Nguyên lý của phương pháp chánh niệm trong trị liệu tâm lý

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu về nguyên lý chánh niệm trong triệu tâm lý, trong nội dung bài viết này tác giả chỉ rõ về khái niệm chánh niệm, trị liệu tâm lý và nguyên lý vận hành của chánh niệm. Đồng thời, nhấn mạnh được vai trò của phương pháp trong việc vận dụng vào tiến trình trị liệu tâm lý cho thân chủ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nguyên lý của phương pháp chánh niệm trong trị liệu tâm lý

Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (2), 2019 NGUYÊN LÝ CỦA PHƯƠNG PHÁP CHÁNH NIỆM TRONG TRỊ LIỆU TÂM LÝ Trần Quang Anh Minh1*, Nguyễn Ngọc Đức2 1 Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh 2 Trường Đại học Mở TP. Hồ Chí Minh *Tác giả liên lạc: minhcaorong@gmail.com (Ngày nhận bài: 22/4/2019; Ngày duyệt đăng: 22/5/2019) TÓM TẮT Nghiên cứu về nguyên lý chánh niệm trong triệu tâm lý, trong nội dung bài viết này tác giả chỉ rõ về khái niệm chánh niệm, trị liệu tâm lý và nguyên lý vận hành của chánh niệm. Đồng thời, nhấn mạnh được vai trò của phương pháp trong việc vận dụng vào tiến trình trị liệu tâm lý cho thân chủ. Đặc biệt, trong giới hạn về bài viết, tác giả cũng đưa một số bài tập được dựa trên nền tảng của nguyên lý thực hành chánh niệm, nhằm giúp đóng góp và xây dựng nền tảng phương pháp chánh niệm trong trị iệu tâm lý, chuyển hóa cảm xúc bản thân. Từ khóa: Phương pháp chánh niệm, chuyển hóa, trị liệu tâm lý, cảm xúc bản thân. THE PRINCIPLE OF OF MINDFULNESS METHODS IN PSYCHOTHERAPY Tran Quang Anh Minh1*, Nguyen Ngoc Duc2 1 Ho Chi Minh City University of Education 2 Ho Chi Minh City Open University *Corresponding Author: minhcaorong@gmail.com ABSTRACT Stuying on the principle of mindfulness in million psychology, in this article, the author points out the concept of mindfulness, psychotherapy and the principle of mindfulness. At the same time, emphasize the role of the method in applying to the psychological treatment process for clients. In particular, within the limits of the article, the outhor also put some exrcises based on the principles of mindfulness practice, to help contribute and buid the foundaytion of mindfulness methods in psychological therapy, transforming emotions themselves. Keywords: Mindfulness, transformation, psychotherapy, feelings yourself. ĐẶT VẤN ĐỀ trường xung quanh. Điều này, khiến cho Trong thời kỳ công nghệ 4.0, công nghệ bệnh lý con người ngày càng mang cho phát triển, chính đều này đã khiến cho con mình những căn bệnh phát triển của thời người phải chạy đua theo những nhu cầu đại: lo âu, ám ảnh cưỡng bức, trầm cảm, tất yếu bên ngoài, quên đi những giá trị, rối loạn hành vi,… Trong bối cảnh này nhà giây phút thực tại khi trong cuộc sống, đều tâm lý trị liệu với nhiệm vụ cùng thân chủ này khiến chúng ta phải đắm chìm vào quá của mình giải quyết những vấn đề bệnh lý, khứ, hoặc chạy theo những điều xa vời của và tìm ra những phương thuốc về tinh thần, tương lai, tâm trí luôn trong trạng thái để chữa trị nỗi đau và hàn gắn vết thương không ổn định dẫn đến chúng ta mất đi ý tâm hồn đang bị rách, vết rách này sẽ lớn thức trong hành đông cũng như ý thức của khi không có phương pháp hãy ý thức mình, đều này khiến chúng ta phải đối mặt được về nó. Họ cùng thân chủ của mình với những bệnh lý về thể chất lẫn tinh thần. tìm ra những uất khuất bên trong đang tồn Cảm xúc chúng ta bị nô lệ hóa bởi môi tại ở thân chủ, có thể điều này giúp soi 21
Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (2), 2019 sáng các vực thẳm của tâm thức. Việc giải 2016). Theo Phạm Toàn (2017) “Trị liệu quyết các căn căn bệnh tâm lý bằng các tâm lý là môn học được xây dựng và phát phương pháp chánh niệm, nhiều nhà tâm triển dựa theo nguồn kiến thức của các lý phương Tây vốn xuất phát từ giáo lý nhà môn tâm lý học lâm sàng, khoa học về tâm Phật, phương pháp này đã được ứng dụng lý tâm thần, khoa sinh hóa cơ thể học, các có hiệu quả trong việc điều trị tâm lý. môn khoa học về nhân văn và xã hội, và Phương pháp Chánh niệm trong trường cả những ý tưởng nền tảng tìm thấy trong hợp này, giúp con người trở nên chân các phạm trù triết học và tôn giáo. Tâm lý thành hơn với chính mình, hiểu về chính trị liệu dù là một lĩnh vực học thuật không mình và thế giới chung quanh, để tìm ra sự có mức giới hạn trên cả hai phương diện trong sáng để tiến hành thế nào trong lý thuyết và thực hành, những những mục tương lai trong khi tiếp nhận những bài học tiêu của nó đặt ra lại thật là to lớn và lý từ quá khứ và để tạo nên những điều gì đấy tưởng, đó là phải thấu hiểu được bản con đáng giá để sống trong hiện tại, đồng thời người và giúp cho con người có được một phương pháp chánh niệm giúp chúng ta đời sống tinh thần lành mạnh và an bình” thải độc đi những đống rác thải về tinh thần (Phạm Toàn, 2017). mà bấy lâu nay ta đang ôm lấy. Cũng thế, Chánh niệm trong trị liệu tâm lý được hiểu nó hỗ trợ để khám phá những không gian là giúp người thực hành ý thức được trong xã hội, vật lý, tâm lý. Chánh niệm góp giây phút hiện tại, và không phán đoán, phần rất lớn đối với việc điều trị liệu tâm bóp méo bằng tư duy phê phán. Việc thực lý, giúp cho bản thân mỗi người có thể hành phương pháp này, có thể giúp họ ý chuyển hóa những cảm xúc tiêu cực, nuôi thức được giây phút hiện tại, đồng thời cần dưỡng nguồn năng lượng tích cực cho bản bằng được tư duy, cảm xúc. Ngoài ra thân. Bài viết này sẽ là cong cụ để phân phương pháp chánh niệm giúp họ nhìn tích nguyên lý vấn hành của chánh niệm nhận vấn đề thực tại nơi học sống một cách trong trị liệu tâm lý. trọn vẹn, ý thức được miền sâu thẳm của vô thức, chạm được mạch cảm xúc. NỘI DUNG CỦA PHƯƠNG PHÁP Nguyên lý của phương pháp chánh niệm CHÁNH NIỆM TRONG TRỊ LIỆU Chánh niệm không bị bóp méo bởi những TÂM LÝ điều tốt hay không tốt, cũng không chạy Khái niệm về chánh niệm và trị liệu tâm theo những điều được cho là thoải mái và lý an toàn hay trốn tránh bởi những cảm giác Jon Kabat Zinn (2016), Nơi ấy cũng là bây làm cho ta cảm thấy tiêu cực và khó chịu, giờ và ở đây cho rằng “Phương pháp bực bội. Chánh niệm có nghĩa là chúng ta chánh niệm là một sự thực tập có liên quan nhìn tất cả kinh nghiệm vốn có của mình đến sự chú ý và tỉnh thức, đó là những bằng sự bình đẳng, tát cả tư tưởng, cảm nhân tính rất phổ thông của loài người. giác được xem như nhau. Nhưng trong ngày nay, chúng ta lại xem Chánh niệm không phải là suy tư, không thường những khả năng ấy, không nghỉ hợp tác với tư tưởng hay khái niệm, không đến chuyện phát triển chúng một cách có trói buộc vào ý niệm hay hồi ức, chánh hệ thống, để phục vụ cho sự tự hiểu cũng niệm chỉ ngắm nhìn, để ý đến kinh nghiệm, như tuệ giác của chúng ta. Chánh niệm có nhưng không so sánh với bất kỳ điều gì từ nghĩa là ta biết biết tự nhìn lại mình, quan nó, đặc biệt không phán xét hay áp đặt, chỉ niệm sống của mình và ý thức được tính quan sát mọi thứ một cách bang quan toàn vẹn của mỗi giây, mỗi phút trong giống như nó mới gặp lần đầu, không phân cuộc sống, chánh niệm được hiểu là tiếp tích dựa trên sự phản ảnh và ký ức, chánh xúc với thực tại và những gì đang xảy ra niệm là kinh nghiệm trực giác về những gì xung quanh chúng ta. (Jon Kabat Zinn, đang xảy ra mà không có sự hiện diện 22
Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (2), 2019 phương tiện truyền đạt của tư duy, chánh Chánh niệm có thể thấy rõ đặc tính biến niệm đang luôn trong trạng thái tự nhiên đổi liên tục của mỗi nhận thức, thấy được nhất ( nghĩa là quan sát và không can thiệp tính tạm thời và hoại diệt của mọi sự vật bất kỳ nó bằng một ý thức nào. có thể nhận biết, Từ đó, chúng ta hiểu biết Chánh niệm theo dõi một cách liên tục ra không có lý do gì phải dính mắc vào bất hiện tượng từng chi tiết nhỏ nhất, quan sát cứ buổi trình diễn nào đi qua tâm. Bình an tất cả sinh lý, tâm lý bất kỳ những gì hiện và hạnh phúc không thể nào tìm được theo đang xảy ra ở nội của bản thân. Chủ thể cách này. thực hành phương pháp chánh niệm chỉ Chánh niệm là chú tâm đơn thuần, và chú ghi nhận những hiện tượng đang diễn ra tâm đơn thuần là nhận biết sự việc chính xung quanh, ghi nhận những diễn biến cảm xác đói tượng mà mình quan sát mà không xúc đang tồn tại trong tâm trí, không áp có sự bóp méo, và nhìn nó theo chiều đặt, chạy theo cảm xúc và đau vui buồn vì hướng của khách quan nhất có thể. Tất cả chúng. xảy ra trong ý nghĩ, nhưng điều này không Chánh niệm là sự quan sát bản chất của có nghĩa là, bạn lập tức đạt được sự tĩnh từng hiện tượng đi qua, theo dõi nó khởi lặng và thoãi mái mà chỉ là kết quả của sinh ra sao và hoại diệt như thế nào. Nhìn phút giây chánh niệm đầu tiên mà thôi. ra xem nó quá trình diễn biến tâm lý của Học cách hội nhập những tư liệu này vào từng cảm giác đang sản sinh và chúng ta trong đời sống tri thức của mình, lại là một phản ứng thế nào đối phó cảm giác đó, và tiến trình hoàn toàn khác hẳn. Còn học để tác hại của những cảm giác đó đối với bản kéo dài trạng thái chánh niệm liên tục thân, chúng ta ghi nhận lại và không đưa chúng ta sẽ đạt được trạng thái tập trung và ra một thái độ phán xét, bản chất chánh cảm thấy tinh thần khoan thai nhất có thể. niệm giúp a quan sát nguyên nhân một Ghi nhận mọi kinh nghiệm của đời sống. cách khách quan bằng cách tra xét liên tục Chánh niệm là một phương pháp rất nhẹ diễn biến của thế giới nội tâm bên trong và nhàng, nhưng nó cũng rất là tỉ mỉ và hoàn hiện tượng đang diễn ra bên ngoài chúng toàn. Giúp ta ý thức được những kinh ta. nghiệm trong cuộc sống mình rõ ràng hơn. Chánh niệm cùng trong một lúc, biết tự Đó là nhờ ta biết lắng nghe chăm chú hơn, chú tâm đơn thuần và phát huy chức năng quán sát tỉnh thức hơn, và thực nghiệm kỹ nhắc nhở chúng ta có chú tâm nếu đang bị càng hơn. Chúng ta thực tập ngửi nếm mùi mất. Chú tâm, thì sự chú tâm trở lại với bạn vị tinh nhuệ hơn, xúc chạm trọn vẹn hơn, ngay lập tức, chánh niệm tạo ra cảm giác và ý thức được hết những biến đổi xảy ra khác biệt riêng cho nó trong ý thức. Nó có trong tất cả những kinh nghiệm ấy. Chúng phong vị sáng, rõ, năng động. Tư tưởng ta học cách lắng nghe những tư tưởng của nhận thức thì nặng nề, thô kệch, và cầu kỳ. mình mà không bị vướng mắc vào chúng. Nhưng một lần nữa, đây cũng chỉ là ngôn Qua sự thực tập chính niệm, dần dần ý thức từ. Sự tập trung riêng của bạn sẽ cho bạn được mình là ai, nhìn xuyên qua được tấm thấy ra sự khác biệt. Sau đó, bạn có lẽ nghĩ màn của vô thức. Ta tỉnh dậy và tiếp xúc ra những ngôn từ diễn đạt theo cách nhận với sự sống đang có mặt. biết dồi dào của mình. Chánh niệm hoạt Vận dụng phương pháp chánh niệm động giống như là một kính hiển vi điện trong trị liệu tâm lý tử. Nó làm việc ở mức độ tinh vi, có thể Chánh niệm nhìn sự việc suy nghĩ, chú tâm giúp con người thấy trực tiếp những sự lúc đang làm, nhìn sâu vào bản chất của tất thật. Những sự thật này, người ta vẫn cả mọi hiện tượng, nhắc cho chúng ta về thường nhận diện sau khi kiến tạo trong những gì cần chú tâm lúc đang làm, khi lãnh vực tư tưởng ý thức theo lý thuyết mà tâm bị trôi dạt khỏi điểm tựa này, thì chánh thôi. niệm nhắc nhở rằng, tâm của bạn đang 23
Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (2), 2019 lang thang và những gì cần nên làm vào có thể điều chính được những cảm xúc hay lúc này. Đối với trị liệu thông thường một hành vi của mình, có thể do những san thân chủ bị một rối nhiễu tâm lý, bởi thân chấn tâm lý thời thơ ấu, hay những chấn chủ không ý thức những cảm xúc đang tồn thương trong hiện tại làm cho thân chủ tại ở bản thân họ, tâm trí họ chạy lang hình thành cho mình các cơ chế phòng vệ, thang khắp nơi và có xu hướng phiêu du và họ không ý thức được các hành động đến một trong ba nơi làm họ rơi vào ba nơi: của mình. Việc thực hành phương pháp quá khứ, hiện tại, tương lai cả ba nơi này giúp họ nhìn nhận được cách ứng xử, cũng hiện hữu trong trí tưởng tượng của mình. như hành vi vô thức của mình và giải quyết Chánh niệm giúp họ ý thức nơi mình đang chúng. sinh sống, thời điểm duy nhất, năng lượng Chánh niệm là một phương pháp tôi luyện trí tuệ về ghi nhớ, hồi tưởng, tưởng tượng, tâm ý, dạy cho ta biết kinh nghiệm sự sống làm chúng ta đi ngược dòng về quá khứ. này qua một đường lối hoàn toàn mới lạ. Nó sẽ hồi tưởng về những lỗi lầm đã qua Lần đầu tiên, ta sẽ thực sự trải nghiệm của chúng ta hết lần này đến lần khác liên được những gì đang xảy ra cho ta, chung tục trách móc bản thân mình. Trong cuộc quanh ta, khi áp dụng này trong nếp sống sống chúng ta không bao giờ bỏ tiền ra để thực hành chánh niệm trong việc trị liệu xem những bộ phim làm cho chúng ta đau cho thân chủ, nhà tâm lý sẽ hướng dẫn thân khổ, những thước phim làm cho chúng ta chủ tiếp xúc với những yếu tố tích cực, phải phải gánh nhận quá nhiều cảm xúc lành mạnh và chung quanh người ấy. Việc của chính mình. Chính vì vậy, họ đang lệ khích lệ thân chủ tham gia vào yếu tố tích thuộc vào cảm xúc của bản thân, chấp cực, nuôi dưỡng năng lượng trong đời nhận hồi tưởng về quá khứ làm cho chúng sống hàng ngày và mời thân chủ thực tập ta tua lại những cơn hổ thẹn khác nhau chánh niệm giúp họ ý thức dược sự sống trong tâm hồn của mình. Dường như, xung quanh, giúp cho họ có thể đều chỉnh chúng ta đang ở trong một trạng thái phòng được niềm tin phi lý, chuyển hóa những vệ, lo sợ rằng chúng ta sẽ có những phán cảm xúc tiêu cực trong cuộc sông hằng xét sai lầm, hay vô ý thức một lần nữa. Nó ngày, đây là liệu pháp hữu hiệu trong việc không tin rằng thực sự chúng ta đủ thông điệu trị. minh để học hỏi từ lỗi lầm và không tái Tâm hồn chúng ta luôn ở trong một trạng phạm. thái đó là luôn sợ hãi luôn bám viếu và lệ Chánh niệm mang tâm của bạn về lại với thuộc vào cảm xúc chính bản thân mình, hiện tại, tiến trình này xảy ra một cách nó kéo chúng ta vào những cơn mộng mị nhanh chóng và không có sự đàm thoại bên tiếc nuối về quá khứ, chúng ta không để trong, không phải là tư duy. Đây là điều lý tâm mình vào giây phút hiện tại, việc làm, tưởng cao thượng cho những ai thực hành hành động những đều do bản năng xuôi phương pháp chánh niệm trong nhiều năm khiến. Việc luyện tập chánh niệm, nhận mới có được, những thói quen ở trong tư thức được rằng, cơ thể con người có thể tưởng qua nhiều năm tháng và đã bám chặt rèn luyện được, khi thực tập chánh niệm, vào cách hành xử của chúng ta. Cách duy giúp nhìn nhận vào giây phút hiện tại, cảm nhất là vun bón chánh niệm liên tục, bền nhận sự vật đang diễn ra xung quanh, giúp bỉ trong thời gian dài tương đương, chỉ khi mình có thể tập trung vào những việc mà nào chánh niệm tồn tại, bạn mới nhận thấy mình muốn tập trung. Tâm hồn chúng ta ra thời điểm mình bị mắc kẹt trong mô chứa rất nhiều uất khuất của những đau hình tâm thức, và sự nhìn nhận được rồi thương trong quá khứ, lo âu về cuộc sống giúp ta vượt qua sự bám viếu của cảm xúc. hiện tại, áp lực từ môi trường sống, buộc Trong trị liệu tâm lý, việc vận hành ta phải chịu đựng, dồn nén, đẩy nó xuống phương pháp chánh niệm nhằm thân chủ vực sâu của vô thức, nhưng cảm xúc buồn, 24
Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (2), 2019 vui, hành động một cách vô ý thức, không Tuyên ngôn Quán niệm) của Bác sĩ Jonty kiểm soát được lời ăn tiếng nói,… Điều Heaversedge sẽ giải thích cách sử dụng này sẽ là đều kiện cần để hình thành các cơ phương pháp này trong trị liệu chứng bệnh chế phòng vệ, làm cho bản thân trở nên bất trên bản thân mình (Quán Như Phạm bình thường, có các hành động gây tổn Minh, 2014). Một nghiên cứu khác của thương đến bản thân mình và người. William Stixrud “Chánh niệm đóng một Chánh niệm là công cụ để đều điều chỉnh vai trò quan trọng trong việc làm giảm được tâm thức, và giúp soi sáng miền tối thiểu các vấn đề chán học, thiếu tập trung tăm của vô thức, những nan giải về mặt ý chú ý. Trong một số trường, chánh niệm thức của bản thân. Chánh niệm là một đã đóng vai trò rất thực tế trong việc giúp phương pháp tôi luyện tâm ý, dạy cho ta các em vượt qua ý muốn bỏ học, thiếu chú biết kinh nghiệm sự sống này qua một ý và tác phong đạo đức kém”. Theo GS. đường lối hoàn toàn mới lạ, nó là một tiến Heeringen ở Bỉ bệnh nhân thực tập chánh trình tự khám phá, một sự khảo sát mà niệm cho thấy nguy cơ tái phát về trầm trong đó ta vừa quan sát những kinh cảm giảm một cách đáng kể. Chánh niệm nghiệm của mình, lại vừa trực tiếp tham sẽ giúp giúp thân chủ thanh lọc tâm ý, giúp gia vào đó. Với thực tập chánh niệm và trí não duy trì sự chú ý nhiều hơn. Nghiên giúp thân chủ ứng nó với một thái độ bàn cứu về chánh niệm chuyên gia tâm lý Katie quan nghĩa là: “Không cần biết những gì Hammond Holtz, làm việc tại Trung tâm tôi đã học, bỏ qua hết một bên những lý Y khoa thuộc Trường Đại học Pittsburgh ở thuyết, ý niệm và thành kiến của mình, chỉ Mỹ đã tổ chức thành công hai khóa thực muốn hiểu được tự bản chất của sự sống tập thiền chánh niệm dưới tiêu đề “Thực này, kinh nghiệm sống thực sự, được hiểu tập Chánh niệm: Khóa tu giúp tự bảo vệ thấu sâu sắc tính chất của cuộc sống này, cho các y bác sĩ chuyên môn, nhà giáo dục và không muốn chỉ nghe lời giải thích của và lãnh đạo hiểu rõ vai trò Thiền Chánh bất cứ một người nào khác”. Điều này niệm trong việc nâng cao công tác chăm trong quá trình trị liệu giữa nhà tâm lý có sóc điều dưỡng”. Tác giả đề cập đến chánh thể giúp cho thân loại bỏ đi những suy nghĩ niệm đã hướng dẫn cho các y tá tham dự bị bóp méo của mình, loại bỏ được những khóa cách “luôn tỉnh giác trong mọi lúc” cảm xúc và thành kiến từ quá khứ, và ý bằng pháp sử dụng hơi thở giúp cho việc thực được giây phút hiện tại, điều này có tập trung và phát triển định lực, nghiên cứu thể giảm thiểu được hành vi, cảm xúc, thái cho thấy rằng các y tá thực tập phương độ tiêu cực ở thân chủ. pháp chánh niệm giải tỏa bớt căng thẳng hiệu quả hơn, cũng như bớt mệt mỏi, thư ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP CHÁNH giãn nhẹ nhàng hơn, biết hài lòng với đời NIỆM TRONG TRỊ LIỆU TÂM LÝ sống hiện tại, và điều đó được đánh giá qua Nghiên cứu về lợi ích của chánh niệm tinh thần chăm sóc và hoan hỷ với bệnh trong trị liệu tâm lý nhân cải thiện tốt đẹp hơn. Theo Trong nghiên cứu và cho bệnh nhân của Hammond Holtz “Nếu mọi người tham gia mình thực hành phương pháp chánh niệm thường xuyên thực tập chánh niệm, họ có Jon Kabat Zinn cũng đã trình bày kết quả thể phát triển sự tỉnh giác liên tục ngay hơi tích cực của quán niệm hơi thở trên hai thở tự thân trong giây phút hiện tại, tạo chứng bệnh, một là bệnh vẫy nến thành ‘một không gian tôn nghiêm tĩnh (psoriasis), một loại bệnh phát sinh khi lặng mà tràn đầy nhựa sống luôn lưu động bệnh nhân bị stress nặng về tình cảm và có theo bên mình”. Điều này có thể giúp họ thể sẽ hết bệnh khi không còn bị stress nữa. điều đình lo âu và phiền muộn. Chúng ta Kết quả cho thấy là những người tập từ đến thế giới này bằng một hơi thở và rời quyển sách The Mindful Manifesto (Bản thế giới này cũng chỉ với một hơi thở, 25
Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (2), 2019 nhưng hãy đừng quên hơi thở ở khoảng phap-thuc-hanh-chanh-niem-trong-lop- giữa. Chúng ta đang nương tựa nơi hơi thở hoc, 2015). ra, hơi thở vô bởi vì nó có thể làm thay đổi Thực hành sự chánh niệm có thể giúp mình nếu chúng ta thường xuyên có mặt chúng ta xây dựng năng lực về sự nhận trong hơi thở hiện tại”. Trong quá trình thức cao hơn, phát triển khả năng nhận thực hành và tiến trình áp dụng phương diện cảm xúc của mình và hiểu được vai pháp chánh niệm y tá Susan A. Albrecht, trò của cảm xúc, giúp chúng ta điều chỉnh cô cũng là Phó Hiệu trưởng Trường Điều chúng. Chúng ta học và dự đoán các mô dưỡng cho rằng khóa thiền tập đã giúp cô hình cảm xúc của mình, thực hành sự tỉnh biết được làm thế nào để dừng lại, để tập thức giúp xây dựng những liên kết và ứng trung và chăm sóc cho chính mình trước dụng trong não, liên kết này giúp ta điểu khi cố gắng chăm sóc tốt cho người khác. chỉnh được cảm xúc của mình. Qua nghiên Trong nghiên cứu này cho thấy “Mức độ cứu trên nhấn mạnh về vai trò của chánh căng thẳng trong bản thân giảm dần. Sau niệm đem lại rất có lợi ích cho sự chữa trị khi thiền tập được nửa khóa đầu, cảm thấy những triệu chứng như huyết áp cao, nhịp mình giống như con búp bê nhồi giẻ rách” đập trái tim, và giúp họ chuyển hóa các (Pittsburgh Post-Gazette). Mức độ căng cảm xúc tiêu cực. thẳng trong ngành điều dưỡng rất lớn và có Nguyên lý ứng bài tập Chánh niệm trị thể dẫn đến tình trạng tinh thần và sức liệu tâm lý khỏe mỏi mệt, kiệt quệ, lo âu, trầm cảm, Chánh niệm, tức là ý thức về sự có mặt của huyết áp cao và rối loạn giấc ngủ. Daniel sự diễn biến xung quang chúng ta, trong đó Griffiths, một y tá tại UPMC san sẻ: có cảm xúc tiêu cực. “Thở vào, tôi nhận “Những ca làm việc liên tục 12 tiếng đồng diện cảm xúc đang có mặt ở trong tôi. Thở hồ khiến cho thể chất mệt mỏi, kiệt quệ, và ra, tôi làm cho cảm xúc trong tôi êm dịu cố gắng cỡ nào cũng không thể không mắc trở lại”. Ta không thể làm ngơ với những phải lỗi lầm. Bản thân, khi căng thẳng cảm xúc khó chịu làm cho ta đau nhức, sầu quá, thật khó có một chọn lựa đúng dễ muộn hay tuyệt vọng đang có mặt trong dàng”. Khi thực tập chánh niệm giúp bản tôi. Chúng đang xuất hiện trên bề mặt của thân sẽ giảm bớt đi các căng thẳng, áp lực ý thức và đang cần sự chú ý của ta, đồng từ môi trường sông, giúp làm việc một thời giúp ta nhận diện được các yếu tố cảm cách hữu hiệu hơn xúc đó, thì ta có thể thầm thầm nhỏ với các (hanhlangtamly.blogspot, 2015) Một cảm xúc đang hiện diện ở mình là “Chào nghiên cứu Herbert Benson Tại trường Đại em, tôi biết em đang có mặt, ta sẽ chăm sóc Học Y Khoa Harvard có Viện Tâm/Thân cảm xúc mà ta đang bỏ quên”. Khi có Y Khoa (Mind/Body Medical Institute) là những cảm xúc buồn bã, khổ đau, giận người sáng lập và điều hành, cũng đang hờn, tức giận. Ta không trốn chạy hay đè nghiên cứu, truyền dạy và áp dụng chánh nén chúng, thực tập chánh niệm bằng cách niêm trong việc chữa trị tâm lý. Tác giả nhận diện các yếu tố cảm xúc, giúp ta có thực hiện nghiên cứu rằng cách cho thực mặt trong giây phút hiện tại và đối diện với tập: “lặp lại liên tiếp nhiều lần một câu chính cảm xúc đang xảy ra nơi ta. Chúng kinh, một câu thiền ngữ hay một âm thanh ta quan sát với một thái độ bang quan (linh chú, dharani) để cho trạng thái tán những cảm xúc khó chịu, quan sát như loạn của tâm ý không thể xâm nhập thì vậy, làm cho cảm xúc êm dịu trở lại tâm ta trong những lúc ấy sẽ có những biến trở nên lắng động, có thể nhìn lại được chuyển sinh lý thuận lợi xẩy ra: những nguồn gốc, nguyên nhân của các cảm xúc biến chuyển này đi ngược nhiều với những này.Việc làm này, giúp ta nhận diện, đồng biến chuyển đã từng mang lại sự căng thời có thể chăm sóc và chữa lành cảm xúc thẳng tâm trí” (quangduc.com,phuong- bản thân. Trước khi hướng tâm trí đang rơi 26
Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (2), 2019 vào trạng thái lo lắng, hãy tập trung vào chúng ta sẽ đều đều chỉnh và chuyển hóa hơi thở cảm nhận không khí từ từ đi vào lỗ được cảm xúc của nội tâm. Hãy thực tập mũi, chạy đều trên mặt sau đó là cổ họng bằng cách ngồi một mình vài phút ở một và cuối cùng là vào phổi. Chúng ta cảm nơi ấm ám, thoãi mái cho thân tâm yên nhận nhịp đập của trái tim và tưởng tượng tỉnh, thư giãn với một tư thế thoải mái nhất cách mà nó bơm máu đã chứa đủ ôxy đi và chú ý đến cách cử động của toàn thân. khắp cơ thể bạn, tiếp tục cho đến khi đã Nếu ngồi, xin giữ cuộc sống thẳng đứng, sẵn sàng để hành khi không còn ở trong thẳng lưng, vai rung xuống một chút, giữ trạng thái lo lắng. Hãy thực hành sự di đầu thăng bằng. Chú ý đến hơi thở, quan chuyển chú ý đến những suy nghĩ lo lắng, sát chúng trong vài phút cho đến khi mọi những suy nghĩ đang hiện hữu trong tâm suy nghĩ trong tâm trí không còn xuất hiện. trí ngay lúc này, có nhiều ý nghĩ đang lướt Chú ý những chỗ chúng ta biết là hơi thở qua một cách nhanh chóng hay từng ý nghĩ đang ra vào, như bụng, ngực phồng xẹp một xảy đến trong một khoảng thời gian hay hơi nóng ở hai lỗ tai. Theo dõi hơi thở xác định. Hãy quan sát những suy nghĩ này hiện ra và biến mất, đưa chú ý lên nhịp đập một cách khách quan hơn là phản ứng với con tim, nhận biết là đời sống quý giá vô chúng một cách có cảm xúc. ngần và thật mong manh qua từng hơi thở. Trong thực tập chánh niệm, chúng ta chú Tim tượng trưng cho cửa ngõ tình yêu, mọi ý đến một thực tế rằng có một ý nghĩ, người xung quanh mình, tất cả mọi loài ở nhưng không phải dính líu gì với nó, Hãy trên hành tinh chúng ta đang sinh sống. cố gắng không đánh giá những suy nghĩ là Chúng ta để một vài ý nghĩ xuất hiện trong “tốt” hay “xấu”. Nuôi dưỡng một thái độ tâm. bình thản với bất cứ thứ gì đang đi qua hiện Mong cho tôi có thể vượt khỏi suy nghĩ lên trong tâm trí, quan sát suy nghĩ các hện phiền toái này tượng diễn ra xung quanh, bằng sự hiếu kỳ Mong cho tôi hưởng được giây phút hạnh và sự tử tế để chúng trở nên dễ chịu hơn. phúc nhất Bất cứ khi nào nhận thấy tâm trí đang suy Mong cho tôi sống thật thoãi mái, và bình nghĩ lan man, hãy thừa nhận rằng nó đã đi yên. chệch hướng và nhẹ nhàng mang sự chú ý Dần dần chuyển chú ý sang hơi thở, thở tự của bạn trở lại với việc quan sát suy nghĩ. nhiên và bình thường, chú ý đến hơi thở, Tiếp tục quan sát những lo lắng của bạn thở vào thì biết mình đang thở vào thở ra theo cách này với khoảng thời gian đã thì biết mình đang thở ra. Giữ chánh niệm chọn. Thực hành chánh niệm có thể là một hơi thở, cảm thấy vui trong nơi tôi đang có vấn đề khó khăn, do đó, tốt nhất lúc đầu mặt. Chúng ta sống tới nhiều sự thực mà nên thực hành trong một khoảng thời gian chúng ta không thể phủ nhận hay tránh ngắn thông thường trong khoảng thời gian khỏi: bệnh tật, cái chết.Từ lúc chúng ta vừa từ 10 đến 15 phút. hình thành trong bào thai của mẹ, cho đến Có thể cảm thấy chóng mặt khi mới bắt lúc trãi qua quá trình song với nhiều gian đầu, đó là bởi đã đột ngột ngừng lại trong lao khó nhọc mà ta đã đi qua, rồi cho đến vòng quay của những suy nghĩ. Trong sự lúc chúng ta già đi, ai trong tất cả chúng ta tĩnh lặng của chánh niệm, đôi khi có nhiều đều phải trãi qua giống như ta. Chúng ta suy nghĩ hơn bình thường nhưng điều này bắt đầu lắng nghe tiếng nói con tim chúng không phải như vậy: đó là mình đang ngày ta và mở rộng chúng, lắng nghe đều quan càng trở nên nhận thức rõ hơn về chúng. trọng nhất mình phải đối diện, quan sát Khi thực hành, bản thân ngày càng có thể diễn biến xảy ra như thế nào, hãy ghi nhận giải quyết với những lo lắng một cách ít lại tất cả những điều này. Đem sự yêu hoảng loạn, điềm tĩnh. Trong bài thực tập thương cho vào trái tim của mình vào da chánh niệm dưới đây sẽ giúp bản thân thịt, tình yêu rông rãi đối với mọi người 27
Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 5 (2), 2019 xung quanh, rồi lang rộng tình yêu đó khắp tự do, và dù tự do của ta tuy chưa lớn, tất cả mọi loài trên trái đất nơi mà mình nhưng chúng ta cũng đã tháo gỡ được rất đang sinh sống. Không phán xét những nhiều tri giác sai lầm và thành kiến. Bên phản ứng đang xảy ra, để một vài ý tưởng cạnh đó, chúng ta tiếp đón nguồn năng xuất hiện trong tâm trí của bạn và quan sát lượng yêu thương, do đó ta không còn chúng. vướng mắc và lệ thuộc vào cảm xúc nhiều Mong cho mọi người tôi ghét được an như trước mà lại có thể có nhiều hạnh phúc Mong cho mọi kẻ thù tôi được mạnh khỏe hơn trong sự sống hiện tại. Mong cho kẻ thù tôi hạnh phúc Mong cho kẻ thù tôi luôn tĩnh lặng KẾT LUẬN Tôi thương yêu người thân tô Việc vận dụng va ứng dụng phương pháp Tôi thương yêu mọi người có mặt xung chánh niệm, đây có thể xem là công cụ quanh tôi thiết thực cho các nhà tâm lý khi áp dụng Tôi thương yêu khắp đất nước tôi sinh trong quá trình giúp đỡ thân chủ của mình sống giải quyết các nan đề về cảm xúc, việc ứng Tôi thương yêu khắp mọi loài trên trái đất dụng phương pháp này có thể xem như giải này. quyết các vấn đề đau khổ (sợ hãi, tức giận, Chúng ta hãy mỉm cười trên đôi môi của sụp đổ, thất vọng, v.v…) mà thân chủ đang mình một nụ cười hạnh phúc nhất, bởi vì phải đối diện. Ở đây, nhà trị liệu giống như giờ đây tôi không còn kẻ thù, bởi vì xung một người bác sĩ, là người thao tác với thân quanh tôi đều là người tôi thương chủ của mình nhằm giúp họ vạch ra những yêu.Theo dõi hơi thở, và hành dừng mọi mãnh tối của tâm hồn, và giúp họ tìm được suy nghĩ trên môi nở nụ cười, chúng ta hãy chính mình trong quá trình giúp đỡ của nhà từ từ mở mắt ra và mỉm cười thật tươi bởi tâm lý. Tuy nhiên, việc ứng dụng phương những gì chúng ta vừa cảm nhận. Trong pháp này cần nhà tâm lý phải là người thực bài thực tập chánh niệm này giúp ta hướng hành, để việc tương tác cũng như giúp đỡ về đối tượng tâm nghĩa là tất cả những đối cho thân chủ hiểu quả hơn trong việc trợ tượng của tri giác ta: núi, sông, cây, cỏ, giúp, điều này khí áp dụng có thể giúp thân người, vật, xã hội, v.v..) ta có cơ hội nhìn chủ từ bỏ những niềm tin phi lý, thực hiện sâu để thấy được nguyên nhân tâm thức và được lập trường giải quyết vấn đề hơn là ý thức sự việc đang tồn tại của mọi hiện phản ứng chống lại sự kích động đối với tượng, đồng thời cũng giúp ta đạt được tới những thách thức trong cuộc sống. TÀI LIỆU THAM KHẢO QUÁN NHƯ PHẠM VĂN MINH (2014), Cơ sở khoa học của Thiền Chánh niệm. Nhà xuất bản Hồng Đức. QUÁN NHƯ PHẠM VĂN MINH (2017), Góp nhặt những viên ngọc Chánh niệm. Nhà xuất bản Hồng Đức. JON KABAT ZINN (2016), NGUYỄN DUY NHIÊN DỊCH, Nơi ấy cũng là bây giờ và ở đây. Nhà xuất bản Phương Đông. THÍCH NHẬT TỪ (2018), Thiền chỉ thiền quán và lợi ích của thiền. Nhà xuất bản Hồng Đức. PHỤNG SƠN (2010), Phật giáo & Trị liệu trong thế khỉ 21. Nhà xuất bản Phương Đông. PHẠM TOÀN (2017), Tâm lý trị liệu (lý thuyết và thực hành). Nhà xuất bản Đại học Quốc Gia Hà Nội. MARK EPSTEIN, M.D (2015), Con Đường Vô Ngã (tầm nhìn trị liệu từ Phật giáo). Nhà xuất bản Hồng Đức. 28