñaùnh giaù tieàm naêng ñaát röøng ( Ñoã Ñình Saâm - 1996 [62]).
15 Nhöõng nghieân cöùu veà moái quan heä giöõa ñaát vôùi ñoái töôïng laø caây Teách ñöôïc nhieàu taùc gæa ñeà caäp trong nhieàu caùc nghieân cöùu : - Nguyeãn Xuaân Quaùt ( 1990 )[56] : Nghieân cöùu xaây döïng vaø aùp duïng caùc bieän phaùp troàng röøng cung caáp goã laïng ôû Taây nguyeân. - Phaïm Theá Duõng ( 1990 )[14] : Nghieân cöùu veà kyõ thuaät troàng röøng thaâm canh Teách treân ñaát Feralit naâu ñoû vaø vaøng ñoû ôû Taây nguyeân. - Nguyeãn Ngoïc Lung ( 1993 )[47] : Ñaõ cho bieát phaïm vi phaân boá cuûa Teách, caùc ñieàu kieän sinh thaùi vôùi caây Teách, trong âoï cho tháúy caïc láûp âëa coï phán bäú tãúch trong tæû nhiãn. - Phaïm Theá Duõng ( 1994 )[15] : Ñaõ giôùi thieäu moät soá hoaøn caûnh cuûa Teách: vò trí ñòa lyù, nhieät ñoä, aùnh saùng, löôïng möa, neàn ñòa chaát, ñoä aåm ñaát, pH ñaát, nhu caàu voâi... Qua ñoù taùc giaû cho thaáy coù theå xaây döïng moät heä thoáng phaân caáp theo toå hôïp caùc nhaân toá sinh thaùi laøm cô sôû döï baùo hieäu quaû röøng troàng Teách töông öùng vaø thieát keá caùc giaûi phaùp kyõ thuaät laâm sinh phuø hôïp. - Nguyeãn Xuaân Quaùt ( 1995 )[57] : Nghieân cöùu choïn vaø söû duïng ñaát troàng Teách ôû Vieät nam ( Tröôøng hôïp nghieân cöùu ôû Baéc Taây nguyeân ) ñaõ ñöa ra keát quaû veà ñaëc ñieåm vaø tieàm naêng söû duïng ñaát, choïn ñaát troàng vaø moâ hình kyõ thuaät söû duïng ñaát troàng Teách. Ñeå choïn ñaát troàng Teách söû duïng heä phöông trình Amence ñöôïc söû lyù treân maùy tính ñieän töû tìm moái quan heä giöõa caùc nhaân toá sinh thaùi vaø ñoä phì ñaát vôùi sinh tröôûng cuûa Teách. 2.2.3 Nghiãn cæïu vãö sinh træåíng, saín læåüng vaì caïc giaíi phaïp kyî thuáût trong kinh doanh ræìng träöng tãúch: Viãûc nghiãn cæïu sinh træåíng vaì láûp biãøu saín læåüng cho caïc lám pháön tæû nhiãn vaì nhán taûo thuáön loaûi âãöu tuäøi âaî âæåüc caïc nhaì khoa hoüc thuäüc Viãûn Khoa Hoüc Lám nghiãûp, Viãûn Âiãöu Tra Quy Hoaûch ræìng, Træåìng Âaûi Hoüc Lám nghiãûp, caïc phán viãûn, trung tám nghiãn cæïu lám nghiãûp trong caí næåïc tiãún haình tæì nhæîng nàm 60. Cho âãún nay âaî coï nhiãöu biãøu cáúp âáút, sinh træåíng, saín læåüng cho caïc loaìi cáy träöng ræìng. Viãûn Âiãöu Tra Quy Hoaûch ræìng, Træåìng Âaûi Hoüc Lám Nghiãûp âaî láûp mäüt säú biãøu cáúp âáút, thãø têch, sinh træåíng cho mäüt säú loaìi cáy träöng ræìng chuí yãúu åí miãön Bàõc. Nguyãùn Ngoüc Lung (1989)[45] âaî thiãút láûp caïc mä hçnh sinh træåíng, máût âäü täúi æu theo muûc tiãu âiãöu
16 chãú, tèa thæa, biãøu sinh træåíng ....cho lám pháön Thäng Pinus kesiya åí Viãût Nam. Vuî Tiãún Hinh (1995)[26] âaî láûp biãøu saín læåüng cho loaìi Thäng âuäi ngæûa.... Baío Huy (1993)[29] nghiãn cæïu sinh træåíng loaìi vaì lám pháön Bàòng Làng tæû nhiãn, âaî xáy dæûng phæång phaïp phán chia caïc haìm sinh træåíng bàòng caïch thay âäøi âäöng thåìi 2 tham säú cuaí haìm Korf khi phán chia haìm trung bçnh cho tæìng cáúp nàng suáút, baío âaím cho caïc haìm naìy phaín aính âuïng quy luáût sinh træåíng, laìm cå såí cho viãûc xaïc âënh caïc tuäøi âaût nàng suáút täúi âa, thaình thuûc säú læåüng. Thäúng kã toaïn hoüc âæåüc sæí duûng räüüng raîi trong lénh væûc naìy, chuí yãúu laì caïc phæång phaïp phán têch phæång sai, häöi quy tæång quan, kiãøm tra gèa thuyãút thäúng kã...Caïc taïc gèa âaî váûn duûng saïng taûo lyï thuyãút, phæång phaïp nghiãn cæïu saín læåüng ræìng cuía Cháu Áu vaìo tæìng âäúi tæåüng cuû thãø åí Viãût Nam. Âàûc biãût laì viãûc xáy dæûng caïc mä hçnh toaïn hoüc âa daûng biãøu diãùn caïc quïa trçnh sinh træåíng, tàng træåíng, mäúi quan hãû giæîa caïc âaûi læåüng sinh træåíng phuûc vuû dæû âoaïn saín læåüng. Váún âãö phán chia cáúp âáút phuûc vuû dæû âoaïn saín læåüng ræìng noïi chung vaì laìm cå såí xaïc âënh máût âäü täúi æu phuì håüp våïi tæìng âiãöu kiãûn láûp âëa noïi riãng âaî âæåüc nhiãöu taïc giaí quan tám, xáy dæûng cho caïc loaìi cáy, kiãøu ræìng khaïc nhau åí Viãût Nam: Viãn Ngoüc Huìng (1985)[35] vaì Nguyãùn Ngoüc Lung (1989)[45] láön âáöu tiãn sæí duûng haìm Schumacher mä phoíng sinh træåíng chiãöu cao Thäng 3 laï Lám Âäöng vaì duìng phæång phaïp Affill âãø phán chia cáúp âáút cho kiãøu ræìng naìy; Trënh Âæïc Huy (1988)[28]âaî sæí duûng haìm Gompertz mä phoíng sinh træåíng chiãöu cao bçnh quán cäüng ræìng träöng Bäö Âãö vuìng trung tám áøm bàõc VN vaì duìng phæång phaïp Affill âãø xaïc âënh caïc âæåìng cong chiãöu cao chè thë cho 5 cáúp âáút phán chia; Vuî Vàn Nhám (1988)[52] âaî sæí duûng haìm Korf mä taí sinh træåíng chiãöu cao träüi ræìng Thäng âuäi ngæûa laìm cå såí phán chia cáúp âáút; Baío Huy (1993) [29] âaî thay âäøi âäöng thåìi 2 tham säú a vaì b trong haìm Schumacher khi xaïc âënh caïc âæåìng cong sinh træåíng chiãöu cao chè thë cho caïc cáúp nàng suáút ræìng Bàòng Làng åí Táy Nguyãn; Vuî Tiãún Hinh (1995)[26] âaî täøng kãút âáöy âuí caïc bæåïc tiãún haình phán chia cáúp âáút noïi chung, bao gäöm: Læûa choün chè tiãu phán chia cáúp âáút, aính hæåíng kiãøu sinh træåíng âãún viãûc phán chia cáúp âáút, caïc phæång phaïp phán chia caïc âæåìng cong chè thë cáúp âáút, kiãøm nghiãûm biãøu cáúp âáút, xaïc âënh cáúp âáút ngoaìi thæûc tãú; Nguyãùn Thë Baío Lám (1996)[40] âaî duìng haìm Korf mä phoíng sinh træåíng
17 chiãöu cao träüi vaì thay âäøi âäöng thåìi 2 tham säú âãø xaïc âënh âæåìng cong chè thë cáúp âáút cho ræìng thäng âuäi ngæûa. Phuìng Ngoüc Lan (1986-1992)[38] cho tháúy máût âäü aính hæåíng træûc tiãúp âãún tàng træåíng vaì saín læåüng ræìng. Saín læåüng ræìng laì mäüt haìm säú phuû thuäüc vaìo hai biãún säú: læåüng tàng træåíng caï thãø vaì máût âäü lám pháön. Tênh phæïc taûp cuía viãûc xaïc âënh máût âäü täúi æu laì phaíi tçm ra âæåüc máût âäü maì åí âoï coï sæû dung hoìa giæîa læåüng tàng træåíng caï thãø vaì máût âäü quáön thãø âãø haìm säú saín læåüng âaût tåïi giaï trë cæûc âaûi. Nguyãùn Ngoüc Lung (1987-1989)[43,44,45] trong cäng trçnh vãö Âiãöu tra ræìng Thäng Pinus kesiya Viãût Nam laìm cå såí täø chæïc kinh doanh âaî baìn vãö lyï thuyãút “chuí âäüng âiãöu khiãøn máût âäü theo muûc tiãu âiãöu chãú”, taïc giaí âaî täøng håüp lëch sæí nghiãn cæïu vãö khoaíng säúng vaì máût âäü täúi æu, cho tháúy coï 4 hæåïng nghiãn cæïu chuí yãúu: • Hiãûu quaí cuía máût âäü ban âáöu âãún nàng suáút ræìng (Vaculynk 1980, Chiabera 1982, Kairukstis 1983, Piskun 1984...). • Lyï thuyãút vãö khoaíng säúng, khäng gian sinh træåíng vaì máût âäü täúi æu (Stohr 1968, Thomasius 1972, Chiabera 1978, Kairukstis 1980). • Nàng suáút täúi æu vaì mä hçnh hoïa chuïng (Assmann 1961, 1963, 1964; Svalov 1979, Antanaichis 1966, 1983). • Lyï thuyãút âiãöu khiãøn ræìng bàòng tèa thæa nuäi dæåîng (Sennov 1971, 1975; Stefancik 1984). Theo Kairukstis (1980) viãûc nghiãn cæïu aính hæåíng cuía âäü âáöy tåïi læåüng tàng træåíng täúi âa tåïi nay cho kãút quaí traïi ngæåüc nhau, vç váûy äng âaî khàóng âënh hæåïng sæí duûng diãûn têch hçnh chiãúu taïn laï âãø täúi æu hoïa máût âäü cáön âæåüc phaït triãøn. Nguyãùn Ngoüc Lung âaî xáy dæûng quy luáût vãö nhu cáöu khäng gian dinh dæåîng täúi æu, mä hçnh hoïa nhu cáöu sæí duûng khäng gian dinh dæåîng vaì máût âäü håüp lyï cho ræìng Thäng 3 laï Lám Âäöng theo mä hçnh Kairukstis. Âãø tiãún haình âiãöu chènh máût âäü thäng qua tèa thæa, Phuìng Ngoüc Lan (1989)[38] âaî thæí nghiãûm caïc phæång phaïp tèa thæa khaïc nhau cho ræìng Måí kinh doanh gäù moí, kãút quaí cho tháúy phæång phaïp chàût theo âæåìng kênh taïn trung bçnh ræìng âaût læåüng tàng træåíng cao nháút.
18 Phaûm Ngoüc Giao (1989, 1996)[20,21] thäng qua nghiãn cæïu âäüng thaïi cáúu truïc säú cáy theo cåî kênh âaî xáy dæûng mä hçnh máût âäü täúi æu tho ræìng Thäng âuäi ngæûa (Pinus massoniana Lamb) vuìng Âäng Bàõc. Vuî Tiãún Hinh (1989)[25] âaî xáy dæûng tiãu chuáøn ræìng träöng kheïp taïn, vaì nàm 1995 [26] âæïng trãn goïc âäü saín læåüng ræìng âaî nãu lãn: Máût âäü täúi æu laì máût âäü taûi âoï lám pháön cho træî læåüng, täøng tiãút diãûn ngang hay tàng træåíng lám pháön trãn âån vë diãûn têch cao nháút. Theo khaïi niãûm naìy, báút kyì mäüt phæång phaïp xaïc âënh máût âäü naìo, duì træûc tiãúp hay giaïn tiãúp laìm tàng saín læåüng âãöu âæåüc coi laì phæång phaïp xaïc âënh máût âäü täúi æu. Cuîng theo Vuî Tiãún Hinh, trong âiãöu kiãûn ræìng träöng næåïc ta, mäùi loaìi cáy chæa coï hãû thäúng ä nghiãn cæïu âënh vë âãø xaïc âënh máût âäü täúi æu theo cáúp âáút vaì cáúp tuäøi. Vç thãú viãûc nghiãn cæïu máût âäü täúi æu cuía caïc loaìi cáy träöng nãn theo hæåïng lám pháön chuáøn. Trong âoï lám pháön chuáøn laì laì lám pháön åí báút kyì åí thåìi âiãøm naìo tæì khi kheïp taïn coï täøng diãûn têch taïn trãn ha bàòng 10.000m2. Nhæ váûy chè nãn tèa thæa nhæîng lám pháön coï diãûn têch taïn trãn ha låïn hån 10.000m2 vaì tèa thæa cho âãún khi diãûn têch taïn giaím xuäúng bàòng 10.000m2. Âãø xaïc âënh máût âäü täúi æu theo hæåïng naìy cáön nghiãn cæïu mäúi quan hãû giæîa diãûn têch taïn laï våïi caïc nhán täú: Chè säú cáúp âáút, tuäøi lám pháön, säú cáy trãn ha, chiãöu cao táöng träüi. Vuî Tiãún Hinh vaì Nguyãùn Thë Baío Lám (1995- 1996)[26, 39, 40] âaî xáy dæûng mä hçnh máût âäü täúi æu cho ræìng Thäng âuäi ngæûa qua quan hãû: St = f(Ho, N). Vuî Tiãún Hinh (1995)[26] âaî cho tháúy máût âäü lám pháön coï aính hæåíng roî neït âãún saín læåüng, âàûc biãût laì âãún sinh træåíng âæåìng kênh. Do âoï taïc giaí læu yï viãûc tçm hiãøu quy luáût biãún âäøi cuía máût âäü, vç âáy laì cå såí xaïc âënh biãûn phaïp taïc âäüng håüp lyï âãø lám pháön âaût saín læåüng cao nháút. Trong âoï máût âäü biãún âäøi theo tuäøi, âiãöu kiãûn láûp âëa, hai nhán täú naìy âæåüc phaín aính täøng håüp bàòng kêch thæåïc bçnh quán cuía cáy. Tæì âoï coï taïc láûp mäúi quan hãû giæîa máût âäü våïi âæåìng kênh vaì chiãöu cao bçnh quán lám pháön. Váún âãö xaïc âënh caïc thåìi âiãøm âiãöu chènh máût âäü trong quaï trçnh nuäi dæåîng âæåüc Vuî Tiãún Hinh (1995)[26] hãû thäúng: Bao gäöm phæång phaïp xaïc âënh thåìi âiãøm tèa thæa âáöu tiãn, thåìi gian giæîa 2 láön tèa thæa, âäúi våïi loaìi Thäng âuäi ngæûa taïc giaí cho tháúy khi täøng diãûn têch taïn trãn ha bàòng 13.000m2 thç tàng træåíng vãö træî læåüng cuía lám pháön laì cao nháút, vç váûy cáön tèa thæa khi diãûn têch taïn âaût 13.000m2 xuäúng coìn
19 10.000m2, dæûa vaìo chè tiãu naìy xaïc âënh âæåüc caïc thåìi âiãøm tèa thæa tiãúp theo thäng qua mä hçnh St = f(Ho, N), thãú St=13.000m2 vaìo suy ra quan hãû Ho = f(N) våïi N laì máût âäü sau tèa thæa láön træåïc xaïc âënh âæåüc Ho, qua biãøu cáúp âáút xaïc âënh âæåüc thåìi âiãøm cáön tèa thæa. Phan Hoaìng Âäöng (1997)[19] âaî trçnh baìy quy trçnh chàm soïc vaì tèa thæa ræìng Thäng: Âaî trçnh baìy daûng haìm cuía S.Anders (1982) khi xaïc âënh máût âäü theo chiãöu cao våïi diãûn têch choaïn chäø täúi æu bàòng cho ræìng Thäng 3 laï (Pinus khasya) taûi Âaì Laût:: N = a + b1/H + b2/H2 + b3/H3 Tèa thæa theo taïc giaí âæåüc xaïc âënh theo chiãöu cao cuía quáön thuû, chu kyì tèa thæa âæåüc tênh theo tàng træåíng chiãöu cao (âäúi våïi Thäng 3 laï Âaì Laût laì 3m). Vãö phæång phaïp mä hçnh hoïa, thäúng kã toaïn hoüc âãø nghiãn cæïu mä hçnh sinh træåíng, cáúp âáút, mä hçnh máût âäü, saín læåüng theo máût âäü nãu trãn...âaî âæåüc ráút nhiãöu taïc giaí quan tám nghiãn cæïu trãn nhiãöu âäúi tæåüng ræìng khaïc nhau, âaî coï ráút nhiãöu täøng kãút hãút sæïc phong phuï, âiãöu naìy giuïp êch ráút låïn cho caïc cäng trçnh tiãúp theo trong lénh væûc lám sinh, saín læåüng theo hæåïng âënh læåüng, âàûc biãût laì sæí duûng caïc cäng cuû tin hoüc âãø xáy dæûng caïc mä hçnh âaût âäü tin cáûy cao, ruït ngàõn thåìi gian nghiãn cæïu (Âäöng Sé Hiãön (1974)[24], Rumski (1982)[59], Nguyãùn Haíi Tuáút (1982-1996)[67,68,69], Viãn Ngoüc Huìng (1985)[35], Nguyãùn Ngoüc Lung (1987-1989)[43,44,45,46], Vuî Nhám (1988)[52], Trënh Âæïc Huy (1988)[28], Vuî Tiãún Hinh (1989-1995)[25,26,27], Baío Huy (1993)[29], Ngä Kim Khäi (1996)[69], Phan Hoaìng Âäöng (1997)[19]... Riãng vãö sinh træåíng, saín læåüng vaì váún âãö kinh doanh ræìngd träöng tãúch cuîng âæåüc quan tám sáu sàõc åí trong næåïc: Nguyãùn Ngoüc Lung (1993)[46] âaî cho biãút phaûm vi phán bäú cuía Tãúch, caïc âiãöu kiãûn sinh thaïi thêch håüp våïi cáy Tãúch nhæ: khê háûu, láûp âëa, täø thaình cáy baûn, thäng baïo vãö sinh træåíng Tãúch åí La Ngaì, Eakmat, vãö khaí nàng taïi sinh, cäng taïc giäúng...Taïc gèa âaî âãö xuáút caïc váún âãö cáön nghiãn cæïu tiãúp theo: - Baío vãû, baío täön caïc nguäön gen quïy, caíi thiãûn giäúng, trao âäøi caïc xuáút xæï vaì thæí nghiãûm chuïng.
20 - Hoaìn thiãûn kyî thuáût lám sinh trong gáy träöng, chàm soïc, láûp biãøu cáúp âáút, biãøu tèa thæa... - Nghiãn cæïu träöng ræìng Tãúch häùn loaûi. - Âáøy maûnh vaì khuyãún khêch träöng Tãúch phán taïn, sæí duûng phæång thæïc näng lám kãút håüp... - Thæí nghiãûm âiãöu chãú ræìng saín xuáút gäù kêch thæåïc væìa vaì nhoí. Phaûm thãú Duîng (1994)[14,15] âaî thäng baïo vãö âiãöu kiãûn, hoaìn caính cuía Tãúch nåi xuáút xæï nhæ: vë trê âëa lyï, læåüng mæa, âäü áøm âáút, nhiãût âäü, aïnh saïng, nãön âëa cháút, pH âáút, nhu cáöu väi...Tæì âáy cho tháúy coï mäúi liãn hãû giæîa sinh træåíng tãúch våïi caïc âiãöu kiãûn hoìan caính, vaì âãö nghë xáy dæûng mäüt hãû thäúng phán cáúp sinh træåíng theo täø håüp caïc nhán täú sinh thaïi. Tráön Duy Diãùn (1994)[11,12,13] cho tháúy hiãûu quía kinh tãú cuía caïc khu ræìng träöng Tãúch åí La Ngaì (Âënh Quaïn, Âäöng Nai), tæì kãút quía nghiãn cæïu bæåïc âáöu taïc gèa âaî âãö xuáút mäüt biãøu saín læåüng cho vuìng naìy. Vaì Âinh Âæïc Âiãøm (1995)[18] âaî cho tháúy mäüt säú kinh nghiãûm trong träöng ræìng Tãúch åí La Ngaì nhæ: Âiãöu kiãûn láûp âëa träöng Tãúch, mä hçnh träöng, sinh træåíng, hiãûu quaí kinh tãú. Baío Huy (1995)[30,31,32,33] âaî thæí nghiãûm caïc mä hçnh dæû âoaïn saín læåüng cho loaìi Tãúch åí Âàklàk, kãút quía bæåïc âáöu âaî âæa ra âæåüc biãøu cáúp âáút taûm thåìi, biãøu dæû âoaïn saín læåüng cho ræìng träöng Tãúch åí Âàk Làk. Nguyãùn Ngoüc Lung (1995)[47]âaî nháún maûnh âãún vai troì quan troüng cuía cáy Tãúch trong caïc loaìi cáy träöng ræìng åí caïc næåïc nhiãût âåïi Cháu AÏ. Nhæîng khu träöng thæí åí nhiãöu vuìng trong næåïc âaî khàóng âënh Viãût Nam coï nhæîng âiãöu kiãûn thêch håüp cho phaït triãøn träöng Tãúch trãn quy mä låïn, nháút laì åí vuìng Âäng Nam Bäü vaì Táy Nguyãn. Sinh træåíng Tãúch åí caïc vuìng naìy thæåìng âaût tæì mæïc trung bçnh âãún täút so våïicaïc næåïc träöng Tãúch khaïc màûc duì chuïng chæa thæûc hiãûn caíi thiãûn giäúng. Ngoaìi giaï trë cao khi khai thaïc chênh, Tãúch khi träöng ræìng cäng nghiãûp váùn coï thãø träöng xen cáy näng nghiãûp, träöng phán taïn...våïi gäù tèa thæa kêch thæåïc nhoí cuîng coï thãø baïn âæåüc. Taïc giaí âaî noïi roî: “Âãø coï cå såí væîng chàõc cho phaït triãøn träöng ræìng Tãúch quy mä låïn âãö nghë cáön thæûc hiãûn ngay caíi thiãûn giäúng, hoaìn chènh caïc kyî thuáût lám sinh, xaïc âënh caïc mä hçnh träöng häùn giao vaì näng lám kãút håüp thêch håüp...”

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn