Nghiên cứu xây dựng bản đồ thiệt hại ngập lụt Cần Thơ
lượt xem 2
download
Bài viết Nghiên cứu xây dựng bản đồ thiệt hại ngập lụt Cần Thơ được nghiên cứu với mục đích của nghiên cứu này là giải đoán ảnh radar Sentinel-1 để nhận dạng vùng ngập cho Thành phố Cần Thơ; sử dụng Mô hình số độ cao (DEM) 5x5m để xác định độ sâu ngập vùng nghiên cứu.
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Nghiên cứu xây dựng bản đồ thiệt hại ngập lụt Cần Thơ
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2022. ISBN: 978-604-82-7001-8 NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG BẢN ĐỒ THIỆT HẠI NGẬP LỤT CẦN THƠ Vũ Thị Minh Huệ1, Phan Mạnh Hưng2, Đinh Thị Hải Yến3 và Nguyễn Thị Minh Tâm4 1 Trường Đại học Thủy lợi, email: Minhhue_tvct@tlu.edu.vn, 2 Sở NN&PTNT Vĩnh Phúc, 3 Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra TNN miền Bắc, 4 Trường Đại học Xây dựng Hà Nội 1. GIỚI THIỆU CHUNG độ cao (DEM) 55m để xác định độ sâu ngập Lũ lụt là hiện tượng thiên nhiên khắc vùng nghiên cứu. Sau đó, sử dụng phương nghiệt, có cường suất lớn, sức tàn phá mạnh, pháp đánh giá định lượng rủi ro thiên tai (Vũ hàng năm đã gây ra những thiệt hại to lớn ở Minh Cát, 2020; Hazus, 2012; Mekong River nhiều nơi trên thế giới. Số người chịu ảnh Commisssion, 2009) để ước tính thiệt hại hưởng bởi thiên tai trung bình 147 triệu kinh tế cho 06 loại sử dụng đất chính (gồm: người mỗi năm giai đoạn 1981-1990 và tăng Nuôi trồng thủy sản, Cây hoa màu, Lúa hai lên 211 triệu người trong thập kỷ tiếp theo vụ, Cây ăn quả, Phi nông nghiệp và Lúa ba 1991-2000. Trong đó, có tới 2/3 số người vụ) tại Thành phố Cần Thơ để xây dựng bản chịu ảnh hưởng bởi lũ lụt và 1/3 chịu thiệt hại đồ thiệt hại cho vùng ngập lụt. về kinh tế (UNISDR, 2002). Tại Việt Nam, lũ 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU lụt xảy ra hàng năm và gây ra thiệt hại về kinh tế - xã hội hơn bấy kỳ loại hình thiên tai Nghiên cứu tính toán cho Thành phố Cần nào khác. Tổn thất từ các mối nguy liên quan Thơ vì đây được xem là đô thị hạt nhân của đến mặt nước khiến Việt Nam thiệt hại vùng Đồng bằng sông Cửu Long nhưng dễ bị khoảng 1 tỷ USD mỗi năm. Chính vì vậy, tổn thương bởi mưa lũ gây thiệt hại lớn về đánh giá thiệt hại do lũ gây ra có ý nghĩa kinh tế và thuận lợi về dữ liệu. quan trọng nhằm tăng cường năng lực ứng Kỹ thuật viễn thám: Nghiên cứu sử dụng phó và giảm thiểu thiệt hại do lũ gây ra. ảnh radar Sentinel-1 có độ phân giải trung Đánh giá thiệt hại lũ lụt trước hết cần xác bình 10 m, DEM 55 m ngày 09/10/2018 để định bản đồ ngập lụt (vùng ngập lũ, độ sâu xác định bản đồ ngập lụt (độ sâu ngập tương ngập lụt). Trước đây, bản đồ ngập lụt hầu hết ứng với phạm vi ngập) cho Thành phố Cần được tính toán từ mô hình thủy lực. Cách làm Thơ. Kỹ thuật GIS được thực hiện trong giải này cho kết quả tốt và linh hoạt khi có thể đoán ảnh Sentinel-1 nhằm xác định vùng tính toán theo nhiều kịch bản mưa lũ. Ngày ngập lũ và xử lý Mô hình số độ cao DEM để nay, với sự phát triển mạnh mẽ của công xác định độ sâu ngập tại Thành phố Cần Thơ. nghệ Viễn thám và GIS việc