Nghiên cứu tình trạng viêm lợi ở bệnh nhân xơ gan

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

73
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết nghiên cứu tình trạng viêm lợi sử dụng Gingival Index (GI) ở 49 bệnh nhân (BN) xơ gan Child B và C và 31 người khoẻ mạnh làm chứng. Phương pháp: BN được khám răng miệng xác định viêm lợi bằng chỉ số GI, xét nghiệm máu đánh giá thiếu máu, giảm protein, albumin máu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu tình trạng viêm lợi ở bệnh nhân xơ gan

t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 NGHIÊN CỨU TÌNH TRẠNG VIÊM LỢI Ở BỆNH NHÂN XƠ GAN Nguyễn Phương Liên*; Lê Việt Thắng* TÓM TẮT Mục tiêu: nghiên cứu tình trạng viêm lợi sử dụng Gingival Index (GI) ở 49 bệnh nhân (BN) xơ gan Child B và C và 31 người khoẻ mạnh làm chứng. Phương pháp: BN được khám răng miệng xác định viêm lợi bằng chỉ số GI, xét nghiệm máu đánh giá thiếu máu, giảm protein, albumin máu. Kết quả và kết luận: GI trung bình nhóm BN là 1,99 ± 0,53, tăng khác biệt có ý nghĩa thống kê so với nhóm chứng (0,49 ± 0,08), p < 0,001. 89,8% BN viêm lợi ở các mức độ. BN xơ gan giai đoạn Child C; thiếu máu; giảm protein; giảm albumin máu có điểm GI trung bình cao hơn có ý nghĩa so với điểm GI của nhóm BN Child B; không thiếu máu; không giảm protein; albumin máu, p < 0,01. * Từ khóa: Viêm lợi; Xơ gan. Status of Gingivitis in Patients with Liver Cirrhosis Summary Objectives: To use gingiviral index (GI) to examine status of gingivitis of 49 patients with liver cirrhosis Child B, C and 31 healthy people as control group. Methods: The patients were examined dental to confirm gingivitis using gingiviral index and blood tests to confirm anemia, low serum protein, hypoalbuminia. Results: The average GI of the patients was 1.99 ± 0.53, significantly increased compared to that of control group (0.49 ± 0.08), p < 0.001. The proportion of gingivitis patients was 89.8%. GI of patient group with anemia, Child C, low serum protein, hypoalbuminia was significantly higher than that of those without above status, p < 0.01. * Key words: Gingivitis; Liver cirrhosis. ĐẶT VẤN ĐỀ Viêm lợi là tình trạng bệnh lý rất thường gặp ở người bình thường cũng như ở người mắc các bệnh mạn tính. Quá trình viêm liên quan đến tình trạng giảm miễn dịch và đặc điểm bệnh lý ở BN mắc bệnh mạn tính. Xơ gan là bệnh lý thường gặp, chiếm tỷ lệ cao ở BN điều trị nội trú tại khoa tiêu hoá các bệnh viện, nguyên nhân gây xơ gan thường gặp như nghiện rượu, viêm gan virut… Viêm lợi trên BN xơ gan thường gặp với tần suất cao hơn và mức độ nặng hơn. Suy giảm chức năng gan trong xơ gan là nguyên nhân gây nặng tình trạng viêm lợi. Phát hiện và điều trị các bệnh lý răng lợi là một vấn đề cần thiết để nâng cao chất lượng cuộc sống cho BN, giảm thiểu bệnh lý toàn thân như nhiễm khuẩn do viêm lợi gây ra. Đã có nhiều nghiên cứu về tình trạng viêm lợi ở BN mắc bệnh mạn tính khác như: đái tháo đường, suy thận…, tuy nhiên chưa có nghiên cứu nào đề cập đến tình trạng viêm lợi ở BN xơ gan. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi tiến hành đề tài này nhằm: * Bệnh viện Quân y 103 Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Phương Liên (bacsylien@gmail.com) Ngày nhận bài: 23/05/2016; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 23/06/2016 Ngày bài báo được đăng: 19/07/2016 143 t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 - Khảo sát tình trạng viêm lợi ở BN xơ gan điều trị tại Bệnh viện Quân y 103. - Tìm hiểu mối liên quan giữa viêm lợi và tuổi, giai đoạn xơ gan, nồng độ albumin, nồng độ CRP máu ở BN xơ gan. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Khám răng miệng: BN được khám 6 răng gồm răng số 16, 24, 21, 36, 41, 44 hàm trên và hàm dưới, mỗi răng khám 4 mặt: mặt gần, mặt xa, mặt má, mặt lưỡi. Sử dụng GI của Loe và Silness để đánh giá tình trạng lợi theo 4 mức độ (mã số): từ 0 - 3. Mã số 0, 1, 2, 3. Tổng số mã số Chỉ số lợi = ---------------------Tổng số mặt (24) 1. Đối tượng nghiên cứu. 80 người được chia thành 2 nhóm: - Nhóm bệnh: 49 BN xơ gan do virut, do rượu, mức độ Child B và C điều trị tại Bệnh viện Quân y 103. - Nhóm chứng: 31 người khoẻ mạnh có tuổi và giới tương đồng nhóm bệnh. - Loại trừ BN: đang có nhiễm trùng toàn thân, tình trạng suy gan nặng; không đồng ý tham gia nghiên cứu. 2. Phương pháp nghiên cứu. - Nghiên cứu mô tả cắt ngang so sánh nhóm bệnh và nhóm chứng. + 0: lợi bình thường, không viêm nề, không chảy máu. + 1: lợi nhạt màu, nề nhẹ, mất bóng, viêm nhẹ. + 2: lợi đỏ, phì đại, nề bóng, chảy máu khi ấn, viêm mức độ vừa. + 3: lợi đỏ, phì đại, nề, loét, chảy máu tự nhiên, viêm nặng. + Điểm GI của BN là giá trị trung bình của kết quả khám 6 răng. * Đánh giá kết quả: - BN được khám lâm sàng, làm các xét nghiệm cận lâm sàng về huyết học và sinh hoá máu, chẩn đoán nguyên nhân, giai đoạn xơ gan. - Không viêm: GI < 0,1. - Đánh giá thiếu máu khi HST nữ < 130 g/l, nam < 140 g/l, giảm protein khi < 60 g/l, giảm albumin khi < 35 g/l. - Viêm nặng: GI ≥ 2,0. - Viêm nhẹ: 0,1 ≤ GI < 1,0. - Viêm vừa: 1,0 ≤ GI < 2,0. * Xử lý số liệu: theo thuật toán thống kê y sinh học. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 1. Đặc điểm BN và tình trạng viêm lợi. Bảng 1: Đặc điểm tuổi, giới nhóm bệnh và nhóm chứng. Đối tượng Nhóm chứng (n = 31) Nhóm bệnh (n = 49) 49,36 ± 10,16 51,13 ± 11,34 < 40 (n, %) 8 (26,7) 9 (18,4) 40 - 60 (n, %) 18 (58,1) 28 (57,1) > 60 (n, %) 5 (16,2) 12 (24,5) Nam (n, % ) 23 (76,6) 40 (81,6) Nữ (n, % ) 8 (23,4) 9 (18,4) Tuổi trung bình (năm) Nhóm tuổi (năm) Giới 144 p > 0,05 > 0,05 t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 Tuổi trung bình nhóm nghiên cứu 51,13 ± 11,34, không khác biệt so với nhóm chứng khỏe mạnh. Tỷ lệ BN theo tuổi, giới ở nhóm bệnh và nhóm chứng không khác biệt, p > 0,05. Tỷ lệ nam/nữ ở nhóm bệnh là 4,44. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Lâm Trung Hiếu và Berganla A. Xơ gan thường gặp ở tuổi trung niên, nam nhiều hơn nữ do liên quan đến uống rượu nhiều. Quá trình xơ gan ở người uống rượu nhiều tiến triển âm thầm, thường qua giai đoạn gan nhiễm mỡ, sau đó đến giai đoạn xơ gan, khi đó BN đã đến tuổi trung niên. Bảng 2: Phân bố BN theo nguyên nhân và mức độ xơ gan. Nhóm nghiên cứu (n = 49) Chỉ tiêu Nguyên nhân Mức độ xơ gan n % Rượu 31 63,3 Virut 18 36,7 Child B 22 44,9 Child C 27 55,1 2/3 số BN xơ gan do rượu. BN xơ gan giai đoạn Child C chiếm 55,1%. Kết quả của chúng tôi phù hợp với các tác giả khác [1, 8]. Tại Việt Nam, rượu vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan. Mức độ xơ gan Child-Pugh C và có tỷ lệ như nhau. Do đây là bệnh viện tuyến cuối nên BN vào viện điều trị thường ở giai đoạn nặng, đã có biến chứng, cần điều trị. Chúng tôi không có BN nào Child A. Bảng 3: Đặc điểm thiếu máu, nồng độ protein và albumin máu nhóm BN xơ gan. Nhóm nghiên cứu (n = 49) Chỉ tiêu Thiếu máu n % Có 21 42,9 Không 28 57,1 Protein máu (g/l) Albumin máu (g/l) Giảm 20 40,8 Không giảm 29 59,2 Giảm 39 79,6 Không giảm 10 20,4 BN xơ gan có tỷ lệ thiếu máu cao, chiếm gần 1/2 số BN nghiên cứu. Tỷ lệ giảm albumin chiếm > 2/3 số BN, tỷ lệ giảm protein: 40,8%. Thiếu máu, giảm protein và giảm albumin máu là biểu hiện thường gặp ở BN xơ gan. Các nghiên cứu trong và ngoài nước đều cho kết quả tương tự. BN xơ gan có chức năng gan giảm, tổng hợp các chất axít amin kém, kết hợp với tình trạng BN xơ gan thường ăn uống kém. Chính vì vậy, nồng độ protein và albumin máu giảm hơn so với người bình thường, đặc biệt albumin giảm ở hầu hết BN vào viện. Rối loạn chuyển hoá sắt liên quan đến dự trữ sắt trong gan, đây là một yếu tố gây thiếu máu ở những BN này. Bảng 4: So sánh chỉ số GI nhóm bệnh và nhóm chứng. Nhóm nghiên cứu (n = 49) Chỉ tiêu Mức độ viêm lợi n % Không 5 10,2 Nhẹ 8 16,3 Vừa 27 55,1 Nặng 9 18,4 Chứng (n = 31) GI (X ± SD) BN (n = 49) p 0,49 ± 0,08 1,99 ± 0,53 < 0,001 Nhóm BN xơ gan có chỉ số GI trung bình (1,99 ± 0,53) cao hơn nhóm chứng có ý nghĩa thống kê (p < 0,001). 89,8% BN 145 t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 xơ gan có viêm lợi, BN viêm lợi mức độ vừa chiếm đa số (55,1%). Viêm lợi thường do nhiều yếu tố tác động. Bệnh viêm lợi là bệnh do mảng bám trên răng làm kích ứng gây mẩn đỏ dẫn đến sưng nướu. Bệnh viêm lợi rất dễ dàng phát hiện và điều trị nhưng chúng ta thường hay bỏ qua và để “tự nó khỏi”. Nếu không được chữa trị, người bệnh tiếp tục để lợi bị tổn thương, bệnh có thể chuyển sang giai đoạn chảy máu lợi, nặng hơn thì bị rụng răng. Viêm lợi trong thời gian dài gây viêm nướu răng, lan đến các mô cơ và xương, có thể gây mất răng, làm tăng nguy cơ đột quỵ, đau tim, viêm phổi. Viêm lợi thường liên quan đến bệnh lý toàn thân mạn tính và tại chỗ do chăm sóc răng miệng không tốt. Ở BN xơ gan, tình trạng viêm lợi liên quan đến quá trình bệnh lý, đó là giảm miễn dịch, tình trạng suy chức năng gan và rối loạn đông cầm máu gây viêm lợi. 2. Liên quan giữa mức độ viêm lợi (chỉ số GI) với một số đặc điểm BN xơ gan. Bảng 5: Liên quan mức độ viêm lợi với nguyên nhân và giai đoạn xơ gan. Chỉ tiêu Nguyên nhân xơ gan Giai đoạn xơ gan GI (X ± SD) p Rượu (n = 31) 1,92 ± 0,43 > 0,05 Virut (n = 18) 2,08 ± 0,61 Child B (n = 22) 1,74 ± 0,45 Child C (n = 27) 2,29 ± 0,62 Nhóm BN xơ gan Child C có giá trị GI trung bình cao hơn nhóm xơ gan Child B, p < 0,01. Không có sự khác biệt về mức độ viêm lợi với nguyên nhân xơ gan. Nguyên nhân xơ gan không liên quan đến tình trạng viêm lợi. Chúng tôi nhận thấy, xơ gan giai đoạn càng nặng, < 0,01 chỉ số GI càng cao. Rõ ràng, tổn thương lợi liên quan đến chức năng gan. Gan xơ giai đoạn nặng hơn sẽ làm chức năng gan kém đi. BN giảm hệ thống miễn dịch trầm trọng, gây tình trạng viêm lợi nặng hơn, lợi dễ chảy máu và tổn thương. Bảng 6: Liên quan mức độ viêm lợi với thiếu máu, nồng độ protein và albumin máu. Chỉ tiêu Thiếu máu Giảm protein máu Giảm albumin máu 146 GI (X ± SD) p Có (n = 21) 2,32 ± 0,48 < 0,01 Không (n = 28) 1,68 ± 0,67 Có (n = 20) 2,34 ± 0,49 Không (n = 29) 1,67 ± 0,58 Có (n = 39) 2,44 ± 0,49 Không (n = 10) 1,55 ± 0,52 < 0,01 < 0,01 t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 Mức độ viêm lợi nặng liên quan đến thiếu máu, giảm protein, giảm albumin máu, p < 0,01. Tình trạng viêm lợi liên quan đến dinh dưỡng BN. Thiếu máu, giảm protein, đặc biệt giảm albumin máu liên quan đến giảm immunoglobulin miễn dịch, giảm nuôi dưỡng cơ quan, trong đó có lợi. Viêm lợi liên quan đến mảng bám răng lúc đầu là một mảng không màu, dính bao quanh răng. Khi bị vôi hoá, mảng này biến thành cao răng, màu sẫm dần theo thời gian. Sự tích tụ mảng bám tạo nên những túi chứa vi khuẩn, từ đây vi khuẩn sẽ sinh sôi phát triển, khi gặp điều kiện thuận lợi sẽ gây viêm và chảy máu. Tình trạng xơ gan làm giảm khả năng vận chuyển chất dinh dưỡng đến lợi và kém vận chuyển chất cặn bã từ lợi đi để đào thải ra ngoài, nên lợi bị yếu và dễ nhiễm khuẩn. KẾT LUẬN Nghiên cứu tình trạng viêm lợi ở 49 BN xơ gan và 31 người bình thường, chúng tôi rút ra một số nhận xét: - Viêm lợi thường gặp ở BN xơ gan: GI trung bình nhóm BN là 1,99 ± 0,53, tăng khác biệt có ý nghĩa thống kê so với nhóm chứng (0,49 ± 0,08), p < 0,001. Tỷ lệ BN có viêm lợi ở các mức độ chiếm 89,8%. - Mức độ viêm lợi liên quan đến một số đặc điểm BN: BN xơ gan giai đoạn Child C; thiếu máu; giảm protein; giảm albumin máu có điểm GI trung bình cao hơn có ý nghĩa so với nhóm BN Child B; không thiếu máu, không giảm protein, albumin máu p < 0,01. - Không thấy mối liên quan giữa tình trạng viêm lợi với nguyên nhân gây xơ gan. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lâm Trung Hiếu. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, xét nghiệm, huyết động tĩnh mạch cửa trên siêu âm ở BN xơ gan có giãn tĩnh mạch thực quản. Luận án Thạc sỹ Y học. Học viện Quân y. 2012, tr.52-59. 2. Phan Hải Nam. Một số xét nghiệm sinh hóa trong lâm sàng. Xét nghiệm hóa sinh. NXB Quân đội Nhân dân. 2011, tr.7-10. 3. Berlanga A, Guiu-Jurado E, Porras JA, Auguet T. Molecular pathways in non-alcoholic fatty liver disease. Clin Exp Gastroenterol. 2014, Jul 5, 7, pp.221-239. 4. Grønkjær LL. Periodontal disease and liver cirrhosis: A systematic review. SAGE Open Med. 2015 Sep 9;3:2050312115601122. doi: 10.1177/2050312115601122. eCollection 2015. 5. Guggenheimer J, Eghtesad B, Close JM et al. Dental health status of liver transplant candidates. Liver Transpl. 2007, Feb, 13 (2), pp.280-286. 6. Loe, Silness. Gingival index of loe and silness. Dentistry and Oral Medicine. 2009. 7. Olczak-Kowalczyk D, Kowalczyk W, Krasuska-Sławińska E et al. Oral health and liver function in children and adolescents with cirrhosis of the liver. Prz Gastroenterol. 2014, 9 (1), pp.24-31. 8. Raghava KV, Shivananda H, Mundinamane D et al. Evaluation of periodontal status in alcoholic liver cirrhosis patients: a comparative study. J Contemp Dent Pract. 2013, Mar, 1, 14 (2), pp.179-182. 147