sử dụng ảnh Kết quả bản đồ ngập lụt được kiểm tra thông viễn thám trong khai thác, quản lý tài nguyên qua so sánh với dữ liệu điều tra vết lũ lịch sử nước được ứng dụng rất rộng rãi. Điều này trong công tác hiệu chỉnh bản đồ. cho phép xây dựng bản đồ ngập lụt và đánh Đánh giá thiệt hại định lượng: Thiệt hại trực giá thiệt hại lũ lụt hiệu quả và kịp thời. tiếp của trận lũ ngày 09/10/2018 được tính toán Mục đích của nghiên cứu này là giải đoán bằng cách đưa tất cả các lớp bản đồ ngập lụt, ảnh radar Sentinel-1 để nhận dạng vùng ngập độ lộ diện về cùng một độ phân giải. Sau đó, cho Thành phố Cần Thơ; sử dụng Mô hình số sử dụng GIS chồng chập các đối tượng, mỗi 543
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2022. ISBN: 978-604-82-7001-8 đối tượng có một giá trị kinh tế và một hàm 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU thiệt hại. Từ đó, tính ra thiệt hại cho từng đối tượng, ở mỗi ô lưới. Các đối tượng được xem 3.1. Bản đồ ngập lụt trận lũ 09/10/2018 xét đánh giá thiệt hại gồm 06 loại sử dụng đất: Kết quả tính toán ngập lụt tại Cần Thơ nuôi trồng thủy sản, cây hoa màu, lúa hai vụ, được thể hiện chi tiết dưới đây. cây ăn quả, phi nông nghiệp và lúa ba vụ. Giá trị kinh tế đất và hàm thiệt hại được kế thừa từ Dự án Tăng cường hỗ trợ ứng phó với Thiên tai vùng Ven biển Việt Nam - Giai đoạn 2. Đánh giá rủi ro từng ngành/lĩnh vực: Rủi ro thiệt hại đối với các hoạt động sử dụng đất tại Thành phố Cần Thơ được xác định thông qua công thức tính gần đúng của DVWK, 1985. Rủi ro thiệt hại là tổng thiệt hại của tất Hình 1. Bản đồ ngập lụt Thành phố Cần Thơ cả 06 loại sử dụng đất đã nêu trên. Để đơn trận lũ 09/10/2018 giản hóa tính toán, phương pháp tiếp cận đường cong thiệt hại cung cấp đánh giá rủi ro Nghiên cứu cho thấy các huyện vùng ven định lượng có thể được chuyển đổi trong thiệt thường xuyên bị ngập với diện tích lớn, lý do có thể là các huyện này nằm ngoài đê sông hại kinh tế. Vì vậy, trong nghiên cứu này nên không được bảo vệ khiến tình trạng ngập thiệt hại kinh tế dự kiến hàng năm cho các lụt ở mức độ nghiêm trọng, nhiều nơi ngập lớp kinh tế được tính toán theo công thức: sâu trên 1,5 m nhất là vùng rốn lũ như xã AEEL = R UEV A Thạnh Phú (81,11 ha) - huyện Cờ Đỏ, xã Trong đó: AEEL là thiệt hại kinh tế dự Nhơn Ái (30,69 ha) - huyện Phong Điền, xã kiến hàng năm (VNĐ), R là rủi ro (không có Thạnh Lộc (58,79 ha) - huyện Vĩnh Thạnh, ... đơn vị), UEV là giá trị kinh tế trên một đơn Khu vực trong đê tuy diện tích ngập lớn, vị diện tích (VNĐ/m2), A là diện tích vùng chiếm 88,7% (62.868,26 ha) tổng diện tích thiệt hại (m2). ngập nhưng phổ biến ở mức ngập dưới 0,5 m. Bảng 1. Thống kê diện tích ngập ứng với độ sâu theo quận / huyện Đơn vị Diện tích ngập lụt ứng với độ sâu (ha) Tổng diện tích hành chính < 0,5 m 0,5 - 1 m 1 - 1,5 m 1,5 - 2 m 2 - 2,5 m 2,5 - 3 m >3m ngập (ha) Tổng 62868,3 5159,1 1461,7 588,6 303,7 138,4 325,4 70845,2 Bình Thủy 2760,7 87,5 22,6 2,4 2,0 1,9 - 2877,1 Cờ Đỏ 14581,3 1397,0 371,0 149,8 74,5 35,8 91,5 16700,9 Ninh Kiều 1067,5 95,2 27,3 15,9 6,0 1,0 2,0 1214,9 Ô Môn 5587,3 347,9 75,1 27,7 11,2 5,4 3,5 6058,0 Phong Điền 5956,3 471,8 165,7 87,8 53,8 24,9 71,2 6831,5 Thới Lai 12144,3 1118,9 280,5 107,1 48,8 27,6 55,2 13782,5 Thốt Nốt 4491,8 335,9 62,4 24,9 10,4 5,6 0,4 4931,5 Cái Răng 2339,5 312,3 90,0 31,7 11,6 3,0 2,1 2790,1 Vĩnh Thạnh 13939,5 992,6 367,0 141,3 85,5 33,3 99,5 15658,7 3.2. Đánh giá thiệt hại trận lũ 09/10/2018 huyện Cờ Đỏ 5,15 tỷ VNĐ, chiếm 19,4% và thấp nhất là các huyện Bình Thủy 531,5 triệu Đánh giá thiệt hại theo đơn vị hành chính và Bản đồ rủi ro định lượng: Xét trên phạm vi VNĐ, chiếm 2% và huyện Thốt Nốt là 1,46 tỷ quận/huyện, trận lũ 09/10/2018 gây ra thiệt hại VNĐ, chiếm 5,5%. Giá trị thiệt hại lớn ở toàn Thành phố là 26,49 tỷ VNĐ. Trong đó, những vùng có diện tích ngập và độ sâu ngập thiệt hại lớn nhất là các huyện Phong Điền lớn, đồng thời thiệt hại của các loại sử dụng đất 5,46 tỷ VNĐ, chiếm 20,6% tổng giá trị thiệt hại; đô thị và sản xuất kinh doanh ở mức cao. 544
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2022. ISBN: 978-604-82-7001-8 Đánh giá thiệt hại theo loại sử dụng đất: Đối với các loại sử dụng đất, tỷ lệ thiệt hại của các loại sử dụng đất phi nông nghiệp (đất ở đô thị, đất sản xuất kinh doanh, …) ở mức cao, chiếm tỷ lệ lớn với trên 50% tổng thiệt hại toàn Thành phố, kế đó là cây ăn quả khoảng 33%, lúa ba vụ 14,1% tổng thiệt hại và các loại sử dụng đất khác ở mức dưới 1,5%. Cá biệt, thủ phủ của Cần Thơ là quận Ninh Kiều chiếm hơn 90% tổng thiệt hại trên đất phi nông nghiệp. Một số quận/huyện khác có hoạt động đô thị hóa, sản xuất kinh doanh phát triển cũng chiếm trên 55% thiệt hại trên đất phi nông nghiệp như Cờ Đỏ, Ô Hình 2. Bản đồ rủi ro thiệt hại ngập lụt Môn, Thốt Nốt. Có thể thấy, giá trị kinh tế của loại sử dụng đất càng lớn thì giá trị thiệt hại Thành phố Cần Thơ trận lũ 09/10/2018 càng tăng (Chi tiết xem trong bảng kèm theo). Bảng 2. Kết quả tính toán thiệt hại đối với từng loại đất phân theo quận / huyện Tổng thiệt hại ứng với loại đất (VNĐ) Đơn vị Tổng thiệt hại hành chính Nuôi trồng (VNĐ) Cây ăn quả Cây hoa màu Lúa hai vụ Lúa ba vụ Phi nông nghiệp thủy sản Tổng (VNĐ) 8.783.094.753 81.019.968 407.924.181 3.726.733.580 25.917.130 13.464.332.548 26.489.022.161 Bình Thủy 371.188.972 641.233 - 5.093 159.695.997 531.531.296 Cờ Đỏ 324.596.073 464.527 1.396.402.022 13.817.968 3.416.716.475 5.151.997.065 Ninh Kiều 210.841.144 35.730 - 2.164.530.610 2.375.407.484 Ô Môn 1.146.734.779 1.049.808 40.991.937 203.568 1.416.059.656 2.605.039.748 Phong Điền 3.887.509.007 7.617.661 8.426.446 420.387 1.560.124.222 5.464.097.723 Thới Lai 733.966.324 57.461.784 889.648.958 533.547 1.805.240.198 3.486.850.811 Thốt Nốt 561.647.841 2.058.587 72.258.910 5.377.180 817.566.195 1.458.908.713 Cái Răng 1.339.544.151 11.690.637 - 1.356.188.278 2.707.423.066 Vĩnh Thạnh 207.066.461 - 407.924.181 1.319.005.308 5.559.387 768.210.916 2.707.766.255 4. KẾT LUẬN Giải đoán ảnh radar Sentinel-1 đã chứng Nghiên cứu đã trình bày kết quả ứng dụng minh khả năng xác định vùng ngập chính xác công nghệ giải đoán ảnh radar Sentinel-1, sử và kịp thời. Trên cơ sở đó, cho phép xây dựng dụng Mô hình số độ cao (DEM) 5x5 m và bản đồ rủi ro thiệt hại lũ lụt nhằm phát hiện phương pháp lượng hóa mức độ tổn thất do phạm vi ngập lụt cũng như xác định giá trị thiệt lũ lụt để xây dựng bản đồ phân bố không hại một cách nhanh chóng. Đây là một công cụ gian thiệt hại lũ lụt cho trận lũ ngày hữu hiệu nhằm hỗ trợ những nhà quản lý, nhà 09/10/2018 tại Thành phố Cần Thơ. Tổng giá hoạch định chính sách và người dân trong quá trị thiệt hại toàn Thành phố là 26,49 tỷ VNĐ. trình ra quyết định, xây dựng phương án ứng Trong đó, thiệt hại lớn nhất là huyện Phong phó, tăng cường khả năng thích ứng và giảm Điền 5,46 tỷ VNĐ (20,6%) và huyện Cờ Đỏ thiểu thiệt hại ngập lụt một cách có hiệu quả. 5,15 tỷ VNĐ (19,4%). Cũng theo đó, đất phi nông nghiệp (đất ở đô thị, đất sản xuất kinh 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO doanh, …) có mức thiệt hại cao nhất với hơn 50% xét trên 06 loại sử dụng đất đã được đề [1] Hazus, 2012. “Hazus-MH 2.1: Technical cập trong nghiên cứu. Manual” Fed. Emerg. Manag. Agency, p. 718. 545
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Nghiên cứu xây dựng bản đồ hiểm họa lũ lụt sử dụng vết lũ lịch sử và mô hình độ cao số
13 p | 58 | 10
-
Nghiên cứu xây dựng bản đồ sinh thái cảnh quan lãnh thổ đồi núi Quảng Trị cho mục đích nông, lâm nghiệp bền vững
11 p | 82 | 4
-
Nghiên cứu ứng dụng giải đoán ảnh viễn thám trong xây dựng bản đồ thiệt hại ngập lụt thành phố Cần Thơ
9 p | 10 | 4
-
Nghiên cứu xây dựng bản đồ nguy cơ xâm nhập mặn vùng hạ lưu sông Mã trong điều kiện biến đổi khí hậu
17 p | 10 | 3
-
Nghiên cứu xây dựng bản đồ ngập lụt lưu vực sông Bùi và vùng phụ cận
13 p | 12 | 3
-
Nghiên cứu xây dựng bản đồ chi tiết cấp độ rủi ro do ngập lụt hạ lưu sông Ba
11 p | 14 | 3
-
Nghiên cứu xây dựng dữ liệu tiếng ồn tự động bằng phần mềm ANoise (thử nghiệm tại phường Nghĩa Tân, quận Cầu Giấy, Hà Nội)
7 p | 34 | 3
-
Nghiên cứu xây dựng bản đồ ngập lụt do nước biển dâng trong tình huống bão mạnh, siêu bão tỉnh Phú Yên
3 p | 15 | 3
-
Nghiên cứu tính toán nước biển dâng trong tình huống bão mạnh, siêu bão phục vụ xây dựng bản đồ ngập lụt tỉnh Phú Yên
8 p | 89 | 3
-
Xây dựng bản đồ lớp phủ khu vực Tây Nguyên sử dụng dữ liệu ảnh Landsat đa thời gian
3 p | 58 | 3
-
Nghiên cứu xây dựng bản đồ ngập lụt vùng hạ lưu sông Đăk Bla
9 p | 76 | 3
-
Xây dựng bản đồ mưa ngày lớn nhất cho tỉnh Quảng Nam dựa trên phân tích tần suất mưa vùng và suy luận Bayesian
7 p | 68 | 3
-
Nghiên cứu xây dựng bản đồ phân bố mức độ khắc nghiệt của một số hiện tượng cực đoan khí hậu ở Việt Nam
11 p | 57 | 3
-
Nghiên cứu xây dựng bản đồ ngập do bão mạnh và siêu bão tỉnh Khánh Hòa
3 p | 4 | 3
-
Nghiên cứu xây dựng bản đồ nguy cơ ảnh hưởng bởi các hiện tượng biến đổi khí hậu phổ biến tại tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu
10 p | 6 | 2
-
Xây dựng bản đồ hiểm họa trượt lở đất tỉnh Sơn La
5 p | 32 | 2
-
Nghiên cứu xây dựng bản đồ phân vùng nguy cơ sạt lở đất cho khu vực miền núi tỉnh Quảng Nam
9 p | 38 | 1
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn